huò xiǎo yù chuán
霍小玉传
huò xiǎo yù chuán jiǎng fáng zhuàn
霍小玉传 (蒋防撰)
dà lì zhōng, lǒng xī lǐ shēng míng yì, nián èr shí, yǐ jìn shì zhuó" zhuó" yuán zuò" tuī", jù míng chāo běn gǎi dì. qí míng nián, bá cuì, qí shì yú tiān guān. xià liù yuè, zhì cháng ān, shě yú xīn chāng lǐ. shēng mén zú qīng huá, shǎo yǒu cái sī, lì cí jiā jù, shí wèi wú shuāng, xiān dá zhàng rén, xī rán tuī fú. měi zì jīn fēng diào, sī dé jiā ǒu, bó qiú míng jì, jiǔ ér wèi xié. cháng ān yǒu méi bào shí yī niáng zhě, gù xuē fù mǎ jiā qīng yī yě, zhé quàn cóng liáng, shí yú nián yǐ. xìng biàn pì, qiǎo yán yǔ, háo jiā qī lǐ, wú bù jīng guò, zhuī fēng jué cè, tuī wèi qú shuài. cháng shòu shēng chéng tuō hòu lù, yì pō dé zhī. jīng shù yuè, lǐ fāng xián jū shě zhī nán tíng, shēn wèi jiān, hū wén kòu mén shén jí. yún shì bào shí yī niáng zhì. shè yī cóng zhī, yíng wèn yuē:" bào qīng, jīn rì hé gù hū rán ér lái?" bào xiào yuē:" sū gū zǐ zuò hǎo mèng yě wèi? yǒu yī xiān rén, zhé zài xià jiè, bù yāo cái huò, dàn mù fēng liú. rú cǐ sè mù, gòng shí láng xiāng dāng yǐ." shēng wén zhī jīng yuè, shén fēi tǐ qīng, yǐn bào shǒu qiě bài qiě xiè yuē:" yī shēng zuò nú, sǐ yì bù dàn." yīn wèn qí míng jū, bào jù shuō yuē:" gù huò wáng xiǎo nǚ zì xiǎo yù, wáng shén ài zhī. mǔ yuē jìng chí, jìng chí jí wáng zhī chǒng bì yě. wáng zhī chū hōng, zhū dì xiōng yǐ qí chū zì jiàn shù, bù shèn shōu lù, yīn fēn yǔ zī cái, qiǎn jū yú wài. yì wá wèi zhèng shì, rén yì bù zhī qí wáng nǚ. zī zhì nóng yàn, yī shēng wèi jiàn. gāo qíng yì tài, shì shì guò rén, yīn yuè shī shū, wú bù tōng jiě. zuó qiǎn mǒu qiú yī hǎo ér láng, gé diào xiāng chèn zhě. mǒu jù shuō shí láng, tā yì zhī yǒu lǐ shí láng míng zì, fēi cháng huān qiè. zhù zài shèng yè fāng gǔ sì qū, fǔ shàng chē mén zhái shì yě. yǐ yǔ tā zuò qī yuē, míng rì wǔ shí, dàn zhì qū tóu mì guì zǐ, jí dé yǐ." bào jì qù, shēng biàn bèi xíng jì. suì lìng jiā tóng qiū hóng, yú cóng xiōng jīng zhào cān jūn shàng gōng chù, jiǎ qīng lí jū, huáng jīn lēi. qí xī, shēng huàn yī mù yù, xiū shì róng yí xǐ yuè jiāo bìng, tōng xī bù mèi. chí míng, jīn zé, yǐn jìng zì zhào, wéi jù bù xié yě. pái huái zhī jiān, zhì yú tíng wǔ. suì mìng jià jí qū, zhí dǐ shèng yè. zhì yuē zhī suǒ, guǒ jiàn qīng yī lì hòu, yíng wèn yuē:" mò shì lǐ shí láng fǒu?" jí xià mǎ, lìng qiān rù wū dǐ, jí jí suǒ mén. jiàn bào guǒ cóng nèi chū lái, yáo xiào yuē:" hé děng ér láng zào cì rù cǐ?" shēng diào qiào wèi bì, yǐn rù zhōng mén. tíng jiān yǒu sì yīng táo shù, xī běi xuán yī yīng wǔ lóng, jiàn shēng rù lái, jí yǔ yuē:" yǒu rén rù lái, jí xià lián zhě." shēng běn xìng yǎ dàn, xīn yóu yí jù, hū jiàn niǎo yǔ, è rán bù gǎn jìn. qūn xún, bào yǐn jìng chí xià jiē xiāng yíng, yán rù duì zuò. nián kě sì shí yú, chuò yuē duō zī, tán xiào shén mèi. yīn wèi shēng yuē:" sù wén shí láng cái diào fēng liú, jīn yòu jiàn róng yí yǎ xiù, míng xià gù wú xū shì. mǒu yǒu yī nǚ zǐ, suī zhuō jiào xùn, yán sè bù zhì chǒu lòu, dé pèi jūn zǐ, pō wéi xiāng yí. pín jiàn bào shí yī niáng shuō yì zhǐ, jīn yì biàn lìng yǒng fèng jī zhǒu." shēng xiè yuē:" bǐ zhuō yōng yú, bù yì gù pàn, tǎng chuí cǎi lù, shēng sǐ wèi róng." suì mìng jiǔ zhuàn, jí lìng xiǎo yù zì táng dōng gé zǐ zhōng ér chū, shēng jí bài yíng. dàn jué yī shì zhī zhōng, ruò qióng lín yù shù, hù xiāng zhào yào, zhuǎn pàn jīng cǎi shè rén. jì ér suì zuò mǔ cè, mǔ wèi yuē:" rǔ cháng ài niàn' kāi lián fēng dòng zhú, yí shì gù rén lái,' jí cǐ shí láng shī yě. ěr zhōng rì yín xiǎng, hé rú yī jiàn?" yù nǎi dī huán wēi xiào, xì yǔ yuē:" jiàn miàn bù rú wén míng, cái zǐ qǐ néng wú mào?" shēng suì lián qǐ bài yuē:" xiǎo niáng zǐ ài cái, bǐ fū zhòng sè, liǎng hǎo xiāng yìng, cái mào xiāng jiān." mǔ nǚ xiāng gù ér xiào, suì jǔ jiǔ shù xún. shēng qǐ, qǐng yù chàng gē, chū bù kěn, mǔ gù qiáng zhī. fā shēng qīng liàng, qǔ dù jīng qí. jiǔ lán jí míng, bào yǐn shēng jiù xī yuàn qì xī. xián tíng suì yǔ, lián mù shén huá. bào lìng shì ér guì zǐ huàn shā, yǔ shēng tuō xuē jiě dài. xū yú yù zhì, yán xù wēn hé, cí qì wǎn mèi. jiě luó yī zhī jì, tài yǒu yú yán, dī wéi nì zhěn, jí qí huān ài, shēng zì yǐ wéi wū shān luò pǔ bù guò yě. zhōng xiāo zhī yè, yù hū liú tì guān shēng yuē:" qiè běn chàng jiā, zì zhī fēi pǐ, jīn yǐ sè ài, tuō qí rén xián. dàn lǜ yī dàn sè shuāi, ēn yí qíng tì, shǐ nǚ luó wú tuō, qiū shàn jiàn juān. jí huān zhī jì, bù jué bēi zhì." shēng wén zhī, bù shèng gǎn tàn, nǎi yǐn bì tì zhěn, xú wèi yù yuē:" píng shēng zhì yuàn, jīn rì huò cóng. fěn gǔ suì shēn, shì bù xiāng shě. fū rén hé fā cǐ yán? qǐng yǐ sù jiān, zhe zhī méng yuē." yù yīn shōu lèi, mìng shì ér yīng táo, qiān wò zhí zhú, shòu shēng bǐ yán. yù guǎn xián zhī xiá, yǎ hǎo shī shū, kuāng xiāng bǐ yán, jiē wáng jiā zhī jiù wù. suì qǔ xiù náng, chū yuè jī wū sī lán sù jiān sān chǐ yǐ shòu shēng. shēng sù duō cái sī, yuán bǐ chéng zhāng, yǐn yù shān hé, zhǐ chéng rì yuè, jù jù kěn qiè, wén zhī dòng rén. rǎn bì, mìng cáng yú bǎo qiè zhī nèi. zì ěr wǎn luán xiāng de, ruò fěi cuì zhī zài yún lù yě. rú cǐ èr suì, rì yè xiāng cóng. qí hòu nián chūn, shēng yǐ shū pàn bá cuì dēng kē, shòu zhèng xiàn zhǔ bù. zhì sì yuè, jiāng zhī guān, biàn bài qìng yú dōng luò. cháng ān qīn qī, duō jiù yán jiàn. shí chūn wù shàng yú, xià jǐng chū lì, jiǔ lán bīn sàn, lí è yíng huái. yù wèi shēng yuē:" yǐ jūn cái dì míng shēng, rén duō jǐng mù, yuàn jié hūn gòu, gù yì zhòng yǐ. kuàng táng yǒu yán qīn, shì wú zhǒng fù, jūn zhī cǐ qù, bì jiù jiā yīn, méng yuē zhī yán, tú xū yǔ ěr. rán qiè yǒu duǎn yuàn, yù zhé zhǐ chén, yǒng wěi jūn xīn, fù néng tīng fǒu?" shēng jīng guài yuē:" yǒu hé zuì guò, hū fā cǐ cí, shì shuō suǒ yán, bì dāng jìng fèng." yù yuē:" qiè nián shǐ shí bā, jūn cái èr shí yǒu èr. dài jūn zhuàng shì zhī qiū, yóu yǒu bā suì. yī shēng huān ài, yuàn bì cǐ qī, rán hòu miào xuǎn gāo mén, yǐ xié qín jìn, yì wèi wèi wǎn. qiè biàn shě qì rén shì, jiǎn fà pī zī, sù xī zhī yuàn, yú cǐ zú yǐ." shēng qiě kuì qiě gǎn, bù jué tì liú, yīn wèi yù yuē:" jiǎo rì zhī shì, sǐ shēng yǐ zhī. yǔ qīng xié lǎo, yóu kǒng wèi qiè sù zhì, qǐ gǎn zhé yǒu èr sān? gù qǐng bù yí, dàn duān jū xiāng dài. zhì bā yuè, bì dāng què dào huá zhōu, xún shǐ fèng yíng, xiāng jiàn fēi yuǎn." gèng shù rì, shēng suì jué bié dōng qù. dào rèn xún rì, qiú jiǎ wǎng dōng dōu jìn qīn. wèi zhì jiā rì, tài fū rén yǐ yǔ shāng liáng biǎo mèi lú shì, yán yuē yǐ dìng. tài fū rén sù yán yì, shēng qūn xún bù gǎn cí ràng, suì jiù lǐ xiè, biàn yǒu jìn qī. lú yì jiǎ zú yě, jià nǚ yú tā mén, pìn cái bì yǐ bǎi wàn wèi yuē, bù mǎn cǐ shù, yì zài bù xíng. shēng jiā sù pín, shì xū qiú dài, biàn tuō jiǎ gù, yuǎn tóu qīn zhī, shè lì jiāng huái, zì qiū jí xià. shēng zì yǐ gū fù méng yuē, dà qiān huí qī, jì bù zhī wén, yù duàn qí wàng. yáo tuō qīn gù, bù qiǎn lòu yán. yù zì shēng yú qī, shù fǎng yīn xìn. xū cí guǐ shuō, rì rì bù tóng. bó qiú shī wū, biàn xún bǔ shì. huái yōu bào hèn, zhōu suì yǒu yú, léi wò kōng guī, suì chéng chén jí. suī shēng zhī shū tí jìng jué, ér yù zhī xiǎng wàng bù yí. lù yí qīn zhī, shǐ tōng xiāo xī, xún qiú jì qiè, zī yòng lǚ kōng. wǎng wǎng sī lìng shì bì qián mài qiè zhōng fú wán zhī wù, duō tuō yú xī shì jì fù pù hóu jǐng xiān jiā huò mài. céng lìng shì bì huàn shā, jiāng zǐ yù chāi yì zhī, yì jǐng xiān jiā huò zhī. lù féng nèi zuò lǎo yù gōng, jiàn huàn shā suǒ zhí, qián lái rèn zhī yuē:" cǐ chāi wú suǒ zuò yě. xī suì huò wáng xiǎo nǚ, jiāng yù shàng huán, lìng wǒ zuò cǐ, chóu wǒ wàn qián, wǒ cháng bù wàng. rǔ shì hé rén? cóng hé ér dé?" huàn shā yuē:" wǒ xiǎo niáng zǐ jí huò wáng nǚ yě. jiā shì pò sàn, shī shēn yú rén, fū xù zuó xiàng dōng dōu, gèng wú xiāo xī. yì yàng chéng jí, jīn yù èr nián. lìng wǒ mài cǐ, lù yí yú rén, shǐ qiú yīn xìn." yù gōng qī rán xià qì yuē:" guì rén nán nǚ, shī jī luò jié, yī zhì yú cǐ. wǒ cán nián xiàng jǐn, jiàn cǐ shèng shuāi, bù shèng shāng gǎn." suì yǐn zhì yán xiān gōng zhǔ zhái, jù yán qián shì. gōng zhǔ yì wèi zhī bēi tàn liáng jiǔ, gěi qián shí èr wàn yān. shí shēng suǒ dìng lú shì nǚ zài cháng ān, shēng jì bì yú pìn cái, hái guī zhèng xiàn. qí nián là yuè, yòu qǐng jià rù chéng jiù qīn, qián bo jìng jū, bù lìng rén zhī. yǒu míng jīng cuī yǔn míng zhě, shēng zhī zhōng biǎo dì yě, xìng shén zhǎng hòu. xī suì cháng yǔ shēng tóng huān yú zhèng shì zhī shì, bēi pán xiào yǔ, céng bù xiāng jiàn, měi dé shēng xìn, bì chéng gào yú yù. yù cháng yǐ xīn chú yī fú, zī gěi yú cuī, cuī pō gǎn zhī. shēng jì zhì, cuī jù yǐ chéng gào yù, yù hèn tàn yuē:" tiān xià qǐ yǒu shì shì hū?" biàn qǐng qīn péng, duō fāng zhào zhì, shēng zì yǐ qiān qī fù yuē, yòu zhī yù jí hòu chén mián, cán chǐ rěn gē, zhōng bù kěn wǎng. chén chū mù guī, yù yǐ huí bì. yù rì yè tì qì, dōu wàng qǐn shí, qī yī xiāng jiàn, jìng wú yīn yóu. yuān fèn yì shēn, wěi dùn chuáng zhěn. zì shì cháng ān zhōng shāo yǒu zhī zhě, fēng liú zhī shì, gòng gǎn yù zhī duō qíng háo xiá zhī lún, jiē nù shēng zhī báo xíng. shí yǐ sān yuè, rén duō chūn yóu, shēng yǔ tóng bèi wǔ liù rén yì chóng jìng sì wán mǔ dān huā, bù yú xī láng, dì yín shī jù. yǒu jīng zhào wéi xià qīng zhě, shēng zhī mì yǒu, shí yì tóng háng, wèi shēng yuē:" fēng guāng shén lì, cǎo mù róng huá. shāng zāi zhèng qīng, xián yuān kōng shì, zú xià zhōng néng qì zhì, shí shì rěn rén. zhàng fū zhī xīn, bù yí rú cǐ, zú xià yí wèi sī zhī." tàn ràng zhī jì, hū yǒu yī háo shì, yī qīng huáng zhù shān, xié zhū" zhū" yuán zuò" wèi", jù míng chāo běn gǎi dàn, fēng shén juàn měi, yī fú qīng huá, wéi yǒu yī jiǎn tóu hú chú cóng hòu, qián xíng ér tīng zhī, é ér qián yī shēng yuē:" gōng fēi lǐ shí láng zhě hū? mǒu zú běn shān dōng, yīn lián wài qī, suī fá wén zǎo, xīn cháng lè xián. yǎng gōng shēng huá, cháng sī gòu zhǐ, jīn rì xìng huì, dé dǔ qīng yáng. mǒu zhī bì jū, qù cǐ bù yuǎn, yì yǒu shēng yuè, zú yǐ yú qíng. yāo jī bā jiǔ rén, jùn mǎ shí shù pǐ, wéi gōng suǒ yù. dàn yuàn yī guò." shēng zhī chái bèi, gòng líng sī yǔ, gèng xiāng tàn měi. yīn yǔ háo shì cè mǎ tóng háng, jí zhuǎn shù fāng, suì zhì shèng yè. shēng yǐ jìn zhèng zhī suǒ zhǐ, yì bù yù guò. biàn tuō shì gù, yù huí mǎ shǒu. háo shì yuē:" bì jū zhǐ chǐ, rěn xiāng qì hū?" nǎi wǎn xié qí mǎ, qiān yǐn ér xíng, qiān yán zhī jiān, yǐ jí zhèng qū. shēng shén qíng huǎng hū, biān mǎ yù huí. háo shì jù mìng nú pú shù rén, bào chí ér jìn, jí zǒu tuī rù chē mén, biàn lìng suǒ què. bào yún:" lǐ shí láng zhì yě." yī jiā jīng xǐ, shēng wén yú wài. xiān cǐ yī xī, yù mèng huáng shān zhàng fū bào shēng lái, zhì xí, shǐ yù tuō xié. jīng wù ér gào mǔ, yīn zì jiě yuē:" xié zhě xié yě, fū fù zài hé. tuō zhě jiě yě, jì hé ér jiě, yì dāng yǒng jué. yóu cǐ zhēng zhī, bì suì xiāng jiàn, xiāng jiàn zhī hòu, dāng sǐ yǐ." líng chén, qǐng mǔ zhuāng shū. mǔ yǐ qí jiǔ bìng, xīn yì huò luàn, bù shèn xìn zhī. mǐn miǎn zhī jiān. qiáng wèi zhuāng shū. zhuāng shū cái bì, ér shēng guǒ zhì. yù chén mián rì jiǔ, zhuǎn cè xū rén, hū wén shēng lái, chuā rán zì qǐ, gēng yī ér chū, huǎng ruò yǒu shén. suì yǔ shēng xiàng jiàn, hán nù níng shì, bù fù yǒu yán. léi zhì jiāo zī. rú bù shèng zhì, shí fù yǎn mèi, fǎn gù lǐ shēng. gǎn wù shāng rén, zuò jiē xī xū. qǐng zhī, yǒu jiǔ zhuàn shù shí pán, zì wài ér lái, yī zuò jīng shì. jù wèn qí gù, xī shì háo shì zhī suǒ zhì yě. yīn suì chén shè, xiāng jiù ér zuò. yù nǎi cè shēn zhuǎn miàn, xié shì shēng liáng jiǔ, suì jǔ bēi jiǔ chóu dì yuē:" wǒ wèi nǚ zǐ, bó mìng rú sī jūn shì zhàng fū, fù xīn ruò cǐ. sháo yán zhì chǐ, yǐn hèn ér zhōng. cí mǔ zài táng, bù néng gōng yǎng. qǐ luó xián guǎn, cóng cǐ yǒng xiū. zhēng tòng huáng quán, jiē jūn suǒ zhì. lǐ jūn lǐ jūn, jīn dāng yǒng jué, wǒ sǐ zhī hòu, bì wèi lì guǐ, shǐ jūn qī qiè, zhōng rì bù ān." nǎi yǐn zuǒ shǒu wò shēng bì, zhì bēi yú dì, zhǎng tòng hào kū shù shēng ér jué. mǔ nǎi jǔ shī zhì yú shēng huái, lìng huàn zhī, suì bù fù sū yǐ. shēng wèi zhī gǎo sù, dàn xī kū qì shén āi. jiāng zàng zhī xī, shēng hū jiàn yù suì wéi zhī zhōng, róng mào yán lì, wǎn ruò píng shēng. zhe shí liú qún, zǐ hè dāng, hóng lǜ pèi zi, xié shēn yǐ wéi, shǒu yǐn xiù dài, gù wèi shēng yuē:" kuì jūn xiāng sòng, shàng yǒu yú qíng. yōu míng zhī zhōng, néng bù gǎn tàn?" yán bì, suì bù fù jiàn. míng rì, zàng yú cháng ān yù sù yuán, shēng zhì mù suǒ, jǐn āi ér fǎn. hòu yuè yú, jiù lǐ yú lú shì. shāng qíng gǎn wù, yù yù bù lè. xià wǔ yuè, yǔ lú shì xié xíng, guī yú zhèng xiàn. zhì xiàn xún rì, shēng fāng yǔ lú shì qǐn, hū zhàng wài chì chì zuò shēng, shēng jīng shì zhī, zé jiàn yī nán zǐ, nián kě èr shí yú, zī zhuàng wēn měi, cáng shēn yìng màn, lián zhāo lú shì. shēng huáng jù zǒu qǐ, rào màn shù zā, shū rán bú jiàn. shēng zì cǐ xīn huái yí è, cāi jì wàn duān, fū qī zhī jiān, wú liáo shēng yǐ. huò yǒu qīn qíng, qū xiāng quàn yù, shēng yì shāo jiě. hòu xún rì, shēng fù zì wài guī, lú shì fāng gǔ qín yú chuáng, hū jiàn zì mén pāo yī bān píng diàn huā hé zǐ, fāng yuán yī cùn yú, zhōng yǒu qīng juàn, zuò tóng xīn jié, zhuì yú lú shì huái zhōng. shēng kāi ér shì zhī, jiàn xiāng sī zǐ èr, kòu tóu chóng yī, fā shā zī yī, lǘ xūn mèi shǎo xǔ. shēng dāng shí fèn nù jiào hǒu, shēng rú chái hǔ, yǐn qín zhuàng jī qí qī, jí lìng shí gào. lú shì yì zhōng bù zì míng. ěr hòu wǎng wǎng bào jiā chuí chǔ, bèi zhū dú nüè, jìng sòng yú gōng tíng ér qiǎn zhī. lú shì jì chū, shēng huò shì bì yìng qiè zhī shǔ, zàn tóng zhěn xí, biàn jiā dù jì, huò yǒu yīn ér shā zhī zhě. shēng cháng yóu guǎng líng, dé míng jī yuē yíng shí yī niáng zhě, róng tài rùn mèi, shēng shén yuè zhī. měi xiāng duì zuò, cháng wèi yíng yuē:" wǒ cháng yú mǒu chù dé mǒu jī, fàn mǒu shì, wǒ yǐ mǒu fǎ shā zhī." rì rì chén shuō, yù lìng jù jǐ, yǐ sù qīng guī mén. chū zé yǐ yù hú fù yíng yú chuáng, zhōu huí fēng shǔ, guī bì xiáng shì, rán hòu nǎi kāi. yòu chù yī duǎn jiàn, shén lì, gù wèi shì bì yuē:" cǐ xìn zhōu gé xī tiě, wéi duàn zuò zuì guò tóu." dà fán shēng suǒ jiàn fù rén, zhé jiā cāi jì, zhì yú sān qǔ, lǜ jiē rú chū yān.
大历中,陇西李生名益,年二十,以进士擢(“擢”原作“推”,据明抄本改)第。其明年,拔萃,俟试于天官。夏六月,至长安,舍于新昌里。生门族清华,少有才思,丽词嘉句,时谓无双,先达丈人,翕然推伏。每自矜风调,思得佳偶,博求名妓,久而未谐。长安有媒鲍十一娘者,故薛驸马家青衣也,折券从良,十余年矣。性便僻,巧言语,豪家戚里,无不经过,追风抉策,推为渠帅。常受生诚托厚赂,意颇德之。经数月,李方闲居舍之南亭,申未间,忽闻扣门甚急。云是鲍十一娘至。摄衣从之,迎问曰:“鲍卿,今日何故忽然而来?”鲍笑曰:“苏姑子作好梦也未?有一仙人,谪在下界,不邀财货,但慕风流。如此色目,共十郎相当矣。”生闻之惊跃,神飞体轻,引鲍手且拜且谢曰:“一生作奴,死亦不惮。”因问其名居,鲍具说曰:“故霍王小女字小玉,王甚爱之。母曰净持,净持即王之宠婢也。王之初薨,诸弟兄以其出自贱庶,不甚收录,因分与资财,遣居于外。易娃为郑氏,人亦不知其王女。资质秾艳,一生未见。高情逸态,事事过人,音乐诗书,无不通解。昨遣某求一好儿郎,格调相称者。某具说十郎,他亦知有李十郎名字,非常欢惬。住在胜业坊古寺曲,甫上车门宅是也。已与他作期约,明日午时,但至曲头觅桂子,即得矣。”鲍既去,生便备行计。遂令家僮秋鸿,于从兄京兆参军尚公处,假青骊驹,黄金勒。其夕,生浣衣沐浴,修饰容仪、喜跃交并,通夕不寐。迟明,巾帻,引镜自照,惟惧不谐也。徘徊之间,至于亭午。遂命驾疾驱,直抵胜业。至约之所,果见青衣立候,迎问曰:“莫是李十郎否?”即下马,令牵入屋底,急急锁门。见鲍果从内出来,遥笑曰:“何等儿郎造次入此?”生调诮未毕,引入中门。庭间有四樱桃树,西北悬一鹦鹉笼,见生入来,即语曰:“有人入来,急下帘者。”生本性雅淡,心犹疑惧,忽见鸟语,愕然不敢进。逡巡,鲍引净持下阶相迎,延入对坐。年可四十余,绰约多姿,谈笑甚媚。因谓生曰:“素闻十郎才调风流,今又见容仪雅秀,名下固无虚士。某有一女子,虽拙教训,颜色不至丑陋,得配君子,颇为相宜。频见鲍十一娘说意旨,今亦便令永奉箕帚。”生谢曰:“鄙拙庸愚,不意顾盼,倘垂采录,生死为荣。”遂命酒馔,即令小玉自堂东阁子中而出,生即拜迎。但觉一室之中,若琼林玉树,互相照曜,转盼精彩射人。既而遂坐母侧,母谓曰:“汝尝爱念'开帘风动竹,疑是故人来,'即此十郎诗也。尔终日吟想,何如一见?”玉乃低鬟微笑,细语曰:“见面不如闻名,才子岂能无貌?”生遂连起拜曰:“小娘子爱才,鄙夫重色,两好相映,才貌相兼。”母女相顾而笑,遂举酒数巡。生起,请玉唱歌,初不肯,母固强之。发声清亮,曲度精奇。酒阑及暝,鲍引生就西院憩息。闲庭邃宇,帘幕甚华。鲍令侍儿桂子、浣沙,与生脱靴解带。须臾玉至,言叙温和,辞气宛媚。解罗衣之际,态有余妍,低帏昵枕,极其欢爱,生自以为巫山洛浦不过也。中宵之夜,玉忽流涕观生曰:“妾本倡家,自知非匹,今以色爱,托其仁贤。但虑一旦色衰,恩移情替,使女萝无托,秋扇见捐。极欢之际,不觉悲至。”生闻之,不胜感叹,乃引臂替枕,徐谓玉曰:“平生志愿,今日获从。粉骨碎身,誓不相舍。夫人何发此言?请以素缣,著之盟约。”玉因收泪,命侍儿樱桃,褰幄执烛,授生笔研。玉管弦之暇,雅好诗书,筐箱笔研,皆王家之旧物。遂取绣囊,出越姬乌丝栏素缣三尺以授生。生素多才思,援笔成章,引谕山河,指诚日月,句句恳切,闻之动人。染毕,命藏于宝箧之内。自尔婉娈相得,若翡翠之在云路也。如此二岁,日夜相从。其后年春,生以书判拔萃登科,授郑县主簿。至四月,将之官,便拜庆于东洛。长安亲戚,多就筵饯。时春物尚余,夏景初丽,酒阑宾散,离恶萦怀。玉谓生曰:“以君才地名声,人多景慕,愿结婚媾,固亦众矣。况堂有严亲,室无冢妇,君之此去,必就佳姻,盟约之言,徒虚语耳。然妾有短愿,欲辄指陈,永委君心,复能听否?”生惊怪曰:“有何罪过,忽发此辞,试说所言,必当敬奉。”玉曰:“妾年始十八,君才二十有二。迨君壮室之秋,犹有八岁。一生欢爱,愿毕此期,然后妙选高门,以谐秦晋,亦未为晚。妾便舍弃人事,剪发披缁,夙昔之愿,于此足矣。”生且愧且感,不觉涕流,因谓玉曰:“皎日之誓,死生以之。与卿偕老,犹恐未惬素志,岂敢辄有二三?固请不疑,但端居相待。至八月,必当却到华州,寻使奉迎,相见非远。”更数日,生遂诀别东去。到任旬日,求假往东都觐亲。未至家日,太夫人已与商量表妹卢氏,言约已定。太夫人素严毅,生逡巡不敢辞让,遂就礼谢,便有近期。卢亦甲族也,嫁女于他门,聘财必以百万为约,不满此数,义在不行。生家素贫,事须求贷,便托假故,远投亲知,涉历江淮,自秋及夏。生自以孤负盟约,大愆回期,寂不知闻,欲断其望。遥托亲故,不遣漏言。玉自生逾期,数访音信。虚词诡说,日日不同。博求师巫,遍询卜筮。怀忧抱恨,周岁有余,羸卧空闺,遂成沉疾。虽生之书题竟绝,而玉之想望不移。赂遗亲知,使通消息,寻求既切,资用屡空。往往私令侍婢潜卖箧中服玩之物,多托于西市寄附铺侯景先家货卖。曾令侍婢浣沙,将紫玉钗一只,诣景先家货之。路逢内作老玉工,见浣沙所执,前来认之曰:“此钗吾所作也。昔岁霍王小女,将欲上鬟,令我作此,酬我万钱,我尝不忘。汝是何人?从何而得?”浣沙曰:“我小娘子即霍王女也。家事破散,失身于人,夫婿昨向东都,更无消息。悒怏成疾,今欲二年。令我卖此,赂遗于人,使求音信。”玉工凄然下泣曰:“贵人男女,失机落节,一至于此。我残年向尽,见此盛衰,不胜伤感。”遂引至延先公主宅,具言前事。公主亦为之悲叹良久,给钱十二万焉。时生所定卢氏女在长安,生既毕于聘财,还归郑县。其年腊月,又请假入城就亲,潜卜静居,不令人知。有明经崔允明者,生之中表弟也,性甚长厚。昔岁常与生同欢于郑氏之室,杯盘笑语,曾不相间,每得生信,必诚告于玉。玉常以薪刍衣服,资给于崔,崔颇感之。生既至,崔具以诚告玉,玉恨叹曰:“天下岂有是事乎?”遍请亲朋,多方召致,生自以愆期负约,又知玉疾候沉绵,惭耻忍割,终不肯往。晨出暮归,欲以回避。玉日夜涕泣,都忘寝食,期一相见,竟无因由。冤愤益深,委顿床枕。自是长安中稍有知者,风流之士,共感玉之多情;豪侠之伦,皆怒生之薄行。时已三月,人多春游,生与同辈五六人诣崇敬寺玩牡丹花,步于西廊,递吟诗句。有京兆韦夏卿者,生之密友,时亦同行,谓生曰:“风光甚丽,草木荣华。伤哉郑卿,衔冤空室,足下终能弃置,实是忍人。丈夫之心,不宜如此,足下宜为思之。”叹让之际,忽有一豪士,衣轻黄纻衫,挟朱(“朱”原作“未”,据明抄本改)弹,丰神隽美,衣服轻华,唯有一剪头胡雏从后,潜行而听之,俄而前揖生曰:“公非李十郎者乎?某族本山东,姻连外戚,虽乏文藻,心尝乐贤。仰公声华,常思觏止,今日幸会,得睹清扬。某之敝居,去此不远,亦有声乐,足以娱情。妖姬八九人,骏马十数匹,唯公所欲。但愿一过。”生之侪辈,共聆斯语,更相叹美。因与豪士策马同行,疾转数坊,遂至胜业。生以近郑之所止,意不欲过。便托事故,欲回马首。豪士曰:“敝居咫尺,忍相弃乎?”乃挽挟其马,牵引而行,迁延之间,已及郑曲。生神情恍惚,鞭马欲回。豪士遽命奴仆数人,抱持而进,疾走推入车门,便令锁却。报云:“李十郎至也。”一家惊喜,声闻于外。先此一夕,玉梦黄衫丈夫抱生来,至席,使玉脱鞋。惊寤而告母,因自解曰:“鞋者谐也,夫妇再合。脱者解也,既合而解,亦当永诀。由此征之,必遂相见,相见之后,当死矣。”凌晨,请母妆梳。母以其久病,心意惑乱,不甚信之。黾勉之间。强为妆梳。妆梳才毕,而生果至。玉沉绵日久,转侧须人,忽闻生来,欻然自起,更衣而出,恍若有神。遂与生相见,含怒凝视,不复有言。羸质娇姿。如不胜致,时复掩袂,返顾李生。感物伤人,坐皆唏嘘。顷之,有酒馔数十盘,自外而来,一座惊视。遽问其故,悉是豪士之所致也。因遂陈设,相就而坐。玉乃侧身转面,斜视生良久,遂举杯酒酬地曰:“我为女子,薄命如斯;君是丈夫,负心若此。韶颜稚齿,饮恨而终。慈母在堂,不能供养。绮罗弦管,从此永休。征痛黄泉,皆君所致。李君李君,今当永诀,我死之后,必为厉鬼,使君妻妾,终日不安。”乃引左手握生臂,掷杯于地,长恸号哭数声而绝。母乃举尸置于生怀,令唤之,遂不复苏矣。生为之缟素,旦夕哭泣甚哀。将葬之夕,生忽见玉繐帷之中,容貌妍丽,宛若平生。着石榴裙,紫袔裆,红绿帔子,斜身倚帷,手引绣带,顾谓生曰:“愧君相送,尚有余情。幽冥之中,能不感叹?”言毕,遂不复见。明日,葬于长安御宿原,生至墓所,尽哀而返。后月余,就礼于卢氏。伤情感物,郁郁不乐。夏五月,与卢氏偕行,归于郑县。至县旬日,生方与卢氏寝,忽帐外叱叱作声,生惊视之,则见一男子,年可二十余,姿状温美,藏身映幔,连招卢氏。生惶遽走起,绕幔数匝,倏然不见。生自此心怀疑恶,猜忌万端,夫妻之间,无聊生矣。或有亲情,曲相劝喻,生意稍解。后旬日,生复自外归,卢氏方鼓琴于床,忽见自门抛一斑屏钿花合子,方圆一寸余,中有轻绢,作同心结,坠于卢氏怀中。生开而视之,见相思子二,叩头虫一,发杀觜一,驴駨媚少许。生当时愤怒叫吼,声如豺虎,引琴撞击其妻,诘令实告。卢氏亦终不自明。尔后往往暴加捶楚,备诸毒虐,竟讼于公庭而遣之。卢氏既出,生或侍婢媵妾之属,暂同枕席,便加妒忌,或有因而杀之者。生尝游广陵,得名姬曰营十一娘者,容态润媚,生甚悦之。每相对坐,尝谓营曰:“我尝于某处得某姬,犯某事,我以某法杀之。”日日陈说,欲令惧己,以肃清闺门。出则以浴斛覆营于床,周回封署,归必详视,然后乃开。又畜一短剑,甚利,顾谓侍婢曰:“此信州葛溪铁,唯断作罪过头。”大凡生所见妇人,辄加猜忌,至于三娶,率皆如初焉。