strong biān fáng èr strong
边防二
dōng yí xià
东夷下
gāo gōu lí
高句丽
gāo gōu lí, hòu hàn cháo gòng, yún běn chū yú fū yú xiān zǔ zhū méng. zhū méng mǔ hé bó nǚ, wèi fū yú wáng qī, wèi rì suǒ zhào, suì yǒu yùn ér shēng. jí zhǎng, míng yuē zhū méng, sú yán shàn shè yě. guó rén yù shā zhī, zhū méng qì fū yú, dōng nán zǒu dù pǔ shù shuǐ, zhì gē shēng gǔ chéng, suì jū yān, hào yuē jù lì, yǐ gāo wèi shì. jí hàn wǔ miè cháo xiǎn, yǐ gāo gōu lí wèi xiàn, shǔ xuán tù jùn. cì yǐ yī zé cháo fú gǔ chuī, cháng cóng xuán tù jùn shòu zhī. hòu shāo jiāo zì, bù fù yì jùn, dàn yú dōng jiè zhù xiǎo chéng yǐ shòu zhī, suì míng cǐ chéng wèi zé gōu lóu." gōu lóu" zhě, jù lì míng chéng yě. wáng mǎng shí, fā jù lì bīng yǐ fá xiōng nú. qí rén bù yù xíng, jiē wáng chū sài wèi kòu dào. mǎng gēng míng gāo gōu lí wáng wéi xià jù lì hóu. yú shì mò rén kòu biān yù shén. guāng wǔ jiàn wǔ bā nián, qiǎn shǐ cháo gòng, dì fù qí wáng hào.
高句丽,后汉朝贡,云本出於夫馀先祖朱蒙。朱蒙母河伯女,为夫馀王妻,为日所照,遂有孕而生。及长,名曰朱蒙,俗言善射也。国人欲杀之,朱蒙弃夫馀,东南走渡普述水,至纥升骨城,遂居焉,号曰句丽,以高为氏。及汉武灭朝鲜,以高句丽为县,属玄菟郡。赐以衣帻、朝服、鼓吹,常从玄菟郡受之。后稍骄恣,不复诣郡,但於东界筑小城以受之,遂名此城为帻沟漊。”沟漊”者,句丽名城也。王莽时,发句丽兵以伐匈奴。其人不欲行,皆亡出塞为寇盗。莽更名高句丽王为下句丽侯。於是貊人寇边愈甚。光武建武八年,遣使朝贡,帝复其王号。
qí guó zài liáo dōng zhī dōng qiān lǐ, nán yǔ cháo xiǎn huì mò, dōng yǔ wò jǔ, běi yǔ fū yú jiē. dì fāng èr qiān lǐ, duō dà shān shēn gǔ, wú yuán zé, suí shān gǔ ér wèi jū, shǎo tián yè, lì zuò bù zú yǐ zì zī. qí sú jié yú yǐn shí, ér hǎo xiū gōng shì. yǐ fū yú bié zhǒng, ér yán yǔ fǎ zé duō tóng, ér guì bài shēn yī jiǎo, xíng bù jiē zǒu. fán yǒu wǔ zú, yǒu xiāo nú bù jué nú bù shùn nú bù guàn nú bù guì lóu bù. běn xiāo nú bù wèi wáng, shāo wēi ruò, hòu guì lóu bù dài zhī. qí zhì guān yǒu xiāng jiā duì lú pèi zhě gǔ chú dà jiā zhǔ bù yōu tái shǐ zhě zào yī xiān rén. qí sú yín, jiē jié jìng, guó zhōng yì luò nán nǚ, měi yè qún jù wèi chàng lè. hǎo cí guǐ shén shè jì líng xīng, yǐ shí yuè jì tiān, dà huì, míng yuē" dōng méng". qí guó dōng yǒu dà xué, hào suì shén, yì yǐ shí yuè yíng ér jì zhī. qí gōng huì yī fú jiē jǐn xiù, jīn yín yǐ zì shì. dà jiā zhǔ bù jiē zhe zé, rú guān zé ér wú hòu. qí xiǎo jiā zhe zhé fēng, xíng rú biàn. wú láo yù, yǒu zuì, zhū jiā píng yì biàn shā zhī, mò rù qī zǐ wèi nú bì. hūn qǔ zhī lǐ lüè wú cái bì, ruò shòu cái zhě wèi zhī mài bì, sú shén chǐ zhī. fù mǔ jí fū sàng, qí fú zhì tóng yú huá xià, xiōng dì zé xiàn yǐ sān yuè. bīng qì yǒu jiǎ nǔ gōng jiàn jǐ shuò máo chán. lè yǒu wǔ xián qín zhēng bì lì héng chuī xiāo gǔ zhī shǔ. fù shuì zé juàn bù jí sù, suí qí suǒ yǒu, liàng pín fù chà děng shū zhī. qí mǎ jiē xiǎo, biàn dēng shān. běn zhū méng suǒ chéng mǎ zhǒng, jí guǒ xià yě. chù yǒu niú shǐ, shǐ duō bái sè. qí rén xìng xiōng jí, yǒu qì lì, xí zhàn dòu, hǎo kòu chāo, wò jǔ dōng huì jiē shǔ yān. yòu yǒu xiǎo shuǐ mò. jù lì zuò guó, yī dà shuǐ ér jū. hàn liáo dōng jùn xī ān píng xiàn běi yǒu xiǎo shuǐ, nán liú rù hǎi, jù lì zhī bié zhǒng, yī xiǎo shuǐ zuò jū, yīn míng zhī wèi xiǎo shuǐ mò. chū hǎo gōng, suǒ wèi mò gōng shì yě.
其国在辽东之东千里,南与朝鲜、濊貊,东与沃沮,北与夫馀接。地方二千里,多大山深谷,无原泽,随山谷而为居,少田业,力作不足以自资。其俗节於饮食,而好修宫室。以夫馀别种,而言语法则多同,而跪拜申一脚,行步皆走。凡有五族,有消奴部、绝奴部、顺奴部、灌奴部、桂娄部。本消奴部为王,稍微弱,后桂娄部代之。其置官有相加、对卢、沛者、古雏大加、主簿、优台、使者、皂衣先人。其俗淫,皆洁净,国中邑落男女,每夜群聚为倡乐。好祠鬼神、社稷、零星,以十月祭天,大会,名曰“东盟”。其国东有大穴,号禭神,亦以十月迎而祭之。其公会衣服皆锦绣,金银以自饰。大加、主簿皆著帻,如冠帻而无后。其小加著折风,形如弁。无牢狱,有罪,诸加评议便杀之,没入妻子为奴婢。婚娶之礼略无财币,若受财者谓之卖婢,俗甚耻之。父母及夫丧,其服制同於华夏,兄弟则限以三月。兵器有甲、弩、弓、箭、戟、槊、矛、鋋。乐有五弦琴、筝、筚篥、横吹、箫、鼓之属。赋税则绢布及粟,随其所有,量贫富差等输之。其马皆小,便登山。(本朱蒙所乘马种,即果下也。)畜有牛、豕,豕多白色。其人性凶急,有气力,习战斗,好寇抄,沃沮、东濊皆属焉。又有小水貊。句丽作国,依大水而居。(汉辽东郡西安平县北有小水,南流入海,句丽之别种,依小水作居,因名之为小水貊。)出好弓,所谓貊弓是也。
zhì qí wáng gōng, shēng ér kāi mù néng shì, guó rén zēng zhī. jí zhǎng yǒng zhuàng, hé dì shí, pín lüè liáo dōng xuán tú děng jùn. gōng sǐ, xuán tú tài shǒu yáo guāng shàng yán, yù yīn qí sàng fā bīng jī zhī. shàng shū chén zhōng yuē:" gōng qián jié xiá, guāng bù néng tǎo, sǐ ér jī zhī, fēi yì yě. yí qiǎn diào wèn, yīn zé ràng qián zuì." ān dì cóng zhī. míng nián, gōng zi suì chéng hái hàn shēng kǒu, yì xuán tú jiàng. zhào yuē:" zì jīn yǐ hòu, bù yǔ xiàn guān zhàn dòu ér zì yǐ qīn fù sòng shēng kǒu zhě, jiē yǔ shú zhí, jiān rén sì shí pǐ, xiǎo kǒu bàn zhī." zì ěr lǜ fú, dōng chuí shǎo shì.
至其王宫,生而开目能视,国人憎之。及长勇壮,和帝时,频掠辽东玄菟等郡。宫死,玄菟太守姚光上言,欲因其丧发兵击之。尚书陈忠曰:“宫前桀黠,光不能讨,死而击之,非义也。宜遣吊问,因责让前罪。”安帝从之。明年,宫子遂成还汉生口,诣玄菟降。诏曰:“自今以后,不与县官战斗而自以亲附送生口者,皆与赎直,缣人四十匹,小口半之。”自尔率服,东陲少事。
qí hòu wáng bó gù sǐ, yǒu èr zi, zhǎng yuē bá qí, xiǎo yuē yī yí mó. bá qí bù xiào, guó rén gòng lì yī yí mó wèi wáng. zì bó gù shí shù kòu liáo dōng, yòu shòu wáng hú wǔ bǎi yú jiā. xiàn dì jiàn ān zhōng, bá qí yuàn wèi xiōng ér bù dé lì, yǔ xiāo nú jiā gè jiāng xià hù sān wàn yú kǒu yì gōng sūn kāng jiàng, hái zhù fèi liú shuǐ. jiàng hú yì pàn yī yí mó. yī yí mó gèng zuò xīn guó, dōu yú wán dōu shān xià. bá qí suì wǎng liáo dōng, yǒu zi liú jù lì guó, gǔ chú jiā bó wèi jū shì yě. yī yí mó sǐ, zi wèi gōng lì. yǐ zēng zǔ míng gōng, shēng néng kāi mù shì, jí zhǎng dà, guǒ dǎi xiōng nüè, dǎi xiōng yīn xiōng. jīn wáng shēng yì néng shì, jù lì hū xiāng sì wèi wèi, shì qí zǔ, gù míng zhī wèi wèi gōng. gōng yǒu yǒng lì, biàn ān mǎ. wèi qí wáng zhèng shǐ sān nián, wèi gōng kòu xī ān píng. zài liáo dōng. wǔ nián, yōu zhōu cì shǐ guàn qiū jiǎn jiāng wàn rén chū xuán tú tǎo zhī, zhàn yú fèi liú. wèi gōng bài zǒu. jiǎn zhuī zhì chēng xiàn, xuán chē shù mǎ, dēng wán dōu shān, tú qí suǒ dōu, zhǎn shǒu lǔ wàn yú jí. liù nián, guàn qiū jiǎn fù tǎo zhī. wèi gōng qīng jiāng zhū jiā bēn wò jǔ. jiǎn shǐ wáng qí zhuī zhī, jué wò jǔ qiān yú lǐ, dào sù shèn nán jiè, kè shí jì gōng. yòu kān wán dōu shān míng bù nài chéng ér hái.
其后王伯固死,有二子,长曰拔奇,小曰伊夷模。拔奇不肖,国人共立伊夷模为王。自伯固时数寇辽东,又受亡胡五百馀家。献帝建安中,拔奇怨为兄而不得立,与消奴加各将下户三万馀口诣公孙康降,还住沸流水。降胡亦叛伊夷模。伊夷模更作新国,都於丸都山下。拔奇遂往辽东,有子留句丽国,古雏加驳位居是也。伊夷模死,子位宫立。以曾祖名宫,生能开目视,及长大,果〈歹凶〉虐,(〈歹凶〉音凶。)今王生亦能视,句丽呼相似为位,似其祖,故名之为位宫。宫有勇力,便鞍马。魏齐王正始三年,位宫寇西安平。(在辽东。)五年,幽州刺史毌丘俭将万人出玄菟讨之,战於沸流。位宫败走。俭追至赪岘,悬车束马,登丸都山,屠其所都,斩首虏万馀级。六年,毌丘俭复讨之。位宫轻将诸加奔沃沮。俭使王颀追之,绝沃沮千馀里,到肃慎南界,刻石纪功。又刊丸都山、铭不耐城而还。
zhì wèi gōng wǔ yè sūn zhāo, jìn kāng dì jiàn yuán chū, mù róng huàng yīn huǎng lǜ bīng fá zhī, dà bài, dān mǎ bēn zǒu. huàng chéng shèng zhuī zhì wán dōu, fén qí gōng shì, lüè nán nǚ wǔ wàn yú kǒu yǐ guī. zhāo hòu wèi bǎi jì suǒ shā. qí hòu mù róng bǎo yǐ jù lì wáng ān wèi píng zhōu mù, fēng liáo dōng dài fāng èr guó wáng. ān shǐ zhì zhǎng shǐ sī mǎ cān jūn guān, hòu lüè yǒu liáo dōng jùn. zhì sūn gāo liǎn, dōng jìn ān dì yì xī zhōng, qiǎn zhǎng shǐ gāo yì xiàn zhě bái mǎ, yǐ liǎn wèi yíng zhōu zhū jūn shì gāo lí wáng lè làng jùn gōng. sòng yuán jiā zhōng, yòu xiàn mǎ bā bǎi pǐ. zì dōng jìn sòng zhì yú qí liáng hòu wèi hòu zhōu, qí zhǔ jiē shòu nán běi liǎng cháo fēng jué, fēn qiǎn gòng shǐ. chū hòu wèi shí, zhì zhū guó shǐ dǐ, qí shǐ dì yī, gāo lí cì zhī. nán qí wǔ dì yǒng míng zhōng, gāo lí shǐ zhì, fú qióng cōng, guān zhé fēng. zhōng shū láng wáng róng xì zhī yuē:" fú zhī bù zhōng, shēn zhī zāi yě. tóu shàng dìng shì hé wù?" dá yuē:" cǐ jí gǔ biàn zhī yí xiàng yě."
至位宫五叶孙钊,晋康帝建元初,慕容皝(音晃)率兵伐之,大败,单马奔走。皝乘胜追至丸都,焚其宫室,掠男女五万馀口以归。钊后为百济所杀。其后慕容宝以句丽王安为平州牧,封辽东、带方二国王。安始置长史、司马、参军官,后略有辽东郡。至孙高琏,东晋安帝义熙中,遣长史高翼献赭白马,以琏为营州诸军事、高丽王、乐浪郡公。宋元嘉中,又献马八百匹。自东晋、宋至於齐、梁、后魏、后周,其主皆受南北两朝封爵,分遣贡使。初后魏时,置诸国使邸,齐使第一,高丽次之。南齐武帝永明中,高丽使至,服穷葱,冠折风。中书郎王融戏之曰:“服之不衷,身之灾也。头上定是何物?”答曰:“此即古弁之遗像也。”
zì dōng jìn yǐ hòu, qí wáng suǒ jū píng rǎng chéng, jí hàn lè làng jùn wáng xiǎn chéng. zì wèi mù róng huàng lái fá, hòu xǐ guó nèi chéng, yí dōu cǐ chéng. yì yuē cháng ān chéng, suí shān qū qǔ, nán lín pèi shuǐ, zài liáo dōng nán qiān yú lǐ. chéng nèi wéi jī cāng chǔ qì xiè, kòu zéi zhì, fāng rù tóng shǒu. wáng bié wèi zhái yú qí cè. qí wài yǒu guó nèi chéng jí hàn chéng, yì bié dōu yě. fù yǒu liáo dōng xuán tú děng shù shí chéng, jiē zhì guān sī yǐ xiāng tǒng shè yān. qí dì hòu hàn shí fāng èr qiān lǐ. zhì wèi nán běi jiàn xiá, cái qiān yú lǐ. zhì suí jiàn dà, dōng xī liù qiān lǐ. qí guó zhōng shū jí, yǒu wǔ jīng sān shǐ sān guó zhì jìn yáng qiū yù piān zì tǒng zì lín.
自东晋以后,其王所居平壤城,(即汉乐浪郡王险城。自为慕容皝来伐,后徙国内城,移都此城。)亦曰长安城,随山屈曲,南临浿水,在辽东南千馀里。城内唯积仓储器械,寇贼至,方入同守。王别为宅於其侧。其外有国内城及汉城,亦别都也。复有辽东、玄菟等数十城,皆置官司以相统摄焉。(其地后汉时方二千里。至魏南北渐狭,才千馀里。至隋渐大,东西六千里。)其国中书籍,有五经、三史、三国志、晋阳秋、玉篇、字统、字林。
zì liǎn qī yè zhì yuán, suí wén dì shí, lǜ mò hé zhī zhòng wàn yú qí kòu liáo xī. suí qiǎn hàn wáng liàng zǒng bīng tǎo zhī, cì liáo shuǐ, dà zāo jí yì, yòu fá liáng. yuán fù huáng jù, qiǎn shǐ qǐng zuì, suì bān shī. zhì yáng dì zhēng yuán rù cháo, bù zhì. dà yè qī nián, dì qīn zhēng yuán. shī dù liáo shuǐ, dōng chéng fēn dào chū shī, dùn bīng yú qí chéng xià. gāo lí yīng chéng gù shǒu, dì mìng zhū jūn gōng zhī. yòu chì zhū jiàng:" gāo lí ruò jiàng zhě, jí yí fǔ nà, bù dé zòng bīng." chéng jiāng xiàn, zéi zhé yán qǐng xiáng. zhū jiàng fèng zhǐ, bù gǎn fù jī, xiān lìng chí zòu. bǐ bào zhì, zéi shǒu yù yì bèi, suí chū jù zhàn. rú cǐ zhě zài sān, dì bù wù, shí jǐn shī lǎo, shū liáng bù jì, zhū jūn bài jī, hái zhě qiān rén ér yǐ. shì xíng yě, wéi yú liáo shuǐ xī bá zéi wǔ liè luó ér yǐ. hái. jiǔ nián, dì fù qīn zhēng, nǎi chì zhū jūn yǐ pián yí cóng shì. zhū jiàng fēn dào gōng chéng, zéi shì rì cù. huì yáng xuán gǎn zuò luàn, fǎn shū zhì, dì bān shī. bīng bù shì láng hú sī zhèng, xuán gǎn zhī dǎng, wáng rù gāo lí, gāo lí jù zhī shì shí, xī ruì bīng lái zhuī, diàn jūn duō bài. shí nián, yòu fā tiān xià bīng. huì dào zéi fēng qǐ, suǒ zài zǔ jué, jūn duō shī qī, shǎo zhì liáo shuǐ, yòu shǔ jī jǐn, liù jūn dì xiāng lüè duó, fù duō jí yì. zì huáng lóng yǐ dōng, hái gǔ xiāng shǔ, zhǐ pō zhī chù, jūn rén jiē jī shī yǐ yù fēng yǔ, sǐ zhě shí bā jiǔ. gāo lí yì kùn bì yú shǒu yù, qiǎn shǐ qǐ xiáng, qiú sòng hú sī zhèng yǐ shú zuì. dì xǔ zhī, dùn yú huái yuǎn zhèn, shòu qí jiàng kuǎn, xuán shī. réng zhēng yuán rù cháo, bù zhì, dì gèng tú hòu jǔ. huì tiān xià dà luàn, bù kè fù xíng.
自琏七叶至元,隋文帝时,率靺鞨之众万馀骑寇辽西。隋遣汉王谅总兵讨之,次辽水,大遭疾疫,又乏粮。元复惶惧,遣使请罪,遂班师。至炀帝徵元入朝,不至。大业七年,帝亲征元。师度辽水,东城分道出师,顿兵於其城下。高丽婴城固守,帝命诸军攻之。又敕诸将:“高丽若降者,即宜抚纳,不得纵兵。”城将陷,贼辄言请降。诸将奉旨,不敢赴机,先令驰奏。比报至,贼守御亦备,随出拒战。如此者再三,帝不悟,食尽师老,输粮不继,诸军败绩,还者千人而已。是行也,唯於辽水西拔贼武列逻而已。还。九年,帝复亲征,乃敕诸军以便宜从事。诸将分道攻城,贼势日蹙。会杨玄感作乱,反书至,帝班师。兵部侍郎斛斯政,玄感之党,亡入高丽,高丽具知事实,悉锐兵来追,殿军多败。十年,又发天下兵。会盗贼蜂起,所在阻绝,军多失期,少至辽水,又属饥馑,六军递相掠夺,复多疾疫。自黄龙以东,骸骨相属,止泊之处,军人皆积尸以御风雨,死者十八九。高丽亦困弊於守御,遣使乞降,囚送斛斯政以赎罪。帝许之,顿於怀远镇,受其降款,旋师。仍徵元入朝,不至,帝更图后举。会天下大乱,不克复行。
dà táng wǔ dé sì nián, qiǎn shǐ cháo gòng. qí guó jiàn guān yǒu jiǔ děng. qí yī yuē tǔ zuó, zuó méi fǎn. jiù míng dà duì lú, zǒng zhī guó shì cì yuē tài dà xiōng cì yù zhé, zhī yuè fǎn. huá yán zhǔ bù cì tài dài fū shǐ zhě cì zào yī tóu dà xiōng, dōng yí xiāng chuán suǒ wèi zào yī xiān rén zhě yě. yǐ qián wǔ guān zhǎng jī mì, móu zhèng shì, zhēng fā bīng mǎ, xuǎn shòu guān jué. cì dà shǐ zhě, cì dà xiōng, cì shōu wèi shǐ zhě, cì shàng wèi shǐ zhě, cì xiǎo xiōng, cì zhū xiōng, cì guò jié, cì bù guò jié, cì xiān rén. yòu yǒu zhuàng gǔ chú jiā, zhǎng bīn kè, bǐ hóng lú qīng, yǐ dài fū shǐ zhě wèi zhī. yòu yǒu guó zǐ bó shì dà xué bó shì shè rén tōng shì diǎn shū kè, jiē yǐ xiǎo xiōng yǐ shàng wèi zhī. yòu, qí zhū dài chéng zhì zhān nèi wū fǎn sà, bǐ dū du zhū chéng zhì chù lǘ jìn zhī, bǐ cì shǐ, yì wèi zhī dào shǐ. qí wǔ guān yuē dà mó dá, bǐ wèi jiāng jūn, yǐ zào yī tóu dà xiōng yǐ shàng wèi zhī cì mò kè, bǐ zhōng láng jiàng, yǐ dà xiōng yǐ shàng wèi zhī qí cì lǐng qiān rén yǐ xià, gè yǒu chà děng. yòu qí guó yǒu wǔ bù, jiē guì rén zhī zú yě: yī yuē nèi bù, jí hòu hàn shí guì lóu bù yě èr yuē běi bù, jí jué nú bù yě sān yuē dōng bù, jí shùn nú bù yě sì yuē nán bù, jí guàn nú bù yě wǔ yuē xī bù, jí xiāo nú bù yě. jié shí shān zài hàn lè làng jùn suì chéng xiàn, cháng chéng qǐ yú cǐ shān. jīn yàn cháng chéng dōng jié liáo shuǐ ér rù gāo lí, yí zhǐ yóu cún. àn shàng shū yún:" jiā yòu jié shí rù yú hé." yòu jié shí jí hé fù hǎi chù, zài jīn běi píng jùn nán èr shí yú lǐ, zé gāo lí zhōng wèi zuǒ jié shí. yòu píng rǎng chéng dōng běi yǒu lǔ yáng shān, lǔ chéng zài qí shàng. xī nán èr shí lǐ yǒu wěi shān, nán lín pèi shuǐ. qí dà liáo shuǐ yuán chū mò hé guó xī nán shān, nán liú zhì ān shì. xiǎo liáo shuǐ yuán chū liáo shān, xī nán liú yǔ dà liáng shuǐ huì. dà liáng shuǐ zài guó xī, chū sài wài, xī nán liú zhù xiǎo liáo shuǐ. mǎ zī shuǐ zé yí fǎn yī míng yā lǜ shuǐ, shuǐ yuán chū dōng běi mò hé bái shān, shuǐ sè shì yā tóu, gù sú míng zhī. qù liáo dōng wǔ bǎi lǐ, jīng guó nèi chéng nán, yòu xī yǔ yī shuǐ hé, jí yán nán shuǐ yě. èr shuǐ hé liú, xī nán zhì ān píng chéng, rù hǎi. gāo lí zhī zhōng, cǐ shuǐ zuì dà, bō lán qīng chè, suǒ jīng jīn jì, jiē zhù dà chuán. qí guó shì cǐ yǐ wéi tiān qiàn, shuǐ kuò sān bǎi bù, zài píng rǎng chéng xī běi sì bǎi wǔ shí lǐ, liáo shuǐ dōng nán sì bǎi bā shí lǐ. hàn lè làng xuán tù jùn zhī dì, zì hòu hàn jí wèi, wèi gōng sūn shì suǒ jù. zhì yuān miè, xī jìn yǒng jiā yǐ hòu, fù xiàn rù gāo lí. qí bù nài, tún yǒu dài fāng ān shì píng guō ān píng jū jiù wén chéng jiē hàn èr jùn zhū xiàn, zé cháo xiǎn huì mò wò jǔ zhī dì. yòu qiǎn shǐ qǐng dào jiào. zhào shěn shū ān jiāng tiān zūn xiàng bìng dào shì zhì qí guó, jiǎng wǔ qiān wén, kāi shì xuán zōng, zì shì shǐ chóng zhòng zhī, huà xíng yú guó, yǒu yú shì diǎn.
大唐武德四年,遣使朝贡。其国建官有九等。其一曰吐捽,(昨没反。)旧名大对卢,总知国事;次曰太大兄;次郁折,(之悦反。)华言主簿;次太大夫使者;次皂衣头大兄,东夷相传所谓皂衣先人者也。以前五官掌机密,谋政事,徵发兵马,选授官爵。次大使者,次大兄,次收位使者,次上位使者,次小兄,次诸兄,次过节,次不过节,次先人。又有状古雏加,掌宾客,比鸿胪卿,以大夫使者为之。又有国子博士、大学博士、舍人、通事、典书客,皆以小兄以上为之。又,其诸大城置鳣(内屋反)萨,比都督;诸城置处闾近支,比刺史,亦谓之道使。其武官曰大模达,比卫将军,以皂衣头大兄以上为之;次末客,比中郎将,以大兄以上为之;其次领千人以下,各有差等。又其国有五部,皆贵人之族也:一曰内部,即后汉时桂娄部也;二曰北部,即绝奴部也;三曰东部,即顺奴部也;四曰南部,即灌奴部也;五曰西部,即消奴部也。碣石山在汉乐浪郡遂成县,长城起於此山。今验长城东截辽水而入高丽,遗址犹存。(按尚书云:“夹右碣石入於河。”右碣石即河赴海处,在今北平郡南二十馀里,则高丽中为左碣石。)又平壤城东北有鲁阳山,鲁城在其上。西南二十里有苇山,南临浿水。其大辽水源出靺鞨国西南山,南流至安市。小辽水源出辽山,西南流与大梁水会。大梁水在国西,出塞外,西南流注小辽水。马訾水(则移反)一名鸭绿水,水源出东北靺鞨白山,水色似鸭头,故俗名之。去辽东五百里,经国内城南,又西与一水合,即盐难水也。二水合流,西南至安平城,入海。高丽之中,此水最大,波澜清澈,所经津济,皆贮大船。其国恃此以为天堑,水阔三百步,在平壤城西北四百五十里,辽水东南四百八十里。(汉乐浪、玄菟郡之地,自后汉及魏,为公孙氏所据。至渊灭,西晋永嘉以后,复陷入高丽。其不耐,屯有、带方、安市、平郭、安平、居就、文城皆汉二郡诸县,则朝鲜濊貊、沃沮之地。)又遣使请道教。诏沈叔安将天尊像并道士至其国,讲五千文,开释玄宗,自是始崇重之,化行於国,有逾释典。
qí hòu dōng bù dà rén gài sū wén shì qí wáng gāo wǔ, qí wáng yuán zài wèi shí bā nián, gāo wǔ jí yuán yì mǔ dì. lì qí zhí cáng wéi zhǔ, zì wèi mò lí zhī. cǐ guān zǒng xuǎn bīng, yóu lì bù bīng bù shàng shū yě. yú shì hào lìng yuǎn jìn, suì zhuān guó mìng. sū wén xū miàn shén wěi, xíng tǐ kuí jié, yī fú guān lǚ jiē shì yǐ jīn cǎi, shēn pèi wǔ dāo, cháng tiāo bì gāo bù, yì qì háo yì, zuǒ yòu mò gǎn yǎng shì. cháng lìng wǔ guān guì rén fǔ fú yú dì, dēng bèi shàng xià mǎ. qī nián èr yuè, qiǎn shǐ nèi fù, shòu zhēng shuò, qǐng bān lì, xǔ zhī.
其后东部大人盖苏文弑其王高武,(其王元在位十八年,高武即元异母弟。)立其侄藏为主,自为莫离支。此官总选兵,犹吏部、兵部尚书也。於是号令远近,遂专国命。苏文须面甚伟,形体魁杰,衣服冠履皆饰以金采,身佩五刀,常挑臂高步,意气豪逸,左右莫敢仰视。常令武官贵人俯伏於地,登背上下马。七年二月,遣使内附,受正朔,请颁历,许之。
bā nián sān yuè, gāo zǔ wèi qún chén yuē:" míng shí zhī jiān, lǐ xū xiāng fù. gāo lí chēng chén yú suí, zhōng jù yáng dì, cǐ yì hé chén zhī yǒu! zhèn jìng yú wàn wù, bù yù jiāo guì, dàn jù yǒu tǔ yǔ, wù gòng ān rén, hé bì lìng qí chēng chén yǐ zì zūn dà. kě jí zhào shù zhèn cǐ huái yě." péi jǔ wēn yàn bó jìn yuē:" liáo dōng zhī dì, zhōu wèi tài shī zhī guó, hàn jiā zhī xuán tù jùn ěr. wèi jìn yǐ qián, jìn zài tí fēng zhī nèi, bù kě xǔ yǐ bù chén. ruò yǐ gāo lí kàng lǐ, sì yí bì dāng qīng hàn. qiě zhōng guó zhī yú yí dí, yóu tài yáng zhī yú liè xīng, lǐ wú jiàng zūn, fǔ tóng fān fú." nǎi zhǐ.
八年三月,高祖谓群臣曰:“名实之间,理须相副。高丽称臣於隋,终拒炀帝,此亦何臣之有!朕敬於万物,不欲骄贵,但据有土宇,务共安人,何必令其称臣以自尊大。可即诏述朕此怀也。”裴矩、温彦博进曰:“辽东之地,周为太师之国,汉家之玄菟郡耳。魏晋以前,近在提封之内,不可许以不臣。若以高丽抗礼,四夷必当轻汉。且中国之於夷狄,犹太阳之於列星,理无降尊,俯同藩服。”乃止。
zhēn guān shí bā nián èr yuè, tài zōng wèi shì chén yuē:" gāo lí mò lí zhī zéi shā qí zhǔ, jǐn zhū dà chén. fū chū shī diào fá, xū yǒu qí míng, yīn qí shā jūn nüè xià, qǔ zhī wèi yì." jiàn yì dài fū chǔ suì liáng jìn yuē:" bīng ruò dù liáo, shì xū kè jié. wàn yī bù huò, wú yǐ wēi róu yuǎn fāng, bì gèng fā nù, zài dòng bīng zhòng. ruò zhì yú cǐ, ān wēi nàn cè." tài zōng rán zhī. bīng bù shàng shū lǐ jī yuē:" jìn zhě xuē yán tuó fàn biān, bì yù zhuī jī, dàn wèi wèi zhēng kǔ jiàn suì zhǐ. xiàng ruò tǎo fá, yán tuó wú yī rén shēng huán, kě wǔ shí nián jiān biān jìng wú shì." zhì shí yī yuè, yǐ xíng bù shàng shū zhāng liàng wèi píng rǎng dào héng jūn dà zǒng guǎn, zì lái zhōu fàn hǎi qù píng rǎng. yòu yǐ tè jìn lǐ jī wèi liáo dōng dào héng jūn dà zǒng guǎn, qù liáo dōng, liǎng jūn hé shì. sān shí rì, zhēng liáo dōng zhī bīng jí yú yōu zhōu. shí jiǔ nián, tài zōng qīn zhēng dù liáo. sì yuè, lǐ jī gōng bá gài móu chéng, huò kǒu èr wàn, yǐ qí chéng zhì gài zhōu. jī yòu gōng liáo dōng chéng, bá zhī, yǐ qí chéng wèi liáo zhōu. liù yuè, gōng bá bái yán chéng, yǐ qí chéng wèi yán zhōu. suì yǐn jūn cì ān shì chéng, jìn bīng yǐ gōng zhī. huì gāo lí běi bù zhān sà gāo yán shòu nán bù gāo huì zhēn shuài mò hé zhī zhòng shí wǔ wàn lái yuán, yú ān shì chéng dōng nán bā lǐ yī shān wèi zhèn. shàng lìng suǒ sī zhāng shòu xiáng mù yú cháo táng zhī cè, yè zhào wén wǔ gōng zì zhǐ huī. shì yè yǒu liú xīng zhuì zéi yíng zhōng. míng rì jí zhàn, dà pò zhī. yán shòu huì zhēn shuài sān wàn liù qiān bā bǎi rén lái jiàng. shàng yǐ qiú shǒu sān qiān wǔ bǎi rén shòu yǐ róng zhì, qiān zhī nèi dì, yú sān wàn rén xī fàng hái píng rǎng chéng, mò hé sān qiān rén bìng kēng zhī. huò mǎ wǔ wàn pǐ, niú wǔ wàn tóu, jiǎ yī wàn lǐng, yīn míng suǒ xìng shān wèi zhù bì shān. mìng xǔ jìng zōng wéi wén, lè shí yǐ jì qí jī. suì yí jūn yú ān shì chéng nán. jiǔ bù kè. jiǔ yuè, suì bān shī. xiān qiǎn liáo gài èr zhōu hù kǒu dù liáo, nǎi zhào bīng mǎ lì yú chéng xià ér xuán. chéng zhǔ shēng chéng bài cí, tài zōng jiā qí jiān shǒu, cì jiān bǎi pǐ yǐ lì shì jūn zhě. èr shí yī nián, lǐ jī fù dà pò gāo lí yú nán sū. bān shī zhì pō lì chéng, dù bái láng huáng yán èr shuǐ, jiē yóu xī yǐ xià. jī guài èr shuǐ xiá qiǎn, wèn qì dān liáo yuán suǒ zài. yún:" cǐ èr shuǐ gēng xíng shù lǐ, hé ér nán liú, jí chēng liáo shuǐ, gèng wú liáo yuán kě de yě." xuán shī zhī hòu, gèng yì zài xíng.
贞观十八年二月,太宗谓侍臣曰:“高丽莫离支贼杀其主,尽诛大臣。夫出师吊伐,须有其名,因其杀君虐下,取之为易。”谏议大夫褚遂良进曰:“兵若度辽,事须克捷。万一不获,无以威柔远方,必更发怒,再动兵众。若至於此,安危难测。”太宗然之。兵部尚书李勣曰:”近者薛延陀犯边,必欲追击,但为魏徵苦谏遂止。向若讨伐,延陀无一人生还,可五十年间边境无事。”至十一月,以刑部尚书张亮为平壤道行军大总管,自莱州泛海趣平壤。又以特进李勣为辽东道行军大总管,趣辽东,两军合势。三十日,征辽东之兵集於幽州。十九年,太宗亲征渡辽。四月,李勣攻拔盖牟城,获口二万,以其城置盖州。勣又攻辽东城,拔之,以其城为辽州。六月,攻拔白岩城,以其城为岩州。遂引军次安市城,进兵以攻之。会高丽北部鳣萨高延寿、南部高惠真率靺鞨之众十五万来援,於安市城东南八里依山为阵。上令所司张受降幕於朝堂之侧,夜召文武躬自指挥。是夜有流星坠贼营中。明日及战,大破之。延寿、惠真率三万六千八百人来降。上以酋首三千五百人授以戎秩,迁之内地,馀三万人悉放还平壤城,靺鞨三千人并坑之。获马五万匹,牛五万头,甲一万领,因名所幸山为驻驆山。命许敬宗为文,勒石以纪其迹。遂移军於安市城南。久不克。九月,遂班师。先遣辽、盖二州户口渡辽,乃召兵马历於城下而旋。城主升城拜辞,太宗嘉其坚守,赐缣百匹以励事君者。二十一年,李勣复大破高丽於南苏。班师至颇利城,渡白狼、黄岩二水,皆由膝以下。勣怪二水狭浅,问契丹辽源所在。云:”此二水更行数里,合而南流,即称辽水,更无辽源可得也。”旋师之后,更议再行。
èr shí èr nián, sī kōng fáng xuán líng bìng jí, nǎi wèi zhū zǐ yuē:" dāng jīn tiān xià qīng mì, xián dé qí yí. wéi dōng tǎo bù tíng, fāng wèi guó hài. zhǔ shàng hán nù yì jué, chén xià mò gǎn fàn yán. wú ruò bù yán, kě wèi xián hèn rù dì." suì fēng biǎo qiè jiàn yuē:" chén wén bīng è bù jí, wǔ guì zhǐ gē. dāng jīn shèng huà suǒ tán, wú yuǎn bù fú. zì shàng gǔ suǒ bù chén zhě, bì xià jiē néng chén zhī suǒ bù zhì zhě, jiē néng zhì zhī. xiáng guān gǔ jīn wèi zhōng guó huàn hài, wú guò tū jué, suì néng zuò yùn shén cè, bù xià diàn táng, dà xiǎo kè hán, xiāng cì shù shǒu, fēn diǎn jìn wèi, zhí jǐ háng jiān. qí hòu yán tuó chī zhāng, xún jiù yí miè. tiě lè mù yì, qǐng zhì zhōu xiàn. shā mò zhī běi, wàn lǐ wú chén. zhì rú gāo chāng pàn huàn yú liú shā, tǔ hún shǒu cuàn yú jī shí, piān shī báo fá, jù cóng píng dàng. gāo lí bū zhū, mò néng tǎo jī. bì xià zé qí nì luàn, shā zhǔ nüè rén, qīn zǒng liù jūn, wèn zuì liáo jié. wèi jīng xún rì, jí bá liáo dōng. cǐ shèng zhǔ zhī suǒ zì zhī, wēi chén ān gǎn bèi shuō. qiě bì xià rén fēng bèi yú lǜ tǔ, xiào dé zhāng yú pèi tiān, jiān zhòng měi ér yǒu zhī, mí bù bì jù, wēi chén shēn wèi bì xià xī zhī zhòng zhī, ài zhī bǎo zhī. yì yuē:' zhī jìn ér bù zhī tuì, zhī cún ér bù zhī wáng.' yòu yuē:' zhī jìn tuì cún wáng ér bù shī qí zhèng zhě, qí wéi shèng rén hū!' yóu cǐ yán zhī, jìn yǒu tuì zhī yì, cún shì wáng zhī jī, dé yǒu sàng zhī lǐ. lǎo chén suǒ yǐ wéi bì xià xī zhī, gài wèi cǐ yě. lǎo zǐ yuē:' zhī zú bù rǔ, zhī zhǐ bù dài.' chén wèi bì xià wēi míng gōng dé yì kě zú yǐ, tà dì kāi jiāng yì kě zhǐ yǐ. bǐ gāo lí zhě, biān yí jiàn lèi, bù zú dài yǐ rén yì, bù kě zé yǐ cháng lǐ. gǔ lái yǐ yú biē chù zhī, yí cóng kuò lüè. ruò bì yù jué qí zhǒng lèi, shēn kǒng shòu qióng zé bó. qiě bì xià měi jué sǐ qiú, bì mìng sān fù, jìn sù shí, tíng yīn yuè, gài yǐ rén mìng suǒ zhòng, gǎn dòng shèng cí. kuàng jīn bīng shì zhī tú, wú yī zuì lì, wú gù qū zhī yú liáo chéng zhī jiān, wěi zhī yú fēng rèn zhī xià, shǐ gān nǎo tú dì, hún pò wú guī, lìng qí lǎo fù gū ér guǎ fù cí mǔ, dǔ chē huì yīn wèi chē ér yǎn qì, bào kū gǔ ér cuī xīn, zú yǐ biàn dòng yīn yáng, gǎn shāng hé qi, shí tiān xià zhī yuān tòng yě. fú yuàn bì xià zūn huáng zǔ lǎo zi zhǐ zú zhī jiè, yǐ bǎo wàn dài wēi wēi zhī míng, xǔ gāo lí zì xīn, bà yìng mù zhī zhòng, zì rán huá yí qìng lài, yuǎn sù ěr ān. chén lǎo bìng sān gōng, zhāo xī rù dì, jǐn qìng cán hún yú xī jié cǎo zhī chéng, tǎng méng lù cǐ āi míng, jí chén sǐ qiě bù xiǔ."
二十二年,司空房玄龄病亟,乃谓诸子曰:“当今天下清谧,咸得其宜。唯东讨不庭,方为国害。主上含怒意决,臣下莫敢犯颜。吾若不言,可谓衔恨入地。”遂封表切谏曰:“臣闻兵恶不戢,武贵止戈。当今圣化所覃,无远不服。自上古所不臣者,陛下皆能臣之;所不制者,皆能制之。详观古今为中国患害,无过突厥,遂能坐运神册,不下殿堂,大小可汗,相次束手,分典禁卫,执戟行间。其后延陀鸱张,寻就夷灭。铁勒慕义,请置州县。沙漠之北,万里无尘。至如高昌叛涣於流沙,吐浑首窜於积石,偏师薄伐,俱从平荡。高丽逋诛,莫能讨击。陛下责其逆乱,杀主虐人,亲总六军,问罪辽碣。未经旬日,即拔辽东。此圣主之所自知,微臣安敢备说。且陛下仁风被於率土,孝德彰於配天,兼众美而有之,靡不毕具,微臣深为陛下惜之重之,爱之宝之。易曰:'知进而不知退,知存而不知亡。'又曰:'知进退存亡而不失其正者,其唯圣人乎!'由此言之,进有退之义,存是亡之机,得有丧之理。老臣所以为陛下惜之,盖谓此也。老子曰:'知足不辱,知止不殆。'臣谓陛下威名功德亦可足矣,拓地开疆亦可止矣。彼高丽者,边夷贱类,不足待以仁义,不可责以常礼。古来以鱼鳖畜之,宜从阔略。若必欲绝其种类,深恐兽穷则搏。且陛下每决死囚,必命三覆,进素食,停音乐,盖以人命所重,感动圣慈。况今兵士之徒,无一罪戾,无故驱之於辽城之间,委之於锋刃之下,使肝脑涂地,魂魄无归,令其老父、孤儿、寡妇、慈母,睹〈车慧〉(音卫)车而掩泣,抱枯骨而摧心,足以变动阴阳,感伤和气,实天下之冤痛也。伏愿陛下遵皇祖老子止足之诫,以保万代巍巍之名,许高丽自新,罢应募之众,自然华夷庆赖,远肃迩安。臣老病三公,朝夕入地,谨罄残魂馀息结草之诚,傥蒙录此哀鸣,即臣死且不朽。”
gài sū wén sǐ, qí zǐ nán shēng sì lì, wèi qí dì nán jiàn suǒ zhú, shǐ qí zi xiàn chéng yì quē. gāo zōng zǒng zhāng yuán nián, qiǎn sī kōng lǐ jī fá gāo lí. pò qí dōu píng rǎng chéng, qín qí wáng gāo cáng bìng nán jiàn děng, píng qí guó, xià chéng bǎi qī shí liù, hù liù shí jiǔ wàn qī qiān. èr nián, yí gāo lí hù èr wàn bā qiān èr bǎi pèi jiāng huái yǐ nán shān nán jīng xī. xián hēng yuán nián sì yuè, qí yú lèi yǒu qiú cháng jiàn móu cén zhě lǜ zhòng pàn, lì gāo cáng wài sūn ān shùn wèi wáng. lìng zuǒ wèi dà jiàng jūn gāo kǎn tǎo píng zhī. qí hòu yú zhòng bù néng zì bǎo, sàn tóu xīn luó mò hé jiù guó, tǔ jǐn rù yú mò hé, gāo shì jūn zhǎng suì jué.
盖苏文死,其子男生嗣立,为其弟男建所逐,使其子献诚诣阙。高宗总章元年,遣司空李勣伐高丽。破其都平壤城,擒其王高藏并男建等,平其国,下城百七十六,户六十九万七千。二年,移高丽户二万八千二百配江淮以南、山南、京西。咸亨元年四月,其馀类有酋长剑牟岑者率众叛,立高藏外孙安舜为王。令左卫大将军高偘讨平之。其后馀众不能自保,散投新罗、靺鞨旧国,土尽入於靺鞨,高氏君长遂绝。
wǔ tài hòu shèng lì èr nián, luán tái shì láng píng zhāng shì dí rén jié shàng biǎo qǐng bá ān dōng, fù qí jūn zhǎng, yuē:" chén wén xiān wáng jiāng lǐ tiān xià, jiē shì fēng yù zhī nèi, zhì jǐng tián, chū bīng fù, qí yǒu nì mìng zhě yīn ér zhū yān, zuì qí jūn, diào qí rén, cún qí shè jì, bù duó qí cái, fēi yù tǔ dì zhī guǎng, fēi tān yù bó zhī huò. zhì hàn xiào wǔ jí sì dì zhī zī chǔ, yú shì dìng cháo xiǎn, tǎo xī yù, píng nán yuè, jī xiōng nú, fǔ kù jiē kōng, zéi dào fēng qǐ, bǎi xìng jià qī mài zi, liú lí yú dào lù zhě wàn jì. yú shì què gū shì lì, suàn jí zhōu chē, lóng tiān xià huò cái ér cái yòng yì qū. mò nián jué wù, xī bīng bà yì, fēng chéng xiàng wèi fù rén hóu. rán ér hàn shì zhōng fēn, gài yóu cǐ qǐ, qǐ bù jiè zāi! rén yǒu sì zhī zhě, suǒ yǐ hàn tóu mù yě. jūn yǒu sì fāng zhě, suǒ yǐ wèi zhōng guó yě. rán yǐ fù shé zài shǒu, jì yǐ duàn jié quán shēn láng lì yī yú, yì yí qì zhī cún guó. hàn yuán dì bà zhū yá zhī jùn, xuān dì qì chē shī zhī tián, fēi è duō ér hǎo shǎo yě, zhī nán jí zhǐ, shì wèi ài rén. jīn yǐ hǎi zhōng fēn wéi liǎng yùn, fēng bō piāo dàng, méi nì zhì duō, zhǔn bīng jì liáng, yóu kǔ bù zú. qiě zhōng guó zhī yǔ fān yí, tiān wén zì gé, liáo dōng suǒ shǒu, yǐ shì shí tián, mò hé xiá fāng, gèng wéi jī lèi. jīn yù féi sì yí ér jí zhōng guó, kǒng fēi tōng diǎn. qiě dé qí dì bù zú yǐ gēng zhī, dé qí rén bù zú yǐ fù shuì. chén qǐng bà xuē nè, fèi ān dōng zhèn. sān hán jūn zhǎng, gāo shì wèi qí zhǔ, chéng yuàn bì xià tǐ cún wáng jì jué zhī yì, fù qí gù dì, cǐ zhī měi míng, gāo yú yáo shùn yuǎn yǐ."
武太后圣历二年,鸾台侍郎、平章事狄仁杰上表请拔安东,复其君长,曰:“臣闻先王疆理天下,皆是封域之内,制井田,出兵赋,其有逆命者因而诛焉,罪其君,吊其人,存其社稷,不夺其财,非欲土地之广,非贪玉帛之货。至汉孝武籍四帝之资储,於是定朝鲜,讨西域,平南越,击匈奴,府库皆空,贼盗蜂起,百姓嫁妻卖子,流离於道路者万计。於是榷沽市利,算及舟车,笼天下货财而财用益屈。末年觉悟,息兵罢役,封丞相为富人侯。然而汉室中分,盖由此起,岂不戒哉!人有四支者,所以捍头目也。君有四方者,所以卫中国也。然以蝮蛇在手,既以断节全身;狼戾一隅,亦宜弃之存国。汉元帝罢珠崖之郡,宣帝弃车师之田,非恶多而好少也,知难即止,是为爱人。今以海中分为两运,风波漂荡,没溺至多,准兵计粮,犹苦不足。且中国之与蕃夷,天文自隔,辽东所守,已是石田,靺鞨遐方,更为鸡肋。今欲肥四夷而瘠中国,恐非通典。且得其地不足以耕织,得其人不足以赋税。臣请罢薛讷,废安东镇。三韩君长,高氏为其主,诚愿陛下体存亡继绝之义,复其故地,此之美名,高於尧舜远矣。”
dōng wò jǔ
东沃沮
dōng wò jǔ, hòu hàn tōng yān. chū, wǔ dì miè cháo xiǎn shí, yǐ qí dì wèi xuán tù jùn, hòu wèi yí mò suǒ qīn, xǐ jùn yú gāo gōu lí xī běi. zhì guāng wǔ, yǐ qí qú shuài wèi xiàn hóu, bù nài huá lì wò jǔ zhū xiàn jiē wèi hóu guó. hòu hàn mò, yóu zhì gōng cáo zhǔ bù zhū cáo, jiē huì mín zuò zhī. qí zhū yì luò qú shuài, jiē zì chēng sān lǎo, zé gù xiàn guó zhī zhì yě.
东沃沮,后汉通焉。初,武帝灭朝鲜时,以其地为玄菟郡,后为夷貊所侵,徙郡於高句丽西北。至光武,以其渠帅为县侯,不耐、华丽、沃沮诸县皆为侯国。后汉末,犹置功曹、主簿诸曹,皆濊民作之。其诸邑落渠帅,皆自称三老,则故县国之制也。
qí guó zài gāo gōu lí gài mǎ dà shān zhī dōng, gài yīn hé. dōng bīn dà hǎi, běi yǔ yì lóu fū yú, nán yǔ huì mò jiē. qí dì dōng xī xiá, nán běi cháng, kě zhé fāng qiān lǐ. hù wǔ qiān. tǔ féi měi, bèi shān xiàng hǎi, yí wǔ gǔ, shàn tián zhǒng. wú dà jūn zhǔ, yǒu yì luò cháng shuài. rén xìng zhì zhí qiáng yǒng, biàn chí máo bù zhàn. yán yǔ yǐn shí jū chǔ yī fú yǒu shì jù lì. qí zàng, zuò dà mù guǒ, zhǎng shí yú zhàng, kāi yī tóu wèi hù. xīn sǐ zhě xiān jiǎ mái zhī, lìng pí ròu jǐn, nǎi qǔ gǔ zhì guǒ zhōng. jiā rén jiē gòng yī guǒ, kè mù rú zhǔ, suí sǐ zhě wéi shù yān. yòu yǒu wǎ jīn lì, qiāng yě, yīn lì. zhì mǐ qí zhōng, biān xuán zhī yú guǒ hù biān. guó xiǎo, pò yú dà guó zhī jiān, suì chén shǔ jù lì. jù lì fù zhì qí zhōng dà rén wéi shǐ zhě, shǐ xiāng zhǔ lǐng, yòu shǐ dà jiā tǒng zhī, dà jiā, jù lì guān hào, suǒ wèi yǒu mǎ niú yáng gǒu jiā, qí suǒ bù yǒu dà xiǎo. zé qí zū shuì, diāo bù yú yán, hǎi zhōng shí wù, qiān lǐ dān fù zhì zhī. yòu fā qí měi nǚ yǐ wéi bì qiè yān.
其国在高句丽盖马大山之东,(盖音合。)东滨大海,北与挹娄、夫馀,南与濊貊接。其地东西狭,南北长,可折方千里。户五千。土肥美,背山向海,宜五穀,善田种。无大君主,有邑落长帅。人性质直强勇,便持矛步战。言语、饮食、居处、衣服有似句丽。其葬,作大木椁,长十馀丈,开一头为户。新死者先假埋之,令皮肉尽,乃取骨置椁中。家人皆共一椁,刻木如主,随死者为数焉。又有瓦钅历,(鎗也,音历。)置米其中,编悬之於椁户边。国小,迫於大国之间,遂臣属句丽。句丽复置其中大人为使者,使相主领,又使大加统之,(大加,句丽官号,所谓有马、牛、羊、狗加,其所部有大小。)责其租税,貂布鱼盐,海中食物,千里担负致之。又发其美女以为婢妾焉。
wèi qí wáng zhèng shǐ wǔ nián, yōu zhōu cì shǐ guàn qiū jiǎn tǎo jù lì. jù lì wáng gōng bēn wò jǔ. suì jìn shī jī wò jǔ yì luò, jiē pò zhī. gōng yòu bēn běi wò jǔ. běi wò jǔ yī míng zhì gōu lóu, qù nán wò jǔ bā bǎi yú lǐ. qí sú nán běi jiē tóng, yǔ yì lóu jiē. yì lóu xǐ chéng chuán kòu chāo, běi wò jǔ wèi zhī, xià yuè cháng zài shān yán shēn xué zhōng wèi shǒu bèi, dōng yuè bīng dòng, chuán dào bù tōng, nǎi xià jū cūn luò. guàn qiū jiǎn qiǎn xuán tú tài shǒu wáng qí zhuī tǎo gōng, jǐn qí dōng jiè. qí lǎo yán, guó rén cháng chéng chuán bǔ yú, zāo fēng chuī, shù shí rì dōng dào yī dǎo, shàng yǒu rén, yán yǔ bù xiāng xiǎo. qí sú cháng yǐ qī yuè qǔ tóng nǚ shěn hǎi. yòu yán yǒu yī guó yì zài hǎi zhōng, chún nǚ wú nán rén. huò chuán qí guó yǒu shén jǐng, kuī zhī zhé shēng zǐ. yòu shuō, dé yī bù yī, cóng hǎi zhōng fú chū, qí shēn rú zhōng rén yī, qí liǎng xiù zhǎng sān zhàng. yòu dé yī pò chuán, suí bō chū zài hǎi àn biān, yǒu yī rén xiàng zhōng fù yǒu miàn, shēng de zhī, yǔ yǔ bù xiāng tōng, bù shí ér sǐ. qí chéng jiē zài wò jǔ dōng dà hǎi zhōng.
魏齐王正始五年,幽州刺史毌丘俭讨句丽。句丽王宫奔沃沮。遂进师击沃沮邑落,皆破之。宫又奔北沃沮。北沃沮一名置沟娄,去南沃沮八百馀里。其俗南北皆同,与挹娄接。挹娄喜乘船寇抄,北沃沮畏之,夏月常在山岩深穴中为守备,冬月冰冻,船道不通,乃下居村落。毌丘俭遣玄菟太守王颀追讨宫,尽其东界。耆老言,国人尝乘船捕鱼,遭风吹,数十日东到一岛,上有人,言语不相晓。其俗尝以七月取童女沈海。又言有一国亦在海中,纯女无男人。或传其国有神井,闚之辄生子。又说,得一布衣,从海中浮出,其身如中人衣,其两袖长三丈。又得一破船,随波出在海岸边,有一人项中复有面,生得之,与语不相通,不食而死。其城皆在沃沮东大海中。
yì lóu
挹娄
yì lóu, wèi shí tōng yān, yún jí gǔ sù shèn zhī guó yě. zhōu wǔ wáng jí chéng wáng shí, jiē gòng hù shǐ shí nǔ. hù yīn hù. ěr hòu qiān yú nián, suī qín hàn zhī shèng, mò néng zhì yě. cháng dào xiāng gōng jǐng yuán mò lái gòng, xiàn hù shǐ shí nǔ gōng jiǎ diāo pí zhī shǔ.
挹娄,魏时通焉,云即古肃慎之国也。周武王及成王时,皆贡楛矢、石砮。(楛音户。)尔后千馀年,虽秦汉之盛,莫能致也。常道乡公景元末来贡,献楛矢、石砮、弓、甲、貂皮之属。
qí guó zài bù xián shān běi, zài fū yú dōng běi qiān yú lǐ, bīn dà hǎi, nán yǔ běi wò jǔ jiē, bù zhī qí běi suǒ jí, guǎng mào shù qiān lǐ. mào, mò hòu fǎn. tǔ dì duō shān xiǎn, chē mǎ bù tōng, rén xíng sì fū yú, ér yán yǔ gè yì. yǒu wǔ gǔ niú mǎ má bù, chū chì yù hǎo diāo. suǒ wèi yì lóu diāo shì yě. wú jūn zhǎng, qí yì luò gè yǒu dà rén. chù yú shān lín zhī jiān, tǔ qì jí hán, cháng wèi xué jū, yǐ shēn wèi guì, dà jiā zhì jiē jiǔ tī. hǎo yǎng shǐ, shí qí ròu, yī qí pí. dōng yǐ shǐ gāo tú shēn, hòu shù fēn, yǐ yù fēng hán. xià zé luǒ tǎn, yǐ chǐ bù bì qí qián hòu. qí rén chòu huì bù jié, zuò cè yú zhōng, huán zhī ér jū. wú wén mò, yǐ yán yǔ wèi yuē. zuò zé jī jù, yǐ zú xié ròu dàn zhī. dé dòng ròu, zuò qí shàng lìng wēn nuǎn. tǔ wú yán tiě, shāo mù zuò huī, guàn zhī, qǔ zhī ér shí. sú jiē biān fā, jiāng jià qǔ, nán yǐ máo yǔ chā nǚ tóu, nǚ hé zé chí guī, rán hòu zhì lǐ pìn zhī. fù zhēn ér nǚ yín, guì zhuàng ér jiàn lǎo. sǐ zhě qí rì jí zàng zhī yú yě, jiāo mù zuò xiǎo guǒ, shā zhū jī qí shàng, yǐ wéi sǐ zhě zhī liáng. xìng xiōng hàn, yǐ wú yōu āi xiāng shàng. fù mǔ sǐ, nán nǚ bù kū qì. yǒu kū zhě wèi zhī bù zhuàng xiāng. dào qiè wú duō shǎo jiē shā zhī, suī yě chù ér bù xiāng fàn. yǒu shí nǔ pí gǔ zhī jiǎ. guó dōng běi yǒu shān chū shí, qí lì rù tiě, jiāng qǔ zhī, bì xiān qí shén. qí rén zhòng suī shǎo ér duō yǒng lì, chù shān xiǎn, yòu shàn shè. gōng zhǎng sì chǐ, lì rú nǔ. shǐ yòng hù, zhǎng chǐ bā cùn, qīng shí wèi zú, zú jiē shī dú, zhōng rén jí sǐ. lín guó wèi qí gōng shǐ, zú bù néng fú yě. biàn chéng chuán, hǎo kòu dào, lín guó huàn zhī. dōng yí yǐn shí lèi jiē yòng zǔ dòu, wéi yì lóu dú wú, fǎ sú zuì wú gāng jì.
其国在不咸山北,在夫馀东北千馀里,滨大海,南与北沃沮接,不知其北所极,广袤数千里。(袤,莫候反。)土地多山险,车马不通,人形似夫馀,而言语各异。有五穀、牛马、麻布,出赤玉、好貂。(所谓挹娄貂是也。)无君长,其邑落各有大人。处於山林之间,土气极寒,常为穴居,以深为贵,大家至接九梯。好养豕,食其肉,衣其皮。冬以豕膏涂身,厚数分,以御风寒。夏则裸袒,以尺布蔽其前后。其人臭秽不洁,作厕於中,圜之而居。无文墨,以言语为约。坐则箕踞,以足挟肉啖之。得冻肉,坐其上令温暖。土无盐铁,烧木作灰,灌之,取汁而食。俗皆编发,将嫁娶,男以毛羽插女头,女和则持归,然后致礼聘之。妇贞而女淫,贵壮而贱老。死者其日即葬之於野,交木作小椁,杀猪积其上,以为死者之粮。性凶悍,以无忧哀相尚。父母死,男女不哭泣。有哭者谓之不壮相。盗窃无多少皆杀之,虽野处而不相犯。有石砮皮骨之甲。国东北有山出石,其利入铁,将取之,必先祈神。其人众虽少而多勇力,处山险,又善射。弓长四尺,力如弩。矢用楛,长尺八寸,青石为镞,镞皆施毒,中人即死。邻国畏其弓矢,卒不能服也。便乘船,好寇盗,邻国患之。东夷饮食类皆用俎豆,唯挹娄独无,法俗最无纲纪。
zhì jìn yuán dì chū, yòu yì jiāng zuǒ gòng qí shí nǔ. zhì chéng dì shí, tōng gòng yú shí jì lóng, sì nián fāng dá. jì lóng wèn zhī, dá yuē:" měi hòu niú mǎ xiàng xī nán wò zhě sān nián yǐ, shì zhī yǒu dà guó suǒ zài, gù lái yān."
至晋元帝初,又诣江左贡其石砮。至成帝时,通贡於石季龙,四年方达。季龙问之,答曰:“每候牛马向西南卧者三年矣,是知有大国所在,故来焉。”
wù jí yòu yuē mò hé
勿吉(又曰靺鞨)
wù jí, hòu wèi tōng yān. zài gāo gōu lí běi, yì gǔ sù shèn guó dì. yì luò gè zì yǒu zhǎng, bù xiāng zǒng yī. fán yǒu qī zhǒng: qí yī hào sù mò bù, yǔ gāo lí xiāng jiē èr yuē mì duō dōu wù fǎn bù, zài sù mò zhī běi sān yuē ān chē gǔ bù, zài mì duō dōng běi sì yuē fú huáng yīn huáng bù, zài mì duō dōng wǔ yuē hào shì bù, zài fú huáng dōng liù yuē hēi shuǐ bù, zài ān chē gǔ xī běi qī yuē bái shān bù, zài sù mò dōng nán. shèng bīng gè shù qiān, ér hēi shuǐ bù yóu wéi jìn jiàn. zì fú huáng yǐ dōng, shǐ jiē shí zú, zhǎng èr cùn, suǒ jū duō yī shān shuǐ, qú shuài yuē dà mò fú mán mò gàn fǎn duō, dōng yí zhōng wèi qiáng guó, zhū guó jiē huàn zhī.
勿吉,后魏通焉。在高句丽北,亦古肃慎国地。邑落各自有长,不相总一。凡有七种:其一号粟末部,与高丽相接;二曰汨咄(都勿反)部,在粟末之北;三曰安车骨部,在汨咄东北;四曰拂湟(音皇)部,在汨咄东;五曰号室部,在拂湟东;六曰黑水部,在安车骨西北;七曰白山部,在粟末东南。胜兵各数千,而黑水部尤为劲健。自拂湟以东,矢皆石镞,长二寸,所居多依山水,渠帅曰大莫拂瞒(莫干反)咄,东夷中为强国,诸国皆患之。
qí guó yǒu dà shuǐ, kuò sān lǐ yú, míng sù mò shuǐ. qí dì bēi xià shī, zhù dī záo xué yǐ jū, shì xíng sì zhǒng, kāi kǒu yú shàng, yǐ tī chū rù. wú niú, yǒu chē mǎ, diàn zé ǒu gēng, chē zé bù tuī. yǒu sù jí mài jì. cài zé yǒu kuí. shuǐ qì xián, níng yán shēng shù shàng. yì yǒu yán chí. duō zhū wú yáng, jué mǐ yùn jiǔ, yǐn néng zhì zuì. fù rén zé bù qún, nán zǐ yī zhū quǎn pí qiú, tóu chā hǔ bào wěi, shàn shè. qí fù mǔ chūn xià sǐ, lì mái zhī, zhǒng shàng zuò wū, bù lìng yǔ shī ruò qiū dōng sǐ, yǐ qí shī bǔ diāo, diāo shí qí ròu, zé duō de zhī. sú yǐ nì xǐ shǒu miàn, yú zhū yí zuì wéi bù jié.
其国有大水,阔三里馀,名速末水。其地卑下湿,筑隄凿穴以居,室形似冢,开口於上,以梯出入。无牛,有车马,佃则偶耕,车则步推。有粟及麦穄。菜则有葵。水气咸,凝盐生树上。亦有盐池。多猪无羊,嚼米酝酒,饮能致醉。妇人则布裙,男子衣猪犬皮裘,头插虎豹尾,善射。其父母春夏死,立埋之,冢上作屋,不令雨湿;若秋冬死,以其尸捕貂,貂食其肉,则多得之。俗以溺洗手面,於诸夷最为不洁。
xiào wén yán xìng zhōng, qí wáng qiǎn yǐ lì zhī cháo xiàn. yǐ lì zhī chēng: chū fā qí guó, chéng chuán sù sù yīn sù nán hé xī shàng, zhì tài lì lì yīn lì hé, shěn chuán yú shuǐ, nán chū lù xíng, dù luò gū shuǐ, cóng qì dān xī jiè dá hé lóng. yǐ lì zhī hái, cóng qí lái dào, qǔ de běn shěn chuán, dá qí guó. suí wén dì chū, mò hé guó yǒu shǐ lái xiàn, wèi jí wù jí yě." wù jí" yǔ" mò hé" yīn xiāng jìn. xī běi yǔ qì dān jiē, měi xiāng jié lüè, yǔ zhōng huá xuán gé, wéi sù mò bái shān wèi jìn. yáng dì chū, qí qú shuài dù dì jī lǜ qí bù lái jiàng, jū zhī liǔ chéng. liáo dōng zhī yì, dù dì jī lǜ qí tú yǐ cóng, měi yǒu zhàn gōng. cóng dì xìng jiāng dū, xún fàng guī liǔ chéng. jīn jùn dì. dà táng shèng huà yuǎn bèi, mò hé guó pín shǐ gòng xiàn. xiáng kǎo zhuàn jì, yì lóu wù jí mò hé jù sù shèn zhī hòu yì.
孝文延兴中,其王遣乙力支朝献。乙力支称:初发其国,乘船溯(溯音素)难河西上,至太沴(沴音丽)河,沈船於水,南出陆行,渡洛孤水,从契丹西界达和龙。乙力支还,从其来道,取得本沈船,达其国。隋文帝初,靺鞨国有使来献,谓即勿吉也。(“勿吉”与”靺鞨”音相近。)西北与契丹接,每相劫掠,与中华悬隔,唯粟末、白山为近。炀帝初,其渠帅度地稽率其部来降,居之柳城。辽东之役,度地稽率其徒以从,每有战功。从帝幸江都,寻放归柳城。(今郡地。)大唐圣化远被,靺鞨国频使贡献。详考传记,挹娄、勿吉、靺鞨俱肃慎之后裔。
fú sāng
扶桑
fú sāng, nán qí shí wén yān. fèi dì yǒng yuán chū, qí guó yǒu shā mén huì shēn lái zhì jīng zhōu, shuō yún: fú sāng zài dà hàn guó dōng èr wàn yú lǐ, dì zài zhōng guó zhī dōng. qí tǔ duō fú sāng mù, yè shì tóng, chū shēng rú sǔn, guó rén shí zhī. shí rú lí ér chì. jī qí pí wèi bù yǐ wéi yī, yì wèi jǐn. zuò bǎn wū, wú chéng guō. yǒu wén zì, yǐ fú sāng pí wèi zhǐ. wú bīng jiǎ, bù gōng zhàn. míng guó wáng wèi yǐ qí, guì rén dì yī zhě wèi dà duì lú, dì èr zhě wèi xiǎo duì lú, dì sān zhě wèi nà duō shā. guó wáng xíng yǒu gǔ jiǎo dǎo cóng. qí yī sè suí nián gǎi yì, jiǎ yǐ nián qīng, bǐng dīng nián chì, wù jǐ nián huáng, gēng xīn nián bái, rén guǐ nián hēi. yǒu niú, jiǎo shén zhǎng, yǐ jiǎo zài wù, zhì shèng èr shí hú. chē yǒu mǎ chē niú chē lù chē. guó rén yǎng lù rú niú, yǐ rǔ wèi lào. yǒu chì lí, jīng nián bù huài. duō pú táo. qí dì wú tiě yǒu tóng. bù guì jīn yín, shì wú zū gū. qí hūn yīn fǎ dà dǐ yǔ zhōng guó tóng. qīn sàng qī rì bù shí, zǔ fù mǔ sāng wǔ rì bù shí, xiōng dì bó shū gū zǐ mèi sàng sān rì bù shí. shè zuò wèi shén xiàng, zhāo xī bài diàn, bù zhì cuī dié. sì wáng lì, sān nián bù shì guó shì. zì sòng xiào wǔ dì dà míng èr nián, jì bīn guó yǒu bǐ qiū wǔ rén yóu xíng zhì qí guó, shǐ tōng fó fǎ xiàng jiào.
扶桑,南齐时闻焉。废帝永元初,其国有沙门慧深来至荆州,说云:扶桑在大汉国东二万馀里,地在中国之东。其土多扶桑木,叶似桐,初生如笋,国人食之。实如梨而赤。绩其皮为布以为衣,亦为锦。作板屋,无城郭。有文字,以扶桑皮为纸。无兵甲,不攻战。名国王为乙祁,贵人第一者为大对卢,第二者为小对卢,第三者为纳咄沙。国王行有鼓角导从。其衣色随年改易,甲乙年青,丙丁年赤,戊己年黄,庚辛年白,壬癸年黑。有牛,角甚长,以角载物,至胜二十斛。车有马车、牛车、鹿车。国人养鹿如牛,以乳为酪。有赤梨,经年不坏。多蒲桃。其地无铁有铜。不贵金银,市无租估。其婚姻法大抵与中国同。亲丧七日不食,祖父母丧五日不食,兄弟伯叔姑姊妹丧三日不食。设座为神像,朝夕拜奠,不制縗绖。嗣王立,三年不视国事。自宋孝武帝大明二年,罽宾国有比丘五人游行至其国,始通佛法像教。
nǚ guó
女国
nǚ guó, huì shēn yún:" zài fú sāng dōng qiān yú lǐ. qí rén róng mào duān zhèng, sè shén jié bái. shēn tǐ yǒu máo, fā zhǎng wěi dì. zhì èr sān yuè, jìng rù shuǐ zé rèn shēn, liù qī yuè chǎn zǐ. nǚ rén xiōng qián wú rǔ, xiàng hòu shēng máo, gēn bái, máo zhōng yǒu zhī, rǔ zi, bǎi rì néng xíng, sān sì nián zé chéng rén yǐ. jiàn rén jīng bì, piān wèi zhàng fū. shí xián cǎo, rú qín shòu. xián cǎo yè shì xié hāo, ér qì xiāng wèi xián." liáng wǔ dì tiān jiàn liù nián, yǒu jìn ān rén dù hǎi, wèi fēng suǒ piāo, zhì yī dǎo, dēng àn. yǒu rén jū. nǚ zé rú zhōng guó rén, ér yán yǔ bù kě xiǎo. nán zé rén shēn ér gǒu tóu, qí shēng rú quǎn fèi. qí shí yǒu xiǎo dòu, qí yī rú bù. zhù tǔ wèi qiáng, qí xíng yuán, qí hù rú dòu.
女国,慧深云:“在扶桑东千馀里。其人容貌端正,色甚洁白。身体有毛,发长委地。至二三月,竞入水则妊娠,六七月产子。女人胸前无乳,项后生毛,根白,毛中有汁,乳子,百日能行,三四年则成人矣。见人惊避,偏畏丈夫。食咸草,如禽兽。咸草叶似邪蒿,而气香味咸。”梁武帝天监六年,有晋安人渡海,为风所飘,至一岛,登岸。有人居。女则如中国人,而言语不可晓。男则人身而狗头,其声如犬吠。其食有小豆,其衣如布。筑土为墙,其形圆,其户如窦。
wén shēn
文身
wén shēn, liáng shí wén yān. zài wō guó dōng běi qī qiān yú lǐ. rén tǐ yǒu wén rú shòu, qí é shàng yǒu sān wén, wén dà zhí zhě guì, wén xiǎo qǔ zhě jiàn. tǔ sú huān lè, wù fēng ér jiàn, xíng kè bù jī liáng. yǒu wū yǔ, wú chéng guō. guó wáng suǒ jū, shì yǐ jīn yín zhēn lì, rào wū wèi qiàn, guǎng yī zhàng, shí yǐ shuǐ yín, yǔ zé liú yú shuǐ yín zhī shàng. shì yòng zhēn bǎo.
文身,梁时闻焉。在倭国东北七千馀里。人体有文如兽,其额上有三文,文大直者贵,文小曲者贱。土俗欢乐,物丰而贱,行客不赍粮。有屋宇,无城郭。国王所居,饰以金银珍丽,绕屋为堑,广一丈,实以水银,雨则流於水银之上。市用珍宝。
dà hàn
大汉
dà hàn, liáng shí wén yān. zài wén shēn guó dōng wǔ qiān yú lǐ. wú bīng gē, bù gōng zhàn. fēng sú bìng yǔ wén shēn guó tóng, ér yán yǔ yì.
大汉,梁时闻焉。在文身国东五千馀里。无兵戈,不攻战。风俗并与文身国同,而言语异。
liú qiú
流求
liú qiú, zì suí wén yān. jū hǎi dǎo zhī zhōng, dāng jiàn ān jùn dōng, dòu chuān zhī dōng. shuǐ xíng wǔ rì ér zhì. tǔ duō shān dòng. qí wáng xìng huān sī, míng kě lá dōu, bù zhī qí yóu lái yǒu guó dài shù yě. bǐ tǔ rén hū zhī wèi" kě lǎo yáng", qī yuē" duō bá chá". suǒ jū yuē" bō luó tán dòng", qiàn zhà sān chóng, huán yǐ liú shuǐ, shù jí wèi fān. wáng suǒ jū shě, qí dà shí liù xián, diāo qín kè shòu. duō dòu lòu shù, shì jú ér yè mì, tiáo xiān rú fā, fēn rán xià chuí. guó yǒu sì wǔ shuài tǒng zhū dòng, dòng yǒu xiǎo wáng. wǎng wǎng yǒu cūn, cūn yǒu niǎo le shuài, bìng yǐ shàn zhàn zhě wèi zhī, zì xiāng shù lì, lǐ yī cūn zhī shì. nán nǚ jiē yǐ bái zhù shéng chán fā, cóng tóu hòu pán rào zhì é. fù rén yǐ luó wén bái bù wèi mào. zhī dòu lòu pí bìng zá sè zhù jí zá máo yǐ wéi yī, zhì cái bù yī. zhī téng wèi lì, shì yǐ máo yǔ. bīng yǒu dāo shuò gōng jiàn jiàn pī zhī shǔ. biān zhù wèi jiǎ, huò yǐ xióng bào zhī pí. wáng chéng mù shòu, lìng rén yù zhī ér xíng, dǎo cóng bù guò shù shí rén. guó rén hǎo xiāng gōng jī, rén jiē xiāo jiàn shàn zǒu, nán sǐ ér nài chuāng. zhū dòng gè wèi bù duì, bù xiāng jiù zhù. liǎng zhèn xiāng dāng, yǒng zhě sān wǔ rén xiāng jī shè, rú qí bù shèng, yī jūn jiē zǒu, qiǎn rén zhì xiè, jí gòng hé jiě, shōu qǔ dòu sǐ zhě gòng jù ér shí zhī. shí jiē yòng shǒu. wú fù liǎn, yǒu shì zé jūn shuì. sú wú wén zì, shì yuè kuī yíng yǐ jì shí jié, hòu cǎo kū yǐ wéi nián suì. rén shēn mù zhǎng bí, pō lèi yú hú rén. zòng nián lǎo, fā duō bù bái. wú jūn chén shàng xià zhī jié bài fú zhī lǐ. fù zǐ tóng chuáng ér qǐn. fù rén chǎn rǔ, bì shí zi yī. yǐ mù cáo bào hǎi shuǐ wèi yán, mù hàn wèi cù, niàng mǐ qū wèi jiǔ. yù dé yì wèi, xiān jìn zūn zhě. fán yǒu yàn huì, zhí jiǔ zhě bì dài hū ér hòu yǐn. shàng wáng jiǔ zhě, yì hū wáng míng, xián bēi gòng yǐn, pō tóng tū jué. gē hū tà tí, yī rén chàng, zhòng rén jiē hé, yīn pō āi yuàn. qí sǐ zhě qì jiāng jué, jǔ yú tíng. yù qí shī, yǐ bù bó chán zhī, guǒ yǐ wěi cǎo, zá tǔ ér bìn, shàng bù qǐ fén. wèi zi zhě, shù yuè bù shí ròu. yǒu xióng pí chái láng, yóu duō zhū jī, wú niú yáng lǘ mǎ. jué tián liáng wò, xiān yǐ huǒ shāo, ér yǐn shuǐ guàn zhī. chí yī chā, yǐ shí wèi rèn, zhǎng chǐ yú, kuò shù cùn, ér kěn zhī. tǔ yí bō zhǒng, shù mù yǒu tóng yú jiāng biǎo. qì hòu yǔ lǐng nán xiāng lèi. sú shì shān hǎi zhī shén, sì yǐ jiǔ yáo. dòu zhàn shā rén, biàn jiāng suǒ shā rén jì qí shén.
流求,自隋闻焉。居海岛之中,当建安郡东,(斗川之东。)水行五日而至。土多山洞。其王姓欢斯,名渴剌兜,不知其由来有国代数也。彼土人呼之为“可老羊”,妻曰”多拔茶”。所居曰”波罗檀洞”,堑栅三重,环以流水,树棘为藩。王所居舍,其大十六閒,彫禽刻兽。多斗镂树,似橘而叶密,条纤如发,纷然下垂。国有四五帅统诸洞,洞有小王。往往有村,村有鸟了帅,并以善战者为之,自相树立,理一村之事。男女皆以白纻绳缠发,从头后盘绕至额。妇人以罗纹白布为帽。织斗镂皮并杂色纻及杂毛以为衣,制裁不一。织籐为笠,饰以毛羽。兵有刀、槊、弓、箭、剑、铍之属。编纻为甲,或以熊豹之皮。王乘木兽,令人轝之而行,导从不过数十人。国人好相攻击,人皆骁健善走,难死而耐疮。诸洞各为部队,不相救助。两阵相当,勇者三五人相击射,如其不胜,一军皆走,遣人致谢,即共和解,收取斗死者共聚而食之。食皆用手。无赋敛,有事则均税。俗无文字,视月亏盈以纪时节,候草枯以为年岁。人深目长鼻,颇类於胡人。纵年老,发多不白。无君臣上下之节、拜伏之礼。父子同床而寝。妇人产乳,必食子衣。以木槽暴海水为盐,木汗为醋,酿米麹为酒。遇得异味,先进尊者。凡有宴会,执酒者必待呼而后饮。上王酒者,亦呼王名,衔杯共饮,颇同突厥。歌呼蹋蹄,一人唱,众人皆和,音颇哀怨。其死者气将绝,举於庭。浴其尸,以布帛缠之,裹以苇草,杂土而殡,上不起坟。为子者,数月不食肉。有熊罴豺狼,尤多猪鸡,无牛羊驴马。厥田良沃,先以火烧,而引水灌之。持一插,以石为刃,长尺馀,阔数寸,而垦之。土宜播种,树木有同於江表。气候与岭南相类。俗事山海之神,祀以酒肴。斗战杀人,便将所杀人祭其神。
yáng dì dà yè chū, hǎi shī hé mán děng měi chūn qiū èr shí, tiān qīng qì jìng, dōng xiàng, yī xī shì yǒu yān wù zhī qì, yì bù zhī jǐ qiān lǐ. sān nián, dì lìng yǔ qí wèi zhū kuān rù hǎi qiú fǎng yì sú, hé mán yán zhī, suì yǔ mán jù wǎng, yīn dào liú qiú guó. yán bù xiāng tōng, lüè yī rén, bìng qǔ qí bù jiǎ ér hái. shí wō guó shǐ lái zhāo, jiàn zhī yuē:" cǐ yí xié jiǔ guó rén suǒ yòng yě." dì qiǎn hǔ bēn láng jiāng chén léng cháo qǐng dài fū zhāng zhèn zhōu lǜ bīng zì yì ān jīn cháo yáng jùn. fú hǎi jī zhī. zhì liú qiú. chū, léng jiāng nán fāng zhū guó rén cóng jūn, yǒu kūn lún rén pō jiě qí yǔ, qiǎn rén wèi yù zhī. liú qiú bù cóng, jù nì guān jūn. léng jī zǒu zhī, jìn zhì qí dōu. pín zhàn jiē bài, huǐ qí gōng shì, lǔ qí nán nǚ shù qiān rén ér hái.
炀帝大业初,海师何蛮等每春秋二时,天清气静,东向,依稀似有烟雾之气,亦不知几千里。三年,帝令羽骑尉朱宽入海求访异俗,何蛮言之,遂与蛮俱往,因到流求国。言不相通,掠一人,并取其布甲而还。时倭国使来朝,见之曰:“此夷邪久国人所用也。”帝遣虎贲郎将陈棱、朝请大夫张镇州率兵自义安(今潮阳郡。)浮海击之。至流求。初,棱将南方诸国人从军,有昆仑人颇解其语,遣人慰谕之。流求不从,拒逆官军。棱击走之,进至其都。频战皆败,毁其宫室,虏其男女数千人而还。
mǐn yuè
闽越
mǐn yuè wáng wú zhū àn shuō wén yún:" mǐn, dōng yuè shé zhǒng, gù zì cóng mén chóng." jí yuè dōng hǎi wáng yáo zhě, qí xiān jiē yuè wáng jù jiàn zhī hòu yě, xìng zōu shì. qín yǐ bìng tiān xià, jiē fèi wèi jūn zhǎng, yǐ qí dì wèi mǐn zhōng jùn. jīn mǐn chuān jìn shì yě. jí zhū hóu pàn qín, wú zhū jí yáo lǜ yuè rén zuǒ hàn jī xiàng jí. hàn wǔ nián, fù lì wú zhū wèi mǐn yuè wáng, wáng mǐn zhōng gù dì, dōu dōng yě. jīn cháng lè jùn dì. xiào huì sān nián, jǔ gāo dì shí yuè gōng, yuē mǐn jūn yáo gōng duō, nǎi lì yáo wèi dōng hǎi wáng, dōu dōng ōu, jīn yǒng jiā jùn. shí sú hào wèi dōng ōu wáng. zhì xiào jǐng sān nián, wú wáng bì fǎn, wú pò, dōng ōu shòu hàn zhī gòu, shā wú wáng. wú wáng zhī zǐ zi jū zǐ huá wáng zǒu mǐn yuè, yuàn dōng ōu shā qí fù, cháng quàn mǐn yuè jī dōng ōu.
闽越王无诸(按说文云:“闽,东越蛇种,故字从门虫。”)及越东海王摇者,其先皆越王句践之后也,姓驺氏。秦已并天下,皆废为君长,以其地为闽中郡。(今闽川尽是也。)及诸侯叛秦,无诸及摇率越人佐汉击项籍。汉五年,复立无诸为闽越王,王闽中故地,都东冶。(今长乐郡地。)孝惠三年,举高帝时越功,曰闽君摇功多,乃立摇为东海王,都东瓯,(今永嘉郡。)时俗号为东瓯王。至孝景三年,吴王濞反,吴破,东瓯受汉之购,杀吴王。吴王之子子驹、子华亡走闽越,怨东瓯杀其父,常劝闽越击东瓯。
zhì wǔ dì jiàn yuán sān nián, mǐn yuè fā bīng wéi dōng ōu, nǎi qiǎn zhuāng zhù yǐ jié fā bīng kuài jī, suì fú hǎi jiù dōng ōu. wèi zhì, mǐn yuè yǐn qù, dōng ōu qǐng jǔ guó xǐ zhōng guó, réng lǜ qí zhòng sì wàn yú rén chù jiāng huái zhī jiān. zhì liù nián, mǐn yuè jī nán yuè. shàng qiǎn dà xíng wáng huī chū zhāng jùn, jīn zhāng jùn lín chuān nán kāng lú líng děng jùn dì. dà sī nóng hán ān guó chū kuài jī, jīn wú jùn yú háng kuài jī yú yáo dōng yáng lín hǎi yǒng jiā xìn ān jìn yún děng jùn dì. bīng wèi yú lǐng, mǐn yuè wáng yǐng fā bīng jù xiǎn. qí dì yú shàn shā wáng yǐng, shǐ rén xiè zuì. tiān zǐ zhào bà bīng, yuē:" yǐng děng shǒu è, dú wú zhū sūn yáo jūn yáo, yì hào. chǒu bù tóng móu yān." nǎi lì chǒu wèi yuè yáo wáng, fèng mǐn yuè sì. yú shàn yǐ shā yǐng, wēi xíng yú guó, tiān zǐ wén zhī, wèi yú shàn bù zú fù xīng shī, yuē:" yú shàn shù yǔ yǐng móu luàn, ér hòu shǒu zhū yǐng, shī dé bù láo." yīn lì yú shàn wèi dōng yuè wáng, yǔ yáo wáng bìng chǔ.
至武帝建元三年,闽越发兵围东瓯,乃遣庄助以节发兵会稽,遂浮海救东瓯。未至,闽越引去,东瓯请举国徙中国,仍率其众四万馀人处江淮之间。至六年,闽越击南越。上遣大行王恢出章郡,(今章郡、临川、南康、庐陵等郡地。)大司农韩安国出会稽,(今吴郡、馀杭、会稽、馀姚、东阳、临海、永嘉、信安、缙云等郡地。)兵未逾岭,闽越王郢发兵距险。其弟馀善杀王郢,使人谢罪。天子诏罢兵,曰:“郢等首恶,独无诸孙繇君(繇,邑号。)丑不同谋焉。”乃立丑为越繇王,奉闽越祀。馀善已杀郢,威行於国,天子闻之,为馀善不足复兴师,曰:“馀善数与郢谋乱,而后首诛郢,师得不劳。”因立馀善为东越王,与繇王并处。
zhì yuán dǐng wǔ nián, nán yuè fǎn. yú shàn shàng shū qǐng yǐ zú bā qiān cóng lóu chuán jiāng jūn jī lǚ jiā děng. bīng zhì jiē yáng, jīn cháo yáng jùn. yǐ hǎi fēng bō wèi cí, bù xíng, chí liǎng duān. shì shí yáng pū shàng shū, yuàn biàn yǐn bīng jī dōng yuè. dì yǐ shì zú láo juàn bù xǔ, bà bīng, lìng zhū xiào liú tún zhāng jùn méi lǐng jīn nán kāng jùn qián huà xiàn jiè. dài mìng. liù nián qiū, yú shàn wén lóu chuán qǐng zhū zhī, hàn bīng lín jìng, nǎi suì fǎn, qiǎn bīng rù méi lǐng, shā hàn xiào wèi. dì qiǎn héng hǎi jiāng jūn hán shuō zì jù zhāng, jīn yú yáo jùn. fú hǎi cóng dōng fāng wǎng, lóu chuán jiāng jūn yáng pū chū wǔ lín, zhōng wèi wáng wēn shū chū méi lǐng. yuán fēng yuán nián dōng, xián rù dōng yuè. yáo wáng jū gǔ shā yú shàn jiàng. yú shì tiān zǐ yuē:" dōng yuè xiá duō zǔ, mǐn yuè hàn, shù fǎn fù." zhào xǐ qí rén chù jiāng huái xián. dōng yuè dì suì xū. jí jīn mǐn chuān dì yě. wèi fēng yú shàn wèi dōng yuè wáng, suì wèi zhī dōng yuè.
至元鼎五年,南越反。馀善上书请以卒八千从楼船将军击吕嘉等。兵至揭阳,(今潮阳郡。)以海风波为辞,不行,持两端。是时杨仆上书,愿便引兵击东越。帝以士卒劳倦不许,罢兵,令诸校留屯章郡梅岭(今南康郡虔化县界。)待命。六年秋,馀善闻楼船请诛之,汉兵临境,乃遂反,遣兵入梅岭,杀汉校尉。帝遣横海将军韩说自句章,(今馀姚郡。)浮海从东方往,楼船将军杨仆出武林,中尉王温舒出梅岭。元封元年冬,咸入东越。繇王居股杀馀善降。於是天子曰:“东越陿多阻,闽越悍,数反覆。”诏徙其人处江淮閒。东越地遂虚。(即今闽川地也。为封馀善为东越王,遂谓之东越。)