strong lǐ sì shí liù yán gé sì shí liù xiōng lǐ bā strong
礼四十六 沿革四十六 凶礼八
sàng zhì zhī sì
丧制之四
jiàn chē mǎ míng qì jí shì guān zhōu hòu hàn jìn běi qí suí dà táng
荐车马明器及饰棺(周 后汉 晋 北齐 隋 大唐)
zhōu zhì, dà sàng, jí zǔ, sàng zhù shì guān, nǎi zài, suì yù zhī. zǔ, wèi xíng shǐ yě, yì diàn yě. shì guān, shè liǔ chí niǔ zhī shǔ. qí cì xù, zài ér hòu shì, jì shì, dāng xuán chē xiàng wài, sàng zhù yù zhī. yù zhī zhě, zhí dào jū qián, què xíng wéi jié dù yě. zhū hóu dài fū shì sàng, jiù jì cháo, nǎi jiàn chē, zhí dōng róng, běi zhōu. jiàn, jìn yě. jìn chē zhě, xiàng shēng shí jiāng xíng chén jià, jīn shí wèi zhī hún chē. zhōu, yuán yě. chē dāng dōng róng, dōng chén xī shàng yú zhōng tíng. jiàn chéng chē, lù qiǎn pì jīn, gàn zé, gé gé yè, zài zhān, zài pí biàn fú. yīng pèi bèi lè xuán yú héng. shì chéng zhàn chē. lù qiǎn, lù xià máo yě. pì jīn, fù líng yě. yù zǎo yuē:" shì qí chē, lù pì jīn bào zhí." gàn, dùn yě. zé, shǐ fú yě. gé yè, jiāng yě. zhān, jīng qí zhī shǔ, tōng bó yuē zhān, gū qīng suǒ jiàn. pí biàn fú zhě, shì shuò zhī fú yě. bèi lè, bèi shì lēi yě. yǒu gàn wú bīng, yǒu fú wú gōng shǐ, míng bù yòng yě. pì jīn yīn mì. gé yè yīn xī liè fǎn. dào chē zài cháo fú. dào chē, zhāo xī jí yàn chū rù zhī chē. cháo fú, rì shì cháo zhī fú, xuán yī sù shang yě. gǎo chē zài suō lì. gǎo, sàn yě. sàn chē, yǐ tián yǐ bǐ zhī chē yě. suō lì, bèi yǔ fú yě. fán dào chē gǎo chē zhī yīng pèi jí lēi, yì xuán yú héng. jiàn mǎ yīng sān jiù. rù mén, běi miàn jiāo pèi, yǔ rén jiā qiān zhī. jià chē zhī mǎ, měi chē èr pǐ. yīng, mǎ yāng yě. jiù, chéng yě. zhū hóu zhī chén, shì yīng yǐ sān sè ér sān chéng. cǐ sān sè zhě, gài tiáo sī yě. shì zhī rú jì rán. tiān zǐ zhī chén rú qí mìng shù. wáng zhī gé lù, tiáo yīng. yǔ rén, yǎng mǎ zhě. zài zuǒ yòu yuē jiā. jì diàn nǎi jiàn mǎ, wèi qí jiàn wū miào zhōng. fán rù mén zhě, sān fēn tíng yī zài nán. yù zhě zhí cè lì yú mǎ hòu, kū chéng yǒng, yòu hái chū. zhǔ rén yú shì nǎi kū yǒng yě. jiàn chē zhī lǐ, chéng yú jiàn mǎ. bīn chū, zhǔ rén sòng yú mén wài. yǒu sī qǐng zǔ qī. zhǔ rén rù tǎn, nǎi zài, yǒng wú suàn, zú shù, xí. tǎn, wèi zài biàn yě. nǎi jǔ jiù què xià ér zài zhī. shù, shù guān yú jiù chē." bīn chū, suì jiàng nà chē yú jiē xián", wèi cǐ chē yě. jiàng diàn, dāng qián shù. xià qiān jiù zhī diàn yě. dāng qián shù, yóu dāng shī ǒu. yì zài jiù chē xī, shù yǒu qián hòu. ǒu, wǔ huí fǎn. shāng zhù shì jiù yī chí, niǔ qián chì jīng hòu zī, qí sān cǎi, wú bèi. shì jiù, wèi shè qiáng liǔ yě. jīn diàn nǎi qiáng wèi cǐ yě. qiáng yǒu bù wéi, liǔ yǒu bù huāng. chí zhě, xiàng gōng shì zhī chéng liù, yǐ zhú wèi zhī, rú xiǎo chē líng, yī yǐ qīng bù. yī chí xuán yú liǔ qián. shì bù yú jiǎo. niǔ suǒ yǐ jié lián wéi huāng, qián chì hòu hēi, yīn yǐ wéi shì. zuǒ yòu miàn gè yǒu qián hòu. qí, jū liǔ zhī zhōng yāng, ruò jīn xiǎo chē gài shang ruí yǐ. yǐ sān cǎi zēng wèi zhī, shàng zhū, zhōng bái, xià cāng, zhe yǐ xù. yuán shì yǐ shàng yǒu bèi. fèng rén fèng guān shì, xiào zǐ jì qǐ jiàn guān, yóu jiàn qīn zhī shēn yě. jì zài shì ér xíng, suì yǐ zàng, ruò cún shí jū yú wéi mù ér jiā wén xiù yǐ. yī shà liǔ zhī cái. bì xiān chán yī qí mù, nǎi yǐ zhāng shì yě. liǔ zhī yán jù yě, zhū shì zhī suǒ jù. shì guān: jūn lóng wéi, sān chí, zhèn róng, fǔ huāng, huǒ sān liè, fú sān liè, sù jǐn chǔ, jiā wéi huāng, xūn niǔ liù, qí wǔ cǎi, wǔ bèi, fǔ shà èr, fú shà èr, huà shà èr, jiē dài guī, yú yuè fú chí jūn xūn dài liù, xūn pī liù. dài fū huà wéi, èr chí, bù zhèn róng, huà huāng, huǒ sān liè, fú sān liè, sù jǐn chǔ, xūn niǔ èr, xuán niǔ èr, qí sān cǎi, sān bèi, fú shà èr, huà shà èr, jiē dài suí, yú yuè fú chí dài fū dài, qián xūn hòu xuán, pī yì rú zhī. shì bù wéi bù huāng, yī chí, yú jiǎo, xūn niǔ èr, zī niǔ èr, qí sān cǎi, yī bèi, huà shà èr, jiē dài suí shì dài, qián xūn hòu zī, èr pī yòng xūn. shì guān zhě, yǐ huá dào lù jí kuàng zhōng, bù yù zhòng è qí qīn yě. huāng, méng yě. zài páng yuē wéi, zài shàng yuē huāng, jiē suǒ yǐ yī liǔ yě. shì bù wéi bù huāng zhě, bái bù yě. jūn dài fū jiā wén zhāng yān. fǔ huāng, yuán biān wèi fǔ wén huà huāng, lǜ biān wèi yún qì huǒ fú wèi liè yú qí zhōng ěr. dài fū yǐ shàng, yǒu chǔ yǐ chèn fù guān, nǎi jiā wéi huāng yú qí shàng. niǔ, suǒ yǐ jié lián wéi huāng zhě yě. chí, yǐ zhú wèi zhī, rú xiǎo chē líng, yī yǐ qīng bù. liǔ xiàng gōng shì. xuán chí yú huāng zhī zhǎo duān, ruò chéng liù rán. tán gōng yuē" chí shì zhòng liù", rú táng zhī yǒu chéng liù yě. chéng liù yǐ mù wèi zhī, yòng xíng shuǐ, yì gōng zhī shì yě. jūn dài fū yǐ tóng wèi yú, xuán yú chí xià. yú, yú dí yě, qīng zhì wǔ sè, huà zhī yú jiǎo zēng ér chuí zhī, yǐ wéi zhèn róng, xiàng shuǐ cǎo zhī dòng yáo, xíng zé yòu yú shàng fú chí. zá jì yuē" dài fū bù yú jiǎo, shǔ yú chí xià", shì bù zhèn róng yě. shì zé qù yú. qí, xiàng chē gài ruí, féng hé zá cǎi wèi zhī, xíng rú guā fēn rán, zhuì bèi luò qí shàng jí páng. dài zhī yán zhí yě, suǒ yǐ lián xì guān shù yǔ liǔ cái, shǐ xiāng zhí, yīn ér jié qián hòu pī yě. hàn lǐ, shà yǐ mù wèi kuāng, guǎng sān chǐ, gāo èr chǐ sì cùn, fāng liǎng jiǎo gāo, yī yǐ bái bù. huà zhě, huà yún qì, qí yú gè rú qí xiàng, bǐng zhǎng wǔ chǐ, chē xíng shǐ rén chí zhī ér cóng, jì biǎn, shù yú kuàng zhōng. tán gōng yuē" zhōu rén qiáng zhì shà" shì yě. suí dāng wèi ruí, dú rú guān ruí zhī ruí, gài wǔ cǎi yǔ zhù yú shà shǒu yě. shè pī, pī, luò liǔ guān shàng, guàn jié yú dài, rén jū páng qiān zhī, yǐ bèi qīng kuī yě. shǔ yǐn. shǔ, zhe yě. yǐn, suǒ yǐ yǐn jiù chē. zài zhóu chūn yuē fú. gǔ zhě rén yǐn jiù, chūn qiū chuán yuē:" zuò yǐn zhě ér kū zhī sān." chén míng qì yú chéng chē zhī xī. chén míng qì chéng chē zhī xī, zé zhòng běi yě. zhé, héng fù zhī. zhé yóu guǐ yě. fāng záo lián mù wèi zhī, gài rú chuáng, ér suō zhě sān, héng zhě wǔ, wú zé, biǎn shì bì, jiā zhī kuàng shàng, yǐ chéng kàng xí. héng chén zhī zhě, wèi bāo shāo yǐ xià qiàn yú qí běi biàn yě. fù zhī, jiàn shàn miàn yě. zhé yīn zhī shè fǎn. guǐ yīn jū huǐ fǎn. qiàn yīn cè gēng fǎn. xià tóng. kàng mù héng sān suō èr. kàng, yù yě, suǒ yǐ yù zhǐ tǔ zhě. qí héng yǔ suō, gè zú yǎn kuàng. jiā kàng xí sān. xí suǒ yǐ yù chén yě. jiā yīn, yòng shū bù, zī jiǎn, yǒu fú, yì suō èr héng sān. yīn suǒ yǐ jí guān yě. jiǎn, qiǎn yě. fú, yuán zhī. yì zhě, yì kàng mù yě. jí qí yòng zhī, mù sān zài shàng, yīn èr zài xià, xiàng tiān sān hé dì èr, rén cáng qí zhōng yān. jīn wén jiǎn zuò qiǎn. shū, cū yě, wèi gōng cū bù. qì, xī nán shàng, qiàn. qì, mù yán zhī yě. chén míng qì yǐ xī xíng, nán duān wèi shàng. qiàn, qū yě, bù róng zé qū ér fǎn zhī. yīn yīn zài kàng mù shàng, chén qì cì zhī. bāo èr suǒ yǐ guǒ diàn yáng shǐ zhī ròu. shāo sān, shǔ jì mài shāo, běn zhǒng lèi, qí róng gài yǔ guǐ tóng. wèng sān, xī hǎi xiè, mì yòng shū bù. wèng, wǎ qì yě. xiè, jiāng guì zhī xiè yě. nèi zé yuē" xiè guì yǔ jiāng". mì, fù yě. wǔ èr, lǐ jiǔ, mì yòng gōng bù. wǔ yì wǎ qì. jiē mù héng jiǔ zhī. héng, suǒ yǐ guǐ bāo shāo wèng wǔ yě. jiǔ dāng wèi jiǔ, jiǔ wèi yǐ gài àn sāi qí kǒu. měi qì yì héng. yòng qì: gōng shǐ lěi sì liǎng dūn liǎng yú pán yí, yí shí yú pán zhōng, nán liú. cǐ jiē cháng yòng zhī qì. yú, shèng tāng jiāng. pán yí, guàn qì yě. liú, yí kǒu yě. wú jì qì, shì lǐ lüè. dài fū yǐ shàng, jiān yòng guǐ qì rén qì. yǒu yàn yuè qì kě yě. yǔ bīn yàn yǐn yòng lè zhī qì. yì qì: jiǎ zhòu gàn zé. cǐ jiē shī yì zhī qì yě. jiǎ, kǎi. zhòu, dōu móu yě. gàn, dùn. zé, shǐ fú. yàn qì: zhàng, lì, shà. yàn jū ān tǐ zhī qì yě. lì, zhú zhú wū gài yě. shà, shàn. chè diàn jīn xí, qí yú xī fāng, zhǔ rén yào jié ér yǒng. jīn xí qí yú xī fāng, zǔ diàn jiāng yòng yān. yào jié zhě, lái xiàng shēng, zhàng fū yǒng qù xiàng jiàng, fù rén yǒng. jì bìn, xún ér bù cái yǔ míng qì. mù gōng yí gān là, qiě yù chéng. cái, guǒ cái yě.
周制,大丧,及祖,丧祝饰棺,乃载,遂御之。(祖,为行始也,亦奠也。饰棺,设柳池纽之属。其次序,载而后饰,既饰,当旋车向外,丧祝御之。御之者,执翿居前,卻行为节度也。)诸侯、大夫、士丧,柩既朝,乃荐车,直东荣,北辀。(荐,进也。进车者,象生时将行陈驾,今时谓之魂车。辀,辕也。车当东荣,东陈西上於中庭。)荐乘车,鹿浅{辟巾},干笮,革〈革曳〉,载旃,载皮弁服。缨辔、贝勒悬於衡。(士乘栈车。鹿浅,鹿夏毛也。{辟巾},覆笭也。玉藻曰:"士齐车,鹿{辟巾}豹犆。"干,楯也。笮,矢箙也。〈革曳〉,缰也。旃,旌旗之属,通帛曰旃,孤卿所建。皮弁服者,视朔之服也。贝勒,贝饰勒也。有干无兵,有箙无弓矢,明不用也。{辟巾}音觅。〈革曳〉音息列反。)道车载朝服。(道车,朝夕及燕出入之车。朝服,日视朝之服,玄衣素裳也。)稿车载蓑笠。(稿,散也。散车,以田以鄙之车也。蓑笠,备雨服也。凡道车稿车之缨辔及勒,亦悬於衡。)荐马缨三就。入门,北面交辔,圉人夹牵之。(驾车之马,每车二匹。缨,马鞅也。就,成也。诸侯之臣,饰缨以三色而三成。此三色者,盖条丝也。饰之如罽然。天子之臣如其命数。王之革路,条缨。圉人,养马者。在左右曰夹。既奠乃荐马,为其践污庙中。凡入门者,三分庭一在南。)御者执策立於马后,哭成踊,右还出。(主人於是乃哭踊也。荐车之礼,成於荐马。)宾出,主人送於门外。有司请祖期。主人入袒,乃载,踊无算,卒束,袭。(袒,为载变也。乃举柩卻下而载之。束,束棺於柩车。"宾出,遂匠纳车於阶閒",谓此车也。)降奠,当前束。(下迁柩之奠也。当前束,犹当尸腢。亦在柩车西,束有前后。腢,五回反。)商祝饰柩一池,纽前〈赤巠〉后缁,齐三采,无贝。(饰柩,为设墙柳也。巾奠乃墙谓此也。墙有布帷,柳有布荒。池者,象宫室之承霤,以竹为之,如小车笭,衣以青布。一池悬於柳前。士不揄绞。纽所以结连帷荒,前赤后黑,因以为饰。左右面各有前后。齐,居柳之中央,若今小车盖上蕤矣。以三采缯为之,上朱,中白,下苍,著以絮。元士以上有贝。)缝人缝棺饰,(孝子既启见棺,犹见亲之身也。既载饰而行,遂以葬,若存时居於帷幕而加文绣矣。)衣翣柳之材。(必先缠衣其木,乃以张饰也。柳之言聚也,诸饰之所聚。)饰棺:君龙帷,三池,振容,黼荒,火三列,黻三列,素锦褚,加帷荒,纁纽六,齐五采,五贝,黼翣二,黻翣二,画翣二,皆戴珪,鱼跃拂池;君纁戴六,纁披六。大夫画帷,二池,不振容,画荒,火三列,黻三列,素锦褚,纁纽二,玄纽二,齐三采,三贝,黻翣二,画翣二,皆戴绥,鱼跃拂池;大夫戴,前纁后玄,披亦如之。士布帷布荒,一池,揄绞,纁纽二,缁纽二,齐三采,一贝,画翣二,皆戴绥;士戴,前纁后缁,二披用纁。(饰棺者,以华道路及壙中,不欲众恶其亲也。荒,蒙也。在旁曰帷,在上曰荒,皆所以衣柳也。士布帷布荒者,白布也。君大夫加文章焉。黼荒,缘边为黼文;画荒,绿边为云气;火黻为列於其中耳。大夫以上,有褚以衬覆棺,乃加帷荒於其上。纽,所以结连帷荒者也。池,以竹为之,如小车笭,衣以青布。柳象宫室。悬池於荒之爪端,若承霤然。檀弓曰"池视重霤",如堂之有承霤也。承霤以木为之,用行水,亦宫之饰也。君大夫以铜为鱼,悬於池下。揄,揄狄也,青质五色,画之於绞缯而垂之,以为振容,象水草之动摇,行则又鱼上拂池。杂记曰"大夫不揄绞,属於池下",是不振容也。士则去鱼。齐,象车盖蕤,缝合杂采为之,形如瓜分然,缀贝络其上及旁。戴之言值也,所以连系棺束与柳材,使相值,因而结前后披也。汉礼,翣以木为筐,广三尺,高二尺四寸,方两角高,衣以白布。画者,画云气,其馀各如其象,柄长五尺,车行使人持之而从,既窆,树於壙中。檀弓曰"周人墙置翣"是也。绥当为緌,读如冠蕤之蕤,盖五采羽注於翣首也。)设披,(披,络柳棺上,贯结於戴,人居旁牵之,以备倾亏也。)属引。(属,著也。引,所以引柩车。在轴輴曰紼。古者人引柩,春秋传曰:"坐引者而哭之三。")陈明器於乘车之西。(陈明器乘车之西,则重北也。)折,横覆之。(折犹庋也。方凿连木为之,盖如床,而缩者三,横者五,无箦,窆事毕,加之壙上,以承抗席。横陈之者,为苞筲以下綪於其北便也。覆之,见善面也。折音之设反。庋音居毁反。綪音侧耕反。下同。)抗木横三缩二。(抗,御也,所以御止土者。其横与缩,各足掩壙。)加抗席三。(席所以御尘也。)加茵,用疏布,缁翦,有幅,亦缩二横三。(茵所以藉棺也。翦,浅也。幅,缘之。亦者,亦抗木也。及其用之,木三在上,茵二在下,象天三合地二,人藏其中焉。今文翦作浅。疏,粗也,谓功粗布。)器,西南上,綪。(器,目言之也。陈明器以西行,南端为上。綪,屈也,不容则屈而反之。)茵;(茵在抗木上,陈器次之。)苞二;(所以裹奠羊豕之肉。)筲三,黍、稷、麦;(筲,畚种类,其容盖与簋同。)罋三,醯、醢、屑,幂用疏布。(罋,瓦器也。屑,姜桂之屑也。内则曰"屑桂与姜"。幂,覆也。)甒二,醴、酒,幂用功布。(甒亦瓦器。)皆木桁久之。(桁,所以庋苞筲罋甒也。久当为灸,灸谓以盖按塞其口。每器异桁。)用器:弓、矢、耒、耜、两敦、两杅、盘、匜,匜实於盘中,南流。(此皆常用之器。杅,盛汤浆。盘匜,盥器也。流,匜口也。)无祭器,(士礼略。大夫以上,兼用鬼器、人器。)有燕乐器可也。(与宾燕饮用乐之器。)役器:甲、胄、干、笮。(此皆师役之器也。甲,铠。胄,兜鍪也。干,楯。笮,矢箙。)燕器:杖,笠,翣。(燕居安体之器也。笠,竹{竹洿}盖也。翣,扇。)彻奠巾席,俟於西方,主人要节而踊。(巾席俟於西方,祖奠将用焉。要节者,来象升,丈夫踊;去象降,妇人踊。)既殡,旬而布材与明器。(木工宜乾腊,且豫成。材,椁材也。)
shuō yuē: zhòng xiàn yán yú zēng zǐ yuē:" xià hòu shì yòng míng qì, shì rén wú zhī yě suǒ wèi zhì sǐ zhī. zhòng xiàn, kǒng zǐ dì zǐ yuán xiàn yě. yīn rén yòng jì qì, shì rén yǒu zhī yě suǒ wèi zhì shēng zhī. zhōu rén jiān yòng zhī, shì rén yí yě." yán shǐ rén yí yú wú zhī yǔ yǒu zhī. zēng zǐ yuē:" qí bù rán hū! qí bù rán hū! fēi qí shuō zhī fēi yě. fū míng qì, guǐ qì yě jì qì, rén qì yě. fū gǔ zhī rén hú wéi ér sǐ qí qīn hū?" yán zhòng xiàn zhī yán sān zhě jiē fēi. cǐ huò yòng guǐ qì, huò yòng rén qì. kǒng zǐ yuē:" zhī sǐ ér zhì sǐ zhī, bù rén ér bù kě wèi yě zhī sǐ ér zhì shēng zhī, bù zhì ér bù kě wèi yě. zhī, wǎng yě. sǐ zhī shēng zhī, wèi wú zhī yǔ yǒu zhī. wèi, xíng yě. shì gù zhú bù chéng yòng, wǎ bù chéng wèi, mù bù chéng zhuó, chéng yóu shàn yě. zhú bù kě shàn yòng, wèi biān wú téng yě. wèi dāng wèi mèi. mèi, huì yě. huì yīn huì. qín sè zhāng ér bù píng, yú shēng bèi ér bù hé, wú gōng shāng zhī diào. yǒu zhōng qìng ér wú sǔn jù, bù xuán zhī yě. héng yuē sǔn, zhí yuē jù. qí yuē míng qì, shén míng zhī yě." yán shén míng, sǐ zhě yě. shén míng zhě fēi rén suǒ zhī, gù qí qì rú cǐ. kǒng zǐ wèi:" wèi míng qì zhě, zhī sàng dào yǐ, bèi wù ér bù kě yòng yě. shén yú rén yì dào, zé bù xiāng shāng. āi zāi! sǐ zhě ér yòng shēng zhě zhī qì yě, bù dài yú yòng xùn hū zāi! dài, jǐ yě. shā rén yǐ wèi sǐ zhě yuē xùn. yòng qí qì zhě, jiàn jǐ yú yòng rén. tú chē chú líng, zì gǔ yǒu zhī, chú líng, shù máo wéi rén mǎ yě. wèi zhī líng zhě, shén dào zhī lèi. míng qì zhī dào yě." yán yǔ míng qì tóng. chén qì zhī dào, duō chén ér shěng nà zhī, kě yě shěng chén ér jǐn nà zhī, kě yě. duō chén zhī, wèi bīn kè zhī fù qì yě, yǐ duō wèi róng. shěng chén zhī, wèi zhǔ rén zhī míng qì yě, yǐ jié wèi lǐ.
说曰:仲宪言於曾子曰:"夏后氏用明器,示人无知也;(所谓致死之。仲宪,孔子弟子原宪也。)殷人用祭器,示人有知也;(所谓致生之。)周人兼用之,示人疑也。"(言使人疑於无知与有知。)曾子曰:"其不然乎!其不然乎!(非其说之非也。)夫明器,鬼器也;祭器,人器也。夫古之人胡为而死其亲乎?"(言仲宪之言三者皆非。此或用鬼器,或用人器。)孔子曰:"之死而致死之,不仁而不可为也;之死而致生之,不智而不可为也。(之,往也。死之生之,谓无知与有知。为,行也。)是故竹不成用,瓦不成味,木不成斫,(成犹善也。竹不可善用,谓边无縢也。味当为沬。沬,靧也。靧音诲。)琴瑟张而不平,竽笙备而不和,(无宫商之调。)有钟磬而无簨虡,(不悬之也。横曰簨,植曰虡。)其曰明器,神明之也。"(言神明,死者也。神明者非人所知,故其器如此。)孔子谓:"为明器者,知丧道矣,备物而不可用也。(神与人异道,则不相伤。)哀哉!死者而用生者之器也,不殆於用殉乎哉!(殆,几也。杀人以卫死者曰殉。用其器者,渐几於用人。)涂车刍灵,自古有之,(刍灵,束茅为人马也。谓之灵者,神道之类。)明器之道也。"(言与明器同。)陈器之道,多陈而省纳之,可也;省陈而尽纳之,可也。(多陈之,谓宾客之赙器也,以多为荣。省陈之,谓主人之明器也,以节为礼。)
hòu hàn zhì, zhū hóu wáng liè hóu, zhāng guān hēi qī. zhōng èr qiān dàn yǐ xià, kǎn hóu qī. kōng zhōng kān hé ér qī zhī, rú qī kǎn hóu, jí kōng hóu. zài shì yǐ gài, lóng shǒu yú wěi, huá bù qiáng, xūn shàng zhōu, jiāo luò qián hòu, yún qì huà wéi shang. zhōng èr qiān dàn yǐ shàng yǒu zī, zuǒ lóng yòu wǔ. gōng hóu yǐ shàng, jiā yǐ lù fú xióng. qiān dàn yǐ xià, zī bù gài qiáng, lóng shǒu yú wěi ér yǐ. huáng shòu yǐ xià zhì yú chǔ shì, jiē yǐ diàn xí wèi qiáng gài. qí zhèng fēi fū rén qī jiē rú zhī.
后汉制,诸侯王、列侯,樟棺黑漆。中二千石以下,坎侯漆。(空中勘合而漆之,如漆坎侯,即箜篌。)载饰以盖,龙首鱼尾,华布墙,纁上周,交络前后,云气画帷裳。中二千石以上有辎,左龙右武。公侯以上,加倚鹿伏熊。千石以下,辎布盖墙,龙首鱼尾而已。黄绶以下至於处士,皆以簟席为墙盖。其正妃、夫人、妻皆如之。
jìn hè xún yún:" shì guān yī yǐ bù, xuán shàng xūn xià. huà wéi huāng yún qì, bù wéi lóng. líng wéi yì bù yǐ gàn zēng. chí yǐ xiàng chéng liù, yǐ zhú wèi lóng, rú jīn chē líng, wéi yǐ qīng juàn dài bù. niǔ, xuán xūn èr. qí míng qì: píng jǐ yī, jiǔ hú èr, shòu liù shēng, mì yǐ gōng bù. qī píng fēng yī, sān gǔ sān qì, jīng shǔ jì, zhuó ér gān. wǎ tuò hú yī, pú yī qiè, yǐ sān shēng zhī ròu wèi yī, dài bāo zǔ, suǒ qiǎn diàn zhī zǔ wèi cáng wù yě. jù yī, wǎ zūn yī, jī yī, wǎ bēi pán biāo zhàng yī, wǎ zhú pán yī, zhù bǎi fù, wǎ lián yī, wǎ zào yī, wǎ xiāng lú yī, fǔ èr, zhěn yī, wǎ zèng yī, shǒu jīn zèng bì xuán sān xūn èr, bó chōng fú, zhǎng chǐ, wǎ lú yī, wǎ guàn pán yī."
晋贺循云:"饰棺衣以布,玄上纁下。画帷荒云气,不为龙。笭帷易布以绀缯。池以象承霤,以竹为笼,如今车笭,帷以青绢代布。纽,玄纁二。其明器:凭几一,酒壶二,(受六升,幂以功布。)漆屏风一,三穀三器,(粳、黍、稷,灼而乾。)瓦唾壶一,脯一箧,(以三牲之肉为一,代苞俎,所遣奠之俎为藏物也。)屦一,瓦樽一,屐一,瓦杯盘杓杖一,瓦烛盘一,箸百副,瓦奁一,瓦灶一,瓦香炉一,釜二,枕一,瓦甑一,手巾赠币玄三纁二,博充幅,长尺,瓦炉一,瓦盥盘一。"
běi qí zhì, sān pǐn yǐ shàng sàng zhě, jiè bái gǔ yī miàn, sàng bì jìn shū. sān pǐn yǐ shàng jí wǔ děng, tōng yòng fāng xiāng, fāng xiāng zhī zhì, jiàn dà sàng piān. sì pǐn yǐ xià, dá shù rén, yǐ qī tóu. qī tóu yǔ fāng xiāng xiǎo yì. qī yīn qī.
北齐制,三品以上丧者,借白鼓一面,丧毕进输。三品以上及五等,通用方相,(方相之制,见大丧篇。)四品以下,达庶人,以魌头。(魌头与方相小异。魌音欺。)
suí wén dì chū dìng lǐ: ér chē, sān pǐn yǐ shàng, yóu xiǎn, zhū sī luò wǎng, shī niǎn, liǎng xiāng huà lóng, xiǎn gān zhū mò chuí liù liú sū. qī pǐn yǐ shàng, yóu xiǎn, shī niǎn, liǎng xiāng huà yún qì, chuí sì liú sū. bā pǐn yǐ xià, dá yú shù rén, biē jiǎ chē, wú xiǎn niǎn liú sū huà shì.
隋文帝初定礼:轜车,三品以上,油幰,朱丝络网,施撚,两箱画龙,幰竿诸末垂六旒苏。七品以上,油幰,施撚,两箱画云气,垂四旒苏。八品以下,达於庶人,鳖甲车,无幰撚旒苏画饰。
dà táng yuán líng yí zhù:" qián èr rì, suǒ sī shè wén wǔ qún guān cì yú tài jí mén wài, dōng xī láng xià. yòu shè zhàng diàn tíng, zhàng nèi shè jí wò, wò nèi shè shén zuò, nán xiàng. yòu shè lóng chūn sù wò yú diàn tíng jí wò zhī yòu. qián yī rì, wǔ zhèng hòu yī kè, chú diàn shàng wěi zhàng jí diàn xià xiōng tíng bìng bǎn chéng. shào fǔ suǒ yóu yí zhào fù yú zhòng běi. wèi zhèng hòu yī kè, diǎn yí shè qún guān yè kū bǎn wèi, rú chén xī kū yí. yòu shè wǎn gē xí wèi yú jiā dé mén nèi, shè wǎn láng wǎn shì xí wèi yú jiā dé mén wài, bìng zuǒ yòu xù shè, běi xiàng xiāng duì. shè gǔ chuī yán jǐng wèi yú chéng tiān mén wài. huà lòu wèi jǐn sān kè, yǒu sī shè tíng liáo zhōng yè. tōng shì shè rén fēn yǐn qún guān jiù bǎn wèi lì dìng, lǐ guān zàn kū, kū bì, tuì jiù cì. wǎn gē zuò, jǐn èr diǎn zhǐ. yán jǐng cì fā, jǐn wǔ diǎn zhǐ. èr gēng, qún guān kū jí wǎn gē gǔ chuī yán jǐng rú shàng yí, qí sān gēng sì gēng wǔ gēng bìng zhǔn cǐ. qí yī rì qián èr kè, fèng lǐ láng shè yù zuò, suǒ yóu shè diàn xí, fèng lǐ shè léi xǐ jí lǐ yí shǐ tài wèi bǎn wèi yú dōng jiē xià, guāng lù qīng jù tài láo zhuàn, bìng rú qǐ diàn zhī yí. qián yī kè, shì zhōng jìn wài bàn, lǐ guān shěng zhuàn, guāng lù qīng yǐn zhuàn, lǐ shēng yǐn tài wèi lǐ yí shǐ děng héng chén, zài bài qì, shēng diàn. tōng shì shè rén fēn yǐn qún guān rù jiù wèi, yì rú qǐ diàn zhī yí. lǐ yí shǐ guì, fèng qǐng huáng dì zhǐ kū fèng diàn. huáng dì qù zhàng qián jìn, zhōng guān chéng chuán zhǐ kū, diàn nèi zhǐ kū. tài wèi yǐ lǐ qí yú huáng dì zhī zuǒ guì jìn, huáng dì shòu lǐ qí, guì diàn yú zhuàn qián, fǔ fú, xìng, shǎo tuì lì. tài zhù chí zhù bǎn jìn, běi miàn guì dú zhù wén qì, diàn bǎn, fǔ fú, xìng, tuì fù wèi. huáng dì zài bài kū yǒng, diàn nèi jí tíng zhōng wén wǔ guān jiǔ pǐn yǐ shàng huáng dì zhū qīn děng, jiē kū shí wǔ jǔ shēng, zhǐ. lǐ yí shǐ guì zòu:' xiàn bì, qǐng huáng dì tuì fù wèi.' lǐ guān yǐn tài wèi jiàng fù jiē xià wèi. suǒ yóu chè zhuàn, zhí shì guān xù jiàng. nèi suǒ yóu chè diàn shàng wéi zhàng, wéi nán běi shī sù wéi yú jiù zhàng zuò, suǒ yǐ wéi zhàng bì, qián shè cháng shí. shào fǔ jiān jìn chūn chē yú xī jiē xià. lǐ yí shǐ guì zòu' huáng dì fèng níng lóng chūn', zòu qì jiàng chū. jìn shì fú huáng dì jiù lóng chūn qián, kū yǒng jǐn āi, nǎi fù wèi. zhí shì zhě yǐ dào zhào jí zhòng xiān dǎo, lǐ guān yī rén cháo fú, zàn shàng niǎn fèng yù, shuài yāo yú sǎn shàn zhì shén zuò qián, shì fèng rú cháng yí. nèi shì pěng jǐ zhì yú shàng, sǎn shàn shì fèng zhì diàn tíng zhàng diàn xià shén zuò qián, guì zhì zuò shàng. nèi yè zhě shuài zhōng guān shè xiāng àn yú zuò qián, sǎn shàn shì fèng rú yí. lǐ guān yī rén yǐn fú bǎo láng yī rén, zhǔ bǎo èr rén, yǐ chì huáng rù àn jìn qǔ shì bǎo. yòu lǐ shēng èr rén, yì yǐ chì huáng rù àn jìn qǔ shì cè. lǐ guān shòu zhī, bìng suí lǐ guān xiān yì cè chē, ān zhì qí jiù bǎo cè, zhǔn cì qǔ zhì yú chē. shì zhōng dāng lóng chūn nán, guì zòu' qǐng lóng chūn jiàng diàn'. tài cháng qīng shuài zhí shà zhě shēng, yǐ shà zhàng zǐ gōng. zhōng guān gāo pǐn děng shì fèng qí cè. sī tú shuài wǎn shì shēng, fèng yǐn lóng chūn jiàng diàn. lǐ yí shǐ yǐn jìn chén jí zōng zi sān děng yǐ shàng qīn, jìn pěng zǐ gōng. shào fǔ jiāng zuò suǒ yóu bìng wǎn shì fèng zǐ gōng dēng yú lóng chē shàng, suì yì zhàng diàn, xià sù wò. huáng dì kū cóng, zhū wáng děng péi cóng, gōng zhǔ, nèi guān děng zhōu yǐ xíng wéi, jiē kū yǒng ér cóng. qún guān lì kū yú tíng zhōng wèi, yǐ qí zǔ diàn. qí bǎi guān zhī zhì: jiāng jiān zhēn guān lìng, zhǎng fán sāng zàng, gōng míng qì zhī shǔ. bié chì zàng zhě gōng, yú bìng sī bèi. sān pǐn yǐ shàng jiǔ shí shì, wǔ pǐn yǐ shàng qī shí shì, jiǔ pǐn yǐ shàng sì shí shì. dāng yě zǔ míng dì zhóu gé yán mǎ, gé yán, mǎ dài yě. fán zèng mǎ shòu gé yán, yuē gé yán mǎ yě. gé yán, tú lǎn fǎn. ǒu rén, qí gāo gè yī chǐ. qí yú yīn shēng duì yǔ tóng pú zhī shǔ, wēi yí fú wán, gè shì shēng zhī pǐn zhì."
大唐元陵仪注:"前二日,所司设文武群官次於太极门外,东西廊下。又设帐殿庭,帐内设吉幄,幄内设神座,南向。又设龙輴素幄於殿庭吉幄之右。前一日,午正后一刻,除殿上苇障及殿下凶庭并板城。少府所由移旐附於重北。未正后一刻,典仪设群官夜哭版位,如晨夕哭仪。又设挽歌席位於嘉德门内,设挽郎、挽士席位於嘉德门外,并左右序设,北向相对。设鼓吹、严警位於承天门外。画漏未尽三刻,有司设庭燎终夜。通事舍人分引群官就版位立定,礼官赞哭,哭毕,退就次。挽歌作,尽二点止。严警次发,尽五点止。二更,群官哭及挽歌鼓吹、严警如上仪,其三更、四更、五更并准此。其一日前二刻,奉礼郎设御座,所由设奠席,奉礼设罍洗及礼仪使、太尉版位於东阶下,光禄卿具太牢馔,并如启奠之仪。前一刻,侍中进外办,礼官省馔,光禄卿引馔,礼生引太尉、礼仪使等横陈,再拜讫,升殿。通事舍人分引群官入就位,亦如启奠之仪。礼仪使跪,奉请皇帝止哭奉奠。皇帝去杖前进,中官承传止哭,殿内止哭。太尉以醴齐於皇帝之左跪进,皇帝受醴齐,跪奠於馔前,俯伏,兴,少退立。太祝持祝版进,北面跪读祝文讫,奠版,俯伏,兴,退复位。皇帝再拜哭踊,殿内及庭中文武官九品以上皇帝诸亲等,皆哭十五举声,止。礼仪使跪奏:'献毕,请皇帝退复位。'礼官引太尉降复阶下位。所由彻馔,执事官序降。内所由彻殿上帷帐,唯南北施素帷於旧帐座,所以为障蔽,前设常食。少府监进輴车於西阶下。礼仪使跪奏'皇帝奉宁龙輴',奏讫降出。近侍扶皇帝就龙輴前,哭踊尽哀,乃复位。执事者以纛旐及重先导,礼官一人朝服,赞尚辇奉御,帅腰舆繖扇至神座前,侍奉如常仪。内侍捧几置舆上,繖扇侍奉至殿庭帐殿下神座前,跪置座上。内谒者帅中官设香案於座前,繖扇侍奉如仪。礼官一人引符宝郎一人,主宝二人,以赤黄褥案进取谥宝。又礼生二人,亦以赤黄褥案进取谥册。礼官授之,并随礼官先诣册车,安置其旧宝册,准次取置於车。侍中当龙輴南,跪奏'请龙輴降殿'。太常卿帅执翣者升,以翣障梓宫。中官高品等侍奉其侧。司徒帅挽士升,奉引龙輴降殿。礼仪使引近臣及宗子三等以上亲,进捧梓宫。少府、将作、所由并挽士奉梓宫登於龙车上,遂诣帐殿,下素幄。皇帝哭从,诸王等陪从,公主,内官等周以行帷,皆哭踊而从。群官立哭於庭中位,以俟祖奠。其百官之制:将监甄官令,掌凡丧葬,供明器之属。(别敕葬者供,馀并私备。)三品以上九十事,五品以上七十事,九品以上四十事。当野祖明地轴〈革延〉马,(〈革延〉,马带也。凡赠马授〈革延〉,曰〈革延〉马也。〈革延〉,徒嬾反。)偶人,其高各一尺。其馀音声队与僮仆之属,威仪服玩,各视生之品秩。"
tài jí yuán nián liù yuè, yòu sī láng zhōng táng shào shàng shū yuē:" kǒng zǐ yuē' míng qì zhě, bèi wù ér bù kě yòng yě', wèi chú líng zhě shàn, wèi wèi yǒng zhě bù rén. chuán yuē:' yǒng, ǒu rén yě. yǒu miàn mù jī fā, shì yú shēng rén.' yǐ cǐ ér zàng, dài jiāng yú xùn, gù yuē bù rén yě. wáng gōng bǎi guān, jìng wèi hòu zàng, ǒu rén xiàng mǎ, diāo shì rú shēng, tú yǐ xuàn yào lù rén, běn bù yīn xīn zhì lǐ. gèng xiāng shàn mù, pò chǎn qīng zī, fēng sú liú xíng, xià jiān shì shù. ruò wú jìn zhì, shē chǐ rì zēng. wàng qǐng wáng gōng yǐ xià, sòng zàng míng qì, jiē yī lìng shì, bìng chén yú mù suǒ, bù dé yú qú lù yú xíng."
太极元年六月,右司郎中唐绍上疏曰:"孔子曰'明器者,备物而不可用也',谓刍灵者善,谓为俑者不仁。传曰:'俑,偶人也。有面目机发,似於生人。'以此而葬,殆将於殉,故曰不仁也。王公百官,竞为厚葬,偶人像马,雕饰如生,徒以眩曜路人,本不因心致礼。更相扇慕,破产倾资,风俗流行,下兼士庶。若无禁制,奢侈日增。望请王公以下,送葬明器,皆依令式,并陈於墓所,不得於衢路舁行。"
kāi yuán èr shí jiǔ nián zhēng yuè chì:" gǔ zhī sòng zhōng, suǒ shàng hū jiǎn. qí míng qì mù tián děng, lìng yú jiù shù nèi jiǎn. sān pǐn yǐ shàng míng qì, xiān shì jiǔ shí shì, jiǎn zhì qī shí shì, qī shí shì jiǎn zhì sì shí shì, sì shí shì jiǎn zhì èr shí shì. shù rén xiān wú wén, xiàn shí wǔ shì. jiē yǐ sù wǎ wèi zhī, bù de yòng mù jí jīn yín tóng xī. qí yī, bù de yòng luó xiù huà. qí xià zhàng, bù dé yǒu zhēn qín qí shòu, yú lóng huà shēng. qí yuán zhái, bù dé guǎng zuò yuàn yǔ, duō liè shì cóng. qí ér chē, bù de yòng jīn tóng huā jié cǎi wèi lóng fèng jí liú sū huà yún qì. qí bié chì yōu hòu guān gōng zhě, zhǔn běn pǐn shù, shí fēn jiā sān fēn, bù dé bié wèi huá shì." yú jù kāi yuán lǐ.
开元二十九年正月敕:"古之送终,所尚乎俭。其明器墓田等,令於旧数内减。三品以上明器,先是九十事,减至七十事,七十事减至四十事,四十事减至二十事。庶人先无文,限十五事。皆以素瓦为之,不得用木及金银铜锡。其衣,不得用罗绣画。其下帐,不得有珍禽奇兽,鱼龙化生。其园宅,不得广作院宇,多列侍从。其轜车,不得用金铜花结采为龙凤及旒苏、画云气。其别敕优厚官供者,准本品数,十分加三分,不得别为华饰。"馀具开元礼。
zǔ diàn zhōu jìn dà táng
祖奠(周 晋 大唐)
zhōu zhì, shì zhī sàng, jiù jì cháo miào, sòng bīn, yǒu sī qǐng zǔ qī, yì yīn zài wài wèi qǐng zhī, dāng yǐ gào bīn. měi yī shì bì, zhé chū. jiāng xíng ér yǐn jiǔ yuē zǔ. zǔ, shǐ yě. yuē" rì cè". cè, dié yě, wèi jiāng guò zhōng zhī shí. jiāng zài, zhù jí zhí shì jǔ diàn hù xī, nán miàn dōng shàng, zú shù, qián ér jiàng diàn xí yú jiù xī, jiāng yú jiù xī, dāng qián shù shè. jīn diàn nǎi qiáng. qiáng, shì guān. zhǔ rén rù tǎn, nǎi zài, yǒng wú suàn, zú shù, xí. tǎn, wèi zài biàn yě. nǎi jǔ jiù, què xià ér zài zhī, shù guān yú jiù chē." bīn chū, suì jiàng nà chē jiē xián", wèi cǐ chē. jiàng diàn dāng qián shù. xià qiān jiù zhī diàn yě. dāng qián shù, yóu dāng shī ǒu, yì zài jiù chē xī. shù yǒu qián hòu. shāng zhù shì jiù, shè pī, shǔ yǐn, chén míng qì. shāng zhù yù jiù, yì zhí gōng bù jū qián, wèi hái jiù chē wèi jié yě. nǎi zǔ, hái jiù xiàng wài, wèi xíng shǐ. yǒng, xí, shǎo nán dāng qián shù. zhǔ rén yě. jiù hái zé dāng qián shù nán. fù rén jiàng, jí wèi yú jiē xián. wèi jiù jiāng qù yǒu shí yě. wèi dōng shàng. zǔ hái chē, bù hái qì. zǔ yǒu xíng jiàn, chē yì yí xiàng wài. qì zhī chén, zì yǐ nán shàng. zhù qǔ míng zhì yú yīn. zhòng bù cáng, gù yú cǐ yí míng jiā yú yīn shàng. èr rén hái zhòng zuǒ hái. zhòng yǔ chē mǎ hái xiāng fǎn, yóu biàn yě. bù xí nǎi diàn rú chū, zhǔ rén yào jié ér yǒng. chē yǐ zǔ, kě yǐ wéi zhī diàn yě, shì zhī wèi zǔ diàn. shǔ qiáo zhōu yuē:" qiān zǔ zhī diàn, shēng zì xī jiē rú chū. jí rì zài yú chē, xià diàn shè yú xī fāng, nǎi chén qiǎn wù yú tíng. qì, chè diàn yǐ jīn xí, qí yú xī fāng, nǎi zǔ. chē jì zǔ, xuán xiàng wài, lí yú zài chù, wèi xíng shǐ yě, bù xí nǎi diàn rú chū."
周制,士之丧,柩既朝庙,送宾,有司请祖期,(亦因在外位请之,当以告宾。每一事毕,辄出。将行而饮酒曰祖。祖,始也。)曰"日侧"。(侧,昳也,谓将过中之时。)将载,祝及执事举奠户西,南面东上,卒束,前而降奠席於柩西,(将於柩西,当前束设。)巾奠乃墙。(墙,饰棺。)主人入袒,迺载,踊无算,卒束,袭。(袒,为载变也。迺举柩,卻下而载之,束棺於柩车。"宾出,遂匠纳车阶閒",谓此车。)降奠当前束。(下迁柩之奠也。当前束,犹当尸腢,亦在柩车西。束有前后。)商祝饰柩,设披,属引,陈明器。商祝御柩,(亦执功布居前,为还柩车为节也。)乃祖,(还柩向外,为行始。)踊,袭,少南当前束。(主人也。柩还则当前束南。)妇人降,即位於阶閒。(为柩将去有时也。位东上。)祖还车,不还器。(祖有行渐,车亦宜向外。器之陈,自已南上。)祝取铭置於茵。(重不藏,故於此移铭加於茵上。)二人还重左还。(重与车马还相反,由便也。)布席乃奠如初,主人要节而踊。(车已祖,可以为之奠也,是之谓祖奠。蜀谯周曰:"迁祖之奠,升自西阶如初。及日载於车,下奠设於西方,乃陈遣物於庭。讫,彻奠以巾席,俟於西方,乃祖。车既祖,旋向外,离於载处,为行始也,布席乃奠如初。")
jìn hè xún yún:" zài jiù yú chūn, wèi míng ér xíng qiān yú zǔ miào zhě, nǎi jiāng gào cí yú xiān jūn yě. dēng zì xī jiē, zhèng jiù yú liǎng yíng jiān, běi shǒu, nà ér chē yú jiē xià, zài zhī yǐ shì mù. qǐ diàn cóng shè yú xī fāng. zhì míng, miè zhú, gèng shè qiān diàn rú qǐ diàn."
晋贺循云:"载柩於輴,未明而行迁於祖庙者,乃将告辞於先君也。登自西阶,正柩於两楹间,北首,纳轜车於阶下,载之以適墓。启奠从设於西方。质明,灭烛,更设迁奠如启奠。"
dà táng yuán líng yí zhù:" zǔ qián yī kè, fèng lǐ láng shè yù wèi yú lóng chūn wò zhī dōng nán, xī xiàng. suǒ yóu shè diàn xí yú lóng chūn wò qián, fèng lǐ láng shè zūn diàn yú zhàng wò dōng nán. yòu shè tài wèi wèi yú zūn diàn dōng nán, xī xiàng, lǐ yí shǐ zài qí xià, jiān chá yù shǐ cì zhī. yòu shè léi xǐ fěi yú tài wèi wèi xī nán, běi xiàng. guāng lù qīng shuài zhāi láng pěng zhuàn qí yú héng jiē zhī cì, běi miàn xī shàng. lǐ guān jìn shěng zhuàn qì, lǐ shēng zàn guāng lù qīng pěng zǔ jìn guì diàn yú xí shàng, zhū zhāi láng pěng zhuàn suí liè yú xí shàng. lǐ shēng yǐn lǐ yí shǐ jí tài wèi jiù wèi, lǐ guān zàn kū. yòu yī rén zàn qún guān kū. yòu gè zàn zhǐ kū. lǐ yí shǐ dǎo huáng dì lì yú lóng chūn zhī dōng nán, xī xiàng. lǐ shēng yǐn tài wèi yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, zhí yì zūn diàn suǒ tài zhù jǔ mì zhuó lǐ qí yǐ shòu tài wèi. lǐ yí shǐ guì zòu' qǐng huáng dì zhǐ kū fèng diàn'. huáng dì qù zhàng, qián jìn. zhōng guān chéng chuán zhǐ kū, zhū wáng fēi zhǔ děng jiē zhǐ kū. tài wèi yǐ lǐ qí yú huáng dì zhī zuǒ guì jìn, huáng dì shòu lǐ qí, guì diàn yú zhuàn qián, fǔ fú, xìng, shǎo tuì lì. tài zhù chí zhù bǎn jìn, běi miàn guì dú wén qì, diàn bǎn, fǔ fú, xìng, tuì fù wèi. huáng dì kū yǒng zài bài, zhū wáng fēi zhǔ jí qún guān zài wèi zhě, jiē kū zài bài. huáng dì kū shí wǔ jǔ yīn qì, lǐ yí shǐ guì zòu' qǐng fù wèi', fǔ fú, xìng. huáng dì tuì fù lóng chūn hòu wèi. lǐ guān gè zàn qún guān zhǐ kū, tōng shì shè rén fēn yǐn chū, jiù chéng tiān mén wài wèi yǐ qí. guāng lù qīng shuài zhāi láng chè zhuàn yǐ chū. lǐ guān yī rén cháo fú, zàn shàng niǎn fèng yù, shuài suǒ yóu yǐ yāo yú sǎn shàn yì shén zuò qián, gè yǐ xù lì. nèi yè zhě zhōng guān yú xiāng àn chū, nèi shì pěng jǐ zhì yú shàng, nèi suǒ yóu jǔ sǎn shàn shì fèng yǐ chū, zhōng guān shuài qí shǔ yú yī xiāng yǐ cóng, suì yì yù lù. lǐ guān yú lù hòu lì, zàn dēng chē. nèi suǒ yóu jìn, xìng, dāng lù hòu, sǎn shàn fēn bì zuǒ yòu. nèi yè zhě shuài xiāng àn jìn yú lù qián, nèi shì fèng jǐ dēng lù. qí yāo yú yì jìn jū lù qián. zhōng guān yǐ yī xiāng shòu shàng yī fèng yù, zhì yù lù jí fù chē. nèi shì bìng chéng mǎ cóng lù. yú shì shì zhōng jìn lóng chūn nán, guì, zòu chēng' qǐng lóng chūn jìn fā', fǔ fú, xìng, tuì. sī tú shuài wǎn shì fèng yǐn cì chū. zhí shì zhě yǐ tài cháng xiān jiàn zhī yú chē, dào cì zhī. gōng zhǔ nèi guān yǐ xià yīng hé chéng chē zhě, bìng xiān shēng chē yǐ qí hù cóng." qí bǎi guān yǐ xià yí zhì, jù kāi yuán lǐ.
大唐元陵仪注:"祖前一刻,奉礼郎设御位於龙輴幄之东南,西向。所由设奠席於龙輴幄前,奉礼郎设樽坫於帐幄东南。又设太尉位於樽坫东南,西向,礼仪使在其下,监察御史次之。又设罍洗篚於太尉位西南,北向。光禄卿帅斋郎捧馔俟於横街之次,北面西上。礼官进省馔讫,礼生赞光禄卿捧俎进跪奠於席上,诸斋郎捧馔随列於席上。礼生引礼仪使及太尉就位,礼官赞哭。又一人赞群官哭。又各赞止哭。礼仪使导皇帝立於龙輴之东南,西向。礼生引太尉诣罍洗,盥手洗爵,执诣樽坫所;太祝举幂酌醴齐以授太尉。礼仪使跪奏'请皇帝止哭奉奠'。皇帝去杖,前进。中官承传止哭,诸王、妃、主等皆止哭。太尉以醴齐於皇帝之左跪进,皇帝受醴齐,跪奠於馔前,俯伏,兴,少退立。太祝持祝版进,北面跪读文讫,奠版,俯伏,兴,退复位。皇帝哭踊再拜,诸王、妃、主及群官在位者,皆哭再拜。皇帝哭十五举音讫,礼仪使跪奏'请复位',俯伏,兴。皇帝退复龙輴后位。礼官各赞群官止哭,通事舍人分引出,就承天门外位以俟。光禄卿帅斋郎彻馔以出。礼官一人朝服,赞尚辇奉御,帅所由以腰舆繖扇诣神座前,各以序立。内谒者、中官舁香案出,内侍捧几置舆上,内所由举繖扇侍奉以出,中官帅其属舁衣箱以从,遂诣玉辂。礼官於辂后立,赞登车。内所由进,兴,当辂后,繖扇分蔽左右。内谒者帅香案进於辂前,内侍奉几登辂。其腰舆亦进居辂前。中官以衣箱授尚衣奉御,置玉辂及副车。内侍并乘马从辂。於是侍中进龙輴南,跪,奏称'请龙輴进发',俯伏,兴,退。司徒帅挽士奉引次出。执事者以太常先建之於车,纛次之。公主内官以下应合乘车者,并先升车以俟扈从。"其百官以下仪制,具开元礼。
fèng fù zhōu dà táng
赗赙(周 大唐)
zhōu zhì, zhū hóu dài fū shì zhī sàng, fèng fù zhī lǐ zhě, suǒ yǐ zhī sǐ zhě fèng, zhī shēng zhě fù. gè zhǔ yú suǒ zhī yě. fèng zhě, suǒ yǐ zhù zhǔ rén zhī sòng zàng zhě yě. fù zhě, bǔ yě, zhù huò cái yuē fù. gōng yáng zhuàn yuē:" chē mǎ yuē fèng, cái huò yuē fù." gōng fèng xuán xūn shù, mǎ liǎng. gōng, guó jūn yě. shì zhì liǎng mǎ. bīn zhě chū qǐng rù gào, zhǔ rén shì zhàng, yíng yú miào mén wài, bù kū, xiān rù mén yòu, běi miàn, jí zhòng zhǔ rén tǎn. zūn jūn mìng yě. zhòng zhǔ rén zì ruò jū xī miàn. mǎ rù shè. shè yú tíng, zài zhòng nán. bīn fèng bì, yóu mǎ xī, dāng qián lù, běi miàn zhì mìng. bīn, shǐ zhě yě. bì, xuán xūn yě. lù, yuán fù, suǒ yǐ shǔ yǐn yě. yóu mǎ xī zé yì dāng qián lù zhī xī, yú shì běi miàn zhì mìng, dé xiàng jiù yǔ diàn yě. jiù chē zài jiē xián shǎo qián, sān fēn tíng zhī běi. lù yǒu qián hòu. zhǔ rén kū bài jī sǎng, chéng yǒng. bīn diàn bì yú zhàn zuǒ fú, chū. zhàn wèi jiù chē. fán shì chē zhì wú qī shì. zuǒ fú, xiàng shòu rén shòu qí yòu yě. fú, chē xiāng. zǎi yóu zhǔ rén zhī běi jǔ bì yǐ dōng. jiù dōng, zhǔ rén wèi. yǐ dōng, cáng zhī yě. shì shòu mǎ yǐ chū. cǐ shì wèi xū tú zhī zhǎng, yǒu yǒng lì zhě, shòu mǎ. pìn lǐ yuē:" pí mǎ xiāng jiàn kě yě." zhǔ rén sòng yú wài mén wài, bài, xí, rù fù wèi, zhàng.
周制,诸侯大夫士之丧,赗赙之礼者,所以知死者赗,知生者赙。(各主於所知也。赗者,所以助主人之送葬者也。赙者,补也,助货财曰赙。公羊传曰:"车马曰赗,财货曰赙。")公赗玄纁束,马两。(公,国君也。士制两马。)傧者出请入告,主人释杖,迎於庙门外,不哭,先入门右,北面,及众主人袒。(尊君命也。众主人自若居西面。)马入设。(设於庭,在重南。)宾奉币,由马西,当前辂,北面致命。(宾,使者也。币,玄纁也。辂,辕缚,所以属引也。由马西则亦当前辂之西,於是北面致命,得向柩与奠也。柩车在阶閒少前,三分庭之北。辂有前后。)主人哭拜稽颡,成踊。宾奠币於栈左服,出。(栈谓柩车。凡士车制无漆饰。左服,象授人授其右也。服,车箱。)宰由主人之北举币以东。(柩东,主人位。以东,藏之也。)士受马以出。(此士谓胥徒之长,有勇力者,受马。聘礼曰:"皮马相间可也。")主人送於外门外,拜,袭,入复位,杖。
bīn fèng zhě jiāng mìng. bīn, qīng dài fū shì. bīn zhě chū qǐng rù gào, chū gào xū. mǎ rù shè, bīn fèng bì, bīn zhě xiān rù, bīn cóng, zhì mìng rú chū. rú gōng shǐ. zhǔ rén bài yú wèi, bù yǒng. jiù chē dōng wèi. jì qǐ zhī hòu, yǔ zài shì tóng. bīn diàn bì rú chū, jǔ bì shòu mǎ rú chū. bīn zhě chū qǐng, ruò diàn, bīn zhì mìng, kě yǐ diàn. rù gào, chū yǐ bīn rù, jiāng mìng rú chū. shì shòu yáng rú shòu mǎ.
宾赗者将命。(宾,卿大夫士。)傧者出请入告,出告须。马入设,宾奉币,傧者先入,宾从,致命如初。(如公使。)主人拜於位,不踊。(柩车东位。既启之后,与在室同。)宾奠币如初,举币受马如初。傧者出请,若奠,(宾致命,可以奠。)入告,出以宾入,将命如初。士受羊如受马。
shàng jiè fèng, zhí guī jiāng mìng yuē:" guǎ jūn shǐ mǒu fèng." xiāng zhě rù gào, fǎn mìng yuē:" gū mǒu xū yǐ." chén chéng huáng dà lù yú zhōng tíng, běi zhōu, zhí guī jiāng mìng, kè shǐ zì xià yóu lù xī. zhǔ rén bài jī sǎng. zuò wěi yú bìn dōng, nán yú. zǎi jǔ yǐ dōng. zhōu, yuán yě. zì, lǜ yě. xià wèi mǎ yě, mǎ zài lù zhī xià zhě. fán jiāng mìng, xiāng bìn jiāng mìng. zi bài jī sǎng. xī miàn zuò wěi zhī. zǎi jǔ bì yǔ guī, zǎi fū jǔ suì, shēng zì xī jiē, xī miàn zuò qǔ zhī, jiàng zì xī jiē. zǎi fū, zǎi zhī zuǒ. shàng kè lín yuē:" guǎ jūn yǒu zōng miào zhī shì, bù dé chéng shì, shǐ yī jiè lǎo mǒu xiāng zhí fú." shàng kè, diào zhě yě. lín, shì yě. yán yù rù shì sàng suǒ bù zú ér gěi zhù zhī qiān yě, shí wèi kū ěr. lín yīn lì jìn fǎn. xiāng zhě fǎn mìng yuē:" gū mǒu xū yǐ." lín zhě rù mén yòu, jiè zhě jiē cóng zhī, lì yú qí zuǒ, dōng shàng. rù mén ér yòu, bù zì tóng yú bīn kè. zōng rén nà bīn, shēng, shòu mìng yú jūn, jiàng, yuē:" gū gǎn cí wú zi zhī rǔ, qǐng wú zi fù wèi." kè sān cí bù dé mìng, suì lì yú mén xī, jiè lì yú qí zuǒ, dōng shàng. gū jiàng zì zuò jiē, bài zhī, shēng kū, yǔ kè shí yǒng sān. bài kè, xiè qí hòu yì. kè chū, sòng yú mén wài, bài jī sǎng.
上介赗,执珪将命曰:"寡君使某赗。"相者入告,反命曰:"孤某须矣。"陈乘黄大辂於中庭,北辀,执珪将命,客使自下由辂西。主人拜稽颡。坐委於殡东,南隅。宰举以东。(辀,辕也。自,率也。下谓马也,马在辂之下者。)凡将命,乡殡将命。子拜稽颡。西面坐委之。宰举璧与珪,宰夫举襚,升自西阶,西面坐取之,降自西阶。(宰夫,宰之佐。)上客临曰:"寡君有宗庙之事,不得承事,使一介老某相执綍。"(上客,吊者也。临,视也。言欲入视丧所不足而给助之、谦也,实为哭耳。临音力禁反。)相者反命曰:"孤某须矣。"临者入门右,介者皆从之,立於其左,东上。(入门而右,不自同於宾客。)宗人纳宾,升,受命於君,降,曰:"孤敢辞吾子之辱,请吾子复位。"客三辞不得命,遂立於门西,介立於其左,东上。孤降自阼阶,拜之,升哭,与客拾踊三。(拜客,谢其厚意。)客出,送於门外,拜稽颡。
ruò fù, rù gào, zhǔ rén chū mén zuǒ, xī miàn. bīn dōng miàn jiāng mìng. zhǔ rén chū zhě, fù zhǔ shī yú zhǔ rén. zhǔ rén bài, bīn zuò wěi zhī. zǎi yóu zhǔ rén zhī běi, dōng miàn jǔ zhī fǎn wèi. zuò wěi zhī, míng zhǔ rén āi qī zhì bù zài shòu rén wù. fǎn wèi, fǎn zhǔ rén zhī hòu wèi.
若赙,入告,主人出门左,西面。宾东面将命。(主人出者,赙主施於主人。)主人拜,宾坐委之。宰由主人之北,东面举之反位。(坐委之,明主人哀戚志不在受人物。反位,反主人之后位。)
zèng zhě jiāng mìng, zèng, sòng. bīn zhě chū qǐng, nà bīn rú chū, rú qí rù gào, chū gào xū. bīn diàn bì rú chū. yì yú zhàn zuǒ fú yě. fán jiāng lǐ, bì qǐng ér hòu bài sòng. suī zhī shì bì yóu qǐng, jūn zǐ bù bì rén yì. xiōng dì fèng diàn kě yě, xiōng dì, yǒu fú qīn zhě. kě yě, qiě fèng qiě diàn, xǔ qí hòu yě. fèng diàn, yú sǐ shēng liǎng shī. suǒ zhī zé fèng ér bù diàn. suǒ zhī, tōng wèn xiāng zhī, jiàng yú xiōng dì. diàn shī yú sǐ zhě wèi duō, gù bù diàn. fèng mǎ rù miào mén, yǐ qí zhǔ yú sǐ zhě. fù mǎ yǔ qí bì dà bái bīng chē, bù rù miào mén. yǐ qí zhǔ yú shēng rén yě. bīng chē, gé lù yě. suī wèi sǐ zhě lái, chén zhī yú wài, yǐ shì zhàn fá tián liè zhī fú, fēi shèng zhě yě, gù bù rù yě. fù zhě jì zhì mìng, zuò wěi zhī, bīn zhě jǔ zhī, zhǔ rén wú qīn shòu yě. sàng zhě fēi shī jiù zhī shì bù qīn yě. jǔ zhī, jǔ yǐ dōng. shū fèng yú fāng, ruò jiǔ, ruò qī, ruò wǔ. fāng, bǎn yě. shū fèng diàn fù zèng zhī rén míng yǔ qí wù yú bǎn. měi bǎn ruò jiǔ xíng, ruò qī xíng, ruò wǔ xíng. shū qiǎn yú cè. cè, jiǎn yě. qiǎn yóu sòng yě, wèi suǒ cáng wù yīn yǐ xià. nǎi dài kū rú chū, guān jiù yǒu shí jiāng qù, bù rěn jué shēng. rú chū wèi xiǎo liǎn shí. xiāo wèi liáo yú mén nèi zhī yòu. wèi kū zhě shè, lìng wèi míng yě.
赠者将命,(赠,送。)傧者出请,纳宾如初,(如其入告,出告须。)宾奠币如初。(亦於栈左服也。)凡将礼,必请而后拜送。(虽知事毕犹请,君子不必人意。)兄弟赗奠可也,(兄弟,有服亲者。可也,且赗且奠,许其厚也。赗奠,於死生两施。)所知则赗而不奠。(所知,通问相知,降於兄弟。奠施於死者为多,故不奠。)赗马入庙门,(以其主於死者。)赙马与其币、大白兵车,不入庙门。(以其主於生人也。兵车,革辂也。虽为死者来,陈之於外,以是战伐田猎之服,非盛者也,故不入也。)赙者既致命,坐委之,傧者举之,主人无亲受也。(丧者非尸柩之事不亲也。举之,举以东。)书赗於方,若九,若七,若五。(方,版也。书赗奠赙赠之人名与其物於版。每版若九行,若七行,若五行。)书遣於策。(策,简也。遣犹送也,谓所藏物茵以下。)乃代哭如初,(棺柩有时将去,不忍绝声。如初谓小敛时。)宵为燎於门内之右。(为哭者设,令为明也。)
dà táng zhì, zhū zhí shì guān hōng zú, wén wǔ yī pǐn, fù wù èr bǎi duàn, sù èr bǎi shí èr pǐn wù yī bǎi wǔ shí duàn, sù yī bǎi wǔ shí shí sān pǐn wù bǎi duàn, sù bǎi shí zhèng sì pǐn wù qī shí duàn, sù qī shí shí cóng sì pǐn wù liù shí duàn, sù liù shí shí zhèng wǔ pǐn wù wǔ shí duàn, sù wǔ shí shí cóng wǔ pǐn wù sì shí duàn, sù sì shí shí zhèng liù pǐn wù sān shí duàn cóng liù pǐn wù èr shí liù duàn zhèng qī pǐn wù èr shí èr duàn cóng qī pǐn wù shí bā duàn zhèng bā pǐn wù shí liù duàn cóng bā pǐn wù shí sì duàn zhèng jiǔ pǐn wù shí èr duàn cóng jiǔ pǐn wù shí duàn. xíng zhě shǒu cóng gāo. wáng jí èr wáng hòu ruò sàn guān jí yǐ lǐ qù guān sān pǐn yǐ shàng, quán gěi wǔ pǐn yǐ shàng, gěi bàn. ruò shēn méi wáng shì, bìng yī zhí shì pǐn gěi. qí bié chì cì zhě, bù zài zhé xiàn. zhū fù wù yīng liǎng hé gěi zhě, cóng duō gěi. zhū fù wù jí sù, jiē chū suǒ zài cāng kù. fú zhōng zé bù gěi.
大唐制,诸职事官薨卒,文武一品,赙物二百段,粟二百石;二品物一百五十段,粟一百五十石;三品物百段,粟百石;正四品物七十段,粟七十石;从四品物六十段,粟六十石;正五品物五十段,粟五十石;从五品物四十段,粟四十石;正六品物三十段;从六品物二十六段;正七品物二十二段;从七品物十八段;正八品物十六段;从八品物十四段;正九品物十二段;从九品物十段。(行者守从高。)王及二王后若散官及以理去官三品以上,全给;五品以上,给半。若身没王事,并依职事品给。其别敕赐者,不在折限。诸赙物应两合给者,从多给。诸赙物及粟,皆出所在仓库。服终则不给。
qiǎn diàn zhōu jìn sòng dà táng
遣奠(周 晋 宋 大唐)
zhōu zhì, dà sàng, jīn chē shì shì qiǎn chē, suì xīn zhī, xíng zhī. xīn, xìng yě, wèi chén jià zhī. xíng zhī, shǐ rén jǔ zhī yǐ rú mù. sàng zhù yù jiù chū gōng, nǎi dài. sàng zhù èr rén xiāng yǔ gèng yě. qiǎn chē shì láo jù. yán chē duō shǎo gè yǐ suǒ bāo qiǎn diàn shēng tǐ zhī shù yě, rán zé qiǎn chē zài suǒ bāo qiǎn diàn ér cáng zhī zhě yǔ? qiǎn diàn, tiān zǐ tài láo bāo jiǔ gè zhū hóu yì tài láo bāo, qī ge dài fū yì tài láo bāo, wǔ gè shì shǎo láo bāo, sān ge. dài fū yǐ shàng, nǎi yǒu qiǎn chē. shū bù qiàn, sì miàn yǒu zhàng, zhì yú sì yú. qiàn, qí gài yě. sì miàn jiē yǒu zhàng bì yǐ yǐn yì láo ròu yě. sì yú, guǒ zhōng zhī sì yú yě. fán bāo shēng qǔ xià tǐ, guó jūn qī ge, qiǎn chē qī chéng dài fū wǔ gè, qiǎn chē wǔ chéng. rén chén cì chē mǎ zhě, nǎi dé yǒu qiǎn chē. qiǎn chē zhī chà, dài fū wǔ, zhū hóu qī, zé tiān zǐ jiǔ. zhū hóu bù yǐ mìng shù, sāng lǐ lüè yě. gè wèi suǒ bāo qiǎn diàn shēng tǐ zhī shù yě. xiàng jì xiǎng ér guī bīn zǔ yě. qǔ xià tǐ zhě, jìng gǔ, xiàng xíng yě, yòu zǔ shí zhī zhōng shǐ yě. shì bāo sān ge, qián jìng zhé qǔ bì nào, hòu jìng zhé qǔ gé yě. jūn zhī dí zhǎng shāng, chē sān shèng gōng zhī shù zhǎng shāng, chē yī chéng dài fū zhī dí zhǎng shāng, chē yī chéng. jiē xià chéng rén yě. zì shàng ér xià, jiàng shā yǐ liǎng. chéng rén qiǎn chē wǔ chéng, zhǎng shāng sān shèng, xià shāng yī chéng, zūn bēi yǐ cǐ chà zhī. shù zǐ yán gōng, bēi yuǎn zhī. chuán yuē:" dà gōng zhī shāng, zhōng cóng shàng." shì sàng, zǔ diàn zhī míng rì, jué míng, chén dǐng wǔ yú mén wài rú chū. dǐng wǔ, yáng shǐ yú là xiān shòu, gè yī dǐng yě. shì lǐ tè shēng sān dǐng, shèng zàng diàn, jiā yī děng, yòng shǎo láo. xiān, xīn shā zhě. rú chū, rú dà liǎn diàn shí yě. dōng fāng zhī zhuàn: sì dòu: pí xī pí hǎi kuí jū luǒ hǎi. pí dú wéi jī pí zhī pí. pí, xī bǎi yè. pí, bàng yě. pí yīn bù jiā fǎn. luǒ yīn lì hé fǎn. sì biān: zǎo qiǔ lì pú. qiǔ, yǐ dòu qiǔ fěn ěr. lǐ jiǔ. cǐ dōng fāng zhī zhuàn yǔ zǔ diàn, tóng zài zhǔ rén zhī nán, dāng qián lù, běi shàng, jīn zhī. chén qì. míng qì yě. yè liǎn cáng. miè liáo, zhí zhú jiā lù, běi miàn. zhào chè yǔ zàng diàn. bīn rù zhě bài zhī. míng zì qǐ zhì cǐ, zhǔ rén wú chū lǐ. chè zhě rù, zhàng fū yǒng shè yú xī běi, fù rén yǒng. yóu zuò jiē shēng shí. yì jì guàn nǎi rù, rù yóu zhòng dōng ér zhǔ rén yǒng, yóu qí shēng yě. zì zhòng běi xī miàn ér chè, shè yú jiù chē xī běi, yì yóu xù xī nán. dǐng rù, jǔ rù chén zhī yě. chén zhī gài yú zhòng dōng běi, xī miàn běi shàng rú chū. nǎi diàn. diàn zhě chū, zhǔ rén yào jié ér yǒng. yì yǐ wǎng lái wèi jié yě. diàn yóu zhòng běi ér xī, jì diàn yóu zhòng nán ér dōng. chè zhě chū, yǒng rú chū. zhǔ rén zhī shǐ qǐng dú fèng. zhí suàn cóng jiù dōng dāng qián shù, xī miàn, bù mìng wú kū, kū zhě xiāng zhǐ yě. sàng dà jì yún:" dài fū mìng wú kū, shì kū zhě xiāng zhǐ." wéi zhǔ rén zhǔ fù kū. gōng shǐ zì xī fāng dōng miàn mìng wú kū, zhǔ rén zhǔ fù jiē bù kū. dú qiǎn, zú, mìng kū, miè zhú chū. gōng shǐ, jūn zhī diǎn lǐ shū zhě yě. qiǎn zhě, rù kuàng zhī wù. jūn shǐ shǐ lái dú zhī, chéng qí dé lǐ zhī zhèng yǐ zhōng yě. zhú jiā lù yě. lǐ jì yuē:" nǎi bāo diàn ér dú shū."
周制,大丧,巾车氏饰遣车,遂廞之,行之。(廞,兴也,谓陈驾之。行之,使人举之以如墓。)丧祝御柩出宫,乃代。(丧祝二人相与更也。)遣车视牢具。(言车多少各以所包遣奠牲体之数也,然则遣车载所包遣奠而藏之者与?遣奠,天子太牢包九个;诸侯亦太牢包,七个;大夫亦太牢包,五个;士少牢包,三个。大夫以上,乃有遣车。)疏布輤,四面有障,置於四隅。(輤,其盖也。四面皆有障蔽以隐翳牢肉也。四隅,椁中之四隅也。)凡包牲取下体,国君七个,遣车七乘;大夫五个,遣车五乘。(人臣赐车马者,乃得有遣车。遣车之差,大夫五,诸侯七,则天子九。诸侯不以命数,丧礼略也。个为所包遣奠牲体之数也。象既飨而归宾俎也。取下体者,胫骨,象行也,又俎实之终始也。士包三个,前胫折取臂臑,后胫折取骼也。)君之嫡长殇,车三乘;公之庶长殇,车一乘;大夫之嫡长殇,车一乘。(皆下成人也。自上而下,降杀以两。成人遣车五乘,长殇三乘,下殇一乘,尊卑以此差之。庶子言公,卑远之。传曰:"大功之殇,中从上。")士丧,祖奠之明日,厥明,陈鼎五於门外如初。(鼎五,羊、豕、鱼、腊、鲜兽,各一鼎也。士礼特牲三鼎,盛葬奠,加一等,用少牢。鲜,新杀者。如初,如大敛奠时也。)东方之馔:四豆:脾析、蜱醢、葵菹、蠃醢。(脾读为鸡脾之脾。脾,析百叶。蜱,蚌也。蜱音步佳反。蠃音力禾反。)四笾:枣、糗、栗、脯。(糗,以豆糗粉饵。)醴酒。(此东方之馔与祖奠,同在主人之南,当前辂,北上,巾之。)陈器。(明器也。夜敛藏。)灭燎,执烛夹辂,北面。(照彻与葬奠。)宾入者拜之。(明自启至此,主人无出礼。)彻者入,丈夫踊;设於西北,妇人踊。(犹阼阶升时。亦既盥乃入,入由重东而主人踊,犹其升也。自重北西面而彻,设於柩车西北,亦犹序西南。)鼎入,(举入陈之也。陈之盖於重东北,西面北上如初。)乃奠。奠者出,主人要节而踊。(亦以往来为节也。奠由重北而西,既奠由重南而东。)彻者出,踊如初。主人之史请读赗。执筭从柩东当前束,西面,不命无哭,哭者相止也。(丧大记云:"大夫命无哭,士哭者相止。")唯主人主妇哭。公史自西方东面命无哭,主人主妇皆不哭。读遣,卒,命哭,灭烛出。(公史,君之典礼书者也。遣者,入壙之物。君使史来读之,成其得礼之正以终也。烛夹辂也。礼记曰:"乃包奠而读书。")
huò wèn yú zēng zǐ yuē:" fū jì qiǎn ér bāo qí yú, yóu jì shí ér guǒ qí yú yǔ? jūn zǐ jì shí, zé guǒ qí yú hū?" yán jì qiǎn diàn ér yòu bāo zhī, shì yǔ shí yú rén, yǐ zé guǒ qí yú yǐ chí qù hé yì, jūn zǐ níng wéi shì hū? yán shāng lián. zēng zǐ yuē:" wú zi bú jiàn dà xiǎng hū? fū dà xiǎng, jì xiǎng, juǎn sān shēng zhī zǔ guī yú bīn guǎn. fù mǔ ér bīn kè zhī, suǒ yǐ wéi āi yě." jì xiǎng, guī bīn zǔ, suǒ yǐ hòu zhī. yán fù mǔ, jiā zhī zhǔ, jīn bīn kè zhī, shì xiào zǐ āi qīn zhī qù yě.
或问於曾子曰:"夫既遣而包其馀,犹既食而裹其馀与?君子既食,则裹其馀乎?"(言既遣奠而又包之,是与食於人,已则裹其馀以持去何异,君子宁为是乎?言伤廉。)曾子曰:"吾子不见大飨乎?夫大飨,既飨,卷三牲之俎归於宾馆。父母而宾客之,所以为哀也。"(既飨,归宾俎,所以厚之。言父母,家之主,今宾客之,是孝子哀亲之去也。)
jìn hè xún yuē:" zǔ diàn jìng, jué míng yòu dà diàn. dà diàn zhě, jiā yú cháng yī děng, shì yǐ shǎo láo, dài fū tài láo, shèng zàng lǐ yě, shì wèi qiǎn diàn. diàn bì, bāo shēng xià tǐ yǐ wéi cáng bèi, dài fū bāo wǔ, shì bāo sān, suì xíng rú mù. chū shè qiǎn diàn, shì chén wǔ dǐng, yòng shǎo láo, shù wù bèi bāo zhī yǐ zàng. jīn suī bù néng bèi lǐ, yí jiā yú cháng diàn, yǐ shèng sòng zhōng yě. qí yǐ zàng rì chén ér shè zhī."
晋贺循曰:"祖奠竟,厥明又大奠。大奠者,加於常一等,士以少牢,大夫太牢,盛葬礼也,是谓遣奠。奠毕,包牲下体以为藏备,大夫苞五,士苞三,遂行如墓。初设遣奠,士陈五鼎,用少牢,庶物备苞之以葬。今虽不能备礼,宜加於常奠,以盛送终也。其以葬日晨而设之。"
sòng cuī kǎi yún:" cháo yú zǔ miào yī xiǔ, míng rì zài jiù jiāng zhì mù. jiù jiāng hái nán xiàng, shǎo láo zhī diàn yú chē xī, míng yuē yòng jiàn, qiǎn diàn shàng xiǎng. dài fū yǐ shàng tài láo. qí zhù cí yuē' āi zǐ mǒu gǎn yòng jié shēng gāng liè yòng jiàn', cǐ qiǎn diàn zhě yě."
宋崔凯云:"朝於祖庙一宿,明日载柩将至墓。柩将还南向,少牢之奠於车西,名曰用荐,遣奠尚飨。大夫以上太牢。其祝辞曰'哀子某敢用絜牲刚鬛用荐',此遣奠者也。"
dà táng yuán líng yí zhù:" qián sān rì, suǒ sī shè huáng dì fèng cí cì yú chéng tiān mén wài zhī zuǒ, xī xiàng. qí rì, jīn wú zhàng wèi rú cháng yí. lǔ bù shǐ xiān jìn yù lù yú chéng tiān mén wài dōng piān shāo nán, yú niǎn gǔ chuī jí jià lǔ bù bìng xù liè yú yù lù qián. yòu jìn wēn liáng chē dāng chéng tiān mén zhōng shāo nán, xiōng yí míng qì xù liè yú wēn liáng chē qián. diàn qián yī kè, fèng lǐ láng bù wén wǔ qún guān wèi yú chéng tiān mén wài, yì wèi chóng xíng, rú tài jí tíng zhōng yí. guāng lù qīng jù qiǎn diàn zhī zhuàn yǐ qí. zhí shì guān wèi bìng xiān qí yú mén wài zhī dōng. lóng chūn zhì chéng tiān mén wài, lǐ guān zàn zhǐ kū, nèi wài jiē zhǐ kū. shì zhōng jìn lóng chūn qián, guì zòu chēng' qǐng shēng wēn liáng chē', fǔ fú, xìng. sī tú shuài yú zǐ gōng guān jí suǒ yóu fèng zǐ gōng shēng wēn liáng chē. suǒ sī shè diàn xí yú wēn liáng chē dōng nán, fèng lǐ láng shè zūn diàn yú xí dōng nán, shè léi xǐ yòu yú qí nán, shè tài wèi bǎn wèi yòu yú dōng, xī xiàng. lǐ guān jìn shěng zhuàn qì, lǐ shēng zàn guāng lù qīng pěng zǔ jìn, guì diàn yú xí shàng zhū zhāi láng pěng zǔ suí liè yú xí shàng. lǐ shēng yǐn tài wèi jiù wèi. lǐ guān zàn kū, zài wèi zhě jiē kū yòu zàn zhǐ kū, zài wèi zhě jiē zhǐ kū. lǐ shēng yǐn tài wèi yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, yì zūn diàn suǒ, tài zhù jǔ mì zhuó lǐ qí. lǐ yí shǐ jiù cì, zòu qǐng huáng dì chū jiù cì. huáng dì chū cì, lì yú diàn dōng, xī xiàng. tài zhù yǐ lǐ qí shòu tài wèi qì, lǐ yí shǐ zòu qǐng huáng dì qù zhàng qián jìn, zhōng guān chéng chuán zhǐ kū, zhū wáng fēi zhǔ děng jiē zhǐ kū. tài wèi yǐ lǐ qí yú huáng dì zhī zuǒ guì jìn, huáng dì shòu lǐ qí, guì diàn yú zhuàn qián, fǔ fú, xìng, shǎo tuì lì. tài zhù chí bǎn jìn, xī běi xiàng guì dú zhù wén qì, diàn bǎn, fǔ fú, xìng, tuì fù wèi. huáng dì kū yǒng, lǐ yí shǐ zàn huáng dì zài bài. zhū wáng fēi zhǔ jí zài wèi qún guān děng jiē kū. lǐ yí shǐ guì zòu' qǐng huáng dì shǎo tuì', jìn shì fú huáng dì shǎo tuì yú wèi. shào fǔ jiān shè dú āi cè rù yú diàn dōng. lǐ guān yǐn cè àn jìn, jǔ cè guān jǔ cè jìn zhì rù dōng, xī miàn, yǐ cè dōng xiàng. lǐ guān zàn tài wèi jí qún guān zhǐ kū, zhōng guān chéng chuán zhū wáng fēi zhǔ děng jiē zhǐ kū. lǐ guān yǐn zhōng shū lìng jìn, guì dú cè qì, fǔ fú, xìng, tuì fù wèi. jǔ cè zhě yǐ shòu mì shū jiān, mì shū jiān yǐ shòu fú bǎo láng. huáng dì kū yǒng, lǐ yí shǐ zòu qǐng huáng dì zài bài. tài wèi qún guān zhū wáng fēi zhǔ jiē kū zài bài. shào fǔ chè rù, guāng lù chè zhuàn qì, lǐ yí shǐ guì zòu chēng' wēn liáng chē jiāng fā', huáng dì qián, kū jǐn āi. lǐ yí shǐ chēng' qǐng zài bài fèng cí', fǔ fú, xìng huáng dì jī sǎng, kū yǒng, zài bài. wēn liáng chē fā. lǐ yí shǐ yòu guì zòu' qǐng huáng dì hái gōng', fǔ fú, xìng. jìn shì fú yǐn huáng dì rù cì. tài wèi yǐ xià yú cì nán héng xíng jìn míng zài bài fèng cí qì, gè jiù běn zhí. rú zhū wáng yǒu gù bù fù shān líng zhě, qí huáng dì fèng cí rù cì hòu, zhū wáng jìn zhì wēn liáng zhī zuǒ, yǐ nán wèi shàng, kū jǐn āi, zài bài cí. fēi zhǔ nèi guān bù qù zhě, yú wēn liáng chē hòu, wéi zhōng kū, zài bài cí. qì, lǐ shēng zàn shì zhōng yú wēn liáng chē qián guì qǐng jìn fā, qì, fǔ fú, xìng." bǎi guān yǐ xià yí zhì, rú kāi yuán lǐ.
大唐元陵仪注:"前三日,所司设皇帝奉辞次於承天门外之左,西向。其日,金吾仗卫如常仪。卤簿使先进玉辂於承天门外东偏稍南,舆辇、鼓吹、吉驾、卤簿并序列於玉辂前。又进辒辌车当承天门中稍南,凶仪明器序列於辒辌车前。奠前一刻,奉礼郎布文武群官位於承天门外,异位重行,如太极庭中仪。光禄卿具遣奠之馔以俟。执事官位并先俟於门外之东。龙輴至承天门外,礼官赞止哭,内外皆止哭。侍中进龙輴前,跪奏称'请升辒辌车',俯伏,兴。司徒帅舁梓宫官及所由奉梓宫升辒辌车。所司设奠席於辒辌车东南,奉礼郎设樽坫於席东南,设罍洗又於其南,设太尉版位又於东,西向。礼官进省馔讫,礼生赞光禄卿捧俎进,跪奠於席上;诸斋郎捧俎随列於席上。礼生引太尉就位。礼官赞哭,在位者皆哭;又赞止哭,在位者皆止哭。礼生引太尉诣罍洗,盥手洗爵,诣樽坫所,太祝举幂酌醴齐。礼仪使就次,奏请皇帝出就次。皇帝出次,立於奠东,西向。太祝以醴齐授太尉讫,礼仪使奏请皇帝去杖前进,中官承传止哭,诸王、妃、主等皆止哭。太尉以醴齐於皇帝之左跪进,皇帝受醴齐,跪奠於馔前,俯伏,兴,少退立。太祝持版进,西北向跪读祝文讫,奠版,俯伏,兴,退复位。皇帝哭踊,礼仪使赞皇帝再拜。诸王、妃、主及在位群官等皆哭。礼仪使跪奏'请皇帝少退',近侍扶皇帝少退於位。少府监设读哀册褥於奠东。礼官引册案进,举册官举册进至褥东,西面,以册东向。礼官赞太尉及群官止哭,中官承传诸王、妃、主等皆止哭。礼官引中书令进,跪读册讫,俯伏,兴,退复位。举册者以授秘书监,秘书监以授符宝郎。皇帝哭踊,礼仪使奏请皇帝再拜。太尉、群官、诸王、妃、主皆哭再拜。少府彻褥,光禄彻馔讫,礼仪使跪奏称'辒辌车将发',皇帝前,哭尽哀。礼仪使称'请再拜奉辞',俯伏,兴;皇帝稽颡,哭踊,再拜。辒辌车发。礼仪使又跪奏'请皇帝还宫',俯伏,兴。近侍扶引皇帝入次。太尉以下於次南横行进名再拜奉辞讫,各就本职。如诸王有故不赴山陵者,俟皇帝奉辞入次后,诸王进至辒辌之左,以南为上,哭尽哀,再拜辞。妃、主、内官不去者,於辒辌车后,帷中哭,再拜辞。讫,礼生赞侍中於辒辌车前跪请进发,讫,俯伏,兴。"百官以下仪制,如开元礼。
qì xíng xù zhōu jìn dà táng
器行序(周 晋 大唐)
zhōu zhì, dà sàng, dà sī tú shuài liù xiāng zhī zhòng shù, shǔ qí liù yǐn. zhèng sī nóng yún:" liù yǐn wèi sàng chē suǒ yě." xiǎo sī tú shuài bāng yì, zhì qí zhèng jiào. sàng yì, zhèng guān yǐn biǎn fù tǔ. suì rén shuài liù suì zhī yì ér zhì zhī, zhǎng qí zhèng lìng. jí zàng, shuài ér shǔ liù fú. jí biǎn, chén yì. zhì yì yú sī tú, jí mù shàng shì jí cuì yě. fú, jǔ guān suǒ. yòng fú páng liù zhí zhī zhě, tiān zǐ qí qiān rén yú? suì shī shuài qí shǔ yǐ wò yì xiān dào yě yì. jí biǎn, bào mó gòng qiū lóng jí shèn chē zhī yì. shǐ yǐ wò yì xiān zhě, tài zǎi yě, qí yú zé sī tú. wò yì xiān, suǒ yǐ wéi zàng biǎn zhī jiān xiān zhāng shén zuò yě. shèn chē, jiù lù yě. mó zhě, shì lì zhí fú zhě míng yě. suì rén zhǔ chén zhī, ér suì shī yǐ míng xíng xiào zhī. shì sàng, jì qiǎn diàn, xíng qì, mù zàng xíng míng qì, zài dào zhī cì. yīn bāo qì xù cóng, rú qí chén zhī xiān hòu. chē cóng, cì qì. shāng zhù zhí gōng bù, yǐ yù jiù zhí pī. jū jiù chē zhī qián, ruò dào yǒu dī yǎng qīng kuī, zé yǐ bù wèi yì yáng zuǒ yòu zhī jié, shǐ yǐn zhě zhí pī zhě zhī zhī. shì zhí pī zhě bā rén. zhū hóu zhí fú wǔ bǎi rén, sì fú, jiē xián méi, sī mǎ zhí duó, zuǒ bā rén, yòu bā rén, jiàng rén zhí yǔ bǎo yù jiù. dài fū zhī sàng, zhí yǐn zhě sān bǎi rén, zhí duó zhě zuǒ yòu gè sì rén, yù jiù yǐ máo. wǔ bǎi rén, yī dǎng zhī rén yě. zhū hóu zhī dài fū, yì yǒu sān bǎi hù zhī zhì. fú yǐn tóng ěr. miào zhōng yuē fú, zài tú yuē yǐn, hù yán zhī yě. yù jiù zhě, jū qián dǎo zhèng zhī. dài fū shì jiē èr fú. diào, fēi cóng zhǔ rén yě, sì shí zhě zhí fú. yán diào zhě bì zhù zhǔ rén zhī shì. cóng yóu suí yě. chéng rén èr shí zhī shàng, zhì sì shí yǐ xià, dīng zhuàng shí yě. qū lǐ yún:" zhù zàng bì zhí fú." zhǔ rén tǎn, nǎi xíng, yǒng wú suàn. tǎn, wèi xíng biàn yě. nǎi xíng, wèi jiù chē xíng yě. fán cóng jiù zhě, xiān hòu zuǒ yòu rú qiān yú zǔ zhī xù. chū gōng, yǒng, xí. āi cì. zhì yú bāng mén, gōng shǐ zǎi fū zèng xuán xūn shù. bāng mén, chéng mén. zèng, sòng. zhǔ rén qù zhàng bù kū, yóu zuǒ tīng mìng, bīn yóu yòu zhì mìng, jiù chē qián lù zhī zuǒ yòu yě. dāng shí zhǐ jiù chē. zhǔ rén kū bài jī sǎng, bīn shēng shí bì yú gài, jiàng, zhǔ rén bài sòng, fù wèi, zhàng, nǎi xíng. shēng jiù chē zhī qián, shí qí bì yú guān gài zhī liǔ zhōng, ruò qīn shòu zhī rán. fù wèi, fǎn jiù chē hòu.
周制,大丧,大司徒帅六乡之众庶,属其六引。(郑司农云:"六引谓丧车索也。")小司徒帅邦役,治其政教。(丧役,正棺、引、窆、复土。)遂人帅六遂之役而致之,掌其政令。及葬,帅而属六綍。及窆,陈役。(致役於司徒,及墓上事及竁也。綍,举棺索。用綍旁六执之者,天子其千人欤?)遂师帅其属以幄帟先道野役。及窆,抱磨共丘笼及蜃车之役。(使以幄帟先者,太宰也,其馀则司徒。幄帟先,所以为葬窆之间先张神座也。蜃车,柩路也。磨者,適历执綍者名也。遂人主陈之,而遂师以名行校之。)士丧,既遣奠,行器,(目葬行明器,在道之次。)茵苞器序从,(如其陈之先后。)车从,(次器。)商祝执功布,以御柩执披。(居柩车之前,若道有低仰倾亏,则以布为抑扬左右之节,使引者执披者知之。士执披者八人。)诸侯执綍五百人,四綍,皆衔枚,司马执铎,左八人,右八人,匠人执羽葆御柩。大夫之丧,执引者三百人,执铎者左右各四人,御柩以茅。(五百人,一党之人也。诸侯之大夫,邑有三百户之制。綍引同耳。庙中曰綍,在途曰引,互言之也。御柩者,居前导正之。大夫士皆二綍。)吊,非从主人也,四十者执綍。(言吊者必助主人之事。从犹随也。成人二十之上,至四十以下,丁壮时也。曲礼云:"助葬必执紼。")主人袒,乃行,踊无筭。(袒,为行变也。乃行,谓柩车行也。凡从柩者,先后左右如迁於祖之序。)出宫,踊,袭。(哀次。)至於邦门,公使宰夫赠玄纁束。(邦门,城门。赠,送。)主人去杖不哭,由左听命,宾由右致命,(柩车前辂之左右也。当时止柩车。)主人哭拜稽颡,宾升实币於盖,降,主人拜送,复位,杖,乃行。(升柩车之前,实其币於棺盖之柳中,若亲授之然。复位,反柩车后。)
jìn hè xún yún:" sàng chē qián hòu sì yǐn, yǐn shí rén, hé sì shí rén. shí rén yī chāng, hé sì shí sì rén. jiē sù fú bái jīn xiàn chāng shǒu zhí liàn fān yǐ bù wǔ suǒ zhǔ, jìn huān hū xī xì. sì chāng, yī lì zhǔ zhī yě."
晋贺循云:"丧车前后四引,引十人,合四十人。十人一伥,合四十四人。皆素服白〈巾臽〉伥手执练幡以部伍所主,禁讙呼嬉戏。四伥,一吏主之也。"
dà táng zhì, hóng lú sì sī yí shǔ lìng zhǎng fán yǐn pī duó shà wǎn gē dào zhàng zhī shǔ. sān pǐn yǐ shàng sì yǐn, sì pī, liù duó, liù shà liù pǐn yǐ shàng èr yǐn, èr pī, sì duó, sì shà jiǔ pǐn yǐ shàng èr duó, èr shà. fán zhí yǐn pī zhě, jiē bù zé, bù shēn yī. qí xià zhàng, wǔ pǐn yǐ shàng yòng sù zēng, liù pǐn yǐ xià yòng liàn, fù rén yòng cǎi. zhì bāng mén, sān pǐn yǐ shàng zèng yǐ shù bó, yī pǐn jiā chéng mǎ. jì yǐn, yòu qiǎn shǐ zèng yú guō mén wài, jiē yǐ shù bó, yī pǐn jiā bì. yú jù kāi yuán lǐ.
大唐制,鸿胪寺司仪署令掌凡引、披、铎、翣、挽歌、纛帐之属。三品以上四引,四披,六铎,六翣;六品以上二引,二披,四铎,四翣;九品以上二铎,二翣。凡执引披者,皆布帻,布深衣。其下帐,五品以上用素缯,六品以下用练,妇人用采。至邦门,三品以上赠以束帛,一品加乘马。既引,又遣使赠於郭门外,皆以束帛,一品加璧。馀具开元礼。
wǎn gē zhōu hàn jìn sòng dà táng
挽歌(周 汉 晋 宋 大唐)
lǔ āi gōng shí yī nián, wú zǐ fá qí. jiāng zhàn, qí jiāng gōng sūn xià mìng qí tú gē yú bìn. dù yuán kǎi yuē:" yú bìn, sòng zàng gē qǔ yě. gōng sūn xià shì bì sǐ, gù mìng qí tú ér gē zhī." kǒng yǐng dá yuē:" yú bìn zhě, wèi qǐ bìn jiāng yú zhī gē yě. jīn rén wèi zhī wǎn gē."
鲁哀公十一年,吴子伐齐。将战,齐将公孙夏命其徒歌虞殡。(杜元凯曰:"虞殡,送葬歌曲也。公孙夏示必死,故命其徒而歌之。"孔颖达曰:"虞殡者,谓启殡将虞之歌也。今人谓之挽歌。")
hàn gāo dì shí, qí wáng tián héng zì shā, qí gù lì bù gǎn kū qì, dàn suí jiù xù āi. ér hòu dài xiāng chéng, yǐ wéi wǎn gē, gài yīn yú gǔ yě.
汉高帝时,齐王田横自杀,其故吏不敢哭泣,但随柩叙哀。而后代相承,以为挽歌,盖因於古也。
jìn chéng dì xián kāng qī nián, dù hòu bēng, yǒu sī wén zòu, yī jiù xuǎn gōng qīng yǐ xià liù pǐn zǐ dì liù shí rén wéi wǎn láng, zhào yòu tíng zhī.
晋成帝咸康七年,杜后崩,有司闻奏,依旧选公卿以下六品子弟六十人为挽郎,诏又停之。
zhì yú yún:" hàn wèi gù shì, dà sàng jí dà chén zhī sàng, zhí fú zhě wǎn gē. xīn lǐ yǐ wéi wǎn gē chū yú hàn wǔ dì yì rén láo gē, shēng cí āi qiē, suì yǐ wéi sòng zhōng zhī lǐ, suī yīn qū cuī chuàng, fēi jīng diǎn suǒ zhì, bù yí yǐ gē wéi míng. àn wǎn gē, shī chēng' jūn zǐ zuò gē, wéi yǐ gào āi'. yǐ gē wéi míng, yì wú suǒ xián, yí dìng xīn lǐ rú jiù."
挚虞云:"汉魏故事,大丧及大臣之丧,执綍者挽歌。新礼以为挽歌出於汉武帝役人劳歌,声辞哀切,遂以为送终之礼,虽音曲摧怆,非经典所制,不宜以歌为名。按挽歌,诗称'君子作歌,惟以告哀'。以歌为名,亦无所嫌,宜定新礼如旧。"
sòng wén dì yuán jiā shí qī nián, yuán huáng hòu bēng, zhào tíng xuǎn wǎn láng.
宋文帝元嘉十七年,元皇后崩,诏停选挽郎。
dà táng yuán líng zhī zhì" shǔ sān móu liàn fú yú wēn liáng chē wèi wǎn, fán liù fú, gè zhǎng sān shí zhàng, wéi qī cùn. zhí fú wǎn shì, hǔ bēn qiān rén, jiē bái bù cōng zhě, bái bù jiè zé. fēn wéi liǎng fān. wǎn láng èr bǎi rén, jiē fú bái bù shēn yī, bái bù jiè zé, zhù zhī wǎn liǎng biān, gè yī fú. wǎn gē èr bù, gè liù shí sì rén, bā rén wéi liè, zhí shà. pǐn guān zuǒ yòu gè liù rén, jiē fú bái bù gōu yī, bái bù jiè zé. zuǒ yòu sī mǎ gè bā rén, jiē dài bái bù wǔ biàn, fú bái yī shǔ bù, yī shǔ yīn shǔ, wèi rú zhǎng. wú lǐng yuán, bìng zhí duó. dài kū bǎi wǔ shí rén, yī zé yǔ wǎn gē tóng. zhì shí, yǒu sī yǐn liè yú wēn liáng chē zhī qián hòu. qí bǎi guān zhì, hóng lú sì sī yí shǔ lìng zhǎng wǎn gē. sān pǐn yǐ shàng liù háng sān shí rén, liù pǐn yǐ shàng sì háng shí liù rén, jiē bái liàn gōu yī, jiē zhí duó bō."
大唐元陵之制"属三缪练紼於辒辌车为挽,凡六紼,各长三十丈,围七寸。执紼挽士,虎贲千人,皆白布葱褶,白布介帻。分为两番。挽郎二百人,皆服白布深衣,白布介帻,助之挽两边,各一紼。挽歌二部,各六十四人,八人为列,执翣。品官左右各六人,皆服白布褠衣,白布介帻。左右司马各八人,皆戴白布武弁,服白衤属布,(衤属音属,谓襦长。)无领缘,并执铎。代哭百五十人,衣帻与挽歌同。至时,有司引列於辒辌车之前后。其百官制,鸿胪寺司仪署令掌挽歌。三品以上六行三十人,六品以上四行十六人,皆白练褠衣,皆执铎帗。"
zàng yí hé zàng fù zhōu jìn dà táng
葬仪(合葬附周 晋 大唐)
zhōu zhì, zhǒng rén zhǎng gōng mù zhī dì, biàn qí zhào yù ér wèi zhī tú. xiān wáng zhī zàng jū zhōng, yǐ zhāo mù wèi zuǒ yòu. gōng, jūn yě. tú, wèi huà qí dì xíng jí qiū lǒng suǒ chǔ ér cáng zhī. xiān wáng zào yíng zhě, zhāo jū zuǒ, mù jū yòu, jiā chù dōng xī. fāng xiāng shì zhǎng méng xióng pí, huáng jīn sì mù, xuán yī zhū shang, zhí gē yáng dùn. dà sàng, xiān jiù, jí mù rù kuàng, yǐ gē jī sì yú, qū fāng liáng. kuàng, chuān dì zhōng yě. fāng liáng, wǎng liǎng yě, mù shí zhī guài. lǚ bēn shì cuī gé, zhí gē dùn jiā wáng chē, zuǒ bā rén, yòu bā rén, chē zhǐ zé chí lún. jīn chē chí gài cóng chē chí jīng. cóng chē, suí jiù lù. chí gài jīng zhě, wáng píng shēng chē jiàn jīng, yǔ zé yǒu gài. jīn shèn chē wú gài, zhí ér suí zhī, xiàng shēng shí yǒu yě. suǒ zhí zhě míng jīng. sàng zhù zhǎng quàn fáng zhī shì, quàn yóu chàng shuài qián yǐn zhě. fáng wèi zhí pī bèi qīng kuī yě. jí pì, lìng qǐ. zhèng zhòng yún:" pì wèi chú zōu tú guǒ. lìng qǐ wèi sàng zhù zhǔ mìng yì rén kāi zhī." pì yīn pí yì fǎn. zōu yīn zài guān fǎn. xiǎo zhù shè dào jī zhī diàn, fēn dǎo wǔ sì. jī yóu sòng yě. sòng dào zhī diàn, wèi qiǎn diàn yě. fēn qí shēng tǐ, yǐ jì wǔ sì, gào wáng qù cǐ gōng zhōng bù fù fǎn, gù jì zhī. lǐ, wáng qī sì, wǔ zhě, sī mìng dà lì, píng shēng chū rù bù yǐ gào. jí kuàng, sàng zhù tuō zài chú shì. zhèng zhòng yún:" qù guān shì wèi wéi huāng chí jiǎo shà zhī shǔ, lìng kě jǔ yí ān cuò." sī jǐ yán shè wěi xí, yòu sù jǐ. qí guǒ xí yòng huán, fǔ chún. guǒ xí, cáng zhōng shén zuò zhī xí. zhǎng shèn zhǎng liǎn hù wù shèn wù, yǐ gōng yīn kuàng zhī shèn. hù wù, bàng há zhī shǔ. yīn, sāi yě. jiāng jǐng guǒ, xiān sāi xià yǐ shèn, yù shī yě. suì rù cáng xiōng qì. chéng zàng, xiǎo zōng bó zhào xiāng sàng jì zhī lǐ, ér jì mù wèi wèi. chéng zàng, qiū yǐ fēng yě. tiān zǐ zhī zhǒng, gài bù yī rì ér bì. wèi, tán wèi yě. xiān zǔ xíng tǐ tuō yú cǐ dì, sì qí shén yǐ ān zhī, zhǒng rén wéi shī. yòu zhǒng rén yún:" fán zhū hóu jí zhū chén zàng yú wáng mù zhě, shòu zhī zhào. fán zhū hóu jū zuǒ yòu yǐ qián, qīng dài fū shì jū hòu, gè yǐ qí zú. zǐ sūn gè jiù qí suǒ chū wáng, yǐ zūn bēi chù qí qián hòu, ér yì bìng zhāo mù. fán sǐ yú bīng zhě, bù rù zhào yù. zhàn bài wú yǒng, tóu zhū yíng wài yǐ fá zhī. fán yǒu gōng zhě jū qián, jū wáng mù zhī qián, chù zhāo mù zhī zhōng yāng. yǐ jué děng wéi qiū fēng zhī dù, yǔ qí shù shù." bié zūn bēi yě. wáng gōng yuē qiū, zhū chén yuē fēng. hàn lǜ yuē:" liè hóu fén gāo sì zhàng, guān nèi hóu yǐ xià zhì shù rén, gè yǒu chà." jiù xíng zhì yú kuàng, chén qì yú dào dōng xī, běi shàng. tǒng yú kuàng. yīn xiān rù. dāng jí jiù yě. yuán shì zé zàng yòng gǒng zhóu, jiā yīn yān. shǔ yǐn. yú shì tuō zài chú shì, shǔ yǐn yú jiān ěr. jūn zàng yòng quán chē, sì fú èr bēi, yù guān yòng yǔ bǎo. dài fū yòng quán chē, èr fú èr bēi, yù guān yòng máo. shì zàng yòng guó chē, èr fú wú bēi, bǐ chū gōng, yù guān yòng gōng bù. quán chē, jiù chē yě. zūn bēi zhī chà. zài guān yuē fú, háng dào yuē yǐn, zhì kuàng jiāng biǎn, yòu yuē fú, yòng fú ér shè bēi, shì yǐ lián yán zhī. bēi, huán yíng yě, jiāng zàng, shù yú kuàng sì yú, yǐ lǜ rào zhī yǐ xià guān yě. yù guān, jū qián wèi jié dù yě. shì yán bǐ chū gōng yòng gōng bù, zé chū gōng ér zhǐ, zhì kuàng wú yǐ. zhǔ rén tǎn, zhòng zhǔ rén xī miàn běi shàng, fù rén dōng miàn, jiē bù kū. jiā xiàn dào wèi wèi. nǎi biǎn, zhǔ rén kū yǒng wú suàn. biǎn, xià guān yě. xí, zèng yòng zhì bì xuán xūn shù, bài, jī sǎng, yǒng rú chū. zhàng bā chǐ yuē zhì, èr zhì hé zhī, shù, shí zhì wǔ hé. zú, tǎn, bài bīn, zhǔ fù yì bài bīn, jí wèi, shí yǒng sān, xí. zhǔ fù bài nǚ bīn yě. jí wèi, fǎn wèi yě. bīn chū, zé bài sòng. xiāng wèn zhī bīn. cáng qì yú páng, jiā jiàn qì, yòng qì yì qì yě. jiàn, guān shì, gèng wèi zhī jiàn zhě, jiā cǐ zé guān jiù bù fù jiàn yǐ. xiān yán cáng qì nǎi yún jiā jiàn zhě, qì zài jiàn nèi yě. nèi zhī zhě, míng jūn zǐ zhī yú shì zhōng bù zì yì yě. jiàn yīn gǔ xiàn fǎn. cáng bāo shāo yú páng yú páng zhě, zài jiàn wài yě. bù yán wèng wǔ, zhuàn xiāng cì kě zhī yě. liǎng liǎng ér jū. sàng dà jì yuē:" guān guǒ zhī jiān, jūn róng chù, dài fū róng hú, shì róng wǔ." jiā zhé, què zhī jiā kàng xí, fù zhī jiā kàng mù. tiān zǐ qī yuè ér zàng, wǔ zhòng bā shà zhū hóu wǔ yuè ér zàng, sān chóng liù shà dài fū sān yuè ér zàng, zài zhòng sì shà. wǔ zhòng zhě, wèi kàng mù yǔ yīn yě. zàng zhě kàng mù zài shàng, yīn zài xià yě. jì xī yún:" kàng mù héng sān suō èr, jiā kàng xí sān, jiā yīn, yòng shū bù, zī jiǎn, yǒu fú, yì suō èr héng sān." shí tǔ sān. zhǔ rén bài xiāng rén, xiè qí qín láo. jí wèi, yǒng xí rú chū. āi qīn zhī zài sī yě. nǎi fǎn kū.
周制,冢人掌公墓之地,辨其兆域而为之图。先王之葬居中,以昭穆为左右。(公,君也。图,谓画其地形及丘垄所处而藏之。先王造茔者,昭居左,穆居右,夹处东西。)方相氏掌蒙熊皮,黄金四目,玄衣朱裳,执戈扬盾。大丧,先柩,及墓入壙,以戈击四隅,驱方良。(壙,穿地中也。方良,魍魉也,木石之怪。)旅贲氏縗葛,执戈盾夹王车,左八人,右八人,车止则持轮。巾车持盖从车持旌。(从车,随柩路。持盖旌者,王平生车建旌,雨则有盖。今蜃车无盖,执而随之,象生时有也。所执者铭旌。)丧祝掌劝防之事,(劝犹倡帅前引者。防谓执披备倾亏也。)及辟,令启。(郑众云:"辟谓除菆涂椁。令启谓丧祝主命役人开之。"辟音毗亦反。菆音在官反。)小祝设道赍之奠,分祷五祀。(赍犹送也。送道之奠,谓遣奠也。分其牲体,以祭五祀,告)(王去此宫中不复反,故祭之。礼,王七祀,五者,司命、大厉,平生出入不以告。)及壙,丧祝脱载除饰。(郑众云:"去棺饰;谓帷荒池绞翣之属,令可举移安措。")司几筵设苇席,右素几。其椁席用萑,黼纯。(椁席,藏中神座之席。)掌蜃掌敛互物蜃物,以供闉壙之蜃。(互物,蚌蛤之属。闉,塞也。将井椁,先塞下以蜃,御湿也。)遂入藏凶器。成葬,小宗伯诏相丧祭之礼,而祭墓为位。(成葬,丘已封也。天子之冢,盖不一日而毕。位,坛位也。先祖形体讬於此地,祀其神以安之,冢人为尸。)又冢人云:"凡诸侯及诸臣葬於王墓者,授之兆。凡诸侯居左右以前,卿大夫士居后,各以其族。(子孙各就其所出王,以尊卑处其前后,而亦并昭穆。)凡死於兵者,不入兆域。(战败无勇,投诸茔外以罚之。)凡有功者居前,(居王墓之前,处昭穆之中央。)以爵等为丘封之度,与其树数。"(别尊卑也。王公曰丘,诸臣曰封。汉律曰:"列侯坟高四丈,关内侯以下至庶人,各有差。")柩行至於壙,陈器於道东西,北上。(统於壙。)茵先入。(当藉柩也。元士则葬用輁轴,加茵焉。)属引。(於是脱载除饰,属引於缄耳。)君葬用辁车,四綍二碑,御棺用羽葆。大夫用辁车,二綍二碑,御棺用茅。士葬用国车,二綍无碑,比出宫,御棺用功布。(辁车,柩车也。尊卑之差。在棺曰綍,行道曰引,至壙将窆,又曰綍,用綍而设碑,是以连言之。碑,桓楹也,将葬,树於壙四隅,以繂绕之以下棺也。御棺,居前为节度也。士言比出宫用功布,则出宫而止,至壙无矣。)主人袒,众主人西面北上,妇人东面,皆不哭。(夹羡道为位。)乃窆,主人哭踊无算。(窆,下棺也。)袭,赠用制币玄纁束,拜,稽颡,踊如初。(丈八尺曰制,二制合之,束,十制五合。)卒,袒,拜宾,主妇亦拜宾,即位,拾踊三,袭。(主妇拜女宾也。即位,反位也。)宾出,则拜送。(相问之宾。)藏器於旁,加见;(器,用器、役器也。见,棺饰,更谓之见者,加此则棺柩不复见矣。先言藏器乃云加见者,器在见内也。内之者,明君子之於事终不自逸也。见音古苋反。)藏苞筲於旁;(於旁者,在见外也。不言瓮甒,馔相次可知也。两两而居。丧大记曰:"棺椁之间,君容柷,大夫容壶,士容甒。")加折,卻之;加抗席,覆之;加抗木。天子七月而葬,五重八翣;诸侯五月而葬,三重六翣;大夫三月而葬,再重四翣。(五重者,谓抗木与茵也。葬者抗木在上,茵在下也。既夕云:"抗木横三缩二,加抗席三,加茵,用疏布,缁翦,有幅,亦缩二横三。")实土三。主人拜乡人,(谢其勤劳。)即位,踊袭如初。(哀亲之在斯也。)乃反哭。
tán gōng yún:" hé zàng fēi gǔ yě, zì zhōu yǐ lái." gǔ wèi yīn yǐ qián." jì wǔ zǐ yuē:' zhōu gōng gài fù.'" fù wèi hé zàng yě. hé zàng zì zhōu gōng yǐ lái." kǒng zǐ yuē:' wèi rén zhī fù yě, lí zhī fù wèi hé zàng yě. lí zhī, yǒu yǐ xián qí guǒ zhōng. lǔ rén zhī fù yě, hé zhī, shàn fū!'" shàn fū, shàn lǔ fù zàng dāng hé." kǒng zǐ hé zàng yú fáng". fáng, lǔ dì.
檀弓云:"合葬非古也,自周以来。"(古谓殷以前。)"季武子曰:'周公盖祔。'"(祔谓合葬也。合葬自周公以来。)"孔子曰:'卫人之祔也,离之;(祔谓合葬也。离之,有以閒其椁中。)鲁人之祔也,合之,善夫!'"(善夫,善鲁祔葬当合。)"孔子合葬於防"。(防,鲁地。)
shuō yuē: jì yún zàng yú běi fāng, běi shǒu, sān dài zhī dá lǐ yě, zhī yōu zhī gù yě. běi fāng, guó běi. biàn dié gé ér zàng, yǔ shén jiāo zhī dào yě, jiē shén zhī dào, bù kě chún xiōng yě. tiān zǐ zhū hóu biàn fú ér zàng, guān sù biàn, yǐ gé wèi huán dié. jì yú zú kū, nǎi fú shòu fú yě. zá jì yuē:" fán biàn dié, qí cuī chǐ mèi." yǒu jìng xīn yān. yú shí āi shuāi ér jìng shēng yě. jìng zé fú yǒu shì yě. dài fū shì sān yuè ér zàng, wèi yú shí. zhōu rén biàn ér zàng, yīn rén xǔ ér zàng. zhōu biàn yīn xǔ, jù xiàng jì guān ér sù, lǐ tóng.
说曰:记云葬於北方,北首,三代之达礼也,之幽之故也。(北方,国北。)弁绖葛而葬,与神交之道也,(接神之道,不可纯凶也。天子诸侯变服而葬,冠素弁,以葛为环绖。既虞卒哭,乃服受服也。杂记曰:"凡弁绖,其縗侈袂。")有敬心焉。(逾时哀衰而敬生也。敬则服有饰也。大夫士三月而葬,未逾时。)周人弁而葬,殷人冔而葬。(周弁殷冔,俱象祭冠而素,礼同。)
fán xùn zàng, fēi lǐ yě. chén zi chē sǐ yú wèi, qí qī yǔ qí jiā dài fū móu yǐ xùn zàng, dìng, ér hòu chén zi kàng zhì, yuē:" fū zǐ jí, mò yǎng yú xià, qǐng yǐ xùn zàng." zi kàng yuē:" yǐ xùn zàng, fēi lǐ yě. suī rán, zé bǐ jí dāng yǎng zhě, shú ruò qī yǔ zǎi? dé yǐ, zé wú yù yǐ bù dé yǐ, zé wú yù yǐ èr zi zhě zhī wèi zhī yě." zi kàng, zi chē dì, kǒng zǐ dì zǐ. xià, dì xià yě. dù jiàn zhī bù néng zhǐ, yǐ sī yán jù zhī. yǐ yóu zhǐ yě. yú shì fú guǒ yòng. guǒ, jué.
凡殉葬,非礼也。陈子车死於卫,其妻与其家大夫谋以殉葬,定,而后陈子亢至,曰:"夫子疾,莫养於下,请以殉葬。"子亢曰:"以殉葬,非礼也。虽然,则彼疾当养者,孰若妻与宰?得已,则吾欲已;不得已,则吾欲以二子者之为之也。"(子亢,子车弟,孔子弟子。下,地下也。度谏之不能止,以斯言拒之。已犹止也。)於是弗果用。(果,决。)
chén gān xī qǐn jí, shǔ qí xiōng dì, ér mìng qí zi zūn jǐ yuē:" rú wǒ sǐ, zé bì dà wéi wǒ guān, shǐ wú èr bì zǐ jiā wǒ." bì zǐ, qiè yě. jì sǐ, qí zǐ yuē:" yǐ xùn zàng, fēi lǐ yě, kuàng yòu tóng guān hū!" fú guǒ shā. shàn zūn jǐ bù xiàn fù yú bú yì.
陈乾昔寝疾,属其兄弟,而命其子尊己曰:"如我死,则必大为我棺,使吾二婢子夹我。"(婢子,妾也。)既死,其子曰:"以殉葬,非礼也,况又同棺乎!"弗果杀。(善尊己不陷父於不义。)
zǐ lù yuē:" shāng zāi pín yě! shēng wú yǐ wéi yǎng, sǐ wú yǐ wéi lǐ yě." kǒng zǐ yuē:" chuò shū yǐn shuǐ jǐn qí huān, sī zhī wèi xiào liǎn shǒu zú xíng, hái zàng ér wú guǒ, chēng qí cái, sī zhī wèi lǐ." hái yóu jí yě. wèi bù jí qí rì yuè.
子路曰:"伤哉贫也!生无以为养,死无以为礼也。"孔子曰:"啜菽饮水尽其欢,斯之谓孝;敛手足形,还葬而无椁,称其财,斯之谓礼。"(还犹疾也。谓不及其日月。)
guó zǐ gāo yuē:" zàng yě zhě, cáng yě. cáng yě zhě, yù rén zhī fú dé jiàn yě. shì gù yī zú yǐ shì shēn, guān zhōu yú yī, guǒ zhōu yú guān, tǔ zhōu yú guǒ yán jiē suǒ yǐ wéi shēn suì, nán rén fā jiàn zhī yě. guó zǐ gāo, chéng zi gāo yě. chéng, shì yě. fǎn rǎng shù zhī zāi!" fǎn, fù yě. guài bù rú tài gǔ yě, ér fǎn fēng shù zhī. yì zài yú jiǎn, fēi zhōu lǐ. yòu yuē:" wú wén zhī yě, shēng yǒu yì yú rén, sǐ bù hài yú rén. wú zòng shēng wú yì yú rén, kě yǐ sǐ hài yú rén hū? wǒ sǐ, zé zé bù shí zhī dì ér zàng wǒ yān." bù shí dì, wèi bù kěn gēng.
国子高曰:"葬也者,藏也。藏也者,欲人之弗得见也。是故衣足以饰身,棺周於衣,椁周於棺,土周於椁;(言皆所以为深邃,难人发见之也。国子高,成子高也。成,谥也。)反壤树之哉!"(反,复也。怪不如太古也,而反封树之。意在於俭,非周礼。)又曰:"吾闻之也,生有益於人,死不害於人。吾纵生无益於人,可以死害於人乎?我死,则择不食之地而葬我焉。"(不食地,谓不垦耕。)
fū zǐ jū yú sòng, jiàn huán sī mǎ zì wèi shí guǒ, sān nián ér bù chéng. fū zǐ yuē:" ruò shì qí mí yě, sǐ bù rú sù xiǔ zhī yù yě."
夫子居於宋,见桓司马自为石椁,三年而不成。夫子曰:"若是其靡也,死不如速朽之愈也。"
zi yóu wèn sàng jù, fū zǐ yuē:" chēng jiā zhī yǒu wú." zi yóu yuē:" yǒu wú è yīn wū hū qí?" yīn jì. è hū qí, wèn fēng shěng zhī bǐ. fū zǐ yuē:" yǒu, wú guò lǐ. gǒu wáng yǐ, liǎn shǒu zú xíng, hái zàng, hái zhī yán biàn yě. yán yǐ liǎn jí zàng zhī, bù dài sān yuè. xuán guān ér biǎn, bù shè bēi lǜ, bù bèi lǐ yě. biǎn, xià guān yě. rén qǐ yǒu fēi zhī zhě zāi?" bù zé yú rén suǒ bù néng.
子游问丧具,夫子曰:"称家之有无。"子游曰:"有无恶(音乌)乎齐?"(音剂。恶乎齐,问丰省之比。)夫子曰:"有,无过礼。苟亡矣,敛手足形,还葬,(还之言便也。言已敛即葬之,不待三月。)悬棺而窆,(不设碑繂,不备礼也。窆,下棺也。)人岂有非之者哉?"(不责於人所不能。)
kǒng zǐ zhī sàng, yǒu zì yàn lái guān zhě, shě yú zi xià shì. zi xià yuē:" shèng rén zhī zàng rén, yú rén zhī zàng shèng rén yě, zi hé guān yān? xī zhě fū zǐ yán zhī yuē:' wú jiàn fēng zhī ruò táng zhě yǐ, jiàn ruò fāng zhě yǐ, fāng xíng páng shā píng shàng ér zhǎng. jiàn ruò fù xià wū zhě yǐ, fù wèi cí wǎ yě. xià wū, jīn zhī mén wǔ yě. qí xíng páng guǎng ér bēi. jiàn ruò fǔ zhě yǐ.' fǔ xíng páng shā rèn shàng ér zhǎng. cóng ruò fǔ zhě yān, kǒng zǐ yǐ wéi rèn shàng nán dēng, xiá yòu yì wèi gōng. mǎ liè fēng zhī wèi yě. sú xián míng. jīn yī rì ér sān zhǎn bǎn, ér yǐ fēng, bǎn gài guǎng èr chǐ, zhǎng liù chǐ. zhǎn bǎn wèi duàn qí suō yě. sān duàn zhǐ zhī páng shā, gài gāo sì chǐ. shī yuē:" suō bǎn yǐ zài." shàng xíng fū zǐ zhī zhì hū zāi!" shàng, shù jī yě.
孔子之丧,有自燕来观者,舍於子夏氏。子夏曰:"圣人之葬人,与人之葬圣人也,子何观焉?昔者夫子言之曰:'吾见封之若堂者矣,见若坊者矣,(坊形旁杀平上而长。)见若覆夏屋者矣,(覆谓茨瓦也。夏屋,今之门庑也。其形旁广而卑。)见若斧者矣。'(斧形旁杀刃上而长。)从若斧者焉,(孔子以为刃上难登,狭又易为功。)马鬛封之谓也。(俗閒名。)今一日而三斩板,而已封,(板盖广二尺,长六尺。斩板谓断其缩也。三断止之旁杀,盖高四尺。诗曰:"缩板以载。")尚行夫子之志乎哉!"(尚,庶几也。)
zēng zǐ wèn:" zàng yǐn zhì yú gèng, rì yǒu shí zhī, zé yǒu biàn hū? qiě bù hū?" gèng, dào yě. biàn wèi yì lǐ yě. gèng yīn gǔ dèng fǎn. kǒng zǐ yuē:" xī zhě, wú cóng lǎo dān zhù zàng yú xiàng dǎng, jí gèng, rì yǒu shí zhī. lǎo dān yuē:' qiū! zhǐ jiù, jiù dào yòu, zhǐ kū yǐ tīng biàn.' jì míng fǎn ér hòu xíng, yuē' lǐ yě'. xiàng dǎng, dǎng míng yě. jiù dào yòu zhě, xíng xiāng zuǒ yě. biàn, rì shí yě. fǎn fù yě. fǎn zàng, ér qiū wèn zhī yuē:' fū jiù, bù kě yǐ fǎn zhě yě, rì yǒu shí zhī, bù zhī qí yǐ zhī chí shù, zé qǐ rú xíng zāi?' yǐ, zhǐ yě. shù dú zuò sù. lǎo dān yuē:' zhū hóu cháo tiān zǐ, jiàn rì ér xíng, dǎi rì ér shě, diàn dài fū shǐ, jiàn rì ér xíng, dǎi rì ér shě. shě diàn, měi jiāng shě, diàn xíng zhǔ. fū jiù bù zǎo chū, bù mù sù.'" qīn chén yè zé jìn jiān kòu.
曾子问:"葬引至於堩,日有食之,则有变乎?且不乎?"(堩,道也。变谓异礼也。堩音古邓反。)孔子曰:"昔者,吾从老聃助葬於巷党,及堩,日有食之。老聃曰:'丘!止柩,就道右,止哭以听变。'既明反而后行,曰'礼也'。(巷党,党名也。就道右者,行相左也。变,日蚀也。反复也。)反葬,而丘问之曰:'夫柩,不可以反者也,日有食之,不知其已之迟数,则岂如行哉?'(已,止也。数读作速。)老聃曰:'诸侯朝天子,见日而行,逮日而舍,奠;大夫使,见日而行,逮日而舍。(舍奠,每将舍,奠行主。)夫柩不早出,不暮宿。'"(侵晨夜则近奸寇。)
chūn qiū zuǒ shì chuán yuē: lǔ chéng gōng èr nián, sòng wén gōng zú, shǐ hòu zàng, yòng shèn tàn, yì chē mǎ, shǐ yòng xùn, shāo há wèi tàn yǐ yì kuàng, duō mái chē mǎ, yòng rén cóng zàng. zhòng qì bèi, zhòng yóu duō yě. guǒ yǒu sì ā, guān yǒu hàn guì. sì ā, sì zhù guǒ yě. hàn, páng shì. guì, shàng shì. jiē wáng lǐ. jūn zǐ wèi huá yuán lè jǔ yú shì hū bù chén. chén, zhì fán qù huò zhě yě, shì yǐ fú sǐ ér zhēng. jīn èr zi zhě, jūn shēng zé zòng qí huò, wèi wén shí bā nián, shā mǔ dì xū. sǐ yòu yì qí chǐ, shì qì jūn yú è yě, hé chén zhī wèi? ruò yán hé yòng wèi chén.
春秋左氏传曰:鲁成公二年,宋文公卒,始厚葬,用蜃炭,益车马,始用殉,(烧蛤为炭以瘗壙,多埋车马,用人从葬。)重器备,(重犹多也。)椁有四阿,棺有翰桧。(四阿,四注椁也。翰,旁饰。桧,上饰。皆王礼。)君子谓华元、乐举於是乎不臣。臣,治烦去惑者也,是以伏死而争。今二子者,君生则纵其惑,(谓文十八年,杀母弟须。)死又益其侈,是弃君於恶也,何臣之为?(若言何用为臣。)
lǔ zhāo gōng shí èr nián, zuǒ zhuàn yuē:" zhèng jiǎn gōng zú, jiāng wèi zàng chú, jí yóu shì zhī miào, yóu shì, zi tài shū zú. jiāng huǐ yān. zi tài shū shǐ qí chú tú zhí yòng yǐ lì, ér wú yōng huǐ, yòng, huǐ miào jù. yuē:' zǐ chǎn guò nǚ ér wèn hé gù bù huǐ, nǎi yuē" bù rěn miào yě. nuò, jiāng huǐ yǐ"!' jiào huǐ miào zhě zhī cí. jì rú shì, zǐ chǎn nǎi shǐ bì zhī. sī mù zhī shì, yǒu dāng dào zhě, huǐ zhī zé cháo ér bèng, bǔ dèng fǎn, xià guān. fú huǐ zé rì zhōng ér bèng. zi tài shū qǐng huǐ zhī, yuē:' wú ruò zhū hóu zhī bīn hé?' bù yù jiǔ liú bīn. zǐ chǎn yuē:' zhū hóu zhī bīn néng lái huì wú sàng, qǐ dàn rì zhōng? wú sǔn yú bīn ér mín bù hài, hé gù bù wéi?' suì fú huǐ, rì zhōng ér zàng. jūn zǐ wèi zǐ chǎn yú shì hū zhī lǐ, lǐ wú huǐ rén yǐ zì chéng yě."
鲁昭公十二年,左传曰:"郑简公卒,将为葬除,及游氏之庙,(游氏,子太叔族。)将毁焉。子太叔使其除徒执用以立,而无庸毁,(用,毁庙具。)曰:'子产过女而问何故不毁,迺曰"不忍庙也。诺,将毁矣"!'(教毁庙者之辞。)既如是,子产迺使避之。司墓之室,有当道者,毁之则朝而塴,(补邓反,下棺。)弗毁则日中而塴。子太叔请毁之,曰:'无若诸侯之宾何?'(不欲久留宾。)子产曰:'诸侯之宾能来会吾丧,岂惮日中?无损於宾而民不害,何故不为?'遂弗毁,日中而葬。君子谓子产於是乎知礼,礼无毁人以自成也。"
zēng zǐ wèn yuē:" xià shāng, tǔ zhōu zàng yú yuán, suì yú jī ér wǎng, tú ěr gù yě. tǔ zhōu, cí zhōu yě. zhōu rén yǐ xià hòu shì zhī cí zhōu, zàng xià shāng yú yuán zhōng, yǐ qí qù chéng rén yuǎn, bù jiù mù yě. jī, yù shī zhī chuáng yě. yǐ shéng qí zhōng yāng, yòu yǐ shéng cóng páng gōu zhī. lǐ yǐ jī jǔ shī, yù zhī yǐ jiù yuán ér liǎn zàng yān, tú jìn gù ěr. jīn mù yuǎn, zé qí zàng yě rú zhī hé?" jīn rén liǎn xià shāng yú gōng zhōng, ér zàng zhī yú mù, yǔ chéng rén tóng. mù tú nǎi yuǎn, qí zàng dāng yù qí guān hū? zài zhī yě? wèn lǐ zhī biàn yě. kǒng zǐ yuē:" wú wén zhū lǎo dān yuē: xī zhě shǐ yì yǒu zi ér sǐ, xià shāng yě. mù yuǎn, gài yù zàng mù rú zhǎng shāng, cóng chéng rén yě. zhǎng shāng yǒu sòng zàng chē zhě, zé guān zài zhī yǐ. shǐ yì, wǔ wáng shí xián shǐ yě. xián yóu yǒu bù zhī. zhào gōng wèi zhī yuē:' hé yǐ bù guān liǎn yú gōng zhōng?' yù qí guān liǎn yú gōng zhōng, rú chéng rén yě. liǎn yú gōng zhōng, zé zàng dāng zài zhī. guān yīn gǔ huàn fǎn, xià guān yī tóng. shǐ yì yuē:' wú gǎn hū zāi!' wèi zhī lǐ zhě. zhào gōng yán yú zhōu gōng, wèi shǐ yì wèn. zhōu gōng yuē:' qǐ, bù kě!' yán shì qǐ, yú lǐ bù kě yě. bù xǔ zhī. shǐ yì xíng zhī. shī zhǐ, yǐ wéi xǔ yě, suì yòng zhào gōng zhī yán. xià shāng yòng guān yī guān, zì shǐ yì shǐ yě." guān, wèi liǎn yú guān yě.
曾子问曰:"下殇,土周葬於园,遂舆机而往,涂迩故也。(土周,堲周也。周人以夏后氏之堲周,葬下殇於园中,以其去成人远,不就墓也。机,轝尸之床也。以绳其中央,又以绳从旁钩之。礼以机举尸,轝之以就园而敛葬焉,涂近故耳。)今墓远,则其葬也如之何?"(今人敛下殇於宫中,而葬之於墓,与成人同。墓涂乃远,其葬当轝其棺乎?载之也?问礼之变也。)孔子曰:"吾闻诸老聃曰:昔者史佚有子而死,下殇也。墓远,(盖欲葬墓如长殇,从成人也。长殇有送葬车者,则棺载之矣。史佚,武王时贤史也。贤犹有不知。)召公谓之曰:'何以不棺敛於宫中?'(欲其棺敛於宫中,如成人也。敛於宫中,则葬当载之。棺音古患反,下棺衣同。)史佚曰:'吾敢乎哉!'(畏知礼者。)召公言於周公,(为史佚问。)周公曰:'岂,不可!'(言是岂,於礼不可也。不许之。)史佚行之。(失指,以为许也,遂用召公之言。)下殇用棺衣棺,自史佚始也。"(棺,谓敛於棺也。)
zēng zǐ wèn yuē:" bìng yǒu sàng rú zhī hé? hé xiān hé hòu?" bìng wèi fù mǔ ruò qīn tóng zhě tóng yuè sǐ yě. kǒng zǐ yuē:" zàng, xiān qīng ér hòu zhòng qí diàn yě, xiān zhòng ér hòu qīng: lǐ yě. zì qǐ jí zàng, bù diàn, bù diàn, wù yú dāng zàng zhě. xíng zàng bù āi cì, bù āi cì, qīng yú zài bìn zhě. fǎn zàng diàn, ér hòu cí yú bīn, suì xiū zàng shì. cí yú bīn, wèi gào jiāng zàng qǐ qī yě. qí yú yě, xiān zhòng ér hòu qīng, lǐ yě."
曾子问曰:"并有丧如之何?何先何后?"(并谓父母若亲同者同月死也。)孔子曰:"葬,先轻而后重;其奠也,先重而后轻:礼也。自启及葬,不奠,(不奠,务於当葬者。)行葬不哀次,(不哀次,轻於在殡者。)反葬奠,而后辞於宾,遂脩葬事。(辞於宾,谓告将葬启期也。)其虞也,先重而后轻,礼也。"
jìn hè xún zàng lǐ yún:" zhì mù zhī wèi, nán zǐ xī xiàng, fù rén dōng xiàng. xiān shī màn wū yú shān dào běi, nán xiàng. jiù chē jì zhì, dāng zuò ér zhù. suì xià yī jǐ jí diàn jì. kū bì jiù jìn, jí kuàng zhōng shén wèi. jì biǎn, nǎi xià qì kuàng zhōng. jiàn guān yǐ xí, yuán yǐ gàn zēng. zhí shà yú qiáng, zuǒ yòu xié guān, rú zài dào yí."
晋贺循葬礼云:"至墓之位,男子西向,妇人东向。先施幔屋於埏道北,南向。柩车既至,当坐而住。遂下衣几及奠祭。哭毕柩进,即壙中神位。既窆,乃下器壙中。荐棺以席,缘以绀缯。植翣於墙,左右挟棺,如在道仪。"
dà táng yuán líng yí zhù:" shān líng rì, yī shí kè, jí xiōng èr jià bèi liè qì, shàng niǎn shuài yāo yú sǎn shàn rù yì shén zuò qián, nèi shì pěng jǐ, nèi yè zhě pěng xiāng lú, gè zhì yú shàng. zhōng guān shuài qí shǔ yú yī xiāng yǐ chū. shén yú zhì yù lù hòu, nèi cháng shì pěng jǐ zhì lù zhōng, yú děng tuì jiù liè. zhōng guān yǐ yī xiāng chuán shòu shàng yī fèng yù, zhì yú yù lù jí fù chē zhōng. shén jià dòng, jǐng bì rú cháng, qiān niú jiāng jūn jiā lù ér qū. zhì shì chén shàng mǎ suǒ, lǐ shēng zàn shì chén shàng mǎ, shì chén shàng mǎ qì, jiā shì yú qián, lǐ shēng zài gòng fèng guān nèi. zhū shì wèi zhī guān, gè dū qí shǔ, zuǒ yòu yì shén jià dòng, lǔ bù guān yǐ huáng huī huī zhī, gǔ chuī zhèn zuò, jǐng bì rú cháng. dāng líng mén, yǐ chì huī huī zhī, gǔ chuī bù zuò. shì chén xià mǎ, bù dǎo yú qián, shén jià zhì jí wéi gōng, huí chē nán xiàng. shàng niǎn shuài yāo yú sǎn shàn zhì lù hòu, nèi cháng shì fèng jǐ zhì yú shàng, sǎn shàn shì fèng zhì zhàng diàn xià, nèi shì pěng jǐ zhì zuò shàng, nèi yè zhě pěng xiāng lú zhì zuò qián, yú děng tuì jiù liè. yù lù jí lǔ bù shì wèi zhī guān, tíng liè yú wéi gōng mén wài. jí jià yǐn, lǐ guān zàn shì zhōng jìn wēn liáng chē líng jià qián, zòu qǐng líng jià fā yǐn, fǔ fú, xìng, tuì. sī mǎ zhí duó, wǎn láng zhí fú, wǎn gē zhèn zuò jí wǎn yǐ jìn, nèi wài kū cóng, yǐ fù shān líng. líng jià zhì líng mén xī xiōng wéi zhàng diàn xià, huí jià nán xiàng. gōng zhǔ jí nèi guān yǐ xià bìng jiàng chē, zhàng yǐ xíng wéi, kū yú xiōng zhàng diàn zhī xī, dōng xiàng běi shàng. qún guān huáng qīn kū zhě xù lì yú wéi mén wài, dōng xī xiāng xiàng, běi shàng. kū shí wǔ jǔ yīn, zhǐ, gè tuì jiù cì. qián sān kè, fèng lǐ láng yú suì dào dōng nán, liàng yuǎn jìn, shè huáng qīn zhū qīn fèng cí wèi. yòu yú qí nán shè yìng cóng wén wǔ guān wǔ pǐn yǐ xià fèng cí wèi, yòu yú qí nán shè liù pǐn yǐ xià fèng cí wèi. měi děng yì wèi, chóng xíng, xī miàn běi shàng. shè fèng lǐ láng wèi yú qí běi, lǐ shēng èr rén lì yú qí nán, chà tuì. nèi yè zhě yú suì dào xī nán shāo běi, wéi nèi shè gōng zhǔ wáng fēi jí nèi guān yǐ xià fèng cí wèi, dōng xiàng běi shàng. qián yī kè, suǒ sī shè diàn xí yú wēn liáng chē qián, shè léi xǐ yú dōng nán, léi zài xǐ xī, fěi zài xǐ dōng. yú shì qún guān liè wèi xù lì. guāng lù qīng shuài qí shǔ yǐ zhuàn diàn yú xí shàng. lǐ guān yǐn tài wèi yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, yì zūn diàn suǒ, tài zhù zhuó lǐ qí qì, tài wèi guì diàn yú zhuàn qián, fǔ fú, xìng. tài zhù chí bǎn jìn tài wèi zhī zuǒ, guì dú wén qì, diàn bǎn, fǔ fú, xìng. tài wèi zài bài. zài wèi zhě jiē zài bài. fā yǐn, zhì nán shén mén, jiāng zuò jiān jìn lóng chūn yú líng jià zhī hòu. lǐ guān zàn shì zhōng jìn wēn liáng líng jià qián, guì, zòu chēng' qǐng xiáng líng jià, yù lóng chūn', fǔ fú, xìng, tuì yú zǐ gōng. suǒ yóu nǎi fèng qiān zǐ gōng zhì lóng chūn, yú zǐ gōng guān zuǒ yòu pěng cóng. sī kōng yǐ jīn shì zǐ gōng, bìng fú yí qīn. shào fǔ shǔ fú yú lóng chūn. lǐ guān zàn shì zhōng jìn lóng chūn qián, guì zòu chēng' qǐng yǐn lóng chūn jí xuán gōng', fǔ fú, xìng, tuì. wǎn láng zhí fú, fèng yǐn lóng chūn, zuǒ huí běi shǒu. lǐ guān zàn sī tú qián dǎo, bái xiǎn nǔ sù xìn fān dà zhào jí shà, jiē yī cì ér yǐn, jìn fú jìn shì jiā jìn rú lǐ guān dǎo. tōng shì shè rén yǐn tài wèi xiān dǎo yú lóng chūn zhī zuǒ. zhǔ jié guān shuài chí jié zhě tuō jié zài tài wèi zhī qián, chà tuì. dài kū zhě jí wǎn gē jiē xù lì yú mén wài zhī xī, chóng xíng dōng xiàng, yā guān pái bǐ yǐ qí. huáng qīn zhū qīn qún guān děng kū cóng. gōng zhǔ wáng fēi jí nèi guān děng zhàng yǐ xíng wéi. lóng chūn zhì xiàn dào, tíng yú wéi xià, nán shǒu yǐ qí. shí fēi zhǔ nèi guān yǐ xià, yú xiàn dào xī nán wéi nèi jiù wèi, dōng xiàng kū. tōng shì shè rén fēn yǐn qún guān huáng qīn zhū qīn gè jiù fèng cí wèi, suǒ yóu gè zàn kū, zài wèi zhě jiē kū. qí jí lǔ bù shì fèng guān shǎo qián, xù lì yú mén wài zhī dōng, xī xiàng běi shàng, kū. jiē sān shí jǔ yīn, zhǐ, zài bài fèng cí. zhì shí, nèi guān yǐ xià jí fú, fèng qiān zǐ gōng rù zì xiàn dào, fèng jiē ān yú yù tà rù shàng, běi shǒu, fù yǐ yù qīn. lóng chūn tuì chū. qí yā jí lǔ bù guān, bìng fú bái bù jīn shān jiù kū jiāng yǎn xuán gōng, bìng yī qián fú jí fú. chū, zǐ gōng jiàng zì xiàn dào, fèng lǐ láng shè tài wèi jìn bǎo cè zèng yù bì wèi yú xiàn dào dōng nán, xī xiàng shè lǐ yí shǐ fèng bǎo cè yù bì wèi yú tài wèi zhī nán yòu shè mì shū jiān wèi yú qí nán. lǐ guān dǎo tōng shì shè rén yǐn tài wèi yǐ xià jù jí gōng fú gè jiù wèi. yòu dǎo chí jié zhě fú jié yī yǐn tài wèi zhī qián lǐ bù shì láng fèng bǎo shòu àn shì cè àn āi cè àn, měi àn sì rén duì jǔ, yòng jiǔ pǐn yǐ shàng qīng zī guān yú. lì yú tài wèi zhī xī nán shào fǔ jiān fèng zèng yù, zhì yú xiá, shuài qí shǔ pěng lì yú lǐ bù shì láng zhī xī tài fǔ qīng fèng bì xuán sān xūn èr, zhì yú fěi, shuài qí shǔ pěng lì shào fǔ jiān zhī xī, jù běi miàn, gè lì yú bǎo cè yù bì zhī hòu. àn xuán yī xūn shang, zhōu zhì yě. dāng shí suǒ fú, gù yǐ wéi bì. fú, jìn dài jí jīn, zé jiē bù yòng. zhì rú zhí gǔ, yí zhù fù cún, qiě fēi gǔ suǒ shàng, bù qǔ chù tú jiē ěr. qí jí zhì fēi yǔn, qǐ kě xī xíng. sī wèi dá lǐ cóng yí jí suí shí zhī yì yě. jù hūn lǐ piān, bù fù zhòng zài. lì dìng, lǐ guān dǎo tōng shì shè rén, yǐn lǐ bù shì láng qǔ bǎo shòu yú àn, jìn shòu tài wèi. yòu lǐ shēng yī rén yǐn mì shū jiān qǔ shì cè āi cè, jìn shòu lǐ yí shǐ. qí cè rú zhòng, zé pàn guān zhù jǔ. yòu yǐn shào fǔ jiān qǔ yù yú xiá, bìng jiàn jīn. yòu yǐn tài fǔ qīng qǔ bì jìn shòu lǐ yí shǐ, yǐ bì chéng jīn yù. lǐ bù shì láng yǐ xià bìng tuì. lóng chūn jì chū, lǐ yí guān fēn zàn tài wèi lǐ yí shǐ fèng bǎo cè yù bì, bìng jiàng zì xiàn dào. zhì xuán gōng, tài wèi fèng bǎo shòu rù, guì diàn yú bǎo zhàng nèi shén zuò zhī xī, fǔ fú, xìng, tuì. lǐ yí shǐ yǐ shì cè guì diàn yú bǎo shòu zhī xī, yòu yǐ āi cè guì diàn yú shì cè zhī xī, yòu fèng yù bì guì diàn yú shén zuò zhī dōng. bìng tuì chū fù wèi. lǐ shēng yǐn jiāng zuò jiān shào fǔ jiān rù chén míng qì, bái xiǎn nǔ, sù xìn fān shà děng, fēn shù yǐ yú qiáng, dà zhào zhì yú hù nèi. qí fū gān shāo zhī. zì yú míng qì, gè yǐ cì zhú biàn chén zhī, shǐ yǒu háng liè. chén bù qì, bìng nèi guān yǐ xià, bìng chū xiàn dào jiù wèi. suǒ yóu zàn nèi wài kū qún guān huáng qīn zhū qīn bìng jí yí shì fèng guān jiē kū, sān shí jǔ yīn, zài bài, yòu zài bài fèng cí qì, yǐn tuì yǐ chū. zhōng guān zàn gōng zhǔ wáng fēi bìng tuì chū, zhōu yǐ xíng wéi, zhì mén, chéng chē yǐ hù cóng. lǐ shēng dǎo zhǔ jié guān, shuài chí jié zhě, yǐn tài wèi jí sī kōng shān líng shǐ jiāng zuò jiān yù shǐ yī rén jiān suǒ bì xuán gōng. sī kōng fù tǔ jiǔ chā. suǒ sī shuài zuò gōng xù yǐ zhōng shì. qí xiān chú fú zhě, bìng gǎi fú. xiōng yí lǔ bù, jiě yán tuì sàn. wēn liáng chē lóng chūn zhī shǔ, yú bǎi chéng nèi gēng dì fén zhī. qí tōng rén chén yòng zhě zé bù fén."
大唐元陵仪注:"山陵日,依时刻,吉凶二驾备列讫,尚辇帅腰舆繖扇入诣神座前,内侍捧几,内谒者捧香炉,各置舆上。中官帅其属舁衣箱以出。神舆至玉辂后,内常侍捧几置辂中,舆等退就列。中官以衣箱传授尚衣奉御,置於玉辂及副车中。神驾动,警跸如常,千牛将军夹辂而趋。至侍臣上马所,礼生赞侍臣上马,侍臣上马讫,夹侍於前,礼生在供奉官内。诸侍卫之官,各督其属,左右翊神驾动,卤簿官以黄麾麾之,鼓吹振作,警跸如常。当陵门,以赤麾麾之,鼓吹不作。侍臣下马,步导於前,神驾至吉帷宫,回车南向。尚辇帅腰舆繖扇至辂后,内常侍奉几置舆上,繖扇侍奉至帐殿下,内侍捧几置座上,内谒者捧香炉置座前,舆等退就列。玉辂及卤簿侍卫之官,停列於帷宫门外。吉驾引,礼官赞侍中进辒辌车灵驾前,奏请灵驾发引,俯伏,兴,退。司马执铎,挽郎执紼,挽歌振作;及挽以进,内外哭从,以赴山陵。灵驾至陵门西凶帷帐殿下,回驾南向。公主及内官以下并降车,障以行帷,哭於凶帐殿之西,东向北上。群官皇亲哭者序立於帷门外,东西相向,北上。哭十五举音,止,各退就次。前三刻,奉礼郎於隧道东南,量远近,设皇亲诸亲奉辞位。又於其南设应从文武官五品以下奉辞位,又於其南设六品以下奉辞位。每等异位,重行,西面北上。设奉礼郎位於其北,礼生二人立於其南,差退。内谒者於隧道西南稍北,帷内设公主、王妃及内官以下奉辞位,东向北上。前一刻,所司设奠席於辒辌车前,设罍洗於东南,罍在洗西,篚在洗东。於是群官列位序立。光禄卿帅其属以馔奠於席上。礼官引太尉诣罍洗,盥手洗爵,诣樽坫所,太祝酌醴齐讫,太尉跪奠於馔前,俯伏,兴。太祝持版进太尉之左,跪读文讫,奠版,俯伏,兴。太尉再拜。在位者皆再拜。发引,至南神门,将作监进龙輴於灵驾之后。礼官赞侍中进辒辌灵驾前,跪,奏称'请降灵驾,御龙輴',俯伏,兴,退舁梓宫。所由迺奉迁梓宫至龙輴,舁梓宫官左右捧从。司空以巾拭梓宫,并拂夷衾。少府属紼於龙輴。礼官赞侍中进龙輴前,跪奏称'请引龙輴即玄宫',俯伏,兴,退。挽郎执紼,奉引龙輴,左回北首。礼官赞司徒前导,白幰弩、素信幡、大旐及翣,皆依次而引,近伏近侍夹进如礼官导。通事舍人引太尉先导於龙輴之左。主节官帅持节者脱节在太尉之前,差退。代哭者及挽歌皆序立於门外之西,重行东向,押官排比以俟。皇亲、诸亲、群官等哭从。公主、王妃及内官等障以行帷。龙輴至羡道,停於帷下,南首以俟。时妃主内官以下,於羡道西南帷内就位,东向哭。通事舍人分引群官、皇亲、诸亲各就奉辞位,所由各赞哭,在位者皆哭。其吉卤簿侍奉官少前,序立於门外之东,西向北上,哭。皆三十举音,止,再拜奉辞。至时,内官以下吉服,奉迁梓宫入自羡道,奉接安於御榻褥上,北首,覆以御衾。龙輴退出。其押吉卤簿官,并服白布巾衫就哭;将掩玄宫,并依前服吉服。初,梓宫降自羡道,奉礼郎设太尉进宝册赠玉币位於羡道东南,西向;设礼仪使奉宝册玉币位於太尉之南;又设秘书监位於其南。礼官导通事舍人引太尉以下俱吉公服各就位。又导持节者服节衣引太尉之前;礼部侍郎奉宝绶案、谥册案、哀册案,每案四人对举,(用九品以上清资官舁。)立於太尉之西南;少府监奉赠玉,置於匣,帅其属捧立於礼部侍郎之西;太府卿奉币玄三纁二,置於篚,帅其属捧立少府监之西,俱北面,各立於宝册玉币之后。(按玄衣纁裳,周制也。当时所服,故以为币。服,近代及今,则皆不用。滞儒执古,仪注复存,且非古所上,不取触途皆尔。其吉制非允,岂可悉行。斯未达礼从宜及随时之义也。具昏礼篇,不复重载。)立定,礼官导通事舍人,引礼部侍郎取宝绶於案,进授太尉。又礼生一人引秘书监取谥册、哀册,进授礼仪使。(其册如重,则判官助举。)又引少府监取玉於匣,并荐巾。又引太府卿取币进授礼仪使,以币承巾玉。礼部侍郎以下并退。龙輴既出,礼仪官分赞太尉、礼仪使奉宝册玉币,并降自羡道。至玄宫,太尉奉宝绶入,跪奠於宝帐内神座之西,俯伏,兴,退。礼仪使以谥册跪奠於宝绶之西,又以哀册跪奠於谥册之西,又奉玉币跪奠於神座之东。并退出复位。礼生引将作监、少府监入陈明器,白幰弩,素信幡、翣等,分树倚於墙,大旐置於户内。(其趺竿烧之。自馀明器,各以次逐便陈之,使有行列。)陈布讫,并内官以下,并出羡道就位。所由赞内外哭、群官、皇亲、诸亲并吉仪侍奉官皆哭,三十举音,再拜,又再拜奉辞讫,引退以出。中官赞公主、王妃并退出,周以行帷,至门,乘车以扈从。礼生导主节官,帅持节者,引太尉及司空、山陵使、将作监、御史一人监锁闭玄宫。司空复土九锸。(所司帅作工续以终事。)其先除服者,并改服。凶仪卤簿,解严退散。辒辌车、龙輴之属,於柏城内庚地焚之。其通人臣用者则不焚。"
shén lóng yuán nián shí èr yuè, jiāng hé zàng zé tiān huáng hòu yú qián líng, jǐ shì zhōng yán shàn sī shàng biǎo yuē:" chén jǐn àn tiān yuán fáng lù zàng fǎ yún:' zūn zhě xiān zàng, bēi zhě bù hé yú hòu kāi rù.' chén fú wén zé tiān dà shèng huáng hòu yù kāi qián líng hé zàng, rán yǐ zé tiān huáng hòu bēi yú tiān huáng dà dì, ruò yù kāi líng hé zàng, jí shì yǐ bēi dòng zūn, shì jì wéi jīng, kǒng fēi ān wěn. chén yòu wén qián líng xuán gōng, qí mén yǐ shí bì sè, qí shí fèng zhù tiě yǐ gù qí zhōng. jīn ruò kāi líng, qí mén bì xū juān záo. rán yǐ shén míng zhī dào, tǐ shàng yōu xuán, jīn nǎi dòng zhòng jiā gōng, chéng kǒng duō suǒ jīng dú. yòu ruò bié kāi mén dào, yǐ rù xuán gōng, jí wǎng zhě zàng shí shén wèi xiān dìng, jīn gēng gǎi zuò, wéi hài yì shēn. fú yǐ hàn shí zhū líng, huáng hòu duō bù hé zàng. wèi jìn yǐ jiàng, shǐ yǒu hé zhě. rán yǐ xī hàn jī nián, shàng yú sì bǎi wèi jìn yǐ hòu, zuò jiē bù zhǎng. fú wàng yī hàn cháo zhī gù shì, gǎi wèi jìn zhī tuí gāng. yú qián líng zhī páng, gèng zé jí dì, qǔ shēng mù zhī fǎ, bié qǐ yī líng, jì dé cóng zàng zhī yí, yòu chéng gù běn zhī yè. fú yǐ hé zàng zhě, yuán rén sī qíng bù hé zàng zhě, qián xún gù shì. ruò yǐ shén dào yǒu zhī, yōu tú zì dé tōng huì ruò yǐ sǐ zhě wú zhī, hé zhī fù yǒu hé yì? fú wàng shǎo huí tiān juàn, fǔ lǎn chén yán, xíng gǔ xī zhī míng guī, gē sī qíng zhī ài yù, shǐ shè jì zhǎng xiǎng, tiān xià yì ān." shū zòu, lìng bǎi guān xiáng yì. xún yǒu chì lìng, zhǔn yí zhào hé zàng.
神龙元年十二月,将合葬则天皇后於乾陵,给事中严善思上表曰:"臣谨按天元房录葬法云:'尊者先葬,卑者不合於后开入。'臣伏闻则天大圣皇后欲开乾陵合葬,然以则天皇后卑於天皇大帝,若欲开陵合葬,即是以卑动尊,事既违经,恐非安稳。臣又闻乾陵玄宫,其门以石闭塞,其石缝铸铁以固其中。今若开陵,其门必须镌凿。然以神明之道,体尚幽玄,今乃动众加功,诚恐多所惊黩。又若别开门道,以入玄宫,即往者葬时神位先定,今更改作,为害益深。伏以汉时诸陵,皇后多不合葬。魏晋以降,始有合者。然以西汉积年,尚馀四百;魏晋以后,祚皆不长。伏望依汉朝之故事,改魏晋之颓纲。於乾陵之旁,更择吉地,取生墓之法,别起一陵,既得从葬之仪,又成固本之业。伏以合葬者,缘人私情;不合葬者,前循故事。若以神道有知,幽涂自得通会;若以死者无知,合之复有何益?伏望少回天眷,俯览臣言,行古昔之明规,割私情之爱欲,使社稷长享,天下乂安。"疏奏,令百官详议。寻有敕令,准遗诏合葬。
kāi yuán èr shí yī nián èr yuè, dìng ān gōng zhǔ chū jiàng wáng tóng jiǎo, hòu jiàng wéi zhuó, yòu jiàng bó líng cuī xǐ, xǐ fù xiān zú, jí shì gōng zhǔ hōng, qí zi fù mǎ wáng yáo qǐng qí fù hé zàng, chì zhǐ yī. jǐ shì zhōng xià hóu xiān bó zhī yuē:" gōng zhǔ zì xī jiàng hūn, wú tóng bàn sǐ dǎi hū zài jiào, qín sè liǎng wáng. zé shēng cún zhī shí, yǐ yǔ qián fū yì jué cú xiè zhī rì, hé cóng hòu fū lǐ zàng. jīn ruò yī yáo suǒ qǐng, què fù jiù yīn, kǒng hún ér yǒu zhī, wáng jiǎo bù nà yú yōu rǎng sǐ ér kě zuò, cuī xǐ bì sù yú xuán tiān. guó yǒu diǎn zhāng, shì nán yú yuè. yuán yáo cǐ yì, suī shēn wǎng jí zhī qíng běn lǐ ér xíng, huò zhì bù jī zhī qiào. xiān miù yīng bó zhèng, gǎn kuàng sī cún qǐng páng yí lǐ guān, bìng qiú zhǐ dìng." xià tài cháng sì qǐng yì.
开元二十一年二月,定安公主初降王同皎,后降韦濯,又降博陵崔铣,铣复先卒,及是公主薨,其子驸马王繇请其父合葬,敕旨依。给事中夏侯銛駮之曰:"公主自昔降婚,梧桐半死;逮乎再醮,琴瑟两亡。则生存之时,已与前夫义绝;殂谢之日,合从后夫礼葬。今若依繇所请,卻祔旧姻,恐魂而有知,王皎不纳於幽壤;死而可作,崔铣必诉於玄天。国有典章,事难逾越。原繇此意,虽申罔极之情;本礼而行,或致不稽之诮。銛谬膺駮正,敢旷司存;请旁移礼官,并求指定。"下太常寺请议。
zhēn guān shí yī nián shí yuè, zhào yuē:" zhū hóu liè zàng, zhōu wén chuàng chén qí lǐ dà chén péi líng, wèi wǔ chóng shēn qí zhì. qù bìng zuǒ hàn, hái fèng mào líng zhī yíng yí wú xiāng qí, zhōng tuō niú shān zhī mù. sī gài wǎng shèng chuí fàn, qián xián yí zé, zài nǎng xī zhī sù xīn, dǔ shǐ zhōng zhī dà yì yě. huáng yùn zhī chū, shí féng jiāo sàng, móu chén wǔ jiàng děng xiān cháo tè méng gù yù zhě, zì jīn yǐ hòu, shēn hōng zhī rì, suǒ sī yí jí yǐ wén, bìng yú xiàn líng zuǒ cè, cì yǐ mù dì, bìng gěi dōng yuán mì qì."
贞观十一年十月,诏曰:"诸侯列葬,周文创陈其礼;大臣陪陵,魏武重申其制。去病佐汉,还奉茂陵之茔;夷吾相齐,终讬牛山之墓。斯盖往圣垂范,前贤遗则,在曩昔之宿心,笃始终之大义也。皇运之初,时逢交丧,谋臣武将等先朝特蒙顾遇者,自今以后,身薨之日,所司宜即以闻,并於献陵左侧,赐以墓地,并给东园秘器。"
sāng zàng lìng:" fán wǔ pǐn yǐ shàng hōng zú jí zàng jì zhě, yīng xū bù shēn yī zé sù mù yù, jiē guān jiè zhī. qí nèi wài mìng fù yīng de lǔ bù zhě, yì rú zhī. qí mù tián zhī zhì, yī pǐn, yíng, xiān fāng jiǔ shí bù, jīn jiǎn zhì qī shí bù fén xiān gāo zhàng bā chǐ, jiǎn zhì zhàng liù chǐ. èr pǐn, xiān fāng bā shí bù, jīn jiǎn zhì liù shí bù fén xiān gāo zhàng liù chǐ, jiǎn zhì zhàng sì chǐ. sān pǐn, xiān fāng qī shí bù, jiǎn zhì wǔ shí bù fén xiān gāo zhàng sì chǐ, jiǎn zhì zhàng èr chǐ. qí sì pǐn, xiān fāng liù shí bù, jiǎn zhì sì shí bù fén xiān gāo zhàng èr chǐ, jiǎn zhì zhàng yī chǐ. wǔ pǐn, xiān fāng wǔ shí bù, jiǎn zhì sān shí bù fén gāo yī zhàng, jiǎn zhì jiǔ chǐ. liù pǐn yǐ xià, xiān fāng èr shí bù, jiǎn zhì shí wǔ bù fén gāo bā chǐ, jiǎn zhì qī chǐ. qí shù rén xiān wú wén, qí dì qī bù, fén gāo sì chǐ. qí sòng zàng jì pán, bù xǔ zuò jiǎ huā guǒ jí lóu gé, shù bù dé guò yī yá pán." qí bǎi guān zàng yí jù kāi yuán lǐ.
丧葬令:"凡五品以上薨卒及葬祭者,应须布深衣、帻、素幕、轝,皆官借之。其内外命妇应得卤簿者,亦如之。其墓田之制,一品,茔,先方九十步,今减至七十步;坟先高丈八尺,减至丈六尺。二品,先方八十步,今减至六十步;坟先高丈六尺,减至丈四尺。三品,先方七十步,减至五十步;坟先高丈四尺,减至丈二尺。其四品,先方六十步,减至四十步;坟先高丈二尺,减至丈一尺。五品,先方五十步,减至三十步;坟高一丈,减至九尺。六品以下,先方二十步,减至十五步;坟高八尺,减至七尺。其庶人先无文,其地七步,坟高四尺。其送葬祭盘,不许作假花果及楼阁,数不得过一牙盘。"其百官葬仪具开元礼。