bǎi guān yī
百官一
táng zhī guān zhì, qí míng hào lù zhì suī yīn shí zēng sǔn, ér dà dǐ jiē yán suí gù. qí guān sī zhī bié, yuē shěng yuē tái yuē sì yuē jiān yuē wèi yuē fǔ, gè tǒng qí shǔ, yǐ fēn zhí dìng wèi. qí biàn guì jiàn xù láo néng, zé yǒu pǐn yǒu jué yǒu xūn yǒu jiē, yǐ shí kǎo hé ér shēng jiàng zhī, suǒ yǐ rèn qún cái zhì bǎi shì. qí wèi fǎ zé jīng ér mì, qí shī yú shì zé jiǎn ér yì xíng, suǒ yǐ rán zhě, yóu zhí yǒu cháng shǒu, ér wèi yǒu cháng yuán yě. fāng táng zhī shèng shí, qí zhì rú cǐ. gài qí shǐ wèi cháng bù yù lì zhì dù míng jì gāng wèi wàn shì fǎ, ér cháng zhì yú jiāo qīn fēn luàn zhě, yóu qí shí jūn bù néng shèn shǒu, ér xùn yī qiè zhī gǒu qiě, gù qí shì yù fán ér guān yì rǒng, zhì shī qí zhí yè ér zú bù néng fù.
唐之官制,其名号禄秩虽因时增损,而大抵皆沿隋故。其官司之别,曰省、曰 台、曰寺、曰监、曰卫、曰府,各统其属,以分职定位。其辩贵贱、叙劳能,则有 品、有爵、有勋、有阶,以时考核而升降之,所以任群材、治百事。其为法则精而 密,其施于事则简而易行,所以然者,由职有常守,而位有常员也。方唐之盛时, 其制如此。盖其始未尝不欲立制度、明纪纲为万世法,而常至于交侵纷乱者,由其 时君不能慎守,而徇一切之苟且,故其事愈繁而官益冗,至失其职业而卒不能复。
chū, tài zōng shěng nèi wài guān, dìng zhì wèi qī bǎi sān shí yuán, yuē:" wú yǐ cǐ dài tiān xià xián cái, zú yǐ." rán shì shí yǐ yǒu yuán wài zhì, qí hòu yòu yǒu tè zhì, tóng zhèng yuán. zhì yú jiǎn jiào jiān shǒu pàn zhī zhī lèi, jiē fēi běn zhì. yòu yǒu zhì shǐ zhī míng, huò yīn shì ér zhì, shì yǐ zé bà, huò suì zhì ér bù fèi. qí míng lèi fán duō, mò néng biàn jǔ. zì zhōng shì yǐ hòu, dào qǐ bīng xìng, yòu yǒu jūn gōng zhī guān, suì bù shèng qí làn yǐ. gù cǎi qí gāng mù tiáo lǐ kě wèi hòu fǎ, jí shì suī fēi zhèng hòu shì zūn yòng yīn réng ér bù néng gǎi zhě, zhe yú piān.
初,太宗省内外官,定制为七百三十员,曰:“吾以此待天下贤材,足矣。” 然是时已有员外置,其后又有特置,同正员。至于检校、兼、守、判、知之类,皆 非本制。又有置使之名,或因事而置,事已则罢,或遂置而不废。其名类繁多,莫 能遍举。自中世已后,盗起兵兴,又有军功之官,遂不胜其滥矣。故采其纲目条理 可为后法,及事虽非正后世遵用因仍而不能改者,著于篇。
zǎi xiàng zhī zhí, zuǒ tiān zǐ zǒng bǎi guān zhì wàn shì, qí rèn zhòng yǐ. rán zì hàn yǐ lái, wèi hào bù tóng, ér táng shì zǎi xiàng, míng yóu bù zhèng. chū, táng yīn suí zhì, yǐ sān xǐng zhī zhǎng zhōng shū lìng shì zhōng shàng shū lìng gòng yì guó zhèng, cǐ zǎi xiàng zhí yě. qí hòu, yǐ tài zōng cháng wèi shàng shū lìng, chén xià bì bù gǎn jū qí zhí, yóu shì pú yè wèi shàng shū shěng zhǎng guān, yǔ shì zhōng zhōng shū lìng hào wèi zǎi xiàng, qí pǐn wèi jì chóng, bù yù qīng yǐ shòu rén, gù cháng yǐ tā guān jū zǎi xiàng zhí, ér jiǎ yǐ tā míng. zì tài zōng shí, dù yān yǐ lì bù shàng shū cān yì cháo zhèng, wèi zhēng yǐ mì shū jiān cān yù cháo zhèng, qí hòu huò yuē" cān yì dé shī"" cān zhī zhèng shì" zhī lèi, qí míng fēi yī, jiē zǎi xiàng zhí yě. zhēn guān bā nián, pú yè lǐ jìng yǐ jí cí wèi, zhào jí xiǎo chōu, sān liǎng rì yī zhì zhōng shū mén xià píng zhāng shì, ér" píng zhāng shì" zhī míng gài qǐ yú cǐ. qí hòu, lǐ jī yǐ tài zǐ zhān shì tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, wèi tóng shì zhōng zhōng shū lìng yě, ér" tóng sān pǐn" zhī míng gài qǐ yú cǐ. rán èr míng bù zhuān yòng, ér tuó guān jū zhí zhě yóu jiǎ tuó míng rú gù. zì gāo zōng yǐ hòu, wèi zǎi xiàng zhě bì jiā" tóng zhōng shū mén xià sān pǐn", suī pǐn gāo zhě yì rán wéi sān gōng sān shī zhōng shū lìng zé fǒu. qí hòu gǎi yì guān míng, ér zhāng wén guàn yǐ dōng tái shì láng tóng dōng xī tái sān pǐn," tóng sān pǐn" rù xián, zì wén guàn shǐ. yǒng chún yuán nián, yǐ huáng mén shì láng guō dài jǔ bīng bù shì láng cén zhǎng qiàn děng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì," píng zhāng shì" rù xián, zì dài jǔ děng shǐ. zì shì yǐ hòu, zhōng táng zhī shì bù néng gǎi.
宰相之职,佐天子总百官、治万事,其任重矣。然自汉以来,位号不同,而唐 世宰相,名尤不正。初,唐因隋制,以三省之长中书令、侍中、尚书令共议国政, 此宰相职也。其后,以太宗尝为尚书令,臣下避不敢居其职,由是仆射为尚书省长 官,与侍中、中书令号为宰相,其品位既崇,不欲轻以授人,故常以他官居宰相职, 而假以他名。自太宗时,杜淹以吏部尚书参议朝政,魏徵以秘书监参预朝政,其后 或曰“参议得失”、“参知政事”之类,其名非一,皆宰相职也。贞观八年,仆射 李靖以疾辞位,诏疾小瘳,三两日一至中书门下平章事,而“平章事”之名盖起于 此。其后,李勣以太子詹事同中书门下三品,谓同侍中、中书令也,而“同三品” 之名盖起于此。然二名不专用,而佗官居职者犹假佗名如故。自高宗已后,为宰相 者必加“同中书门下三品”,虽品高者亦然;惟三公、三师、中书令则否。其后改 易官名,而张文瓘以东台侍郎同东西台三品,“同三品”入衔,自文瓘始。永淳元 年,以黄门侍郎郭待举、兵部侍郎岑长倩等同中书门下平章事,“平章事”入衔, 自待举等始。自是以后,终唐之世不能改。
chū, sān xǐng zhǎng guān yì shì yú mén xià shěng zhī zhèng shì táng, qí hòu, péi yán zì shì zhōng qiān zhōng shū lìng, nǎi xǐ zhèng shì táng yú zhōng shū shěng. kāi yuán zhōng, zhāng shuō wèi xiāng, yòu gǎi zhèng shì táng hào" zhōng shū mén xià", liè wǔ fáng yú qí hòu: yī yuē lì fáng, èr yuē shū jī fáng, sān yuē bīng fáng, sì yuē hù fáng, wǔ yuē xíng lǐ fáng, fēn cáo yǐ zhǔ zhòng wù yān.
初,三省长官议事于门下省之政事堂,其后,裴炎自侍中迁中书令,乃徙政事 堂于中书省。开元中,张说为相,又改政事堂号“中书门下”,列五房于其后:一 曰吏房,二曰枢机房,三曰兵房,四曰户房,五曰刑礼房,分曹以主众务焉。
zǎi xiàng shì wú bù tǒng, gù bù yǐ yī zhí míng guān, zì kāi yuán yǐ hòu, cháng yǐ lǐng tā zhí, shí yù zhòng qí shì, ér fǎn qīng zǎi xiàng zhī tǐ. gù shí fāng yòng bīng, zé wèi jié dù shǐ shí chóng rú xué, zé wèi dà xué shì shí jí cái yòng, zé wèi yán tiě zhuǎn yùn shǐ, yòu qí shén zé wèi yán zī kù shǐ. zhì yú guó shǐ tài qīng gōng zhī lèi, qí míng pō duō, jiē bù zú qǔ fǎ, gù bù zhe qí xiáng.
宰相事无不统,故不以一职名官,自开元以后,常以领他职,实欲重其事,而 反轻宰相之体。故时方用兵,则为节度使;时崇儒学,则为大学士;时急财用,则 为盐铁转运使,又其甚则为延资库使。至于国史、太清宫之类,其名颇多,皆不足 取法,故不著其详。
xué shì zhī zhí, běn yǐ wén xué yán yǔ bèi gù wèn, chū rù shì cóng, yīn dé cān móu yì nà jiàn zhēng, qí lǐ yóu chǒng ér hàn lín yuàn zhě, dài zhào zhī suǒ yě.
学士之职,本以文学言语被顾问,出入侍从,因得参谋议、纳谏诤,其礼尤宠; 而翰林院者,待诏之所也。
táng zhì, shèng yú suǒ zài, bì yǒu wén cí jīng xué zhī shì, xià zhì bo yī jì shù zhī liú, jiē zhí yú bié yuàn, yǐ bèi yàn jiàn ér wén shū zhào lìng, zé zhōng shū shè rén zhǎng zhī. zì tài zōng shí, míng rú xué shì shí shí zhào yǐ cǎo zhì, rán yóu wèi yǒu míng hào gān fēng yǐ hòu, shǐ hào" běi mén xué shì". xuán zōng chū, zhì" hàn lín dài zhào", yǐ zhāng shuō lù jiān zhāng jiǔ líng děng wéi zhī, táng sì fāng biǎo shū pī dā yìng hé wén zhāng jì ér yòu yǐ zhōng shū wù jù, wén shū duō yōng zhì, nǎi xuǎn wén xué zhī shì, hào" hàn lín gòng fèng", yǔ jí xián yuàn xué shì fēn zhǎng zhì zhào shū chì. kāi yuán èr shí liù nián, yòu gǎi hàn lín gòng fèng wéi xué shì, bié zhì xué shì yuàn, zhuān zhǎng nèi mìng. fán bài miǎn jiàng xiàng hào lìng zhēng fá, jiē yòng bái má. qí hòu, xuǎn yòng yì zhòng, ér lǐ yù yì qīn, zhì hào wèi" nèi xiāng", yòu yǐ wéi tiān zǐ sī rén. fán chōng qí zhí zhě wú dìng yuán, zì zhū cáo shàng shū xià zhì jiào shū láng, jiē dé yǔ xuǎn. rù yuàn yī suì, zé qiān zhī zhì gào, wèi zhī zhì gào zhě bù zuò wén shū, bān cì gè yǐ qí guān, nèi yàn zé jū zǎi xiàng zhī xià, yī pǐn zhī shàng. xiàn zōng shí, yòu zhì" xué shì chéng zhǐ". táng zhī xué shì, hóng wén jí xián fēn lì zhōng shū mén xià shěng, ér hàn lín xué shì dú wú suǒ shǔ, gù fù liè yú cǐ yún.
唐制,乘舆所在,必有文词、经学之士,下至卜、医、伎术之流,皆直于别院, 以备宴见;而文书诏令,则中书舍人掌之。自太宗时,名儒学士时时召以草制,然 犹未有名号;乾封以后,始号“北门学士”。玄宗初,置“翰林待诏”,以张说、 陆坚、张九龄等为之,堂四方表疏批答、应和文章;既而又以中书务剧,文书多壅 滞,乃选文学之士,号“翰林供奉”,与集贤院学士分掌制诏书敕。开元二十六年, 又改翰林供奉为学士,别置学士院,专掌内命。凡拜免将相、号令征伐,皆用白麻。 其后,选用益重,而礼遇益亲,至号为“内相”,又以为天子私人。凡充其职者无 定员,自诸曹尚书下至校书郎,皆得与选。入院一岁,则迁知制诰,未知制诰者不 作文书,班次各以其官,内宴则居宰相之下,一品之上。宪宗时,又置“学士承旨”。 唐之学士,弘文、集贤分隶中书、门下省,而翰林学士独无所属,故附列于此云。
sān shī sān gōng
○三师三公
tài shī tài fù tài bǎo gè yī rén, shì wèi sān shī tài wèi sī tú sī kōng gè yī rén, shì wèi sān gōng. jiē zhèng yī pǐn. sān shī, tiān zǐ suǒ shī fǎ, wú suǒ zǒng zhí, fēi qí rén zé quē. sān gōng, zuǒ tiān zǐ lǐ yīn yáng píng bāng guó, wú suǒ bù tǒng. qīn wáng bài zhě bù qīn shì, jì sì quē zé shè. suí fèi sān shī, zhēn guān shí yī nián fù zhì, yǔ sān gōng jiē bù shè guān shǔ.
太师、太傅、太保各一人,是为三师;太尉、司徒、司空各一人,是为三公。 皆正一品。三师,天子所师法,无所总职,非其人则阙。三公,佐天子理阴阳、平 邦国,无所不统。亲王拜者不亲事,祭祀阙则摄。隋废三师,贞观十一年复置,与 三公皆不设官属。
shàng shū shěng
○尚书省
shàng shū lìng yī rén, zhèng èr pǐn, zhǎng diǎn lǐng bǎi guān. qí shǔ yǒu liù shàng shū: yī yuē lì bù, èr yuē hù bù, sān yuē lǐ bù, sì yuē bīng bù, wǔ yuē xíng bù, liù yuē gōng bù. liù shàng shū: bīng bù lì bù wèi qián xíng, xíng bù hù bù wèi zhōng xíng, gōng bù lǐ bù wèi hòu xíng xíng zǒng sì sī, yǐ běn háng wéi tóu sī, yú wèi zi sī. shù wù jiē huì jué yān. fán shàng zhī dǎi xià, qí zhì yǒu liù: yī yuē zhì, èr yuē chì, sān yuē cè, tiān zǐ yòng zhī sì yuē lìng, huáng tài zi yòng zhī wǔ yuē jiào, qīn wáng gōng zhǔ yòng zhī liù yuē fú, shěng xià yú zhōu, zhōu xià yú xiàn, xiàn xià yú xiāng. xià zhī dá shàng, qí zhì yǒu liù: yī yuē biǎo, èr yuē zhuàng, sān yuē jiān, sì yuē qǐ, wǔ yuē cí, liù yuē dié. zhū sī xiāng zhì, qí zhì yǒu sān: yī yuē guān, èr yuē cì, sān yuē yí. fán shòu nèi wài bǎi sī zhī shì, jiē yìn qí fā rì wèi chéng, yī yuē shòu, èr yuē bào. zhū zhōu jì zòu dá jīng shī, yǐ shì dà xiǎo duō shǎo wèi zhī jié. fán fú yí guān dié, bì qiǎn yú dū shěng nǎi xià. tiān xià dà shì bù jué zhě, jiē shàng shàng shū shěng. fán zhì chì jì zòu zhī shù shěng fú xuān gào zhī jié, yǐ suì zhōng wèi duàn. lóng shuò èr nián, gǎi shàng shū shěng yuē zhōng tái, fèi shàng shū lìng shàng shū yuē tài cháng bó, shì láng yuē shǎo cháng bó. guāng zhái yuán nián, gǎi shàng shū shěng yuē wén chāng tái, é yuē wén chāng dū shěng. chuí gǒng yuán nián yuē dōu tái, cháng ān sān nián yuē zhōng tái.
尚书令一人,正二品,掌典领百官。其属有六尚书:一曰吏部,二曰户部,三 曰礼部,四曰兵部,五曰刑部,六曰工部。六尚书:兵部、吏部为前行,刑部、户 部为中行,工部、礼部为后行;行总四司,以本行为头司,余为子司。庶务皆会决 焉。凡上之逮下,其制有六:一曰制,二曰敕,三曰册,天子用之;四曰令,皇太 子用之;五曰教,亲王、公主用之;六曰符,省下于州,州下于县,县下于乡。下 之达上,其制有六:一曰表,二曰状,三曰笺,四曰启,五曰辞,六曰牒。诸司相 质,其制有三:一曰关,二曰刺,三曰移。凡授内外百司之事,皆印其发日为程, 一曰受,二曰报。诸州计奏达京师,以事大小多少为之节。凡符、移、关、牒,必 遣于都省乃下。天下大事不决者,皆上尚书省。凡制敕计奏之数、省符宣告之节, 以岁终为断。龙朔二年,改尚书省曰中台,废尚书令;尚书曰太常伯,侍郎曰少常 伯。光宅元年,改尚书省曰文昌台,俄曰文昌都省。垂拱元年曰都台,长安三年曰 中台。
zuǒ yòu pú yè gè yī rén, cóng èr pǐn, zhǎng tǒng lǐ liù guān, wèi lìng zhī èr, lìng quē zé zǒng shěng shì, hé yù shǐ jiū bù dàng zhě. lóng shuò èr nián, gǎi zuǒ yòu pú yè yuē zuǒ yòu kuāng zhèng, guāng zhái yuán nián yuē wén chāng zuǒ yòu xiāng kāi yuán yuán nián yuē zuǒ yòu chéng xiàng tiān bǎo yuán nián fù.
左右仆射各一人,从二品,掌统理六官,为令之贰,令阙则总省事,劾御史纠 不当者。龙朔二年,改左右仆射曰左右匡政,光宅元年曰文昌左右相;开元元年曰 左、右丞相;天宝元年复。
zuǒ chéng yī rén, zhèng sì pǐn shàng yòu chéng yī rén, zhèng sì pǐn xià. zhǎng biàn liù guān zhī yí, jiū zhèng shěng nèi, hé yù shǐ jǔ bù dàng zhě. lì bù hù bù lǐ bù, zuǒ chéng zǒng yān bīng bù xíng bù gōng bù, yòu chéng zǒng yān. láng zhōng gè yī rén, cóng wǔ pǐn shàng yuán wài láng gè yī rén, cóng liù pǐn shàng. zhǎng fù zhū sī zhī wù, jǔ jī wéi, shǔ fú mù, zhī sù zhí, wèi chéng zhī èr. yǐ dōu shì shòu shì fā chén chá jī shī jiān yìn gěi zhǐ bǐ yǐ zhǔ shì lìng shǐ shū lìng shǐ shǔ fù wén àn, chū fú mù yǐ tíng cháng qǐ bì chuán jìn yuē yǐ zhǎng gù shǒu dāng cāng kù jí chén shè. zhū sī jiē rú zhī. suí shàng shū shěng zhū sī láng jí chéng wù láng gè yī rén, ér fèi zuǒ yòu sī. wǔ dé sān nián, gǎi zhū sī láng wèi láng zhōng, chéng wù láng wèi yuán wài láng. zhēn guān yuán nián, fù zhì zuǒ yòu sī láng zhōng. lóng shuò yuán nián, gǎi zuǒ yòu chéng yuē zuǒ yòu sù jī, láng zhōng yuē zuǒ yòu chéng wù, zhū sī láng zhōng yuē dài fū. yǒng chāng yuán nián, fù zhì yuán wài láng. shén lóng yuán nián shěng, míng nián fù zhì. chū yǒu rì yì bǎi rén, zhǎng chéng chuán sòng fú, hòu fèi.
左丞一人,正四品上;右丞一人,正四品下。掌辩六官之仪,纠正省内,劾御 史举不当者。吏部、户部、礼部,左丞总焉;兵部、刑部、工部,右丞总焉。郎中 各一人,从五品上;员外郎各一人,从六品上。掌付诸司之务,举稽违,署符目, 知宿直,为丞之贰。以都事受事发辰、察稽失、监印、给纸笔;以主事、令史、书 令史署覆文案,出符目;以亭长启闭、传禁约;以掌固守当仓库及陈设。诸司皆如 之。隋尚书省诸司郎及承务郎各一人,而废左右司。武德三年,改诸司郎为郎中, 承务郎为员外郎。贞观元年,复置左右司郎中。龙朔元年,改左右丞曰左右肃机, 郎中曰左右承务,诸司郎中曰大夫。永昌元年,复置员外郎。神龙元年省,明年复 置。初有驲驿百人,掌乘传送符,后废。
dōu shì gè liù rén, cóng qī pǐn shàng zhǔ shì gè liù rén, cóng bā pǐn xià. lì bù kǎo gōng lǐ bù zhǔ shū jiē rú zhī. zhū sī zhǔ shì, cóng jiǔ pǐn shàng. yǒu lìng shǐ gè shí bā rén, shū lìng shǐ gè sān shí liù rén, tíng cháng gè liù rén, zhǎng gù gè shí sì rén.
都事各六人,从七品上;主事各六人,从八品下。吏部考功、礼部主书皆如之。 诸司主事,从九品上。有令史各十八人,书令史各三十六人,亭长各六人,掌固各 十四人。
lì bù
○吏部
shàng shū yī rén, zhèng sān pǐn shì láng èr rén, zhèng sì pǐn shàng láng zhōng èr rén, zhèng wǔ pǐn shàng yuán wài láng èr rén, cóng liù pǐn shàng. zhǎng wén xuǎn xūn fēng kǎo kè zhī zhèng. yǐ sān quán zhī fǎ guān tiān xià zhī cái, yǐ shēn yán shū pàn dé xíng cái yòng láo xiào jiào qí yōu liè ér dìng qí liú fàng, wèi zhī zhù nǐ. wǔ pǐn yǐ shàng, yǐ míng shàng ér tīng zhì shòu liù pǐn yǐ xià, liàng zī ér rèn zhī. qí shǔ yǒu sì: yī yuē lì bù, èr yuē sī fēng, sān yuē sī xūn, sì yuē kǎo gōng.
尚书一人,正三品;侍郎二人,正四品上;郎中二人,正五品上;员外郎二人, 从六品上。掌文选、勋封、考课之政。以三铨之法官天下之材,以身、言、书、判、 德行、才用、劳效较其优劣而定其留放,为之注拟。五品以上,以名上而听制授; 六品以下,量资而任之。其属有四:一曰吏部,二曰司封,三曰司勋,四曰考功。
lì bù láng zhōng, zhǎng wén guān jiē pǐn cháo jí lù cì, gěi qí gào shēn jiǎ shǐ, yī rén zhǎng xuǎn bǔ liú wài guān. yuán wài láng èr rén, cóng liù pǐn shàng, yī rén pàn nán cáo. jiē wèi shàng shū shì láng zhī èr. fán wén guān jiǔ pǐn, yǒu zhèng yǒu cóng, zì zhèng sì pǐn yǐ xià, yǒu shàng xià, wèi sān shí děng. fán wén sàn jiē èr shí jiǔ: cóng yī pǐn yuē kāi fǔ yí tóng sān sī, zhèng èr pǐn yuē tè jìn, cóng èr pǐn yuē guāng lù dài fu, zhèng sān pǐn yuē jīn zǐ guāng lù dài fu, cóng sān pǐn yuē yín qīng guāng lù dài fu, zhèng sì pǐn shàng yuē zhèng yì dài fū, zhèng sì pǐn xià yuē tōng yì dài fū, cóng sì pǐn shàng yuē tài zhōng dài fū, cóng sì pǐn xià yuē zhōng dài fū, zhèng wǔ pǐn shàng yuē zhōng sàn dài fū, zhèng wǔ pǐn xià yuē cháo yì dài fū, cóng wǔ pǐn shàng yuē cháo qǐng dà fū, cóng wǔ pǐn xià yuē cháo sàn dài fū, zhèng liù pǐn shàng yuē cháo yì láng, zhèng liù pǐn xià yuē chéng yì láng, cóng liù pǐn shàng yuē fèng yì láng, cóng liù pǐn xià yuē tōng zhí láng, zhèng qī pǐn shàng yuē cháo qǐng láng, zhèng qī pǐn xià yuē xuān dé láng, cóng qī pǐn shàng yuē cháo sàn láng, cóng qī pǐn xià yuē xuān yì láng, zhèng bā pǐn shàng yuē jǐ shì láng, zhèng bā pǐn xià yuē zhēng shì láng, cóng bā pǐn shàng yuē chéng fèng láng, cóng bā pǐn xià yuē chéng wù láng, zhèng jiǔ pǐn shàng yuē rú lín láng, zhèng jiǔ pǐn xià yuē dēng shì láng, cóng jiǔ pǐn shàng yuē wén lín láng, cóng jiǔ pǐn xià yuē jiāng shì láng. zì sì pǐn, jiē fān shàng yú lì bù bù shàng zhě, suì shū zī qián, sān pǐn yǐ shàng liù bǎi, liù pǐn yǐ xià yī qiān, shuǐ hàn chóng shuāng jiǎn bàn zī. yǒu wén yì lè jīng shàng zhě, měi zhōu qī rén liù shí bù lè jiǎn xuǎn zhě, bà shū. xūn guān yì rú zhī. yǐ zhēng zhèn gōng dé hù jūn yǐ shàng zhě, nà zī jiǎn sān zhī yī. fán liú wài jiǔ pǐn, qǔ qí shū jì shí wù, qí xiào shì quán zhù, yǔ liú nèi lüè tóng, wèi zhī xiǎo xuǎn.
吏部郎中,掌文官阶品、朝集、禄赐,给其告身、假使,一人掌选补流外官。 员外郎二人,从六品上,一人判南曹。皆为尚书、侍郎之贰。凡文官九品,有正、 有从,自正四品以下,有上、下,为三十等。凡文散阶二十九:从一品曰开府仪同 三司,正二品曰特进,从二品曰光禄大夫,正三品曰金紫光禄大夫,从三品曰银青 光禄大夫,正四品上曰正议大夫,正四品下曰通议大夫,从四品上曰太中大夫,从 四品下曰中大夫,正五品上曰中散大夫,正五品下曰朝议大夫,从五品上曰朝请大 夫,从五品下曰朝散大夫,正六品上曰朝议郎,正六品下曰承议郎,从六品上曰奉 议郎,从六品下曰通直郎,正七品上曰朝请郎,正七品下曰宣德郎,从七品上曰朝 散郎,从七品下曰宣义郎,正八品上曰给事郎,正八品下曰徵事郎,从八品上曰承 奉郎,从八品下曰承务郎,正九品上曰儒林郎,正九品下曰登仕郎,从九品上曰文 林郎,从九品下曰将仕郎。自四品,皆番上于吏部;不上者,岁输资钱,三品以上 六百,六品以下一千,水、旱、虫、霜减半资。有文艺乐京上者,每州七人;六十 不乐简选者,罢输。勋官亦如之。以征镇功得护军以上者,纳资减三之一。凡流外 九品,取其书、计、时务,其校试、铨注,与流内略同,谓之小选。
lì bù zhǔ shì sì rén, sī fēng zhǔ shì èr rén, sī xūn zhǔ shì sì rén, kǎo gōng zhǔ shì sān rén. wǔ dé wǔ nián gǎi xuǎn bù yuē lì bù, qī nián shěng shì láng. zhēn guān èr nián fù zhì. lóng shuò yuán nián gǎi lì bù yuē sī liè, zhǔ jué yuē sī fēng, kǎo gōng yuē sī jī. wǔ hòu guāng zhái yuán nián gǎi lì bù yuē tiān guān. chuí gǒng yuán nián gǎi zhǔ jué yuē sī fēng. tiān bǎo shí yī zài gǎi lì bù yuē wén bù, zhì dé èr zài fù jiù. yǒu lì bù lìng shǐ sān shí rén, shū lìng shǐ liù shí rén zhì shū lìng shǐ shí sì rén jiǎ kù lìng shǐ shí yī rén, tíng cháng bā rén, zhǎng gù shí èr rén sī fēng lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén sī xūn lìng shǐ sān shí sān rén, shū lìng shǐ liù shí qī rén, zhǎng gù sì rén kǎo gōng lìng shǐ shí wǔ rén, shū lìng shǐ sān shí rén, zhǎng gù sì rén.
吏部主事四人,司封主事二人,司勋主事四人,考功主事三人。武德五年改选 部曰吏部,七年省侍郎。贞观二年复置。龙朔元年改吏部曰司列,主爵曰司封,考 功曰司绩。武后光宅元年改吏部曰天官。垂拱元年改主爵曰司封。天宝十一载改吏 部曰文部,至德二载复旧。有吏部令史三十人,书令史六十人;制书令史十四人; 甲库令史十一人,亭长八人,掌固十二人;司封令史四人,书令史九人,掌固四人; 司勋令史三十三人,书令史六十七人,掌固四人;考功令史十五人,书令史三十人, 掌固四人。
sī fēng láng zhōng yī rén, cóng wǔ pǐn shàng yuán wài láng yī rén, cóng liù pǐn shàng zhū láng zhōng yuán wài láng pǐn jiē rú zhī. zhǎng fēng mìng cháo huì cì yǔ zhī jí. fán jué jiǔ děng: yī yuē wáng, shí yì wàn hù, zhèng yī pǐn èr yuē sì wáng jùn wáng, shí yì wǔ qiān hù, cóng yī pǐn sān yuē guó gōng, shí yì sān qiān hù, cóng yī pǐn sì yuē kāi guó jùn gōng, shí yì èr qiān hù, zhèng èr pǐn wǔ yuē kāi guó xiàn gōng, shí yì qiān wǔ bǎi hù, cóng èr pǐn liù yuē kāi guó xiàn hóu, shí yì qiān hù, cóng sān pǐn qī yuē kāi guó xiàn bó, shí yì qī bǎi hù, zhèng sì pǐn shàng bā yuē kāi guó xiàn zi, shí yì wǔ bǎi hù, zhèng wǔ pǐn shàng jiǔ yuē kāi guó xiàn nán, shí yì sān bǎi hù, cóng wǔ pǐn shàng. huáng xiōng dì huáng zǐ, jiē fēng guó wèi qīn wáng huáng tài zǐ zi, wèi jùn wáng qīn wáng zhī zǐ, chéng dí zhě wèi sì wáng, zhū zǐ wèi jùn gōng, yǐ ēn jìn zhě fēng jùn wáng xí jùn wáng sì wáng zhě, fēng guó gōng. huáng gū wèi dà cháng gōng zhǔ, zhèng yī pǐn zǐ mèi wèi cháng gōng zhǔ, nǚ wèi gōng zhǔ, jiē shì yī pǐn huáng tài zǐ nǚ wèi jùn zhǔ, cóng yī pǐn qīn wáng nǚ wèi xiàn zhǔ, cóng èr pǐn. fán wáng gōng shí wǔ yǐ shàng, yù cháo jí, zōng qīn nǚ fù zhū wáng cháng nǚ yuè èr cān. nèi mìng fù, yī pǐn mǔ wèi zhèng sì pǐn jùn jūn, èr pǐn mǔ wèi cóng sì pǐn jùn jūn, sān pǐn sì pǐn mǔ wèi zhèng wǔ pǐn xiàn jūn. fán zhū wáng gōng zhǔ wài qī zhī jiā, bo zhù zhàn xiāng bù rù mén. wáng fēi gōng zhǔ jùn xiàn zhǔ lí jū yǒu zi zhě, bù zài jià. fán wài mìng fù yǒu liù wáng sì wáng jùn wáng zhī mǔ qī wèi fēi, wén wǔ guān yī pǐn guó gōng zhī mǔ qī wèi guó fū rén, sān pǐn yǐ shàng mǔ qī wèi jùn fū rén, sì pǐn mǔ qī wèi jùn jūn, wǔ pǐn mǔ qī wèi xiàn jūn, xūn guān sì pǐn yǒu fēng zhě mǔ qī wèi xiāng jūn. fán wài mìng fù cháo cān, shì fū zǐ zhī pǐn. zhū fān sān pǐn yǐ shàng mǔ qī shòu fēng yǐ zhì. liú wài jì shù guān, bù fēng mǔ qī. qīn wáng, rú rén èr rén, shì zhèng wǔ pǐn, yìng shí rén, shì cóng liù pǐn èr pǐn, yìng bā rén, shì zhèng qī pǐn guó gōng jí sān pǐn, yìng liù rén, shì cóng qī pǐn sì pǐn, yìng sì rén, shì zhèng bā pǐn wǔ pǐn, yìng sān rén, shì cóng bā pǐn. fán zhì yìng, shàng qí shù, bǔ yǐ gào shēn. sàn guān sān pǐn yǐ shàng, jiē zhì yìng. fán fēng hù, sān dīng yǐ shàng wèi lǜ, suì zū sān zhī yī rù yú cháo tíng. shí shí fēng zhě, dé zhēn hù, fēn shí zhū zhōu. huáng hòu zhū wáng gōng zhǔ shí yì, jiē yǒu kè hù. míng shān dà chuān jī nèi zhī dì, jiē bù yǐ fēng.
司封郎中一人,从五品上;员外郎一人,从六品上;诸郎中、员外郎品皆如之。 掌封命、朝会、赐予之级。凡爵九等:一曰王,食邑万户,正一品;二曰嗣王、郡 王,食邑五千户,从一品;三曰国公,食邑三千户,从一品;四曰开国郡公,食邑 二千户,正二品;五曰开国县公,食邑千五百户,从二品;六曰开国县侯,食邑千 户,从三品;七曰开国县伯,食邑七百户,正四品上;八曰开国县子,食邑五百户, 正五品上;九曰开国县男,食邑三百户,从五品上。皇兄弟、皇子,皆封国为亲王; 皇太子子,为郡王;亲王之子,承嫡者为嗣王,诸子为郡公,以恩进者封郡王;袭 郡王、嗣王者,封国公。皇姑为大长公主,正一品;姊妹为长公主,女为公主,皆 视一品;皇太子女为郡主,从一品;亲王女为县主,从二品。凡王、公十五以上, 预朝集,宗亲女妇、诸王长女月二参。内命妇,一品母为正四品郡君,二品母为从 四品郡君,三品、四品母为正五品县君。凡诸王、公主、外戚之家,卜、祝、占、 相不入门。王妃、公主、郡县主嫠居有子者,不再嫁。凡外命妇有六;王、嗣王、 郡王之母、妻为妃,文武官一品、国公之母、妻为国夫人,三品以上母、妻为郡夫 人,四品母、妻为郡君,五品母、妻为县君,勋官四品有封者母、妻为乡君。凡外 命妇朝参,视夫、子之品。诸蕃三品以上母、妻授封以制。流外技术官,不封母、 妻。亲王,孺人二人,视正五品,媵十人,视从六品;二品,媵八人,视正七品; 国公及三品,媵六人,视从七品;四品,媵四人,视正八品;五品,媵三人,视从 八品。凡置媵,上其数,补以告身。散官三品以上,皆置媵。凡封户,三丁以上为 率,岁租三之一入于朝庭。食实封者,得真户,分食诸州。皇后、诸王、公主食邑, 皆有课户。名山、大川、畿内之地,皆不以封。
sī xūn láng zhōng yī rén, yuán wài láng èr rén, zhǎng guān lì xūn jí. fán shí yǒu èr zhuǎn wéi shàng zhù guó, shì zhèng èr pǐn shí yǒu yī zhuǎn wéi zhù guó, shì cóng èr pǐn shí zhuǎn wéi shàng hù jūn, shì zhèng sān pǐn jiǔ zhuàn wèi hù jūn, shì cóng sān pǐn bā zhuǎn wéi shàng qīng chē dū wèi, shì zhèng sì pǐn qī zhuǎn wéi qīng chē dū wèi, shì cóng sì pǐn liù zhuǎn wéi shàng qí dū wèi, shì zhèng wǔ pǐn wǔ zhuǎn wéi qí dū wèi, shì cóng wǔ pǐn sì zhuǎn wéi xiāo qí wèi, shì zhèng liù pǐn sān zhuǎn wéi fēi qí wèi, shì cóng liù pǐn èr zhuǎn wéi yún qí wèi, shì zhèng qī pǐn yī zhuǎn wéi wǔ qí wèi, shì cóng qī pǐn. fán yǐ gōng shòu zhě, fù shí rán hòu zòu nǐ, zhàn gōng zé jì shā huò zhī shù. jiān chéng kǔ zhàn, gōng dì yī zhě, sān zhuǎn. chū shǎo jī duō, yuē shàng zhèn bīng shù xiāng dāng, yuē zhōng zhèn chū duō jī shǎo, yuē xià zhèn shǐ shí wèi jiāo, xiàn jiān tū zhòng, dí yīn ér bài zhě, yuē tiào dàng. shā huò shí zhī sì, yuē shàng huò shí zhī èr, yuē zhōng huò shí zhī yī, yuē xià huò. fán chóu gōng zhī děng: jiàn rèn qián zī cháng xuǎn, yuē shàng zī wén wǔ sàn guān wèi guān xūn guān wǔ pǐn yǐ shàng, yuē cì zī wǔ pǐn yǐ shàng zǐ sūn, shàng zhù guó zhù guó zǐ, xūn guān liù pǐn yǐ xià, yuē xià zī bái dīng wèi shì, yuē wú zī. tiào dàng rén, shàng zī jiā èr jiē, cì zī xià zī wú zī yǐ cì jiàng. fán shàng zhèn: shàng huò wǔ zhuǎn, zhōng huò sì zhuǎn, xià huò sān zhuǎn, dì èr dì sān děng dì jiàng yān. zhōng zhèn zhī shàng huò shì shàng zhèn zhī zhōng huò, zhōng huò shì shàng zhèn zhī xià huò, xià huò liǎng zhuǎn. xià zhèn zhī shàng huò shì zhōng zhèn zhī zhōng huò, zhōng huò shì zhōng zhèn zhī xià huò, xià huò yī zhuǎn. pò mán liáo, shàng zhèn shàng huò, bǐ liǎng fān jiàng èr zhuǎn. fán xūn guān jiǔ bǎi rén, wú zhí rèn zhě, fān shàng yú bīng bù, shì yuǎn jìn wèi shí èr fān, yǐ qiáng gàn zhě wèi fān tóu, liú sù wèi zhě wèi fān, yuè shàng. wài zhōu fēn wǔ fān, zhǔ chéng mén cāng kù, zhí dāo. shàng zhù guó yǐ xià fān shàng sì nián, xiāo qí wèi yǐ xià fān shàng wǔ nián, jiǎn yú bīng bù, shòu sàn guān bù dì zhě, wǔ pǐn yǐ shàng fù fān shàng sì nián, liù pǐn yǐ xià wǔ nián, jiǎn rú chū zài bù zhōng zhě, shí èr nián zé fān shàng liù nián, bā nián zé fān shàng sì nián. xūn zhì shàng zhù guó yǒu yú, zé shòu zhōu yǐ shàng qīn, wú zhě cì wù. tài cháng yīn shēng rén, dé wǔ pǐn yǐ shàng xūn, fēi zhēng tǎo gōng bù chú bù. zhū zhōu shòu xūn rén, suì dì xūn zhī gāo xià, sān yuè yī bào hù bù, yǒu juān miǎn bì yàn.
司勋郎中一人,员外郎二人,掌官吏勋级。凡十有二转为上柱国,视正二品; 十有一转为柱国,视从二品;十转为上护军,视正三品;九转为护军,视从三品; 八转为上轻车都尉,视正四品;七转为轻车都尉,视从四品;六转为上骑都尉,视 正五品;五转为骑都尉,视从五品;四转为骁骑尉,视正六品;三转为飞骑尉,视 从六品;二转为云骑尉,视正七品;一转为武骑尉,视从七品。凡以功授者,覆实 然后奏拟,战功则计杀获之数。坚城苦战,功第一者,三转。出少击多,曰上阵; 兵数相当,曰中阵;出多击少,曰下阵;矢石未交,陷坚突众,敌因而败者,曰跳 荡。杀获十之四,曰上获;十之二,曰中获;十之一,曰下获。凡酬功之等:见任、 前资、常选,曰上资;文武散官、卫官、勋官五品以上,曰次资;五品以上子孙, 上柱国、柱国子,勋官六品以下,曰下资;白丁、卫士,曰无资。跳荡人,上资加 二阶,次资、下资、无资以次降。凡上阵:上获五转,中获四转,下获三转,第二、 第三等递降焉。中阵之上获视上阵之中获,中获视上阵之下获,下获两转。下阵之 上获视中阵之中获,中获视中阵之下获,下获一转。破蛮、獠,上阵上获,比两番 降二转。凡勋官九百人,无职任者,番上于兵部,视远近为十二番,以强干者为番 头,留宿卫者为番,月上。外州分五番,主城门、仓库,执刀。上柱国以下番上四 年,骁骑尉以下番上五年,简于兵部,授散官;不第者,五品以上复番上四年,六 品以下五年,简如初;再不中者,十二年则番上六年,八年则番上四年。勋至上柱 国有余,则授周以上亲,无者赐物。太常音声人,得五品以上勋,非征讨功不除簿。 诸州授勋人,岁第勋之高下,三月一报户部,有蠲免必验。
kǎo gōng láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng wén wǔ bǎi guān gōng guò shàn è zhī kǎo fǎ jí qí xíng zhuàng. ruò sǐ ér chuán yú shǐ guān shì yú tài cháng, zé yǐ qí xíng zhuàng zhì qí dāng bù qí yù míng yú bēi zhě, zé huì bǎi guān yì qí yí shù zhě yǐ wén, bào qí jiā. qí kǎo fǎ, fán bǎi sī zhī zhǎng, suì jiào qí shǔ gōng guò, chà yǐ jiǔ děng, dà hé zhòng ér dú zhī. liú nèi zhī guān, xù yǐ sì shàn: yī yuē dé yì yǒu wén, èr yuē qīng shèn míng zhe, sān yuē gōng píng kě chēng, sì yuē kè qín fěi xiè. shàn zhuàng zhī wài yǒu èr shí qī zuì: yī yuē xiàn kě tì fǒu, shí yí bǔ quē, wèi jìn shì zhī zuì èr yuē quán héng rén wù, zhuó jǐn cái liáng, wèi xuǎn sī zhī zuì sān yuē yáng qīng jī zhuó, bāo biǎn bì dāng, wèi kǎo xiào zhī zuì sì yuē lǐ zhì yí shì, dòng hé jīng diǎn, wèi lǐ guān zhī zuì wǔ yuē yīn lǜ kè xié, bù shī jié zòu, wéi lè guān zhī zuì liù yuē jué duàn bù zhì, yǔ duó hé lǐ, wèi pàn shì zhī zuì qī yuē bù tǒng yǒu fāng, jǐng shǒu wú shī, wèi sù wèi zhī zuì bā yuē bīng shì diào xí, róng zhuāng chōng bèi, wèi dū lǐng zhī zuì jiǔ yuē tuī jū dé qíng, chù duàn píng yǔn, wèi fǎ guān zhī zuì shí yuē chóu xiào jīng shěn, míng yú kān dìng, wèi jiào zhèng zhī zuì shí yī yuē chéng zhǐ fū zòu, tǔ nà míng mǐn, wèi xuān nà zhī zuì shí èr yuē xùn dǎo yǒu fāng, shēng tú kè yè, wéi xué guān zhī zuì. shí sān yuē shǎng fá yán míng, gōng zhàn bì shèng, wèi jūn jiāng zhī zuì shí sì yuē lǐ yì xīng xíng, sù qīng suǒ bù, wéi zhèng jiào zhī zuì shí wǔ yuē xiáng lù diǎn zhèng, cí lǐ jiān jǔ, wéi wén shǐ zhī zuì shí liù yuē fǎng chá jīng shěn, dàn jǔ bì dāng, wèi jiū zhèng zhī zuì shí qī yuē míng yú kān fù, jī shī wú yǐn, wèi jù jiǎn zhī zuì shí bā yuē zhí shì xiū lǐ, gōng chéng qiáng jì, wèi jiān zhǎng zhī zuì shí jiǔ yuē gōng kè jiē chōng, dīng jiàng wú yuàn, wèi yì shǐ zhī zuì èr shí yuē gēng nòu yǐ shí, shōu huò chéng kè, wèi tún guān zhī zuì èr shí yī yuē jǐn yú gài cáng, míng yú chū nà, wèi cāng kù zhī zuì èr shí èr yuē tuī bù yíng xū, jiū lǐ jīng mì, wèi lì guān zhī zuì èr shí sān yuē zhàn hòu yī bǔ, xiào yàn duō zhě, wèi fāng shù zhī zuì èr shí sì yuē jiǎn chá yǒu fāng, xíng lǚ wú yōng, wèi guān jīn zhī zuì èr shí wǔ yuē shì chán fú rǎo, jiān làn bù xíng, wèi shì sī zhī zuì èr shí liù yuē mù yǎng féi shuò, fān xī zī duō, wèi mù guān zhī zuì èr shí qī yuē biān jìng qīng sù, chéng huáng xiū lǐ, wèi zhèn fáng zhī zuì. yī zuì sì shàn wèi shàng shàng, yī zuì sān shàn wèi shàng zhōng, yī zuì èr shàn wèi shàng xià wú zuì ér yǒu èr shàn wèi zhōng shàng, wú zuì ér yǒu yī shàn wèi zhōng zhōng, zhí shì cū lǐ, shàn zuì bù wén, wèi zhōng xià ài zēng rèn qíng, chù duàn guāi lǐ, wéi xià shàng bèi gōng xiàng sī, zhí wù fèi quē, wéi xià zhōng jū guān shì zhà, tān zhuó yǒu zhuàng, wéi xià xià. fán dìng kǎo, jiē jí yú shàng shū shěng, chàng dì rán hòu zòu. qīn wáng jí zhōng shū mén xià jīng guān sān pǐn yǐ shàng dū du cì shǐ dū hù jié dù guān chá shǐ, zé zòu gōng guò zhuàng, yǐ hé kǎo xíng zhī shàng xià. měi suì, shàng shū shěng zhū sī jù zhōu mù cì shǐ xiàn lìng shū gōng yì xíng, zāi huáng xiáng ruì, hù kǒu fù yì zēng jiǎn, dào zéi duō shǎo, jiē shàng yú kǎo sī. jiān lǐng zhī guān, yǐ néng fǔ yǎng yì shǐ zhě wèi gōng yǒu hào wáng zhě, yǐ shí fēn wéi lǜ, yī fēn wéi yī diàn. bó shì zhù jiào, jì jiǎng shòu duō shǎo wèi chà. qīn xūn yì wèi, yǐ xíng néng gōng guò wèi sān děng, qīn xūn yì wèi bèi shēn, dōng gōng qīn xūn yì wèi bèi shēn, wáng fǔ zhí zhàng qīn shì zhí chéng qīn shì jí qīn xūn yì wèi zhǔ shuài xiào wèi zhí zhǎng pǐn zi zá rèn fēi qí, jiē shàng zhōng xià kǎo, yǒu èr shàng dì zhě, jiā jiē. fān kǎo bié wèi bù, yǐ shì láng zhuān zhǎng zhī. liú wài guān, yǐ xíng néng gōng guò wèi sì děng: qīng jǐn qín gōng wèi shàng, zhí shì wú sī wèi zhōng, bù qín qí zhí wéi xià, tān zhuó yǒu zhuàng wéi xià xià. fán kǎo, zhōng shàng yǐ shàng, měi jìn yī děng, jiā lù yī jì zhōng zhōng, shǒu běn lù zhōng xià yǐ xià, měi tuì yī děng, duó lù yī jì. zhōng pǐn yǐ xià, sì kǎo jiē zhōng zhōng zhě, jìn yī jiē yī zhōng shàng kǎo, fù jìn yī jiē yī shàng xià kǎo, jìn èr jiē jì dāng jìn ér cān yǒu xià kǎo zhě, yǐ yī zhōng shàng fù yī zhōng xià, yǐ yī shàng xià fù èr zhōng xià. shàng zhōng yǐ shàng, suī yǒu xià kǎo, cóng shàng dì. yǒu xià xià kǎo zhě, jiě rèn. fán zhì chì bù biàn, yǒu zhí zòu zhě, jìn qí kǎo. zhēn guān chū, suì dìng jīng guān wàng gāo zhě èr rén, fēn xiào jīng guān wài guān kǎo, jǐ shì zhōng zhōng shū shè rén gè yī rén lì zhī, hào jiān zhōng wài guān kǎo shǐ. kǎo gōng láng zhōng pàn jīng guān kǎo, yuán wài láng pàn wài guān kǎo. qí hòu lǚ zhì jiān kǎo xiào kǎo zhī kǎo shǐ. gù shì, kǎo bù zhū shū, lì yuán wèi jiān xián tōng shí sì nián, shǐ yǐ mò.
考功郎中、员外郎各一人,掌文武百官功过、善恶之考法及其行状。若死而传 于史官、谥于太常,则以其行状质其当不;其欲铭于碑者,则会百官议其宜述者以 闻,报其家。其考法,凡百司之长,岁较其属功过,差以九等,大合众而读之。流 内之官,叙以四善:一曰德义有闻,二曰清慎明著,三曰公平可称,四曰恪勤匪懈。 善状之外有二十七最:一曰献可替否,拾遗补阙,为近侍之最;二曰铨衡人物,擢 尽才良,为选司之最;三曰扬清激浊,褒贬必当,为考校之最;四曰礼制仪式,动 合经典,为礼官之最;五曰音律克谐,不失节奏,为乐官之最;六曰决断不滞,与 夺合理,为判事之最;七曰部统有方,警守无失,为宿卫之最;八曰兵士调习,戎 装充备,为督领之最;九曰推鞫得情,处断平允,为法官之最;十曰雠校精审,明 于刊定,为校正之最;十一曰承旨敷奏,吐纳明敏,为宣纳之最;十二曰训导有方, 生徒克业,为学官之最。十三曰赏罚严明,攻战必胜,为军将之最;十四曰礼义兴 行,肃清所部,为政教之最;十五曰详录典正,词理兼举,为文史之最;十六曰访 察精审,弹举必当,为纠正之最;十七曰明于勘覆,稽失无隐,为句检之最;十八 曰职事脩理,供承强济,为监掌之最;十九曰功课皆充,丁匠无怨,为役使之最; 二十曰耕耨以时,收获成课,为屯官之最;二十一曰谨于盖藏,明于出纳,为仓库 之最;二十二曰推步盈虚,究理精密,为历官之最;二十三曰占候医卜,效验多者, 为方术之最;二十四曰检察有方,行旅无壅,为关津之最;二十五曰市廛弗扰,奸 滥不行,为市司之最;二十六曰牧养肥硕,蕃息孳多,为牧官之最;二十七曰边境 清肃,城隍脩理,为镇防之最。一最四善为上上,一最三善为上中,一最二善为上 下;无最而有二善为中上,无最而有一善为中中,职事粗理,善最不闻,为中下; 爱憎任情,处断乖理,为下上;背公向私,职务废阙,为下中;居官饰诈,贪浊有 状,为下下。凡定考,皆集于尚书省,唱第然后奏。亲王及中书、门下、京官三品 以上、都督、刺史、都护、节度、观察使,则奏功过状,以核考行之上下。每岁, 尚书省诸司具州牧、刺史、县令殊功异行,灾蝗祥瑞,户口赋役增减,盗贼多少, 皆上于考司。监领之官,以能抚养役使者为功;有耗亡者,以十分为率,一分为一 殿。博士、助教,计讲授多少为差。亲、勋、翊卫,以行能功过为三等,亲、勋、 翊卫备身,东宫亲、勋、翊卫备身,王府执仗亲事、执乘亲事及亲勋翊卫主帅、校 尉、直长、品子、杂任、飞骑,皆上、中、下考,有二上第者,加阶。番考别为簿, 以侍郎颛掌之。流外官,以行能功过为四等:清谨勤公为上,执事无私为中,不勤 其职为下,贪浊有状为下下。凡考,中上以上,每进一等,加禄一季;中中,守本 禄;中下以下,每退一等,夺禄一季。中品以下,四考皆中中者,进一阶;一中上 考,复进一阶;一上下考,进二阶;计当进而参有下考者,以一中上覆一中下,以 一上下覆二中下。上中以上,虽有下考,从上第。有下下考者,解任。凡制敕不便, 有执奏者,进其考。贞观初,岁定京官望高者二人,分校京官、外官考,给事中、 中书舍人各一人涖之,号监中外官考使。考功郎中判京官考,员外郎判外官考。其 后屡置监考、校考、知考使。故事,考簿硃书,吏缘为奸;咸通十四年,始以墨。
hù bù
○户部
shàng shū yī rén, zhèng sān pǐn shì láng èr rén, zhèng sì pǐn xià. zhǎng tiān xià tǔ dì rén mín qián gǔ zhī zhèng gòng fù zhī chà. qí shǔ yǒu sì: yī yuē hù bù, èr yuē dù zhī, sān yuē jīn bù, sì yuē cāng bù.
尚书一人,正三品;侍郎二人,正四品下。掌天下土地、人民、钱谷之政、贡 赋之差。其属有四:一曰户部,二曰度支,三曰金部,四曰仓部。
hù bù láng zhōng yuán wài láng, zhǎng hù kǒu tǔ tián fù yì gòng xiàn juān miǎn yōu fù yīn hūn jì sì zhī shì, yǐ nán nǚ zhī huáng xiǎo zhōng dīng lǎo wèi zhī zhàng jí, yǐ yǒng yè kǒu fēn yuán zhái jūn qí tǔ tián, yǐ zū yōng diào liǎn qí wù, yǐ jiǔ děng dìng tiān xià zhī hù, yǐ wéi shàng shū shì láng zhī èr. qí hòu yǐ zhū xíng láng guān pàn qián gǔ, ér hù bù dù zhī láng guān shī qí zhí yǐ. huì chāng èr nián zhe lìng: yǐ běn háng láng guān, fēn pàn qián gǔ.
户部郎中、员外郎,掌户口、土田、赋役、贡献、蠲免、优复、姻婚、继嗣之 事,以男女之黄、小、中、丁、老为之帐籍,以永业、口分、园宅均其土田,以租、 庸、调敛其物,以九等定天下之户,以为尚书、侍郎之贰。其后以诸行郎官判钱谷, 而户部、度支郎官失其职矣。会昌二年著令:以本行郎官,分判钱谷。
hù bù xún guān èr rén, zhǔ shì sì rén dù zhī zhǔ shì èr rén jīn bù zhǔ shì sān rén cāng bù zhǔ shì sān rén. gāo zōng jí wèi, gǎi mín bù yuē hù bù. lóng shuò sān nián, gǎi hù bù yuē sī yuán, dù zhī yuē sī dù, jīn bù yuē sī zhēn, cāng bù yuē sī yǔ. guāng zhái yuán nián, gǎi hù bù yuē dì guān. tiān bǎo shí yī zài, gǎi jīn bù yuē sī jīn, cāng bù yuē sī chǔ. yǒu hù bù lìng shǐ shí qī rén, shū lìng shǐ sān shí sì rén, jì shǐ yī rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù shí rén dù zhī lìng shǐ shí liù rén, shū lìng shǐ sān shí sān rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén jīn bù zhǔ shì sān rén, lìng shǐ shí rén, shū lìng shǐ èr shí yī rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén cāng bù lìng shǐ shí èr rén, shū lìng shǐ èr shí sān rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén.
户部巡官二人,主事四人;度支主事二人;金部主事三人;仓部主事三人。高 宗即位,改民部曰户部。龙朔三年,改户部曰司元,度支曰司度,金部曰司珍,仓 部曰司庾。光宅元年,改户部曰地官。天宝十一载,改金部曰司金,仓部曰司储。 有户部令史十七人,书令史三十四人,计史一人,亭长六人,掌固十人;度支令史 十六人,书令史三十三人,计史一人,掌固四人;金部主事三人,令史十人,书令 史二十一人,计史一人,掌固四人;仓部令史十二人,书令史二十三人,计史一人, 掌固四人。
dù zhī láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng tiān xià zū fù wù chǎn fēng yuē zhī yí shuǐ lù dào tú zhī lì, suì jì suǒ chū ér zhī diào zhī, yǐ jìn jí yuǎn, yǔ zhōng shū mén xià yì dìng nǎi zòu.
度支郎中、员外郎各一人,掌天下租赋、物产丰约之宜、水陆道涂之利,岁计 所出而支调之,以近及远,与中书门下议定乃奏。
jīn bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng tiān xià kù cáng chū nà quán héng dù liàng zhī shù, liǎng jīng shì hù shì hé shì gōng shì jiāo yì zhī shì, bǎi guān jūn zhèn fān kè zhī cì, jí gěi gōng rén wáng fēi guān nú bì yī fú.
金部郎中、员外郎各一人,掌天下库藏出纳、权衡度量之数,两京市、互市、 和市、宫市交易之事,百官、军镇、蕃客之赐,及给宫人、王妃、官奴婢衣服。
cāng bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng tiān xià jūn chǔ, chū nà zū shuì lù liáng cāng lǐn zhī shì. yǐ mù qì bǎi, hé zhū sī chū gěi zhī shù, yǐ yì cāng cháng píng cāng bèi xiōng nián, píng gǔ jià.
仓部郎中、员外郎各一人,掌天下军储,出纳租税、禄粮、仓廪之事。以木契 百,合诸司出给之数,以义仓、常平仓备凶年,平谷价。
lǐ bù
○礼部
shàng shū yī rén, zhèng sān pǐn shì láng yī rén, zhèng sì pǐn xià. zhǎng lǐ yí jì xiǎng gòng jǔ zhī zhèng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē lǐ bù, èr yuē cí bù, sān yuē shàn bù, sì yuē zhǔ kè.
尚书一人,正三品;侍郎一人,正四品下。掌礼仪、祭享、贡举之政。其属有 四:一曰礼部,二曰祠部,三曰膳部,四曰主客。
lǐ bù láng zhōng yuán wài láng, zhǎng lǐ yuè xué xiào yì guān fú yìn biǎo shū tú shū cè mìng xiáng ruì pū shè, jí bǎi guān gōng rén sāng zàng zèng fù zhī shù, wèi shàng shū shì láng zhī èr. wǔ lǐ zhī yí: yī yuē jí lǐ, èr yuē bīn lǐ, sān yuē jūn lǐ, sì yuē jiā lǐ, wǔ yuē xiōng lǐ. fán qí shuāi xīn sàng yǐ shàng duó qíng cóng zhí, jí zhōu sàng wèi liàn dà gōng wèi zàng, jiē bù yù yàn dà gōng yǐ shàng sàng, shòu cè lì guān, gǔ chuī cóng ér bù zuò, róng shì zé fǒu. fán cháo, wǎn rù shī yí, yù shǐ lù míng duó fèng, sān duó zhě zòu dàn. fán chū fān cè shòu diào zèng zhě, gěi yì guān. huáng dì xún xìng, liǎng jīng wén wǔ guān zhí shì wǔ pǐn yǐ shàng, yuè shuò yǐ biǎo cān qǐ jū jìn zhōu cì shǐ, qiǎn shǐ yī cān liú shǒu, yuè qiǎn shǐ qǐ jū běi dōu, zé sì shí qiǎn shǐ qǐ jū. zhū sī zòu dà shì zhě, qián qī sān rì jù zhuàng, zhǎng guān gōng shǔ, duì zhàng fú zòu, zhàng xià, zhōng shū mén xià lì dú. hé nán tài yuán fǔ fù lǎo, měi suì shàng biǎo yuàn jià xìng, qiǎn shǐ yǐ wén. jià zài dōu, zé jīng zhào fǔ yì rú zhī. fán jǐng yún qìng yún wéi dà ruì, qí míng wù liù shí yǒu sì bái láng chì tù wèi shàng duān, qí míng wù sān shí yǒu rén cāng wū zhū yàn wèi zhōng ruì, qí míng wù sān shí yǒu èr jiā hé zhī cǎo mù lián lǐ wéi xià ruì, qí míng wù shí sì. dà ruì, zé bǎi guān yì quē fèng hè yú ruì, suì zhōng yuán wài láng yǐ wén, yǒu sī gào miào. fán sàng, sān pǐn yǐ shàng chēng hōng, wǔ pǐn yǐ shàng chēng zú, zì liù pǐn dá yú shù rén chēng sǐ. huáng qīn sān děng yǐ shàng sàng, jǔ āi, yǒu sī zhàng jù gěi shí zhū fān shǒu lǐng sàng, zé zhǔ kè hóng lú yuè zòu.
礼部郎中、员外郎,掌礼乐、学校、衣冠、符印、表疏、图书、册命、祥瑞、 铺设,及百官、宫人丧葬赠赙之数,为尚书、侍郎之贰。五礼之仪:一曰吉礼,二 曰宾礼,三曰军礼,四曰嘉礼,五曰凶礼。凡齐衰心丧以上夺情从职,及周丧未练、 大功未葬,皆不预宴;大功以上丧,受册涖官,鼓吹从而不作,戎事则否。凡朝, 晚入、失仪,御史录名夺俸,三夺者奏弹。凡出蕃册授、吊赠者,给衣冠。皇帝巡 幸,两京文武官职事五品以上,月朔以表参起居;近州刺史,遣使一参;留守,月 遣使起居;北都,则四时遣使起居。诸司奏大事者,前期三日具状,长官躬署,对 仗伏奏,仗下,中书门下涖读。河南、太原府父老,每岁上表愿驾幸,遣使以闻。 驾在都,则京兆府亦如之。凡景云、庆云为大瑞,其名物六十有四;白狼、赤兔为 上端,其名物三十有人;苍乌、硃雁为中瑞,其名物三十有二;嘉禾、芝草、木连 理为下瑞,其名物十四。大瑞,则百官诣阙奉贺;余瑞,岁终员外郎以闻,有司告 庙。凡丧,三品以上称薨,五品以上称卒,自六品达于庶人称死。皇亲三等以上丧, 举哀,有司帐具给食;诸蕃首领丧,则主客、鸿胪月奏。
lǐ bù zhǔ shì èr rén, cí bù zhǔ shì èr rén, shàn bù zhǔ shì èr rén, zhǔ kè zhǔ shì èr rén. wǔ dé sān nián, gǎi yí cáo láng yuē lǐ bù láng zhōng, sī fān láng yuē zhǔ kè láng zhōng. lóng shuò èr nián, gǎi lǐ bù yuē sī lǐ, cí bù yuē sī yīn, shàn bù yuē sī shàn, guāng zhái yuán nián, gǎi lǐ bù yuē chūn guān. yǒu lǐ bù lìng shǐ wǔ rén, shū lìng shǐ shí yī rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù bā rén cí bù lìng shǐ liù rén, shū lìng shǐ shí sān rén, zhǎng gù sì rén zhǔ kè lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén.
礼部主事二人,祠部主事二人,膳部主事二人,主客主事二人。武德三年,改 仪曹郎曰礼部郎中,司籓郎曰主客郎中。龙朔二年,改礼部曰司礼,祠部曰司禋, 膳部曰司膳,光宅元年,改礼部曰春官。有礼部令史五人,书令史十一人,亭长六 人,掌固八人;祠部令史六人,书令史十三人,掌固四人;主客令史四人,书令史 九人,掌固四人。
cí bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng cí sì xiǎng jì tiān wén lòu kè guó jì miào huì bǔ shì yī yào sēng ní zhī shì. zhū yù zhēn bǎo gōng jì zhě, bù qiú yú shì. jià bù bǐ bù suì huì shēng zhī sǐ wáng, shū pí yú tài fǔ. jiāo jì jiǔ lǐ pú hǎi shǔ jì guǒ shí, suǒ sī zhǎng guān fēng shǔ yǐ gōng. liǎng jīng jí qì xī zhū zhōu huǒ xiān, suì zài sì, ér jìn mín qí jì. fán xún xìng, lù cì míng shān dà chuān shèng dì míng wáng míng chén mù, zhōu xiàn yǐ guān gào jì. èr wáng hòu xiǎng miào, zé gěi shēng láo jì qì, ér wán qí wéi yì jī àn, zhǔ kè yǐ sì shí shěng wèn. fán guó jì fèi wù rì, nèi jiào tài cháng tíng xí lè, liǎng jīng wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng jí qīng guān qī pǐn yǐ shàng, xíng xiāng yú sì guàn. fán míng yī zǐ dì shì liáo bìng, zhǎng guān lì fù, sān nián yǒu yàn zhě yǐ míng wén.
祠部郎中、员外郎各一人,掌祠祀、享祭、天文、漏刻、国忌、庙讳、卜筮、 医药、僧尼之事。珠玉珍宝供祭者,不求于市。驾部、比部岁会牲之死亡,输皮于 太府。郊祭酒醴、脯醢、黍稷、果实,所司长官封署以供。两京及碛西诸州火祆, 岁再祀,而禁民祈祭。凡巡幸,路次名山、大川、圣帝明王名臣墓,州县以官告祭。 二王後享庙,则给牲牢、祭器,而完其帷帟、几案,主客以四时省问。凡国忌废务 日,内教、太常停习乐,两京文武五品以上及清官七品以上,行香于寺观。凡名医 子弟试疗病,长官涖覆,三年有验者以名闻。
shàn bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng líng miào zhī shēng dòu jiǔ shàn. zhū sī gòng fèng kǒu wèi, gōng jué qí yú nǎi qiǎn, jìn zuò yì rú zhī. fēi dà lǐ dà qìng bù xiàn shí, bù jìn kǒu wèi. fán yáng, zhì chú ér rǔ zhě shì zhī cháng shēng. dà zhāi rì, shàng shí jìn shū shí, shì suǒ shā yáng wèi cháng shēng gòng fèng. fán xiàn shí jìn kǒu wèi, bù shā dú. shàng shí yǒu cù xū bié suǒ, bì zòu fù, yuè zhōng ér huì zhī. fán shàng shí jìn shí, yǐ zhǒng qǔ ér bié cháng zhī. diàn zhōng shěng zhǔ shàn shàng shí yú zhū líng, yǐ fān shàng xià, sì shí qiǎn shí yī zhǔ shí gè yī rén lì zhī.
膳部郎中、员外郎各一人,掌陵庙之牲豆酒膳。诸司供奉口味,躬鐍其舆乃遣, 进胙亦如之。非大礼、大庆不献食,不进口味。凡羊,至厨而乳者释之长生。大斋 日,尚食进蔬食,释所杀羊为长生供奉。凡献食、进口味,不杀犊。尚食有猝须别 索,必奏覆,月终而会之。凡尚食进食,以种取而别尝之。殿中省主膳上食于诸陵, 以番上下,四时遣食医、主食各一人涖之。
zhǔ kè láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng èr wáng hòu zhū fān cháo jiàn zhī shì. èr wáng hòu zǐ sūn shì zhèng sān pǐn, xī gōng suì cì juàn sān bǎi, mǐ sù yì rú zhī, jiè gōng jiǎn sān zhī yī. shū sú rù cháo zhě, shǐ zhì zhī zhōu gěi dié, fù qí rén shù, wèi zhī biān dié. fān zhōu dū du cì shǐ cháo jí rì, shì pǐn gěi yǐ yì guān kù zhě. chéng chuán zhě rì sì yì, chéng yì zhě liù yì. gōng kè shí liào, yǐ sì shí shū hóng lú, jì zhōng jù huì zhī. kè chū zhì jí cí shè huì, dì yī děng shì sān pǐn, dì èr děng shì sì pǐn, dì sān děng shì wǔ pǐn, fān wàng fēi gāo zhě, shì sàn guān ér jiǎn bàn, cān rì shè shí. lù yóu dà hǎi zhě, gěi qí yáng shǐ jiē yī. xī nán fān shǐ hái zhě, gěi rù hǎi chéng liáng, xī běi zhū fān, zé gěi dù qì chéng liáng. fān kè qǐng sù wèi zhě, zòu zhuàng mào nián chǐ. tū jué shǐ zhì shì fāng, yǒu mào yì, lù zòu, wèi zhì qí qīng zhòng, tài fǔ chéng yī rén lì zhī. fān wáng shǒu lǐng sǐ, zǐ sūn xí chū shòu guān, xiōng dì zǐ jiàng yī pǐn, xiōng dì zǐ dài shè zhě, dí nián shí wǔ hái yǐ zhèng. shǐ jué yù zhě hái, shàng wén jiàn jí fēng sú zhī yí gōng kuì zèng kuàng zhī shù.
主客郎中、员外郎各一人,掌二王後、诸蕃朝见之事。二王後子孙视正三品, 酅公岁赐绢三百,米粟亦如之,介公减三之一。殊俗入朝者,始至之州给牒,覆其 人数,谓之边牒。蕃州都督、刺史朝集日,视品给以衣冠、袴褶。乘传者日四驿, 乘驿者六驿。供客食料,以四时输鸿胪,季终句会之。客初至及辞设会,第一等视 三品,第二等视四品,第三等视五品,蕃望非高者,视散官而减半,参日设食。路 由大海者,给祈羊豕皆一。西南蕃使还者,给入海程粮,西北诸蕃,则给度碛程粮。 蕃客请宿卫者,奏状貌年齿。突厥使置市坊,有贸易,录奏,为质其轻重,太府丞 一人涖之。蕃王首领死,子孙袭初授官,兄弟子降一品,兄弟子代摄者,嫡年十五 还以政。使绝域者还,上闻见及风俗之宜、供馈赠贶之数。
bīng bù
○兵部
shàng shū yī rén, zhèng sān pǐn shì láng èr rén, zhèng sì pǐn xià. zhǎng wǔ xuǎn dì tú chē mǎ jiǎ xiè zhī zhèng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē bīng bù, èr yuē zhí fāng, sān yuē jià bù, sì yuē kù bù. fán jiāng chū zhēng, gào miào, shòu fǔ yuè jūn bù cóng lìng, dà jiàng zhuān jué, hái rì, jù shàng qí zuì. fán fā bīng, jiàng chì shū yú shàng shū, shàng shū xià wén fú. fàng shí rén, fā shí mǎ, jūn qì chū shí, jiē bù dài chì. wèi shì fān zhí, fā yī rén yǐ shàng, bì fù zòu. zhū fān shǒu lǐng zhì, zé bèi wēi yí jiāo dǎo. fán fú guó, chóu yǐ juàn, rù chāo zhī fú, guī yú sī nóng.
尚书一人,正三品;侍郎二人,正四品下。掌武选、地图、车马、甲械之政。 其属有四:一曰兵部,二曰职方,三曰驾部,四曰库部。凡将出征,告庙,授斧钺; 军不从令,大将专决,还日,具上其罪。凡发兵,降敕书于尚书,尚书下文符。放 十人,发十马,军器出十,皆不待敕。卫士番直,发一人以上,必覆奏。诸蕃首领 至,则备威仪郊导。凡俘馘,酬以绢,入钞之俘,归于司农。
láng zhōng yī rén pàn zhàng jí wǔ guān jiē pǐn wèi fǔ zhòng guǎ xiào kǎo gěi gào shēn zhī shì yī rén pàn bù jí jūn róng diào qiǎn zhī míng shù, cháo jí lù cì jiǎ gào zhī cháng. yuán wài láng yī rén zhǎng gòng jǔ zá qǐng yī rén pàn nán cáo, suì xuǎn jiě zhuàng, zé hé bù shū zī lì kǎo kè. jiē wèi shàng shū shì láng zhī èr. wǔ sàn jiē sì shí yǒu wǔ cóng yī pǐn yuē piào qí dà jiàng jūn zhèng èr pǐn yuē fǔ guó dà jiàng jūn cóng èr pǐn yuē zhèn jūn dà jiàng jūn zhèng sān pǐn shàng yuē guàn jūn dà jiàng jūn huái huà dà jiàng jūn zhèng sān pǐn xià yuē huái huà jiāng jūn cóng sān pǐn shàng yuē yún huī jiāng jūn guī dé dà jiàng jūn cóng sān pǐn xià yuē guī dé jiāng jūn zhèng sì pǐn shàng yuē zhōng wǔ jiàng jūn zhèng sì pǐn xià yuē zhuàng wǔ jiàng jūn huái huà zhōng láng jiàng cóng sì pǐn shàng yuē xuān wēi jiāng jūn cóng sì pǐn xià yuē míng wēi jiāng jūn guī dé zhōng láng jiàng zhèng wǔ pǐn shàng yuē dìng yuǎn jiāng jūn zhèng wǔ pǐn xià yuē níng yuǎn jiāng jūn huái huà láng jiāng cóng wǔ pǐn shàng yuē yóu qí jiāng jūn cóng wǔ pǐn xià yuē yóu jī jiāng jūn guī dé láng jiāng zhèng liù pǐn shàng yuē zhāo wǔ xiào wèi zhèng liù pǐn xià yuē zhāo wǔ fù wèi huái huà sī jiē cóng liù pǐn shàng yuē zhèn wēi xiào wèi cóng liù pǐn xià yuē zhèn wēi fù wèi guī dé sī jiē zhèng qī pǐn shàng yuē zhì guǒ xiào wèi zhèng qī pǐn xià yuē zhì guǒ fù wèi huái huà zhōng hòu cóng qī pǐn shàng yuē yì huī xiào wèi cóng qī pǐn xià yuē yì huī fù wèi guī dé zhōng hòu zhèng bā pǐn shàng yuē xuān jié xiào wèi zhèng bā pǐn xià yuē xuān jié fù wèi huái huà sī gē cóng bā pǐn shàng yuē yù wǔ xiào wèi cóng bā pǐn xià yuē yù wǔ fù wèi guī dé sī gē zhèng jiǔ pǐn shàng yuē rén yǒng xiào wèi zhèng jiǔ pǐn xià yuē rén yǒng fù wèi huái huà zhí jǐ zhǎng shàng cóng jiǔ pǐn shàng yuē péi róng xiào wèi cóng jiǔ pǐn xià yuē péi róng fù wèi guī dé zhí jǐ zhǎng shàng. zì sì pǐn yǐ shàng, jiē fān shàng yú bīng bù, yǐ yuǎn jìn wèi bā fān, sān yuè yī shàng sān qiān lǐ wài zhě miǎn fān, shū zī rú wén sàn guān, wéi zhuī jí nǎi shàng. liù pǐn yǐ xià, shàng shū shěng sòng fú. huái huà dà jiàng jūn guī dé dà jiàng jūn, pèi zhū wèi shàng xià yú zhí zhū wèi wèi shí èr fān, jiē yuè shàng. zhōng wǔ jiàng jūn yǐ xià yóu jī jiāng jūn yǐ shàng, měi fān, yuè qiáng yì zhě zhí zhū wèi fān mǎn, yǒu jiāng lüè zhě yǐ míng wén.
郎中一人判帐及武官阶品、卫府众寡、校考、给告身之事;一人判簿及军戎调 遣之名数,朝集、禄赐、假告之常。员外郎一人掌贡举、杂请;一人判南曹,岁选 解状,则核簿书、资历、考课。皆为尚书、侍郎之贰。武散阶四十有五;从一品曰 骠骑大将军;正二品曰辅国大将军;从二品曰镇军大将军;正三品上曰冠军大将军、 怀化大将军;正三品下曰怀化将军;从三品上曰云麾将军、归德大将军;从三品下 曰归德将军;正四品上曰忠武将军;正四品下曰壮武将军、怀化中郎将;从四品上 曰宣威将军;从四品下曰明威将军、归德中郎将;正五品上曰定远将军;正五品下 曰宁远将军、怀化郎将;从五品上曰游骑将军;从五品下曰游击将军、归德郎将; 正六品上曰昭武校尉;正六品下曰昭武副尉、怀化司阶;从六品上曰振威校尉;从 六品下曰振威副尉、归德司阶;正七品上曰致果校尉;正七品下曰致果副尉、怀化 中候;从七品上曰翊麾校尉;从七品下曰翊麾副尉、归德中候;正八品上曰宣节校 尉;正八品下曰宣节副尉、怀化司戈;从八品上曰御侮校尉;从八品下曰御侮副尉、 归德司戈;正九品上曰仁勇校尉;正九品下曰仁勇副尉、怀化执戟长上;从九品上 曰陪戎校尉;从九品下曰陪戎副尉、归德执戟长上。自四品以上,皆番上于兵部, 以远近为八番,三月一上;三千里外者免番,输资如文散官,唯追集乃上。六品以 下,尚书省送符。怀化大将军、归德大将军,配诸卫上下;余直诸卫为十二番,皆 月上。忠武将军以下、游击将军以上,每番,阅强毅者直诸卫;番满,有将略者以 名闻。
bīng bù zhǔ shì sì rén, zhí fāng zhǔ shì èr rén, jià bù zhǔ shì èr rén, kù bù zhǔ shì èr rén. lóng shuò èr nián, gǎi bīng bù yuē sī róng, zhí fāng yuē sī chéng, jià bù yuē sī yú, kù bù yuē sī kù. guāng zhái yuán nián, gǎi bīng bù yuē xià guān, tiān bǎo shí yī zài yuē wǔ bù, jià bù yuē sī jià. yǒu bīng bù lìng shǐ sān shí rén, shū lìng shǐ liù shí rén, zhì shū lìng shǐ shí sān rén, jiǎ kù lìng shǐ shí èr rén, tíng cháng bā rén, zhǎng gù shí èr rén zhí fāng lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén jià bù lìng shǐ shí rén, shū lìng shǐ èr shí sì rén, zhǎng gù sì rén kù bù lìng shǐ qī rén, shū lìng shǐ shí wǔ rén, zhǎng gù sì rén.
兵部主事四人,职方主事二人,驾部主事二人,库部主事二人。龙朔二年,改 兵部曰司戎,职方曰司城,驾部曰司舆,库部曰司库。光宅元年,改兵部曰夏官, 天宝十一载曰武部,驾部曰司驾。有兵部令史三十人,书令史六十人,制书令史十 三人,甲库令史十二人,亭长八人,掌固十二人;职方令史四人,书令史九人,掌 固四人;驾部令史十人,书令史二十四人,掌固四人;库部令史七人,书令史十五 人,掌固四人。
zhí fāng láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng dì tú chéng huáng zhèn shù fēng hòu fáng rén dào lù zhī yuǎn jìn jí sì yí guī huà zhī shì. fán tú jīng, fēi zhōu xiàn zēng fèi, wǔ nián nǎi xiū, suì yǔ bǎn jí xié shàng. fán fān kè zhì, hóng lú xùn qí guó shān chuān fēng tǔ, wèi tú zòu zhī, fù shàng yú zhí fāng shū sú rù cháo zhě, tú qí róng zhuàng yī fú yǐ wén.
职方郎中、员外郎各一人,掌地图、城隍、镇戍、烽候、防人道路之远近及四 夷归化之事。凡图经,非州县增废,五年乃脩,岁与版籍偕上。凡蕃客至,鸿胪讯 其国山川、风土,为图奏之,副上于职方;殊俗入朝者,图其容状、衣服以闻。
jià bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng yú niǎn chē chéng chuán yì jiù mù mǎ niú zá chù zhī jí. fán gěi mǎ zhě, yī pǐn bā pǐ, èr pǐn liù pǐ, sān pǐn wǔ pǐ, sì pǐn wǔ pǐn sì pǐ, liù pǐn sān pǐ, qī pǐn yǐ xià èr pǐ gěi chuán chéng zhě, yī pǐn shí mǎ, èr pǐn jiǔ mǎ, sān pǐn bā mǎ, sì pǐn wǔ pǐn sì mǎ, liù pǐn qī pǐn èr mǎ, bā pǐn jiǔ pǐn yī mǎ sān pǐn yǐ shàng chì zhào zhě gěi sì mǎ, wǔ pǐn sān mǎ, liù pǐn yǐ shàng yǒu chà. fán yì mǎ, gěi dì sì qǐng, shí yǐ mù xu. fán sān shí lǐ yǒu yì, yì yǒu zhǎng, jǔ tiān xià sì fāng zhī suǒ dá, wèi yì qiān liù bǎi sān shí jiǔ zǔ xiǎn wú shuǐ cǎo zhèn shù zhě, shì lù yào xì zhì guān mǎ. shuǐ yì yǒu zhōu. fán chuán yì mǎ lǘ, měi suì shàng qí sǐ sǔn féi jí zhī shù.
驾部郎中、员外郎各一人,掌舆辇、车乘、传驿、厩牧马牛杂畜之籍。凡给马 者,一品八匹,二品六匹,三品五匹,四品、五品四匹,六品三匹,七品以下二匹; 给传乘者,一品十马,二品九马,三品八马,四品、五品四马,六品、七品二马, 八品、九品一马;三品以上敕召者给四马,五品三马,六品以上有差。凡驿马,给 地四顷,莳以苜蓿。凡三十里有驿,驿有长,举天下四方之所达,为驿千六百三十 九;阻险无水草镇戍者,视路要隙置官马。水驿有舟。凡传驿马驴,每岁上其死损、 肥瘠之数。
kù bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng róng qì lǔ bù yí zhàng. yuán rì dōng zhì chén shè cí sì sāng zàng, biàn qí míng shù ér gōng yān. fán róng qì, sè bié ér yì chù, yǐ wèi wèi mù shì bào liáng zhī. jīng wèi qí huà dūn shòu lì qín, xíng xìng zé gěi fēi zǒu qí. fán zhū wèi yí zhàng, yǐ yù shǐ lì qí guǐ zhǎng wǔ kù qì zhàng, zé bīng bù zhǎng guān lì qí xiū wán. jīng guān wǔ pǐn yǐ shàng zhēng xíng zhě, jiǎ jiǎ dào qí fān shuò zhū wèi, gěi gōng qiān niú, gěi jiǎ.
库部郎中、员外郎各一人,掌戎器、卤簿仪仗。元日冬至陈设、祠祀、丧葬, 辨其名数而供焉。凡戎器,色别而异处,以卫尉幕士暴凉之。京卫旗画蹲兽、立禽, 行幸则给飞走旗。凡诸卫仪仗,以御史涖其庋掌;武库器仗,则兵部长官涖其脩完。 京官五品以上征行者,假甲、纛、旗、幡、槊;诸卫,给弓;千牛,给甲。
xíng bù
○刑部
shàng shū yī rén, zhèng sān pǐn shì láng yī rén, zhèng sì pǐn xià. zhǎng lǜ lìng xíng fǎ tú lì àn fù yàn jìn zhī zhèng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē xíng bù, èr yuē dōu guān, sān yuē bǐ bù, sì yuē sī mén.
尚书一人,正三品;侍郎一人,正四品下。掌律令、刑法、徒隶、按覆谳禁之 政。其属有四:一曰刑部,二曰都官,三曰比部,四曰司门。
xíng bù láng zhōng yuán wài láng, zhǎng lǜ fǎ, àn fù dà lǐ jí tiān xià zòu yàn, wèi shàng shū shì láng zhī èr. fán xíng fǎ zhī shū yǒu sì: yī yuē lǜ, èr yuē lìng, sān yuē gé, sì yuē shì. fán jū dà yù, yǐ shàng shū shì láng yǔ yù shǐ zhōng chéng dà lǐ qīng wèi sān sī shǐ. fán guó yǒu dà shè, jí qiú tú yú què xià yǐ tīng.
刑部郎中、员外郎,掌律法,按覆大理及天下奏谳,为尚书、侍郎之贰。凡刑 法之书有四:一曰律,二曰令,三曰格,四曰式。凡鞫大狱,以尚书侍郎与御史中 丞、大理卿为三司使。凡国有大赦,集囚徒于阙下以听。
xíng bù zhǔ shì sì rén, dōu guān zhǔ shì èr rén, bǐ bù zhǔ shì sì rén, sī mén zhǔ shì èr rén. lóng shuò èr nián, gǎi xíng bù yuē sī xíng, dōu guān yuē sī pū, bǐ bù yuē sī jì, sī mén yuē sī guān. guāng zhái yuán nián, gǎi xíng bù yuē qiū guān. tiān bǎo shí yī zài, gǎi xíng bù yuē sī xiàn, bǐ bù yuē sī jì. yǒu xíng bù lìng shǐ shí jiǔ rén, shū lìng shǐ sān shí bā rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù shí rén dōu guān lìng shǐ jiǔ rén, shū lìng shǐ shí èr rén, zhǎng gù sì rén bǐ bù lìng shǐ shí sì rén, shū lìng shǐ èr shí qī rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén sī mén lìng shǐ liù rén, shū lìng shǐ shí sān rén, zhǎng gù sì rén.
刑部主事四人,都官主事二人,比部主事四人,司门主事二人。龙朔二年,改 刑部曰司刑,都官曰司仆,比部曰司计,司门曰司关。光宅元年,改刑部曰秋官。 天宝十一载,改刑部曰司宪,比部曰司计。有刑部令史十九人,书令史三十八人, 亭长六人,掌固十人;都官令史九人,书令史十二人,掌固四人;比部令史十四人, 书令史二十七人,计史一人,掌固四人;司门令史六人,书令史十三人,掌固四人。
dōu guān láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng fú lì bù lù, gěi yī liáng yī yào, ér lǐ qí sù miǎn. fán fǎn nì xiāng zuò, méi qí jiā pèi guān cáo, zhǎng yì wèi guān nú bì. yī miǎn zhě, yī suì sān fān yì. zài miǎn wèi zá hù, yì yuē guān hù, èr suì wǔ fān yì. měi fān jiē yī yuè. sān miǎn wèi liáng rén. liù shí yǐ shàng jí fèi jí zhě, wèi guān hù qī shí wèi liáng rén. měi suì mèng chūn shàng qí jí, zì huáng kǒu yǐ shàng yìn bì, zhòng dōng sòng yú dū guān, tiáo qí shēng xī ér àn bǐ zhī. yuè gōng shòu yī piàn mǎ diào mǎ qún tóu zāi jiē zhī rén jiē qǔ yān. fù guàn zhōu xiàn zhě, àn bǐ rú píng mín, bù fān shàng, suì dū dīng zī, wèi qián yī qiān wǔ bǎi dīng bì zhōng nán, wǔ shū qí yī shì dīng cán jí bàn shū. fán jū zuò zhě, chà yǐ sān děng: sì suì yǐ shàng wèi xiǎo shí yī yǐ shàng wèi zhōng èr shí yǐ shàng wèi dīng. dīng nú, sān dāng èr yì zhōng nú dīng bì, èr dāng yī yì zhōng bì, sān dāng yī yì.
都官郎中、员外郎各一人,掌俘隶簿录,给衣粮医药,而理其诉免。凡反逆相 坐,没其家配官曹,长役为官奴婢。一免者,一岁三番役。再免为杂户,亦曰官户, 二岁五番役。每番皆一月。三免为良人。六十以上及废疾者,为官户;七十为良人。 每岁孟春上其籍,自黄口以上印臂,仲冬送于都官,条其生息而按比之。乐工、兽 医、骗马、调马、群头、栽接之人皆取焉。附贯州县者,按比如平民,不番上,岁 督丁资,为钱一千五百;丁婢、中男,五输其一;侍丁、残疾半输。凡居作者,差 以三等:四岁以上为小;十一以上为中;二十以上为丁。丁奴,三当二役;中奴、 丁婢,二当一役;中婢,三当一役。
bǐ bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng jù huì nèi wài fù liǎn jīng fèi fèng lù gōng xiè xūn cì zāng shú tú yì kè chéng bū qiàn zhī wù, jí jūn zī xiè qì hé dí tún shōu suǒ rù. jīng shī cāng kù, sān yuè yī bǐ, zhū sī zhū shǐ jīng dū, sì shí jù huì yú shàng shū shěng, yǐ hòu jì jù qián jì zhū zhōu, zé suì zhōng zǒng jù yān.
比部郎中、员外郎各一人,掌句会内外赋敛、经费、俸禄、公廨、勋赐、赃赎、 徒役课程、逋欠之物,及军资、械器、和籴、屯收所入。京师仓库,三月一比,诸 司、诸使、京都,四时句会于尚书省,以后季句前季;诸州,则岁终总句焉。
sī mén láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng mén guān chū rù zhī jí jí lán yí zhī wù. fán zhe jí, yuè yī yì zhī. liú nèi, jì guān jué xìng míng liú wài, jì nián chǐ mào zhuàng. fēi qiān jiě bù chú. fán yǒu zhào zhě, jiàng mò chì, kān tóng yú mù qì rán hòu rù. jiān mén xiào wèi xún rì sòng píng ān. fán zòu shì, qiǎn guān sòng zhī, zhòu tí shí kè, yè tí gèng chóu. mìng fù zhū qīn cháo cān zhě, nèi shì jiān xiào wèi lì suǒ. fán wěi běn chē, bù rù gōng mén. lán yí zhī wù, jiē yú mén wài, bǎng yǐ wù sè, qī nián méi guān. tiān xià guān èr shí liù, yǒu shàng zhōng xià zhī chà, dù zhě, běn sī gěi guò suǒ chū sài yú yuè zhě, gěi xíng dié liè shǒu suǒ guò, gěi zhǎng jí, sān yuè yī yì. fān kè wǎng lái, yuè qí zhuāng zhòng, rù yī guān zhě, yú guān bù jī.
司门郎中、员外郎各一人,掌门关出入之籍及阑遗之物。凡著籍,月一易之。 流内,记官爵、姓名;流外,记年齿、貌状。非迁解不除。凡有召者,降墨敕,勘 铜鱼、木契然后入。监门校尉巡日送平安。凡奏事,遣官送之,昼题时刻,夜题更 筹。命妇诸亲朝参者,内侍监校尉涖索。凡苇畚车,不入宫门。阑遗之物,揭于门 外,榜以物色,期年没官。天下关二十六,有上、中、下之差,度者,本司给过所; 出塞逾月者,给行牒;猎手所过,给长籍,三月一易。蕃客往来,阅其装重,入一 关者,余关不讥。
gōng bù
○工部
shàng shū yī rén, zhèng sān pǐn shì láng yī rén, zhèng sì pǐn xià. zhǎng shān zé tún tián gōng jiàng zhū sī gōng xiè zhǐ bǐ mò zhī shì. qí shǔ yǒu sì: yī yuē gōng bù, èr yuē tún tián, sān yuē yú bù, sì yuē shuǐ bù.
尚书一人,正三品;侍郎一人,正四品下。掌山泽、屯田、工匠、诸司公廨纸 笔墨之事。其属有四:一曰工部,二曰屯田,三曰虞部,四曰水部。
gōng bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng chéng chí tǔ mù zhī gōng yì chéng shì, wèi shàng shū shì láng zhī èr. fán jīng dōu yíng shàn, jiē xià shào fǔ jiāng zuò gòng qí yòng, yì qiān gōng zhě xiān zòu. fán gōng jiàng, yǐ zhōu xiàn wèi tuán, wǔ rén wéi huǒ, wǔ huǒ zhì zhǎng yī rén. sì yuè zhì qī yuè wèi zhǎng gōng, èr yuè sān yuè bā yuè jiǔ yuè wèi zhōng gōng, shí yuè zhì zhēng yuè wèi duǎn gōng. gù zhě, rì wèi juàn sān chǐ, nèi zhōng shàng qiǎo jiàng, wú zuò zé nà zī. fán jīn liáng dào lù, zhì yǐ jiǔ yuè.
工部郎中、员外郎各一人,掌城池土木之工役程式,为尚书、侍郎之贰。凡京 都营缮,皆下少府、将作共其用,役千功者先奏。凡工匠,以州县为团,五人为火, 五火置长一人。四月至七月为长功,二月、三月、八月、九月为中功,十月至正月 为短功。雇者,日为绢三尺,内中尚巧匠,无作则纳资。凡津梁道路,治以九月。
gōng bù zhǔ shì sān rén, tún tián zhǔ shì èr rén, yú bù zhǔ shì èr rén, shuǐ bù zhǔ shì èr rén. wǔ dé sān nián, gǎi qǐ bù yuē gōng bù, lóng shuò èr nián, yuē sī píng, tún tián yuē sī tián, yú bù yuē sī yú, shuǐ bù yuē sī chuān. guāng zhái yuán nián, gǎi gōng bù yuē dōng guān. tiān bǎo shí yī zài, gǎi yú bù yuē sī yú, shuǐ bù yuē sī shuǐ. gōng bù yǒu lìng shǐ shí èr rén, shū lìng shǐ èr shí yī rén, jì shǐ yī rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù bā rén tún tián lìng shǐ qī rén, shū lìng shǐ shí èr rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén yú bù lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén shuǐ bù lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén.
工部主事三人,屯田主事二人,虞部主事二人,水部主事二人。武德三年,改 起部曰工部,龙朔二年,曰司平,屯田曰司田,虞部曰司虞,水部曰司川。光宅元 年,改工部曰冬官。天宝十一载,改虞部曰司虞,水部曰司水。工部有令史十二人, 书令史二十一人,计史一人,亭长六人,掌固八人;屯田令史七人,书令史十二人, 计史一人,掌固四人;虞部令史四人,书令史九人,掌固四人;水部令史四人,书 令史九人,掌固四人。
tún tián láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng tiān xià tún tián jí jīng wén wǔ zhí tián zhū sī gōng xiè tián, yǐ pǐn gěi yān.
屯田郎中、员外郎各一人,掌天下屯田及京文武职田、诸司公廨田,以品给 焉。
yú bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng jīng dū qú yuàn yòu shān zé cǎo mù jí bǎi guān fān kè shí shū xīn tàn gōng dùn tián liè zhī shì. měi suì chūn, yǐ hù xiǎo ér hù bì zhàng nèi shí zhǒng gài guàn, dōng zé jǐn qí měng fù. fán jiāo cí shén tán wǔ yuè míng shān, qiáo cǎi chú mù jiē yǒu jìn, jù yí sān shí bù wài dé gēng zhòng, chūn xià bù fá mù. jīng zhào hé nán fǔ sān bǎi lǐ nèi, zhēng yuè wǔ yuè jiǔ yuè jìn yì liè. shān zé yǒu bǎo kě gōng yòng zhě, yǐ wén.
虞部郎中、员外郎各一人,掌京都衢、苑囿、山泽草木及百官蕃客时蔬薪炭供 顿、畋猎之事。每岁春,以户小儿、户婢仗内莳种溉灌,冬则谨其蒙覆。凡郊祠神 坛、五岳名山,樵采、刍牧皆有禁,距遗三十步外得耕种,春夏不伐木。京兆、 河南府三百里内,正月、五月、九月禁弋猎。山泽有宝可供用者,以闻。
shuǐ bù láng zhōng yuán wài láng gè yī rén, zhǎng jīn jì chuán lú qú liáng dī yàn gōu xù yú bǔ yùn cáo niǎn wéi zhī shì. fán kēng xiàn jǐng xué jiē yǒu biāo. jīng jī yǒu qú zhǎng dǒu mén zhǎng. zhū zhōu dī yàn, cì shǐ xiàn lìng yǐ shí jiǎn xíng, ér lì qí jué zhù. yǒu dài, zé yǐ xià hù fēn qiān, jìn zhēng lì zhě.
水部郎中、员外郎各一人,掌津济、船舻、渠梁、堤堰、沟洫、渔捕、运漕、 碾硙之事。凡坑陷、井穴皆有标。京畿有渠长、斗门长。诸州堤堰,刺史、县令以 时检行,而涖其决筑。有埭,则以下户分牵,禁争利者。