dōng chéng lǎo fù chuán liǔ shì chuán
东城老父传 柳氏传
dōng chéng lǎo fù chuán chén hóng zhuàn
东城老父传 (陈鸿撰)
lǎo fù xìng jiǎ míng chāng, cháng ān xuān yáng lǐ rén, kāi yuán yuán nián guǐ chǒu shēng. yuán hé gēng yín suì, jiǔ shí bā nián yǐ, shì tīng bù shuāi, yán shén ān xú, xīn lì bù hào. yǔ tài píng shì, lì lì kě tīng. fù zhōng, zhǎng jiǔ chǐ, lì néng dào yè niú, yǐ cái guān wèi zhōng gōng mù shì. jǐng lóng sì nián, chí mù gān, suí xuán zōng rù dà míng gōng zhū wéi shì, fèng ruì zōng cháo qún hòu, suì wèi jǐng yún gōng chén, yǐ cháng dāo bèi qīn wèi, zhào xǐ jiā dōng yún lóng mén. chāng shēng qī suì, qiáo jié guò rén, néng tuán zhù chéng liáng. shàn yìng duì, jiě niǎo yǔ yīn. xuán zōng zài fān dǐ shí, lè mín jiān qīng míng jié dòu jī xì. jí jí wèi, zhì" zhì" yuán zuò" pō", jù míng chāo běn gǎi jī fāng yú liǎng gōng jiān. suǒ cháng ān xióng jī, jīn háo tiě jù, gāo guān áng wěi qiān shù, yǎng yú jī fāng. xuǎn liù jūn xiǎo ér wǔ bǎi rén, shǐ xún rǎo jiào sì. shàng zhī hǎo zhī, mín fēng yóu shén, zhū wáng shì míng chāo běn" shì" zuò" zi" jiā, wài qī jiā, guì zhǔ jiā, hòu jiā, qīng tǎng pò chǎn shì jī, yǐ cháng jī zhí. dōu zhōng nán nǚ yǐ nòng jī wèi shì, pín zhě nòng jiǎ jī. dì chū yóu, jiàn chāng nòng mù jī yú yún lóng mén dào páng, zhào rù wèi jī fāng xiǎo ér, yī shí yòu lóng wǔ jūn. sān chǐ tóng zǐ rù jī qún, rú xiá qún xiǎo, zhuàng zhě ruò zhě, yǒng zhě qiè zhě, shuǐ gǔ zhī shí, jí bìng zhī hòu, xī néng zhī zhī. jǔ èr jī, jī wèi ér xún, shǐ lìng rú rén. hù jī fāng zhōng yè zhě wáng chéng ēn yán yú hài zōng, zhào shì diàn tíng, jiē zhōng xuán zōng yì. jí rì wèi wǔ bǎi xiǎo ér zhǎng, jiā zhī yǐ zhōng hòu jǐn mì, tiān zǐ shén ài xìng zhī, jīn bó zhī cì, rì zhì qí jiā. kāi yuán shí sān nián, lóng jī sān bǎi cóng fēng dōng yuè. fù zhōng sǐ tài shān xià, dé zi lǐ fèng shī guī zàng yōng zhōu. xiàn guān wèi zàng qì. sàng chē chéng chuán luò yáng dào. shí sì nián sān yuè, yī dòu jī fú, huì xuán zōng yú wēn quán. dāng shí tiān xià hào wèi shén jī tóng. shí rén wéi zhī yǔ yuē:" shēng ér bù yòng shí wén zì, dòu jī zǒu mǎ shèng dú shū. jiǎ jiā xiǎo ér nián shí sān, fù guì róng huá dài bù rú. néng lìng jīn jù qī shèng fù, bái luó xiù shān suí ruǎn yú. fù sǐ cháng ān qiān lǐ wài, chà fū chí dào wǎn sàng chē." zhāo chéng huáng hòu zhī zài xiāng wáng fǔ, dàn shèng yú bā yuè wǔ rì, zhōng xīng zhī hòu, zhì wèi qiān qiū jié. cì tiān xià mín niú jiǔ lè sān rì, mìng zhī yuē pú, yǐ wéi cháng yě, dà hé lè yú gōng zhōng. suì huò pú yú luò, yuán huì yǔ qīng míng jié, lǜ jiē zài lí shān. měi zhì shì rì, wàn lè jù jǔ, liù gōng bì cóng. chāng guān diāo cuì jīn huá guān, jǐn xiù xiù rú kù, zhí duó fú, dǎo" dǎo" yuán zuò" dào", jù míng chāo běn gǎi qún jī, xù lì yú guǎng chǎng, gù miǎn rú shén, zhǐ huī fēng shēng. shù máo zhèn yì, lì wěn mó jù, yì nù dài shèng, jìn tuì yǒu qī, suí biān zhǐ dī áng, bù shī chāng dù. shèng fù jì jué, qiáng zhě qián, ruò zhě hòu, suí chāng yàn háng, guī yú jī fāng. jiǎo dǐ wàn fū, tiào jiàn xún zhuàng, cù qiú tà shéng, wǔ yú gān diān zhě, suǒ qì jǔ sè, qūn xún bù gǎn rù, qǐ jiào náo rǎo lóng zhī tú yú? èr shí sān nián, xuán zōng wèi qǔ lí yuán dì zǐ pān dà tóng nǚ, nán fú pèi yù, nǚ fú xiù rú, jiē chū yù fǔ. chāng nán zhì xìn zhì dé. tiān bǎo zhōng, qī pān shì yǐ gē wǔ zhòng xìng yú yáng guì fēi, fū fù xí chǒng sì shí nián, ēn zé bù yú, qǐ bù mǐn yú jì, jǐn yú xīn hū? shàng shēng yú yǐ yǒu jī chén, shǐ rén cháo fú dòu jī, zhào luàn yú tài píng yǐ, shàng xīn bù wù. shí sì zài, hú jié xiàn luò, tóng guān bù shǒu, dà jià xìng chéng dū. bēn wèi shèng yú, yè chū biàn mén, mǎ bó dào jǐng, shāng zú bù néng jìn, zhàng rù nán shān. měi jìn jī zhī rì, zé xiàng xī nán dà kū. lù shān wǎng nián cháo yú jīng shī, shí chāng yú héng mén wài, jí luàn èr jīng, yǐ qiān jīn gòu chāng cháng ān luò yáng shì. chāng biàn xìng míng, yī yú fú shě, chú dì jī zhōng, shī lì yú fú. jì tài shàng huáng guī xīng qìng gōng, sù zōng shòu mìng yú bié diàn, chāng hái jiù lǐ. jū shì wèi bīng lüè, jiā wú yí wù, bù yī qiáo cuì, bù fù dé rù jìn mén yǐ. míng rì, fù chū cháng ān nán mén dào, jiàn qī ér yú zhāo guó lǐ, cài sè àn yān. ér hé xīn, qī fù gù xù. chāng jù kū, jué yú dào, suì cháng shì. xī cháng ān fó sì, xué dà shī fú zhǐ. dà lì yuán nián, yī zī shèng sì dà dé sēng yùn píng zhù dōng shì hǎi chí, lì tuó luó ní shí chuáng. shū néng jì xìng míng, dú shì shì jīng, yì néng le qí shēn yì zhì dào. yǐ shàn xīn huà shì jǐng rén. jiàn sēng fáng fú shě, zhí měi cǎo gān mù. zhòu bǎ tǔ yōng gēn, jí shuǐ guàn zhú, yè zhèng guān yú chán shì. jiàn zhōng sān nián, sēng yùn píng rén shòu jǐn. fú lǐ bì, fèng shè lì tǎ yú cháng ān dōng mén wài zhèn guó sì dōng piān, shǒu zhí sōng bǎi bǎi zhū, gòu xiǎo shè, jū yú tǎ xià. zhāo xī fén xiāng sǎ sǎo, shì shī rú shēng. shùn zōng zài dōng gōng, shě qián sān shí wàn, wèi chāng lì dà shī yǐng táng jí zhāi shè. yòu lì wài wū, jū yóu mín, qǔ yōng gěi. chāng yīn rì shí zhōu yī bēi, jiāng shuǐ yī shēng, wò cǎo xí, xù yī, guò shì xī guī yú fú. qī pān shì hòu yì bù zhī suǒ wǎng. zhēn yuán zhōng, zhǎng zǐ zhì xìn, yī bīng zhōu jiǎ, suí dà sī tú suì rù jìn, shěng chāng yú cháng shòu lǐ. chāng rú jǐ bù shēng, jué zhī shǐ qù. cì zǐ zhì dé guī, fàn zēng luò yáng shì, lái wǎng cháng ān jiān, suì yǐ jīn bó fèng chāng, jiē jué zhī. suì jù qù, bù fù lái. yuán hé zhōng, yǐng chuān chén hóng zǔ xié míng chāo běn wú" xié" zì yǒu rén chū chūn míng mén, jiàn zhú bǎi sēn rán, xiāng yān wén yú dào. xià mǎ jìn chāng yú tǎ xià, tīng qí yán, wàng rì zhī mù. sù hóng zǔ yú zhāi shè, huà shēn zhī chū chù, jiē yǒu tiáo guàn, suì jí wáng zhì. hóng zǔ wèn kāi yuán zhī lǐ luàn, chāng yuē:" lǎo rén shǎo shí, yǐ dòu jī qiú mèi yú shàng, shàng chàng yōu chù zhī, jiā yú wài gōng, ān zú yǐ zhī cháo tíng zhī shì? rán yǒu yǐ wéi wú zi yán zhě. lǎo rén jiàn huáng mén shì láng dù xiān, chū wèi qì xī jié dù, shè yù shǐ dài fū, shǐ jiǎ fēng xiàn yǐ wēi yuǎn. jiàn gē shū hàn zhī zhèn liáng zhōu yě, xià shí bǎo, shù qīng hǎi chéng, chū bái lóng, yú cōng lǐng, jiè tiě guān, zǒng guǎn hé zuǒ dào, qī mìng shǐ shè yù shǐ dài fū. jiàn zhāng shuō zhī lǐng yōu zhōu yě, měi suì rù guān, zhé zhǎng yuán wǎn fú chē, niǎn hé jiān jì zhōu yōng diào zēng bù, jià wèi lián yuè, bèn rù guān mén. shū yú wáng fǔ, jiāng huái qǐ hú, bā shǔ jǐn xiù, hòu gōng wán hǎo ér yǐ. hé zhōu dūn huáng dào, suì tún tián, shí biān shí, yú sù zhuǎn shū líng zhōu, cáo xià huáng hé, rù tài yuán cāng, bèi guān zhōng xiōng nián. guān zhōng sù mài" mài" yuán zuò" mǐ", jù míng chāo běn gǎi cáng yú bǎi xìng. tiān zǐ xìng wǔ yuè, cóng guān qiān shèng wàn qí, bù shí yú mín. lǎo rén suì shí fú là dé guī xiū, xíng dū shì jiān, jiàn yǒu mài bái shān bái dié bù. xíng lín bǐ chán jiān, yǒu rén ráng bìng, fǎ yòng zào bù yī pǐ, chí zhòng jià bù kè zhì, jìng yǐ fú tóu luó dài zhī. jìn zhě lǎo rén fú zhàng chū mén, yuè jiē qú zhōng, dōng xī nán běi shì zhī, jiàn bái shān zhě bù mǎn bǎi, qǐ tiān xià zhī rén, jiē zhí bīng hū? kāi yuán shí èr nián, zhào sān xǐng shì láng yǒu quē, xiān qiú céng rèn cì shǐ zhě. láng guān quē, xiān qiú céng rèn xiàn lìng zhě. jí lǎo rén jiàn míng chāo běn wú" jiàn" zì sì shí, sān xǐng láng lì, yǒu lǐ xíng cái míng, dà zhě chū cì jùn, xiǎo zhě zhèn xiàn. zì lǎo rén jū dà dào páng, wǎng wǎng yǒu jùn tài shǒu xiū mǎ yú cǐ, jiē cǎn rán, bù lè cháo tíng shā tài shǐ zhì jùn. kāi yuán qǔ shì, xiào dì lǐ rén ér yǐ, bù wén jìn shì hóng cí bá cuì zhī wèi qí dé rén yě. dà lüè rú cǐ." yīn qì xià. fù yán yuē:" shàng huáng běi chén qióng lú, dōng chén jī lín, nán chén diān chí, xī chén kūn yí, sān suì yī lái huì. cháo jìn zhī lǐ róng, lín zhào zhī ēn zé, yī zhī jǐn xù, sì zhī jiǔ shí, shǐ zhǎn shì ér qù, dōu zhōng wú liú wài guó bīn. jīn běi hú yǔ jīng shī zá chǔ, qǔ qī shēng zǐ, cháng ān zhōng shào nián yǒu hú xīn yǐ. wú zi shì shǒu shì xuē fú zhī zhì, bù yǔ xiàng tóng, dé fēi wù yāo hū?" hóng zǔ mò bù gǎn yīng ér qù.
老父姓贾名昌,长安宣阳里人,开元元年癸丑生。元和庚寅岁,九十八年矣,视听不衰,言甚安徐,心力不耗。语太平事,历历可听。父忠,长九尺,力能倒曳牛,以材官为中宫幕士。景龙四年,持幕竿,随玄宗入大明宫诛韦氏,奉睿宗朝群后,遂为景云功臣,以长刀备亲卫,诏徙家东云龙门。昌生七岁,趫捷过人,能抟柱乘梁。善应对,解鸟语音。玄宗在藩邸时,乐民间清明节斗鸡戏。及即位,治(“治”原作“泊”,据明抄本改)鸡坊于两宫间。索长安雄鸡,金毫铁距,高冠昂尾千数,养于鸡坊。选六军小儿五百人,使驯扰教饲。上之好之,民风尤甚,诸王世(明抄本“世”作“子”)家,外戚家,贵主家,侯家,倾帑破产市鸡,以偿鸡直。都中男女以弄鸡为事,贫者弄假鸡。帝出游,见昌弄木鸡于云龙门道旁,召入为鸡坊小儿,衣食右龙武军。三尺童子入鸡群,如狎群小,壮者弱者,勇者怯者,水谷之时,疾病之候,悉能知之。举二鸡,鸡畏而驯,使令如人。护鸡坊中谒者王承恩言于亥宗,召试殿庭,皆中玄宗意。即日为五百小儿长,加之以忠厚谨密,天子甚爱幸之,金帛之赐,日至其家。开元十三年,笼鸡三百从封东岳。父忠死太山下,得子礼奉尸归葬雍州。县官为葬器。丧车乘传洛阳道。十四年三月,衣斗鸡服,会玄宗于温泉。当时天下号为神鸡童。时人为之语曰:“生儿不用识文字,斗鸡走马胜读书。贾家小儿年十三,富贵荣华代不如。能令金距期胜负,白罗绣衫随软舆。父死长安千里外,差夫持道挽丧车。”昭成皇后之在相王府,诞圣于八月五日,中兴之后,制为千秋节。赐天下民牛酒乐三日,命之曰酺,以为常也,大合乐于宫中。岁或酺于洛,元会与清明节,率皆在骊山。每至是日,万乐俱举,六宫毕从。昌冠雕翠金华冠,锦袖绣襦裤,执铎拂,导(“导”原作“道”,据明抄本改)群鸡,叙立于广场,顾眄如神,指挥风生。树毛振翼,砺吻磨距,抑怒待胜,进退有期,随鞭指低昂,不失昌度。胜负既决,强者前,弱者后,随昌雁行,归于鸡坊。角觝万夫,跳剑寻撞,蹴球踏绳,舞于竿颠者,索气沮色,逡巡不敢入,岂教猱扰龙之徒欤?二十三年,玄宗为娶梨园弟子潘大同女,男服珮玉,女服绣襦,皆出御府。昌男至信、至德。天宝中,妻潘氏以歌舞重幸于杨贵妃,夫妇席宠四十年,恩泽不渝,岂不敏于伎,谨于心乎?上生于乙酉鸡辰,使人朝服斗鸡,兆乱于太平矣,上心不悟。十四载,胡羯陷洛,潼关不守,大驾幸成都。奔卫乘舆,夜出便门,马踣道穽,伤足不能进,杖入南山。每进鸡之日,则向西南大哭。禄山往年朝于京师,识昌于横门外,及乱二京,以千金购昌长安洛阳市。昌变姓名,依于佛舍,除地击钟,施力于佛。洎太上皇归兴庆宫,肃宗受命于别殿,昌还旧里。居室为兵掠,家无遗物,布衣憔悴,不复得入禁门矣。明日,复出长安南门道,见妻儿于招国里,菜色黯焉。儿荷薪,妻负故絮。昌聚哭,诀于道,遂长逝。息长安佛寺,学大师佛旨。大历元年,依资圣寺大德僧运平住东市海池,立陁罗尼石幢。书能纪姓名,读释氏经,亦能了其深义至道。以善心化市井人。建僧房佛舍,植美草甘木。昼把土拥根,汲水灌竹,夜正观于禅室。建中三年,僧运平人寿尽。服礼毕,奉舍利塔于长安东门外镇国寺东偏,手植松柏百株,构小舍,居于塔下。朝夕焚香洒扫,事师如生。顺宗在东宫,舍钱三十万,为昌立大师影堂及斋舍。又立外屋,居游民,取佣给。昌因日食粥一杯,浆水一升,卧草席,絮衣,过是悉归于佛。妻潘氏后亦不知所往。贞元中,长子至信,依并州甲,随大司徒燧入觐,省昌于长寿里。昌如己不生,绝之使去。次子至德归,贩缯洛阳市,来往长安间,岁以金帛奉昌,皆绝之。遂俱去,不复来。元和中,颍川陈洪祖携(明抄本无“携”字)友人出春明门,见竹柏森然,香烟闻于道。下马觐昌于塔下,听其言,忘日之暮。宿鸿祖于斋舍,话身之出处,皆有条贯,遂及王制。鸿祖问开元之理乱,昌曰:“老人少时,以斗鸡求媚于上,上倡优畜之,家于外宫,安足以知朝廷之事?然有以为吾子言者。老人见黄门侍郎杜暹,出为碛西节度,摄御史大夫,始假风宪以威远。见哥舒翰之镇凉州也,下石堡,戍青海城,出白龙,逾葱岭,界铁关,总管河左道,七命始摄御史大夫。见张说之领幽州也,每岁入关,辄长辕挽辐车,辇河间蓟州佣调缯布,驾轊连軏,坌入关门。输于王府,江淮绮縠,巴蜀锦绣,后宫玩好而已。河州敦煌道,岁屯田,实边食,余粟转输灵州,漕下黄河,入太原仓,备关中凶年。关中粟麦(“麦”原作“米”,据明抄本改)藏于百姓。天子幸五岳,从官千乘万骑,不食于民。老人岁时伏腊得归休,行都市间,见有卖白衫白叠布。行邻比鄽间,有人禳病,法用皂布一匹,持重价不克致,竟以幞头罗代之。近者老人扶杖出门,阅街衢中,东西南北视之,见白衫者不满百,岂天下之人,皆执兵乎?开元十二年,诏三省侍郎有缺,先求曾任刺史者。郎官缺,先求曾任县令者。及老人见(明抄本无“见”字)四十,三省郎吏,有理刑才名,大者出刺郡,小者镇县。自老人居大道旁,往往有郡太守休马于此,皆惨然,不乐朝廷沙汰使治郡。开元取士,孝弟理人而已,不闻进士宏词拔萃之为其得人也。大略如此。”因泣下。复言曰:“上皇北臣穹庐,东臣鸡林,南臣滇池,西臣昆夷,三岁一来会。朝觐之礼容,临照之恩泽,衣之锦絮,饲之酒食,使展事而去,都中无留外国宾。今北胡与京师杂处,娶妻生子,长安中少年有胡心矣。吾子视首饰靴服之制,不与向同,得非物妖乎?”鸿祖默不敢应而去。
liǔ shì chuán xǔ yáo zuǒ zhuàn
柳氏传 (许尧佐撰)
tiān bǎo zhōng, chāng lí hán yì yǒu shī míng, xìng pō luò tuō, jī zhì pín shén. yǒu lǐ shēng zhě, yǔ yì yǒu shàn. jiā lěi qiān jīn, fù qì ài cái. qí xìng jī yuē liǔ shì, yàn jué yī shí, xǐ tán xuè., shàn ōu yǒng. lǐ shēng jū zhī bié dì, yǔ yì wèi yàn gē zhī dì, ér guǎn yì yú qí cè. yì sù zhī míng, qí suǒ hòu wèn, jiē dāng shí zhī yàn. liǔ shì zì mén kuī zhī, wèi qí shì zhě yuē:" hán fū zǐ qǐ zhǎng pín jiàn zhě hū?" suì zhǔ yì yān. lǐ shēng sù zhòng yì, wú suǒ lìn xī, hòu zhī qí yì, nǎi jù shàn qǐng yì yǐn. jiǔ hān, lǐ shēng yuē:" liǔ fū rén róng sè fēi cháng, hán xiù cái wén zhāng tè yì, yù yǐ liǔ jiàn zhěn yú hán jūn, kě hū?" yì jīng lì bì xí yuē:" jūn zhī ēn, jiě yī chuò shí jiǔ zhī, qǐ yí duó suǒ ài hū?" lǐ jiān qǐng zhī, liǔ shì zhī qí yì chéng, nǎi zài bài, yǐn yī jiē xí. lǐ zuò yì yú kè wèi, yǐn mǎn jí huān. lǐ shēng yòu yǐ zī sān shí wàn, zuǒ yì zhī fèi. yì yǎng liǔ shì zhī sè, liǔ shì mù yì zhī cái, liǎng qíng jiē huò, xǐ kě zhī yě. míng nián, lǐ bù shì láng yáng dù zhuó yì shàng dì. píng jū jiān suì, liǔ shì wèi yì yuē:" róng míng jí qīn, xī rén suǒ shàng, qǐ yí yǐ zhuó huàn zhī jiàn, jī cǎi lán zhī měi hū? qiě yòng qì zī wù, zú yǐ dài jūn zhī lái yě." yì yú shì shěng jiā yú qīng chí. suì yú, fá shí, yù zhuāng jù yǐ zì jǐ. tiān bǎo mò, dào fù èr jīng, shì nǚ bēn hài. liǔ shì yǐ yàn dú yì, qiě jù bù miǎn, nǎi jiǎn fà huǐ xíng, jì jī fǎ líng sì. shì shí hóu xī yì zì píng lú jié dù zī qīng, sù jí yì míng, qǐng wèi shū jì. jì xuān huáng dì yǐ shén wǔ fǎn zhèng, yì nǎi qiǎn shǐ jiān xíng, qiú liǔ shì. yǐ liàn náng shèng fū jīn, tí zhī yuē:" zhāng tái liǔ, zhāng tái liǔ, xī rì qīng qīng jīn zài fǒu? zòng shǐ cháng tiáo shì jiù chuí, yì yīng pān zhé tā rén shǒu." liǔ shì pěng jīn wū yè, zuǒ yòu qī mǐn. dá zhī yuē:" yáng liǔ zhī, fāng fēi jié, suǒ hèn nián nián zèng lí bié. yī yè suí fēng hū bào qiū, zòng shǐ jūn lái qǐ kān zhé." wú hé, yǒu fān jiāng shā zhā lì zhě, chū lì gōng, qiè zhī liǔ shì zhī sè, jié yǐ guī dì, chǒng zhī zhuān fáng. jí xī yì chú zuǒ pú yè rù jìn, yì dé cóng xíng, zhì jīng shī, yǐ shī liǔ shì suǒ zhǐ, tàn xiǎng bù yǐ. ǒu yú lóng shǒu gāng, jiàn cāng tóu yǐ bó niú jià zī píng, cóng liǎng nǚ nú. yì ǒu suí zhī, zì chē zhōng wèn yuē:" dé fēi hán yuán wài hū? mǒu nǎi liǔ shì yě." shǐ nǚ nú qiè yán shī shēn shā zhā lì. zǔ tóng chē zhě, qǐng jí dàn xìng xiāng dài yú dào zhèng lǐ mén. jí qī ér wǎng, yǐ qīng sù jié yù hé, shí yǐ xiāng gāo, zì chē zhōng shòu zhī, yuē:" dāng suì yǒng jué, yuàn zhì chéng niàn." nǎi huí chē, yǐ shǒu huī zhī, qīng xiù yáo yáo, xiāng chē lín lín, mù duàn yì mí, shī yú jīng chén. yì dà bù shèng qíng. huì zī qīng zhū jiàng hé lè jiǔ lóu, shǐ rén qǐng yì, yì qiáng yīng zhī, rán yì sè jiē sàng, yīn yùn qī yān. yǒu yú hòu xǔ jùn zhě, yǐ cái lì zì fù, fǔ jiàn yán yuē:" bì yǒu gù, yuàn yī xiào yòng." yì bù dé yǐ, jù yǐ gào zhī. jùn yuē:" qǐng zú xià shù zì, dāng lì zhì zhī." nǎi yī màn hú, pèi shuāng jiān, cóng yī qí, jìng zào shā zhā lì zhī dì. hòu qí chū xíng lǐ yú, nǎi bèi rèn zhí pèi, fàn guān pái tà, jí qū ér hū yuē:" jiāng jūn zhōng è, shǐ zhào fū rén." pū shì pì yì, wú gǎn yǎng shì. suì shēng táng, chū yì zhá shì liǔ shì, xié zhī kuà ān mǎ. yì chén duàn yāng, shū hū nǎi zhì, yǐn jū ér qián yuē:" xìng bù rǔ mìng." sì zuò jīng tàn. liǔ shì yǔ yì, zhí shǒu tì qì, xiāng yǔ bà jiǔ. shì shí shā zhā lì ēn chǒng shū děng. yì jùn jù huò, nǎi yì xī yì. xī yì dà jīng yuē:" wú píng shēng suǒ wéi shì, jùn nǎi néng ěr hū?" suì xiàn zhuàng yuē:" jiǎn jiào shàng shū jīn bù yuán wài láng jiān yù shǐ hán yì jiǔ liè cān zuǒ, lèi zhāng xūn xiào. qǐng cóng xiāng fù. yǒu qiè liǔ shì zǔ jué xiōng kòu, yī zhǐ míng ní. jīn wén míng fǔ yùn, xiá ěr lǜ huà. jiāng jūn shā zhā lì xiōng zì náo fǎ, píng shì wēi gōng, qū yǒu zhì zhī qiè, gàn wú wéi zhī zhèng. chén bù jiàng jiān yù shǐ zhōng chéng xǔ jùn, zú běn yōu jì, xióng xīn yǒng jué, què duó liǔ shì, guī yú hán yì. yì qiè zhòng bào, suī zhāo gǎn jī zhī chéng shì bù xiān wén, gù fá xùn qí zhī lìng." xún yǒu zhào:" liǔ shì yí hái hán yì, shā zhā lì cì qián èr bǎi wàn." liǔ shì guī yì. yì hòu lèi qiān zhì zhōng shū shè rén. rán jí liǔ shì zhì fáng xián ér bù kè zhě, xǔ jùn mù gǎn jī ér bù dá zhě yě. xiàng shǐ liǔ shì yǐ sè xuǎn, zé dāng xióng cí niǎn zhī chéng kě jì xǔ jùn yǐ cái jǔ, zé cáo kē miǎn chí zhī gōng kě jiàn. fū shì yóu jī zhāng, gōng dài shì lì. xī yù yīn bù ǒu, yì yǒng tú jī, jiē bù rù yú zhèng. sī qǐ biàn zhī zhèng hū? gài suǒ yù rán yě.
天宝中,昌黎韩翊有诗名,性颇落托,羁滞贫甚。有李生者,与翊友善。家累千金,负气爱才。其幸姬曰柳氏,艳绝一时,喜谈谑。,善讴咏。李生居之别第,与翊为宴歌之地,而馆翊于其侧。翊素知名,其所候问,皆当时之彦。柳氏自门窥之,谓其侍者曰:“韩夫子岂长贫贱者乎?”遂属意焉。李生素重翊,无所吝惜,后知其意,乃具饍请翊饮。酒酣,李生曰:“柳夫人容色非常,韩秀才文章特异,欲以柳荐枕于韩君,可乎?”翊惊栗避席曰:“君之恩,解衣辍食久之,岂宜夺所爱乎?”李坚请之,柳氏知其意诚,乃再拜,引衣接席。李坐翊于客位,引满极欢。李生又以资三十万,佐翊之费。翊仰柳氏之色,柳氏慕翊之才,两情皆获,喜可知也。明年,礼部侍郎杨度擢翊上第。屏居间岁,柳氏谓翊曰:“荣名及亲,昔人所尚,岂宜以濯浣之贱,稽采兰之美乎?且用器资物,足以待君之来也。”翊于是省家于清池。岁余,乏食,鬻妆具以自给。天宝末,盗覆二京,士女奔骇。柳氏以艳独异,且惧不免,乃剪发毁形,寄迹法灵寺。是时侯希逸自平卢节度淄青,素藉翊名,请为书记。洎宣皇帝以神武返正,翊乃遣使间行,求柳氏。以练囊盛麸金,题之曰:“章台柳,章台柳,昔日青青今在否?纵使长条似旧垂,亦应攀折他人手。”柳氏捧金呜咽,左右凄悯。答之曰:“杨柳枝,芳菲节,所恨年年赠离别。一叶随风忽报秋,纵使君来岂堪折。”无何,有蕃将沙吒利者,初立功,窃知柳氏之色,劫以归第,宠之专房。及希逸除左仆射入觐,翊得从行,至京师,已失柳氏所止,叹想不已。偶于龙首冈,见苍头以駮牛驾辎軿,从两女奴。翊偶随之,自车中问曰:“得非韩员外乎?某乃柳氏也。”使女奴窃言失身沙吒利。阻同车者,请诘旦幸相待于道政里门。及期而往,以轻素结玉合,实以香膏,自车中授之,曰:“当遂永诀,愿置诚念。”乃回车,以手挥之,轻袖摇摇,香车辚辚,目断意迷,失于惊尘。翊大不胜情。会淄青诸将合乐酒楼,使人请翊,翊强应之,然意色皆丧,音韵凄咽。有虞候许俊者,以材力自负,抚剑言曰:“必有故,愿一效用。”翊不得已,具以告之。俊曰:“请足下数字,当立致之。”乃衣缦胡,佩双鞬,从一骑,径造沙吒利之第。候其出行里余,乃被衽执辔,犯关排闼,急趋而呼曰:“将军中恶,使召夫人。”仆侍辟易,无敢仰视。遂升堂,出翊札示柳氏,挟之跨鞍马。逸尘断鞅,倏忽乃至,引裾而前曰:“幸不辱命。”四座惊叹。柳氏与翊,执手涕泣,相与罢酒。是时沙吒利恩宠殊等。翊、俊惧祸,乃诣希逸。希逸大惊曰:“吾平生所为事,俊乃能尔乎?”遂献状曰:“检校尚书金部员外郎兼御史韩翊久列参佐,累彰勋效。顷从乡赋。有妾柳氏阻绝凶寇,依止名尼。今文明抚运,遐迩率化。将军沙吒利凶恣挠法,凭恃微功,驱有志之妾,干无为之政。臣部将兼御史中丞许俊,族本幽蓟,雄心勇决,却夺柳氏,归于韩翊。义切中抱,虽昭感激之诚;事不先闻,固乏训齐之令。”寻有诏:“柳氏宜还韩翊,沙吒利赐钱二百万。”柳氏归翊。翊后累迁至中书舍人。然即柳氏志防闲而不克者,许俊慕感激而不达者也。向使柳氏以色选,则当熊辞辇之诚可继;许俊以才举,则曹柯渑池之功可建。夫事由迹彰,功待事立。惜郁堙不偶,义勇徒激,皆不入于正。斯岂变之正乎?盖所遇然也。