strong xíng fǎ èr strong
刑法二
xíng zhì zhōng
刑制中
jìn dōng jìn sòng qí liáng chén hòu wèi běi qí hòu zhōu suí
(晋 东晋 宋 齐 梁 陈 后魏 北齐 后周 隋)
jìn wǔ dì tài shǐ sān nián, jiǎ chōng děng xiū lǜ lìng chéng, dì qīn zì lín jiǎng, shǐ péi kǎi zhí dú. sì nián zhēng yuè, dà shè tiān xià, nǎi bān xīn lǜ. qí hòu, míng fǎ yuàn zhāng fěi yòu zhù lǜ, biǎo shàng zhī, qí yào yuē:
晋武帝泰始三年,贾充等修律令成,帝亲自临讲,使裴楷执读。四年正月,大赦天下,乃颁新律。其后,明法掾张斐又注律,表上之,其要曰:
lǜ shǐ yú xíng míng zhě, suǒ yǐ dìng zuì zhì yě zhōng yú zhū hóu zhě, suǒ yǐ bì qí zhèng yě.
律始於刑名者,所以定罪制也;终於诸侯者,所以毕其政也。
xíng míng suǒ yǐ jīng lüè zuì fǎ zhī qīng zhòng, zhèng jiā jiǎn zhī děng chà, míng fā zhòng piān zhī duō yì, bǔ qí zhāng tiáo zhī bù zú, jiào jǔ shàng xià gāng lǐng. qí fàn dào zéi zhà wěi qǐng qiú zhě, zé qiú zuì yú cǐ, zuò yì shuǐ huǒ xù yǎng shǒu bèi zhī xì shì, jiē qiú zhī zuò běn míng. gào xùn wèi zhī xīn shé, bǔ xì wèi zhī shǒu zú, duàn yù wèi zhī dìng zuì, míng lì qí qí fǎ zhì. zì shǐ jí zhōng, wǎng ér bù qióng, biàn dòng wú cháng, zhōu liú sì jí, shàng xià wú fāng, bù lí yú fǎ lǜ zhī zhōng.
刑名所以经略罪法之轻重,正加减之等差,明发众篇之多义,补其章条之不足,较举上下纲领。其犯盗贼、诈伪、请赇者,则求罪於此,作役、水火、畜养、守备之细事,皆求之作本名。告讯为之心舌,捕系为之手足,断狱为之定罪,名例齐其法制。自始及终,往而不穷,变动无常,周流四极,上下无方,不离於法律之中。
qí zhī ér fàn zhī wèi zhī" gù", yì bù yǐ wéi rán wèi zhī" shī", wéi zhōng qī shàng wèi zhī" mán", bèi xìn cáng qiǎo wèi zhī" zhà", kuī lǐ fèi jié wèi zhī" bù jìng", liǎng sòng xiāng qù wèi zhī" dòu", liǎng hé xiāng hài wèi zhī" xì", wú biàn zhǎn jī wèi zhī" zéi", bù yì wù fàn wèi zhī" guò", nì jié jué lǐ wèi zhī" bù dào", líng shàng tiě guì wèi zhī" è nì", jiāng hài wèi fā wèi zhī" qiāng", chàng shǒu xiān yán wèi zhī" zào yì", èr rén duì yì wèi zhī" móu", zhì zhòng jiàn jì wèi zhī" lǜ", bù hé wèi zhī" qiáng", gōng è wèi zhī" lüè", sān rén wèi zhī" qún", qǔ fēi qí wù wèi zhī" dào", huò cái zhī lì wèi zhī" zāng": fán èr shí zhě, lǜ yì zhī jiào míng yě.
其知而犯之谓之“故”,意不以为然谓之“失”,违忠欺上谓之“谩”,背信藏巧谓之“诈”,亏礼废节谓之“不敬”,两讼相趣谓之“斗”,两和相害谓之“戏”,无变斩击谓之“贼”,不意误犯谓之“过”,逆节绝理谓之”不道”,陵上僣贵谓之“恶逆”,将害未发谓之“戕”,倡首先言谓之“造意”,二人对议谓之“谋”,制众建计谓之“率”,不和谓之“强”,攻恶谓之“略”,三人谓之“群”,取非其物谓之“盗”,货财之利谓之“赃”:凡二十者,律义之较名也。
fū lǜ zhě, dāng shèn qí biàn, shěn qí lǐ. ruò bù chéng yòng zhào shū, wú gù shī zhī xíng, dāng cóng shú. móu fǎn zhī tóng wǔ, shí bù zhī qíng, dāng cóng xíng. cǐ gù shī zhī biàn yě. bēi yǔ zūn dòu, jiē wèi zéi, dòu zhī jiā bīng rèn shuǐ huǒ zhōng, bù dé wèi xì, xì zhī zhòng yě. xiàng rén shì lú dào jìng shè, bù dé wèi guò, shī zhī jìn yě. dū chéng rén zhòng zhōng zǒu mǎ shā rén, dāng wèi zéi, zéi zhī shì yě. guò shī shì zéi, xì shì dòu, dòu ér shā shāng bàng rén yòu shì wù, dào shāng fù shǒu shì qiáng dào, ā rén qǔ cái shì shòu qiú, qiú cí suǒ lián shì gào hé, zhū wù tīng zhì shì gù zòng, chí zhì shì kǒng hē: rú cǐ zhī bǐ, wèi wú cháng zhī gé yě.
夫律者,当慎其变,审其理。若不承用诏书,无故失之刑,当从赎。谋反之同伍,实不知情,当从刑。此故失之变也。卑与尊斗,皆为贼,斗之加兵刃水火中,不得为戏,戏之重也。向人室庐道迳射,不得为过,失之禁也。都城人众中走马杀人,当为贼,贼之似也。过失似贼,戏似斗,斗而杀伤傍人又似误,盗伤缚守似强盗,呵人取财似受赇,囚辞所连似告劾,诸勿听治似故纵,持质似恐喝:如此之比,为无常之格也。
wǔ xíng bù jiǎn, zhèng yú wǔ fá, wǔ fá bù fú, zhèng yú wǔ guò, yì shàn gōng è, yǐ jīn shú zhī. gù lǜ zhì, shēng fá bù guò shí sì děng, sǐ xíng bù guò sān, tú jiā bù guò liù, qiú jiā bù guò wǔ, lèi zuò bù guò shí yī suì, lèi chī bù guò qiān èr bǎi, xíng děng bù guò yī suì, jīn děng bù guò sì liǎng. yuè shú bù jì rì, rì zuò bù jū yuè, suì shù bù yí rùn. bù yǐ jiā zhì sǐ, bìng sǐ bù fù jiā. bù kě lèi zhě, gù yǒu bìng shù bù kě bìng shù, nǎi lèi qí jiā. yǐ jiā lùn zhě, dàn dé qí jiā yǔ jiā tóng zhě, lián dé qí běn. bù zài cì zhě, bù yǐ tōng lùn. yǐ rén dé zuì yú rén tóng, yǐ fǎ dé zuì yǔ fǎ tóng. qīn shēng hài sǐ, bù kě qí qí fáng qīn shū gōng sī, bù kě cháng qí jiào. lǐ yuè chóng yú shàng, gù jiàng qí xíng xíng fǎ xián yú xià, gù quán qí fǎ. shì gù zūn bēi xù, rén yì míng, jiǔ zú qīn, wáng dào píng yě.
五刑不简,正於五罚,五罚不服,正於五过,意善功恶,以金赎之。故律制,生罚不过十四等,死刑不过三,徒加不过六,囚加不过五,累作不过十一岁,累笞不过千二百,刑等不过一岁,金等不过四两。月赎不计日,日作不拘月,岁数不疑闰。不以加至死,并死不复加。不可累者,故有并数;不可并数,乃累其加。以加论者,但得其加;与加同者,连得其本。不在次者,不以通论。以人得罪与人同,以法得罪与法同。侵生害死,不可齐其防;亲疏公私,不可常其教。礼乐崇於上,故降其刑;刑法闲於下,故全其法。是故尊卑叙,仁义明,九族亲,王道平也。
lǜ yǒu shì zhuàng xiāng sì ér zuì míng xiāng shè zhě, ruò jiā wēi shì xià shǒu qǔ cái wèi qiáng dào, bù zì zhī wáng wèi fù shǒu, jiāng zhōng yǒu è yán wèi kǒng hē, bù yǐ zuì míng ā wèi ā rén, yǐ zuì míng ā wèi shòu qiú, jié zhào qí cái wèi chí zhì: cǐ liù zhě, yǐ wēi shì dé cái ér míng shū zhě yě. jí bù qiú zì yǔ wèi shòu qiú, suǒ jiān qiú ér hòu qǔ wèi dào zāng, shū rù ā shòu wèi liú nàn, liǎn rén cái wù jī cáng yú guān wèi shàn fù, jiā ōu jī zhī wèi lù rǔ: zhū rú cǐ lèi, jiē wèi yǐ wēi shì dé cái ér zuì xiāng sì zhě yě.
律有事状相似而罪名相涉者,若加威势下手取财为强盗,不自知亡为缚守,将中有恶言为恐喝,不以罪名呵为呵人,以罪名呵为受赇,劫召其财为持质:此六者,以威势得财而名殊者也。即不求自与为受求,所监求而后取为盗赃,输入呵受为留难,敛人财物积藏於官为擅赋,加殴击之为戮辱:诸如此类,皆为以威势得财而罪相似者也。
fū xíng zhě, sī lǐ zhī guān lǐ zhě, qiú qíng zhī jī qíng zhě, xīn shén zhī shǐ. xīn gǎn zé qíng dòng yú zhōng, ér xíng yú yán, chàng yú sì zhī, fā yú shì yè. shì gù jiān rén xīn kuì ér miàn chì, nèi bù ér sè duó. lùn zuì zhě wù běn qí xīn, shěn qí qíng, jīng qí shì, jìn qǔ zhū shēn, yuǎn qǔ zhū wù, rán hòu nǎi kě yǐ zhèng xíng. yǎng shǒu shì qǐ, fǔ shǒu shì duó, pěng shǒu shì xiè, nǐ shǒu shì sù, gǒng bì shì zì shǒu, rǎng bì shì gé dòu, jīn zhuāng shì wēi, yí yuè shì fú, xǐ nù yōu jù, mào zài shēng sè jiān zhēn měng ruò, hòu zài shì xī. chū kǒu yǒu yán dāng wèi gào, xià shǒu yǒu jìn dāng wèi zéi, xǐ zǐ shā nù zi dāng wèi xì, nù zi shā xǐ zǐ dāng wèi zéi: zhū rú cǐ lèi, zì fēi zhì jīng bù néng jí qí lǐ yě.
夫刑者,司理之官;理者,求情之机;情者,心神之使。心感则情动於中,而形於言,畅於四支,发於事业。是故奸人心愧而面赤,内怖而色夺。论罪者务本其心,审其情,精其事,近取诸身,远取诸物,然后乃可以正刑。仰手似乞,俯手似夺,捧手似谢,拟手似诉,拱臂似自首,攘臂似格斗,矜庄似威,怡悦似福,喜怒忧惧,貌在声色;奸贞猛弱,候在视息。出口有言当为告,下手有禁当为贼,喜子杀怒子当为戏,怒子杀喜子当为贼:诸如此类,自非至精不能极其理也。
lǜ zhī míng lì, fēi zhèng wén ér fēn míng yě. ruò bā shí, fēi shā shāng rén, tā jiē wù lùn, jí wū gào móu fǎn zhě fǎn zuò. shí suì, bù dé gào yán rén jí nú bì hàn zhǔ, zhǔ dé yè shā zhī. zéi fán rén lú shè jī jù, dào zāng wǔ pǐ yǐ shàng, qì shì jí fán gōng fǔ jī jù dào, yì dāng yǔ tóng. ōu rén, jiào lìng zhě yǔ tóng zuì jí lìng rén ōu qí fù mǔ, bù kě yǔ xíng zhě tóng dé zhòng yě. ruò dé yí wù qiáng qǔ qiáng qǐ zhī lèi, wú hái zāng fǎ suí lì bì zhī wén. fǎ lǜ zhōng zhū bù jìng, wéi yí shī shì, jí fàn zuì wèi gōng wèi sī, zāng rù shēn bù rù shēn, jiē suí shì qīng zhòng qǔ fǎ, yǐ lì qiú qí míng yě.
律之名例,非正文而分明也。若八十,非杀伤人,他皆勿论,即诬告谋反者反坐。十岁,不得告言人;即奴婢捍主,主得谒杀之。贼燔人庐舍积聚,盗赃五疋以上,弃市;即燔宫府积聚盗,亦当与同。殴人,教令者与同罪;即令人殴其父母,不可与行者同得重也。若得遗物强取强乞之类,无还赃法随例畀之文。法律中诸不敬,违仪失式,及犯罪为公为私,赃入身不入身,皆随事轻重取法,以例求其名也。
fū lǐ zhě, jīng xuán zhī miào, bù kě yǐ yī fāng xíng yě lǜ zhě, yōu lǐ zhī ào, bù kě yǐ yī tǐ shǒu yě. huò jì guò yǐ pèi zuì, huò huà lüè yǐ xún cháng, huò suí shì yǐ jìn qíng, huò qǔ shě yǐ cóng shí, huò tuī zhòng yǐ lì fáng, huò yǐn qīng yǐ jiù xià. gōng sī fèi bì zhī yí, chú xuē zhòng qīng zhī biàn, jiē suǒ yǐ lín shí guān xìn zhě. yòng fǎ zhí quán zhě yōu yú wèi zhì zhī zhōng, cǎi qí gēn yá zhī wēi, zhì zhī jī gé zhī shàng, chēng qīng zhòng yú háo zhū, kǎo bèi lèi yú cān wǔ, rán hòu nǎi kě yǐ lǐ zhí xíng zhèng.
夫理者,精玄之妙,不可以一方行也;律者,幽理之奥,不可以一体守也。或计过以配罪,或化略以循常,或随事以尽情,或取舍以从时,或推重以立防,或引轻以就下。公私废避之宜,除削重轻之变,皆所以临时观衅者。用法执诠者幽於未制之中,采其根芽之微,致之机格之上,称轻重於毫铢,考辈类於参伍,然后乃可以理直刑正。
fū fèng shèng diǎn zhě ruò cāo dāo zhí shéng, dāo wàng jiā zé shāng wù, shéng wàng dàn zé qīn zhí. xiāo shǒu zhě è zhī zhǎng, zhǎn xíng zhě zuì zhī dà, qì shì zhě sǐ zhī xià, kūn zuò zhě xíng zhī wēi, shú fá zhě wù zhī jiè: wáng zhě lì cǐ wǔ xíng, suǒ yǐ bǎo jūn zǐ ér bī xiǎo rén yě, gù wèi chì shèn zhī jīng, jiē nǐ zhōu yì yǒu biàn tōng zhī tǐ yān.
夫奉圣典者若操刀执绳,刀妄加则伤物,绳妄弹则侵直。枭首者恶之长,斩刑者罪之大,弃市者死之下,髡作者刑之威,赎罚者误之诫:王者立此五刑,所以宝君子而逼小人也,故为敕慎之经,皆拟周易有变通之体焉。
fū xíng ér shàng zhě wèi zhī dào, xíng ér xià zhě wèi zhī qì, tuī ér xíng zhī wèi zhī tōng, jǔ ér cuò zhī wèi zhī gé. xíng shā zhě shì dōng zhèn yào zhī xiàng, kūn zuì zhě shì qiū diāo luò zhī biàn, shú shī zhě shì chūn yáng huǐ lìn zhī cī yě. wǔ xíng chéng zhāng, zhé xiāng yī zhǔn, fǎ lǜ zhī yì yě.
夫形而上者谓之道,形而下者谓之器,推而行之谓之通,举而措之谓之格。刑杀者是冬震曜之象,髡罪者似秋彫落之变,赎失者是春阳悔吝之疵也。五刑成章,辄相依准,法律之义也。
dōng jìn yuán dì wèi chéng xiàng, zài jiāng dōng chéng zhì. shí bǎi dù cǎo chuàng, yì duàn bù xún fǎ, rén lì yì yì, gāo xià wú zhuàng. zhǔ bù xióng yuǎn zòu yuē:" zì jūn xìng yǐ lái, lín shì gǎi zhì, cháo zuò xī gǎi, zhì yú zhǔ zhě bù gǎn rèn fǎ, měi zhé guān zī, wěi zhī dà guān, fēi wéi zhèng zhī tǐ. ruò běn cáo chǔ shì bù hé fǎ lìng, jiān sī dāng yǐ fǎ dàn wéi, bù dé dòng yòng kāi sāi, yǐ huài chéng shì. àn fǎ gài cū shù, fēi miào dào yě, jiǎo gē wù qíng, yǐ chéng fǎ ěr. ruò měi suí wù qíng, zhé gǎi fǎ zhì, cǐ wèi yǐ qíng huài fǎ. fǎ zhī bù yī, shì wèi duō mén, kāi rén shì zhī lù, guǎng sī qǐng zhī duān, fēi xiān wáng lì fǎ zhī běn yì yě. fán wèi bó yì zhě, ruò wéi lǜ lìng jié dù, dāng hé jīng zhuàn jí qián bǐ gù shì, bù dé rèn qíng yǐ pò chéng fǎ. yú wèi yí lìng lù shì gèng lì tiáo zhì, zhū lì yì zhě jiē dāng yǐn lǜ lìng jīng zhuàn, bù dé zhí yǐ qíng yán, wú suǒ yī zhǔn, yǐ kuī jiù diǎn yě." shì shí dì yǐ quán yí cóng shì, shàng wèi néng cóng. ér hé dōng wèi zhǎn wèi jìn wáng dà lǐ, kǎo tī gù shì yǒu bù hé qíng zhě, yòu shàng shū yuē:" jīn shī xíng zhào shū, yǒu kǎo zi zhèng fù sǐ xíng, huò biān fù mǔ wèn zi suǒ zài. jìn zhǔ zhě suǒ chēng gēng yín zhào shū, jǔ jiā táo wáng jiā zhǎng zhǎn. ruò jiā zhǎng shì táo wáng zhī zhǔ, zhǎn zhī suī zhòng yóu kě shè zǐ sūn fàn shì, jiāng kǎo fù zǔ táo wáng, táo wáng shì zǐ sūn, ér fù zǔ yīng qí kù. shāng shùn pò jiào, rú cǐ zhě zhòng. xiāng yǐn zhī dào lí, zé jūn chén zhī yì fèi jūn chén zhī yì fèi, zé fàn shàng zhī jiān shēng yǐ. jīn zhào shū yí chú zhě duō, yǒu biàn yú dāng jīn, zhe wèi zhèng tiáo, zé fǎ chà jiǎn yì." yuán dì lìng yuē:" xiān zì yuán kāng yǐ lái, shì gù jiàn zhēn, xíng jìn zī màn. dà lǐ suǒ shàng, yí cháo táng huì yì, juān chú zhào shū bù kě yòng zhě, cǐ gū suǒ xū xīn zhě yě."
东晋元帝为丞相,在江东承制。时百度草创,议断不循法,人立异议,高下无状。主簿熊远奏曰:“自军兴以来,临事改制,朝作夕改,至於主者不敢任法,每辄关谘,委之大官,非为政之体。若本曹处事不合法令,监司当以法弹违,不得动用开塞,以坏成事。按法盖粗术,非妙道也,矫割物情,以成法耳。若每随物情,辄改法制,此为以情坏法。法之不一,是谓多门,开人事之路,广私请之端,非先王立法之本意也。凡为駮议者,若违律令节度,当合经传及前比故事,不得任情以破成法。愚谓宜令录事更立条制,诸立议者皆当引律令经传,不得直以情言,无所依准,以亏旧典也。”是时帝以权宜从事,尚未能从。而河东卫展为晋王大理,考擿故事有不合情者,又上书曰:“今施行诏书,有考子正父死刑,或鞭父母问子所在。近主者所称庚寅诏书,举家逃亡家长斩。若家长是逃亡之主,斩之虽重犹可;设子孙犯事,将考父祖逃亡,逃亡是子孙,而父祖婴其酷。伤顺破教,如此者众。相隐之道离,则君臣之义废;君臣之义废,则犯上之奸生矣。今诏书宜除者多,有便於当今,著为正条,则法差简易。”元帝令曰:“先自元康以来,事故荐臻,刑禁滋蔓。大理所上,宜朝堂会议,蠲除诏书不可用者,此孤所虚心者也。”
sòng wén dì shí, cài kuò wèi shì zhōng, jiàn yì yǐ wéi:" jū yù bù yí lìng zǐ sūn xià cí, míng yán fù zǔ zhī zuì. kuī jiào shāng qíng, mò cǐ wèi dà. zì jīn dàn lìng jiā rén yǔ qiú xiāng jiàn, wú qǐ jū zhī sù, biàn zú yǐ míng fú zuì, bù xū zé jiā rén xià cí." cháo yì xián yǐ wéi yǔn, cóng zhī.
宋文帝时,蔡廓为侍中,建议以为:“鞫狱不宜令子孙下辞,明言父祖之罪。亏教伤情,莫此为大。自今但令家人与囚相见,无乞鞫之诉,便足以明伏罪,不须责家人下辞。”朝议咸以为允,从之。
shí wáng hóng shàng shū yuē:" zhǔ shǒu tōu wǔ pǐ, cháng tōu sì shí pǐ, bìng sǐ, tài zhòng. qǐng jiā zhǔ shǒu zhì shí pǐ, cháng tōu zhì wǔ shí pǐ." jù kuān shù piān. liú xiù zhī wèi shàng shū yòu pú yè, qǐng gǎi dìng zhì lìng, yí bù rén shā zhǎng lì kē, yì zhě wèi zhí shè yí jiā xǐ sòng, xiù zhī wèi:" lǜ wén suī bù míng bù rén shā guān zhǎng zhī zhǐ, ruò zhí shè dàn zhǐ xǐ sòng, biàn yǔ yōu yōu shā rén céng wú yī yì. rén jìng guān zhǎng, bǐ zhī fù mǔ, xíng hài zhī shēn suī yù shè, wèi yí fù shàng fāng, qióng qí tiān mìng, jiā kǒu lìng bǔ bīng." cóng zhī.
时王弘上疏曰:“主守偷五疋,常偷四十疋,并死,太重。请加主守至十疋,常偷至五十疋。”(具宽恕篇。)刘秀之为尚书右仆射,请改定制令,疑部人杀长吏科,议者谓值赦宜加徙送,秀之谓:“律文虽不明部人杀官长之旨,若值赦但止徙送,便与悠悠杀人曾无一异。人敬官长,比之父母,行害之身虽遇赦,谓宜付尚方,穷其天命,家口令补兵。”从之。
xiè zhuāng wèi dōu guān shàng shū, zòu gǎi dìng zhōu yù yuē:" jiù guān zhǎng jìng qiú bì, jùn qiǎn dū yóu àn yàn, réng jiù shī xíng. dū yóu jiàn lì, fēi néng yì yú guān zhǎng, suī yǒu àn yàn zhī míng, ér wú yán jiū zhī shí. yú wèi cǐ zhì yí gé. zì jīn rù zhòng zhī qiú, xiàn kǎo zhèng bì, yǐ shì yán jùn, bìng sòng qiú shēn, wěi èr qiān dàn qīn lín fù biàn, bì shōu shēng tūn xìn, rán hòu jiù lù. ruò èr qiān dàn bù néng jué, nǎi dù tíng wèi. shén zhōu tǒng wài, yí zhī cì shǐ, cì shǐ yǒu yí, yì guī tái yù. bì lìng sǐ zhě bù yuàn, shēng zhě wú hèn."
谢庄为都官尚书,奏改定州狱曰:“旧官长竟囚毕,郡遣督邮案验,仍就施刑。督邮贱吏,非能异於官长,虽有案验之名,而无研究之实。愚谓此制宜革。自今入重之囚,县考正毕,以事言郡,并送囚身,委二千石亲临覆辩,必收声吞衅,然后就戮。若二千石不能决,乃度廷尉。神州统外,移之刺史,刺史有疑,亦归台狱。必令死者不怨,生者无恨。”
qí wǔ dì lìng shān dìng láng wáng zhí zhī jí zhù zhāng dù jiù lǜ, hé wéi yī shū, fán qiān wǔ bǎi sān shí tiáo. shì wèi shī xíng, qí wén dài miè.
齐武帝令删定郎王植之集注张、杜旧律,合为一书,凡千五百三十条。事未施行,其文殆灭。
liáng wǔ dì zhì, yī zhōu hàn jiù shì, yǒu zuì zhě shú. qí kē, fán zài guān shēn fàn, fá jīn. biān zhàng zhàng dū zhī zuì, xī rù shú tíng fá. qí tái shěng lìng shǐ shì zú yù shú zhě, tīng zhī.
梁武帝制,依周、汉旧事,有罪者赎。其科,凡在官身犯,罚金。鞭杖杖督之罪,悉入赎停罚。其台省令史士卒欲赎者,听之。
shí qí shí jiù láng cài fǎ dù, néng yán qí wáng zhí zhī lǜ, yú shì shǐ sǔn yì jiù běn, yǐ wéi liáng lǜ. tiān jiàn chū, yòu lìng wáng liàng děng dìng wèi èr shí piān: yī yuē xíng míng, èr yuē fǎ lì, sān yuē dào jié, sì yuē zéi pàn, wǔ yuē zhà wěi, liù yuē shòu qiú, qī yuē gào hé, bā yuē tǎo bǔ, jiǔ yuē xì xùn, shí yuē duàn yù, shí yī yuē zá, shí èr yuē hù, shí sān yuē shàn xìng, shí sì yuē huǐ wáng, shí wǔ yuē wèi gōng, shí liù yuē shuǐ huǒ, shí qī yuē cāng kù, shí bā yuē jiù, shí jiǔ yuē guān shì, èr shí yuē wéi zhì. qí zhì xíng wèi shí wǔ děng zhī chà: qì shì yǐ shàng wèi sǐ zuì, dà zuì xiāo qí shǒu, qí cì qì shì. xíng èr suì yǐ shàng wèi nài zuì, yán gè suí jì néng ér rèn shǐ zhī yě. yǒu kūn qián wǔ suì xíng, chī èr bǎi, shōu shú juàn nán zǐ liù shí pǐ yòu yǒu sì suì xíng, nán zǐ sì shí bā pǐ yòu yǒu sān suì xíng, nán zǐ sān shí liù pǐ yòu yǒu èr suì xíng, nán zǐ èr shí sì pǐ. fá jīn yī liǎng yǐ shàng wèi shú zuì. shú sǐ zhě, jīn èr jīn, nán zǐ shí liù pǐ shú kūn qián wǔ suì xíng chī èr bǎi zhě, jīn yī jīn shí èr liǎng, nán zǐ shí sì pǐ shú sì suì xíng zhě, jīn yī jīn bā liǎng, nán zǐ shí èr pǐ shú sān suì xíng zhě, jīn yī jīn sì liǎng, nán zǐ shí pǐ shú èr suì xíng zhě, jīn yī jīn, nán zǐ bā pǐ fá jīn shí èr liǎng zhě, nán zǐ liù pǐ fá jīn bā liǎng zhě, nán zǐ sì pǐ fá jīn sì liǎng zhě, nán zǐ èr pǐ fá jīn èr liǎng zhě, nán zǐ yī pǐ fá jīn yī liǎng zhě, nán zǐ èr zhàng. nǚ zǐ gè bàn zhī. wǔ xíng bù jiǎn, zhèng yú wǔ fá wǔ fá bù fú, zhèng yú wǔ guò, yǐ shú lùn, gù wèi cǐ shí sì děng zhī zhì. yòu zhì jiǔ děng zhī chà: yǒu yī suì xíng, bàn suì xíng, bǎi rì xíng, biān zhàng yī bǎi, biān zhàng wǔ shí, biān zhàng sì shí, biān zhàng sān shí, biān zhàng èr shí, biān zhàng shí. yòu yǒu bā děng zhī chà: yī yuē miǎn guān, jiā zhàng dū yī bǎi èr yuē miǎn guān sān yuē duó láo bǎi rì, zhàng dū yī bǎi sì yuē zhàng dū yī bǎi wǔ yuē zhàng dū wǔ shí liù yuē zhàng dū sì shí qī yuē zhàng dū èr shí bā yuē zhàng dū shí. lùn jiā zhě shàng jiù cì, dāng jiǎn zhě xià jiù cì. fán xì yù zhě, bù jí dá kuǎn, yīng jiā cè fá, bù dé yǐ rén shì wèi gé. ruò rén shì fàn fá, wéi hàn bù kuǎn, yí cè fá zhě, xiān cān yì dié qǐ, rán hòu kē xíng. duàn shí sān rì, tīng jiā rén jìn zhōu èr shēng. nǚ jí lǎo xiǎo, bǎi wǔ shí kè nǎi yǔ zhōu, mǎn qiān kè ér zhǐ. qiú yǒu xiè chǒu dòu xiè jí qián, bìng lì qīng zhòng dà xiǎo zhī chà, ér wèi dìng zhì. qí biān, yǒu zhì biān fǎ biān cháng biān, fán sān děng zhī chà. zhì biān, shēng gé lián chéng fǎ biān, shēng gé qù lián cháng biān, shú dá zhī shé fǎn bù qù lián. jiē zuò hè tóu niǔ, zhǎng chǐ yī cùn. shāo zhǎng èr chǐ qī cùn, guǎng sān fēn, bǎ zhǎng èr chǐ wǔ cùn. zhàng jiē yòng shēng jīng, zhǎng liù chǐ. yǒu dà zhàng fǎ zhàng xiǎo zhàng sān děng zhī chà. dà zhàng dà tóu wéi cùn sān fēn, xiǎo tóu bā fēn bàn. fǎ zhàng wéi cùn sān fēn, xiǎo tóu wǔ fēn xiǎo zhàng wéi cùn yī fēn, xiǎo tóu jí miǎo. zhū dū fá, dà zuì wú guò wǔ shí sān shí, xiǎo zhě èr shí. dāng chī èr bǎi yǐ shàng zhě, chī bàn, yú bàn hòu jué, zhōng fēn biān zhàng. lǎo xiǎo yú lǜ lìng dāng háng biān zhàng fá zhě, jiē bàn zhī. qí yīng de fǎ biān zhàng zhě, yǐ shú dá biān xiǎo zhàng. guò wǔ shí zhě, shāo xíng zhī. jiāng lì yǐ shàng jí nǚ rén yīng yǒu fá zhě, yǐ fá jīn dài zhī. qí yǐ zhí yuán yīng fá jí lǜ lìng zhǐ míng zhì fá zhě, bù yòng cǐ lìng. qí wèn shì zhū fá, jiē yòng shú dá biān xiǎo zhàng. qí zhì biān zhì zhàng, fǎ biān fǎ zhàng, zì fēi tè zhào, jiē bù de yòng. zhào biān zhàng zài jīng shī zhě, jiē yú yún lóng mén xíng. nǚ zǐ huái yùn zhě, wù dé jué fá. qí fǎn pàn dà nì yǐ shàng, jiē zhǎn. fù zǐ tóng chǎn nán, wú shào zhǎng, jiē qì shì. mǔ qī zǐ mèi jí yìng cóng zuò qì shì zhě, qī zǐ nǚ qiè tóng bǔ xī guān wèi nú bì. zī cái méi guān. jié shēn jiē zhǎn, qī zǐ bǔ bīng. yù shè jiàng sǐ zhě, zhǎn miàn wèi jié zì, zhǎn yīn dōu gǎn fǎn. kūn qián, bǔ yě suǒ shì zhōng shēn. qí xià yòu zhé yùn pèi cái guān yě shì shàng fāng suǒ shì, jiē yǐ qīng zhòng chà qí nián shù, qí zhòng zhě huò zhōng shēn. shì rén yǒu jìn gù zhī kē, yì yǐ qīng zhòng wèi chà. qí fàn qīng yì, zé zhōng shēn bù chǐ. nài zuì qiú bā shí yǐ shàng shí suì yǐ xià, jí yùn zhě máng zhě zhū rú dāng xiè xì zhě, jí jùn guó tài shǒu xiāng dū wèi guān zhōng hóu yǐ xià tíng hòu yǐ shàng zhī fù mǔ qī zǐ, jí suǒ zuò fēi sǐ zuì chú míng zhī zuì, èr qiān dàn yǐ shàng fēi kǎn zhēng zhě, bìng sòng xì zhī. dān yáng yǐn yuè yī yì jiàn kāng xiàn, lìng sān guān cān gòng lù yù, chá duàn wǎng zhí. qí shàng shū dāng lù rén zhī yuè zhě, yǔ shàng shū cān gòng lù zhī. fán dìng zuì èr qiān wǔ bǎi èr shí jiǔ tiáo. yòu yǒu lìng sān shí juǎn. qí hòu, chú shú zuì zhī kē. jiù yù fǎ, fū yǒu zuì, dǎi qī zǐ zi yǒu zuì, dǎi fù mǔ. shí yī nián zhào yuē:" zì jīn bǔ zhé zhī jiā jí zuì yīng zhì zuò, ruò nián yǒu lǎo xiǎo zhě, kě tíng jiāng sòng." shí sì nián, yòu chú zhǎn miàn zhī xíng. dì yōu jiè cháo shì, yǒu zuì duō qū fǎ shēn zhī, bǎi xìng yǒu fàn zé àn fǎ. jù wǔ wěn piān.
时齐时旧郎蔡法度,能言齐王植之律,於是使损益旧本,以为梁律。天监初,又令王亮等定为二十篇:一曰刑名,二曰法例,三曰盗劫,四曰贼叛,五曰诈伪,六曰受赇,七曰告劾,八曰讨捕,九曰系讯,十曰断狱,十一曰杂,十二曰户,十三曰擅兴,十四曰毁亡,十五曰卫宫,十六曰水火,十七曰仓库,十八曰厩,十九曰关市,二十曰违制。其制刑为十五等之差:弃市以上为死罪,大罪枭其首,其次弃市。刑二岁以上为耐罪,言各随伎能而任使之也。有髡钳五岁刑,笞二百,收赎绢男子六十疋;又有四岁刑,男子四十八疋;又有三岁刑,男子三十六疋;又有二岁刑,男子二十四疋。罚金一两以上为赎罪。赎死者,金二斤,男子十六疋;赎髡钳五岁刑笞二百者,金一斤十二两,男子十四疋;赎四岁刑者,金一斤八两,男子十二疋;赎三岁刑者,金一斤四两,男子十疋;赎二岁刑者,金一斤,男子八疋;罚金十二两者,男子六疋;罚金八两者,男子四疋;罚金四两者,男子二疋;罚金二两者,男子一疋;罚金一两者,男子二丈。女子各半之。五刑不简,正於五罚;五罚不服,正於五过,以赎论,故为此十四等之制。又制九等之差:有一岁刑,半岁刑,百日刑,鞭杖一百,鞭杖五十,鞭杖四十,鞭杖三十,鞭杖二十,鞭杖十。又有八等之差:一曰免官,加杖督一百;二曰免官;三曰夺劳百日,杖督一百;四曰杖督一百;五曰杖督五十;六曰杖督四十;七曰杖督二十;八曰杖督十。论加者上就次,当减者下就次。凡系狱者,不即答款,应加测罚,不得以人士为隔。若人士犯罚,违捍不款,宜测罚者,先参议牒启,然后科行。断食三日,听家人进粥二升。女及老小,百五十刻乃与粥,满千刻而止。囚有械、杻、斗械及钳,并立轻重大小之差,而为定制。其鞭,有制鞭、法鞭、常鞭,凡三等之差。制鞭,生革廉成;法鞭,生革去廉;常鞭,熟靼(之舌反)不去廉。皆作鹤头纽,长尺一寸。梢长二尺七寸,广三分,靶长二尺五寸。杖皆用生荆,长六尺。有大杖、法杖、小杖三等之差。大杖大头围寸三分,小头八分半。法杖围寸三分,小头五分;小杖围寸一分,小头极杪。诸督罚,大罪无过五十、三十,小者二十。当笞二百以上者,笞半,馀半后决,中分鞭杖。老小於律令当行鞭杖罚者,皆半之。其应得法鞭、杖者,以熟靼鞭、小杖。过五十者,稍行之。将吏以上及女人应有罚者,以罚金代之。其以职员应罚及律令指名制罚者,不用此令。其问事诸罚,皆用熟靼鞭、小杖。其制鞭、制杖,法鞭、法杖,自非特诏,皆不得用。诏鞭杖在京师者,皆於云龙门行。女子怀孕者,勿得决罚。其反、叛、大逆以上,皆斩。父子同产男,无少长,皆弃市。母妻姊妹及应从坐弃市者,妻子女妾同补奚官为奴婢。资财没官。劫身皆斩,妻子补兵。遇赦降死者,黵面为劫字,(黵音都感反。)髡钳,补冶锁士终身。其下又谪运配材官冶士、尚方锁士,皆以轻重差其年数,其重者或终身。士人有禁锢之科,亦以轻重为差。其犯清议,则终身不齿。耐罪囚八十以上十岁以下,及孕者、盲者、侏儒当械系者,及郡国太守相、都尉、关中侯以下亭侯以上之父母妻子,及所坐非死罪除名之罪,二千石以上非槛徵者,并颂系之。丹阳尹月一诣建康县,令三官参共录狱,察断枉直。其尚书当录人之月者,与尚书参共录之。凡定罪二千五百二十九条。又有令三十卷。其后,除赎罪之科。旧狱法,夫有罪,逮妻子;子有罪,逮父母。十一年诏曰:”自今捕谪之家及罪应质作,若年有老小者,可停将送。”十四年,又除黵面之刑。帝优借朝士,有罪多屈法申之,百姓有犯则按法。(具舞紊篇。)
yì yuē: fū àn fǎ yòng xíng, chéng nán chā yì, rán zhuó yú rén qíng, tōng yú wù lǐ, yì guān zhī yǔ lí zhēng, rú cǎo mù zhī yǒu xiù mào, ruò lù yī shì zú, suī huò wú yuān, rú cuī mào lín, tì qiào xiù, huò dǔ qí tiǎn cuì, zé duō shāng mǐn zhī huái, shǐ rén lí xīn, jiē rú bēng jiǎo ruò lù yī pǐ shù, zòng huò xiǎo qū, rú zhǎn cóng bō, róu huāng wú, wèi jué qí diāo cán, nǎi xiān jiē tàn zhī yì. miǎn sú huáng hài, bù yóu yù hū? tǎng wèi bù rán, lì dǔ qí huàn. wǔ dì shēn zhǐ, wèi kě wèi yóu. qián zhì zhe bā yì zhī kē, jìn fǎ yǒu shōu shú zhī zhì, qǐ bǐ xià lǐ, biàn lìng tóng chái. wǎng shì zú zhēng, wèi kě duō jiù.
议曰:夫按法用刑,诚难差异,然酌於人情,通於物理,衣冠之与黎蒸,如草木之有秀茂,若戮一士族,虽或无冤,如摧茂林,薙翘秀,或睹其殄瘁,则多伤悯之怀,使人离心,皆如崩角;若戮一匹庶,纵或小屈,如斩丛拨,蹂荒芜,未觉其彫残,乃鲜嗟叹之议。免俗惶骇,不犹愈乎?傥谓不然,立睹其患。武帝深旨,未可为尤。前志著八议之科,近法有收赎之制,岂比下俚,便令同侪。往事足徵,未可多咎。
chén wǔ dì lìng shàng shū shān dìng láng fàn quán cān dìng lǜ lìng, yòu lìng xú líng děng zhī qí shì, zhì lǜ sān shí juǎn, kē sān shí juǎn. qí zhì wéi zhòng qīng yì jìn gù zhī kē. ruò jìn shēn zhī zú, fàn kuī míng jiào, bù xiào jí nèi luàn zhě, zhōng shēn bù chǐ xiān yǔ shì rén wéi hūn zhě, xǔ qī jiā duó zhī. qí huò zéi shuài shì rén è nì, suī jīng shè miǎn sǐ fù yě, tīng jiāng qī rù yì, bù wéi nián shù. yòu cún shú zuì zhī lǜ, fù fù mǔ yuán zuò zhī xíng. zì yú yī yòng liáng fǎ. qí yǒu zāng yàn zhāo rán ér bù kuǎn fú, zé shàng cè lì. lì cè zhě, yǐ tǔ wèi duǒ, gāo yī chǐ, shàng yuán, liè róng qiú liǎng zú lì. biān èr shí, chī sān shí qì, zhe liǎng xiè jí chǒu, shàng duǒ. yī shàng cè qī kè, rì zài shàng. sān qī rì shàng cè, qī rì yī xíng biān. fán jīng biān zhàng, hé yī bǎi wǔ shí, de dù bù chéng zhě, miǎn sǐ. qí kūn biān wǔ suì xíng, jiàng sǐ yī děng, suǒ èr chóng. qí wǔ suì xíng yǐ xià, bìng suǒ yī zhòng. wǔ suì sì suì xíng, ruò yǒu guān, zhǔn dāng èr nián, yú bìng jū zuò. qí sān suì xíng, ruò yǒu guān, zhǔn dāng èr nián, yú yī nián shú. ruò gōng zuò guò wù, fá jīn. qí èr suì xíng, yǒu guān zhě, shú lùn. yī suì xíng, wú guān yì shú lùn. hán shù rén, zhǔn jué biān zhàng. qiú bìng zhe xiè, tú bìng zhe suǒ, yì bù jì jiē pǐn. sǐ zuì jiāng jué, chéng lù chē, zhe sān xiè, jiā gǒng shǒu: zhì shì, tuō shǒu xiè jí gǒng shǒu yān. gǒng, yīn gǒng, liǎng shǒu yuē gǒng. dāng xíng yú shì zhě, yè xū míng, yǔ xū qíng shuò rì, bā jié liù zhāi rì, yuè zài zhāng xīn rì, bìng bù de xíng xíng. tíng wèi sì wèi běi yù, jiàn kāng xiàn wèi nán yù, bìng zhì zhèng jiān píng. yòu zhì: cháng yǐ sān yuè, shì zhōng lì bù shàng shū sān gōng láng bù dōu lìng shǐ sān gōng lù yuān qū yù shǐ zhōng chéng shì yù shǐ lán tái lìng shǐ qīn xíng jīng shī zhū yù jí yě shǔ, lǐ chá qiú tú yuān wǎng.
陈武帝令尚书删定郎范泉参定律令,又令徐陵等知其事,制律三十卷,科三十卷。其制唯重清议禁锢之科。若搢绅之族,犯亏名教,不孝及内乱者,终身不齿;先与士人为婚者,许妻家夺之。其获贼帅、士人恶逆,虽经赦免死付冶,听将妻入役,不为年数。又存赎罪之律,复父母缘坐之刑。自馀一用梁法。其有赃验昭然而不款伏,则上测立。立测者,以土为垛,高一尺,上圆,劣容囚两足立。鞭二十,笞三十讫,著两械及杻,上垛。一上测七刻,日再上。三七日上测,七日一行鞭。凡经鞭杖,合一百五十,得度不承者,免死。其髡鞭五岁刑,降死一等,锁二重。其五岁刑以下,并锁一重。五岁四岁刑,若有官,准当二年,馀并居作。其三岁刑,若有官,准当二年,馀一年赎。若公坐过误,罚金。其二岁刑,有官者,赎论。一岁刑,无官亦赎论。寒庶人,准决鞭杖。囚并著械,徒并著锁,亦不计阶品。死罪将决,乘露车,著三械,加拲手:至市,脱手械及拲手焉。(拲,音拱,两手曰拲。)当刑於市者,夜须明,雨须晴;朔日,八节、六斋日,月在张心日,并不得行刑。廷尉寺为北狱,建康县为南狱,并置正监平。又制:常以三月,侍中、吏部尚书、三公郎、部都令史、三公录冤屈;御史中丞、侍御史、兰台令史亲行京师诸狱及冶署,理察囚徒冤枉。
hòu wèi qǐ zì běi fāng, shǔ jìn shì zhī luàn, bù luò jiàn shèng, qí zhǔ nǎi jùn xíng fǎ, měi yǐ jūn lìng cóng shì. rén chéng kuān zhèng, duō yǐ wéi lìng dé zuì, sǐ zhě yǐ wàn jì. yú shì guó luò sāo rán. qí hòu, dāng sǐ zhě, tīng qí jiā xiàn jīn mǎ yǐ shú. fàn dà nì zhě, qīn zú nán nǚ wú shào zhǎng jiē zhǎn. nán nǚ bù yǐ lǐ jiāo, jiē sǐ. rén xiāng shā zhě, tīng yǔ sǐ jiā niú mǎ sì shí jiǔ tóu jí sòng zàng qì wù yǐ píng zhī. wú xì xùn lián dǎi zhī zuò. dào guān wù yī bèi wǔ, sī wù yī bèi shí. jí dào wǔ jì píng dìng zhōng yuán, huàn jiù zhì tài jùn, mìng sān gōng láng wáng dé chú qí kù fǎ, yuē dìng kē lìng.
后魏起自北方,属晋室之乱,部落渐盛,其主乃峻刑法,每以军令从事。人乘宽政,多以违令得罪,死者以万计。於是国落骚然。其后,当死者,听其家献金马以赎。犯大逆者,亲族男女无少长皆斩。男女不以礼交,皆死。人相杀者,听与死家牛马四十九头及送葬器物以平之。无系讯连逮之坐。盗官物一备五,私物一备十。及道武既平定中原,患旧制太峻,命三公郎王德除其酷法,约定科令。
zhì tài wǔ dì shén zhōng, zhào cuī hào dìng lǜ lìng. chú wǔ suì sì suì xíng, zēng yī nián xíng. dà nì bù dào yāo zhǎn, zhū qí tóng jí, nián shí sì yǐ xià fǔ xíng, nǚ zǐ méi xiàn guān. hài qí qīn zhě, huán zhī. wèi gǔ dú zhě, nán nǚ jiē zhǎn, fén qí jiā. wū gǔ zhě, fù gǔ yáng, bào quǎn, shěn zhū quán. dāng xíng zhě shú, pín zé jiā biān èr bǎi. jī nèi rén fù zhě shāo tàn yú shān, pín zhě yì yú qīng hùn, nǚ zǐ rù chōng gǎo, qí gù jí bù dǎi yú rén, shǒu yuàn yòu. wáng guān jiē jiǔ pǐn, dé yǐ guān jué chú xíng. fù rén dāng xíng ér yùn, chǎn hòu bǎi rì nǎi jué. nián shí sì yǐ xià, jiàng xíng zhī bàn, bā shí jí jiǔ shí fēi shā rén bù zuò. kǎo xùn bù yú sì shí jiǔ. lùn xíng zhě, bù zhǔ jù zhuàng, gōng chē jū cí, ér sān dū jué zhī. dāng sǐ zhě, dìng àn zòu wén, dì qīn lín wèn, wú yì cí yuàn yán nǎi xíng zhī. zhū zhōu guó zhī dà pì, jiē xiān yàn bào nǎi shī xíng. qí hòu, yīn guān lì dú huò, tài yán zhōng, zhào lì rén dé jǔ gào mù shǒu zhī bù fǎ. yú shì xiōng bèi zhě qiú dé mù zǎi zhī shī, nǎi tān bào yú lǘ yán. zhēn jūn zhōng, yǐ yǒu sī duàn fǎ bù píng, zhào zhū yí yù, jiē fù zhōng shū, yī jīng yì lùn jué. chū, dào lǜ zāng sì shí pǐ zhì dà pì, rén duō màn zhèng, nǎi jiǎn zhì sān pǐ. shí yī nián, zhū cuī hào. jù jùn kù piān. zhèng píng chū, yòu lìng hú fāng huí yóu yǎ gǎi dìng lǜ zhì, fán sān bǎi qī shí tiáo, mén fáng zhī zhū sì, dà pì bǎi sì shí wǔ, xíng èr bǎi èr shí yī.
至太武帝神中,诏崔浩定律令。除五岁、四岁刑,增一年刑。大逆不道腰斩,诛其同籍,年十四以下腐刑,女子没县官。害其亲者,轘之。为蛊毒者,男女皆斩,焚其家。巫蛊者,负羖羊,抱犬,沈诸泉。当刑者赎,贫则加鞭二百。畿内人富者烧炭於山,贫者役於圊溷,女子入舂槁,其痼疾不逮於人,守苑囿。王官阶九品,得以官爵除刑。妇人当刑而孕,产后百日乃决。年十四以下,降刑之半,八十及九十非杀人不坐。拷讯不逾四十九。论刑者,部主具状,公车鞫辞,而三都决之。当死者,定案奏闻,帝亲临问,无异辞怨言乃刑之。诸州国之大辟,皆先谳报乃施行。其后,因官吏黩货,太延中,诏吏人得举告牧守之不法。於是凶悖者求得牧宰之失,乃贪暴於闾阎。真君中,以有司断法不平,诏诸疑狱,皆付中书,依经义论决。初,盗律赃四十疋致大辟,人多慢政,乃减至三疋。十一年,诛崔浩。(具峻酷篇。)正平初,又令胡方回、游雅改定律制,凡三百七十条,门房之诛四,大辟百四十五,刑二百二十一。
wén chéng dì tài ān zhōng, yǐ shù shì duō yīn jiǔ zhì xù sòng, zhì jìn niàng jiǔ, gū yǐn jiē zhǎn, jí xiōng bīn qīn zé kāi jìn, yǒu rì chéng. zēng zhì hòu guān, cì chá zhū wéi. fàn zāng èr zhàng, jiē zhǎn. jù jùn kù piān. yòu zēng lǜ qī shí jiǔ zhāng, mén fáng zhī zhū shí yǒu sān, dà pì sān shí wǔ, xíng liù shí èr. zhì xiàn wén dì, chú kǒu wù, kāi jiǔ jìn.
文成帝太安中,以庶士多因酒致酗讼,制禁酿酒,沽、饮皆斩,吉凶宾亲则开禁,有日程。增置候官,伺察诸违。犯赃二丈,皆斩。(具峻酷篇。)又增律七十九章,门房之诛十有三,大辟三十五,刑六十二。至献文帝,除口误,开酒禁。
gù shì, zhǎn jiē luǒ xíng fú zhì. zhēn yě. xiào wén tài hé chū, zhì bù lìng luǒ xíng. yòu lìng gāo lǘ xiū gǎi jiù wén, suí lì zēng jiǎn, fán bā bǎi sān shí èr zhāng, mén fáng zhī zhū shí yǒu liù, dà pì zhī zuì èr bǎi sān shí wǔ, xíng sān bǎi qī shí qī, chú qún xíng piāo jié shǒu móu mén zhū, lǜ zhòng zhě zhǐ xiāo shǒu. shí fǎ guān jí zhōu xiàn duō wéi zhòng jiā, fù yǐ zhuì shí xuán yú qiú jǐng, shāng ròu zhì gǔ, lēi yǐ wū fú, lì yǐ wéi néng. dì wén ér shāng zhī, nǎi zhì:" fēi dà nì yǒu míng zhèng ér bù kuǎn cí zhě, bù dé dà jiā." lǜ:" wǎng fǎ shí pǐ, yì zāng èr bǎi pǐ, dà pì." jì bān lù zhì, gēng dìng yì zāng yī pǐ, wǎng fǎ wú duō shǎo, jiē sǐ. qiú yè zhī lù dài jué. dì āi jīn shù yù, zuì rén duō quán mìng xǐ biān. qí hòu, yòu zhào:" fàn sǐ zuì, ruò fù mǔ zǔ fù mǔ nián lǎo, gèng wú chéng dīng zǐ sūn, yòu wú zhōu qīn zhě, yǎng àn hòu liè zòu yǐ dài bào, zhe zhī lìng."
故事,斩皆裸形伏櫍。(砧也。)孝文太和初,制不令裸形。又令高闾修改旧文,随例增减,凡八百三十二章,门房之诛十有六,大辟之罪二百三十五,刑三百七十七,除群行剽劫首谋门诛,律重者止枭首。时法官及州县多为重枷,复以縋石悬於囚颈,伤肉至骨,勒以诬服,吏以为能。帝闻而伤之,乃制:“非大逆有明证而不款辞者,不得大枷。”律:“枉法十疋,义赃二百疋,大辟。”既颁禄制,更定义赃一疋,枉法无多少,皆死。赇谒之路殆绝。帝哀矜庶狱,罪人多全命徙边。其后,又诏:“犯死罪,若父母、祖父母年老,更无成丁子孙,又无周亲者,仰按后列奏以待报,著之令。”
xuān wǔ dì zhèng shǐ chū, shàng shū lìng gāo zhào děng zòu yuē:" zhàng zhī xiǎo dà, biān zhī cháng duǎn, lìng yǒu dìng shì, dàn jiā zhī qīng zhòng, xiān wú chéng zhì. qǐng zào dà jiā zhǎng zhàng sān chǐ, hóu xià zhǎng zhàng, tōng jiá mù gè fāng wǔ cùn, yǐ nǐ dà nì wài pàn." zì shì jiā zhàng zhī zhì, pō yǒu dìng zhǔn. fǎ lì lǜ:" wǔ děng jué jí zài guān pǐn lìng cóng dì wǔ yǐ shàng, jiē dāng xíng èr suì. miǎn guān zhě, sān zài zhī hòu tīng shì, jiàng xiān jiē yī děng." xíng luán zòu:" guān rén ruò yǒu zuì běn chú míng, yǐ zhí dāng xíng, yóu yǒu yú zī, dé jiàng jiē ér xù. zhì yú wǔ děng fēng jué, chú xíng ruò jǐn, yǒng jí zhēn xuē, biàn tóng zhī chú míng, yú lì shí shuǎng. yú wèi zhì wáng gōng yǐ xià, yǒu fēng yì, zuì chú míng, sān nián zhī hòu, yí gè jiàng běn jué yī děng, wáng jí jùn gōng jiàng wèi xiàn gōng, gōng wèi hóu, hóu wèi bó, bó wèi zi, zi wèi nán, zhì yú xiàn nán zé jiàng wèi xiāng nán. wǔ děng jué zhě, bìng yī cǐ ér jiàng, zhì yú sàn nán. qí xiāng nán sàn nán, wú kě jiàng shòu zhě, sān nián zhī hòu, tīng yī qí běn pǐn zhī zī chū shēn." cóng zhī.
宣武帝正始初,尚书令高肇等奏曰:“杖之小大,鞭之长短,令有定式,但枷之轻重,先无成制。请造大枷长丈三尺,喉下长丈,通颊木各方五寸,以拟大逆外叛。”自是枷杖之制,颇有定准。法例律:“五等爵及在官品令从第五以上,皆当刑二岁。免官者,三载之后听仕,降先阶一等。”邢峦奏:“官人若有罪本除名,以职当刑,犹有馀资,得降阶而叙。至於五等封爵,除刑若尽,永即甄削,便同之除名,於例实爽。愚谓至王公以下,有封邑,罪除名,三年之后,宜各降本爵一等,王及郡公降为县公,公为侯,侯为伯,伯为子,子为男,至於县男则降为乡男。五等爵者,并依此而降,至於散男。其乡男、散男,无可降授者,三年之后,听依其本品之资出身。”从之。
qí shén wǔ bǐng dōng wèi zhèng, qiān dū yú yè, qún dào pō qǐ, suì lì yán zhì: zhū qiáng dào shā rén zhě, shǒu cóng jiē zhǎn, qī zǐ tóng jí pèi wéi lè hù. qí bù shā rén, jí zāng bù mǎn wǔ pǐ, kuí shǒu zhǎn, cóng zhě sǐ, qī zǐ yì wéi lè hù. xiǎo dào zāng mǎn shí pǐ yǐ shàng, kuí shǒu sǐ, qī zǐ pèi yì, cóng zhě liú.
齐神武秉东魏政,迁都於邺,群盗颇起,遂立严制:诸强盗杀人者,首从皆斩,妻子、同籍配为乐户。其不杀人,及赃不满五疋,魁首斩,从者死,妻子亦为乐户。小盗赃满十疋以上,魁首死,妻子配驿,从者流。
běi qí wén xuān dì shòu shàn hòu, mìng qún guān kān dìng wèi cháo lín zhǐ gé. yòu yì zào qí lǜ, jī nián bù chéng. qí jué yù yóu yī wèi jiù.
北齐文宣帝受禅后,命群官刊定魏朝麟趾格。又议造齐律,积年不成。其决狱犹依魏旧。
wǔ chéng dì hé qīng sān nián, shàng shū lìng zhào jùn wáng ruì děng, zòu shàng jì lǜ shí èr piān: yī yuē míng lì, èr yuē jìn wèi, sān yuē hūn hù, sì yuē shàn xìng, wǔ yuē wéi zhì, liù yuē zhà wěi, qī yuē dòu sòng, bā yuē zéi dào, jiǔ yuē bǔ duàn, shí yuē huǐ sǔn, shí yī yuē jiù mù, shí èr yuē zá. qí dìng zuì jiǔ bǎi sì shí jiǔ tiáo. yòu shàng xīn lìng sān shí juǎn, dà dǐ cǎi wèi jìn gù shì. qí zhì, xíng míng wǔ: yī yuē sǐ, zhòng zhě huán zhī, huán yīn huàn. qí cì xiāo shǒu, bìng chén shī sān rì, wú shì zhě liè yú xiāng tíng qí cì zhǎn xíng, shū shēn shǒu qí cì jiǎo xíng, sǐ ér bù shū. fán sì děng. èr yuē liú xíng, wèi lùn fàn kě sǐ, yuán qíng kě jiàng, biān chī gè bǎi, kūn zhī, tóu yú biān yì, yǐ wéi bīng zú, wèi yǒu dào lǐ zhī chà qí bù hé yuǎn pèi zhě, nán zǐ zhǎng tú, nǚ zǐ pèi chōng, bìng liù nián. sān yuē xíng zuì, jí nài zuì yě. yǒu wǔ suì sì suì sān suì èr suì yī suì zhī chà, fán wǔ děng. gè jiā biān bǎi. qí wǔ suì zhě, yòu jiā chī bā shí, sì suì zhě liù shí, sān suì zhě sì shí, èr suì zhě èr shí, yī suì zhě wú chī. bìng suǒ shū zuò zuǒ xiào ér bù kūn. wú bǎo zhě qián zhī. fù rén pèi chōng jí yè tíng zhī. sì yuē biān, yǒu bǎi bā shí liù shí wǔ shí sì shí zhī chà, fán wǔ děng. wǔ yuē zhàng, yǒu sān shí èr shí yī shí zhī chà, fán sān děng. dāng jiā zhě shàng jiù cì, dāng jiǎn zhě xià jiù cì. shú zuì jiù yǐ jīn, jiē dài yǐ zhōng juàn, sǐ bǎi pǐ, liú jiǔ shí èr pǐ, xíng wǔ suì qī shí bā pǐ, sì suì liù shí sì pǐ, sān suì wǔ shí pǐ, èr suì sān shí liù pǐ. gè tōng biān chī lùn. yī suì wú chī, zé tōng biān èr shí sì pǐ. biān zhàng měi shí, shú juàn yī pǐ, zhì biān bǎi zé juàn shí pǐ. wú juàn zhī xiāng, jiē zhǔn juàn shōu qián. zì shú chī shí yǐ shàng zhì sǐ, yòu wèi shí wǔ děng zhī chà. dāng jiā jiǎn cì, rú zhèng jué fǎ. hé shú zhě, wèi liú nèi guān jí jué zhì bǐ shì lǎo xiǎo yān chī bìng guò shī zhī shǔ. fàn fá juàn yī pǐ jí zhàng shí yǐ shàng, jiē míng wéi zuì rén. dào jí shā rén ér wáng zhě, jí xuán míng zhù jí, zhēn qí yī fáng pèi yì hù. zōng shì zé bù zhù dào, bù rù xī guān, bù jiā gōng xíng. zì fàn liú zuì yǐ xià hé shú zhě, jí fù rén fàn xíng yǐ xià, zhū rú dǔ jí cán fèi fēi fàn sǐ zuì, jiē sòng xì zhī. zuì xíng nián zhě suǒ, wú suǒ yǐ jiā, liú zuì yǐ shàng jiā chǒu xiè, sǐ zuì zhě héng zhī. héng, hù láng fǎn. jué liú xíng biān chī zhě, biān qí bèi. wǔ shí, yī yì zhí biān rén. biān qiào jiē yòng shú pí, xuē qù lián léng. biān chuāng zhǎng yī chǐ. chī zhě chī tún, ér bù zhōng yì rén. zhàng zhǎng sān chǐ wǔ cùn, dà tóu jìng èr fēn bàn, xiǎo tóu jìng yī fēn bàn. jué sān shí yǐ xià zhě, zhàng zhǎng sì chǐ, dà tóu jìng sān fēn, xiǎo tóu jìng èr fēn. zài guān fàn zuì, biān zhàng shí wèi yī fù, xián jú liù fù wèi yī diàn, píng jú bā fù wèi yī diàn, fán jú shí fù wèi yī diàn, jiā yú diàn zhě, fù jì wèi fù yān. yòu liè zhòng zuì shí tiáo: yī yuē fǎn nì, èr yuē dà nì, sān yuē pàn, sì yuē jiàng, wǔ yuē è nì, liù yuē bù dào, qī yuē bù jìng, bā yuē bù xiào, jiǔ yuē bú yì, shí yuē nèi luàn. qí fàn shí zhě, bù zài bā yì lùn shú zhī xiàn. shì hòu fǎ lìng míng shěn, kē tiáo jiǎn yào, yòu chì shì mén zǐ dì, cháng jiǎng xí zhī, gù qí rén duō xiǎo fǎ lǜ. qí bù kě wèi dìng fǎ zhě, bié zhì quán lìng èr juǎn, yǔ zhī bìng xíng. jù wǔ wěn piān.
武成帝河清三年,尚书令、赵郡王叡等,奏上齐律十二篇:一曰名例,二曰禁卫,三曰婚户,四曰擅兴,五曰违制,六曰诈伪,七曰斗讼,八曰贼盗,九曰捕断,十曰毁损,十一曰厩牧,十二曰杂。其定罪九百四十九条。又上新令三十卷,大抵采魏、晋故事。其制,刑名五:一曰死,重者轘之,(轘音患。)其次枭首,并陈尸三日,无市者列於乡亭;其次斩刑,殊身首;其次绞刑,死而不殊。凡四等。二曰流刑,谓论犯可死,原情可降,鞭笞各百,髡之,投於边裔,以为兵卒,未有道里之差;其不合远配者,男子长徒,女子配舂,并六年。三曰刑罪,即耐罪也。有五岁、四岁、三岁、二岁、一岁之差,凡五等。各加鞭百。其五岁者,又加笞八十,四岁者六十,三岁者四十,二岁者二十,一岁者无笞。并锁输作左校而不髡。无保者钳之。妇人配舂及掖庭织。四曰鞭,有百、八十、六十、五十、四十之差,凡五等。五曰杖,有三十、二十、一十之差,凡三等。当加者上就次,当减者下就次。赎罪旧以金,皆代以中绢,死百疋,流九十二疋,刑五岁七十八疋,四岁六十四疋,三岁五十疋,二岁三十六疋。各通鞭笞论。一岁无笞,则通鞭二十四疋。鞭杖每十,赎绢一疋,至鞭百则绢十疋。无绢之乡,皆准绢收钱。自赎笞十以上至死,又为十五等之差。当加减次,如正决法。合赎者,谓流内官及爵秩比视、老小阉痴并过失之属。犯罚绢一疋及杖十以上,皆名为罪人。盗及杀人而亡者,即悬名注籍,甄其一房配驿户。宗室则不注盗,不入奚官,不加宫刑。自犯流罪以下合赎者,及妇人犯刑以下,侏儒、笃疾、残废非犯死罪,皆颂系之。罪刑年者锁,无锁以枷,流罪以上加杻械,死罪者桁之。(桁,户郎反。)决流刑鞭笞者,鞭其背。五十,一易执鞭人。鞭鞘皆用熟皮,削去廉棱。鞭疮长一尺。笞者笞臀,而不中易人。杖长三尺五寸,大头迳二分半,小头迳一分半。决三十以下者,杖长四尺,大头迳三分,小头迳二分。在官犯罪,鞭杖十为一负,闲局六负为一殿,平局八负为一殿,繁局十负为一殿,加於殿者,复计为负焉。又列重罪十条:一曰反逆,二曰大逆,三曰叛,四曰降,五曰恶逆,六曰不道,七曰不敬,八曰不孝,九曰不义,十曰内乱。其犯十者,不在八议论赎之限。是后法令明审,科条简要,又敕仕门子弟,常讲习之,故齐人多晓法律。其不可为定法者,别制权令二卷,与之并行。(具舞紊篇。)
hòu zhōu wén dì bǐng xī wèi zhèng lìng, yǒu sī zhēn zhuó jīn gǔ tōng biàn, xiū zhuàn xīn lǜ.
后周文帝秉西魏政令,有司斟酌今古通变,修撰新律。
gé mìng hòu, wǔ dì bǎo dìng sān nián, sī xiàn dài fū tuò bá dí zòu xīn lǜ, wèi zhī dà lǜ, fán èr shí wǔ piān: yī yuē xíng míng, èr yuē fǎ lì, sān yuē sì xiǎng, sì yuē cháo huì, wǔ yuē hūn yīn, liù yuē hù jìn, qī yuē shuǐ huǒ, bā yuē xìng shàn, jiǔ yuē wèi gōng, shí yuē shì chán, shí yī yuē dòu jìng, shí èr yuē jié dào, shí sān yuē zéi pàn, shí sì yuē huǐ wáng, shí wǔ yuē wéi zhì, shí liù yuē guān jīn, shí qī yuē zhū hóu, shí bā yuē jiù mù, shí jiǔ yuē zá fàn, èr shí yuē zhà wěi, èr shí yī yuē qǐng qiú, èr shí èr yuē gào yán, èr shí sān yuē táo wáng, èr shí sì yuē xì xùn, èr shí wǔ yuē duàn yù. dà fán dìng zuì qiān wǔ bǎi sān shí qī tiáo. qí zhì zuì: yī yuē zhàng xíng wǔ, zì shí zhì wǔ shí. èr yuē biān xíng wǔ, zì liù shí zhì yú bǎi. sān yuē tú xíng wǔ, tú yī nián zhě biān liù shí, chī shí: tú èr nián zhě, biān qī shí, chī èr shí tú sān nián zhě, biān bā shí, chī sān shí tú sì nián zhě, biān jiǔ shí, chī sì shí tú wǔ nián zhě, biān bǎi, chī wǔ shí. sì yuē liú xíng wǔ, liú wèi fú, qù huáng jī èr qiān wǔ bǎi lǐ zhě, biān bǎi, chī liù shí liú yào fú, qù huáng jī sān qiān lǐ zhě, biān bǎi, chī qī shí liú huāng fú, qù huáng jī sān qiān wǔ bǎi lǐ zhě, biān bǎi, chī bā shí liú zhèn fú, qù huáng jī sì qiān lǐ zhě, biān bǎi, chī jiǔ shí liú fān fú, qù huáng jī sì qiān wǔ bǎi lǐ zhě, biān bǎi, chī bǎi. wǔ yuē sǐ xíng wǔ, yī yuē qìng, èr yuē jiǎo, sān yuē zhǎn, sì yuē xiāo, wǔ yuē liè. wǔ xíng zhī shǔ gè yǒu wǔ, hé èr shí wǔ děng. bù lì shí è zhī mù, ér zhòng è nì bù dào dà bù jìng bù xiào bú yì nèi luàn zhī zuì yě. fán è nì, sì zhī sān rì. dào zéi qún gōng xiāng yì jí rù rén jiā zhě, shā zhī wú zuì. ruò bào chóu zhě, zào yú fǎ zào, qī bào fǎn. ér zì shā zhī, bù zuò. jīng wèi dào zhě, zhù qí jí, wéi huáng zōng zé fǒu. fán sǐ zuì jiā ér gǒng, liú zuì jiā ér gù, tú zuì jiā, biān zuì zhì, zhàng zuì sàn yǐ dài duàn. huáng zú jí yǒu jué zhě, sǐ zuì yǐ xià suǒ zhī, tú yǐ xià sàn zhī. yù chéng jiāng shā zhě, shū qí xìng míng jí qí zuì yú gǒng, ér shā zhī shì. wéi huáng zú yǔ yǒu jué zhě yǐn yù. qí shú zhàng xíng wǔ, jīn yī liǎng zhì wǔ liǎng. shú biān xíng wǔ, jīn liù liǎng zhì shí liǎng. shú tú xíng, yī nián jīn shí èr liǎng, èr nián shí wǔ liǎng, sān nián yī jīn èr liǎng, sì nián yī jīn wǔ liǎng, wǔ nián yī jīn bā liǎng. shú liú xíng, yī jīn shí èr liǎng, jù yì liù nián, bù yǐ yuǎn jìn wèi chà děng. shú sǐ xíng, jīn èr jīn. biān zhě yǐ bǎi wéi xiàn. jiā chī zhě, hé èr bǎi zhǐ. yīng jiā biān chī zhě, jiē xiān chī hòu biān. fù rén dāng chī zhě, tīng yǐ shú lùn. tú shū zuò zhě, jiē rèn qí suǒ néng ér yì shǐ zhī. zhàng shí yǐ shàng, dāng jiā zhě shàng jiù cì, shù mǎn nǎi zuò. dāng jiǎn zhě, sǐ zuì liú fān fú, fān fú yǐ xià jù zhì tú wǔ nián, wǔ nián yǐ xià gè yǐ yī děng wéi chà. wèi dào zéi jí móu fǎn dà nì jiàng pàn è nì zuì dāng liú zhě, jiē zhēn yī fáng pèi wèi zá hù. qí wèi dào zéi shì fā táo wáng zhě, xuán míng zhù pèi. ruò zài fàn tú sān fàn biān zhě, yī shēn yǒng pèi xià yì. yīng shú jīn zhě, biān zhàng shí, shōu zhōng juàn yī pǐ liú tú zhě, yī xiàn suì shōu juàn shí èr pǐ sǐ zuì zhě bǎi pǐ. qí shú xíng, sǐ zuì wǔ xún, liú xíng sì xún, tú xíng sān xún, biān xíng èr xún, zhàng xíng yī xún. xiàn wài bù shū zhě, guī yú fǎ. pín zhě qǐng ér miǎn zhī. dà fán dìng fǎ qiān wǔ bǎi sān shí qī tiáo. qí dà lüè zī zhāng, tiáo liú kē mì, bǐ yú qí fǎ, fán ér bú yào. yòu chū chú fù chóu zhī fǎ, fàn zhě yǐ shā lùn. dì yòu yǐ qí zhī jiù sú, wèi gǎi hūn zhèng, zéi dào jiān guǐ, pō guāi xiàn zhāng. qí nián, yòu wèi xíng shū yào zhì yǐ dū zhī. qí dà dǐ chí zhàng qún dào yī pǐ yǐ shàng, bù chí zhàng qún dào wǔ pǐ yǐ shàng, jiān lín zhǔ zhǎng zì dào èr shí pǐ yǐ shàng, dào jí zhà qǐng guān wù sān shí pǐ yǐ shàng, zhèng cháng yǐn wǔ hù jí dīng wǔ yǐ shàng, jí dì qǐng yǐ shàng, jiē sǐ. zì yú yī dà lǜ. yóu shì jiāo zhà pō xī yān.
革命后,武帝保定三年,司宪大夫拓拔迪奏新律,谓之大律,凡二十五篇:一曰刑名,二曰法例,三曰祀享,四曰朝会,五曰婚姻,六曰户禁,七曰水火,八曰兴缮,九曰卫宫,十曰市廛,十一曰斗竞,十二曰劫盗,十三曰贼叛,十四曰毁亡,十五曰违制,十六曰关津,十七曰诸侯,十八曰厩牧,十九曰杂犯,二十曰诈伪,二十一曰请求,二十二曰告言,二十三曰逃亡,二十四曰系讯,二十五曰断狱。大凡定罪千五百三十七条。其制罪:一曰杖刑五,自十至五十。二曰鞭刑五,自六十至於百。三曰徒刑五,徒一年者鞭六十,笞十:徒二年者,鞭七十,笞二十;徒三年者,鞭八十,笞三十;徒四年者,鞭九十,笞四十;徒五年者,鞭百,笞五十。四曰流刑五,流卫服,去皇畿二千五百里者,鞭百,笞六十;流要服,去皇畿三千里者,鞭百,笞七十;流荒服,去皇畿三千五百里者,鞭百,笞八十;流镇服,去皇畿四千里者,鞭百,笞九十;流藩服,去皇畿四千五百里者,鞭百,笞百。五曰死刑五,一曰磬,二曰绞,三曰斩,四曰枭,五曰裂。五刑之属各有五,合二十五等。不立十恶之目,而重恶逆不道、大不敬、不孝、不义、内乱之罪也。凡恶逆,肆之三日。盗贼群攻乡邑及入人家者,杀之无罪。若报雠者,造於法(造,七报反。)而自杀之,不坐。经为盗者,注其籍,唯皇宗则否。凡死罪枷而拲,流罪枷而梏,徒罪枷,鞭罪桎,杖罪散以待断。皇族及有爵者,死罪以下锁之,徒以下散之。狱成将杀者,书其姓名及其罪於拲,而杀之市。唯皇族与有爵者隐狱。其赎杖刑五,金一两至五两。赎鞭刑五,金六两至十两。赎徒刑,一年金十二两,二年十五两,三年一斤二两,四年一斤五两,五年一斤八两。赎流刑,一斤十二两,俱役六年,不以远近为差等。赎死刑,金二斤。鞭者以百为限。加笞者,合二百止。应加鞭、笞者,皆先笞后鞭。妇人当笞者,听以赎论。徒输作者,皆任其所能而役使之。杖十以上,当加者上就次,数满乃坐。当减者,死罪流藩服,藩服以下俱至徒五年,五年以下各以一等为差。为盗贼及谋反、大逆、降、叛、恶逆罪当流者,皆甄一房配为杂户。其为盗贼事发逃亡者,悬名注配。若再犯徒、三犯鞭者,一身永配下役。应赎金者,鞭杖十,收中绢一疋;流徒者,依限岁收绢十二疋;死罪者百疋。其赎刑,死罪五旬,流刑四旬,徒刑三旬,鞭刑二旬,杖刑一旬。限外不输者,归於法。贫者请而免之。大凡定法千五百三十七条。其大略滋章,条流苛密,比於齐法,烦而不要。又初除复雠之法,犯者以杀论。帝又以齐之旧俗,未改昏政,贼盗奸宄,颇乖宪章。其年,又为刑书要制以督之。其大抵持杖群盗一疋以上,不持杖群盗五疋以上,监临主掌自盗二十疋以上,盗及诈请官物三十疋以上,正长隐五户及丁五以上,及地顷以上,皆死。自馀依大律。由是浇诈颇息焉。
xuān dì nüè rěn wú dù, lìng zhuàn xíng shū, wèi zhī xíng jīng shèng zhì. jù jùn kù piān.
宣帝虐忍无度,令撰刑书,谓之刑经圣制。(具峻酷篇。)
suí wén dì chū, lìng gāo jiǒng děng gēng dìng xīn lǜ, qí xíng míng yǒu wǔ: yī yuē sǐ xíng èr, yǒu jiǎo, yǒu zhǎn. èr yuē liú xíng sān, yǒu qiān lǐ, qiān wǔ bǎi lǐ, èr qiān lǐ yīng pèi zhě, qiān lǐ jū zuò èr nián, qiān wǔ bǎi lǐ jū zuò èr nián bàn, èr qiān lǐ jū zuò sān nián. sān yuē tú xíng wǔ, yǒu yī nián, yī nián bàn, èr nián, èr nián bàn, sān nián. sì yuē zhàng xíng wǔ, zì liù shí zhì yú bǎi. wǔ yuē chī xíng wǔ, zì shí zhì yú wǔ shí. ér juān chú qián dài biān xíng jí xiāo shǒu huàn liè zhī fǎ. qí liú tú zhī zuì, pà jiǎn cóng qīng, liú yì liù nián gǎi wéi wǔ nián, tú xíng wǔ nián gǎi wéi sān nián. wéi dà nì móu fǎn pàn zhě, fù zǐ xiōng dì jiē zhǎn, jiā kǒu méi guān. yòu zhì shí è zhī tiáo, duō cǎi qí zhī zhì, ér pō yǒu sǔn yì: yī yuē móu fǎn, èr yuē móu dà nì, sān yuē móu pàn, sì yuē è nì, wǔ yuē bù dào, liù yuē dà bù jìng, qī yuē bù xiào, bā yuē bù mù, jiǔ yuē bú yì, shí yuē nèi luàn. shí è jí gù shā rén yù chéng zhě, suī huì shè, yóu chú míng. qí zài bā yì zhī kē jí guān pǐn dì qī yǐ shàng fàn zuì, jiē lì jiǎn yī děng. qí pǐn dì jiǔ yǐ shàng fàn zhě, tīng shú. yīng shú zhě, jiē yǐ tóng dài juàn. tóng yī jīn wèi fù, fù shí wèi diàn. chī shí zhě tóng yī jīn, jiā zhì zhàng bǎi zé shí jīn. tú yī nián shú tóng èr shí jīn, měi děng zé jiā tóng shí jīn, sān nián zé liù shí jīn yǐ. liú qiān lǐ shú tóng bā shí jīn, měi děng zé jiā tóng shí jīn, èr qiān lǐ zé bǎi jīn yǐ. èr sǐ jiē shú tóng bǎi èr shí jīn. fàn sī zuì yǐ guān dāng tú zhě, wǔ pǐn yǐ shàng, yī guān dāng tú èr nián jiǔ pǐn yǐ shàng, yī guān dāng tú yī nián dāng liú zhě, sān liú tóng, jiē bǐ tú sān nián. ruò fàn gōng zuì zhě, tú gè jiā yī nián, dāng liú zhě gè jiā yī děng. qí lèi tú guò jiǔ nián zhě, liú èr qiān lǐ. zì qián dài xiāng chéng, yǒu sī xùn kǎo, jiē yǐ fǎ wài. huò yǒu yòng dà bàng shù zhàng, chē fú xié dǐ, yā huái zhàng guāng zhī shǔ. jǐn chú zhī. xùn qiú bù dé guò èr bǎi, jiā zhàng dà xiǎo, xián wèi zhī chéng pǐn, xíng zhàng zhě bù dé yì rén. yòu chì sì fāng, dūn lǐ cí sòng. yǒu wǎng qū xiàn bù lǐ zhě, lìng yǐ cì jīng jùn jí zhōu, zhì shěng réng bù lǐ, nǎi yì quē shēn sù. yǒu suǒ wèi qiè, tīng wō dēng wén gǔ, yǒu sī lù zhuàng zòu zhī. dì yòu měi jì qīn lù qiú tú. cháng yǐ qiū fēn zhī qián, shěng yuè zhū zhōu shēn zòu zuì zhuàng. hòu yīn lǎn xíng bù zòu, duàn yù shù yóu zhì wàn tiáo, yǐ wéi lǜ shàng yán mì, gù rén duō xiàn zuì. yòu chì sū wēi niú hóng děng gēng dìng xīn lǜ, chú sǐ zuì bā shí yī tiáo, liú zuì bǎi wǔ shí sì tiáo, tú zhàng děng qiān yú tiáo, dìng liú wéi wǔ bǎi tiáo, fán shí èr juǎn. yī yuē míng lì, èr yuē wèi jìn, sān yuē zhí zhì, sì yuē hù hūn, wǔ yuē jiù kù, liù yuē shàn xìng, qī yuē zéi dào, bā yuē dòu sòng, jiǔ yuē zhà wěi, shí yuē zá lǜ, shí yī yuē bǔ wáng, shí èr yuē duàn yù. zì shì xíng wǎng jiǎn yào, shū ér bù shī. yú shì zhì lǜ bó shì dì zǐ yuán. duàn jué dà yù, jiē xiān dié míng fǎ, dìng qí zuì míng, rán hòu yī duàn. qí hòu, dì yǐ yòng lǜ zhě duō zhì chuǎn bó, zuì tóng lùn yì, zhào zhū zhōu sǐ zuì bù dé biàn jué, xī yí dà lǐ àn fù, shì jǐn, rán hòu shàng qǔ zòu cái. shí sān nián, gǎi tú jí liú bìng wèi pèi fáng. shí wǔ nián zhì, sǐ zuì zhě sān zòu ér hòu jué. dì wú xué, yǐ wén fǎ shéng xià. zhū zhōu yǒu zhǔ diǎn dào cāng sù zhě, chāi rén chí yì zhǎn zhī. yòu yú diàn qián jué rén, huò yǒu dào yī qián yì sǐ. jù jùn kù piān.
隋文帝初,令高颎等更定新律,其刑名有五:一曰死刑二,有绞,有斩。二曰流刑三,有千里,千五百里,二千里;应配者,千里居作二年,千五百里居作二年半,二千里居作三年。三曰徒刑五,有一年,一年半,二年,二年半,三年。四曰杖刑五,自六十至於百。五曰笞刑五,自十至於五十。而蠲除前代鞭刑及枭首轘裂之法。其流徒之罪,怕减从轻,流役六年改为五年,徒刑五年改为三年。唯大逆谋反叛者,父子兄弟皆斩,家口没官。又置十恶之条,多采齐之制,而颇有损益:一曰谋反,二曰谋大逆,三曰谋叛,四曰恶逆,五曰不道,六曰大不敬,七曰不孝,八曰不睦,九曰不义,十曰内乱。十恶及故杀人狱成者,虽会赦,犹除名。其在八议之科及官品第七以上犯罪,皆例减一等。其品第九以上犯者,听赎。应赎者,皆以铜代绢。铜一斤为负,负十为殿。笞十者铜一斤,加至杖百则十斤。徒一年赎铜二十斤,每等则加铜十斤,三年则六十斤矣。流千里赎铜八十斤,每等则加铜十斤,二千里则百斤矣。二死皆赎铜百二十斤。犯私罪以官当徒者,五品以上,一官当徒二年;九品以上,一官当徒一年;当流者,三流同,皆比徒三年。若犯公罪者,徒各加一年,当流者各加一等。其累徒过九年者,流二千里。自前代相承,有司讯考,皆以法外。或有用大棒束杖,车辐鞵底,压踝杖桄之属。尽除之。讯囚不得过二百,枷杖大小,咸为之程品,行杖者不得易人。又敕四方,敦理辞讼。有枉屈县不理者,令以次经郡及州,至省仍不理,乃诣阙申诉。有所未惬,听挝登闻鼓,有司录状奏之。帝又每季亲录囚徒。常以秋分之前,省阅诸州申奏罪状。后因览刑部奏,断狱数犹至万条,以为律尚严密,故人多陷罪。又敕苏威、牛弘等更定新律,除死罪八十一条,流罪百五十四条,徒、杖等千馀条,定留唯五百条,凡十二卷。一曰名例,二曰卫禁,三曰职制,四曰户婚,五曰厩库,六曰擅兴,七曰贼盗,八曰斗讼,九曰诈伪,十曰杂律,十一曰捕亡,十二曰断狱。自是刑网简要,疏而不失。於是置律博士弟子员。断决大狱,皆先牒明法,定其罪名,然后依断。其后,帝以用律者多致踳驳,罪同论异,诏诸州死罪不得便决,悉移大理按覆,事尽,然后上取奏裁。十三年,改徒及流并为配防。十五年制,死罪者三奏而后决。帝无学,以文法绳下。诸州有主典盗仓粟者,差人驰驿斩之。又於殿前决人,或有盗一钱亦死。(具峻酷篇。)
yáng dì jí wèi, yǐ wén dì jìn wǎng shēn kè, yòu chì xiū lǜ lìng, chú shí è zhī tiáo. shí dòu chèng jiē xiǎo jiù èr bèi, qí shú tóng yì jiā sān bèi wèi chà, zhàng bǎi zé sān shí jīn yǐ tú yī nián zhě liù shí jīn, měi děng jiā sān shí jīn wèi chà, sān nián zé bǎi bā shí jīn yǐ liú wú yì děng, shú èr bǎi sì shí jīn èr sǐ tóng shú sān bǎi liù shí jīn. jiù zhì, xìn mén zǐ dì, bù dé jū sù wèi jìn shì zhī guān. dì xià zhì yuē:" zhū fàn zuì bèi lù zhī mén, zhōu yǐ xià qīn, réng lìng hé shì, tīng shēn xìu wèi jìn shì zhī guān." sān nián, xīn lǜ chéng, fán wǔ bǎi tiáo, wèi shí bā piān. zhào shī xíng zhī, wèi zhī dà yè lǜ. yī yuē míng lì, èr yuē wèi gōng, sān yuē wéi zhì, sì yuē qǐng qiú, wǔ yuē hù, liù yuē hūn, qī yuē shàn xìng, bā yuē gào hé, jiǔ yuē zéi, shí yuē dào, shí yī yuē dòu, shí èr yuē bǔ wáng, shí sān yuē cāng kù, shí sì yuē jiù mù, shí wǔ yuē guān shì, shí liù yuē zá, shí qī yuē zhà wěi, shí bā yuē duàn yù. qí wǔ xíng zhī nèi, jiàng cóng qīng diǎn zhě èr bǎi yú tiáo. qí jiā zhàng jué fá xùn qiú zhī zhì, gài bìng qīng yú jiù. shì shí bǎi xìng jiǔ yàn kē kè, xǐ yú xíng kuān. qí hòu, dì wài zhēng sì yí, nèi qióng shì yù, bīng gé suì dòng, fù liǎn fán zī, dào zéi fēng qǐ, gèng wéi yán zhì.
炀帝即位,以文帝禁网深刻,又敕修律令,除十恶之条。时斗秤皆小旧二倍,其赎铜亦加三倍为差,杖百则三十斤矣;徒一年者六十斤,每等加三十斤为差,三年则百八十斤矣;流无异等,赎二百四十斤;二死同赎三百六十斤。旧制,衅门子弟,不得居宿卫近侍之官。帝下制曰:“诸犯罪被戮之门,周以下亲,仍令合仕,听参宿卫近侍之官。”三年,新律成,凡五百条,为十八篇。诏施行之,谓之大业律。一曰名例,二曰卫宫,三曰违制,四曰请求,五曰户,六曰婚,七曰擅兴,八曰告劾,九曰贼,十曰盗,十一曰斗,十二曰捕亡,十三曰仓库,十四曰厩牧,十五曰关市,十六曰杂,十七曰诈伪,十八曰断狱。其五刑之内,降从轻典者二百馀条。其枷杖、决罚、讯囚之制,盖并轻於旧。是时百姓久厌苛刻,喜於刑宽。其后,帝外征四夷,内穷嗜欲,兵革岁动,赋敛繁滋,盗贼蜂起,更为严制。