strong zhōu jùn yī strong
州郡一
zhōu jùn xù
州郡序
tiān xià zhī lì guó zǎi wù shàng yǐ, qí huà yě fēn jiāng zhī zhì, zì wǔ dì shǐ yān. dào dé yuǎn tán, sì yí cóng huà, jí rén wéi zhì, bù qiú qí yù, sī gài jī mí ér yǐ, níng lùn fēng yù zhī guǎng xiá hū! yáo shùn dì bù guò shù qiān lǐ, dōng jiān yú hǎi, xī bèi liú shā, shuò nán jì shēng jiào, wǔ dì zhī zhì dé yě. wǔ dīng chéng wáng dōng zé jiāng nán, xī dī qiāng, nán jīng mán, běi shuò fāng, sān dài zhī dà rén yě. qín shì xuē píng liù guó, nán qǔ bǎi yuè, běi què xiōng nú, zhù sāi hé wài, dì guǎng ér wáng, dǎi zhàn guó zhī kù bào yě. hàn wǔ miè cháo xiǎn mǐn yuè, kāi xī nán yí, tōng xī yù, zhú běi dí, tiān xià sāo rán, rén bù liáo shēng, zhuī huǐ qián shī, yǐn jiù zì zé, xià zhào āi tòng, xī shù lún tái, jì wēi fù ān, xìng néng jué wù yě. suí yáng zhú tǔ yù hún, kāi tōng xī yù, zhāo lái tū jué, zhēng fá gāo lí, shēn shì sì jué, jìn dài yīn jiàn yě. fū tiān shēng zhēng rén, shù jūn sī mù, shì yǐ yī rén zhì tiān xià, fēi yǐ tiān xià fèng yī rén, huàn zài dé bù guǎng, bù huàn dì bù guǎng. qín hàn zhī hòu, yǐ zhòng liǎn wèi guó fù, zú zhòng wèi bīng qiáng, tà jìng wèi yè dà, yuǎn gòng wèi dé shèng, zhēng chéng shā rén yíng chéng, zhēng dì shā rén mǎn yě, yòng shēng rén gāo xuè, yì bù zhí tǔ tián. xiǎo zé tiān xià yuàn zī, qún dào fēng qǐ dà zé yǔn mìng jiān zú, yí è wàn dài, bù yì miù zāi! zé wǔ dì sān wáng kě yǐ shī fàn. fán yán dì lǐ zhě duō yǐ, zài biàn qū yù, zhēng yīn gé, zhī yào hài, chá fēng tǔ, xiān jiè bì shū, shù shí wú lòu, dòng yíng bǎi zhóu, qǐ suǒ wèi cuō jī yào zhě hū! rú dàn ér bù jīng, biàn jì zá shuō, hé xiá biān jǔ. wèi xīn shì sān qín jì cháng qú huá yáng guó zhì luó hán xiāng zhōng jì shèng hóng zhī jīng zhōu jì zhī lèi, jiē zì shù xiāng guó líng guài, rén xián wù shèng. cān yǐ tā shū, zé duō pī miù, jì fēi tōng lùn, bù xiá qǔ zhī yǐ. huò lǎn zhī zhě, bù zé qí lüè yān.
天下之立国宰物尚矣,其画野分疆之制,自五帝始焉。道德远覃,四夷从化,即人为治,不求其欲,斯盖羁縻而已,宁论封域之广狭乎!尧舜地不过数千里,东渐于海,西被流沙,朔南暨声教,五帝之至德也。武丁、成王东则江南,西氐羌,南荆蛮,北朔方,三代之大仁也。秦氏削平六国,南取百越,北卻匈奴,筑塞河外,地广而亡,逮战国之酷暴也。汉武灭朝鲜、闽越,开西南夷,通西域,逐北狄,天下骚然,人不聊生,追悔前失,引咎自责,下诏哀痛,息戍轮台,既危复安,幸能觉悟也。隋炀逐吐谷浑,开通西域,招来突厥,征伐高丽,身弑祀绝,近代殷鉴也。夫天生烝人,树君司牧,是以一人治天下,非以天下奉一人,患在德不广,不患地不广。秦汉之后,以重敛为国富,卒众为兵强,拓境为业大,远贡为德盛,争城杀人盈城,争地杀人满野,用生人膏血,易不殖土田。小则天下怨咨,群盗蜂起;大则殒命歼族,遗恶万代,不亦谬哉!则五帝三王可以师范。凡言地理者多矣,在辨区域,徵因革,知要害,察风土,纤介毕书,树石无漏,动盈百轴,岂所谓撮机要者乎!如诞而不经,遍记杂说,何暇编举。(谓辛氏三秦记、常璩华阳国志、罗含湘中记、盛弘之荆州记之类,皆自述乡国灵怪,人贤物盛。参以他书,则多纰谬,既非通论,不暇取之矣。)或览之者,不责其略焉。
dì yī xù mù shàng fán jùn fǔ sān bǎi èr shí jiǔ
第一 序目上(凡郡府三百二十九)
dì èr xù mù xià
第二 序目下
dì sān gǔ yōng zhōu shàng jīn zhì jùn fǔ èr shí sì
第三 古雍州上 今置郡府二十四
jīng zhào fǔ yōng huá yīn huá féng yì tóng fú fēng qí qiān yáng lǒng xīn píng bīn ān dìng jīng péng yuán níng ān huà qìng píng liáng yuán líng wǔ líng wǔ yuán yán níng shuò yòu luò jiāo fū zhōng bù fāng yán ān yán xián níng dān shàng jùn suí yín chuān yín xīn qín lín shuò fāng xià jiǔ yuán fēng yú lín shèng ān běi fǔ
京兆府(雍) 华阴(华) 冯翊(同) 扶风(岐) 汧阳(陇) 新平(邠) 安定(泾) 彭原(宁) 安化(庆) 平凉(原) 灵武(灵) 五原(盐) 宁朔(宥) 洛交(鄜) 中部(坊) 延安(延) 咸宁(丹)上郡(绥) 银川(银) 新秦(麟) 朔方(夏) 九原(丰) 榆林(胜) 安北府
dì sì gǔ yōng zhōu xià jīn zhì jùn fǔ shí bā
第四 古雍州下 今置郡府十八
tiān shuǐ qín lǒng xī wèi jīn chéng lán huì níng huì ān xiāng hé lín táo táo hé zhèng mín níng sāi kuò xī píng shàn wǔ wēi liáng zhāng yè gān jiǔ quán sù jìn chāng guā dūn huáng shā yī wú yī jiāo hé xī běi tíng tíng ān xī fǔ
天水(秦) 陇西(渭) 金城(兰) 会宁(会) 安乡(河) 临洮(洮) 和政(岷) 宁塞(廓) 西平(鄯) 武威(凉) 张掖(甘) 酒泉(肃) 晋昌(瓜) 敦煌(沙) 伊吾(伊) 交河(西) 北庭(庭)安西府
dì wǔ gǔ liáng zhōu shàng jīn zhì jùn fǔ èr shí liù
第五 古梁州上 今置郡府二十六
hàn zhōng liáng yáng chuān yáng shàng luò shāng ān kāng jīn fáng líng fáng tōng chuān tōng lín shān qú nán píng yú fú líng fú nán chuān nán lú chuān lú qīng huà bā shǐ níng bì xián ān péng fú yáng jí bā chuān hé nán bīn zhōng nán pǔ wàn láng zhōng láng nán chōng guǒ ān yuè pǔ shèng shān kāi yún ān kuí qián wéi jiā yáng ān jiǎn rén shòu líng
汉中(梁) 洋川(洋) 上洛(商) 安康(金) 房陵(房) 通川(通) 潾山(渠) 南平(渝) 涪陵(涪) 南川(南) 泸川(泸) 清化(巴) 始宁(壁) 咸安(蓬) 符阳(集) 巴川(合) 南宾(忠)南浦(万) 阆中(阆) 南充(果) 安岳(普) 盛山(开) 云安(夔) 犍为(嘉) 阳安(简) 仁寿(陵)
dì liù gǔ liáng zhōu xià jīn zhì jùn fǔ sān shí qī
第六 古梁州下 今置郡府三十七
tōng yì méi hé yì róng zī yáng zī nán xī róng hé chí fèng wǔ dū wǔ tóng gǔ chéng shùn zhèng xìng huái dào dàng tóng chāng fú yīn píng wén jiāng yóu lóng jiāo chuān sōng hé chuān dié yì chāng lì pǔ ān jiàn bā xī mián zǐ tóng zǐ suì níng suì shǔ jùn yì dé yáng hàn méng yáng péng táng ān shǔ lín qióng qióng lú shān yǎ tōng huà mào lín yì yì jiāng yuán dāng guī chéng xī jìng chuān jìng péng shān zhè gōng huà gōng wéi chuān wéi yún shān fèng yuè guī guī yún nán yáo hóng yuán lí
通义(眉) 和义(荣) 资阳(资) 南溪(戎) 河池(凤) 武都(武) 同谷(成) 顺政(兴) 怀道(宕) 同昌(扶) 阴平(文) 江油(龙) 交川(松) 合川(叠) 益昌(利) 普安(剑) 巴西(绵)梓潼(梓) 遂宁(遂) 蜀郡(益) 德阳(汉) 濛阳(彭) 唐安(蜀) 临邛(邛) 卢山(雅) 通化(茂) 临翼(翼) 江源(当) 归诚(悉) 静川(静) 蓬山(柘) 恭化(恭) 维川(维) 云山(奉)越巂(巂) 云南(姚) 洪源(黎)
dì qī gǔ jīng hé zhōu jīn zhì jùn fǔ shí bā
第七 古荆河州 今置郡府十八
hé nán fǔ luò shǎn jùn shǎn hóng nóng guó lín rǔ rǔ xíng yáng zhèng chén liú biàn suī yáng sòng qiáo jùn bó jì yīn cáo yǐng chuān xǔ huái yáng chén rǔ yīn yǐng rǔ nán jīng hé huái ān táng nán yáng dèng wǔ dāng jūn xiāng yáng xiāng hàn dōng suí
河南府(洛) 陕郡(陕) 弘农(虢) 临汝(汝) 荥阳(郑) 陈留(汴) 睢阳(宋) 谯郡(亳) 济阴(曹) 颍川(许) 淮阳(陈) 汝阴(颍) 汝南(荆河) 淮安(唐) 南阳(邓) 武当(均) 襄阳(襄汉东随)
dì bā gǔ jì zhōu shàng jīn zhì jùn fǔ èr shí èr
第八 古冀州上 今置郡府二十二
hé nèi huái jí jùn wèi yè jùn xiāng guǎng píng míng jù lù xíng xìn dōu jì zhào jùn zhào cháng shān zhèn bó líng dìng hé jiān yíng wén ān mò ráo yáng shēn shàng gǔ yì fàn yáng yōu shùn yì shùn guī huà guī dé yàn guī chuān guī yú yáng jì mì yún tán běi píng píng liǔ chéng yíng
河内(怀) 汲郡(卫) 邺郡(相) 广平(洺) 钜鹿(邢) 信都(冀) 赵郡(赵) 常山(镇) 博陵(定) 河间(瀛) 文安(莫) 饶阳(深) 上谷(易) 范阳(幽) 顺义(顺) 归化 归德(燕) 妫川(妫) 渔阳(蓟) 密云(檀) 北平(平) 柳城(营)
dì jiǔ gǔ jì zhōu xià jīn zhì jùn fǔ shí jiǔ
第九 古冀州下 今置郡府十九
hé dōng pú jiàng jùn jiàng píng yáng jìn gāo píng zé shàng dǎng lù lè píng yí yáng chéng qìn dà níng xí wén chéng cí xī hé fén tài yuán bìng chāng huà shí lóu fán lán yàn mén dài dìng xiāng xīn ān biān wèi mǎ yì shuò yún zhōng yún chán yú fǔ
河东(蒲) 绛郡(绛) 平阳(晋) 高平(泽) 上党(潞) 乐平(仪) 阳城(沁) 大宁(隰) 文城(慈) 西河(汾) 太原(并) 昌化(石) 楼烦(岚) 雁门(代) 定襄(忻) 安边(蔚) 马邑(朔)云中(云) 单于府
dì shí gǔ yǎn zhōu jīn zhì jùn fǔ shí
第十 古兖州 今置郡府十
líng chāng huá pú yáng pú jì yáng jì wèi jùn wèi bó píng bó dōng píng yùn píng yuán dé lè ān dì jǐng chéng cāng qīng hé bèi gǔ qīng zhōu jīn zhì jùn fǔ qī běi hǎi qīng jǐ nán qí zī chuān zī gāo mì mì dōng lái lái dōng móu dēng ān dōng fǔ gǔ xú zhōu jīn zhì jùn fǔ wǔ péng chéng xú lín huái sì lǔ jùn yǎn dōng hǎi hǎi láng yá yí
灵昌(滑) 濮阳(濮) 济阳(济) 魏郡(魏) 博平(博) 东平(郓) 平原(德) 乐安(棣) 景城(沧) 清河(贝)古青州 今置郡府七北海(青) 济南(齐) 淄川(淄) 高密(密) 东莱(莱) 东牟(登) 安东府古徐州 今置郡府五彭城(徐) 临淮(泗) 鲁郡(兖) 东海(海) 琅琊(沂)
dì shí yī gǔ yáng zhōu shàng jīn zhì jùn fǔ shí èr
第十一 古扬州上 今置郡府十二
guǎng líng yáng huái yīn chǔ zhōng lí háo shòu chūn shòu yǒng yáng chú lì yáng hé lú jiāng lú tóng ān shū qí chūn qí yì yáng guāng xuān chéng xuān qiū pǔ chí
广陵(扬) 淮阴(楚) 锺离(濠) 寿春(寿) 永阳(滁) 历阳(和) 庐江(庐) 同安(舒) 蕲春(蕲) 弋阳(光) 宣城(宣) 秋浦(池)
dì shí èr gǔ yáng zhōu xià jīn zhì jùn fǔ èr shí qī
第十二 古扬州下 今置郡府二十七
dān yáng rùn jìn líng cháng wú jùn sū wú xīng hú yú háng háng xīn dìng mù xīn ān shè kuài jī yuè yú yáo míng lín hǎi tái jìn yún chù yǒng jiā wēn dōng yáng wù xìn ān qú pó yáng ráo xún yáng jiāng zhāng jùn hóng lín chuān fǔ lú líng jí yí chūn yuán nán kāng qián jiàn ān jiàn cháng lè fú qīng yuán quán zhāng pǔ zhāng lín tīng tīng cháo yáng cháo
丹阳(润) 晋陵(常) 吴郡(苏) 吴兴(湖) 馀杭(杭) 新定(睦) 新安(歙) 会稽(越) 馀姚(明) 临海(台) 缙云(处) 永嘉(温) 东阳(婺) 信安(衢) 鄱阳(饶) 浔阳(江) 章郡(洪) 临川(抚) 庐陵(吉) 宜春(袁) 南康(虔) 建安(建) 长乐(福) 清源(泉) 漳浦(漳)临汀(汀) 潮阳(潮)
dì shí sān gǔ jīng zhōu jīn zhì jùn fǔ sān shí sān
第十三 古荆州 今置郡府三十三
jiāng líng jīng yí líng xiá bā dōng guī jìng líng fù fù shuǐ yǐng ān lù ān qí ān huáng hàn yáng miǎn jiāng xià è yì yáng shēn cháng shā tán bā líng yuè héng yáng héng líng líng yǒng jiāng huá dào guì yáng chēn lián shān lián shào yáng shào wǔ líng lǎng lǐ yáng lǐ qián zhōng qián níng yí sī lú xī chén lú yáng jǐn líng xī xī tán yáng wū qīng jiāng shī fú chuān fèi yè láng zhēn bō chuān bō yì quán yí lóng biāo yè qín xī qín
江陵(荆) 夷陵(峡) 巴东(归) 竟陵(复) 富水(郢) 安陆(安) 齐安(黄) 汉阳(沔) 江夏(鄂) 义阳(申) 长沙(潭) 巴陵(岳) 衡阳(衡) 零陵(永) 江华(道) 桂阳(郴) 连山(连)邵阳(邵) 武陵(朗) 澧阳(澧) 黔中(黔) 宁夷(思) 卢溪(辰) 卢阳(锦) 灵溪(溪) 潭阳(巫) 清江(施) 涪川(费) 夜郎(珍) 播川(播) 义泉(夷) 龙标(业) 溱溪(溱)
dì shí sì gǔ nán yuè jīn zhì jùn fǔ qī shí yī
第十四 古南越 今置郡府七十一
nán hǎi guǎng shǐ xīng sháo yì níng gāng hǎi fēng xún ēn píng ēn nán líng chūn lín hè hè gāo yào duān gǎn yì téng jìn kāng kāng lín fēng fēng kāi yáng lóng gāo liáng gāo lián chéng yì xīn xīng xīn tóng líng qín huái dé dòu shǐ ān guì píng lè zhāo měng shān méng kāi jiāng fù cāng wú wú xún jiāng xún lín jiāng gōng yù lín yù lín píng qín píng qín ān chéng bīn hè shuǐ chéng cháng lín xiù xiàng jùn xiàng lóng chéng liǔ róng shuǐ róng lǎng níng yōng huái zé guì níng rén dǎng níng pǔ héng héng shān tián xiū dé yán lóng chí shān yǒng dìng luán zhāo yì luó nán pān pān pǔ níng róng líng shuǐ biàn nán chāng bái dìng chuān láo níng yuè qīn ān nán fǔ wǔ é wǔ é lóng shuǐ yuè xīn chéng zhī jiǔ zhēn ài fú lù fú lù wén yáng zhǎng rì nán huān chéng huà fēng yù shān lù hé pǔ lián ān lè yán hǎi kāng léi wēn shuǐ yú tāng quán tāng lín tán ráng fú nán lóng zhèng píng huán lè gǔ gǔ zhū yá yá chāng huà dān yán dé zhèn qióng shān qióng wàn ān wàn ān
南海(广) 始兴(韶) 义宁(冈) 海丰(循) 恩平(恩) 南陵(春) 临贺(贺) 高要(端) 感义(藤) 晋康(康) 临封(封) 开阳(泷) 高凉(高) 连城(义) 新兴(新) 铜陵(勤) 怀德(窦)始安(桂) 平乐(昭) 蒙山(蒙) 开江(富) 苍梧(梧) 浔江(浔) 临江(龚) 郁林(郁林)平琴(平琴) 安城(宾) 贺水(澄) 常林(绣) 象郡(象) 龙城(柳) 融水(融) 朗宁(邕)怀泽(贵) 宁仁(党) 宁浦(横) 横山(田) 脩德(严) 龙池(山) 永定(峦) 招义(罗)南潘(潘) 普宁(容) 陵水(辩) 南昌(白) 定川(牢) 宁越(钦) 安南府 武峨(武峨)龙水(粤) 忻城(芝) 九真(爱) 福禄(福禄) 文阳(长) 日南(驩) 承化(峰) 玉山(陆)合浦(廉) 安乐(岩) 海康(雷) 温水(禺) 汤泉(汤) 临潭(瀼) 扶南(笼) 正平(环)乐古(古) 珠崖(崖) 昌化(儋) 延德(振) 琼山(琼) 万安(万安)
xù mù shàng
序目上
shàng gǔ táng yú sān dài qín hàn hòu hàn sān guó jìn sòng qí liáng chén hòu wèi běi qí hòu zhōu suí
(上古 唐虞 三代 秦 汉 后汉 三国 晋 宋 齐 梁 陈 后魏 北齐 后周 隋)
xī huáng dì fāng zhì tiān xià, lì wèi wàn guó, yì chēng" shǒu chū shù wù, wàn guó xián níng". gài jǔ qí dà shù. jí shǎo hào shì zhī shuāi, qí hòu zhì dù wú wén yǐ. ruò zhuān xū zhī suǒ jiàn, dì kù shòu zhī, chuàng zhì jiǔ zhōu, tǒng lǐng wàn guó. yōng jīng jīng hé liáng xú jì qīng yǎn yáng.
昔黄帝方制天下,立为万国,易称”首出庶物,万国咸宁”。(盖举其大数。)及少皞氏之衰,其后制度无闻矣。若颛顼之所建,帝喾受之,创制九州,统领万国。(雍、荆、荆河、梁、徐、冀、青、兖、扬。)
zhì yáo zāo hóng shuǐ, ér tiān xià fēn jué, shǐ yǔ píng shuǐ tǔ, hái wèi jiǔ zhōu, rú jiù zhì yě. shùn shè dì wèi, fēn wéi shí èr zhōu, yōng jīng jīng hé liáng jì yōu bìng qīng yíng xú yǎn yáng. gù yú shū yún" zhào shí yǒu èr zhōu", shì yě.
至尧遭洪水,而天下分绝,使禹平水土,还为九州,如旧制也。舜摄帝位,分为十二州,(雍、荆、荆河、梁、冀、幽、并、青、营、徐、兖、扬。)故虞书云”肇十有二州”,是也。
xià shì gé mìng, yòu wèi jiǔ zhōu. tú shān zhī huì, yì yún wàn guó, sì bǎi nián jiān, dì xiāng jiān bìng. yīn tāng shòu mìng, qí néng cún zhě sān qiān yú guó, yì wèi jiǔ zhōu, fēn tǒng tiān xià. jì jīng jīng hé yōng yáng yǎn xú yōu yíng. yíng, zé yǔ gòng qīng zhōu yě. zài sì liù bǎi. jí hū zhōu chū, shàng yǒu qiān bā bǎi guó. ér fēn tiān xià wèi jiǔ jī: fāng qiān lǐ yuē wáng jī, qí wài yuē hóu jī, yì yuē fú. yòu wài yuē diān jī, yòu wài yuē nán jī, yòu wài yuē cǎi jī, yòu wài yuē wèi jī, yòu wài yuē mán jī, yòu wài yuē yí jī, yào fú yě. yòu wài yuē zhèn jī, yòu wài yuē fān jī. huāng fú yě. zì hóu diān nán cǎi wèi mán yí zhèn fān, jí jiǔ jī yě, gè xiāng qù wǔ bǎi lǐ wéi xiàn yě. zhì chéng wáng shí, yì yuē jiǔ zhōu, shǔ zhí fāng shì. yáng jīng jīng hé qīng yǎn yōng yōu jì bìng. qí hòu zhū hóu xiāng bìng, yǒu qiān èr bǎi guó. jí píng wáng dōng qiān, qì huò lín zhī mò, èr bǎi sì shí èr nián jiān, zhū hóu zhēng fá, gèng xiāng tūn miè, bù kě shèng shǔ, ér jiàn yú chūn qiū jīng zhuàn zhě, bǎi yǒu qī shí guó yān. bǎi sān shí jiǔ guó zhī tǔ dì suǒ zài, sān shí yī guó bù zhī qí chù yě. mán yí róng dí, bù zài qí shù. dǎi hū xià fēn dì lǐ, shàng pèi tiān xiàng, suǒ dìng chán cì, zǒng biāo shí sān. jí zhōu zhī mò, wéi yǒu qī guó. qín zhāo wáng shí, xī zhōu jǐn xiàn qí dì, yì sān shí liù, kǒu sān wàn, shòu xiàn ér guī qí rén. zhì zhuāng xiāng wáng miè dōng xī zhī èr guó, qī chéng ér yǐ.
夏氏革命,又为九州。涂山之会,亦云万国,四百年间,递相兼并。殷汤受命,其能存者三千馀国,亦为九州,分统天下。(冀、荆、荆河、雍、扬、兖、徐、幽、营。营,则禹贡青州也。)载祀六百。及乎周初,尚有千八百国。而分天下为九畿:方千里曰王畿,其外曰侯畿,(亦曰服。)又外曰甸畿,又外曰男畿,又外曰采畿,又外曰卫畿,又外曰蛮畿,又外曰夷畿,(要服也。)又外曰镇畿,又外曰藩畿。(荒服也。自侯、甸、男、采、卫、蛮、夷、镇、藩,即九畿也,各相去五百里为限也。)至成王时,亦曰九州,属职方氏。(扬荆荆河青兖雍幽冀并。)其后诸侯相并,有千二百国。及平王东迁,迄获麟之末,二百四十二年间,诸侯征伐,更相吞灭,不可胜数,而见於春秋经、传者,百有七十国焉。(百三十九国知土地所在,三十一国不知其处也。)蛮夷戎狄,不在其数。逮乎下分地理,上配天象,所定躔次,总标十三。及周之末,唯有七国。(秦昭王时,西周尽献其地,邑三十六,口三万,受献而归其人。至庄襄王灭东西之二国,七城而已。)
qín zhì tiān xià wèi sì shí jùn, qí dì zé xī lín táo ér běi shā mò, dōng yíng nán dài, jiē lín dà hǎi.
秦制天下为四十郡,其地则西临洮而北沙漠,东萦南带,皆临大海。
hàn xìng, yǐ qín dì tài dà, gèng jiā zhì jùn guó. qí hòu kāi yuè rǎng hú, tǔ yǔ mí guǎng, gǎi yōng yuē liáng, liáng yuē yì, yòu zhì xú zhōu, fù yǔ jiù hào, zhì jiāo, chū wèi jiāo zhǐ, hòu wèi jiāo zhōu. běi yǒu shuò fāng, chū wèi shuò fāng, hòu wèi bīng zhōu. fán wèi shí sān zhōu bù cì shǐ. sī lì bìng jīng yǎn jīng hé yáng jì yōu qīng xú yì jiāo liáng. ér bù cháng suǒ lǐ. zhì āi píng zhī jì, fán xīn zhì jùn guó liù shí sān yān, yǔ qín sì shí, hé bǎi sān. xiàn yì qiān sān bǎi yī shí sì, dào sān shí èr, hóu guó èr bǎi sì shí yī. dì dōng xī jiǔ qiān sān bǎi èr lǐ, nán běi wàn sān qiān sān bǎi liù shí bā lǐ, cǐ hàn zhī jí shèng yě.
汉兴,以秦地太大,更加置郡国。其后开越攘胡,土宇弥广,改雍曰凉,梁曰益,又置徐州,复禹旧号,置交,(初为交趾,后为交州。)北有朔方,(初为朔方,后为并州。)凡为十三州部刺史。(司隶、并、荆、兖、荆河、扬、冀、幽、青、徐、益、交、凉。)而不常所理。至哀、平之际,凡新置郡、国六十三焉,与秦四十,合百三。县邑千三百一十四,道三十二,侯国二百四十一。地东西九千三百二里,南北万三千三百六十八里,此汉之极盛也。
hòu hàn guāng wǔ yǐ guān duō yì fán, nǎi bìng shěng jùn guó shí, xiàn dào hóu guó sì bǎi yú suǒ. qí hòu yì wèi shí sān zhōu bù: sī lì zhì hé nán, jīn fǔ. jīng hé zhì qiáo, jīn cuó xiàn. yǎn zhì chāng yì, jīn lǔ jùn jīn xiāng xiàn. xú zhì tán, tán yīn tán. jīn lín huái jùn xià pī xiàn. qīng zhì lín zī, jīn běi hǎi jùn xiàn. liáng zhì lǒng, jīn tiān shuǐ jùn lǒng chéng xiàn. bìng zhì jìn yáng, jīn tài yuán fǔ. jì zhì hào, hé gè fǎn. jīn zhào jùn gāo yì xiàn. yōu zhì jì, jīn fàn yáng jùn. yáng zhì lì yáng, jīn jùn xiàn. yì zhì luò, jīn yǒng chāng jùn. jīng zhì hàn shòu, jīn wǔ líng jùn wǔ líng xiàn. jiāo zhì guǎng xìn, jīn cāng wú jùn cāng wú xiàn. jiàn fù jiā zhì jùn guó. zhì yú líng xiàn, fán bǎi yǒu wǔ yān, xiàn dào hóu guó qiān yī bǎi bā shí, huán dì yǒng xīng chū, yǒu xiāng sān qiān liù bǎi bā shí èr, tíng wàn èr qiān sì bǎi èr shí. dōng lè làng jùn, xī dūn huáng jùn, nán rì nán jùn, běi yàn mén jùn, xī nán yǒng chāng jùn, sì lǚ zhī shèng, yì rú qián hàn.
后汉光武以官多役烦,乃并省郡、国十,县、道、侯国四百馀所。其后亦为十三州部:司隶治河南,(今府。)荆河治谯,(今酂县。)兖治昌邑,(今鲁郡金乡县。)徐治郯,(郯音谈。今临淮郡下邳县。)青治临淄,(今北海郡县。)凉治陇,(今天水郡陇城县。)并治晋阳,(今太原府。)冀治鄗,(河各反。今赵郡高邑县。)幽治蓟,(今范阳郡。)扬治历阳,(今郡县。)益治雒,(今永昌郡。)荆治汉寿,(今武陵郡武陵县。)交治广信,(今苍梧郡苍梧县。)渐复加置郡国。至於灵、献,凡百有五焉,县、道、侯国千一百八十,(桓帝永兴初,有乡三千六百八十二,亭万二千四百二十。)东乐浪郡,西敦煌郡,南日南郡,北雁门郡,西南永昌郡,四履之盛,亦如前汉。
wèi shì jù zhōng yuán, yǒu zhōu shí sān: sī lì jīng jīng hé yǎn qīng xú liáng qín jì yōu bìng yáng yōng. fēn liáng zhōu zhì qín zhōu, lǐ shàng guī, jīn tiān shuǐ jùn yáng zhì shòu chūn, jīn jùn xú zhì péng chéng, jīn jùn jīng zhì xiāng yáng, jīn jùn liáng zhì wǔ wēi, jīn jùn yú bìng yīn qián dài. yǒu jùn guó liù shí bā. dōng zì guǎng líng wén dì huáng chū liù nián qīn zhēng, xìng guǎng líng gù chéng, jí xuán shī, liú zhāng liáo tún jiāng dū. qí wáng jiā píng hòu shǔ wú, jí jīn jùn. shòu chūn guàn qiū jiǎn zhū gě dàn jiē zhèn zhī. hé féi míng dì qīng lóng yuán nián, mǎn chǒng yú hé féi xī běi sān shí lǐ zhù xīn chéng, wú jūn pín gōng bù bá, jí jīn lú jiāng jùn. gù wèi míng dì yún:" xiān dì dōng zhì hé féi, nán shǒu xiāng yáng, xī gù qí shān, zéi lái zhé pò yú sān chéng zhī xià zhě, dì yǒu suǒ bì zhēng zhī yě." miǎn kǒu jiàn ān shí wǔ nián, wén pìn wèi jiāng xià tài shǒu, zhèn yān. qí hòu wú jūn pín gōng bù bá. qīng lóng hòu shǔ wú, jí jīn hàn yáng xiàn. xī yáng huáng chū zhōng, mǎn chǒng lìng jiāng shǒu zhī, jīn qí ān jùn. xiāng yáng, jiàn ān èr shí sì nián, xú huǎng shǒu zhī, shǔ jiāng guān yǔ gōng, bù xià. zhòng bīng yǐ bèi wú jiāng huái zhī jiān, chú zhèn bīng chù, gèng wú rén jū. qīng lóng zhī zhōng, sūn quán qiǎn shù qiān jiā diàn yú jiāng běi, wèi mǎn chǒng pò zhī. xī zì lǒng xī jīn jùn shì. nán ān jīn lǒng xī jùn lǒng xī xiàn. qí wáng jiā píng wǔ nián, shǔ jiāng jiāng wéi lái fá, gōng lǒng xī nán ān, jiē bù kè. qí shān míng dì tài hé èr nián, shǔ jiāng zhū gě liàng gōng qí shān chéng, bù bá, jīn tóng gǔ jùn zhǎng dào xiàn dōng shí lǐ. hàn yáng míng dì qīng lóng èr nián, shǔ jiāng zhū gě liàng lái fá, qiǎn bīng bèi yú cǐ, jí jīn tiān shuǐ jùn. chén cāng, jiàn ān èr shí sì nián, yīn shǔ jiāng pò xià hóu miào cái yú hàn zhōng, suì lìng zhāng hé shǒu chén cāng. tài hé èr nián, zhū gě liàng yǐ shù wàn rén gōng chén cāng, jiāng jūn hǎo zhāo yǐ qiān rén shǒu èr shí yú rì, bù bá, zài jīn xiàn dōng sān shí lǐ gù chéng shì. gōng méi yòu bù kè, zài jīn xiàn dōng běi shí wǔ lǐ gù méi chéng shì. bìng jīn fú fēng jùn xiàn. zhòng bīng yǐ bèi shǔ.
魏氏据中原,有州十三:司隶、荆、荆河、兖、青、徐、凉、秦、冀、幽、并、扬、雍。(分凉州置秦州,理上邽,今天水郡;扬治寿春,今郡;徐治彭城,今郡;荆治襄阳,今郡;凉治武威,今郡;馀并因前代。)有郡国六十八。东自广陵、(文帝黄初六年亲征,幸广陵故城,及旋师,留张辽屯江都。齐王嘉平后属吴,即今郡。)寿春、(毌丘俭、诸葛诞皆镇之。)合肥、(明帝青龙元年,满宠於合肥西北三十里筑新城,吴军频攻不拔,即今庐江郡。故魏明帝云:”先帝东置合肥,南守襄阳,西固祁山,贼来辄破於三城之下者,地有所必争之也。”)沔口、(建安十五年,文聘为江夏太守,镇焉。其后吴军频攻不拔。青龙后属吴,即今汉阳县。)西阳、(黄初中,满宠令将守之,今齐安郡。)襄阳,(建安二十四年,徐晃守之,蜀将关羽攻,不下。)重兵以备吴;(江淮之间,除镇兵处,更无人居。青龙之中,孙权遣数千家佃於江北,为满宠破之。)西自陇西、(今郡是。)南安、(今陇西郡陇西县。齐王嘉平五年,蜀将姜维来伐,攻陇西、南安,皆不克。)祁山、(明帝太和二年,蜀将诸葛亮攻祁山城,不拔,今同谷郡长道县东十里。)汉阳、(明帝青龙二年,蜀将诸葛亮来伐,遣兵备於此,即今天水郡。)陈仓,(建安二十四年,因蜀将破夏侯妙才於汉中,遂令张郃守陈仓。太和二年,诸葛亮以数万人攻陈仓,将军郝昭以千人守二十馀日,不拔,在今县东三十里故城是。攻郿又不克,在今县东北十五里故郿城是。并今扶风郡县。)重兵以备蜀。
shǔ zhǔ quán zhì bā shǔ, zhì yì zhì chéng dū, jīn jùn. liáng zhì hàn zhōng, jīn jùn. èr zhōu, yǒu jùn èr shí èr, yǐ hàn zhōng jiàn ān mò, pò wèi jiāng xià hóu miào cái hòu, suì yǒu hàn chuān, yǐ wèi yán zhèn shǒu, hòu jiǎng wǎn jiāng wéi xiāng jì zhèn yú cǐ, jí jīn jùn dì. xìng shì hòu zhǔ yán xī qī nián, jiāng jūn wáng píng shǒu zhī, wèi dà jiàng jūn cáo shuǎng gōng, bù kè. jīn yáng chuān jùn xìng dào xiàn yě. bái dì, xiān zhǔ zhāng wǔ yuán nián tún zhī, suì wéi zhòng zhèn. hòu zhǔ jiàn xìng shí wǔ nián, wú jiāng quán cóng lái gōng, bù kè. jí jīn yún ān jùn. bìng wéi zhòng zhèn.
蜀主全制巴蜀,置益、(治成都,今郡。)梁(治汉中,今郡。)二州,有郡二十二,以汉中、(建安末,破魏将夏侯妙才后,遂有汉川,以魏延镇守,后蒋琬、姜维相继镇於此,即今郡地。)兴势、(后主延熙七年,将军王平守之,魏大将军曹爽攻,不克。今洋川郡兴道县也。)白帝,(先主章武元年屯之,遂为重镇。后主建兴十五年,吴将全琮来攻,不克。即今云安郡。)并为重镇。
wú zhǔ běi jù jiāng, nán jǐn hǎi, zhì jiāo zhì lóng biān, jīn ān nán fǔ. guǎng sūn quán zhì, zhì pān yú, jīn nán hǎi jùn. jīng zhì nán jùn, jīn jiāng líng jùn. yǐng zhì jiāng xià, jí jīn jùn. yáng zhì jiàn yè, jīn dān yáng jùn jiāng níng xiàn. wǔ zhōu, yǒu jùn sì shí yǒu sān. yǐ jiàn píng zì sūn quán huáng wǔ chū pò shǔ xiān zhǔ hòu dé zhī, sūn hào tiān jì sì nián, jìn jūn yán liú lái fá, shǒu jiāng wú yàn qǐng zēng bīng, hào bù cóng. jīn bā dōng jùn. xī líng jiàn ān èr shí sì nián, yīn shǔ jiāng guān yǔ běi tǎo wèi jiāng yú jìn děng yú xiāng yáng, lù xùn wèi yí dū shǒu, zhèn cǐ. huáng wǔ chū, shǔ xiān zhǔ lái fá, xùn dà pò zhī, hòu bù chǎn lù kàng bìng zhèn yān. jí jīn yí líng jùn. lè xiāng wú sūn hào jiàn héng sān nián, lù kàng suǒ zhù lè xiāng chéng, hòu zhū rán xiū zhī chéng yān. jìn wáng jùn gōng lè xiāng, huò shuǐ jūn dū lù jǐng, píng xī jiāng jūn shī hóng yǐ chéng jiàng. zài jīn jiāng líng jùn sōng zī xiàn dōng. nán jùn zì jiàn ān mò kè guān yǔ hòu, shǔ jiāng mí fāng lái jiàng, suì dé zhī. sūn hào fèng huáng yuán nián, jiāng zhāng xián rèn yán bìng shǒu zhī. jìn jūn píng wú, dāng yáng hóu dù yuán kǎi fù yú cǐ. jí jīn jiāng líng jùn. bā qiū jiàn ān shí jiǔ nián lǔ sù sūn hào bǎo dǐng yuán nián wàn yù bìng zhèn shǒu. jí jīn bā líng jùn. xià kǒu jiàn ān shí sān nián, sūn quán zhēng huáng zǔ, kè zhī, hòu suì zhì bīng zhèn. sūn hào tiān jì yuán nián, sūn shèn shǒu zhī. jí jìn píng wú, jiāng jūn hú fèn fù yú cǐ. jí jīn jiāng xià jùn. wǔ chāng sūn quán gān lù yuán nián chéng wǔ chāng, lù xùn zhū gě kè téng mù zhèn shǒu. jí jìn píng wú, jiāng jūn wáng róng fù yú cǐ. jí jīn jiāng xià jùn xiàn. wǎn chéng jiàn ān shí jiǔ nián, sūn quán kè zhī. sūn quán chì wū sì nián, zhū gě kè tún cǐ. jīn tóng ān jùn. wǎn yīn huàn. niú zhǔ qí sūn hào tiān jì mò, hé zhí zhèn shǒu. jìn píng wú, dà jiàng wáng hún fù yú cǐ. jí jīn xuān chéng jùn dāng tú xiàn cǎi shí yě. rú xū wù, jiàn ān shí qī nián zhù, hòu cáo gōng pín lái, gōng bù kè. zài jīn lì yáng xiàn xī nán bǎi bā shí lǐ. bìng wéi zhòng zhèn. qí hòu dé miǎn kǒu sūn quán jiā hé hòu, lù xùn zhū gě jǐn tún shǒu. zhū chéng chì wū sì nián, lù xùn cháng yǐ sān wàn bīng shù zhī. jīn qí ān jùn. dōng xī jiè lín jiāng, yǔ jiāng xià jùn wǔ chāng xiāng duì. guǎng líng. sūn liàng jiàn xìng èr nián, wèi wèi féng cháo chéng guǎng líng. zì sān guó dǐng lì, gèng xiāng qīn fá, hù yǒu shèng fù, jiāng jìng zhī shǒu, bǐ cǐ bù cháng, chán dé jù shī, zé bù xiá cún yě. jīn lüè jì qí jiǔ jīng tún zhèn jí yào hài zhī dì yān. qí shǒu jiāng yì lüè jì qí zhī míng zhě, yú bù kě biàn jǔ, tā yì fǎng cǐ.
吴主北据江,南尽海,置交、(治龙编,今安南府。)广、(孙权置,治番禺,今南海郡。)荆、(治南郡,今江陵郡。)郢、(治江夏,即今郡。)扬(治建业,今丹阳郡江宁县。)五州,有郡四十有三。以建平、(自孙权黄武初破蜀先主后得之,孙皓天纪四年,晋军沿流来伐,守将吴彦请增兵,皓不从。今巴东郡。)西陵、(建安二十四年,因蜀将关羽北讨魏将于禁等於襄阳,陆逊为宜都守,镇此。黄武初,蜀先主来伐,逊大破之,后步阐、陆抗并镇焉。即今夷陵郡。)乐乡、(吴孙皓建衡三年,陆抗所筑乐乡城,后朱然修之成焉。晋王濬攻乐乡,获水军督陆景,平西将军施洪以城降。在今江陵郡松滋县东。)南郡、(自建安末克关羽后,蜀将糜芳来降,遂得之。孙皓凤凰元年,将张咸、任延并守之。晋军平吴,当阳侯杜元凯赴於此。即今江陵郡。)巴丘、(建安十九年鲁肃、孙皓宝鼎元年万彧并镇守。即今巴陵郡。)夏口、(建安十三年,孙权征黄祖,克之,后遂置兵镇。孙皓天纪元年,孙慎守之。及晋平吴,将军胡奋赴於此。即今江夏郡。)武昌、(孙权甘露元年城武昌,陆逊、诸葛恪、滕牧镇守。及晋平吴,将军王戎赴於此。即今江夏郡县。)皖城、(建安十九年,孙权克之。孙权赤乌四年,诸葛恪屯此。今同安郡。皖音患。)牛渚圻、(孙皓天纪末,何植镇守。晋平吴,大将王浑赴於此。即今宣城郡当涂县采石也。)濡须坞,(建安十七年筑,后曹公频来,攻不克。在今历阳县西南百八十里。)并为重镇。其后得沔口、(孙权嘉禾后,陆逊、诸葛瑾屯守。)邾城、(赤乌四年,陆逊常以三万兵戍之。今齐安郡。东西界临江,与江夏郡武昌相对。)广陵。(孙亮建兴二年,卫尉冯朝城广陵。)自三国鼎立,更相侵伐,互有胜负,疆境之守,彼此不常,谗得遽失,则不暇存也。今略纪其久经屯镇及要害之地焉。(其守将亦略纪其知名者,馀不可遍举,他亦仿此。)
jìn wǔ dì tài kāng yuán nián píng wú, fēn wéi shí jiǔ zhōu bù: zhì sī zhōu, zhì luò yáng jīn hé nán fǔ. yǎn zhì lǐn qiū jīn pú yáng jùn léi zé xiàn shì. jīng hé zhì xiàng jīn huái yáng jùn xiàng chéng shì. jì zhì fáng zi, jīn zhào jùn xiàn. bìng zhì jìn yáng qīng zhì lín zī xú zhì péng chéng jīng chū zhì xiāng yáng, hòu zhì jiāng líng jīn jùn. yáng chū zhì shòu chūn, hòu zhì jiàn yè xù zhì wǔ wēi fēn sān fǔ wèi yōng, zhì jīng zhào jīn fǔ. fēn lǒng shān zhī xī wèi qín, zhì shàng guī jīn tiān shuǐ jùn xiàn. yì zhì chéng dū fēn bā hàn zhī dì wèi liáng, zhì nán zhèng jīn hàn zhōng jùn xiàn. fēn yún nán wèi níng, zhì yún nán jīn jùn. yōu zhì zhuō jīn fàn yáng jùn fàn yáng xiàn. fēn liáo dōng wèi píng, zhì chāng lí jīn ān dōng fǔ. jiāo zhì lóng biān jīn ān nán fǔ. fēn hé pǔ zhī běi wèi guǎng, zhì pān yú. yòu zēng zhì jùn guó èr shí yǒu sān, fán zhōu bǎi wǔ shí yǒu liù, xiàn qiān yī bǎi yǒu jiǔ, yǐ wéi guàn dài zhī guó, jǐn qín hàn zhī tǔ. jí yǒng jiā nán dù, jìng yǔ shū xiá, jiǔ zhōu zhī dì yǒu qí èr yān. chū, yuán dì mìng zǔ tì diān yōng qiū, jiàn wǔ chū, tì běi zhèn shǒu yōng qiū, jīn chén liú jùn xiàn. tì sǐ, běi jìng jiàn cù. dà xīng sì nián tì sǐ. yú shì jīng hé zì huái běi, jīn rǔ nán rǔ yīn nán yáng děng jùn yǐ běi. qīng yǎn sì zhōu jīn dōng lái dōng móu gāo mì běi hǎi zī chuān jǐ nán děng jùn dì. jí xú zhōu zhī bàn, jīn péng chéng láng yá děng jùn. xiàn liú yào shí lè, yǐ hé féi dài ruò sī zhèn shǒu zhī. huái yīn liú kuí zhèn shǒu, jí jīn shān yáng jùn xiàn. shòu yáng zǔ yuē zhèn shǒu, hòu yòu xiàn yú shí lè, jì lóng sǐ hòu fù zhī, jí jīn shòu chūn jùn dì. sì kǒu liú xiá zhèn shǒu, jí jīn lín huái jùn sù qiān xiàn jiè. jiǎo chéng ān dì yì xī zhōng zhì, yì zài sù qiān xiàn jiè. wéi zhòng zhèn. chéng dì shí, cuó shǒu jiāng tuì tún xiāng yáng, xián hé chū, wèi gāi tún cuó, wèi liú yào jiāng huáng xiù suǒ bī ér tuì shǒu xiāng yáng, hòu yì xiàn shí lè, xún fù zhī. yǔ yì zhū xù jiē zhèn yú cǐ, yòu wèi fú jiān jiāng fú pī suǒ xiàn, xún yòu fù zhī. jí jīn jùn. mù dì shí, píng shǔ hàn, yǒng hé sān nián, huán wēn xī tǎo, qín lǐ shì. fù liáng yì zhī dì. liáng zhōu zé hàn chuān, yì zé shǔ chuān shì. yòu qiǎn jūn xī rù guān, zhì bà shàng, shí nián, huán wēn tǎo fú jiàn yú jīn jīng zhào fǔ wàn nián xiàn bái lù yuán, zhàn bài. zài běi fá, yī zhì luò yáng, yǒng hé shí èr nián, wēn tǎo mù róng jùn, pò qí jiāng yáo xiāng yú yī shuǐ, shí xiāng yǐ jiàng. yī zhì fāng tóu, fèi dì tài hé sì nián, wēn yòu tǎo mù róng wěi, bài hái. jīn jí jùn wèi xiàn jiè. fāng yīn fāng. suǒ de jùn xiàn, jūn xuán yòu shī. jì fú jiān dōng píng mù róng wěi, tài hé wǔ nián. xī nán xiàn shǔ hàn, xī běi kè gū zāng, xiào wǔ tài yuán yuán nián, zhāng tiān xī bài. jīn wǔ wēi jùn shì. zé hàn shuǐ zhǎng huái yǐ běi, xī wèi jiān yǒu. jí jiān bài, tài yuán bā nián. zài fù liáng jiǔ nián, jiāng guō bǎo píng liáng zhōu. yì shǔ jùn tài shǒu rèn quán zhǎn fú jiān yì zhōu cì shǐ lǐ píng, yì zhōu píng. qīng xú yǎn jīng hé zhī dì, qí hòu qīng yǎn xiàn yú mù róng dé, ān dì guó huì gǎi yān. chóng ān sān nián, dé jù zhī, shā yōu zhōu cì shǐ pì lǘ hún, shí zhèn guǎng gù, jí jīn běi hǎi jùn yě. jīng hé sī xiàn yú yáo xìng, chóng ān sān nián. yǐ péng chéng wèi běi jìng fān gǎn. zhū xù zhèn shǒu. hòu yì liáng yòu xiàn yú qiáo zòng. yì xī chū xiàn. měi yīn liú shí fú yáo shuāi luàn zhī jì, zé jìn bīng tún shù zài yú hàn zhōng xiāng yáng péng chéng, rán dà dǐ shàng míng jīn jiāng líng jùn sōng zī xiàn. jiāng líng xià kǒu wǔ chāng hé féi shòu yáng huái yīn, cháng wèi jìn shì zhèn shǒu, qí cì shǐ suǒ zhì, jiē zhì zhōu bīng, suī yǒu bù jīng gōng wéi, hù shì zhòng zhèn, tā jiē lèi cǐ. yì xī yǐ hòu, yòu fù qīng yǎn sī jīng hé liáng yì zhī dì, ér zhèng yí yú sòng yǐ.
晋武帝太康元年平吴,分为十九州部:置司州,治洛阳;(今河南府。)兖治廪丘;(今濮阳郡雷泽县是。)荆河治项;(今淮阳郡项城是。)冀治房子,(今赵郡县。)并治晋阳;青治临淄;徐治彭城;荆初治襄阳,后治江陵;(今郡。)扬初治寿春,后治建业;叙治武威;分三辅为雍,治京兆;(今府。)分陇山之西为秦,治上邽;(今天水郡县。)益治成都;分巴汉之地为梁,治南郑;(今汉中郡县。)分云南为宁,治云南;(今郡。)幽治涿;(今范阳郡范阳县。)分辽东为平,治昌黎;(今安东府。)交治龙编;(今安南府。)分合浦之北为广,治番禺。又增置郡国二十有三,凡州百五十有六,县千一百有九,以为冠带之国,尽秦汉之土。及永嘉南渡,境宇殊狭,九州之地有其二焉。初,元帝命祖逖槙雍丘,(建武初,逖北镇守雍丘,今陈留郡县。)逖死,北境渐蹙。(大兴四年逖死。)於是荆河、(自淮北,今汝南、汝阴、南阳等郡以北。)青、兖四州(今东莱、东牟、高密、北海、淄川、济南等郡地。)及徐州之半,(今彭城、琅琊等郡。)陷刘曜、石勒,以合肥、(戴若思镇守之。)淮阴、(刘隗镇守,即今山阳郡县。)寿阳、(祖约镇守,后又陷於石勒,季龙死后复之,即今寿春郡地。)泗口、(刘遐镇守,即今临淮郡宿迁县界。)角城(安帝义熙中置,亦在宿迁县界。)为重镇。成帝时,酂守将退屯襄阳,(咸和初,魏该屯酂,为刘曜将黄秀所逼而退守襄阳,后亦陷石勒,寻复之。庾翼、朱序皆镇於此,又为苻坚将苻丕所陷,寻又复之。即今郡。)穆帝时,平蜀汉,(永和三年,桓温西讨,擒李势。)复梁、益之地。(梁州则汉川,益则蜀川是。)又遣军西入关,至灞上,(十年,桓温讨苻健於今京兆府万年县白鹿原,战败。)再北伐,一至洛阳,(永和十二年,温讨慕容俊,破其将姚襄於伊水,时襄已降。)一至枋头,(废帝太和四年,温又讨慕容暐,败还。今汲郡卫县界。枋音方。)所得郡县,军旋又失。洎苻坚东平慕容暐,(太和五年。)西南陷蜀汉,西北克姑臧,(孝武太元元年,张天锡败。今武威郡是。)则汉水、长淮以北,悉为坚有。及坚败,(太元八年。)再复梁、(九年,将郭宝平梁州。)益、(蜀郡太守任权斩苻坚益州刺史李平,益州平。)青、徐、兖、荆河之地,其后青、兖陷於慕容德,(安帝国讳改焉。崇安三年,德据之,杀幽州刺史辟闾浑,时镇广固,即今北海郡也。)荆河、司陷於姚兴,(崇安三年。)以彭城为北境藩扞。(朱序镇守。)后益、梁又陷於谯纵。(义熙初陷。)每因刘、石、苻、姚衰乱之际,则进兵屯戍在於汉中、襄阳、彭城,然大抵上明、(今江陵郡松滋县。)江陵、夏口、武昌、合肥、寿阳、淮阴,常为晋氏镇守,(其刺史所治,皆置州兵,虽有不经攻围,互是重镇,他皆类此。)义熙以后,又复青、兖、司、荆河、梁、益之地,而政移於宋矣。
sòng wǔ dì běi píng guǎng gù, jìn ān dì yì xī liù nián, píng mù róng chāo, dé qīng zhōu zhī dì. guǎng gù jí jīn běi hǎi. xī dìng liáng yì, jiǔ nián, zhū líng shí píng qiáo zòng. yòu kè cháng ān, shí sān nián qīn zhēng, píng yáo hóng. jǐn dé hé nán zhī dì. cháng ān xún wèi hè lián bó bó suǒ xiàn, zhì fèi dì xíng yáng wáng jǐng píng zhōng, wǔ láo yǐ xī, fù xiàn yú hòu wèi. jīn dà jiào yǐ xiào wǔ dà míng bā nián wèi zhèng. fán èr shí yǒu èr zhōu: yáng zhì jiàn yè, nán xú zhì jīng kǒu, jīn dān yáng jùn dān tú xiàn. xú zhì péng chéng, nán yǎn zhì guǎng líng, yǎn zhì xiá, jīn lǔ jùn xiàn. nán jīng hé zhì lì yáng, jīng hé zhì rǔ nán, jīn rǔ nán jùn rǔ yáng xiàn. jiāng zhì xún yáng, jīn jùn xiàn. qīng zhì lín zī, chū zhì lì chéng, jīn jǐ nán jùn xiàn, hòu zhì guǎng gù hòu yòu yí zhì lín zī, jí jīn xiàn shì. jì zhì lì chéng, sī zhì yì yáng, jīn jùn. jīng zhì nán jùn, yǐng zhì jiāng xià, jīn jùn. xiāng zhì lín xiāng, jīn cháng shā jùn. yōng zhì xiāng yáng, liáng zhì nán zhèng, qín yì zhì nán zhèng, yì zhì chéng dū, jīn shǔ jùn. níng zhì jiàn níng, jīn yún nán jùn. guǎng zhì nán hǎi, jiāo zhì lóng biān, yuè zhì lín zhāng. jīn hé pǔ jùn. zì dōng jìn chéng dì shí, zhōng yuán liú mín duō nán dù, suì yú jiāng hàn huái zhī jiān qiáo lì zhōu jùn, yǐ fǔ qí mín. zhōng jiān bìng shěng fèi zhì, lí hé fēi yī, bù néng xiáng zhì yān. jīn jì qí suǒ zhì jīng jiǔ zhě, tā jiē lèi cǐ. jùn fán èr bǎi sān shí yǒu bā, xiàn qiān yī bǎi qī shí yǒu jiǔ. chū, wén dì yuán jiā zhōng qiǎn jiàng běi fá, shuǐ jūn rù hé, kè wèi què áo huá tái wǔ láo luò yáng sì chéng, què áo jí jīn jì yáng jùn chéng huá tái, jīn líng chāng jùn chéng wǔ láo, jīn sì shuǐ xiàn luò yáng, jīn gù luò yáng chéng. què yīn kǒu jiāo fǎn. áo yīn áo. qí hòu yòu shī. yòu fēn jūn běi fá, xī jūn kè hóng nóng kāi fāng èr chéng, bìng jīn hóng nóng jùn. yǐ dōng gōng huá tái bù kè, ér píng què áo, shǒu zhī, xún jiē bài tuì. yuán jiā èr shí qī nián, wáng xuán mó yú huá tái bài guī. shí liǔ yuán jǐng bá hóng nóng kāi fāng, jí xuán mó bài, yì qì ér tuì. yú shì hòu wèi zhǔ tài wǔ zǒng shī, jīng péng chéng lín jiāng, tún yú guā bù, jīn guǎng líng jùn liù hé xiàn dōng. tuì gōng xū yí, bù bá ér xuán. zāng zhì shǒu zhī, wèi shī gōng wéi sān xún, bù bá. jīn huái yáng jùn xiàn. míng dì shí, hòu wèi yòu nán qīn huái běi, qīng jì xú yǎn sì zhōu jí jīng hé zhōu xī jìng xī xiàn méi, tài shǐ èr nián, xú zhōu cì shǐ xuē ān dōu yǐn wèi jūn, zì shì shěn wén xiù dōng yáng chéng cuī dào gù lì chéng, bìng wèi wèi jiāng mù róng bái yào suǒ xiàn. ān dōu yǐ péng chéng, cháng zhēn qí yǐ xuán hù bìng jiàng wèi. xuán hù, jīn rǔ nán jùn chéng. zé zhǎng huái wèi běi jìng, qiáo xú yǎn yú huái nán huái yīn lì yǎn zhōu, zhōng lí lì xú zhōu. lì qīng jì èr zhōu, jì zhì gàn yú. jīn dōng hǎi jùn dōng hǎi xiàn. gàn, gǔ dàn fǎn. qí hòu shí yú nián ér sòng wáng. rán chū qiáng shèng yě, nán zhèng xiāng yáng xuán hù yuán jiā èr shí qī nián, hòu wèi zhǔ tài wǔ lǜ bīng gōng wéi rǔ nán, tài shǒu chén xiàn děng jù sì shí yú rì, wèi rén jī shī yǔ chéng qí, bù bá ér tuì. péng chéng lì chéng dōng yáng, nán fèi dì jǐng píng chū, zhù kuí zhèn shǒu. hòu wèi gōng wéi, shù xún bù kè. jí jīn běi hǎi jùn zhì dōng chéng. jiē wèi sòng shì fān gǎn.
宋武帝北平广固,(晋安帝义熙六年,平慕容超,得青州之地。广固即今北海。)西定梁、益,(九年,朱龄石平谯纵。)又克长安,(十三年亲征,平姚泓。)尽得河南之地。长安寻为赫连勃勃所陷,至废帝荥阳王景平中,武牢以西,复陷於后魏。今大较以孝武大明八年为正。凡二十有二州:扬治建业,南徐治京口,(今丹阳郡丹徒县。)徐治彭城,南兖治广陵,兖治瑕,(今鲁郡县。)南荆河治历阳,荆河治汝南,(今汝南郡汝阳县。)江治浔阳,(今郡县。)青治临淄,(初治历城,今济南郡县,后治广固;后又移治临淄,即今县是。)冀治历城,司治义阳,(今郡。)荆治南郡,郢治江夏,(今郡。)湘治临湘,(今长沙郡。)雍治襄阳,梁治南郑,秦亦治南郑,益治成都,(今蜀郡。)宁治建宁,(今云南郡。)广治南海,交治龙编,越治临鄣。(今合浦郡。自东晋成帝时,中原流民多南渡,遂於江汉淮之间侨立州郡,以抚其民。中间并省废置,离合非一,不能详志焉。今纪其所治经久者,他皆类此。)郡凡二百三十有八,县千一百七十有九。初,文帝元嘉中遣将北伐,水军入河,克魏碻磝、滑台、武牢、洛阳四城,(碻磝即今济阳郡城;滑台,今灵昌郡城;武牢,今汜水县;洛阳,今故洛阳城。碻音口交反。磝音敖。)其后又失。又分军北伐,西军克弘农、开方二城,(并今弘农郡。)以东攻滑台不克,而平碻磝,守之,寻皆败退。(元嘉二十七年,王玄谟於滑台败归。时柳元景拔弘农、开方,及玄谟败,亦弃而退。)於是后魏主太武总师,经彭城、临江,屯於瓜步,(今广陵郡六合县东。)退攻盱眙,不拔而旋。(臧质守之,魏师攻围三旬,不拔。今淮阳郡县。)明帝时,后魏又南侵淮北,青、冀、徐、兖四州及荆河州西境悉陷没,(泰始二年,徐州刺史薛安都引魏军,自是沈文秀东阳城、崔道固历城,并为魏将慕容白曜所陷。安都以彭城,常珍奇以悬瓠并降魏。悬瓠,今汝南郡城。)则长淮为北境,侨徐、兖於淮南(淮阴立兖州,锺离立徐州。)立青冀二州,寄治赣榆。(今东海郡东海县。赣,古淡反。)其后十馀年而宋亡。然初强盛也,南郑、襄阳、悬瓠、(元嘉二十七年,后魏主太武率兵攻围汝南,太守陈宪等拒四十馀日,魏人积尸与城齐,不拔而退。)彭城、历城、东阳,(南废帝景平初,筑夔镇守。后魏攻围,数旬不克。即今北海郡治东城。)皆为宋氏藩扞。
qí shì, huái běi zhī dì suǒ yǐ quán shǎo, qīng zhōu zhì qú shān, jīn dōng hǎi jùn. qú yīn qú. jì zhì wō kǒu, jīn lín huái jùn lián shuǐ xiàn. jīng hé zhì shòu chūn, jīng hé zhōu zì dōng jìn yǐ hòu, huò zhì huái nán, huò zhì huái běi, bù héng qí suǒ, jīn jǔ qí yào hài zhī dì. běi yǎn zhì huái yīn, běi xú zhì zhōng lí, jīn jùn. yòu zhì bā dōng, zhì bā. jīn yún ān jùn. qí yú zhōu jùn, xī yīn sòng dài, zhōu èr shí yǒu sān, jùn sān bǎi jiǔ shí yǒu wǔ, xiàn qiān sì bǎi qī shí yǒu sì. qí hòu pín wèi hòu wèi suǒ qīn, zhì dōng hūn yǒng yuán chū, miǎn běi zhū jùn, xiāng jì bài méi. jīn nán yáng jùn dì. yòu qiǎn jūn běi fá, bài yú mǎ juàn, tuì tún pén chéng, wèi mǎ juàn chéng qù xiāng yáng sān bǎi lǐ, shí chén xiǎn dá gōng wéi sì shí yú rì bù bá, wèi yuán shī zhì, bài hái. zài jīn nán yáng jùn jiè. yòu shī shòu chūn, yǒng yuán èr nián, jīng hé zhōu cì shǐ péi shū yè yǐ chéng pàn rù wèi. hòu sān nián, qí wáng. qí shì qī zhǔ, fán èr shí sì nián, nèi nán fán xìng, bù huáng wài lüè. jí dōng hūn bào nüè, běi jìng mí cù yě. shǐ quán shèng yě, nán zhèng míng dì jiàn wǔ èr nián, hòu wèi dà jiàng yuán yīng lái fá, liáng zhōu cì shǐ xiāo yì shǒu jù, gōng wéi bǎi yú rì bù xià. fán chéng jīn xiāng yáng jùn ān yǎng xiàn. jiàn wǔ zhōng, hòu wèi zhǔ xiào wén lǜ bīng shí wàn, shù xún gōng wéi, jiāng cáo wǔ jù, bù xià. xiāng yáng yì yáng shòu chūn, gāo dì yòu jiàn zhèn, wèi yuán chóng zǔ yuē:" bīng chōng yào dì, qiè bèi wèi shī." é ér wèi jiāng wáng sù yǐ shī èr shí wàn zhì, bài ér guī. huái yáng jiǎo chéng míng dì chū, hòu wèi nán qīn, yǐ lǐ ān rén shù zhī. lián kǒu qú shān wéi zhòng zhèn.
齐氏,淮北之地所以全少,青州治朐山,(今东海郡。朐音衢。)冀治涡口,(今临淮郡涟水县。)荆河治寿春,(荆河州自东晋以后,或治淮南,或治淮北,不恒其所,今举其要害之地。)北兖治淮阴,北徐治锺离,(今郡。)又置巴东,治巴。(今云安郡。)其馀州郡,悉因宋代,州二十有三,郡三百九十有五,县千四百七十有四。其后频为后魏所侵,至东昏永元初,沔北诸郡,相继败没。(今南阳郡地。)又遣军北伐,败於马圈,退屯盆城,(魏马圈城去襄阳三百里,时陈显达攻围四十馀日不拔,魏援师至,败还。在今南阳郡界。)又失寿春,(永元二年,荆河州刺史裴叔业以城叛入魏。)后三年,齐亡。(齐氏七主,凡二十四年,内难繁兴,不遑外略。及东昏暴虐,北境弥蹙也。)始全盛也,南郑、(明帝建武二年,后魏大将元英来伐,梁州刺史萧懿守拒,攻围百馀日不下。)樊城、(今襄阳郡安养县。建武中,后魏主孝文率兵十万,数旬攻围,将曹武拒,不下。)襄阳、义阳、寿春,(高帝又建镇,谓垣崇祖曰:”兵冲要地,切备魏师。”俄而魏将王肃以师二十万至,败而归。)淮阳、角城、(明帝初,后魏南侵,以李安仁戍之。)涟口、朐山为重镇。
liáng shì zhōu jùn, duō yán jiù zhì. tiān jiàn zhōng, zhōu èr shí yǒu sān, jùn sān bǎi wǔ shí, xiàn qiān èr shí yǒu wǔ. qí hòu gèng yǒu xī zhì, dà tóng zhōng, zhōu bǎi yǒu qī, jùn xiàn yì chēng yú cǐ. zì hóu jǐng nì luàn, jiàn kāng qīng xiàn, fén jí sàn yì, bù kě dé ér xiáng yān. chū, wǔ dì shòu shàn, shù nián jí shī hàn chuān jí huái xī zhī dì, tiān jiàn sān nián, liáng zhōu cì shǐ xià hóu dào qiān yǐ běn bù pàn jiàng hòu wèi, zì jiàn gé yǐ běi bìng xiàn méi. yòu wèi jiāng yuán yīng pò jiāng jūn mǎ xiān pín yú yì yáng, shī dì. qí hòu zhū jiàng pín nián yǔ wèi jūn jiāo zhàn yú huái nán huái běi, hù yǒu shèng fù. zì tiān jiàn sì nián yǐ hòu, jiāng zhāng huì shào kè wèi sù qiān chéng, wéi ruì kè hé féi, péi suì kè huò qiū chéng qú shān chéng, xún jiē bài, wéi hé féi dú cún. suī dé xuán hù péng chéng, é ér yòu shī. tiān jiàn qī nián, wèi jūn zhǔ bái zǎo shēng jīng hé zhōu cì shǐ hú xùn yǐ xuán hù, pǔ tōng liù nián, xú zhōu cì shǐ yuán fǎ xìng yǐ péng chéng bìng nèi shǔ, wú hé, xī fù yú wèi. yòu kè shòu chūn. pǔ tōng qī nián, jiāng xià hóu dǎn yuán shù děng kè zhī, huò wèi yáng zhōu cì shǐ lǐ xiàn. zì qí dōng hūn yǒng yuán èr nián xiàn hòu wèi, zhì shì fán èr shí qī nián, nán cháo shǐ fù. zhōng dà tōng chū, dà jǔ běi fá, huái běi chéng zhèn, xiāng cì kè píng, zhí zhì luò yáng, zàn wèi liáng yǒu. zhōng dà tōng yuán nián, wèi jiāng ěr zhū róng hài hú tài hòu jí shǎo zhǔ, wèi cháo dà luàn. qiǎn jiàng chén qìng zhī lǜ jūn sòng yuán hào wèi wèi zhǔ, rù hé yáng, liù xún wǔ rì, ěr zhū róng lái gōng, qìng zhī dù hé, shǒu běi zhōng fǔ chéng, shù rì hào bài, qìng zhī yì bēn tuì, suǒ de zhī dì xún yì shī zhī. zhōng fǔ dì jí jīn hé yáng běi chéng shì. qí hòu yòu fù hàn zhōng. dà tóng zhōng, jiāng lán qīn kè zhī. zì tiān jiàn èr nián shī hàn chuān, fán jīng sì shí sān nián què fù. zhì dōng wèi, jiāng hóu jǐng yǐ hé nán dì jiàng, nì luàn xiāng xún, yǒu míng wú shí. jí jǐng píng hòu, jiāng běi zhī dì, xī xiàn gāo qí, hàn chuān shǔ chuān méi yú xī wèi. tài qīng chū, hóu jǐng yǐ shí sān zhōu lái jiàng, xuán wèi dōng wèi jiāng mù róng shào zōng suǒ bài. èr nián, jǐng jǔ bīng fǎn, wéi jiàn kāng, xiàn zhī. jí jǐng píng hòu, yuán dì chéng shèng chū, qí jiāng xīn shù nán fá, jǐn fù huái nán jiāng běi zhī dì, dé chuán guó xǐ, fǎn yú qí. sān nián, xī wèi jiāng dá xī wǔ xiàn hàn chuān, yù chí jiǒng xiàn shǔ chuān. qí hàn chuān jīng jiǔ nián fù shī. dà dǐ yōng zhōu jīn xiāng zhōu. xià zhà yīn chá shù hàn dōng jùn zǎo yáng xiàn dōng nán. xià kǒu bái gǒu duī dà tóng zhōng, dōng wèi jìng dì qiǎn jiàng yáo xióng wèi nán jìng shǒu jiāng. xióng yuē:" bái gǒu duī, liáng zhī běi miàn zhòng zhèn, qǐng bèi zhī." zài jīn rǔ nán jùn zhēn yáng xiàn. xiá shí chéng jīn rǔ yīn jùn xià cài xiàn. hé zhōu jí hé féi. zhōng lí jiāng kāng xuàn zhèn shǒu zhī. huái yīn qú shān wéi zhòng zhèn. tiān jiàn sān nián, jiǎo chéng shù zhǔ chái qìng zōng yǐ jiǎo chéng, shí nián, dōng guǎn tài shǒu liú zhā yǐ qú shān, bìng jiàng rù wèi.
梁氏州郡,多沿旧制。天监中,州二十有三,郡三百五十,县千二十有五。其后更有析置,大同中,州百有七,郡县亦称於此。自侯景逆乱,建康倾陷,坟籍散逸,不可得而详焉。初,武帝受禅,数年即失汉川及淮西之地,(天监三年,梁州刺史夏侯道迁以本部叛降后魏,自剑阁以北并陷没。又魏将元英破将军马仙琕於义阳,失地。)其后诸将频年与魏军交战於淮南淮北,互有胜负。(自天监四年以后,将张惠绍克魏宿迁城,韦叡克合肥,裴邃克霍丘城、朐山城,寻皆败,唯合肥独存。)虽得悬瓠、彭城,俄而又失。(天监七年,魏军主白早生、荆河州刺史胡逊以悬瓠,普通六年,徐州刺史元法兴以彭城并内属,无何,悉复於魏。)又克寿春。(普通七年,将夏侯亶、元树等克之,获魏扬州刺史李宪。自齐东昏永元二年陷后魏,至是凡二十七年,南朝始复。)中大通初,大举北伐,淮北城镇,相次克平,直至洛阳,暂为梁有。(中大通元年,魏将尔朱荣害胡太后及少主,魏朝大乱。遣将陈庆之率军送元颢为魏主,入河阳,六旬五日,尔朱荣来攻,庆之渡河,守北中府城,数日颢败,庆之亦奔退,所得之地寻亦失之。中府地即今河阳北城是。)其后又复汉中。(大同中,将兰钦克之。自天监二年失汉川,凡经四十三年卻复。)至东魏,将侯景以河南地降,逆乱相寻,有名无实。及景平后,江北之地,悉陷高齐,汉川、蜀川没於西魏。(太清初,侯景以十三州来降,旋为东魏将慕容绍宗所败。二年,景举兵反,围建康,陷之。及景平后,元帝承圣初,齐将辛术南伐,尽复淮南江北之地,得传国玺,反於齐。三年,西魏将达奚武陷汉川,尉迟迥陷蜀川。其汉川经九年复失。)大抵雍州、(今襄州。)下溠(音槎)戍、(汉东郡枣阳县东南。)夏口、白苟堆、(大同中,东魏静帝遣将尧雄为南境守将。雄曰:”白苟堆,梁之北面重镇,请备之。”在今汝南郡真阳县。)硖石城、(今汝阴郡下蔡县。)合州、(即合肥。)锺离、(将康绚镇守之。)淮阴、朐山为重镇。(天监三年,角城戍主柴庆宗以角城,十年,东莞太守刘哳以朐山,并降入魏。)
chén shì bǐ yú liáng dài, tǔ yǔ mí cù, xī bù dé shǔ hàn, běi shī huái féi, yǐ cháng jiāng wèi jìng. wén dì tiān jiā chū, xiāng chuān zhī dì wèi zhōu jūn suǒ xiàn èr nián, hóu zhèn kè píng zhī. xiāng chuān, jīn lǐ yáng wǔ líng cháng shā héng yáng děng jùn zhī dì. yǒu zhōu sì shí yǒu èr, dì zhuàn xiá ér zhōu yì duō, jì hòu zhōu jùn yòu shù bèi duō yú qián dài, gù bù kě xiáng. jùn bǎi yǒu jiǔ, xiàn sì bǎi sān shí yǒu bā. xuān dì tài jiàn zhōng, pín nián běi fá, zhū jiàng lèi jié, jǐn fù huái nán zhī dì. jiāng wú míng chè yú shòu chūn chéng zhǎn gāo qí jiāng wáng lín. gèng jīng lüè huái běi, dà pò qí jūn yú lǚ liáng. jí xuán shī, shǔ gāo qí guó wáng, yòu zǒng jūn běi fá, zhì lǚ liáng, zhōu jūn lái jù, yòu dà pò zhī. zì tài jiàn wǔ nián běi fá, qī nián pò qí jūn, jiǔ nián yòu pò zhōu jiāng liáng shì yàn, xī dé liáng huái běi chéng zhèn xià pī qú shān. xuán wèi zhōu jūn suǒ bài, xī lǔ qí zhòng, shí liáng shì yàn shǒu péng chéng, míng chè lái gōng wèi xià. shí nián, zhōu jiāng wáng guǐ lái fá, míng chè tuì shī, quán jūn méi yú qīng kǒu yě. zì shì jiāng běi zhī dì, jǐn méi yú zhōu, yòu yǐ cháng jiāng wèi jiè. shí èr nián, zhōu dà jiàng sī mǎ xiāo nán yǐ huái xī dì lái jiàng, yòu qiǎn jiàng zhōu luó hóu gōng kè xīn yě, xún bìng shī zhī. jí suí jūn lái fá, qiǎn jiàng shǒu láng wěi tān, hòu zhǔ zhēn míng sān nián, qī xīn shǒu zhī. jīn yí líng jùn yí dū xiàn jiè. jīng mén jiāng lǚ zhòng sù jù zhī, yì yí dū jiè. ān shǔ chéng jiāng gù jué zhèn zhī, yì yí líng jùn xiàn. gōng ān jiāng chén jì zhèn zhī, jīn jiāng líng jùn xiàn. bā líng yǐ xià, bìng fēng mǐ tuì sàn, xìn zhōu dào dà zǒng guǎn qīng hé gōng yáng sù zì xiá zhōng zhōu shī dōng xià, dōng fāng shǒu jiàng xiàng jì ér pò. xìn zhōu jí jīn yún ān jùn yě. suí jūn zì cǎi shí suí jiāng hán qín wǔ xí xiàn zhī. jīng kǒu hè ruò bì xí xiàn zhī. dù jiāng ér píng zhī.
陈氏比於梁代,土宇弥蹙,西不得蜀汉,北失淮肥,以长江为境。(文帝天嘉初,湘川之地为周军所陷;二年,侯瑱克平之。湘川,今澧阳、武陵、长沙、衡阳等郡之地。)有州四十有二,(地转狭而州益多,暨后州郡又数倍多於前代,故不可详。)郡百有九,县四百三十有八。宣帝太建中,频年北伐,诸将累捷,尽复淮南之地。(将吴明彻於寿春城斩高齐将王琳。)更经略淮北,大破齐军於吕梁。及旋师,属高齐国亡,又总军北伐,至吕梁,周军来拒,又大破之。(自太建五年北伐,七年破齐军,九年又破周将梁士彦,悉得梁淮北城镇下邳、朐山。)旋为周军所败,悉虏其众,(时梁士彦守彭城,明彻来攻未下。十年,周将王轨来伐,明彻退师,全军没於清口也。)自是江北之地,尽没於周,又以长江为界。(十二年,周大将司马消难以淮西地来降,又遣将周罗睺攻克新野,寻并失之。)及隋军来伐,遣将守狼尾滩,(后主祯明三年,戚欣守之。今夷陵郡宜都县界。)荆门、(将吕仲肃据之,亦宜都界。)安蜀城、(将顾觉镇之,亦夷陵郡县。)公安、(将陈纪镇之,今江陵郡县。)巴陵以下,并风靡退散,(信州道大总管、清河公杨素自峡中舟师东下,东方守将相继而破。信州即今云安郡也。)隋军自采石、(隋将韩擒武袭陷之。)京口(贺若弼袭陷之。)渡江而平之。
hòu wèi qǐ zì běi fāng, zhì dào wǔ, lǜ bīng xià shān dōng, gōng bá mù róng bǎo zhōng shān, jīn bó líng jùn táng chāng xiàn. suì yǒu hé běi zhī dì, yú shì qiān dū píng chéng. jīn yún zhōng jùn. mù róng shì sàng bài, qiǎn jiàng nán lüè dì, zhì yú huá tái xǔ chāng jīn yǐng chuān jùn. péng chéng. míng yuán dì tài cháng zhōng, shǐ yú huá tái xǔ chāng zhì bīng zhèn shǒu. dào wǔ tiān xìng zhōng, zhǎng sūn féi děng kè huá tái xǔ chāng, xún bù néng shǒu, zhì shì shǐ yǒu zhī. tài wǔ dì shí, yòu dé pú bǎn jīn hé dōng jùn. cháng ān tǒng wàn. shǐ guāng zhōng, qiǎn jūn fá hè lián chāng, kè pú bǎn jí cháng ān, yòu kè tǒng wàn, hòu suì miè hè lián. tǒng wàn jí hè lián suǒ dōu, jīn shuò fāng jùn shì. shén zhōng, sòng shī lái fá què áo jīn jì yáng jùn chéng. huá tái wǔ láo, jīn hé nán fǔ sì shuǐ xiàn shì. shù jiāng jiē bù shǒu, xún bìng fù zhī. shén sān nián, sòng jiāng dào yàn zhī wáng zhòng dé děng xiàn huá tái wǔ láo luò yáng, qiǎn ān jié shū sūn jiàn děng jī bài zǒu zhī. tài yán yǐ hòu, dōng píng liáo dōng, xī píng gū zāng, sān nián, dōng fá féng hóng, wǔ nián, xī fá jǔ qú mào qián, bìng miè zhī. yú shì xī zhì liú shā, dōng jiē gāo lí. suǒ wèi dé zhě, hàn zhōng jí nán yáng xuán hù péng chéng qīng zhōu zhī nán ér yǐ. qí hòu dì zì nán zhēng, suì lín guā bù, sòng huái běi chéng zhèn shǒu jiāng, duō yǒu bài méi. tài píng zhēn jūn shí yī nián, yīn sòng jiāng wáng xuán mó lái qīn, kè què áo chéng, shù jiāng jì zhōu cì shǐ wáng mǎi dé qì chéng ér zǒu, sòng shī zhì huá tái bài, dì chéng shèng zhì jiāng shàng. xiàn wén tiān ān chū, zì hé zhī nán, zhǎng huái zhī běi, jiē wèi wèi yǒu. shí yīn sòng jìn ān wáng zǐ xūn zhī luàn, qiǎn jiàng mù róng bái yào lüè dì, pò sòng jiāng shěn wén xiù bì zhòng jìng xuē ān dōu cuī dào gù cháng zhēn qí, suì yǒu qí dì. xiào wén qiān dū luò yáng, tài hé shí jiǔ nián xǐ dōu. pín suì qīn zhēng, jiē dù huái miǎn. èr shí nián, tún bā gōng shān èr shí yī nián, tún xīn yě jí fán chéng. xuān wǔ chū, yòu dé shòu chūn, jǐng míng chū, qí jiāng péi shū yè yǐ shòu chūn lái jiàng, hòu zhì míng dì xiào chāng èr nián, yòu xiàn rù liáng. xù shōu hàn chuān, zhì yú jiàn gé, jiān dé huái xī zhī dì. zhèng shǐ chū, liáng jiāng xià hóu dào qiān yǐ hàn zhōng jiàng, yòu yuán yīng pò liáng jiāng mǎ xiān pín yú yì yáng, suì yǒu qí dì. zhuāng dì shí, liáng jūn luò yáng, shù xún bài zǒu. yǒng ān chū, yīn ěr zhū róng hài hú tài hòu shǎo dì zhī luàn, liáng jiāng chén qìng zhī sòng yuán hào wèi wèi zhǔ. ěr hòu nèi nán xiāng jì, bù xiá wài lüè, sān sì nián hòu, fēn wéi dōng xī wèi yǐ, jiē quán chén shàn mìng. jù zhōu qí shì zhōng. zì yǒng ān mò nián, ěr zhū shì lóng chēng bīng rù luò, tú jí sàn wáng, bù kě xiáng jì. jīn àn jiù shǐ. guǎn zhōu bǎi shí yǒu yī, jùn wǔ bǎi shí yǒu jiǔ, xiàn qiān sān bǎi wǔ shí yǒu èr. àn wèi shōu shǐ suǒ zài zhōu jùn, shì dōng wèi jìng dì wǔ dìng zhōng, qí shí luò yáng yǐ xī jí guān zhōng liáng yì zhī dì, xī shǔ xī wèi, shōu yóu zǒng ér biān zhī. zì tài wǔ yǐ hòu, jiàn gèng qiáng shèng, dōng zhēng xī fá, kè dìng zhōng yuán. shǔ sòng míng yǐ hòu jí yú qí liáng, guó tǔ jiàn cù, zì shǒu bù xiá, suī shí yǒu qīn lüè, ér tuì bù xuán zhǒng, gù wèi zhī chéng zhèn, shǎo bèi gōng wéi, yīn lì jìn qǔ, bù cháng suǒ shǒu yě.
后魏起自北方,至道武,率兵下山东,攻拔慕容宝中山,(今博陵郡唐昌县。)遂有河北之地,於是迁都平城。(今云中郡。)慕容氏丧败,遣将南略地,至於滑台、许昌、(今颍川郡。)彭城。明元帝泰常中,始於滑台、许昌置兵镇守。(道武天兴中,长孙肥等克滑台、许昌,寻不能守,至是始有之。)太武帝时,又得蒲阪、(今河东郡。)长安、统万。(始光中,遣军伐赫连昌,克蒲阪及长安,又克统万,后遂灭赫连。统万即赫连所都,今朔方郡是。)神中,宋师来伐碻磝、(今济阳郡城。)滑台、武牢,(今河南府汜水县是。)戍将皆不守,寻并复之。(神三年,宋将到彦之、王仲德等陷滑台、武牢、洛阳,遣安颉、叔孙建等击败走之。)太延以后,东平辽东,西平姑臧,(三年,东伐冯弘,五年,西伐沮渠茂虔,并灭之。)於是西至流沙,东接高丽。所未得者,汉中及南阳、悬瓠、彭城、青州之南而已。其后帝自南征,遂临瓜步,宋淮北城镇守将,多有败没。(太平真君十一年,因宋将王玄谟来侵,克碻磝城,戍将济州刺史王买德弃城而走,宋师至滑台败,帝乘胜至江上。)献文天安初,自河之南,长淮之北,皆为魏有。(时因宋晋安王子勋之乱,遣将慕容白曜略地,破宋将沈文秀、毕众敬、薛安都、崔道固、常珍奇,遂有其地。)孝文迁都洛阳,(太和十九年徙都。)频岁亲征,皆渡淮沔。(二十年,屯八公山;二十一年,屯新野及樊城。)宣武初,又得寿春,(景明初,齐将裴叔业以寿春来降,后至明帝孝昌二年,又陷入梁。)续收汉川,至於剑阁,兼得淮西之地。(正始初,梁将夏侯道迁以汉中降,又元英破梁将马仙琕於义阳,遂有其地。)庄帝时,梁军洛阳,数旬败走。(永安初,因尔朱荣害胡太后、少帝之乱,梁将陈庆之送元颢为魏主。)尔后内难相继,不暇外略,三四年后,分为东、西魏矣,皆权臣擅命。(具周、齐事中。)自永安末年,尔朱世隆称兵入洛,图籍散亡,不可详记。今按旧史。管州百十有一,郡五百十有九,县千三百五十有二。(按魏收史所载州郡,是东魏静帝武定中,其时洛阳以西及关中梁益之地,悉属西魏,收犹总而编之。)自太武以后,渐更强盛,东征西伐,克定中原。属宋明以后及於齐梁,国土渐蹙,自守不暇,虽时有侵掠,而退不旋踵,故魏之城镇,少被攻围,因利进取,不常所守也。
běi qí shén wǔ dōng wèi tiān píng mò, dà jǔ xī fá, zhì pú jīn. jìng dì tiān píng sì nián, sān dào fá xī wèi, qí shén wǔ zì zǒng dà zhòng zhì pú jīn, dòu tài zì fēng líng jì hé, zhì tóng guān, gāo áo cáo rù wǔ guān, xiàn shàng luò, yǐ tài jūn bài méi bìng xuán shī. fēng líng zài tóng guān běi àn xiāng duì. xī wèi chéng shèng gōng xiàn shǎn zhōu. zhōu wén dì lǜ lǐ bì děng dōng zhēng, xià shǎn zhōu, qín cì shǐ lǐ huī bó. jí jīn shǎn jùn. shén wǔ xī zhì shā yuàn. qí nián dōng, dà bài ér guī. jīn féng yì jùn jiè. xī jūn yòu chéng shèng xí xiàn luò yáng. xī wèi jiāng dú gū rú yuàn jù jīn yōng. míng nián, xī shī yòu zhì yú hé yīn, jīn luò yáng xiàn běi. shí jù shǒu hé yáng chéng, pān xiāng lè shǒu běi chéng, yáng zhōu gōng yǒng lè shǒu nán chéng, jí jīn chéng. hòu zhōu wén dì qīn zhēng, bù kè. xī shī bài guī. yuán xiàng yuán nián, zhōu wén dì qīn zhēng, bài hái. rú yuàn yì qì jīn yōng dùn zǒu, shén wǔ suì huǐ qí chéng. qí hòu shén wǔ gōng wéi xī wèi yù bì, bù kè. xīng hé sì nián, xī wèi jiāng wáng sī zhèng shǒu zhī. jīn jiàng jùn jì shān xiàn. xī shī lái fá, zhì yú máng shān. wǔ dìng chū, zhōu wén dì qīn zhēng, shén wǔ yù zhī, bài, shā zhōu jiāng wáng xióng. hòu shén wǔ yòu wéi yù bì, bù kè. wǔ dìng sì nián, xī wèi jiāng wéi xiào kuān shǒu zhī. wén xiāng qiǎn jiàng wéi yǐng chuān, bá zhī. zì wǔ dìng wǔ nián dōng gōng wéi, zhì míng nián liù yuè chéng xiàn. yú shì hé nán zì luò yáng zhī xī, hé běi zì jìn zhōu zhī xī, jīn píng yáng jùn. xī rù xī wèi. wén xuān zhī dài, mìng jiāng lüè dì, nán jì yú jiāng yǐ. tiān bǎo èr nián, shǔ hóu jǐng luàn liáng, qiǎn xīn shù nán tǎo, suì dé chuán guó xǐ. yòu guò jiāng dé liáng xià kǒu, hòu èr guó tōng hé, xuán shī yǐ. wǔ chéng hé qīng zhōng, zhù shù yú zhǐ guān. hé qīng èr nián, qiǎn hú lǜ guāng zhù zhī. jīn hé nán fǔ jì yuán jiè. qí nián, zhōu jūn zhì luò yáng, bài hái. jìn gōng hù tǒng jūn jiāng yáng biǎo děng zhì zhǐ guān, bài zǒu. hòu zhǔ wǔ píng zhōng, chén jūn lái qīn, jǐn shī huái nán zhī dì. wǔ píng wǔ nián yǐ hòu, chén jiāng wú míng chè pín suì lái qīn, huái nán chéng zhèn jiē bù shǒu, zhū jiàng lèi bài. zhōu shī gōng bá hé yīn dài chéng. zhōu wǔ qīn zhēng, yǒu jí, bān shī. yòu zhǔ chóng huà mò, xī shī gōng bá jìn zhōu, jīn píng yáng jùn. yīn zhī guó miè. qí dōu yú yè, jí jīn jùn xiàn. zì dōng xī wèi zhī hòu, tiān xià sān fēn, liáng chén yǒu jiāng dōng, yǔ wén yǒu guān xī, gāo shì jù hé běi, yǒu zhōu jiǔ shí yǒu qī, jùn bǎi liù shí, xiàn sān bǎi liù shí yǒu wǔ. wén xuān tiān bǎo qī nián, yǐ bìng shěng zhōu sān, jùn bǎi wǔ shí sān, xiàn wǔ bǎi bā shí jiǔ, zhèn èr, shù èr shí liù. dāng qí shén wǔ zhī shí, yǔ zhōu wén dì kàng dí, shí sān sì nián jiān, fán sì chū shī, dà jǔ xī fá, zhōu shī dōng tǎo zhě sān yān. lüè jǔ qí shén wǔ zhōu wén dì tǒng shī qīn zhēng, zhū jiàng gōng zhàn zé bù fù jì. zì wén xuān zhī hòu, cái shǒu jìng ér yǐ. dà dǐ xī zé yáo xiāng chéng jīn wén chéng jùn xī chéng, zé yáo xiāng suǒ zhù, xī lín huáng hé, kòng dài lóng mén zhī xiǎn, zhōu qí jiāo zhēng zhī dì. hòu zhǔ wǔ píng èr nián, dà jiàng hú lǜ guāng pò zhōu bīng yú chéng, suì lì zhèn yān. hóng dòng jīn píng yáng jùn xiàn běi gù chéng, sì gù chuí fù, kòng jù yào xiǎn. chóng huà mò, zhōu shī jì kè jìn zhōu, qí chéng zhǔ zhāng yuán jìng yǐ chéng jiàng zhōu. jìn zhōu wǔ píng guān sān guān bìng jīn jiàng jùn zhèng píng xiàn jiè. bǎi yá chéng hóu jǐng suǒ zhù, jīn hé qīng xiàn xī. zhǐ guān hé yáng, nán zé wǔ láo lù zi zhāng zēng zhù chéng shǒu. luò yáng běi jīng zhōu jīn lù hún xiàn dōng běi gù chéng shì. kǒng chéng fáng jīn yī quē xiàn dōng nán gù chéng shì. rǔ nán jùn jīn lín rǔ jùn liáng xiàn nán. lǔ chéng, jīn lín rǔ jùn lǔ shān xiàn dōng běi. zhì bīng yǐ fáng zhōu kòu. zì luò yáng zhī nán, xiāng chéng rǔ yīn rǔ nán yǐ běi, jiē qí yǒu. jí chén shī qīn yì, shù suì qí wáng, nán jìng yào hài, wèi huáng zhì zhì yě.
北齐神武东魏天平末,大举西伐,至蒲津。(静帝天平四年,三道伐西魏,齐神武自总大众至蒲津,窦泰自风陵济河,至潼关,高敖曹入武关,陷上洛,以泰军败没并旋师。风陵在潼关北岸相对。)西魏乘胜攻陷陕州。(周文帝率李弼等东征,下陕州,擒刺史李徽伯。即今陕郡。)神武西至沙苑。(其年冬,大败而归。今冯翊郡界。)西军又乘胜袭陷洛阳。(西魏将独孤如愿据金墉。)明年,西师又至於河阴,(今洛阳县北。)时拒守河阳城,(潘相乐守北城,扬州公永乐守南城,即今城。后周文帝亲征,不克。)西师败归。(元象元年,周文帝亲征,败还。如愿亦弃金墉遁走,神武遂毁其城。)其后神武攻围西魏玉壁,不克。(兴和四年,西魏将王思政守之。今绛郡稷山县。)西师来伐,至於邙山。(武定初,周文帝亲征,神武御之,败,杀周将王雄。)后神武又围玉壁,不克。(武定四年,西魏将韦孝宽守之。)文襄遣将围颍川,拔之。(自武定五年冬攻围,至明年六月城陷。)於是河南自洛阳之西,河北自晋州之西,(今平阳郡。)悉入西魏。文宣之代,命将略地,南际於江矣。(天保二年,属侯景乱梁,遣辛术南讨,遂得传国玺。又过江得梁夏口,后二国通和,旋师矣。)武成河清中,筑戍於轵关。(河清二年,遣斛律光筑之。今河南府济源界。)其年,周军至洛阳,败还。(晋公护统军将杨檦等至轵关,败走。)后主武平中,陈军来侵,尽失淮南之地。(武平五年以后,陈将吴明彻频岁来侵,淮南城镇皆不守,诸将累败。)周师攻拔河阴大城。(周武亲征,有疾,班师。)幼主崇化末,西师攻拔晋州,(今平阳郡。)因之国灭。(齐都於邺,即今郡县。)自东、西魏之后,天下三分,梁陈有江东,宇文有关西,高氏据河北,有州九十有七,郡百六十,县三百六十有五。(文宣天保七年,已并省州三,郡百五十三,县五百八十九,镇二,戍二十六。)当齐神武之时,与周文帝抗敌,十三四年间,凡四出师,大举西伐,周师东讨者三焉。(略举齐神武、周文帝统师亲征,诸将攻战则不复纪。)自文宣之后,才守境而已。大抵西则姚襄城、(今文城郡西城,则姚襄所筑,西临黄河,控带龙门之险,周齐交争之地。后主武平二年,大将斛律光破周兵於城,遂立镇焉。)洪洞、(今平阳郡县北故城,四固垂复,控据要险。崇化末,周师既克晋州,其城主张元静以城降周。)晋州、武平关、(三关并今绛郡正平县界。)柏崖、(城侯景所筑,今河清县西。)轵关、河阳,南则武牢、(陆子章增筑城守。)洛阳、北荆州、(今陆浑县东北故城是。)孔城防、(今伊阙县东南故城是。)汝南郡、(今临汝郡梁县南。)鲁城,(今临汝郡鲁山县东北。)置兵以防周寇。(自洛阳之南,襄城、汝阴、汝南以北,皆齐有。)及陈师侵轶,数岁齐亡,南境要害,未遑制置也。
zhōu wén dì xī wèi dà tǒng zhōng, dōng wèi shī zhì pú jīn. wén dì dà tǒng èr nián, qí shén wǔ qīn zhēng zhì pú jīn, yǐ dòu tài sǐ, tuì jūn. wén dì dōng zhēng, kè shǎn zhōu, jiān dé yí yáng jùn shào jùn. shào jùn, jīn jiàng jùn yuán xiàn. yí yáng jùn, jīn fú chāng xiàn. dōng shī yòu zhì shā yuàn. qí nián dōng, qí shén wǔ qīn zhēng, dà bài, zǒu. hòu wén dì dōng zhēng, zhì hé yīn, xiān shèng hòu bài. dà tǒng sì nián, shā wèi jiāng gāo áo cáo. zhù chéng yú yù bì. dà tǒng bā nián, jiāng wáng sī zhèng zhù zhī, qí shén wǔ gōng wéi bù kè. zhì shí èr nián, wéi xiào kuān shǒu zhī, qí shén wǔ yòu gōng wéi liù xún, bù kè. wén dì yòu zhì máng shān, xiān shèng hòu bài. dà tǒng jiǔ nián. dé liáng yōng zhōu. shí liù nián, liáng yōng zhōu cì shǐ yuè yáng wáng xiāo jǔ zhōu nèi fù. fèi dì chū, kè píng hàn zhōng. zì liáng hóu jǐng nì luàn, qiǎn jiàng dá xī wǔ kè zhī yě. yòu qiǎn jūn píng shǔ. jiàng wèi chí jiǒng kè zhī. wén dì xī zhēng zhì gū zāng, hòu yòu píng jiāng líng. qí wáng kuò hòu yuán chū, yú jǐn píng zhī, shā liáng yuán dì. zì shì jiāng lǐ xī yǒu gū zāng, xī nán yǒu quán shǔ, nán zhì yú jiāng yǐ. míng dì wǔ chéng èr nián, jiāng hè ruò dūn kè chén xiāng chuān zhī dì, sān nián shī zhī. jīn lǐ yáng wǔ líng cháng shā héng yáng děng dì shì. qí hé nán zì luò yáng zhī dōng zhī běi, hé dōng zì píng yáng zhī jiè, shǔ yú gāo qí. zhì wǔ dì jiàn dé zhōng dōng zhēng, bá qí jìn zhōu chéng, xún yòu dōng zhēng, pò qí shī yú jìn zhōu chéng xià. jiàn dé wǔ nián, gōng bá jìn zhōu, shǐ liáng shì yàn shǒu zhī. qí hòu zhǔ lái gōng, sān xún yú bù bá, liù nián, yòu pò qí hòu zhǔ jūn. chéng shèng píng qí. hòu qiǎn jūn pò chén jūn yú lǚ liáng, jiāng wáng guǐ pò chén jiāng wú míng chè, xī lǔ qí zhòng yě. qí dōng nán zhī jìng, jǐn yú cháng shā. tōng jì zhōu èr bǎi shí yǒu yī, jùn wǔ bǎi bā, xiàn qiān èr shí yǒu sì. dāng quán shèng zhàn zhēng zhī jì, zé yù bì chū wáng sī zhèng shǒu, hòu wéi xiào kuān shǒu, dōng shī gōng bù bá, suì zhì xūn zhōu. shào jùn qí zi lǐng jīn wáng wū xiàn dōng èr shí lǐ zhōu qí fēn jiè chù. tōng luò fáng gù hán guān chéng, wǔ dì bǎo dìng zhōng gǎi míng, zài jīn xīn ān xiàn dōng. huáng lú sān chéng, jīn yǒng níng xiàn xī běi. yí yáng jùn shǎn zhōu tǔ miè jīn zhǎng shuǐ jùn xī běi èr shí wǔ lǐ. sān jīng jiāng dú gū xìn lüè dìng běi jīng zhōu, jīn jí yī yáng xiàn. dōng jīng zhōu hòu gǎi yuē huái zhōu, jīn huái ān jùn. jīng zhōu jīn nán yáng jùn. sān yā zhèn, jīn rǔ zhōu lǔ shān xiàn xī nán, míng píng gāo chéng. zhì bīng yǐ bèi dōng jūn.
周文帝西魏大统中,东魏师至蒲津。(文帝大统二年,齐神武亲征至蒲津,以窦泰死,退军。)文帝东征,克陕州,兼得宜阳郡、邵郡。(邵郡,今绛郡垣县。宜阳郡,今福昌县。)东师又至沙苑。(其年冬,齐神武亲征,大败,走。)后文帝东征,至河阴,先胜后败。(大统四年,杀魏将高敖曹。)筑城於玉壁。(大统八年,将王思政筑之,齐神武攻围不克。至十二年,韦孝宽守之,齐神武又攻围六旬,不克。)文帝又至邙山,先胜后败。(大统九年。)得梁雍州。(十六年,梁雍州刺史岳阳王虓举州内附。)废帝初,克平汉中。(自梁侯景逆乱,遣将达奚武克之也。)又遣军平蜀。(将尉迟迥克之。)文帝西征至姑臧,后又平江陵。(齐王廓后元初,于谨平之,杀梁元帝。)自是疆理西有姑臧,西南有全蜀,南至於江矣。(明帝武成二年,将贺若敦克陈湘川之地,三年失之。今澧阳、武陵、长沙、衡阳等地是。)其河南自洛阳之东之北,河东自平阳之界,属於高齐。至武帝建德中东征,拔齐晋州城,寻又东征,破齐师於晋州城下。(建德五年,攻拔晋州,使梁士彦守之。齐后主来攻,三旬馀不拔,六年,又破齐后主军。)乘胜平齐。后遣军破陈军於吕梁,(将王轨破陈将吴明彻,悉虏其众也。)其东南之境,尽於长沙。通计州二百十有一,郡五百八,县千二十有四。当全盛战争之际,则玉壁、(初王思政守,后韦孝宽守,东师攻不拔,遂置勋州。)邵郡、齐子岭、(今王屋县东二十里周齐分界处。)通洛防、(故函关城,武帝保定中改名,在今新安县东。)黄栌、三城,(今永宁县西北。)宜阳郡、陕州、土灭、(今长水郡西北二十五里。)三荆、(将独孤信略定北荆州,今即伊阳县。东荆州后改曰淮州,今淮安郡。荆州今南阳郡。)三鵶镇,(今汝州鲁山县西南,名平高城。)置兵以备东军。
suí wén dì kāi huáng sān nián, qiān dū dà xīng chéng, jí jīn chéng. suì fèi zhū jùn, yǐ zhōu zhì rén. zì sān dài yǐ qián wèi jiǔ zhōu, liǎng hàn jiā zhì shí sān zhōu, jìn sòng zhī hòu, fēn xī jiàn duō, zhì yú wèi qí hòu zhōu, suī gē jù dǐng lì, tiān xià fēn liè, qí yú zhōu jùn, nǎi bèi liǎng hàn zhī dì. suí shì yǐ guān fán rén bì, suì fèi wǔ bǎi yú jùn, ér yǐ zhōu zhì rén, míng zé yīn xún, zhí shì tóng yú jùn shǒu, wú fù cì jǔ zhī rèn. zì jiǔ zài kuò dìng jiāng biǎo, xún yǐ hù kǒu zī duō, xī zhì zhōu xiàn. yáng dì dà yè chū, yí zhì yáng chéng, jí jīn chéng. yòu píng lín yì, gèng zhì sān zhōu. jì ér bìng shěng zhū zhōu. sān nián, gǎi zhōu wèi jùn, nǎi zhì sī lì cì shǐ, fēn bù xún chá. běn shǐ bù fēn bié suǒ lǐng zhū jùn. wǔ nián, píng dìng tǔ yù hún, gèng zhì sì jùn. dà fán jùn bǎi jiǔ shí, xiàn qiān èr bǎi wǔ shí wǔ, dōng xī jiǔ qiān sān bǎi lǐ, nán běi wàn sì qiān bā bǎi yī shí wǔ lǐ, dōng nán jiē zhì yú hǎi, xī zhì qiě mò, suí shì xī jìng wéi dé jīn dūn huáng jùn yǐ dōng. qiě, zi yú fǎn. běi zhì wǔ yuán. jí jīn jiǔ yuán jùn. àn, suí shì běi jìng wéi zhì yú hé. suí shì zhī shèng, jí yú cǐ yǐ.
隋文帝开皇三年,迁都大兴城,(即今城。)遂废诸郡,以州治人。(自三代以前为九州,两汉加置十三州,晋宋之后,分析渐多,至於魏齐后周,虽割据鼎立,天下分裂,其於州郡,乃倍两汉之地。隋氏以官繁人弊,遂废五百馀郡,而以州治人,名则因循,职事同於郡守,无复刺举之任。)自九载廓定江表,寻以户口滋多,析置州县。炀帝大业初,移治阳城,(即今城。)又平林邑,更置三州。既而并省诸州。三年,改州为郡,乃置司隶刺史,分部巡察。(本史不分别所领诸郡。)五年,平定吐谷浑,更置四郡。大凡郡百九十,县千二百五十五,东西九千三百里,南北万四千八百一十五里,东南皆至於海,西至且末,(隋氏西境唯得今敦煌郡以东。且,子余反。)北至五原。(即今九原郡。按,隋氏北境唯至於河。)隋氏之盛,极於此矣。