lǐ lè jiǔ
禮樂九
huáng dì yuán zhèng dōng zhì shòu qún chén cháo hè ér huì.
皇帝元正、冬至受群臣朝賀而會。
qián yī rì, shàng shě shè yù wò yú tài jí diàn, yǒu sī shè qún guān kè shǐ děng cì yú dōng xī cháo táng, zhǎn xiàn, zhì ān, chén chē yú, yòu shè jiě jiàn xí yú xiàn xī běi héng jiē zhī nán. wén guān sān pǐn yǐ shàng wèi yú héng jiē zhī nán, dào dōng bāo shèng hóu wèi yú sān pǐn zhī xià, jiè gōng xī gōng wèi yú dào xī wǔ guān sān pǐn yǐ shàng wèi yú jiè gōng zhī xī, shǎo nán wén guān sì pǐn wǔ pǐn wèi yú xiàn dōng, liù pǐn yǐ xià wèi yú héng jiē zhī nán. yòu shè zhū zhōu cháo jí shǐ wèi: dū du cì shǐ sān pǐn yǐ shàng wèi yú wén wǔ guān sān pǐn zhī dōng xī, sì pǐn yǐ xià fēn fāng wèi yú wén wǔ guān dāng pǐn zhī xià. zhū zhōu shǐ rén yòu yú cháo jí shǐ zhī xià, zhū qīn yú sì pǐn wǔ pǐn zhī nán. shè zhū fān fāng kè wèi: sān děng yǐ shàng, dōng fāng nán fāng zài dōng fāng cháo jí shǐ zhī dōng, xī fāng běi fāng zài xī fāng cháo jí shǐ zhī xī, měi guó yì wèi chóng xíng, běi miàn sì děng yǐ xià, fēn fāng wèi yú cháo jí shǐ liù pǐn zhī xià. yòu shè mén wài wèi: wén guān yú dōng cháo táng, jiè gōng xī gōng zài xī cháo táng zhī qián, wǔ guān zài jiè gōng zhī nán, shǎo tuì, měi děng yì wèi chóng xíng zhū qīn wèi yú wén wǔ guān sì pǐn wǔ pǐn zhī nán zhū zhōu cháo jí shǐ, dōng fāng nán fāng zài zōng qīn zhī nán, shǐ rén fēn fāng yú cháo jí shǐ zhī xià zhū fāng kè, dōng fāng nán fāng zài dōng fāng cháo jí shǐ zhī nán, xī fāng běi fāng zài xī fāng cháo jí shǐ zhī nán, měi guó yì wèi chóng xíng.
前一日,尚舍設御幄於太極殿,有司設群官客使等次於東西朝堂,展縣,置桉, 陳車輿,又設解劍席於縣西北橫街之南。文官三品以上位於橫街之南,道東;褒聖 侯位於三品之下,介公、酅公位於道西;武官三品以上位於介公之西,少南;文官 四品、五品位於縣東,六品以下位於橫街之南。又設諸州朝集使位:都督、刺史三 品以上位於文、武官三品之東、西,四品以下分方位於文、武官當品之下。諸州使 人又於朝集使之下,諸親於四品、五品之南。設諸蕃方客位:三等以上,東方、南 方在東方朝集使之東,西方、北方在西方朝集使之西,每國異位重行,北面;四等 以下,分方位於朝集使六品之下。又設門外位:文官於東朝堂,介公、酅公在西朝 堂之前,武官在介公之南,少退,每等異位重行;諸親位於文、武官四品、五品之 南;諸州朝集使,東方、南方在宗親之南,使人分方於朝集使之下;諸方客,東方、 南方在東方朝集使之南,西方、北方在西方朝集使之南,每國異位重行。
qí rì, jiāng shì tián zhū jiē, lēi suǒ bù liè huáng huī dà zhàng tún mén jí chén yú diàn tíng, qún guān jiù cì. shì zhōng bǎn zòu qǐng zhōng yán. zhū shì wèi zhī guān yì gé fèng yíng, lì bù bīng bù zhǔ kè hù bù zàn qún guān kè shǐ jù chū cì, tōng shì shè rén gè yǐn jiù cháo táng qián wèi, yǐn sì pǐn yǐ xià jí zhū qīn kè děng yīng xiān zhì zhě rù jiù wèi. shì zhōng bǎn zòu wài bàn. huáng dì fú gǔn miǎn, dōng zhì zé fú tōng tiān guān jiàng shā páo, yù yú chū zì xī fáng, jí yù zuò nán xiàng zuò. fú bǎo láng fèng bǎo zhì yú qián, gōng wáng yǐ xià jí zhū kè shǐ děng yǐ cì rù jiù wèi. diǎn yí yuē: zài bài. zàn zhě chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài. shàng gōng yī rén yì xī jiē xí, tuō xì, guì, jiě jiàn zhì yú xí, shēng, dāng yù zuò qián, běi miàn guì hè, chēng: mǒu guān chén mǒu yán: yuán zhèng shǒu zuò, jǐng fú wéi xīn, fú wéi kāi yuán shén wǔ huáng dì bì xià yǔ tiān tóng xiū. dōng zhì yún: tiān zhèng zhǎng zhì, fú wéi bì xià rú rì zhī shēng. nǎi jiàng jiē yì xí, guì, pèi jiàn, fǔ fú, xìng, nà xì, fù wèi. zài wèi zhě jiē zài bài. shì zhōng qián chéng zhào, jiàng, yì qún guān dōng běi, xī miàn, chēng yǒu zhì. zài wèi zhě jiē zài bài. xuān zhì yuē: lǚ xīn zhī qìng, yǔ gōng děng tóng zhī. dōng zhì yún: lǚ zhǎng. zài wèi zhě jiē zài bài, wǔ dǎo, sān chēng wàn suì, yòu zài bài.
其日,將士填諸街,勒所部列黃麾大仗屯門及陳於殿庭,群官就次。侍中版奏 「請中嚴」。諸侍衛之官詣閣奉迎,吏部兵部主客戶部贊群官、客使俱出次,通事 舍人各引就朝堂前位,引四品以下及諸親、客等應先置者入就位。侍中版奏「外辦」。 皇帝服袞冕,冬至則服通天冠、絳紗袍,御輿出自西房,即御座南向坐。符寶郎奉 寶置於前,公、王以下及諸客使等以次入就位。典儀曰:「再拜。」贊者承傳,在 位者皆再拜。上公一人詣西階席,脫舄,跪,解劍置於席,升,當御座前,北面跪 賀,稱:「某官臣某言:元正首祚,景福惟新,伏惟開元神武皇帝陛下與天同休。」 冬至云:「天正長至,伏惟陛下如日之升。」乃降階詣席,跪,佩劍,俯伏,興, 納舄,復位。在位者皆再拜。侍中前承詔,降,詣群官東北,西面,稱「有制」。 在位者皆再拜。宣制曰:「履新之慶,與公等同之。」冬至云:「履長。」在位者 皆再拜,舞蹈,三稱萬歲,又再拜。
chū, qún guān jiāng cháo, zhōng shū shì láng yǐ zhū zhōu zhèn biǎo bié wèi yī ān, qí yú yòu yán míng mén wài, gěi shì zhōng yǐ xiáng ruì ān qí yú zuǒ yán míng mén wài, shì láng gěi shì zhōng jù jiù shì chén bān. chū rù, hù bù yǐ zhū zhōu gòng wù chén yú tài jí mén dōng dōng xī miào, lǐ bù yǐ zhū fān gòng wù kě zhí zhě, fān kè zhí rù jiù wèi, qí yú chén yú cháo táng qián. shàng gōng jiāng rù mén, zhōng shū shì láng gěi shì zhōng jiē jiàng, gè yǐn qí ān rù, yì dōng xī jiē xià lì. shàng gōng jiāng shēng hè, zhōng shū lìng huáng mén shì láng jù jiàng, gè lì, qǔ suǒ zòu zhī wén yǐ cì shēng. shàng gōng yǐ hè, zhōng shū lìng qián guì zòu zhū fāng biǎo, huáng mén shì láng yòu jìn guì zòu xiáng ruì, jù jiàng, zhì suǒ zòu zhī wén yú ān. shì láng yǔ gěi shì zhōng yǐn ān tuì zhì dōng xī jiē qián, ān chū.
初,群官將朝,中書侍郎以諸州鎮表別為一桉,俟於右延明門外,給事中以祥 瑞桉俟於左延明門外,侍郎、給事中俱就侍臣班。初入,戶部以諸州貢物陳於太極 門東東、西廟,禮部以諸蕃貢物可執者,蕃客執入就位,其餘陳於朝堂前。上公將 入門,中書侍郎、給事中皆降,各引其桉入,詣東、西階下立。上公將升賀,中書 令、黃門侍郎俱降,各立,取所奏之文以次升。上公已賀,中書令前跪奏諸方表, 黃門侍郎又進跪奏祥瑞,俱降,置所奏之文於桉。侍郎與給事中引桉退至東、西階 前,桉出。
chū, shì zhōng yǐ xuān zhì, cháo jí shǐ jí fān kè jiē zài bài. hù bù shàng shū jìn yì jiē jiān guì zòu, chēng: hù bù shàng shū chén mǒu yán: zhū zhōu gòng wù qǐng fù suǒ sī. shì zhōng qián chéng zhì, tuì, chēng: zhì yuē kě. lǐ bù shàng shū yǐ cì jìn yì jiē jiān, guì zòu, chēng lǐ bù shàng shū chén mǒu yán: zhū fān gòng wù qǐng fù suǒ sī. shì zhōng qián chéng zhì, tuì, chēng: zhì yuē kě. tài fǔ shuài qí shǔ shòu zhū zhōu jí zhū fān gòng wù chū guī rén nà yì mén, zhí wù zhě suí zhī. diǎn yí yuē: zài bài. tōng shì shè rén yǐ cì yǐn běi miàn wèi zhě chū. shì zhōng qián, guì zòu chēng: shì zhōng chén mǒu yán: lǐ bì. huáng dì jiàng zuò, yù yú rù zì dōng fáng, shì chén cóng zhì gé. yǐn dōng xī miàn wèi zhě yǐ cì chū, fān kè xiān chū.
初,侍中已宣制,朝集使及蕃客皆再拜。戶部尚書進詣階間跪奏,稱:「戶部 尚書臣某言:諸州貢物請付所司。」侍中前承制,退,稱:「制曰可。」禮部尚書 以次進詣階間,跪奏,稱「禮部尚書臣某言:諸蕃貢物請付所司。」侍中前承制, 退,稱:「制曰可。」太府帥其屬受諸州及諸蕃貢物出歸仁、納義門,執物者隨之。 典儀曰:「再拜。」通事舍人以次引北面位者出。侍中前,跪奏稱:「侍中臣某言: 禮畢。」皇帝降座,御輿入自東房,侍臣從至閣。引東、西面位者以次出,蕃客先 出。
dōng zhì, bù zòu xiáng ruì, wú zhū fāng biǎo. qí huì, zé tài lè lìng shè dēng gē yú diàn shàng, èr wǔ rù, lì yú xiàn nán. shàng shě shè qún guān shēng diàn zhě zuò: wén guān sān pǐn yǐ shàng yòu yù zuò dōng nán, xī xiàng jiè gōng xī gōng zài yù zuò xī nán, dōng xiàng wǔ guān sān pǐn yǐ shàng yòu yú qí hòu cháo jí shǐ dū du cì shǐ, fān kè sān děng yǐ shàng, zuò rú lì wèi. shè bù shēng diàn zhě zuò gè yú qí wèi. yòu shè qún guān jiě jiàn xí yú xiàn zhī xī běi, héng jiē zhī nán. shàng shí shè shòu zūn yú diàn shàng dōng xù zhī duān, xī xiàng shè diàn yú zūn nán, jiā jué yī. tài guān lìng shè shēng diàn zhě jiǔ zūn yú dōng xī xiāng, jìn běi shè zài tíng qún guān jiǔ zūn gè yú qí zuò zhī nán. jiē yǒu diàn mì, jù zhàng yǐ wéi. lì bù bīng bù hù bù zhǔ kè zàn qún guān kè shǐ jù chū cì, tōng shì shè rén yǐn jiù cháo táng qián wèi, yòu yǐn fēi shēng diàn zhě cì rù jiù wèi. shì zhōng bǎn zòu wài bàn. huáng dì gǎi fú tōng tiān guān jiàng shā páo, yù yú chū zì xī fáng, jí yù zuò. diǎn yí yī rén shēng jiù dōng jiē shàng, tōng shì shè rén yǐn gōng wáng yǐ xià jí zhū kè shǐ yǐ cì rù jiù wèi. shì zhōng jìn, dāng yù zuò qián běi miàn guì zòu, chēng: shì zhōng chén mǒu yán: qǐng yán zhū gōng wáng děng shēng. yòu shì zhōng chēng: zhì yuē kě. shì zhōng yì dōng jiē shàng, xī miàn, chēng: zhì yán gōng wáng děng shēng diàn shàng. diǎn yí chéng chuán, jiē xià zàn zhě yòu chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài. yīng shēng diàn zhě yì dōng xī jiē, zhì jiě jiàn xí, tuō xì, jiě jiàn, shēng. shàng gōng yī rén shēng jiē, shǎo dōng, xī miàn, lì yú zuò hòu. guāng lù qīng jìn yì jiē jiān, guì zòu chēng: chén mǒu yán: qǐng cì qún chén shàng shòu. shì zhōng chēng: zhì yuē kě. guāng lù qīng tuì, shēng yì jiǔ zūn suǒ, xī xiàng lì. shàng gōng jiǔ zūn suǒ, běi miàn. shàng shí zhuó jiǔ yī jué shòu shàng gōng, shàng gōng shòu jué, jìn qián, běi miàn shòu diàn zhōng jiān, diàn zhōng jiān shòu jué, jìn, zhì yù qián, shàng gōng tuì, běi miàn guì chēng: mǒu guān chén mǒu děng qǐ shǒu yán: yuán zhèng shǒu zuò dōng zhì yún: tiān zhèng zhǎng zhì., chén mǒu děng bù shèng dà qìng, jǐn shàng qiān qiū wàn suì shòu. zài bài, zài wèi zhě jiē zài bài, lì yú xí hòu. shì zhōng qián chéng zhì, tuì chēng: jìng jǔ gōng děng zhī shāng. zài wèi zhě yòu zài bài. diàn zhōng jiān qǔ jué fèng jìn, huáng dì jǔ jiǔ, zài wèi zhě jiē wǔ dǎo, sān chēng wàn suì. huáng dì jǔ jiǔ qì, diàn zhōng jiān jìn, shòu xū jué, yǐ shòu shàng shí, shàng shí shòu jué yú diàn.
冬至,不奏祥瑞,無諸方表。其會,則太樂令設登歌於殿上,二舞入,立於縣 南。尚舍設群官升殿者座:文官三品以上又御座東南,西向;介公、酅公在御座西 南,東向;武官三品以上又於其後;朝集使、都督、刺史,蕃客三等以上,座如立 位。設不升殿者座各於其位。又設群官解劍席於縣之西北,橫街之南。尚食設壽尊 於殿上東序之端,西向;設坫於尊南,加爵一。太官令設升殿者酒尊於東、西廂, 近北;設在庭群官酒尊各於其座之南。皆有坫、冪,俱障以帷。吏部兵部戶部主客 贊群官、客使俱出次,通事舍人引就朝堂前位,又引非升殿者次入就位。侍中版奏 「外辦」。皇帝改服通天冠、絳紗袍,御輿出自西房,即御座。典儀一人升就東階 上,通事舍人引公、王以下及諸客使以次入就位。侍中進,當御座前北面跪奏,稱: 「侍中臣某言:請延諸公、王等升。」又侍中稱:「制曰可。」侍中詣東階上,西 面,稱:「制延公、王等升殿上。」典儀承傳,階下贊者又承傳,在位者皆再拜。 應升殿者詣東、西階,至解劍席,脫舄,解劍,升。上公一人升階,少東,西面, 立於座後。光祿卿進詣階間,跪奏稱:「臣某言:請賜群臣上壽。」侍中稱:「制 曰可。」光祿卿退,升詣酒尊所,西向立。上公酒尊所,北面。尚食酌酒一爵授上 公,上公受爵,進前,北面授殿中監,殿中監受爵,進,置御前,上公退,北面跪 稱:「某官臣某等稽首言:元正首祚冬至云:「天正長至。」,臣某等不勝大慶, 謹上千秋萬歲壽。」再拜,在位者皆再拜,立於席後。侍中前承制,退稱:「敬舉 公等之觴。」在位者又再拜。殿中監取爵奉進,皇帝舉酒,在位者皆舞蹈,三稱萬 歲。皇帝舉酒訖,殿中監進,受虛爵,以授尚食,尚食受爵於坫。
chū, diàn zhōng jiān shòu xū jué, diàn shàng diǎn yí chàng: zài bài. jiē xià zàn zhě chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài. shàng gōng jiù zuò hòu lì, diàn shàng diǎn yí chàng: jiù zuò. jiē xià zàn zhě chéng chuán, jù jiù zuò. gē zhě qín sè shēng zuò, shēng guǎn lì jiē jiān. shàng shí jìn, jiǔ zhì jiē, diàn shàng diǎn yí chàng: jiǔ zhì, xìng. jiē xià zàn zhě chéng chuán, zuò zhě jiē fǔ fú, qǐ, lì yú xí hòu. diàn zhōng jiān dào jiē shěng jiǔ, shàng shí fèng jiǔ jìn, huáng dì jǔ jiǔ. tài guān lìng yòu xíng qún guān jiǔ, jiǔ zhì, diàn shàng diǎn yí chàng: zài bài. jiē xià zàn zhě chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài, jìn hù shòu zhì. diàn shàng diǎn yí chàng: jiù zuò. jiē xià zàn zhě chéng chuán, jiē jiù zuò. huáng dì jǔ jiǔ, shàng shí jìn, shòu xū jué, fù yú diàn. shāng xíng sān zhōu, shàng shí jìn yù shí, shí zhì jiē, diàn shàng diǎn yí chàng: shí zhì, xìng. jiē xià zàn zhě chéng chuán, zuò zhě jiē qǐ, lì zuò hòu. diàn zhōng jiān dào jiē shěng ān, shàng shí pǐn cháng shí qì, yǐ cì jìn zhì yù qián. tài guān lìng yòu xíng qún ān ān, shè shí qì, diàn shàng diǎn yí chàng: jiù zuò. jiē xià zàn zhě chéng chuán, jiē jiù zuò. huáng dì nǎi fàn, shàng xià jù fàn. yù shí bì, réng xíng jiǔ, suì shè shù xiū, èr wǔ zuò. ruò cì jiǔ, shì zhōng chéng zhào yì dōng jiē shàng, xī miàn chēng: cì jiǔ. diàn shàng diǎn yí chéng chuán, jiē xià zàn zhě yòu chéng chuán, zuò zhě jiē qǐ, zài bài, lì, shòu zhì, jiù xí zuò yǐn, lì, shòu xū jué, yòu zài bài, jiù zuò. jiǔ xíng shí èr biàn.
初,殿中監受虛爵,殿上典儀唱:「再拜。」階下贊者承傳,在位者皆再拜。 上公就座後立,殿上典儀唱:「就座。」階下贊者承傳,俱就座。歌者琴瑟升坐, 笙管立階間。尚食進,酒至階,殿上典儀唱:「酒至,興。」階下贊者承傳,坐者 皆俯伏,起,立於席後。殿中監到階省酒,尚食奉酒進,皇帝舉酒。太官令又行群 官酒,酒至,殿上典儀唱:「再拜。」階下贊者承傳,在位者皆再拜,搢笏受觶。 殿上典儀唱:「就座。」階下贊者承傳,皆就座。皇帝舉酒,尚食進,受虛爵,復 於坫。觴行三周,尚食進御食,食至階,殿上典儀唱:「食至,興。」階下贊者承 傳,坐者皆起,立座後。殿中監到階省桉,尚食品嘗食訖,以次進置御前。太官令 又行群安桉,設食訖,殿上典儀唱:「就座。」階下贊者承傳,皆就座。皇帝乃飯, 上下俱飯。御食畢,仍行酒,遂設庶羞,二舞作。若賜酒,侍中承詔詣東階上,西 面稱:「賜酒。」殿上典儀承傳,階下贊者又承傳,坐者皆起,再拜,立,受觶, 就席坐飲,立,授虛爵,又再拜,就座。酒行十二遍。
huì bì, diàn shàng diǎn yí chàng: kě qǐ. jiē xià zàn zhě chéng chuán, shàng xià jiē qǐ, jiàng jiē, pèi jiàn, nà xì, fù wèi. wèi yú diàn tíng zhě, réng lì yú xí hòu. diǎn yí yuē: zài bài. zàn zhě chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài. ruò yǒu cì wù, shì zhōng qián chéng zhì, jiàng, yì qún guān dōng běi, xī miàn, chēng: yǒu zhì. zài wèi zhě jiē zài bài. shì zhōng xuān zhì, yòu zài bài, yǐ cì chū. shì zhōng qián, guì zòu chēng: shì zhōng chén mǒu yán: lǐ bì. huáng dì xìng, yù yú rù zì dōng fáng, dōng xī miàn wèi zhě yǐ cì chū.
會畢,殿上典儀唱:「可起。」階下贊者承傳,上下皆起,降階,佩劍,納舄, 復位。位於殿庭者,仍立於席後。典儀曰:「再拜。」贊者承傳,在位者皆再拜。 若有賜物,侍中前承制,降,詣群官東北,西面,稱:「有制。」在位者皆再拜。 侍中宣制,又再拜,以次出。侍中前,跪奏稱:「侍中臣某言:禮畢。」皇帝興, 御輿入自東房,東、西面位者以次出。
huáng dì ruò fú yì shàn guān kù zhě, zé jīng guān kù zhě, cháo jí shǐ gōng fú. shè jiǔ bù lè, zé qù lè xiàn, wú jǐng bì. tài lè lìng shuài jiǔ bù jì lì yú zuǒ yòu yán míng mén wài, qún guān chū chàng wàn suì, tài lè lìng jí yǐn jiǔ bù jì shēng zuò ér rù, gè jiù zuò, yǐ cì zuò.
皇帝若服翼善冠、袴褶,則京官袴褶,朝集使公服。設九部樂,則去樂縣,無 警蹕。太樂令帥九部伎立於左、右延明門外,群官初唱萬歲,太樂令即引九部伎聲 作而入,各就座,以次作。
lín xuān cè huáng tài zǐ.
臨軒冊皇太子。
yǒu sī bo rì, gào yú tiān dì zōng miào.
有司卜日,告於天地宗廟。
qián yī rì, shàng shě shè yù wò yú dà jí diàn, yǒu sī shè tài zǐ cì yú dōng cháo táng zhī běi, xī xiàng. yòu shè bǎn wèi yú dà héng jiē zhī nán, zhǎn xiàn, shè ān, chén chē yú, jí wén wǔ qún guān cháo jí fān kè zhī cì wèi, jiē rú jiā yuán fú zhī rì.
前一日,尚舍設御幄於大極殿,有司設太子次於東朝堂之北,西向。又設版位 於大橫街之南,展縣,設桉,陳車輿,及文武群官、朝集、蕃客之次位,皆如加元 服之日。
qí rì, qián èr kè, gōng guān fú qí qì fú, zhū wèi lǜ gè lēi suǒ bù chén yú tíng. zuǒ shù zǐ zòu qǐng zhōng yán. shì wèi zhī guān fèng yíng, pū jìn jīn lù, nèi lǜ yī rén zhí dāo. zàn shàn zòu fā yǐn. lìng shì chén shàng mǎ, shù zǐ chéng lìng. qí yú lüè rú huáng dì chū gōng zhī lǐ. huáng tài zǐ yuǎn yóu guān jiàng shā páo, sān shī dǎo, sān shǎo cóng, míng náo ér xíng. jiàng lù rù cì, yì rú luán jià.
其日,前二刻,宮官服其器服,諸衛率各勒所部陳於庭。左庶子奏「請中嚴」。 侍衛之官奉迎,仆進金路,內率一人執刀。贊善奏「發引」。令侍臣上馬,庶子承 令。其餘略如皇帝出宮之禮。皇太子遠遊冠、絳紗袍,三師導,三少從,鳴鐃而行。 降路入次,亦如鑾駕。
qí rì, liè huáng huī dà zhàng, shì zhōng qǐng zhōng yán. yǒu sī yǔ qún guān jiē rù jiù wèi. sān shī sān shǎo dǎo cóng, huáng tài zǐ lì yú diàn mén wài zhī dōng, xī xiàng. huáng mén shì láng yǐ cè bǎo shòu ān lì yú diàn nèi dào běi, xī miàn, zhōng shū shì láng lì ān hòu. shì zhōng nǎi zòu wài bàn. huáng dì fú gǔn miǎn, chū zì xī fáng, jí yù zuò. huáng tài zǐ rù jiù wèi. diǎn yí yuē: zài bài. huáng tài zǐ zài bài. yòu yuē: zài bài. zài wèi zhě jiē zài bài. zhōng shū lìng jiàng, lì yú huáng tài zǐ dōng běi, xī xiàng. zhōng shū shì láng yī rén yǐn cè yī rén yǐn bǎo shòu ān lì yú qí dōng, xī miàn, yǐ cè shòu zhī. zhōng shū lìng yuē: yǒu zhì. huáng tài zǐ zài bài, zhōng shū lìng guì dú cè, huáng tài zǐ zài bài shòu cè, zuǒ shù zǐ shòu zhī. shì láng yǐ xǐ shòu shòu zhōng shū lìng, huáng tài zǐ jìn shòu, yǐ shòu zuǒ shù zǐ. huáng tài zǐ zài bài, zài wèi zhě jiē zài bài. shì zhōng zòu lǐ bì. huáng dì rù zì dōng fáng, zài wèi zhě yǐ cì chū.
其日,列黃麾大仗,侍中請「中嚴」。有司與群官皆入就位。三師、三少導從, 皇太子立於殿門外之東,西向。黃門侍郎以冊、寶綬桉立於殿內道北,西面,中書 侍郎立桉後。侍中乃奏「外辦」。皇帝服袞冕,出自西房,即御座。皇太子入就位。 典儀曰:「再拜。」皇太子再拜。又曰:「再拜。」在位者皆再拜。中書令降,立 於皇太子東北,西向。中書侍郎一人引冊、一人引寶綬桉立於其東,西面,以冊授 之。中書令曰:「有制。」皇太子再拜,中書令跪讀冊,皇太子再拜受冊,左庶子 受之。侍郎以璽綬授中書令,皇太子進受,以授左庶子。皇太子再拜,在位者皆再 拜。侍中奏「禮畢」。皇帝入自東房,在位者以次出。
huáng dì yù míng táng dú shí lìng.
皇帝御明堂讀時令。
mèng chūn, lǐ bù shàng shū xiān dú lìng sān rì zòu dú yuè lìng, chéng yǐ xuān gào.
孟春,禮部尚書先讀令三日奏讀月令,承以宣告。
qián sān rì, shàng shě shè dà cì yú dōng mén wài dào běi, nán xiàng shǒu gōng shè wén wǔ shì chén cì yú qí hòu zhī zuǒ yòu shè qún guān cì yú bì shuǐ dōng zhī mén wài, wén guān zài běi, wǔ guān zài nán, jù xī shàng.
前三日,尚舍設大次於東門外道北,南向;守宮設文、武侍臣次於其後之左、 右;設群官次於璧水東之門外,文官在北,武官在南,俱西上。
qián yī rì, shè yù zuò yú qīng yáng zuǒ gè, dōng xiàng. sān pǐn yǐ shàng jí zhū sī zhǎng guān zuò yú táng shàng: wén guān zuò yú yù zuò dōng běi, nán xiàng wǔ guān zuò yú yù zuò zhī dōng, běi xiàng. jù chóng xíng xī shàng. shè xíng bù láng zhōng dú lìng zuò yú yù zuò dōng nán, běi xiàng, yǒu ān. shè wén guān jiě jiàn xí yú chǒu bì zhī zuǒ, wǔ guān yú mǎo bì zhī yòu, jiē nèi xiàng. tài lè lìng zhǎn gōng xiàn yú qīng yáng zuǒ gè zhī tíng, shè jǔ huī wèi yú táng shàng yín jiē zhī xī, běi xiàng qí yī wèi yú lè xiàn dōng běi, nán xiàng. diǎn yí shè sān pǐn yǐ shàng jí yīng shēng zuò zhě wèi yú xiàn dōng, wén zuǒ wǔ yòu, jù chóng xíng xī xiàng. fēi shēng zuò zhě wén guān sì pǐn wǔ pǐn wèi yú xiàn běi, liù pǐn yǐ xià yú qí dōng, jué wèi, jù nán xiàng wǔ guān sì pǐn wǔ pǐn yú xiàn nán, liù pǐn yǐ xià yú qí dōng, jù běi xiàng. jiē chóng xíng xī shàng. shè diǎn yí wèi yú xiàn zhī xī běi, zàn zhě èr rén zài dōng, chà tuì, jù nán xiàng. fèng lǐ shè mén wài wèi gè yú cì qián, jù měi děng yì wèi, chóng xíng xiāng xiàng, xī shàng.
前一日,設御座於青陽左個,東向。三品以上及諸司長官座於堂上:文官座於 御座東北,南向;武官座於御座之東,北向。俱重行西上。設刑部郎中讀令座於御 座東南,北向,有桉。設文官解劍席於丑陛之左,武官於卯陛之右,皆內向。太樂 令展宮縣於青陽左個之庭,設舉麾位於堂上寅階之西,北向;其一位於樂縣東北, 南向。典儀設三品以上及應升坐者位於縣東,文左武右,俱重行西向。非升坐者文 官四品、五品位於縣北,六品以下於其東,絕位,俱南向;武官四品、五品於縣南, 六品以下於其東,俱北向。皆重行西上。設典儀位於縣之西北,贊者二人在東,差 退,俱南向。奉禮設門外位各於次前,俱每等異位,重行相向,西上。
qí rì, chén xiǎo jià, huáng dì fú qīng shā páo, pèi cāng yù, chéng jīn lù chū gōng, zhì yú dà cì. wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng cóng jià zhī guān jiē jiù mén wài wèi, tài lè lìng gōng rén xié lǜ láng diǎn yí shuài zàn zhě jiē xiān rù, qún guān fēi shēng zuò zhě cì rù, jiù wèi. xíng bù láng zhōng yǐ yuè lìng zhì yú ān, fù yǐ pà, lì yú wǔ guān wǔ pǐn dōng nán, láng zhōng lì yú ān hòu, běi miàn. shì zhōng bǎn zòu wài bàn. huáng dì yú rù zì qīng lóng mén, shēng zì yín jiē, jí zuò. fú bǎo láng zhì bǎo yú qián. diǎn yí shēng, lì yú zuǒ gè dōng běi, nán xiàng. gōng wáng yǐ xià rù jiù xī miàn wèi. diǎn yí yuē: zài bài. zàn zhě chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài. shì zhōng qián, guì zòu chēng: shì zhōng chén mǒu yán: qǐng yán gōng wáng děng shēng. yòu shì zhōng chēng: zhì yuē kě. shì zhōng yì zuǒ gè dōng běi, nán xiàng chēng: zhào yán gōng wáng děng shēng. diǎn yí chuán, zàn zhě chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài. xī miàn wèi zhě gè yì qí jiē, jiě jiàn, tuō xì, shēng, lì yú zuò hòu. xíng bù láng zhōng yǐn ān jìn, lì yú mǎo jiē xià. shì zhōng guì zòu qǐng dú yuè lìng. yòu shì zhōng chēng: zhì yuē kě. xíng bù láng zhōng zài bài, jiě jiàn, fǔ, tuō xì, qǔ lìng, shēng zì mǎo jiē, yì xí nán, běi xiàng guì, zhì lìng yú ān, lì yú xí hòu. táng shàng diǎn yí chàng: jiù zuò. gōng wáng yǐ xià jí xíng bù láng zhōng bìng jiù zuò. xíng bù láng zhōng dú lìng, měi jù yī jué, shǐ yán shēng kě le. dú qì, táng shàng diǎn yí chàng: kě qǐ. wáng gōng yǐ xià jiē qǐ. xíng bù láng zhōng yǐ lìng zhì yú ān, yǔ qún guān pèi jiàn, nà xì, fù yú wèi. diǎn yí yuē zài bài. zài wèi zhě jiē zài bài. xī miàn wèi zhě chū. shì zhōng guì zòu chēng: shì zhōng chén mǒu yán: lǐ bì. huáng dì jiàng zuò, yù yú chū zhī biàn cì, nán běi miàn wèi zhě yǐ cì chū.
其日,陳小駕,皇帝服青紗袍,佩蒼玉,乘金路出宮,至於大次。文、武五品 以上從駕之官皆就門外位,太樂令、工人、協律郎、典儀帥贊者皆先入,群官非升 坐者次入,就位。刑部郎中以月令置於桉,覆以帕,立於武官五品東南,郎中立於 桉後,北面。侍中版奏「外辦」。皇帝輿入自青龍門,升自寅階,即座。符寶郎置 寶於前。典儀升,立於左個東北,南向。公、王以下入就西面位。典儀曰:「再拜。」 贊者承傳,在位者皆再拜。侍中前,跪奏稱:「侍中臣某言:請延公、王等升。」 又侍中稱:「制曰可。」侍中詣左個東北,南向稱:「詔延公、王等升。」典儀傳, 贊者承傳,在位者皆再拜。西面位者各詣其階,解劍,脫舄,升,立於座後。刑部 郎中引桉進,立於卯階下。侍中跪奏「請讀月令」。又侍中稱:「制曰可。」刑部 郎中再拜,解劍,俯,脫舄,取令,升自卯階,詣席南,北向跪,置令於桉,立於 席後。堂上典儀唱:「就座。」公、王以下及刑部郎中並就座。刑部郎中讀令,每 句一絕,使言聲可了。讀訖,堂上典儀唱:「可起。」王、公以下皆起。刑部郎中 以令置於桉,與群官佩劍,納舄,復於位。典儀曰;「再拜。」在位者皆再拜。西 面位者出。侍中跪奏稱:「侍中臣某言:禮畢。」皇帝降座,御輿出之便次,南、 北面位者以次出。
zì zhòng chūn yǐ hòu, měi yuè gè jū qí wèi, jiē guān tōng tiān, fú yù zhī sè rú qí shí. ruò sì shí zhī mèng yuè jí jì xià tǔ wáng dú wǔ shí lìng yú míng táng, yì rú zhī.
自仲春以後,每月各居其位,皆冠通天,服、玉之色如其時。若四時之孟月及 季夏土王讀五時令於明堂,亦如之。
huáng dì qīn yǎng sān lǎo wǔ gēng yú tài xué.
皇帝親養三老五更於太學。
suǒ sī xiān zòu sān shī sān gōng zhì shì zhě, yòng qí dé xíng jí nián gāo zhě yī rén wèi sān lǎo, cì yī rén wèi wǔ gēng, wǔ pǐn yǐ shàng zhì shì zhě wèi guó lǎo, liù pǐn yǐ xià zhì shì zhě wèi shù lǎo. shàng shí jù láo zhuàn.
所司先奏三師、三公致仕者,用其德行及年高者一人為三老,次一人為五更, 五品以上致仕者為國老,六品以下致仕者為庶老。尚食具牢饌。
qián sān rì, shàng shě shè dà cì yú xué táng zhī hòu, suí dì zhī yí. shè sān lǎo wǔ gēng cì yú nán mén wài zhī xī, qún lǎo yòu yú qí hòu, jiē dōng xiàng. wén guān yú mén wài zhī dōng, wǔ guān zài qún lǎo zhī xī, chóng xíng, dōng xī xiàng, jiē běi shàng.
前三日,尚舍設大次於學堂之後,隨地之宜。設三老、五更次於南門外之西, 群老又於其後,皆東向。文官於門外之東,武官在群老之西,重行,東西向,皆北 上。
qián yī rì, shè yù zuò yú táng shàng dōng xù, xī xiàng, guǎn yán zǎo xí. sān lǎo zuò yú xī yíng zhī dōng, jìn běi, nán xiàng wǔ gēng zuò yú xī jiē shàng, dōng xiàng guó lǎo sān rén zuò yú sān lǎo xī jiē, bù shǔ yān. jiē guǎn yán zǎo xí. zhòng guó lǎo zuò yú táng xià xī jiē zhī xī, dōng miàn běi shàng, jiē pú yán zī bù chún, jiā guǎn xí. tài lè lìng zhǎn gōng xiàn yú tíng, shè dēng gē yú táng shàng, rú yuán huì. diǎn yí shè wén wǔ guān wǔ pǐn yǐ shàng wèi yú xiàn dōng xī, liù pǐn yǐ xià zài qí nán, jiē chóng xíng, xī xiàng běi shàng, fān kè wèi yú qí nán zhū zhōu shǐ rén wèi yú jiǔ pǐn zhī hòu xué shēng fēn wèi yú wén wǔ guān zhī hòu. shè mén wài wèi rú shè cì. yòu shè zūn yú dōng yíng zhī xī, běi xiàng, zuǒ xuán jiǔ, yòu diàn yǐ zhì jué.
前一日,設御座於堂上東序,西向,莞筵藻席。三老座於西楹之東,近北,南 向;五更座於西階上,東向;國老三人座於三老西階,不屬焉。皆莞筵藻席。眾國 老座於堂下西階之西,東面北上,皆蒲筵緇布純,加莞席。太樂令展宮縣於庭,設 登歌於堂上,如元會。典儀設文、武官五品以上位於縣東、西,六品以下在其南, 皆重行,西向北上,蕃客位於其南;諸州使人位於九品之後;學生分位於文、武官 之後。設門外位如設次。又設尊於東楹之西,北向,左玄酒,右坫以置爵。
qí rì, luán jià jiāng zhì, xiān zhì zhī guān jiù mén wài wèi, xué shēng jù qīng jīn fú, rù jiù wèi. luán jià zhì tài xué mén, huí hé nán xiàng, shì zhōng guì zòu qǐng jiàng hé. jiàng, rù dà cì. wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng cóng jià zhī guān jiē jiù mén wài wèi, tài lè lìng gōng rén èr wǔ rù, qún guān kè shǐ yǐ cì rù.
其日,鑾駕將至,先置之官就門外位,學生俱青衿服,入就位。鑾駕至太學門, 回輅南向,侍中跪奏「請降輅」。降,入大次。文、武五品以上從駕之官皆就門外 位,太樂令、工人、二舞入,群官、客使以次入。
chū, luán jià chū gōng, liàng shí kè, qiǎn shǐ yíng sān lǎo wǔ gēng yú qí dì, sān lǎo wǔ gēng jù fú jìn xián guān, chéng ān chē, qián hòu dǎo cóng. qí guó lǎo shù lǎo zé yǒu sī yù jiè zhī.
初,鑾駕出宮,量時刻,遣使迎三老、五更於其第,三老、五更俱服進賢冠, 乘安車,前後導從。其國老、庶老則有司預戒之。
luán jià jì zhì tài xué, sān lǎo wǔ gēng jí qún lǎo děng jù fù jí, qún lǎo gè fú qí fú. tài cháng shǎo qīng zàn sān lǎo wǔ gēng jù chū cì, yǐn lì yú xué táng nán mén wài zhī xī, dōng miàn běi shàng fèng lǐ zàn qún lǎo chū cì, lì yú sān lǎo wǔ gèng zhī hòu tài cháng bó shì yǐn tài cháng qīng shēng, lì yú xué táng běi hù zhī nèi, dāng hù běi miàn. shì zhōng bǎn zòu wài bàn. huáng dì chū hù, diàn zhōng jiān jìn dà guī, huáng dì zhí dà guī, jiàng, yíng sān lǎo yú mén nèi zhī dōng, xī miàn lì. shì chén cóng lì yú huáng dì zhī hòu, tài cháng qīng yǔ bó shì tuì lì yú zuǒ. sān lǎo wǔ gēng jiē zhàng, gè èr rén jiā fú zuǒ yòu, tài cháng shǎo qīng yǐn dǎo, dūn shǐ zhí bǐ yǐ cóng. sān lǎo wǔ gēng yú mén xī, dōng miàn běi shàng, fèng lǐ yǐn qún lǎo suí rù, lì yú qí hòu. tài cháng qīng qián zòu qǐng zài bài. huáng dì zài bài, sān lǎo wǔ gēng qù zhàng, shè qí dá bài. huáng dì yī jìn, sān lǎo zài qián, wǔ gēng cóng, réng zhàng, jiā fú zhì jiē, huáng dì yī shēng, jù jiù zuò hòu lì. huáng dì xī miàn zài bài sān lǎo, sān lǎo nán miàn dá bài, huáng dì yòu xī xiàng sù bài wǔ gēng, wǔ gēng dá sù bài, jù zuò. sān gōng shòu jǐ, jiǔ qīng zhèng lǚ. diàn zhōng jiān shàng shí fèng yù jìn zhēn xiū jí shǔ jì děng, huáng dì shěng zhī, suì shè yú sān lǎo qián. huáng dì yì sān lǎo zuò qián, zhí jiàng ér kuì, nǎi yì jiǔ zūn suǒ qǔ jué, shì zhōng zàn zhuó jiǔ, huáng dì jìn, zhí jué ér yìn. shàng shí fèng yù yǐ cì jìn zhēn xiū jiǔ shí yú wǔ gēng qián, guó lǎo shù lǎo děng jiē zuò, yòu shè jiǔ shí yú qián, jiē shí. huáng dì jí zuò. sān lǎo nǎi lùn wǔ xiào liù shùn diǎn xùn dà gāng, gé yán xuān yú shàng, huì yīn bèi yú xià. huáng dì nǎi xū gōng qǐng shòu, dūn shǐ zhí bǐ lù shàn yán shàn xíng. lǐ bì, sān lǎo yǐ xià jiàng yán, tài cháng qīng yǐn huáng dì cóng yǐ jiàng jiē, qūn xún lì yú jiē qián. sān lǎo wǔ gèng chū, huáng dì shēng, lì yú jiē shàng, sān lǎo wǔ gēng chū mén. shì zhōng qián zòu lǐ bì. huáng dì jiàng, hái dà cì. sān lǎo wǔ gēng shēng ān chē, dǎo cóng ér hái, qún guān jí xué shēng děng yǐ cì chū. míng rì, sān lǎo zhǔ zhǐ què biǎo xiè.
鑾駕既至太學,三老、五更及群老等俱赴集,群老各服其服。太常少卿贊三老、 五更俱出次,引立於學堂南門外之西,東面北上;奉禮讚群老出次,立於三老、五 更之後;太常博士引太常卿升,立於學堂北戶之內,當戶北面。侍中版奏「外辦」。 皇帝出戶,殿中監進大珪,皇帝執大珪,降,迎三老於門內之東,西面立。侍臣從 立於皇帝之後,太常卿與博士退立於左。三老、五更皆杖,各二人夾扶左右,太常 少卿引導,敦史執筆以從。三老、五更於門西,東面北上,奉禮引群老隨入,立於 其後。太常卿前奏「請再拜」。皇帝再拜,三老、五更去杖,攝齊答拜。皇帝揖進, 三老在前,五更從,仍杖,夾扶至階,皇帝揖升,俱就座後立。皇帝西面再拜三老, 三老南面答拜,皇帝又西向肅拜五更,五更答肅拜,俱坐。三公授幾,九卿正履。 殿中監、尚食奉御進珍羞及黍、稷等,皇帝省之,遂設於三老前。皇帝詣三老座前, 執醬而饋,乃詣酒尊所取爵,侍中贊酌酒,皇帝進,執爵而酳。尚食奉御以次進珍 羞酒食於五更前,國老、庶老等皆坐,又設酒食於前,皆食。皇帝即座。三老乃論 五孝六順、典訓大綱,格言宣於上,惠音被於下。皇帝乃虛躬請受,敦史執筆錄善 言善行。禮畢,三老以下降筵,太常卿引皇帝從以降階,逡巡立於階前。三老、五 更出,皇帝升,立於階上,三老、五更出門。侍中前奏「禮畢」。皇帝降,還大次。 三老、五更升安車,導從而還,群官及學生等以次出。明日,三老主旨闕表謝。
zhōu gòng míng jīng xiù cái jìn shì shēn xiào tì jīng biǎo mén lǘ zhě, xíng xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ, jiē cì shǐ wèi zhǔ rén. xiān zhào xiāng zhì shì yǒu dé zhě móu zhī, xián zhě wèi bīn, qí cì wèi jiè, yòu qí cì wèi zhòng bīn, yǔ zhī xíng lǐ, ér bīn jǔ zhī. zhǔ rén jiè bīn, lì yú dà mén wài zhī xī, dōng miàn bīn lì yú dōng jiē xià, xī miàn. jiāng mìng zhě lì yú bīn zhī zuǒ, běi miàn, shòu mìng chū, lì yú mén wài zhī dōng, xī miàn, yuē: gǎn qǐng shì. zhǔ rén yuē: mǒu rì xíng xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ, qǐng wú zi lín zhī. jiāng mìng zhě rù gào, bīn chū, lì yú mén dōng, xī miàn bài rǔ, zhǔ rén dá bài. zhǔ rén yuē: wú zi xué yōu xíng gāo, yīng zī guān guó, mǒu rì zhǎn lǐ, qǐng wú zi lín zhī. bīn yuē: mǒu gù lòu, kǒng rǔ mìng, gǎn cí. zhǔ rén yuē: mǒu móu yú fù shī, mò ruò wú zi xián, gǎn gù yǐ qǐng. bīn yuē: fū zǐ shēn mìng zhī, mǒu gǎn bù jìng xū. zhǔ rén zài bài, bīn dá bài, zhǔ rén tuì, bīn bài sòng. qí jiè jiè yì rú zhī, cí yuē mǒu rì xíng xiāng yǐn jiǔ zhī lǐ, qǐng wú zi èr zhī.
州貢明經、秀才、進士身孝悌旌表門閭者,行鄉飲酒之禮,皆刺史為主人。先 召鄉致仕有德者謀之,賢者為賓,其次為介,又其次為眾賓,與之行禮,而賓舉之。 主人戒賓,立於大門外之西,東面;賓立於東階下,西面。將命者立於賓之左,北 面,受命出,立於門外之東,西面,曰:「敢請事。」主人曰:「某日行鄉飲酒之 禮,請吾子臨之。」將命者入告,賓出,立於門東,西面拜辱,主人答拜。主人曰: 「吾子學優行高,應茲觀國,某日展禮,請吾子臨之。」賓曰:「某固陋,恐辱命, 敢辭。」主人曰:「某謀於父師,莫若吾子賢,敢固以請。」賓曰:「夫子申命之, 某敢不敬須。」主人再拜,賓答拜,主人退,賓拜送。其戒介亦如之,辭曰;「某 日行鄉飲酒之禮,請吾子貳之。」
qí rì zhì míng, shè bīn xí yú yíng jiān, jìn běi, nán xiàng zhǔ rén xí yú zuò jiē shàng, xī xiàng jiè xí yú xī jiē shàng, dōng xiàng zhòng bīn xí sān yú bīn xí zhī xī, nán xiàng jiē bù shǔ. yòu shè táng xià zhòng bīn xí yú xī jiē xī nán, dōng miàn běi shàng. shè liǎng hú yú bīn xí zhī dōng, shǎo běi, xuán jiǔ zài xī, jiā sháo mì. zhì fěi yú hú nán, dōng sì, shí yǐ jué zhì. shè zàn zhě wèi yú dōng jiē dōng, xī xiàng běi shàng. bīn jiè jí zhòng bīn zhì, wèi yú dà mén wài zhī yòu, dōng miàn běi shàng. zhǔ rén yíng bīn yú mén wài zhī zuǒ, xī miàn bài bīn, bīn dá bài yòu xī nán miàn bài jiè, jiè dá bài yòu xī nán miàn yī zhòng bīn, zhòng bīn bào yī. zhǔ rén yòu yī bīn, bīn bào yī. zhǔ rén xiān rù mén ér yòu, xī miàn. bīn rù mén ér zuǒ, dōng miàn. jiè jí zhòng bīn xù rù, lì yú bīn xī nán, dōng miàn běi shàng. zhòng bīn fēi sān bīn zhě jiē běi miàn dōng shàng.
其日質明,設賓席於楹間,近北,南向;主人席於阼階上,西向;介席於西階 上,東向;眾賓席三於賓席之西,南向;皆不屬。又設堂下眾賓席於西階西南,東 面北上。設兩壺於賓席之東,少北,玄酒在西,加勺冪。置篚於壺南,東肆,實以 爵觶。設贊者位於東階東,西向北上。賓、介及眾賓至,位於大門外之右,東面北 上。主人迎賓於門外之左,西面拜賓,賓答拜;又西南面拜介,介答拜;又西南面 揖眾賓,眾賓報揖。主人又揖賓,賓報揖。主人先入門而右,西面。賓入門而左, 東面。介及眾賓序入,立於賓西南,東面北上。眾賓非三賓者皆北面東上。
zhǔ rén jiāng jìn yī, dāng jiē yī, bīn jiē bào yī. jí jiē, zhǔ rén yuē: qǐng wú zi shēng. bīn yuē: mǒu gǎn cí. zhǔ rén yuē: gù qǐng wú zi shēng. bīn yuē: mǒu gǎn gù cí. zhǔ rén yuē: zhōng qǐng wú zi shēng. bīn yuē: mǒu gǎn zhōng cí. zhǔ rén shēng zì zuò jiē, bīn shēng zì xī jiē, dāng méi, běi miàn lì. zhí zūn zhě chè mì. zhǔ rén shì fěi, guì qǔ jué, xìng, shì zūn shí zhī, jìn bīn xí qián, xī běi miàn xiàn bīn. bīn xī jiē shàng běi miàn bài. zhǔ rén shǎo tuì, bīn jìn yú xí qián, shòu jué, tuì, fù xī jiē shàng, běi miàn lì. zhǔ rén tuì yú zuò jiē shàng, běi miàn bài, sòng jué. bīn shǎo tuì, zàn zhě jiàn pú hǎi yú bīn xí qián. bīn zì xī fāng shēng xí, nán miàn lì. zàn zhě shè zhé zǔ, bīn guì, zuǒ zhí jué, yòu qǔ pú, rǔ yú hǎi, jì yú biān dòu zhī jiān, suì jì jiǔ, cuì jiǔ, xìng, jiàng xí dōng, shì xī jiē shàng, běi miàn guì, zú jué, zhí jué xìng, shì zūn shí zhī, jìn zhǔ rén xí qián, dōng miàn cù zhǔ rén. zhǔ rén yú zuò jiē shàng běi miàn bài, bīn shǎo tuì. zhǔ rén jìn shòu jué, tuì zuò jiē shàng, běi miàn lì. bīn tuì, fù xī jiē shàng, běi miàn bài, sòng jué. zàn zhě jiàn pú hǎi yú zhǔ rén xí qián, zhǔ rén yóu xí dōng zì běi fāng shēng xí, zàn zhě shè zhé zǔ, zhǔ rén guì, zuǒ zhí jué, yòu jì pú, rǔ yú hǎi, jì yú biān dòu zhī jiān, suì jì jiǔ, cuì jiǔ, xìng, zì nán fāng jiàng xí, fù zuò jiē shàng, běi miàn guì, zú jué, zhí jué xìng, guì diàn jué yú dōng xù duān, xìng, shì fěi, guì qǔ zhì shí zhī yǐ chóu, fù zuò jiē shàng, běi miàn guì, diàn zhì, suì bài, zhí zhì xìng. bīn xī jiē shàng dá bài. zhǔ rén guì jiǔ jì, suì yǐn, zú zhì, zhí zhì xìng, shì zūn shí zhī, jìn bīn xí qián, běi miàn. bīn bài, zhǔ rén shǎo tuì. bīn jì bài, zhǔ rén guì diàn zhì yú jiàn xī, xìng, fù zuò jiē shàng wèi. bīn suì jìn xí qián, běi miàn guì, qǔ zhì, xìng, fù xī jiē shàng wèi. zhǔ rén běi miàn bài sòng. bīn jìn xí qián, běi miàn guì, diàn zhì yú jiàn dōng, xìng, fù xī jiē shàng wèi. zhǔ rén běi miàn yī, jiàng, lì zuò jiē xià, xī miàn. bīn jiàng, lì yú jiē xī, dōng miàn.
主人將進揖,當階揖,賓皆報揖。及階,主人曰:「請吾子升。」賓曰:「某 敢辭。」主人曰:「固請吾子升。」賓曰:「某敢固辭。」主人曰:「終請吾子升。」 賓曰:「某敢終辭。」主人升自阼階,賓升自西階,當楣,北面立。執尊者徹冪。 主人適篚,跪取爵,興,適尊實之,進賓席前,西北面獻賓。賓西階上北面拜。主 人少退,賓進於席前,受爵,退,復西階上,北面立。主人退於阼階上,北面拜, 送爵。賓少退,贊者薦脯、醢於賓席前。賓自西方升席,南面立。贊者設折俎,賓 跪,左執爵,右取脯,擩於醢,祭於籩、豆之間,遂祭酒,啐酒,興,降席東,適 西階上,北面跪,卒爵,執爵興,適尊實之,進主人席前,東面酢主人。主人於阼 階上北面拜,賓少退。主人進受爵,退阼階上,北面立。賓退,復西階上,北面拜, 送爵。贊者薦脯、醢於主人席前,主人由席東自北方升席,贊者設折俎,主人跪, 左執爵,右祭脯,擩於醢,祭於籩、豆之間,遂祭酒,啐酒,興,自南方降席,復 阼階上,北面跪,卒爵,執爵興,跪奠爵於東序端,興,適篚,跪取觶實之以酬, 復阼階上,北面跪,奠觶,遂拜,執觶興。賓西階上答拜。主人跪酒祭,遂飲,卒 觶,執觶興,適尊實之,進賓席前,北面。賓拜,主人少退。賓既拜,主人跪奠觶 於薦西,興,復阼階上位。賓遂進席前,北面跪,取觶,興,復西階上位。主人北 面拜送。賓進席前,北面跪,奠觶於薦東,興,復西階上位。主人北面揖,降,立 阼階下,西面。賓降,立於階西,東面。
zhǔ rén jìn yán jiè, yī zhī, jiè bào yī. zhì jiè, yī ràng shēng, zhǔ rén shēng zuò jiē, jiè shēng xī jiē, dāng méi, běi miàn lì. zhǔ rén yì dōng xù duān, guì qǔ jué, xìng, shì zūn shí zhī. jìn yú jiè xí qián, xī nán miàn xiàn jiè. jiè xī jiē shàng běi miàn bài, zhǔ rén shǎo tuì, jiè jìn, běi miàn shòu jué, tuì, fù wèi. zhǔ rén yú jiè yòu běi miàn bài sòng jué, jiè shǎo tuì, zhǔ rén lì yú xī jiē zhī dōng. zàn zhě jiàn pú hǎi yú jiè xí qián, jiè jìn zì běi fāng, shēng xí, zàn zhě shè zhé zǔ, jiè guì, zuǒ zhí jué, yòu jì pú hǎi, suì jì jiǔ, zhí jué xìng, zì nán fāng jiàng xí, běi miàn guì, zú jué, zhí jué xìng, jiè shòu zhǔ rén jué, zhǔ rén shì zūn shí zhī, cù yú xī jiē shàng, lì yú jiè yòu, běi miàn guì, diàn jué, suì bài, zhí jué xìng. jiè dá bài. zhǔ rén guì jì, suì yǐn, zú jué, zhí jué xìng, jìn, guì diàn jué yú xī yíng nán, hái zuò jiē shàng, yī jiàng. jiè jiàng, lì yú bīn nán.
主人進延介,揖之,介報揖。至介,一讓升,主人升阼階,介升西階,當楣, 北面立。主人詣東序端,跪取爵,興,適尊實之。進於介席前,西南面獻介。介西 階上北面拜,主人少退,介進,北面受爵,退,復位。主人於介右北面拜送爵,介 少退,主人立於西階之東。贊者薦脯、醢於介席前,介進自北方,升席,贊者設折 俎,介跪,左執爵,右祭脯、醢,遂祭酒,執爵興,自南方降席,北面跪,卒爵, 執爵興,介授主人爵,主人適尊實之,酢於西階上,立於介右,北面跪,奠爵,遂 拜,執爵興。介答拜。主人跪祭,遂飲,卒爵,執爵興,進,跪奠爵於西楹南,還 阼階上,揖降。介降,立於賓南。
zhǔ rén yú zuò jiē qián xī nán yī zhòng bīn, suì shēng, shì xī yíng nán, guì qǔ jué, xìng, shì zūn shí zhī, jìn yú xī jiē shàng, nán miàn xiàn zhòng bīn zhī zhǎng, shēng xī jiē shàng, běi miàn bài, shòu jué. zhǔ rén yú zhòng bīn zhǎng zhī yòu, běi miàn bài sòng. zàn zhě jiàn pú hǎi yú qí xí qián, zhòng bīn zhī zhǎng shēng xí, guì, zuǒ zhí jué, yòu jì pú hǎi, jì jiǔ, zhí jué, xìng, tuì yú xī jiē shàng, lì yǐn qì, shòu zhǔ rén jué, jiàng, fù wèi. zhǔ rén yòu shì zūn shí zhī, jìn yú xī jiē shàng, nán miàn xiàn zhòng bīn zhī cì zhě, rú xiàn zhòng bīn zhī zhǎng. yòu cì yī rén shēng, yǐn, yì rú zhī. zhǔ rén shì zūn shí jiǔ, jìn yú xī jiē shàng, nán miàn xiàn táng xià zhòng bīn. měi yī rén shēng, shòu jué, guì jì, lì yǐn, zàn zhě biàn jiàn pú hǎi yú qí wèi. zhǔ rén shòu jué zūn yú fěi. zhǔ rén yǔ bīn yī yī yī ràng shēng, bīn jiè zhòng bīn xù shēng, jí xí.
主人於阼階前西南揖眾賓,遂升,適西楹南,跪取爵,興,適尊實之,進於西 階上,南面獻眾賓之長,升西階上,北面拜,受爵。主人於眾賓長之右,北面拜送。 贊者薦脯、醢於其席前,眾賓之長升席,跪,左執爵,右祭脯、醢,祭酒,執爵, 興,退於西階上,立飲訖,授主人爵,降,復位。主人又適尊實之,進於西階上, 南面獻眾賓之次者,如獻眾賓之長。又次一人升,飲,亦如之。主人適尊實酒,進 於西階上,南面獻堂下眾賓。每一人升,受爵,跪祭,立飲,贊者遍薦脯、醢於其 位。主人受爵、尊於篚。主人與賓一揖一讓升,賓、介、眾賓序升,即席。
shè gōng rén xí yú táng lián xī jiē zhī dōng, běi miàn dōng shàng. gōng sì rén, xiān èr sè, hòu èr gē. gōng chí sè shēng zì jiē, jiù wèi zuò. gōng gǔ lù míng, zú gē. shēng rù, lì yú táng xià, běi miàn, zòu nán gāi. nǎi jiān gē, gē nán yǒu jiā yú, shēng chóng qiū nǎi hé lè zhōu nán guān jū zhào nán què cháo.
設工人席於堂廉西階之東,北面東上。工四人,先二瑟,後二歌。工持瑟升自 階,就位坐。工鼓《鹿鳴》,卒歌。笙入,立於堂下,北面,奏《南陔》。乃間歌, 歌《南有嘉魚》,笙《崇丘》;乃合樂《周南》《關雎》、《召南》《鵲巢》。
sī zhèng shēng zì xī jiē sī zhèng wèi zhǔ rén zàn lǐ zhě, lǐ lè zhī zhèng. jì chéng, jiāng liú bīn, wèi yǒu xiè duò, lì sī zhèng yǐ jiān zhī. guì qǔ zhì yú fěi, xìng, shì zūn shí zhī, jiàng zì xī jiē, yì jiē jiān, zuǒ hái, běi miàn guì, diàn zhì, gǒng shǒu shǎo lì, guì, qǔ zhì, suì yǐn, zú zhì, diàn, zài bài. bīn jiàng xí, guì qǔ zhì yú fěi, shì zūn shí zhī, yì zuò jiē shàng, běi miàn chóu zhǔ rén. zhǔ rén jiàng xí, jìn, lì yú bīn dōng, bīn guì diàn zhì, suì bài, zhí zhì xìng, zhǔ rén dá bài, bīn lì yǐn, zú zhì, shì zūn shí zhī, zuò jiē shàng dōng nán shòu zhǔ rén, zhǔ rén zài bài, bīn shǎo tuì, zhǔ rén shòu zhì, bīn yú zhǔ rén zhī xī, běi miàn bài sòng, bīn yī, fù xí. zhǔ rén jìn xī jiē shàng, běi miàn chóu jiè, jiè jiàng xí, zì nán fāng jìn, lì yú zhǔ rén zhī xī, běi miàn. zhǔ rén guì diàn zhì, suì bài, zhí zhì xìng, jiè dá bài. zhǔ rén lì yǐn, zú zhì, shì zūn shí zhī, jìn xī jiē shàng, xī miàn lì, jiè bài, zhǔ rén shǎo tuì, jiè shòu zhì, zhǔ rén yú jiè dōng, běi miàn sòng, zhǔ rén yī, fù xí.
司正升自西階司正謂主人贊禮者,禮樂之正。既成,將留賓,為有懈墮,立司 正以監之。跪取觶於篚,興,適尊實之,降自西階,詣階間,左還,北面跪,奠觶, 拱手少立,跪,取觶,遂飲,卒觶,奠,再拜。賓降席,跪取觶於篚,適尊實之, 詣阼階上,北面酬主人。主人降席,進,立於賓東,賓跪奠觶,遂拜,執觶興,主 人答拜,賓立飲,卒觶,適尊實之,阼階上東南授主人,主人再拜,賓少退,主人 受觶,賓於主人之西,北面拜送,賓揖,復席。主人進西階上,北面酬介,介降席, 自南方進,立於主人之西,北面。主人跪奠觶,遂拜,執觶興,介答拜。主人立飲, 卒觶,適尊實之,進西階上,西面立,介拜,主人少退,介受觶,主人於介東,北 面送,主人揖,復席。
sī zhèng shēng zì xī jiē, jìn xī, běi miàn lì, xiāng lǚ yuē: mǒu zi shòu chóu. shòu chóu zhě jiàng xí, zì xī fāng jìn, běi miàn lì yú jiè yòu. sī zhèng tuì, lì yú xù duān, dōng miàn, bì shòu chóu zhě. jiè guì diàn zhì, suì bài, zhí zhì xìng, mǒu zi dá bài. jiè lì yǐn, zú zhì, shì zūn shí zhī, jìn xī jiē shàng, xī nán miàn shòu mǒu zi, mǒu zi shòu zhì, jiè lì yú mǒu zi zhī zuǒ, běi miàn, yī, fù xí. sī zhèng yuē: mǒu zi shòu chóu. shòu chóu zhě jiàng xí, zì xī fāng lì yú mǒu zi zhī zuǒ, běi miàn, mǒu zi guì diàn zhì, suì bài, zhí zhì xìng, shòu chóu zhě dá bài. mǒu zi lì yǐn, zú zhì, shì zūn shí zhī, jìn xī jiē shàng, xī nán miàn shòu zhī, shòu chóu zhě shòu zhì, mǒu zi lì yú chóu zhě zhī yòu, yī, fù xí. cì yī rén jí táng xià zhòng bīn shòu chóu yì rú zhī. zú shòu chóu zhě yǐ zhì guì diàn yú fěi, xìng, fù jiē xià wèi. sī zhèng shì zuò jiē shàng, dōng miàn qǐng mìng yú zhǔ rén, zhǔ rén yuē: qǐng zuò yú bīn. sī zhèng huí, běi miàn gào yú bīn yuē: qǐng bīn zuò. bīn yuē: wéi mìng. bīn zhǔ gè jiù xí zuò. ruò bīn zhǔ gōng fú zhě, zé jiàng tuō lǚ, zhǔ rén xiān zuǒ, bīn xiān yòu. sī zhèng jiàng, fù wèi. nǎi xiū ròu zì hǎi, bīn zhǔ yàn yǐn, xíng wú suàn jué, wú suàn lè, zhǔ rén zhī zàn zhě jiē xìng yān. yǐ yàn, bīn zhǔ jù xìng, bīn yǐ xià jiàng zì xī jiē, zhǔ rén jiàng zì dōng jiē. bīn yǐ xià chū, lì yú mén wài zhī xī, dōng miàn běi shàng, zhǔ rén sòng yú mén wài zhī dōng, xī miàn zài bài, bīn jiè qūn xún ér tuì.
司正升自西階,近西,北面立,相旅曰:「某子受酬。」受酬者降席,自西方 進,北面立於介右。司正退,立於序端,東面,避受酬者。介跪奠觶,遂拜,執觶 興,某子答拜。介立飲,卒觶,適尊實之,進西階上,西南面授某子,某子受觶, 介立於某子之左,北面,揖,復席。司正曰:「某子受酬。」受酬者降席,自西方 立於某子之左,北面,某子跪奠觶,遂拜,執觶興,受酬者答拜。某子立飲,卒觶, 適尊實之,進西階上,西南面授之,受酬者受觶,某子立於酬者之右,揖,復席。 次一人及堂下眾賓受酬亦如之。卒受酬者以觶跪奠於篚,興,復階下位。司正適阼 階上,東面請命於主人,主人曰:「請坐於賓。」司正回,北面告於賓曰:「請賓 坐。」賓曰:「唯命。」賓、主各就席坐。若賓、主公服者,則降脫履,主人先左, 賓先右。司正降,復位。乃羞肉胾、醢,賓、主燕飲,行無算爵,無算樂,主人之 贊者皆興焉。已燕,賓、主俱興,賓以下降自西階,主人降自東階。賓以下出,立 於門外之西,東面北上,主人送於門外之東,西面再拜,賓、介逡巡而退。
jì dōng zhī yuè zhèng chǐ wèi, zé xiàn lìng wèi zhǔ rén, xiāng zhī lǎo rén nián liù shí yǐ shàng yǒu dé wàng zhě yī rén wèi bīn, cì yī rén wèi jiè, yòu qí cì wèi sān bīn, yòu qí cì wèi zhòng bīn. nián liù shí zhě sān dòu, qī shí zhě sì dòu bā shí zhě wǔ dòu, jiǔ shí zhě jí zhǔ rén jiē liù dòu. bīn zhǔ yàn yǐn, zé sī zhèng běi miàn qǐng bīn zuò, bīn zhǔ gè jiù xí lì. sī zhèng shì fěi, guì qǔ zhì, xìng, shí zhī, jìn, lì yú yíng jiān, běi miàn, nǎi yáng zhì ér jiè zhī yǐ zhōng xiào zhī běn. bīn zhǔ yǐ xià jiē zài bài. sī zhèng guì diàn zhì, zài bài, guì qǔ zhì yǐn, zú zhì, xìng, bīn zhǔ yǐ xià jiē zuò. sī zhèng shì fěi, guì diàn zhì, xìng, jiàng fù wèi, nǎi xíng wú suàn jué. qí dà dǐ jiē rú xiāng yǐn jiǔ lǐ.
季冬之月正齒位,則縣令為主人,鄉之老人年六十以上有德望者一人為賓,次 一人為介,又其次為三賓,又其次為眾賓。年六十者三豆,七十者四豆、八十者五 豆,九十者及主人皆六豆。賓、主燕飲,則司正北面請賓坐,賓、主各就席立。司 正適篚,跪取觶,興,實之,進,立於楹間,北面,乃揚觶而戒之以忠孝之本。賓、 主以下皆再拜。司正跪奠觶,再拜,跪取觶飲,卒觶,興,賓、主以下皆坐。司正 適篚,跪奠觶,興,降復位,乃行無算爵。其大抵皆如鄉飲酒禮。