jiǎ dù líng hú
賈杜令狐

jiǎ dān, zì dūn shī, cāng zhōu nán pí rén. tiān bǎo zhōng, jǔ míng jīng, bǔ lín qīng wèi. shàng shū lùn shì, xǐ tài píng. hé dōng jié dù shǐ wáng sī lǐ shǔ wèi dù zhī pàn guān. lèi jìn fén zhōu cì shǐ, zhì fán qī nián, zhèng yǒu yì jī. zhào shòu hóng lú qīng, jiān zuǒ yòu wēi yuǎn yíng shǐ. é wèi shān nán xī dào jié dù shǐ. liáng chóng yì fǎn dōng dào, dān jìn tún gǔ chéng, qǔ jūn zhōu. jiàn zhōng sān nián, xǐ dōng dào. dé zōng zài liáng, dān shǐ sī mǎ fán zé zòu shì. zé hái, dān dà zhì jiǔ huì zhū jiāng. é yǒu jí zhào zhì, yǐ zé dài dān, zhào wèi gōng bù shàng shū. dān nà zhào yú huái, yǐn rú gù. jì bà, zhào zé yuē: zhào yǐ gōng jiàn dài, wú qiě zhì xíng. chì jiāng lì yè zé. dà jiāng zhāng xiàn fǔ yuē: tiān zǐ bō yuè, ér xíng jūn yǐ gōng mìng wèn xíng zài, nǎi guī máo yuè, lì gōng tǔ dì, kě wèi shì rén bù zhōng yǐ. jūn zhōng bù píng, qǐng wèi gōng shā zhī. dān yuē: shì hé wèi xié? cháo tíng yǒu mìng, jí wèi shuài yǐ. wú jīn qū jìn, dé yǐ jūn jù. nǎi xíng, jūn zhōng suì ān.
賈耽，字敦詩，滄州南皮人。天寶中，舉明經，補臨清尉。上書論事，徙太平。 河東節度使王思禮署為度支判官。累進汾州刺史，治凡七年，政有異績。召授鴻臚 卿，兼左右威遠營使。俄為山南西道節度使。梁崇義反東道，耽進屯谷城，取均州。 建中三年，徙東道。德宗在梁，耽使司馬樊澤奏事。澤還，耽大置酒會諸將。俄有 急詔至，以澤代耽，召為工部尚書。耽納詔於懷，飲如故。既罷，召澤曰：「詔以 公見代，吾且治行。」敕將吏謁澤。大將張獻甫曰：「天子播越，而行軍以公命問 行在，乃規旄鉞，利公土地，可謂事人不忠矣。軍中不平，請為公殺之。」耽曰： 「是何謂邪？朝廷有命，即為帥矣。吾今趨覲，得以君俱。」乃行，軍中遂安。

é wèi dōng dōu liú shǒu. gù shì, jū shǒu bù chū chéng, yǐ dān shàn shè, yōu zhào xǔ liè jìn jiāo. qiān yì chéng jié dù shǐ. zī qīng lǐ nà suī xuē wěi hào, ér yīn xù jiān móu, jì yǒu yǐ chěng. qí bīng shù qiān zì xíng yíng hái, dào chū huá, huò wèi guǎn yú wài. dān yuē: yǔ wǒ lín dào, nài hé yí zhī, shǐ bào yú yě? mìng guǎn chéng zhōng, yàn wǔ xià, nà shì jiē xīn fú. dān měi tián, cóng shù bǎi qí, wǎng wǎng rù nà jìng. nà dà xǐ, rán wèi qí dé, bù gǎn móu.
俄為東都留守。故事，居守不出城，以耽善射，優詔許獵近郊。遷義成節度使。 淄青李納雖削偽號，而陰蓄奸謀，冀有以逞。其兵數千自行營還，道出滑，或謂館 於外。耽曰：「與我鄰道，奈何疑之，使暴於野？」命館城中，宴廡下，納士皆心 服。耽每畋，從數百騎，往往入納境。納大喜，然畏其德，不敢謀。

zhēn yuán jiǔ nián, yǐ shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, é fēng wèi guó gōng. cháng yǐ fāng zhèn shuài quē, dāng zì tiān zǐ mìng zhī, ruò móu zhī jūn zhōng, zé xià yǒu bèi xiàng, rén gù bù ān. dì rán zhī, bù yòng yě. shùn zōng lì, jìn jiǎn xiào sī kōng zuǒ pú shè. shí wáng shū wén děng gàn zhèng, dān bìng zhī, lǚ yí jí qǐ hái gǔ, bù xǔ. zú, nián qī shí liù, zèng tài fù, shì yuē yuán jìng.
貞元九年，以尚書右僕射同中書門下平章事，俄封魏國公。常以方鎮帥缺，當 自天子命之，若謀之軍中，則下有背向，人固不安。帝然之，不用也。順宗立，進 檢校司空、左僕射。時王叔文等干政，耽病之，屢移疾乞骸骨，不許。卒，年七十 六，贈太傅，諡曰元靖。

dān shì guān shū, lǎo yì qín, yóu xī dì lǐ. sì fāng zhī rén yǔ shǐ yí dí zhě jiàn zhī, bì cóng xún suǒ fēng sú, gù tiān xià dì tǔ qū chǎn shān chuān yí qū, bì jiū zhī zhī. fāng tǔ bō shèng qiáng, dào yǒu lǒng xī, yì shí zhōu xiàn yuǎn jìn, yǒu sī bù fù chuán. dān nǎi huì bù lǒng yòu shān nán jiǔ zhōu, qiě zài hé suǒ jīng shòu wèi tú, yòu yǐ táo huáng gān liáng tún zhèn é jí dào lǐ guǎng xiá shān xiǎn shuǐ yuán wèi bié lù liù piān hé xī róng zhī lù sì piān, shàng zhī. zhào cì bì mǎ zhēn qì. yòu tú hǎi nèi huá yí, guǎng sān zhàng, cóng sān zhàng sān chǐ, yǐ cùn wèi bǎi lǐ. bìng zhuàn gǔ jīn jùn guó xiàn dào sì yí shù, qí zhōng guó běn zhī yǔ gòng, wài yí běn bān gù hàn shū, gǔ jùn guó tí yǐ mò, jīn zhōu xiàn yǐ zhū, kān luò shū chuǎn, duō suǒ lí zhèng. dì shàn zhī, cì yǔ jiā děng. huò zhǐ tú wèn qí bāng rén, xián dé qí zhēn. yòu zhe zhēn yuán shí dào lù, yǐ zhēn guān fēn tiān xià lì shí dào, zài jǐng yún wèi àn chá, kāi yuán wèi cǎi fǎng, fèi zhì shēng jiàng bèi yān. zhì yīn yáng zá shù wǎng bù tōng.
耽嗜觀書，老益勤，尤悉地理。四方之人與使夷狄者見之，必從詢索風俗，故 天下地土區產、山川夷岨，必究知之。方吐蕃盛強，盜有隴西，異時州縣遠近，有 司不復傳。耽乃繪布隴右、山南九州，且載河所經受為圖，又以洮湟甘涼屯鎮頟籍、 道里廣狹、山險水原為《別錄》六篇、《河西戎之錄》四篇，上之。詔賜幣馬珍器。 又圖《海內華夷》，廣三丈，從三丈三尺，以寸為百里。並撰《古今郡國縣道四夷 述》，其中國本之《禹貢》，外夷本班固《漢書》，古郡國題以墨，今州縣以硃， 刊落疏舛，多所釐正。帝善之，賜予加等。或指圖問其邦人，鹹得其真。又著《貞 元十道錄》，以貞觀分天下隸十道，在景云為按察，開元為採訪，廢置升降備焉。 至陰陽雜數罔不通。

qí qì huī rán, gài zhǎng zhě yě, bù xǐ zāng pǐ rén wù. wèi xiāng shí sān nián, suī ān wēi dà shì wáng suǒ fā míng, ér jiǎn shēn lì xíng, zì qí suǒ zhǎng. měi guī dì, duì bīn kè wú shǎo juàn, jiā rén jìn xí, bù jiàn qí xǐ yùn. shì wèi chún dé yǒu cháng zhě.
其器恢然，蓋長者也，不喜臧否人物。為相十三年，雖安危大事亡所發明，而 檢身厲行，自其所長。每歸第，對賓客無少倦，家人近習，不見其喜慍。世謂淳德 有常者。

dù yòu, zì jūn qīng, jīng zhào wàn nián rén. fù xī wàng, zhòng rán nuò, suǒ jiāo yóu jiē yī shí jùn jié. wèi ān líng lìng, dū du sòng qìng lǐ biǎo qí yì zhèng. zuò xiǎo lèi qù guān. kāi yuán zhōng, jiāo hé gōng zhǔ jià tū qí shī, zhào xī wàng wèi hé qīn pàn guān. xìn ān jùn wáng yī biǎo shǔ líng zhōu bié jià guān nèi dào dù zhī pàn guān. zì dài zhōu dū du zhào hái jīng shī, duì biān shì, xuán zōng cái zhī. shǔ tǔ bō gōng bó lǜ, bó lǜ qǐ guī, yòu xiāng lǐ lín fǔ fāng lǐng lǒng xī jié dù, gù bài xī wàng shàn zhōu dōu dū, zhī liú hòu. chí chuán dù lǒng, pò wū mǎng zhòng, zhǎn qiān yú jí, jìn bá xīn chéng, zhèn lǚ ér hái. zhuó hóng lú qīng. yú shì zhì zhèn xī jūn, xī wàng yǐn shī bù fèn sāi xià, tǔ bō jù, yí shū qiú hé. xī wàng bào yuē: shòu hé fēi chén xià suǒ de zhuān. lǔ xī zhòng zhēng tán quán, xī wàng dà xiǎo zhàn shù shí, fú qí dà qiú, zhì mò mén, fén jī xù, zú chéng ér hái. shòu èr zi guān. shí jūn lǚ xìng, fǔ kù xū guǎ, xī wàng jū shù suì, chú sù jīn bó fēng yú. huàn zhě niú xiān tóng xíng biān, huò quàn xī wàng jié qí huān, dá yuē: yǐ huò fān shēn, wú bù rěn. xiān tóng hái zòu xī wàng bù zhí, xià qiān héng zhōu cì shǐ, xǐ xī hé. ér xiān tóng shòu zhū jiāng jīn shì xiè, dǐ sǐ, bì jīn zhě jiē dé zuì. xī wàng ài chóng wén xué, mén xià suǒ yǐn rú cuī hào děng jiē míng zhòng dāng shí.
杜佑，字君卿，京兆萬年人。父希望，重然諾，所交遊皆一時俊傑。為安陵令， 都督宋慶禮表其異政。坐小累去官。開元中，交河公主嫁突騎施，詔希望為和親判 官。信安郡王漪表署靈州別駕、關內道度支判官。自代州都督召還京師，對邊事， 玄宗才之。屬吐蕃攻勃律，勃律乞歸，右相李林甫方領隴西節度，故拜希望鄯州都 督，知留後。馳傳度隴，破烏莽眾，斬千餘級，進拔新城，振旅而還。擢鴻臚卿。 於是置鎮西軍，希望引師部分塞下，吐蕃懼，遺書求和。希望報曰：「受和非臣下 所得專。」虜悉眾爭壇泉，希望大小戰數十，俘其大酋，至莫門，焚積蓄，卒城而 還。授二子官。時軍屢興，府庫虛寡，希望居數歲，芻粟金帛豐余。宦者牛仙童行 邊，或勸希望結其驩，答曰：「以貨籓身，吾不忍。」仙童還奏希望不職，下遷恆 州刺史，徙西河。而仙童受諸將金事泄，抵死，畀金者皆得罪。希望愛重文學，門 下所引如崔顥等皆名重當時。

yòu yǐ yìn bǔ jì nán cān jūn shì shàn xiàn chéng. cháng guò rùn zhōu cì shǐ wéi yuán fǔ, yuán fǔ yǐ gù rén zǐ dài zhī, bù jiā lǐ. tā rì, yuán fǔ yǒu yí yù bù néng jué, shì xùn yòu, yòu wèi biàn chù, qì yào wú bù jǐn. yuán fǔ qí zhī, shǔ sī fǎ cān jūn, fǔ xǐ zhè xī huái nán, biǎo zhì mù fǔ. rù wèi gōng bù láng zhōng, chōng jiāng huái qīng miáo shǐ, zài qiān róng guǎn jīng lüè shǐ. yáng yán fǔ zhèng, lì jīn bù láng zhōng, wèi shuǐ lù zhuǎn yùn shǐ, gǎi dù zhī jiān hé dí shǐ. yú shì jūn xìng kuì cáo, yòu dé tuán jué. yǐ hù bù shì láng pàn dù zhī. jiàn zhōng chū, hé shuò bīng ná zhàn, mín kùn, fù wú suǒ chū. yòu yǐ wèi jiù bì mò ruò shěng yòng, shěng yòng zé shěng guān, nǎi shàng yì yuē:
佑以廕補濟南參軍事、剡縣丞。嘗過潤州刺史韋元甫，元甫以故人子待之，不 加禮。它日，元甫有疑獄不能決，試訊佑，佑為辨處，契要無不盡。元甫奇之，署 司法參軍，府徙浙西、淮南，表置幕府。入為工部郎中，充江淮青苗使，再遷容管 經略使。楊炎輔政，歷金部郎中，為水陸轉運使，改度支兼和糴使。於是軍興饋漕， 佑得剸決。以戶部侍郎判度支。建中初，河朔兵挐戰，民困，賦無所出。佑以為救 敝莫若省用，省用則省官，乃上議曰：

hàn guāng wǔ jiàn wǔ zhōng fèi xiàn sì bǎi, lì lǜ shí shǔ yī wèi tài hé shí fēn qiǎn shǐ zhě shěng lì yuán, zhèng shǐ shí bìng jùn xiàn jìn tài yuán shěng guān qī bǎi suí kāi huáng fèi jùn wǔ bǎi zhēn guān chū shěng nèi guān liù bǎi yuán. shè guān zhī běn, yǐ zhì zhòng shù, gù gǔ zhě jì rén zhì lì, bù kěn xū shè. zì hàn zhì táng, yīn zhēng zhàn jiān nán yǐ shěng lì yuán, chéng jiù bì zhī qiè yě.
漢光武建武中廢縣四百，吏率十署一；魏太和時分遣使者省吏員，正始時並郡 縣；晉太元省官七百；隋開皇廢郡五百；貞觀初省內官六百員。設官之本，以治眾 庶，故古者計人置吏，不肯虛設。自漢至唐，因征戰艱難以省吏員，誠救弊之切也。

xī jiù yáo zuò shì, jīn xíng bù shàng shū dà lǐ qīng, zé èr jiù yáo yě. chuí zuò gòng gōng, jīn gōng bù shàng shū jiāng zuò jiān, zé èr chuí yě. qì zuò sī tú, jīn sī tú hù bù shàng shū, zé èr qì yě. bó yí wèi zhì zōng, jīn lǐ bù shàng shū lǐ yí shǐ, zé èr bó yí yě. bó yì wèi yú, jīn yú bù láng zhōng dōu shuǐ shǐ sī, zé èr bó yì yě. bó jiǒng wèi tài pú, jīn tài pú qīng jià bù láng zhōng shàng niǎn fèng yù xián jiù shǐ, zé sì bó jiǒng yě. gǔ tiān zǐ yǒu liù jūn, hàn qián hòu zuǒ yòu jiāng jūn sì rén, jīn shí èr wèi shén cè bā jūn, fán jiāng jūn liù shí yuán. jiù míng bù fèi, xīn zī rì jiā. qiě hàn zhì bié jià, suí cì shǐ xún chá, yóu jīn guān chá shǐ zhī yǒu fù yě. cān jūn zhě, cān qí fǔ jūn shì, yóu jīn jié dù pàn guān yě. guān míng zhí wù, zhí qiān yì bù tóng ěr, jù yǒu shì shí zāi? chéng yí zhēn zhuó fán shěng. yù zhì zhì zhě xiān zhèng míng. shén lóng zhōng, guān jì dàng rán, yǒu sī dà jí xuǎn zhě, jì wú què yuán, zé zhì yuán wài guān èr qiān rén, zì shì yǐ wèi cháng. dāng kāi yuán tiān bǎo zhōng, sì fāng wú yú, biān hù jiǔ bǎi yú wàn, tǎng zàng fēng yì, suī yǒu fú fèi, bù zú wèi yōu. jīn lí miáo diāo zhài, tiān xià hù bǎi sān shí wàn, bì xià zhào shǐ zhě àn bǐ, cái dé sān bǎi wàn, bǐ tiān bǎo sān fēn zhī yī, jiù zhōng fú jì yòu wǔ zhī èr, chū fù zhě yǐ hào, ér shí zhī zhě rú jiù, ān kě bù gé?
昔咎繇作士，今刑部尚書、大理卿，則二咎繇也。垂作共工，今工部尚書、將 作監，則二垂也。契作司徒，今司徒、戶部尚書，則二契也。伯夷為秩宗，今禮部 尚書、禮儀使，則二伯夷也。伯益為虞，今虞部郎中、都水使司，則二伯益也。伯 冏為太僕，今太僕卿、駕部郎中、尚輦奉御、閒廄使，則四伯冏也。古天子有六軍， 漢前後左右將軍四人，今十二衛、神策八軍，凡將軍六十員。舊名不廢，新資日加。 且漢置別駕，隨刺史巡察，猶今觀察使之有副也。參軍者，參其府軍事，猶今節度 判官也。官名職務，直遷易不同爾，詎有事實哉？誠宜斟酌繁省。欲致治者先正名。 神龍中，官紀蕩然，有司大集選者，既無闕員，則置員外官二千人，自是以為常。 當開元、天寶中，四方無虞，編戶九百餘萬，帑藏豐溢，雖有浮費，不足為憂。今 黎苗凋瘵，天下戶百三十萬，陛下詔使者按比，才得三百萬，比天寶三分之一，就 中浮寄又五之二，出賦者已耗，而食之者如舊，安可不革？

yì zhě yǐ tiān xià shàng yǒu bá hù bù tíng, yī shěng guān lì, bèi bà zhě jiē wǎng tuō yān. cǐ cháng qíng zhī shuō, lèi fēi zhì lùn. qiě cái zhě jiàn yòng, bù cái zhě hé huàn qí wáng, yòu kuàng gù yīn qī jiā chǎn zāi! jiàn wǔ shí gōng sūn shù kuí xiāo wèi miè, tài hé zhèng shǐ tài yuán shí wú shǔ dǐng lì, kāi huáng shí chén shàng gē jù, jiē luó qǔ jùn yì, yóu bù lǜ shī rén yǐ zī dí. jīn tián yuè bèi fán xíng bào fù, wéi jūn shì xù, yù shì rén rú nú, gù wú fàn suī yè qín jiǎ jì qiáng dí zhī huàn. ruò yǐ xí jiǔ bù kě yǐ jù gǎi, qiě yīng quán shěng bié jià cān jūn sī mǎ, zhōu xiàn é nèi guān, yuē hù zhì wèi. dāng bà zhě, yǒu xíng yì, zài suǒ yǐ wén bù rú zhuàng, jǔ zhě dāng zuò bù wèi rén jǔ zhě, rèn cān cháng diào. yì hé huàn zāi? rú wèi zhì zhù guó, dāng shí sù dé shèng yè zhě jū zhī, guì chǒng dì yī zhōu suí jiān shòu shòu yǐ duō, guó jiā yǐ wèi xūn jí, cái de dì sān shí qǐng ěr. yòu kāi fǔ yí tóng sān sī guāng lù dài fū, yì guān míng, yǐ qí tài duō, huí zuò jiē jí. suí shí lì zhì, yù bì zé biàn, hé bì yīn xún dàn gǎi zuò yé?
議者以天下尚有跋扈不廷，一省官吏，被罷者皆往托焉。此常情之說，類非至 論。且才者薦用，不才者何患其亡，又況顧姻戚家產哉！建武時公孫述、隗囂未滅， 太和、正始、太元時吳、蜀鼎立，開皇時陳尚割據，皆羅取俊乂，猶不慮失人以資 敵。今田悅輩繁刑暴賦，惟軍是恤，遇士人如奴，固無范睢業秦、賈季強狄之患。 若以習久不可以遽改，且應權省別駕、參軍、司馬，州縣額內官，約戶置尉。當罷 者，有行義，在所以聞；不如狀，舉者當坐；不為人舉者，任參常調。亦何患哉？ 如魏置柱國，當時宿德盛業者居之，貴寵第一；周、隋間授受已多，國家以為勛級， 才得地三十頃耳。又開府儀同三司、光祿大夫，亦官名，以其太多，回作階級。隨 時立制，遇弊則變，何必因循憚改作耶？

yì rù, bù xǐng.
議入，不省。

lú qǐ dāng guó, è zhī, chū wèi sū zhōu cì shǐ. qián cì shǐ mǔ sàng jiě, yòu mǔ zài, cí bù xíng, gǎi ráo zhōu. é qiān lǐng nán jié dù shǐ. yòu wèi kāi dà qú, shū xī chán hàn, yǐ xī huǒ zāi. zhū yá lí mín sān shì bǎo xiǎn bù bīn, yòu tǎo píng zhī. zhào bài shàng shū yòu chéng. é chū wèi huái nán jié dù shǐ, yǐ mǔ sàng jiě, zhào bù xǔ.
盧杞當國，惡之，出為蘇州刺史。前刺史母喪解，佑母在，辭不行，改饒州。 俄遷嶺南節度使。佑為開大衢，疏析廛閈，以息火災。硃厓黎民三世保險不賓，佑 討平之。召拜尚書右丞。俄出為淮南節度使，以母喪解，詔不許。

xú zhōu jié dù shǐ zhāng jiàn fēng zú, jūn luàn, lì qí zi yīn, qǐng yú cháo, dì bù xǔ, nǎi zhào yòu jiǎn xiào shàng shū zuǒ pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jié dù xú sì tǎo dìng zhī. yòu jù dāo jiàn, qiǎn shǔ jiāng mèng zhǔn dù huái jī xú, bù kè, yǐn hái. yòu yú chū shī yīng biàn fēi suǒ zhǎng, yīn gù jìng bù gǎn jìn, nǎi zhāo shòu yīn xú zhōu jié dù shǐ, xī háo sì èr zhōu lì huái nán. chū, yòu jué léi bēi yǐ guǎng guàn gài, chì hǎi bīn qì dì wèi tián, jī mǐ zhì wǔ shí wàn hú, liè yíng sān shí qū, shì mǎ zhěng chì, sì lín wèi zhī rán kuān jiǎ liáo zuǒ, gù nán gōng zǔn lǐ yà zhèng yuán jūn zhì zhēng quán luàn zhèng, dì wèi yòu chì qù zhī.
徐州節度使張建封卒，軍亂，立其子愔，請於朝，帝不許，乃詔佑檢校尚書左 僕射、同中書門下平章事，節度徐泗討定之。佑具舠艦，遣屬將孟準度淮擊徐，不 克，引還。佑於出師應變非所長，因固境不敢進，乃招授愔徐州節度使，析濠、泗 二州隸淮南。初，佑決雷陂以廣灌溉，斥海瀕棄地為田，積米至五十萬斛，列營三 十區，士馬整飭，四鄰畏之；然寬假僚佐，故南宮僔、李亞、鄭元均至爭權亂政， 帝為佑斥去之。

shí jiǔ nián, bài jiǎn xiào sī kōng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. dé zōng bēng, zhào shè zhǒng zǎi. jìn jiǎn xiào sī tú, jiān dù zhī yán tiě shǐ. yú shì wáng shū wén wèi fù, yòu jì yǐ zǎi xiàng bù qīn shì, shū wén suì zhuān quán. hòu shū wén yǐ mǔ sàng hái dì, yòu yǒu suǒ àn jué, láng zhōng chén jiàn qǐng xū shū wén, yòu yuē: shǐ bù kě zhuān yé? nǎi chū jiàn wèi hé zhōng shǎo yǐn. shū wén yù yáo dōng gōng, jì yòu wèi zhù, yòu bù yīng, nǎi móu zhú zhī, wèi jué ér bài. yòu gèng jiàn lǐ xùn yǐ zì fù. xiàn zōng zài liàng àn, fù shè zhǒng zǎi, jǐn ràng dù zhī yán tiě yú xùn. shǐ, dù zhī sè, yòng dù duō, shǔ lì quán shè bǎi sī, fán ér bù gāng yòu yǐ yíng shàn hái jiāng zuò, mù tàn guī sī nóng, liàn rǎn hái shào fǔ, zhí wù jiǎn xiū. míng nián, bài sī tú, fēng qí guó gōng.
十九年，拜檢校司空、同中書門下平章事。德宗崩，詔攝冢宰。進檢校司徒， 兼度支鹽鐵使。於是王叔文為副，佑既以宰相不親事，叔文遂專權。後叔文以母喪 還第，佑有所按決，郎中陳諫請須叔文，佑曰：「使不可專耶？」乃出諫為河中少 尹。叔文欲搖東宮，冀佑為助，佑不應，乃謀逐之，未決而敗。佑更薦李巽以自副。 憲宗在諒暗，復攝冢宰，盡讓度支鹽鐵於巽。始，度支嗇，用度多，署吏權攝百司， 繁而不綱；佑以營繕還將作，木炭歸司農，湅染還少府，職務簡修。明年，拜司徒， 封岐國公。

dǎng xiàng yīn dǎo tǔ bō wèi luàn, zhū jiāng yāo gōng, qǐng tǎo zhī. yòu yǐ wèi wú liáng biān chén, yǒu wèi ér pàn, jí shàng shū yuē:
党項陰導吐蕃為亂，諸將邀功，請討之。佑以為無良邊臣，有為而叛，即上疏 曰：

xī zhōu xuān zhōng xìng, xiǎn yǔn wèi hài, zhuī zhī tài yuán, jí jìng ér zhǐ, bù yù bì zhōng guó, nù yuǎn yí yě. qín shì bīng lì, běi jù xiōng nú, xī zhú zhū qiāng, jié yuàn jiē luàn, shí shēng zhé shù. gài shèng wáng zhī zhì tiān xià, wéi yù suī jìng shēng rén, xī zhì yú liú shā, dōng jiàn yú hǎi, zài běi yǔ nán, zhǐ cún shēng jiào, qǐ pí nèi ér shì wài yé? xī féng fèng shì jiǎo zhào zhǎn shā chē wáng, chuán shǒu jīng shī, wēi zhèn xī yù, xuān dì yì jiā jué tǔ, xiāo wàng zhī dú wèi jiǎo zhì wéi mìng, suī yǒu gōng bù kě wèi fǎ, kǒng hòu fèng shǐ zhě wèi guó jiā shēng shì yí dí. bǐ tū jué mò chuài kòu hài zhōng guó, kāi yuán chū, hǎo líng quán bǔ zhǎn zhī, zì wèi gōng mò yǔ èr, sòng jǐng lǜ biān chén yóu cǐ yāo gōng, dàn shòu láng jiāng ér yǐ, yáo shì qì kāi yuán zhī shèng, bù fù yì biān, zhōng guó suì ān. cǐ chéng bài jiàn jiè zhī bù yuǎn yě.
昔周宣中興，獫狁為害，追之太原，及境而止，不欲弊中國，怒遠夷也。秦恃 兵力，北拒匈奴，西逐諸羌，結怨階亂，實生謫戍。蓋聖王之治天下，惟欲綏靜生 人，西至於流沙，東漸於海，在北與南，止存聲教，豈疲內而事外耶？昔馮奉世矯 詔斬莎車王，傳首京師，威震西域，宣帝議加爵土，蕭望之獨謂矯制違命，雖有功 不可為法，恐後奉使者為國家生事夷狄。比突厥默啜寇害中國，開元初，郝靈佺捕 斬之，自謂功莫與二，宋璟慮邊臣由此邀功，但授郎將而已，繇是訖開元之盛，不 複議邊，中國遂安。此成敗鑑戒之不遠也。

dǎng xiàng xiǎo fān, yǔ zhōng guó zá chù, jiān zhě biān jiāng qīn kè, lì qí shàn mǎ zǐ nǚ, liǎn qiú yáo yì, suì zhì pàn wáng, yǔ běi dí xī róng xiāng yòu dào biān. chuán yuē: yuǎn rén bù fú, zé xiū wén dé yǐ lái zhī. guǎn zhòng yǒu yán: guó jiā wú shǐ yǒng měng zhě wèi biān jìng. cǐ chéng shèng zhé shí wēi zhī zhe zhī lüè yě. jīn róng chǒu fāng qiáng, biān bèi wèi shí, chéng yí shèn zé liáng jiāng, shǐ zhī wán jí, jìn jué zhū qiú, shì yǐ xìn chéng, lái zé chéng yù, qù zé jǐn bèi. bǐ dāng huái róu, gé qí jiān móu. hé bì jí xìng shī yì, zuò qǔ láo fèi zāi?
党項小蕃，與中國雜處，間者邊將侵刻，利其善馬子女，斂求繇役，遂致叛亡， 與北狄西戎相誘盜邊。《傳》曰：「遠人不服，則修文德以來之。」管仲有言： 「國家無使勇猛者為邊境。」此誠聖哲識微知著之略也。今戎丑方強，邊備未實， 誠宜慎擇良將，使之完輯，禁絕誅求，示以信誠，來則懲御，去則謹備。彼當懷柔， 革其奸謀。何必亟興師役，坐取勞費哉？

dì jiā nà zhī.
帝嘉納之。

suì yú, qǐ zhì shì, bù tīng, zhào sān wǔ rì yī rù zhōng shū, píng zhāng zhèng shì. yòu měi jìn jiàn, tiān zǐ zūn lǐ zhī, guān ér bù míng. hòu shù nián, gù qǐ hái gǔ, dì bù dé yǐ, xǔ zhī. réng bài guāng lù dài fū shǒu tài bǎo zhì shì, bǐ cháo shuò wàng, qiǎn zhōng rén xī yǔ bèi hòu. yuán hé qī nián zú, nián qī shí bā, cè zèng tài fù, shì yuē ān jiǎn.
歲余，乞致仕，不聽，詔三五日一入中書，平章政事。佑每進見，天子尊禮之， 官而不名。後數年，固乞骸骨，帝不得已，許之。仍拜光祿大夫、守太保致仕，俾 朝朔望，遣中人錫予備厚。元和七年卒，年七十八，冊贈太傅，諡曰安簡。

yòu zī shì xué, suī guì yóu yè fēn dú shū. xiān shì, liú zhì zhí bǎi jiā, móu zhōu liù guān fǎ, wèi zhèng diǎn sān shí wǔ piān, fáng guǎn chēng cái guò liú xiàng. yòu yǐ wèi wèi jǐn, yīn guǎng qí què, cān yì xīn lǐ, wèi èr bǎi piān, zì hào tōng diǎn, zòu zhī, yōu zhào jiā měi, rú zhě fú qí shū yuē ér xiáng.
佑資嗜學，雖貴猶夜分讀書。先是，劉秩摭百家，侔周六官法，為《政典》三 十五篇，房琯稱才過劉向。佑以為未盡，因廣其闕，參益新禮，為二百篇，自號 《通典》，奏之，優詔嘉美，儒者服其書約而詳。

wèi rén píng yì xùn shùn, yǔ wù bù wéi wǔ, rén jiē ài zhòng zhī, fāng hàn hú guǎng, rán liàn dá wén cǎi bù jí yě. zhū pō fán chuān, pō zhì tíng guān lín bì, záo shān gǔ quán, yǔ bīn kè zhì jiǔ wèi lè. zǐ dì jiē fèng cháo qǐng, guì shèng wèi yī shí guān. tiān xìng jīng yú lì zhí, wèi zhì bù jiǎo chá, shù wò jì fù, xiāng mín lì bìng ér shàng xià zhī, yì zhě chēng yòu zhì xíng wú quē. wéi wǎn nián yǐ qiè wèi fū rén, yǒu suǒ bì yún.
為人平易遜順，與物不違忤，人皆愛重之，方漢胡廣，然練達文采不及也。硃 坡樊川，頗治亭觀林苾，鑿山股泉，與賓客置酒為樂。子弟皆奉朝請，貴盛為一時 冠。天性精於吏職，為治不皦察，數斡計賦，相民利病而上下之，議者稱佑治行無 缺。惟晚年以妾為夫人，有所蔽雲。

zi shì fāng, zì kǎo yuán, yǐ yìn shòu yáng zhōu cān jūn shì. zài qiān tài cháng sì zhǔ bù, kǎo dìng yīn lǜ, qīng gāo yǐng chēng zhī. yòu jì xiāng, chū wèi zhāo yīng lìng, qiān tài pú qīng. zi cóng, shàng gōng zhǔ. shì fāng yǐ yòu qī, zhé bìng bù shì shì. mù zōng lì, shòu guì guǎn guān chá shǐ. dì cóng yù gù jí, gōng wèi yíng fāng yào xiū shàn, jí sǐ, qī ér qì, shì chēng qí dǔ xíng. zú, zèng lǐ bù shàng shū.
子式方，字考元，以廕授揚州參軍事。再遷太常寺主簿，考定音律，卿高郢稱 之。佑既相，出為昭應令，遷太僕卿。子悰，尚公主。式方以右戚，輒病不視事。 穆宗立，授桂管觀察使。弟從郁痼疾，躬為營方藥羞膳，及死，期而泣，世稱其篤 行。卒，贈禮部尚書。

cóng yù, yuán hé chū wèi zuǒ bǔ què, cuī qún děng yǐ zǎi xiàng zi wèi xián, zài xǐ mì shū chéng. zhōng jià bù yuán wài láng. zi mù.
從郁，元和初為左補闕，崔群等以宰相子為嫌，再徙秘書丞。終駕部員外郎。 子牧。

cóng, zì yǒng yù, yǐ mén yìn sān qiān tài zǐ sī yì láng. quán dé yú wèi xiāng, qí xù hàn lín xué shì dú gū yù yǐ xián zì bái. xiàn zōng jiàn yù wén yǎ, tàn yuē: dé yú yǒu xù nǎi ěr! shí qí yáng gōng zhǔ, dì ài nǚ. jiù zhì, xuǎn duō qī lǐ jiāng jiā, dì shǐ zhào zǎi xiàng lǐ jí fǔ zé dà chén zǐ, jiē cí jí, wéi cóng yǐ xuǎn zhào jiàn lín dé diàn. lǐ chéng, shòu diàn zhōng shǎo jiān fù mǎ dū wèi. tài hé chū, yóu lǐ zhōu cì shǐ zhào wèi jīng zhào yǐn, qiān fèng xiáng zhōng wǔ jié dù shǐ. rù wèi gōng bù shàng shū, pàn dù zhī. huì gōng zhǔ hōng, cóng jiǔ bù xiè, wén zōng guài zhī. hù bù shì láng lǐ jué yuē: bǐ fù mǎ dū wèi jiē wèi gōng zhǔ fú zhǎn shuāi sān nián, gù cóng bù dé xiè. dì jué rán, shǐ zhào zhàng ér qī, zhe yú lìng.
悰，字永裕，以門廕三遷太子司議郎。權德輿為相，其婿翰林學士獨孤郁以嫌 自白。憲宗見郁文雅，嘆曰：「德輿有婿乃爾！」時岐陽公主，帝愛女。舊制，選 多戚里將家，帝始詔宰相李吉甫擇大臣子，皆辭疾，唯悰以選召見麟德殿。禮成， 授殿中少監、駙馬都尉。太和初，由澧州刺史召為京兆尹，遷鳳翔忠武節度使。入 為工部尚書，判度支。會公主薨，悰久不謝，文宗怪之。戶部侍郎李珏曰：「比駙 馬都尉皆為公主服斬衰三年，故悰不得謝。」帝矍然，始詔杖而期，著於令。

huì chāng chū, wèi huái nán jié dù shǐ. wǔ zōng zhào yáng zhōu jiān jūn qǔ chàng jiā nǚ shí qī rén jìn jìn zhōng, jiān jūn qǐng cóng tóng xuǎn, yòu yù yuè liáng jiā yǒu zī xiāng zhě, cóng yuē: wú bù fèng zhào ér zhé yǔ, zuì yě. jiān jūn nù, biǎo yú dì. dì yǐ cóng yǒu dà chén tǐ, nǎi zhào bà suǒ jìn jì, yǒu yì yǐ cóng wèi xiāng yǐ. yú nián, zhào bài jiǎn xiào shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, réng pàn dù zhī. liú zhěn píng, jìn zuǒ pú shè jiān mén xià shì láng. wèi jǐ, yǐ běn guān bà, chū wèi jiàn nán dōng chuān jié dù shǐ, xǐ xī chuān, fù zhèn huái nán. shí fāng hàn, dào lù liú wáng jí jí, mín zhì lù cáo qú yí mǐ zì gěi, hū wèi shèng mǐ, qǔ bēi zé jiāo pú shí jiē jǐn, cóng gèng biǎo yǐ wèi xiáng. yù qiú jī shù bǎi qiān rén, ér huāng miǎn yàn shì bù néng shì. bà, jiān tài zǐ tài fù, fēn sī dōng dōu. yú suì, qǐ wèi liú shǒu, fù jié dù jiàn nán xī chuān. zhào wèi yòu pú shè, pàn dù zhī, jìn jiān mén xià shì láng tóng píng zhāng shì.
會昌初，為淮南節度使。武宗詔揚州監軍取倡家女十七人進禁中，監軍請悰同 選，又欲閱良家有姿相者，悰曰：「吾不奉詔而輒與，罪也。」監軍怒，表於帝。 帝以悰有大臣體，乃詔罷所進伎，有意倚悰為相矣。逾年，召拜檢校尚書右僕射、 同中書門下平章事，仍判度支。劉稹平，進左僕射、兼門下侍郎。未幾，以本官罷， 出為劍南東川節度使，徙西川，復鎮淮南。時方旱，道路流亡藉藉，民至漉漕渠遺 米自給，呼為「聖米」，取陂澤茭蒲實皆盡，悰更表以為祥。獄囚積數百千人，而 荒湎宴適不能事。罷，兼太子太傅，分司東都。逾歲，起為留守，復節度劍南西川。 召為右僕射，判度支，進兼門下侍郎同平章事。

shǐ, xuān zōng shì, kuí wáng yǐ xià wǔ wáng chù dà míng gōng nèi yuàn, ér yùn wáng jū shí liù zhái. dì dà jiàn, shū mì shǐ wáng guī zhǎng mǎ gōng rú děng yǐ yí zhào lì kuí wáng, ér zuǒ jūn zhōng wèi wáng zōng shí děng rù diàn zhōng, yǐ wèi guī zhǎng děng jiǎo zhào, nǎi yíng yùn wáng lì zhī, shì wèi yì zōng. jiǔ zhī, qiǎn shū mì shǐ yáng qìng yì zhōng shū, dú yī cóng, tā zǎi xiàng bì xián dù shěn quán jiǎng shēn bù gǎn jìn, nǎi shòu cóng zhōng rén qǐng dì jiān guó zòu, yīn yù cóng hé dà chén míng bù zài zhě dǐ zuì. cóng jù fēng shòu shǐ zhě fù mìng, wèi qìng yuē: shàng jiàn zuò wèi jiǔ, jūn děng bǐng quán, yǐ ài zēng shā dà chén, gōng shǔ huò wú rì yǐ. qìng sè jǔ qù, dì nù yì shì, dà chén suì ān. wèi jǐ, cè bài sī kōng, fēng bīn guó gōng, yǐ jiǎn xiào sī tú wèi fèng xiáng jīng nán jié dù shǐ, jiā jiān tài fù. huì qián nán guān chá shǐ qín kuāng móu tǎo mán, bīng bài, bēn yú cóng, cóng qiú zhī, hé bù néng fú jié, yǒu zhào zhǎn zhī. cóng bù yì qí sǐ, hài è dé jí zú, nián bā shí, zèng tài shī. zàng rì, zhào zǎi xiàng bǎi guān lín diàn.
始，宣宗世，夔王以下五王處大明宮內院，而鄆王居十六宅。帝大漸，樞密使 王歸長、馬公儒等以遺詔立夔王，而左軍中尉王宗實等入殿中，以為歸長等矯詔， 乃迎鄆王立之，是為懿宗。久之，遣樞密使楊慶詣中書，獨揖悰，它宰相畢諴、杜 審權、蔣伸不敢進，乃授悰中人請帝監國奏，因諭悰劾大臣名不在者抵罪。悰遽封 授使者復命，謂慶曰：「上踐祚未久，君等秉權，以愛憎殺大臣，公屬禍無日矣。」 慶色沮去，帝怒亦釋，大臣遂安。未幾，冊拜司空，封邠國公，以檢校司徒為鳳翔、 荊南節度使，加兼太傅。會黔南觀察使秦匡謀討蠻，兵敗，奔於悰，悰囚之，劾不 能伏節，有詔斬之。悰不意其死，駭愕得疾卒，年八十，贈太師。葬日，詔宰相百 官臨奠。

cóng yú dà yì lùn wǎng wǎng yǒu suǒ hé, rán cái bù zhōu yòng. suī chū rù jiāng xiāng, ér hòu zì fèng yǎng, wèi cháng jiàn jìn yōu yǐn, yòu zhī sù fēng shuāi yān, gù shí hào tū jiǎo xī.
悰於大議論往往有所合，然才不周用。雖出入將相，而厚自奉養，未嘗薦進幽 隱，佑之素風衰焉，故時號「禿角犀」。

zi yì xiū, yì zōng shí lì hàn lín xué shì gěi shì zhōng, zuò shì biǎn duān zhōu sī mǎ. dì rú xiū, zì xiū zhī. lèi zhuó gěi shì zhōng. dà shùn chū, qián liú qiǎn dì qiú lǜ bīng jī xú yuē yú sū zhōu, pò zhī, yǐ hǎi chāng dū jiāng shěn càn xíng cì shǐ shì, ér zhāo zōng gèng mìng rú xiū wèi zhī, yǐ càn wèi zhì zhì zhǐ huī shǐ. liú bù yuè, mì qiǎn càn hài yān. shǐ, rú xiū jiàn gōng yě, yuē: wù shā wǒ, dāng yǔ ěr jīn. càn yuē: shā ěr, jīn yān wǎng? yǔ xiōng shù xiū tóng sǐ.
子裔休，懿宗時歷翰林學士、給事中，坐事貶端州司馬。弟孺休，字休之。累 擢給事中。大順初，錢鏐遣弟銶率兵擊徐約於蘇州，破之，以海昌都將沈粲行刺史 事，而昭宗更命孺休為之，以粲為制置指揮使。鏐不悅，密遣粲害焉。始，孺休見 攻也，曰：「勿殺我，當與爾金。」粲曰：「殺爾，金焉往？」與兄述休同死。

cóng dì tāo. tāo, xián tōng zhōng wèi sì zhōu cì shǐ. huì páng xūn fǎn, wéi chéng, chù shì xīn dǎng zì guǎng líng lái jiàn tāo, quàn chū jiā shǔ, dú yǐ shēn shǒu. tāo yuē: wú chū bǎi kǒu qiú shēng, zhòng xīn yáo yǐ, bù rú yǔ jiāng shì shēng sǐ gòng zhī. zhòng wén jiē qì xià. tāo zhī wén nán, wán jùn chéng huáng, yuè qì xiè wú bù jù.
悰弟慆。慆，咸通中為泗州刺史。會龐勛反，圍城，處士辛讜自廣陵來見慆， 勸出家屬，獨以身守。慆曰：「吾出百口求生，眾心搖矣，不如與將士生死共之。」 眾聞皆泣下。慆之聞難，完濬城隍，閱器械無不具。

zéi jiāng lǐ yuán yì tāo, chí yǒng shì bǎi rén yù rù fēng fǔ kù, tāo wèi hǎo yán hòu lǐ yíng láo, zéi bù yú xin yǎo zhī móu yě. míng rì, fú jiǎ shì sān bǎi, yàn qiú chǎng, zéi jiē jiān yān. yuán nù, fù chéng zhàn, tāo shā shù bǎi rén, yuán tuì bì chéng xī. xūn wén, yì qí bīng, ér yǐ shū shè chéng zhōng cù jiàng. huì yè, tāo jī gǔ chéng chéng dà hū, yuán qì duó, bēn hái xú zhōu. wèi jǐ, zéi fén huái kǒu, zhòu yè zhàn bù xī, dǎng nǎi qǐng jiù yú shù jiāng guō hòu běn, zéi jiě qù. zhè xī jié dù shǐ dù shěn quán qiǎn jiāng yǐ bīng qiān rén lái yuán, fǎn wèi yuán jūn suǒ bāo, yī jūn jǐn méi. tāo shǐ rén jiān dào zǒu jīng shī, zhào dài kě shī yǐ shā tuó tǔ hún bīng èr wàn zhāo tǎo. huái nán jié dù shǐ líng hú táo qiǎn yá jiāng lǐ xiāng tún huái kǒu, yǔ guō hòu běn hé, wèi yuán suǒ bài, xiāng děng bìng méi, yú shì yuán jué. zéi nǎi yǐ tiě suǒ jué huái liú, tī chōng chéng chéng. liáng jǐn, wèi báo zhān yǐ gěi. yì zōng qiǎn shǐ jiā tāo jiǎn xiào yòu sàn qí cháng shì, miǎn yǐ jiān shǒu. xūn qiǎn yuán rù chéng jiàn tāo yuē jiàng, tāo nù shā zhī. xūn fù yí zhī shū, dá shū yán ān lù shān zhū cǐ děng zhōng dǐ fù miè zhě, yǐ yīn xié qí dǎng. xūn lèi gōng bù dé zhì, huì zhāo tǎo shǐ mǎ jǔ lǜ bīng zhì, suì jiě qù. wéi fán shí yuè, tāo fǔ xún shì, jiē shū sǐ fèn, ér xīn dǎng mào wéi chū rù, jiū jí yuán shī, zú wán yī zhōu, shí chēng wèi nán. zéi píng, tāo qiān yì chéng jūn jié dù shǐ, jiǎn xiào bīng bù shàng shū, zú.
賊將李圓易慆，馳勇士百人慾入封府庫，慆為好言厚禮迎勞，賊不虞忄舀之謀 也。明日，伏甲士三百，宴球場，賊皆殲焉。圓怒，傅城戰，慆殺數百人，圓退壁 城西。勛聞，益其兵，而以書射城中促降。會夜，慆擊鼓乘城大呼，圓氣奪，奔還 徐州。未幾，賊焚淮口，晝夜戰不息，讜乃請救於戍將郭厚本，賊解去。浙西節度 使杜審權遣將以兵千人來援，反為圓軍所包，一軍盡沒。慆使人間道走京師，詔戴 可師以沙陀、吐渾兵二萬招討。淮南節度使令狐綯遣牙將李湘屯淮口，與郭厚本合， 為圓所敗，湘等並沒，於是援絕。賊乃以鐵鎖絕淮流，梯衝乘城。糧盡，為薄饘以 給。懿宗遣使加慆檢校右散騎常侍，勉以堅守。勛遣圓入城見慆約降，慆怒殺之。 勛復遺之書，答書言安祿山、硃泚等終底覆滅者，以陰攜其黨。勛累攻不得志，會 招討使馬舉率兵至，遂解去。圍凡十月，慆拊循士，皆殊死奮，而辛讜冒圍出入， 糾輯援師，卒完一州，時稱為難。賊平，慆遷義成軍節度使，檢校兵部尚書，卒。

mù, zì mù zhī, shàn shǔ wén. dì jìn shì, fù jǔ xián liáng fāng zhèng. shěn chuán shī biǎo wèi jiāng xī tuán liàn fǔ xún guān, yòu wèi niú sēng rú huái nán jié dù fǔ zhǎng shū jì. zhuó jiān chá yù shǐ, yí jí fēn sī dōng dōu, yǐ dì yǐ bìng qì guān. fù wèi xuān zhōu tuán liàn pàn guān, bài diàn zhōng shì yù shǐ nèi gòng fèng.
牧，字牧之，善屬文。第進士，復舉賢良方正。沈傳師表為江西團練府巡官， 又為牛僧孺淮南節度府掌書記。擢監察御史，移疾分司東都，以弟顗病棄官。復為 宣州團練判官，拜殿中侍御史內供奉。

shì shí, liú cóng jiàn shǒu zé lù, hé jìn tāo jù wèi bó, pō jiāo jiǎn bù xún fǎ dù. mù zhuī jiù zhǎng qìng yǐ lái cháo tíng cuò zhì wáng shù, fù shī shān dōng, jù fēng jù zhèn, suǒ yǐ xì tiān xià qīng zhòng, bù dé chéng xí qīng shòu, jiē guó jiā dà shì, xián bù dāng wèi ér yán, shí yǒu zuì, gù zuò zuì yán. qí cí yuē:
是時，劉從諫守澤潞，何進滔據魏博，頗驕蹇不循法度。牧追咎長慶以來朝廷 措置亡術，復失山東，鉅封劇鎮，所以系天下輕重，不得承襲輕授，皆國家大事， 嫌不當位而言，實有罪，故作《罪言》。其辭曰：

shēng rén cháng bìng bīng, bīng zǔ yú shān dōng, xiàn yú tiān xià. bù dé shān dōng, bīng bù kě qù. shān dōng zhī dì, yǔ huà jiǔ tǔ yuē jì zhōu shùn yǐ qí fēn tài dà, lí wèi yōu zhōu, wèi bīng zhōu. chéng qí shuǐ tǔ, yǔ hé nán děng, cháng zhòng shí sān, gù qí rén shěn zhì duō cái lì, zhòng xǔ kě, néng xīn kǔ. wèi jìn yǐ xià, gōng jī xiān zá, yì tài bǎi chū, sú yì bēi bì, rén yì cuì ruò, wéi shān dōng dūn wǔ zhǒng, běn bīng shǐ, tā bù néng dàng ér zì ruò yě. chǎn jiàn mǎ, xià zhě rì chí èr bǎi lǐ, suǒ yǐ bīng cháng dāng tiān xià. jì zhōu, yǐ qí shì qiáng bù xún lǐ, jì qí bì pò ruò suī yǐ pò, jì qí fù qiáng dà yě. bīng zhōu, lì zú yǐ bìng tūn yě. yōu zhōu, yōu yīn cǎn shā yě. shèng rén yīn yǐ wèi míng.
生人常病兵，兵祖於山東，羨於天下。不得山東，兵不可去。山東之地，禹畫 九土曰冀州；舜以其分太大，離為幽州，為并州。程其水土，與河南等，常重十三， 故其人沈鷙多材力，重許可，能辛苦。魏晉以下，工機纖雜，意態百出，俗益卑弊， 人益脆弱，唯山東敦五種，本兵矢，他不能盪而自若也。產健馬，下者日馳二百里， 所以兵常當天下。冀州，以其恃強不循理，冀其必破弱；雖已破，冀其復強大也。 并州，力足以併吞也。幽州，幽陰慘殺也。聖人因以為名。

huáng dì shí, chī yóu wèi bīng jiē, zì hòu dì wáng duō jū qí dì. zhōu liè qí bà, bù yī shì, jìn dà, cháng yōng yì zhū hóu. zhì qín cuì ruì sān jìn, jīng liù shì nǎi néng dé hán, suì zhé tiān xià jí fù dé zhào, yīn shí qǔ zhū guó. hán xìn lián qí yǒu zhī, gù kuǎi tōng zhī hàn chǔ qīng zhòng zài xìn. guāng wǔ shǐ yú shàng gǔ, chéng yú hào. wèi wǔ jǔ guān dù, sān fēn tiān xià yǒu qí èr. jìn luàn hú zuò, zhì sòng wǔ hào yīng xióng, dé shǔ, dé guān zhōng, jǐn yǒu hé nán dì, shí fēn tiān xià zhī bā, rán bù néng shǐ yī rén dù hé yǐ kuī hú. zhì gāo qí huāng dàng, yǔ wén qǔ zhī, suí wén yīn yǐ miè chén, wǔ bǎi nián jiān, tiān xià nǎi yī jiā. suí wén fēi sòng wǔ dí yě, shì sòng bù dé shān dōng, suí dé shān dōng, gù suí wèi wáng, sòng wèi bà. yóu cǐ yán zhī, shān dōng, wáng zhě bù dé bù wèi wáng, bà zhě bù dé bù wèi bà, huá zéi dé zhī, zú yǐ zhì tiān xià bù ān.
黃帝時，蚩尤為兵階，自後帝王多居其地。周劣齊霸，不一世，晉大，常傭役 諸侯。至秦萃銳三晉，經六世乃能得韓，遂折天下脊；復得趙，因拾取諸國。韓信 聯齊有之，故蒯通知漢、楚輕重在信。光武始於上谷，成於鄗。魏武舉官渡，三分 天下有其二。晉亂胡作，至宋武號英雄，得蜀，得關中，盡有河南地，十分天下之 八，然不能使一人度河以窺胡。至高齊荒盪，宇文取之，隋文因以滅陳，五百年間， 天下乃一家。隋文非宋武敵也，是宋不得山東，隋得山東，故隋為王，宋為霸。由 此言之，山東，王者不得不為王，霸者不得不為霸，猾賊得之，足以致天下不安。

tiān bǎo mò, yàn dào qǐ, chū rù chéng gāo hán tóng jiān, ruò shè wú rén dì. guō lǐ bèi bīng wǔ shí wàn, bù néng guò yè. zì ěr bǎi yú chéng, tiān xià lì jǐn, bù dé chǐ cùn, rén wàng zhī ruò huí gú tǔ bō, yì wú gǎn kuī zhě. guó jiā yīn zhī qí hé xiū zhàng shù, sāi qí jiē qī. qí lǔ liáng cài bèi qí fēng liú, yīn yǐ wèi kòu. yǐ lǐ tà biǎo, yǐ biǎo chēng lǐ, hùn hòng huí zhuǎn, diān dào héng xié, wèi cháng wǔ nián jiān bù zhàn. shēng rén rì dùn wěi, sì yí rì rì chì, tiān zi yīn zhī xìng shǎn, xìng hàn zhōng, jiāo jiāo rán qī shí yú nián. yùn zāo xiào wǔ, huàn yī yī ròu, bù tián bù lè, zì bēi rǒng zhōng bá qǔ jiāng xiāng, fán shí sān nián, nǎi néng jǐn dé hé nán shān xī dì, xǐ xuē gèng gé, wǎng bù néng shì. wéi shān dōng bù fú, yì zài gōng zhī, jiē bù lì. qǐ tiān shǐ shēng rén wèi zhì yú tiē tài xié? qǐ rén móu wèi zhì xié? hé qí jiān zāi!
天寶末，燕盜起，出入成皋、函、潼間，若涉無人地。郭、李輩兵五十萬，不 能過鄴。自爾百餘城，天下力盡，不得尺寸，人望之若回鶻、吐蕃，義無敢窺者。 國家因之畦河修障戍，塞其街蹊。齊、魯、梁、蔡被其風流，因以為寇。以里拓表， 以表撐里，混澒迴轉，顛倒橫邪，未常五年間不戰。生人日頓委，四夷日日熾，天 子因之幸陝，幸漢中，焦焦然七十餘年。運遭孝武，澣衣一肉，不畋不樂，自卑冗 中拔取將相，凡十三年，乃能盡得河南、山西地，洗削更革，罔不能適。唯山東不 服，亦再攻之，皆不利。豈天使生人未至於怗泰邪？豈人謀未至邪？何其艱哉！

jīn rì tiān zǐ shèng míng, chāo chū gǔ xī, zhì yú píng zhì. ruò yù xī shǐ shēng rén wú shì, qí yào xiān qù bīng. bù dé shān dōng, bīng bù kě qù. jīn zhě, shàng cè mò rú zì zhì. hé zhě? dāng zhēn yuán shí, shān dōng yǒu yàn zhào wèi pàn, hé nán yǒu qí cài pàn, liáng xú chén rǔ bái mǎ jīn méng jīn xiāng dèng ān huáng shòu chūn jiē shù hòu bīng shí yú suǒ, cái zú zì hù zhì suǒ, shí bù chuò yī rén yǐ tā shǐ, suì shǐ wǒ lì jiě shì chí, shú shì bù guǐ zhě wú kě nài hé. jiē cǐ, shǔ yì pàn, wú yì pàn, qí tā wèi pàn zhě, yíng shí shàng xià, bù kě bǎo xìn. zì yuán hé chū zhì jīn èr shí jiǔ nián jiān, dé shǔ, dé wú, dé cài, dé qí, shōu jùn xiàn èr bǎi yú chéng, suǒ wèi néng dé, wéi shān dōng bǎi chéng ěr. tǔ dì rén hù, cái wù jiǎ bīng, jiào zhī wǎng nián, qǐ bù chuò chuò hū? yì zú zì yǐ wèi zhì yě. fǎ lìng zhì dù, pǐn shì tiáo zhāng, guǒ zì zhì hū? xián cái jiān è, sōu xuǎn zhì shě, guǒ zì zhì hū? zhàng shù zhèn shǒu, gān gē chē mǎ, guǒ zì zhì hū? jǐng lǘ qiān mò, cāng lǐn cái fù, guǒ zì zhì hū? rú bù guǒ zì zhì, shì zhù lǔ wèi lǔ. huán tǔ sān qiān lǐ, zhí gēn qī shí nián, fù yǒu tiān xià yīn wèi zhī zhù, zé ān kě yǐ qǔ? gù yuē: shàng cè mò rú zì zhì. zhōng cè mò rú qǔ wèi. wèi yú shān dōng zuì zhòng, yú hé nán yì zuì zhòng. wèi zài shān dōng, yǐ qí néng zhē zhào yě. jì bù kě yuè wèi yǐ qǔ zhào, gù bù kě yuè zhào yǐ qǔ yàn. shì yàn zhào cháng qǔ zhòng yú wèi, wèi cháng cāo yàn zhào zhī mìng. gù wèi zài shān dōng zuì zhòng. lí yáng jù bái mǎ jīn sān shí lǐ, xīn xiāng jù méng jīn yī bǎi wǔ shí lǐ, pí lěi xiāng wàng, cháo jià mù zhàn, shì èr jīn, lǔ néng kuì yī, zé chí rù chéng gāo, bù shù rì jiān. gù wèi yú hé nán yì zuì zhòng. yuán hé zhōng, jǔ tiān xià bīng zhū cài, zhū qí, dùn zhī wǔ nián, wú shān dōng yōu zhě, yǐ néng dé wèi yě. zuó rì zhū cāng, dùn zhī sān nián, wú shān dōng yōu, yì yǐ néng dé wèi yě. zhǎng qìng chū zhū zhào, yī rì wǔ zhū hóu bīng sì chū kuì jiě, yǐ shī wèi yě. zuó rì zhū zhào, bà rú zhǎng qìng shí, yì yǐ shī wèi yě. gù hé nán shān dōng zhī qīng zhòng zài wèi. fēi wèi qiáng dà, dì xíng shǐ rán yě. gù yuē: qǔ wèi wèi zhōng cè. zuì xià cè wèi làng zhàn, bù jì dì shì, bù shěn gōng shǒu shì yě. bīng duō sù duō, qū rén shǐ zhàn zhě, biàn yú shǒu bīng shǎo sù shǎo, rén bù qū zì zhàn zhě, biàn yú zhàn. gù wǒ cháng shī yú zhàn, lǔ cháng kùn yú shǒu. shān dōng pàn qiě sān wǔ shì, hòu shēng suǒ jiàn yán yǔ jǔ zhǐ, wú fēi pàn yě, yǐ wèi shì lǐ zhèng dāng rú cǐ, chén hān rù gǔ suǐ, wú yǐ wèi fēi zhě, zhì yǒu wéi jí shí jǐn, dàn shī yǐ zhàn. yǐ cǐ wèi sú, qǐ kě yǔ jué yī shèng yī fù zāi? zì shí yú nián fán sān shōu zhào, shí jǐn qiě xià. xī shì měi bài, zhào fù zhèn dù shū liáng bài, zhào fù zhèn lǐ tīng bài, zhào fù zhèn. gù yuē: bù jì dì shì, bù shěn gōng shǒu, wèi làng zhàn, zuì xià cè yě.
今日天子聖明，超出古昔，志於平治。若欲悉使生人無事，其要先去兵。不得 山東，兵不可去。今者，上策莫如自治。何者？當貞元時，山東有燕、趙、魏叛， 河南有齊、蔡叛，梁、徐、陳、汝、白馬津、盟津、襄、鄧、安、黃、壽春皆戍厚 兵十餘所，才足自護治所，實不輟一人以他使，遂使我力解勢弛，熟視不軌者無可 奈何。階此，蜀亦叛，吳亦叛，其他未叛者，迎時上下，不可保信。自元和初至今 二十九年間，得蜀，得吳，得蔡，得齊，收郡縣二百餘城，所未能得，唯山東百城 耳。土地人戶，財物甲兵，較之往年，豈不綽綽乎？亦足自以為治也。法令制度， 品式條章，果自治乎？賢才奸惡，搜選置舍，果自治乎？障戍鎮守，干戈車馬，果 自治乎？井閭阡陌，倉廩財賦，果自治乎？如不果自治，是助虜為虜。環土三千里， 植根七十年，復有天下陰為之助，則安可以取？故曰：上策莫如自治。中策莫如取 魏。魏於山東最重，於河南亦最重。魏在山東，以其能遮趙也。既不可越魏以取趙， 固不可越趙以取燕。是燕、趙常取重於魏，魏常操燕、趙之命。故魏在山東最重。 黎陽距白馬津三十里，新鄉距盟津一百五十里，陴壘相望，朝駕暮戰，是二津，虜 能潰一，則馳入成皋，不數日間。故魏於河南亦最重。元和中，舉天下兵誅蔡，誅 齊，頓之五年，無山東憂者，以能得魏也。昨日誅滄，頓之三年，無山東憂，亦以 能得魏也。長慶初誅趙，一日五諸侯兵四出潰解，以失魏也。昨日誅趙，罷如長慶 時，亦以失魏也。故河南、山東之輕重在魏。非魏強大，地形使然也。故曰：取魏 為中策。最下策為浪戰，不計地勢，不審攻守是也。兵多粟多，驅人使戰者，便於 守；兵少粟少，人不驅自戰者，便於戰。故我常失於戰，虜常困於守。山東叛且三 五世，後生所見言語舉止，無非叛也，以為事理正當如此，沉酣入骨髓，無以為非 者，至有圍急食盡，啖屍以戰。以此為俗，豈可與決一勝一負哉？自十餘年凡三收 趙，食盡且下。郗士美敗，趙復振；杜叔良敗，趙復振；李聽敗，趙復振。故曰： 不計地勢，不審攻守，為浪戰，最下策也。

lèi qiān zuǒ bǔ què shǐ guǎn xiū zhuàn, gǎi shàn bù yuán wài láng. zǎi xiàng lǐ dé yù sù qí qí cái. huì chāng zhōng, xiá jiá sī pò huí gú, huí gú zhǒng luò kuì rù mò nán, mù shuō dé yù bù rú suì qǔ zhī, yǐ wèi: liǎng hàn fá lǔ, cháng yǐ qiū dōng, dāng xiōng nú jìn gōng zhé jiāo, zhòng mǎ miǎn rǔ, yǔ zhī xiāng xiào, gù bài duō shèng shǎo. jīn ruò yǐ zhòng xià fā yōu bìng tū qí jí jiǔ quán bīng, chū qí yì wài, yī jǔ wú lèi yǐ. dé yù shàn zhī. huì liú zhěn jù mìng, zhào zhū zhèn bīng tǎo zhī, mù fù yí shū yú dé yù, yǐ hé yáng xī běi qù tiān jǐng guān qiáng bǎi lǐ, yòng wàn rén wèi lěi, zhì qí kǒu, shēn bì wù yǔ zhàn. chéng dé jūn shì yǔ zhāo yì wèi dí, wáng yuán dá sī yī xuě yǐ zì fèn, rán bù néng zhǎng qū jìng dǎo shàng dǎng, qí bì qǔ zhě zài xī miàn. jīn ruò yǐ zhōng wǔ wǔ níng liǎng jūn yì qīng zhōu jīng jiǎ wǔ qiān xuān rùn nǔ shǒu èr qiān, dào jiàng ér rù, bù shù yuè bì fù zéi cháo. zhāo yì zhī shí, jǐn yǎng shān dōng, cháng rì jié dù shǐ lǜ liú shí xíng zhōu, shān xī bīng dān shǎo, kě chéng xū xí qǔ. gù bīng wén zhuō sù, wèi dǔ qiǎo zhī jiǔ yě. é ér zé lù píng, lüè rú mù cè. lì huáng chí mù sān zhōu cì shǐ, rù wèi sī xūn yuán wài láng, cháng jiān shǐ zhí. gǎi lì bù, fù qǐ wèi hú zhōu cì shǐ. yú nián, yǐ kǎo gōng láng zhōng zhī zhì gào, qiān zhōng shū shè rén.
累遷左補闕、史館修撰，改膳部員外郎。宰相李德裕素奇其才。會昌中，黠戛 斯破回鶻，回鶻種落潰入漠南，牧說德裕不如遂取之，以為：「兩漢伐虜，常以秋 冬，當匈奴勁弓折膠，重馬免乳，與之相校，故敗多勝少。今若以仲夏發幽、並突 騎及酒泉兵，出其意外，一舉無類矣。」德裕善之。會劉稹拒命，詔諸鎮兵討之， 牧復移書於德裕，以「河陽西北去天井關強百里，用萬人為壘，窒其口，深壁勿與 戰。成德軍世與昭義為敵，王元達思一雪以自奮，然不能長驅徑搗上黨，其必取者 在西面。今若以忠武、武寧兩軍益青州精甲五千、宣潤弩手二千，道絳而入，不數 月必覆賊巢。昭義之食，盡仰山東，常日節度使率留食邢州，山西兵單少，可乘虛 襲取。故兵聞拙速，未睹巧之久也」。俄而澤潞平，略如牧策。歷黃、池、睦三州 刺史，入為司勛員外郎，常兼史職。改吏部，復乞為湖州刺史。逾年，以考功郎中 知制誥，遷中書舍人。

mù gāng zhí yǒu qí jié, bù wèi chuò chuò xiǎo jǐn, gǎn lùn liè dà shì, zhǐ chén bìng lì yóu qiē zhì. shǎo yǔ lǐ gān lǐ zhōng mǐn sòng yuán shàn, qí tōng gǔ jīn, shàn chù chéng bài, gān děng bù jí yě. mù yì yǐ shū zhí, shí wú yòu yuán zhě. cóng xiōng cóng gèng lì jiāng xiāng, ér mù kùn zhì bù zì zhèn, pō yàng yàng bù píng. zú, nián wǔ shí. chū, mù mèng rén gào yuē: ěr yīng míng bì. fù mèng shū jiǎo jiǎo bái jū zì, huò yuē guò xì yě. é ér chuī zèng liè, mù yuē: bù xiáng yě. nǎi zì wèi mù zhì, xī qǔ suǒ wèi wén zhāng fén zhī.
牧剛直有奇節，不為齪齪小謹，敢論列大事，指陳病利尤切至。少與李甘、李 中敏、宋邧善，其通古今，善處成敗，甘等不及也。牧亦以疏直，時無右援者。從 兄悰更歷將相，而牧困躓不自振，頗怏怏不平。卒，年五十。初，牧夢人告曰： 「爾應名畢。」復夢書「皎皎白駒」字，或曰「過隙也」。俄而炊甑裂，牧曰： 「不祥也。」乃自為墓誌，悉取所為文章焚之。

mù yú shī, qíng zhì háo mài, rén hào wèi xiǎo dù, yǐ bié dù fǔ yún.
牧於詩，情致豪邁，人號為「小杜」，以別杜甫雲。

yǐ, zì shèng zhī, yòu bìng mù, mǔ jìn qí wèi xué. jǔ jìn shì, lǐ bù shì láng jiǎ sù yǔ rén yuē: dé dù yǐ zú dí shù bǎi rén. shòu mì shū shěng zhèng zì. lǐ dé yù zòu wèi zhè xī fǔ bīn zuǒ. dé yù guì shèng, bīn kè wú gǎn wǔ, wéi yǐ shù jiàn zhèng zhī. jí zhé yuán zhōu, tàn yuē: mén xià ài wǒ jiē rú yǐ, wú wú jīn rì. tài hé mò, zhào wèi xián yáng wèi, zhí shǐ guǎn. cháng yǔ rén yuē: lǐ xùn zhèng zhù bì bài. xíng wèi jí dōu, wén nán zuò, shū cí jí guī. yǐ yì shàn shǔ wén, yǔ mù xiāng shàng xià. jìng yǐ sàng míng zú.
顗，字勝之，幼病目，母禁其為學。舉進士，禮部侍郎賈餗語人曰：「得杜顗 足敵數百人。」授秘書省正字。李德裕奏為浙西府賓佐。德裕貴盛，賓客無敢忤， 惟顗數諫正之。及謫袁州，嘆曰：「門下愛我皆如顗，吾無今日。」太和末，召為 咸陽尉，直史館。常語人曰：「李訓、鄭注必敗。」行未及都，聞難作，疏辭疾歸。 顗亦善屬文，與牧相上下。竟以喪明卒。

líng hú chǔ, zì ké shì, dé fēn zhī yì yě. shēng wǔ suì, néng wèi cí zhāng. dǎi guān, gòng jìn shì, jīng zhào yǐn jiāng jiàn wèi dì yī, shí xǔ zhèng lún qīng báo shì, yǒu míng zhǎng ān jiān, néng zuò fēi yǔ, chǔ xián qí zhēng, ràng ér xià zhī. jì jí dì, guì guǎn guān chá shǐ wáng gǒng ài qí cái, jiāng pì chǔ, jù bù zhì, nǎi xiān zòu ér hòu pìn. suī zài gǒng suǒ, yǐ fù guān bīng zhōu bù dé fèng yǎng, wèi cháng yù yàn lè. mǎn suì xiè guī. lǐ shuō yán shòu zhèng dān jì lǐng tài yuán, gāo qí xíng, yǐn zài mù fǔ, yóu zhǎng shū jì zhì pàn guān. dé zōng xǐ wén, měi shěng tài yuán zòu, bì néng biàn chǔ suǒ wèi, shù chēng zhī. dān bào sǐ, bù jí zhàn hòu shì, jūn dà xuān, jiāng wèi luàn. yè shí shù qí tǐng rèn yāo qǔ chǔ, shǐ cǎo yí zòu, zhū jiāng huán shì, chǔ sè bù biàn, bǐng bǐ zhé jiù, yǐ biàn shì, shì jiē gǎn qì, yī jūn nǎi ān. yóu shì míng yì zhòng. yǐ qīn sàng jiě, jì chú, zhào shòu yòu shí yí.
令狐楚，字殼士，德棻之裔也。生五歲，能為辭章。逮冠，貢進士，京兆尹將 薦為第一，時許正倫輕薄士，有名長安間，能作蜚語，楚嫌其爭，讓而下之。既及 第，桂管觀察使王拱愛其材，將辟楚，懼不至，乃先奏而後聘。雖在拱所，以父官 并州不得奉養，未嘗豫宴樂。滿歲謝歸。李說、嚴綬、鄭儋繼領太原，高其行，引 在幕府，由掌書記至判官。德宗喜文，每省太原奏，必能辨楚所為，數稱之。儋暴 死，不及占後事，軍大喧，將為亂。夜十數騎挺刃邀取楚，使草遺奏，諸將圜視， 楚色不變，秉筆輒就，以遍示，士皆感泣，一軍乃安。由是名益重。以親喪解，既 除，召授右拾遺。

xiàn zōng shí, lèi zhuó zhí fāng yuán wài láng, zhī zhì gào. qí wèi wén, yú jiān zòu zhì lìng yóu shàn, měi yī piān chéng, rén jiē chuán fěng. huáng fǔ bó yǐ yán lì xìng, yǔ chǔ xiāo fǔ jiē hòu shàn, gù jiàn yú dì. dì yì zì wén qí míng, zhào wèi hàn lín xué shì, jìn zhōng shū shè rén. fāng fá cài, jiǔ wèi xià, yì zhě duō yù bà bīng, dì dú yǔ péi dù bù kěn shè. yuán hé shí èr nián, dù yǐ zǎi xiàng lǐng zhāng yì jié dù shǐ, chǔ cǎo zhì, qí cí yǒu suǒ bù hé, dù dé qí qíng. shí zǎi xiàng lǐ féng jí yǔ chǔ shàn, jiē bù zhù dù, gù dì bà féng jí, tíng chǔ xué shì, dàn wèi zhōng shū shè rén. é chū wèi huá zhōu cì shǐ. hòu tā xué shì bǐ bǐ xuān shì bù qiè zhǐ, dì dǐ qí cǎo, sī chǔ zhī cái.
憲宗時，累擢職方員外郎，知制誥。其為文，於箋奏制令尤善，每一篇成，人 皆傳諷。皇甫鎛以言利幸，與楚、蕭俛皆厚善，故薦於帝。帝亦自聞其名，召為翰 林學士，進中書舍人。方伐蔡，久未下，議者多欲罷兵，帝獨與裴度不肯赦。元和 十二年，度以宰相領彰義節度使，楚草制，其辭有所不合，度得其情。時宰相李逢 吉與楚善，皆不助度，故帝罷逢吉，停楚學士，但為中書舍人。俄出為華州刺史。 後它學士比比宣事不切旨，帝抵其草，思楚之才。

bó jì xiāng, zhuó chǔ hé yáng huái jié dù shǐ, dài wū zhòng yìn. shǐ, zhòng yìn xǐ cāng zhōu, yǐ hé yáng shì sān qiān cóng, shì bù lè, bàn dào kuì guī, bǎo běi chéng, jiāng zhuǎn lüè páng zhōu. chǔ zhì zhōng shui dān, yǐ shù qí zì wǎng láo zhī. zhòng jiǎ ér chū, jiàn chǔ bù yí, nǎi jiē jiàng. chǔ zhǎn qí shǒu è, zhòng suì dìng. dù chū tài yuán, bó jiàn chǔ wèi zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. mù zōng jí wèi, jìn mén xià shì láng. bó dé zuì, shí wèi chǔ yuán bó yǐ jìn, qiě cháng zhú péi dù, tiān xià suǒ gòng jí, huì xiāo fǔ fǔ zhèng, nǎi bù gǎn yán. fāng yíng jǐng líng, zhào chǔ wèi shǐ, ér qīn lì wéi zhèng mù fèng tiān lìng yú huī děng bù cháng yōng qián shí wǔ wàn mín, chǔ xiàn yǐ wèi xiàn yú, yuàn sù xì lù. zhào bǔ huī děng xià yù zhū, chū chǔ wèi xuān shè guān chá shǐ. é biǎn héng zhōu cì shǐ, zài xǐ, yǐ tài zǐ bīn kè fēn sī dōng dōu. zhǎng qìng èr nián, zhuó shǎn guó guān chá shǐ, jiàn guān lùn zhí bù zhì, chǔ zhì shǎn yī rì, fù bà, hái dōng dōu.
鎛既相，擢楚河陽懷節度使，代烏重胤。始，重胤徙滄州，以河陽士三千從， 士不樂，半道潰歸，保北城，將轉掠旁州。楚至中氵單，以數騎自往勞之。眾甲而 出，見楚不疑，乃皆降。楚斬其首惡，眾遂定。度出太原，鎛薦楚為中書侍郎、同 中書門下平章事。穆宗即位，進門下侍郎。鎛得罪，時謂楚緣鎛以進，且嘗逐裴度， 天下所共疾，會蕭俛輔政，乃不敢言。方營景陵，詔楚為使，而親吏韋正牧、奉天 令於翬等不償佣錢十五萬緡，楚獻以為羨餘，怨訴系路。詔捕翬等下獄誅，出楚為 宣歙觀察使。俄貶衡州刺史，再徙，以太子賓客分司東都。長慶二年，擢陝虢觀察 使，諫官論執不置，楚至陝一日，復罷，還東都。

huì féng jí fù xiāng, lì qǐ chǔ, yǐ lǐ shēn zài hàn lín jǔ zhī, bù kè. jìng zōng lì, zhú chū shēn, jí bài chǔ wèi hé nán yǐn. qiān xuān wǔ jié dù shǐ. biàn jūn yǐ jiāo gù, ér hán hóng dì xiōng wù yǐ jùn fǎ shéng zhì, shì tōu yú ān, wú gé xīn. chǔ zhì, jiě qù kù liè, yǐ rén huì juān yù, rén rén yuè xǐ, suì wèi shàn sú. rù wèi hù bù shàng shū, é bài dōng dōu liú shǒu, xǐ tiān píng jié dù shǐ. shǐ, biàn yùn shuài měi zhì, yǐ zhōu qián èr bǎi wàn rù sī cáng, chǔ dú cí bù qǔ. yòu huǐ lǐ shī gǔ yuán kǎn jiàn zhì zhě. jiǔ zhī, xǐ jié hé dōng. zhào wèi lì bù shàng shū, jiǎn xiào shàng shū yòu pú shè. gù shì, jiǎn xiào guān zhòng, zé cóng qí bān chǔ yǐ lì bù zì yǒu pǐn, gù cí, yǒu zhào jiā yǔn. é jiān tài cháng qīng, jìn bài zuǒ pū shè péng yáng jùn gōng.
會逢吉復相，力起楚，以李紳在翰林沮之，不克。敬宗立，逐出紳，即拜楚為 河南尹。遷宣武節度使。汴軍以驕故，而韓弘弟兄務以峻法繩治，士偷於安，無革 心。楚至，解去酷烈，以仁惠鐫諭，人人悅喜，遂為善俗。入為戶部尚書，俄拜東 都留守，徙天平節度使。始，汴、鄆帥每至，以州錢二百萬入私藏，楚獨辭不取。 又毀李師古園檻僭制者。久之，徙節河東。召為吏部尚書，檢校尚書右僕射。故事， 檢校官重，則從其班；楚以吏部自有品，固辭，有詔嘉允。俄兼太常卿，進拜左仆 射、彭陽郡公。

huì lǐ xùn luàn, jiāng xiāng jiē xì shén cè jūn. wén zōng yè zhào chǔ yǔ zhèng tán rù jìn zhōng, chǔ jiàn yán: wài yǒu sān sī yù shǐ, bù zé dà chén zá zhì, nèi zhàng fēi zǎi xiàng xì suǒ yě. dì hàn zhī. jì cǎo zhào, yǐ wáng yá jiǎ shí shù yuān, zhǐ qí zuì bù qiè, chóu shì liáng děng yuàn zhī. shǐ, dì xǔ xiāng chǔ, nǎi bù guǒ, gèng yòng lǐ shí, ér yǐ chǔ wèi yán tiě zhuǎn yùn shǐ. xiān shì, zhèng zhù zòu jiàn què chá shǐ, wáng yá yòu yì guān zì zhì yuán zhí chá, rén bù biàn, chǔ qǐng fèi shǐ, rú jiù fǎ, cóng zhī. yuán hé zhōng, chū jìn bīng bì zuǒ yòu jiē shǐ wèi zǎi xiàng rù cháo, zhì jiàn fú mén. jí shì luàn, nǎi bà. chǔ jí zòu: zhèn shuài chū bài, bì róng fú shǔ zhàng yì shěng yè cí, běn yú zhèng zhù, shí wèi luàn zhào, gù wáng fán guō xíng yú qū jiāng lì dié xuè jīng shī, suǒ yí tíng zhǐ. zhào kě. kāi chéng yuán nián shàng sì, cì qún chén yàn qǔ jiāng. chǔ yǐ xīn zhū dà chén, bào hái wèi shōu, yuàn lì gǎn jié, chēng jí bù chū, nǎi qǐng gěi yī qīn huì dú, yǐ liǎn xíng gǔ, shùn yáng qì. shì shí, zhèng zài huàn shù, shù shàng shū cí wèi, bài shān nán xī dào jié dù shǐ. zú, nián qī shí èr, zèng sī kōng, shì yuē wén.
會李訓亂，將相皆系神策軍。文宗夜召楚與鄭覃入禁中，楚建言：「外有三司 御史，不則大臣雜治，內仗非宰相系所也。」帝頷之。既草詔，以王涯、賈飠束冤， 指其罪不切，仇士良等怨之。始，帝許相楚，乃不果，更用李石，而以楚為鹽鐵轉 運使。先是，鄭注奏建榷茶使，王涯又議官自治園植茶，人不便，楚請廢使，如舊 法，從之。元和中，出禁兵畀左右街使衛宰相入朝，至建福門。及是亂，乃罷。楚 即奏：「鎮帥初拜，必戎服屬仗詣省謁辭，本於鄭注，實為亂兆，故王璠、郭行余 驅將吏蹀血京師，所宜停止。」詔可。開成元年上巳，賜群臣宴曲江。楚以新誅大 臣，暴骸未收，怨沴感結，稱疾不出，乃請給衣衾槥櫝，以斂刑骨，順陽氣。是時， 政在宦豎，數上疏辭位，拜山南西道節度使。卒，年七十二，贈司空，諡曰文。

chǔ wài yán zhòng bù kě fàn, ér zhōng kuān hòu, dài shì yǒu lǐ. kè yǐ xīng bù guǐ shén jìn zhě, yī bù jiē. wèi zhèng shàn fǔ yù, zhì yǒu jī, rén rén dé suǒ yí. jí shén, zhū zi jìn yào, bù kěn yù, yuē: shì gù yǒu mìng, hé shì cǐ wù xié? zì lì wèi zòu xiè tiān zǐ, zhào mén rén lǐ shāng yǐn yuē: wú qì pò qiě jǐn, kě zhù wǒ chéng zhī. qí dà yào yǐ gān lù shì zhū qiǎn zhě zhòng, qǐng jì wēi, pǔ jiàn zhāo xǐ. cí zhì qū jǐn, wú suǒ miù tuō. shū yǐ, chì zhū zǐ yuē: wú shēng wú yì yú shí, wú qǐng shì, wù qiú gǔ chuī, yǐ bù chē yī chéng zàng, míng zhì wú zé gāo wèi. shì xī, yǒu dà xīng yǔn qǐn shàng, qí guāng zhú tíng. zuò yǔ jiā rén jué, nǎi zhōng. yǒu zhào tíng lǔ bù yǐ shēn qí zhì.
楚外嚴重不可犯，而中寬厚，待士有禮。客以星步鬼神進者，一不接。為政善 撫御，治有績，人人得所宜。疾甚，諸子進藥，不肯御，曰：「士固有命，何事此 物邪？」自力為奏謝天子，召門人李商隱曰：「吾氣魄且盡，可助我成之。」其大 要以甘露事誅譴者眾，請霽威，普見昭洗。辭致曲盡，無所謬脫。書已，敕諸子曰： 「吾生無益於時，無請諡，勿求鼓吹，以布車一乘葬，銘志無擇高位。」是夕，有 大星隕寢上，其光燭廷。坐與家人訣，乃終。有詔停鹵簿以申其志。

zi xù táo, xiǎn yú shí.
子緒、綯，顯於時。

xù yǐ yìn shì, lì suí shòu rǔ sān zhōu cì shǐ, yǒu jiā zhèng. rǔ rén qǐng kè shí sòng dé, xù yǐ táo dāng guó, gù ràng. xuān zōng jiā qí yì, nǎi zhǐ.
緒以廕仕，歷隋、壽、汝三州刺史，有佳政。汝人請刻石頌德，緒以綯當國， 固讓。宣宗嘉其意，乃止。

táo, zì zi zhí, jǔ jìn shì, zhuó lèi zuǒ bǔ què yòu sī láng zhōng. chū wèi hú zhōu cì shǐ.
綯，字子直，舉進士，擢累左補闕、右司郎中。出為湖州刺史。

dà zhōng chū, xuān zōng wèi zǎi xiàng bái mǐn zhōng yuē: xiàn zōng zàng, dào yù fēng yǔ, liù gōng bǎi guān jiē bì, dú jiàn qí ér rán zhě fèng zǐ gōng bù qù, guǒ shuí yé? mǐn zhōng yán: shān líng shǐ líng hú chǔ. dì yuē: yǒu zi hū? duì yuē: xù shǎo fēng bì, bù shèng yòng. táo jīn shǒu hú zhōu. yīn yuē: qí wèi rén, zǎi xiàng qì yě. jí zhào wèi kǎo gōng láng zhōng, zhī zhì gào. rù hàn lín wèi xué shì. tā yè, zhào yǔ lùn rén jiān jí kǔ, dì chū jīn jìng shū yuē: tài zōng suǒ zhe yě, qīng wèi wǒ jǔ qí yào. táo tī yǔ yuē: zhì zhì wèi cháng rèn bù xiào, zhì luàn wèi cháng rèn xián. rèn xián, xiǎng tiān xià zhī fú rèn bù xiào, lí tiān xià zhī huò. dì yuē: shàn, zhèn dú cǐ cháng sān fù nǎi yǐ. táo zài bài yuē: bì xià bì yù xìng wáng yè, shě cǐ shú xiān? shī yuē: wéi qí yǒu zhī, shì yǐ shì zhī. jìn zhōng shū shè rén, xí péng yáng nán. qiān yù shǐ zhōng chéng, zài qiān bīng bù shì láng. hái wèi hàn lín chéng zhǐ. yè duì jìn zhōng, zhú jǐn, dì yǐ chéng yú jīn lián huá jù sòng hái, yuàn lì wàng jiàn, yǐ wèi tiān zǐ lái. jí táo zhì, jiē jīng. é tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, fǔ zhèng shí nián. yì zōng sì wèi, yóu shàng shū zuǒ pú shè mén xià shì láng zài bài sī kōng. wèi jǐ, jiǎn xiào sī tú píng zhāng shì, wèi hé zhōng jié dù shǐ. xǐ xuān wǔ, yòu xǐ huái nán fù dà shǐ. ān nán píng, yǐ kuì yùn láo, fēng liáng guó gōng.
大中初，宣宗謂宰相白敏中曰：「憲宗葬，道遇風雨，六宮百官皆避，獨見頎 而髯者奉梓宮不去，果誰耶？」敏中言：「山陵使令狐楚。」帝曰：「有子乎？」 對曰：「緒少風痹，不勝用。綯今守湖州。」因曰：「其為人，宰相器也。」即召 為考功郎中，知制誥。入翰林為學士。它夜，召與論人間疾苦，帝出《金鏡》書曰： 「太宗所著也，卿為我舉其要。」綯擿語曰：「至治未嘗任不肖，至亂未嘗任賢。 任賢，享天下之福；任不肖，罹天下之禍。」帝曰：「善，朕讀此嘗三復乃已。」 綯再拜曰：「陛下必欲興王業，舍此孰先？《詩》曰：『惟其有之，是以似之。』」 進中書舍人，襲彭陽男。遷御史中丞，再遷兵部侍郎。還為翰林承旨。夜對禁中， 燭盡，帝以乘輿、金蓮華炬送還，院吏望見，以為天子來。及綯至，皆驚。俄同中 書門下平章事，輔政十年。懿宗嗣位，由尚書左僕射、門下侍郎再拜司空。未幾， 檢校司徒平章事，為河中節度使。徙宣武，又徙淮南副大使。安南平，以饋運勞， 封涼國公。

páng xūn zì guì zhōu hái, dào zhè xī bái shā rù zhuó hé, piāo zhōu ér shàng. táo wén, qiǎn shǐ wèi fǔ, qiě kuì zhī. bì jiāng lǐ xiāng yuē: xú bīng shàn hái, guǒ fǎn yǐ. suī wèi yǒu zhào, yī qiè zhì luàn, wǒ dé zhuān zhī. jīn qí bīng bù èr qiān, ér guǎng pán jiàn, zhāng qí zhì, shì chǐ yú rén, qí wèi wǒ shén. gāo yóu yá qiào shuǐ xiá, ruò shǐ dí cáo huǒ qí qián, jìn bīng chéng qí hòu, yī jǔ kě fù. bù rán, shǐ de jué huái sì, hé xú zhī bù chěng, huò luàn zī yǐ. táo nuò huǎn bù néng yòng, yòu zì yǐ bù fèng zhào, yīn yuē: bǐ bù wèi bào, tīng qí dù huái, hé yù wǒ zāi? xūn hái, guǒ dào xú zhōu, qí zhòng liù qī wàn. xú fá shí, fēn bīng gōng chú hé chǔ shòu, xiàn zhī, liáng jǐn, dàn rén yǐ bǎo. zhào táo wèi xú zhōu nán miàn zhāo tǎo shǐ. zéi fāng gōng sì zhōu, dù tāo jiān shǒu, táo mìng xiāng lǜ bīng wǔ qiān jiù zhī. xūn mán cí xiè táo yuē: shù méng shè, suǒ yǐ wèi jí jiàng zhě, yī èr jiāng wèi yì ěr, yuàn tú qù zhī, yǐ shēn tīng mìng. táo xǐ, jí qǐng jiǎ xūn jié, ér chì xiāng yuē: zéi yǐ jiàng, dì jǐn shù huái kǒu, wú yōng zhàn. xiāng nǎi chè jǐng shì xiè, rì yǔ xūn zhòng huān yán. hòu zéi chéng jiān zhí xí xiāng lěi, xī fú ér shí zhī, hǎi xiāng jí jiān jūn xī hòu běn. shí zhè xī dù shěn quán shǐ piào jiāng dí xíng yuē lǜ qiān bīng yǔ xiāng huì, wèi zhì ér xiāng fù, zéi wěi jiàn huái nán jīng zhì yòu zhī, yì jiē xiàn.
龐勛自桂州還，道浙西白沙入濁河，剽舟而上。綯聞，遣使慰撫，且饋之。裨 將李湘曰：「徐兵擅還，果反矣。雖未有詔，一切制亂，我得專之。今其兵不二千， 而廣盤艦，張旗幟，示侈於人，其畏我甚。高郵厓峭水狹，若使荻曹火其前，勁 兵乘其後，一舉可覆。不然，使得絕淮泗，合徐之不逞，禍亂滋矣。」綯懦緩不能 用，又自以不奉詔，因曰：「彼不為暴，聽其度淮，何豫我哉？」勛還，果盜徐州， 其眾六七萬。徐乏食，分兵攻滁、和、楚、壽，陷之，糧盡，啖人以飽。詔綯為徐 州南面招討使。賊方攻泗州，杜慆堅守，綯命湘率兵五千救之。勛謾辭謝綯曰： 「數蒙赦，所以未即降者，一二將為異耳，願圖去之，以身聽命。」綯喜，即請假 勛節，而敕湘曰：「賊已降，第謹戍淮口，無庸戰。」湘乃徹警釋械，日與勛眾歡 言。後賊乘間直襲湘壘，悉俘而食之，醢湘及監軍郗厚本。時浙西杜審權使票將翟 行約率千兵與湘會，未至而湘覆，賊偽建淮南旌幟誘之，亦皆陷。

táo jì shī bài, nǎi yǐ zuǒ wèi dà jiāng jūn mǎ jǔ dài zhī. yǐ táo wèi tài zǐ tài bǎo, fēn sī dōng dōu. xī zōng chū, bài fèng xiáng jié dù shǐ. qǐng zhī, jiù jiā tóng píng zhāng shì, xǐ fēng zhào. zú, nián qī shí bā, zèng tài wèi.
綯既師敗，乃以左衛大將軍馬舉代之。以綯為太子太保，分司東都。僖宗初， 拜鳳翔節度使。頃之，就加同平章事，徙封趙。卒，年七十八，贈太尉。

zi hào huàn fán hào bì xián bù jǔ jìn shì. táo fǔ zhèng, ér hào yǔ zhèng hào wèi yīn jiā, hù shì jiāo yǎn, tōng bīn kè, zhāo quán, yǐ shè qǔ sì fāng huò cái, jiē cè mù wú gǎn yán. yì zōng sì wèi, shù wèi rén bái fā qí shì, gù táo qù zǎi xiàng. yīn gài hào yǔ qún jìn shì shì yǒu sī, zhào kě, shì suì jí dì. jiàn yì dài fū cuī xuān hé zòu táo yǐ shí èr yuè qù wèi, ér yǒu sī jiě dié jǐn shí yuè, qū cháo tíng qǔ shì fǎ wèi hào jiā shì, qǐng wěi yù shǐ àn shí qí zuì. bù tīng. hào nǎi yǐ zhǎng ān wèi wèi jí xián xiào lǐ. shāo qiān yòu shí yí shǐ guǎn xiū zhuàn. zhào xià, zuǒ shí yí liú tuì qǐ jū láng zhāng yún jiāo shū zhǐ qí è, qiě yán: táo yòng lǐ zuó wèi ān nán dōu hù, shǒu luàn nán fāng, zāng nüè liú zhe, shǐ tiān xià bīng gē diào liǎn bù gěi. zuó běn jìn lù yú hào, hào wèi rén zǐ, xiàn táo yú è, gù kě wèi jiàn chén hū? yòu hé: táo, dà chén, dāng diào hù guó běn, ér dà zhōng shí, nǎi yǐn jiàn yì dài fū dòu lú jí xíng bù shì láng lǐ yè wèi kuí wáng děng shì dú, luàn zhǎng yòu xù, shǐ xiān dì yí jué zhī móu jǐ bù jí bì xià. qiě shui gāo jū dāng shí, wèi zhī bái yī zǎi xiàng. hào wèi cháng jǔ jìn shì, ér wàng yán yǐ jiě, shǐ tiān xià wèi wú jiě jí dì, bù yǐ wǎng hū? hào yì jù, qiú huàn tā guān, gǎi zhān shì fǔ sī zhí. táo fāng shǒu huái nán, shàng zòu zì zhì, dì wèi biǎn yún wèi xìng yuán shǎo yǐn, tuì huá yīn lìng. hào yì yān è bù zhèn sǐ.
子滈、渙、渢滈避嫌不舉進士。綯輔政，而滈與鄭顥為姻家，怙勢驕偃，通賓 客，招權，以射取四方貨財，皆側目無敢言。懿宗嗣位，數為人白發其事，故綯去 宰相。因丐滈與群進士試有司，詔可，是歲及第。諫議大夫崔瑄劾奏綯以十二月去 位，而有司解牒盡十月，屈朝廷取士法為滈家事，請委御史按實其罪。不聽。滈乃 以長安尉為集賢校理。稍遷右拾遺、史館修撰。詔下，左拾遺劉蛻、起居郎張雲交 疏指其惡，且言：「綯用李琢為安南都護，首亂南方，贓虐流著，使天下兵戈調斂 不給。琢本進賂於滈，滈為人子，陷綯於惡，顧可為諫臣乎？」又劾：「綯，大臣， 當調護國本，而大中時，乃引諫議大夫豆盧籍、刑部侍郎李鄴為夔王等侍讀，亂長 幼序，使先帝貽厥之謀幾不及陛下。且氵高居當時，謂之『白衣宰相』。滈未嘗舉 進士，而妄言已解，使天下謂無解及第，不已罔乎？」滈亦懼，求換它官，改詹事 府司直。綯方守淮南，上奏自治，帝為貶云為興元少尹，蛻華陰令。滈亦湮厄不振 死。

huàn fán jiē jǔ jìn shì, huàn zhōng zhōng shū shè rén.
渙、渢皆舉進士，渙終中書舍人。

dìng, zì lǚ cháng, chǔ dì. jí jìn shì dì. tài hé mò, yǐ jià bù láng zhōng wèi hóng wén guǎn zhí xué shì. lǐ xùn luàn, wáng xiá xiū fāng yǐ shì rì jiù zhí, dìng wǎng hè, wèi shén cè jūn bìng shōu, yù shā zhě lǚ yǐ, yǐ ér miǎn. zhōng guì guǎn guān chá shǐ.
定，字履常，楚弟。及進士第。太和末，以駕部郎中為弘文館直學士。李訓亂， 王遐休方以是日就職，定往賀，為神策軍並收，欲殺者屢矣，已而免。終桂管觀察 使。

zàn yuē: dān yòu chǔ jiē dūn rú, dà yī gāo guān, yōng róng miào táng, dào gǔ jīn, chù chéng wù, kě yě yǐ dà jié zé zhī, gài hūn zhōng ér yù biǎo yú! cóng táo shì dāng guó, yì wú zú jī. mù lùn tiān xià bīng yuē: shàng cè mò rú zì zhì. xián yǐ zāi!
贊曰：耽、佑、楚皆惇儒，大衣高冠，雍容廟堂，道古今，處成務，可也；以 大節責之，蓋昬中而玉表歟！悰、綯世當國，亦無足譏。牧論天下兵曰：「上策 莫如自治。」賢矣哉！