lǐ lè shí èr
禮樂十二
zì zhōu chén yǐ shàng, yǎ zhèng xiáo zá ér wú bié, suí wén dì shǐ fēn yǎ sú èr bù, zhì táng gèng yuē bù dāng.
自周、陳以上,雅鄭淆雜而無別,隋文帝始分雅、俗二部,至唐更曰「部當」。
fán suǒ wèi sú lè zhě, èr shí yǒu bā diào: zhèng gōng gāo gōng zhōng lǚ gōng dào diào gōng nán lǚ gōng xiān lǚ gōng huáng zhōng gōng wèi qī gōng yuè diào dà shí diào gāo dà shí diào shuāng diào xiǎo shí diào xiē zhǐ diào lín zhōng shāng wèi qī shāng dà shí jiǎo gāo dà shí jiǎo, shuāng jiǎo, xiǎo shí jiǎo xiē zhǐ jiǎo lín zhōng jiǎo yuè jiǎo wèi qī jiǎo zhōng lǚ diào zhèng píng diào gāo píng diào xiān lǚ diào, huáng zhōng yǔ. bān shè diào gāo bān shè wèi qī yǔ. jiē cóng zhuó zhì qīng, dié gèng qí shēng, xià zé yì zhuó, shàng zé yì qīng, màn zhě guò jié, jí zhě liú dàng. qí hòu shēng qì jìn shū, huò yǒu gōng diào zhī míng, huò yǐ bèi sì wèi dù, yǒu yǔ lǜ lǚ tóng míng, ér shēng bù jìn yǎ zhě. qí gōng diào nǎi yīng jiā zhōng zhī lǜ, yàn shè yòng zhī.
凡所謂俗樂者,二十有八調:正宮、高宮、中呂宮、道調宮、南呂宮、仙呂宮、 黃鐘宮為七宮;越調、大食調、高大食調、雙調、小食調、歇指調、林鐘商為七商; 大食角、高大食角,雙角,小食角、歇指角、林鐘角、越角為七角;中呂調、正平 調、高平調、仙呂調,黃鐘羽。般涉調、高般涉為七羽。皆從濁至清,迭更其聲, 下則益濁,上則益清,慢者過節,急者流蕩。其後聲器浸殊,或有宮調之名,或以 倍四為度,有與律呂同名,而聲不近雅者。其宮調乃應夾鍾之律,燕設用之。
sī yǒu pí pá wǔ xián kōng hóu zhēng, zhú yǒu bì lì xiāo dí, páo yǒu shēng, gé yǒu zhàng gǔ dì èr gǔ dì sān gǔ yāo gǔ dà gǔ, tǔ zé fù gé ér wèi la, mù yǒu pāi bǎn fāng xiǎng, yǐ tǐ jīn yīng shí ér bèi bā yīn. bèi sì běn shǔ qīng lè, xíng lèi yǎ yīn, ér qū chū yú hú bù. fù yǒu yín zì zhī míng, zhōng guǎn zhī gé, jiē qián dài yīng lǜ zhī qì yě. hòu rén shī qí chuán, ér gèng yǐ yì míng, gù sú bù zhū qū, xī yuán yú yǎ lè.
絲有琵琶、五弦、箜篌、箏,竹有觱篥、簫、笛,匏有笙,革有杖鼓、第二鼓、 第三鼓、腰鼓、大鼓,土則附革而為鞡,木有拍板、方響,以體金應石而備八音。 倍四本屬清樂,形類雅音,而曲出於胡部。復有銀字之名,中管之格,皆前代應律 之器也。後人失其傳,而更以異名,故俗部諸曲,悉源於雅樂。
zhōu suí guǎn xián zá qū shù bǎi, jiē xī liáng lè yě. gǔ wǔ qǔ, jiē guī zī lè yě. wéi qín gōng yóu chuán chǔ hàn jiù shēng jí qīng diào, cài yōng wǔ nòng chǔ diào sì nòng, wèi zhī jiǔ nòng. suí wáng, qīng lè sàn quē, cún zhě cái liù shí sān qǔ. qí hòu chuán zhě: píng diào qīng diào, zhōu fáng zhōng lè yí shēng yě bái xuě, chǔ qū yě gōng mò wǔ, hàn wǔ yě bā yú, hàn gāo dì mìng gōng rén zuò yě míng jūn, hàn yuán dì shí zuò yě míng zhī jūn, hàn bǐng wǔ qǔ yě duó wǔ, hàn qū yě bái jiū, wú fú wǔ qǔ yě bái zhù, wú wǔ yě zǐ yè, jìn qū yě qián xī, jìn chē qí jiāng jūn shěn chōng zuò yě tuán shàn, jìn wáng mín gē yě ào nóng, jìn lóng ān chū yáo yě zhǎng shǐ biàn, jìn sī tú zuǒ zhǎng shǐ wáng xīn zuò yě dīng dū hù, jìn sòng jiān qū yě dú qū, sòng rén wèi péng chéng wáng yì kāng zuò yě wū yè tí, sòng lín chuān wáng yì qìng zuò yě shí chéng, sòng zāng zhì zuò yě mò chóu shí chéng lè suǒ chū yě xiāng yáng, sòng suí wáng dàn zuò yě wū yè fēi, sòng shěn yōu zhī zuò yě gū kè lè, qí wǔ dì zuò yě yáng pàn, běi qí gē yě xiāo hú, tóu hú lè yě cháng lín huān, sòng liáng jiān qū yě sān zhōu, shāng rén gē yě cǎi sāng, sān zhōu qū suǒ chū yě yù shù hòu tíng huā táng táng, chén hòu zhǔ zuò yě fàn lóng zhōu, suí yáng dì zuò yě. yòu yǒu wú shēng sì shí gē yǎ gē shàng lín fèng chú píng zhé mìng xiào děng qū, qí shēng yǔ qí cí jiē é shī, shí bù chuán qí yī èr.
周、隋管弦雜曲數百,皆西涼樂也。鼓舞曲,皆龜茲樂也。唯琴工猶傳楚、漢 舊聲及《清調》,蔡邕五弄、楚調四弄,謂之九弄。隋亡,清樂散缺,存者才六十 三曲。其後傳者:《平調》、《清調》,周《房中樂》遺聲也;《白雪》,楚曲也; 《公莫舞》,漢舞也;《巴渝》,漢高帝命工人作也;《明君》,漢元帝時作也; 《明之君》,漢《鞞舞》曲也;《鐸舞》,漢曲也;《白鳩》,吳《拂舞》曲也; 《白紵》,吳舞也;《子夜》,晉曲也;《前溪》,晉車騎將軍沈珫作也;《團扇》, 晉王珉歌也;《懊儂》,晉隆安初謠也;《長史變》,晉司徒左長史王廞作也; 《丁督護》,晉、宋間曲也;《讀曲》,宋人為彭城王義康作也;《烏夜啼》,宋 臨川王義慶作也;《石城》,宋臧質作也;《莫愁》《石城樂》所出也;《襄陽》, 宋隨王誕作也;《烏夜飛》,宋沈攸之作也;《估客樂》,齊武帝作也;《楊叛》, 北齊歌也;《驍壺》,投壺樂也;《常林歡》,宋、梁間曲也;《三洲》,商人歌 也;《採桑》,《三洲曲》所出也;《玉樹後庭花》、《堂堂》,陳後主作也; 《泛龍舟》,隨煬帝作也。又有《吳聲四時歌》、《雅歌》、《上林》、《鳳雛》、 《平折》、《命嘯》等曲,其聲與其辭皆訛失,十不傳其一二。
gài táng zì tài zōng gāo zōng zuò sān dà wǔ, zá yòng yú yàn lè, qí tā zhū qū chū yú yī shí zhī zuò, suī fēi jué yǎ, shàng bù zhì yú yín fàng. wǔ hòu zhī huò, jì yǐ zhōng zōng hūn luàn, gù wú zú yán zhě. xuán zōng wèi píng wáng, yǒu sàn lè yī bù, dìng wéi hòu zhī nán, pō yǒu yù móu zhě. jí jí wèi, mìng níng wáng zhǔ fān dǐ lè, yǐ kàng tài cháng, fēn liǎng péng yǐ jiǎo yōu liè. zhì nèi jiào fāng yú péng lái gōng cè, jū xīn shēng sàn lè chàng yōu zhī jì, yǒu xié xuè ér cì jīn bó zhū zǐ zhě, suān zǎo xiàn wèi yuán chǔ kè shàng shū jí jiàn.
蓋唐自太宗、高宗作三大舞,雜用於燕樂,其他諸曲出於一時之作,雖非絕雅, 尚不至於淫放。武后之禍,繼以中宗昏亂,固無足言者。玄宗為平王,有散樂一部, 定韋後之難,頗有預謀者。及即位,命寧王主籓邸樂,以亢太常,分兩朋以角優劣。 置內教坊於蓬萊宮側,居新聲、散樂、倡優之伎,有諧謔而賜金帛硃紫者,酸棗縣 尉袁楚客上疏極諫。
chū, dì cì dì lóng qìng fāng, fāng nán zhī dì biàn wèi chí, zhōng zōng cháng fàn zhōu yǐ yàn qí xiáng. dì jí wèi, zuò lóng chí lè, wǔ zhě shí yǒu èr rén, guān fú róng guān, niè lǚ, bèi yòng yǎ lè, wéi wú qìng. yòu zuò shèng shòu lè, yǐ nǚ zǐ yī wǔ sè xiù jīn ér wǔ zhī. yòu zuò xiǎo pò zhèn lè, wǔ zhě bèi jiǎ zhòu. yòu zuò guāng shèng lè, wǔ zhě wū guān huà yī, yǐ gē wáng jī suǒ xìng. yòu fēn lè wèi èr bù: táng xià lì zòu, wèi zhī lì bù jì táng shàng zuò zòu, wèi zhī zuò bù jì. tài cháng yuè zuò bù, bù kě jiào zhě lì lì bù, yòu bù kě jiào zhě, nǎi xí yǎ lè. lì bù jì bā: yī ān wǔ, èr tài píng lè, sān pò zhèn lè, sì qìng shàn lè, wǔ dà dìng lè, liù shàng yuán lè, qī shèng shòu lè, bā guāng shèng lè. ān wǔ tài píng lè, zhōu suí yí yīn yě. pò zhèn lè yǐ xià jiē yòng dà gǔ, zá yǐ guī zī lè, qí shēng zhèn lì. dà dìng lè yòu jiā jīn zhēng. qìng shàn wǔ zhuān yòng xī liáng lè, shēng pō xián yǎ. měi xiǎng jiāo miào, zé pò zhèn shàng yuán qìng shàn sān wǔ jiē yòng zhī. zuò bù jì liù: yī yàn lè, èr zhǎng shòu lè, sān tiān shòu lè, sì niǎo gē wàn suì lè, wǔ lóng chí lè, liù xiǎo pò zhèn lè. tiān shòu niǎo gē, jiē wǔ hòu zuò yě. tiān shòu, nián míng. niǎo gē zhě, yǒu niǎo néng rén yán wàn suì, yīn yǐ zhì lè. zì zhǎng shòu lè yǐ xià, yòng guī zī wǔ, wéi lóng chí lè zé fǒu.
初,帝賜第隆慶坊,坊南之地變為池,中宗常泛舟以厭其祥。帝即位,作《龍 池樂》,舞者十有二人,冠芙蓉冠,躡履,備用雅樂,唯無磬。又作《聖壽樂》, 以女子衣五色繡襟而舞之。又作《小破陣樂》,舞者被甲冑。又作《光聖樂》,舞 者烏冠、畫衣,以歌王跡所興。又分樂為二部:堂下立奏,謂之立部伎;堂上坐奏, 謂之坐部伎。太常閱坐部,不可教者隸立部,又不可教者,乃習雅樂。立部伎八: 一《安舞》,二《太平樂》,三《破陣樂》,四《慶善樂》,五《大定樂》,六 《上元樂》,七《聖壽樂》,八《光聖樂》。《安舞》、《太平樂》,周、隋遺音 也。《破陣樂》以下皆用大鼓,雜以龜茲樂,其聲震厲。《大定樂》又加金鉦。 《慶善舞》顓用西涼樂,聲頗閒雅。每享郊廟,則《破陣》、《上元》、《慶善》 三舞皆用之。坐部伎六:一《燕樂》,二《長壽樂》,三《天授樂》,四《鳥歌萬 歲樂》,五《龍池樂》,六《小破陣樂》。《天授》、《鳥歌》,皆武后作也。天 授,年名。鳥歌者,有鳥能人言萬歲,因以制樂。自《長壽樂》以下,用龜茲舞, 唯《龍池樂》則否。
shì shí, mín jiān yǐ dì zì lù zhōu hái jīng shī, jǔ bīng yè bàn zhū wéi huáng hòu, zhì yè bàn lè hái jīng lè èr qǔ. dì yòu zuò wén chéng qū, yǔ xiǎo pò zhèn lè gèng zòu zhī. qí hòu, hé xī jié dù shǐ yáng jìng zhōng xiàn ní cháng yǔ yī qū shí èr biàn, fán qū zhōng bì jù, wéi ní cháng yǔ yī qū jiāng bì, yǐn shēng yì huǎn. dì fāng jìn xǐ shén xiān zhī shì, zhào dào shì sī mǎ chéng zhēn zhì xuán zhēn dào qū, máo shān dào shì lǐ huì yuán zhì dà luó tiān qū, gōng bù shì láng hè zhī zhāng zhì zǐ qīng shàng shèng dào qū. tài qīng gōng chéng, tài cháng qīng wéi tāo zhì jǐng yún jiǔ zhēn zǐ jí xiǎo zhǎng shòu chéng tiān shùn tiān lè liù qū, yòu zhì shāng diào jūn chén xiāng yù lè qū.
是時,民間以帝自潞州還京師,舉兵夜半誅韋皇后,制《夜半樂》、《還京樂》 二曲。帝又作《文成曲》,與《小破陣樂》更奏之。其後,河西節度使楊敬忠獻 《霓裳羽衣曲》十二遍,凡曲終必遽,唯《霓裳羽衣曲》將畢,引聲益緩。帝方浸 喜神仙之事,詔道士司馬承禎制《玄真道曲》,茅山道士李會元制《大羅天曲》, 工部侍郎賀知章制《紫清上聖道曲》。太清宮成,太常卿韋縚制《景雲》、《九真》、 《紫極》、《小長壽》、《承天》、《順天樂》六曲,又制商調《君臣相遇樂》曲。
chū, suí yǒu fǎ qǔ, qí yīn qīng ér jìn yǎ. qí qì yǒu náo bó zhōng qìng chuáng xiāo pí pá. pí pá yuán tǐ xiū jǐng ér xiǎo, hào yuē qín hàn zi, gài xián táo zhī yí zhì, chū yú hú zhōng, chuán wèi qín hàn suǒ zuò. qí shēng jīn shí sī zhú yǐ cì zuò, suí yáng dì yàn qí shēng dàn, qū zhōng fù jiā jiě yīn. xuán zōng jì zhī yīn lǜ, yòu kù ài fǎ qǔ, xuǎn zuò bù jì zǐ dì sān bǎi jiào yú lí yuán, shēng yǒu wù zhě, dì bì jué ér zhèng zhī, hào huáng dì lí yuán dì zǐ. gōng nǚ shù bǎi, yì wèi lí yuán dì zǐ, jū yí chūn běi yuàn. lí yuán fǎ bù, gèng zhì xiǎo bù yīn shēng sān shí yú rén. dì xìng lí shān, yáng guì fēi shēng rì, mìng xiǎo bù zhāng lè zhǎng shēng diàn, yīn zòu xīn qǔ, wèi yǒu míng, huì nán fāng jìn lì zhī, yīn míng yuē lì zhī xiāng. dì yòu hǎo jié gǔ, ér níng wáng shàn chuī héng dí, dá guān dà chén mù zhī, jiē xǐ yán yīn lǜ. dì cháng chēng: jié gǔ, bā yīn zhī lǐng xiù, zhū lè bù kě fāng yě. gài běn róng jié zhī lè, qí yīn tài cù yī jūn, guī zī gāo chāng shū lè tiān zhú bù jiē yòng zhī, qí shēng jiāo shā, tè yì zhòng lè.
初,隋有法曲,其音清而近雅。其器有鐃、鈸、鍾、磬、幢簫、琵琶。琵琶圓 體修頸而小,號曰「秦漢子」,蓋弦鞀之遺制,出於胡中,傳為秦、漢所作。其聲 金、石、絲、竹以次作,隋煬帝厭其聲澹,曲終復加解音。玄宗既知音律,又酷愛 法曲,選坐部伎子弟三百教於梨園,聲有誤者,帝必覺而正之,號「皇帝梨園弟子」。 宮女數百,亦為梨園弟子,居宜春北院。梨園法部,更置小部音聲三十餘人。帝幸 驪山,楊貴妃生日,命小部張樂長生殿,因奏新曲,未有名,會南方進荔枝,因名 曰《荔枝香》。帝又好羯鼓,而寧王善吹橫笛,達官大臣慕之,皆喜言音律。帝嘗 稱:「羯鼓,八音之領袖,諸樂不可方也。」蓋本戎羯之樂,其音太蔟一均,龜茲、 高昌、疏勒、天竺部皆用之,其聲焦殺,特異眾樂。
kāi yuán èr shí sì nián, shēng hú bù yú táng shàng. ér tiān bǎo lè qū, jiē yǐ biān dì míng, ruò liáng zhōu yī zhōu gān zhōu zhī lèi. hòu yòu zhào dào diào fǎ qǔ yǔ hú bù xīn shēng hé zuò. míng nián, ān lù shān fǎn, liáng zhōu yī zhōu gān zhōu jiē xiàn tǔ bō.
開元二十四年,升胡部於堂上。而天寶樂曲,皆以邊地名,若《涼州》、《伊 州》、《甘州》之類。後又詔道調、法曲與胡部新聲合作。明年,安祿山反,涼州、 伊州、甘州皆陷吐蕃。
táng zhī shèng shí, fán lè rén yīn shēng rén tài cháng zá hù zǐ dì lì tài cháng jí gǔ chuī shǔ, jiē fān shàng, zǒng hào yīn shēng rén, zhì shù wàn rén.
唐之盛時,凡樂人、音聲人、太常雜戶子弟隸太常及鼓吹署,皆番上,總號音 聲人,至數萬人。
xuán zōng yòu cháng yǐ mǎ bǎi pǐ, shèng shì fēn zuǒ yòu, shī sān chóng tà, wǔ qīng bēi shù shí qū, zhuàng shì jǔ tà, mǎ bù dòng. lè gōng shào nián zī xiù zhě shí shù rén, yī huáng shān wén yù dài, lì zuǒ yòu. měi qiān qiū jié, wǔ yú qín zhèng lóu xià, hòu cì yàn shè pú, yì huì qín zhèng lóu. qí rì wèi míng, jīn wú yǐn jià qí, běi yá sì jūn chén zhàng, liè qí zhì, bèi jīn jiǎ duǎn hòu xiù páo. tài cháng qīng yǐn yǎ lè, měi bù shù shí rén, jiān yǐ hú yí zhī jì. nèi xián jiù shǐ yǐn xì mǎ, wǔ fāng shǐ yǐn xiàng xī, rù chǎng bài wǔ. gōng rén shù bǎi yī jǐn xiù yī, chū wéi zhōng, jī léi gǔ, zòu xiǎo pò zhèn lè, suì yǐ wèi cháng.
玄宗又嘗以馬百匹,盛飾分左右,施三重榻,舞《傾杯》數十曲,壯士舉榻, 馬不動。樂工少年姿秀者十數人,衣黃衫、文玉帶,立左右。每千秋節,舞於勤政 樓下,後賜宴設酺,亦會勤政樓。其日未明,金吾引駕騎,北衙四軍陳仗,列旗幟, 被金甲、短後繡袍。太常卿引雅樂,每部數十人,間以胡夷之技。內閒廄使引戲馬, 五坊使引象、犀,入場拜舞。宮人數百衣錦繡衣,出帷中,擊雷鼓,奏《小破陣樂》, 歲以為常。
qiān qiū jié zhě, xuán zōng yǐ bā yuè wǔ rì shēng, yīn yǐ qí rì míng jié, ér jūn chén gòng wèi huāng lè, dāng shí liú sú duō chuán qí shì yǐ wèi shèng. qí hòu jù dào qǐ, xiàn liǎng jīng, zì cǐ tiān xià yòng bīng bù xī, ér lí gōng yuàn yòu suì yǐ huāng yīn, dú qí yú shēng yí qū chuán rén jiān, wén zhě wèi zhī bēi liáng gǎn dòng. gài qí shì shì zú wèi jiè, ér bù zú kǎo fǎ, gù bù fù zhe qí xiáng. zì sù zōng yǐ hòu, jiē yǐ shēng rì wèi jié, ér dé zōng bù lì jié, rán zhǐ yú qún chén chēng shāng shàng shòu ér yǐ.
千秋節者,玄宗以八月五日生,因以其日名節,而君臣共為荒樂,當時流俗多 傳其事以為盛。其後巨盜起,陷兩京,自此天下用兵不息,而離宮苑囿遂以荒堙, 獨其餘聲遺曲傳人間,聞者為之悲涼感動。蓋其事適足為戒,而不足考法,故不復 著其詳。自肅宗以後,皆以生日為節,而德宗不立節,然止於群臣稱觴上壽而已。
dài zōng yáo guǎng píng wáng fù èr jīng, lí yuán gòng fèng guān liú rì jìn zhì bǎo yīng zhǎng níng lè shí bā qū yǐ xiàn, jiē gōng diào yě.
代宗繇廣平王復二京,梨園供奉官劉日進制《寶應長寧樂》十八曲以獻,皆宮 調也。
dà lì yuán nián, yòu yǒu guǎng píng tài yī lè. liáng zhōu qū, běn xī liáng suǒ xiàn yě, qí shēng běn gōng diào, yǒu dà biàn xiǎo biàn. zhēn yuán chū, lè gōng kāng kūn lún yù qí shēng yú pí pá, zòu yú yù chén diàn, yīn hào yù chén gōng diào, hé zhū lè, zé yòng huáng zhōng gōng. qí hòu fāng zhèn duō zhì lè wǔ yǐ xiàn. hé dōng jié dù shǐ mǎ suì xiàn dìng nán qū. zhāo yì jūn jié dù shǐ wáng qián xiū yǐ dé zōng dàn chén wèi yǒu dà lè, nǎi zuò jì tiān dàn shèng lè, yǐ gōng wèi diào, dì yīn zuò zhōng hé lè wǔ. shān nán jié dù shǐ yú dí yòu xiàn shùn shèng lè, qū jiāng bàn, ér xíng zhuì jiē fú, yī rén wǔ yú zhōng, yòu lìng nǚ jì wèi yì wǔ, xióng jiàn zhuàng miào, hào sūn wǔ shùn shèng lè.
大曆元年,又有《廣平太一樂》。《涼州曲》,本西涼所獻也,其聲本宮調, 有大遍、小遍。貞元初,樂工康崑崙寓其聲於琵琶,奏於玉宸殿,因號《玉宸宮調》, 合諸樂,則用黃鐘宮。其後方鎮多制樂舞以獻。河東節度使馬燧獻《定難曲》。昭 義軍節度使王虔休以德宗誕辰未有大樂,乃作《繼天誕聖樂》,以宮為調,帝因作 《中和樂舞》。山南節度使於頔又獻《順聖樂》,曲將半,而行綴皆伏,一人舞於 中,又令女伎為佾舞,雄健壯妙,號《孫武順聖樂》。
wén zōng hǎo yǎ lè, zhào tài cháng qīng féng dìng cǎi kāi yuán yǎ lè zhì yún sháo fǎ qǔ jí ní cháng yǔ yī wǔ qǔ. yún sháo lè yǒu yù qìng sì jù, qín sè zhú xiāo chí yuè bá xī shēng yú jiē yī, dēng gē sì rén, fēn lì táng shàng xià, tóng zǐ wǔ rén, xiù yī zhí jīn lián huā yǐ dǎo, wǔ zhě sān bǎi rén, jiē xià shè jǐn yán, yù nèi yàn nǎi zòu. wèi dà chén yuē: shēng qìng tóng yīn, shěn yín wàng wèi, bù tú wèi lè zhì yú sī yě. zì shì chén xià gōng gāo zhě, zhé cì zhī. lè chéng, gǎi fǎ qǔ wèi xiān sháo qū. huì chāng chū, zǎi xiàng lǐ dé yù mìng lè gōng zhì wàn sī nián qū yǐ xiàn.
文宗好雅樂,詔太常卿馮定采開元雅樂制《雲韶法曲》及《霓裳羽衣舞曲》。 《雲韶樂》有玉磬四虡,琴、瑟、築、簫、篪、籥、跋膝、笙、竽皆一,登歌四人, 分立堂上下,童子五人,繡衣執金蓮花以導,舞者三百人,階下設錦筵,遇內宴乃 奏。謂大臣曰:「笙磬同音,沈吟忘味,不圖為樂至於斯也。」自是臣下功高者, 輒賜之。樂成,改法曲為仙韶曲。會昌初,宰相李德裕命樂工制《萬斯年曲》以獻。
dà zhōng chū, tài cháng lè gōng wǔ qiān yú rén, sú lè yī qiān wǔ bǎi yú rén. xuān zōng měi yàn qún chén, bèi bǎi xì. dì zhì xīn qǔ, jiào nǚ líng shù shí bǎi rén, yī zhū cuì tí xiù, lián mèi ér gē, qí lè yǒu bō huáng yóu qū, wǔ zhě gāo guān fāng lǚ, bāo yī bó dài, qū zǒu fǔ yǎng, zhōng yú guī jǔ. yòu yǒu cōng lǐng xī qǔ, shì nǚ pín gē wèi duì, qí cí yán cōng lǐng zhī mín lè hé, huáng gù dì guī táng yě.
大中初,太常樂工五千餘人,俗樂一千五百餘人。宣宗每宴群臣,備百戲。帝 制新曲,教女伶數十百人,衣珠翠緹繡,連袂而歌,其樂有《播皇猷》曲,舞者高 冠方履,褒衣博帶,趨走俯仰,中於規矩。又有《蔥嶺西曲》,士女蠙歌為隊,其 詞言蔥嶺之民樂河,湟故地歸唐也。
xián tōng jiān, zhū wáng duō xí yīn shēng chàng yōu zá xì, tiān zǐ xìng qí yuàn, zé yíng jià zòu lè. shì shí, fān zhèn shāo fù wǔ pò zhèn lè, rán wǔ zhě yī huà jiǎ, zhí qí pèi, cái shí rén ér yǐ. gài táng zhī shèng shí, lè qū suǒ chuán, zhì qí mò nián, wǎng wǎng wáng quē.
咸通間,諸王多習音聲、倡優雜戲,天子幸其院,則迎駕奏樂。是時,蕃鎮稍 復舞《破陣樂》,然舞者衣畫甲,執旗旆,才十人而已。蓋唐之盛時,樂曲所傳, 至其末年,往往亡缺。
zhōu suí yǔ běi qí chén jiē rǎng, gù gē wǔ zá yǒu sì fāng zhī lè. zhì táng, dōng yí lè yǒu gāo lì bǎi jì, běi dí yǒu xiān bēi tǔ gǔ hún bù luò jī, nán mán yǒu fú nán tiān zhú nán zhào biāo guó, xī róng yǒu gāo chāng guī zī shū lè kāng guó ān guó, fán shí sì guó zhī lè, ér bā guó zhī jì, liè yú shí bù lè.
周、隋與北齊、陳接壤,故歌舞雜有四方之樂。至唐,東夷樂有高麗、百濟, 北狄有鮮卑、吐谷渾、部落稽,南蠻有扶南、天竺、南詔、驃國,西戎有高昌、龜 茲、疏勒、康國、安國,凡十四國之樂,而八國之伎,列於十部樂。
zhōng zōng shí, bǎi jì lè gōng rén wáng sàn, qí wáng wèi tài cháng qīng, fù zòu zhì zhī, rán yīn jì duō què. wǔ zhě èr rén, zǐ dà xiù qún rú zhāng fǔ guān yī lǚ. lè yǒu zhēng dí táo pí bì lì kōng hóu gē ér yǐ.
中宗時,百濟樂工人亡散,岐王為太常卿,復奏置之,然音伎多闕。舞者二人, 紫大袖裙襦、章甫冠、衣履。樂有箏、笛、桃皮觱篥、箜篌、歌而已。
běi dí lè jiē mǎ shàng zhī shēng, zì hàn hòu yǐ wèi gǔ chuī, yì jūn zhōng lè, mǎ shàng zòu zhī, gù lì gǔ chuī shǔ. hòu wèi lè fǔ chū yǒu běi gē, yì yuē zhēn rén gē, dōu dài shí, mìng gōng rén zhāo xī gē zhī. zhōu suí shǐ yǔ xī liáng lè zá zòu. zhì táng cún zhě wǔ shí sān zhāng, ér míng kě jiě zhě liù zhāng ér yǐ: yī yuē mù róng kè hán, èr yuē tǔ gǔ hún, sān yuē bù luò jī, sì yuē jù lù gōng zhǔ, wǔ yuē bái jìng wáng, liù yuē tài zǐ qǐ yù yě. qí yú cí duō kè hán zhī chēng, gài yàn wèi zhī jì xiān bēi gē yě. suí gǔ chuī yǒu qí qū ér bù tóng. zhēn guān zhōng, jiāng jūn hóu guì chāng, bīng zhōu rén, shì chuán běi gē, zhào lì tài lè, rán yì zhě bù néng tōng, suì jiǔ bù kě biàn yǐ. jīn wú suǒ zhǎng yǒu dà jiǎo, jí wèi zhī bǒ luó huí, gōng rén wèi zhī jiǎo shǒu, yǐ bèi gǔ chuī.
北狄樂皆馬上之聲,自漢後以為鼓吹,亦軍中樂,馬上奏之,故隸鼓吹署。後 魏樂府初有《北歌》,亦曰《真人歌》,都代時,命宮人朝夕歌之。周、隋始與西 涼樂雜奏。至唐存者五十三章,而名可解者六章而已:一曰《慕容可汗》,二曰 《吐谷渾》,三曰《部落稽》,四曰《鉅鹿公主》,五曰《白淨王》,六曰《太子 企喻》也。其餘辭多可汗之稱,蓋燕、魏之際鮮卑歌也。隋鼓吹有其曲而不同。貞 觀中,將軍侯貴昌,并州人,世傳《北歌》,詔隸太樂,然譯者不能通,歲久不可 辨矣。金吾所掌有大角,即魏之「簸邏回」,工人謂之角手,以備鼓吹。
nán mán běi dí sú duàn fà, gù wǔ zhě yǐ shéng wéi shǒu yuē fā. yǒu xīn shēng zì hé xī zhì zhě, hào hú yīn, guī zī sàn lè jiē wèi zhī shǎo xī.
南蠻、北狄俗斷髮,故舞者以繩圍首約發。有新聲自河西至者,號胡音,龜茲 散樂皆為之少息。
fú nán lè, wǔ zhě èr rén, yǐ zhāo xiá wèi yī, chì pí xié. tiān zhú jì néng zì duàn shǒu zú, cì cháng wèi, gāo zōng è qí jīng sú, zhào bù lìng rù zhōng guó. ruì zōng shí, pó luó mén guó xiàn rén dào xíng yǐ zú wǔ, yǎng zhí xiān dāo, fǔ shēn jiù fēng, lì liǎn xià, fù zhí yú bèi, bì lì zhě lì fù shàng, zhōng qū ér bù shāng. yòu fú shēn qí shǒu, èr rén niè zhī, zhōu xuán bǎi zhuǎn. kāi yuán chū, qí lè yóu yǔ sì yí lè tóng liè.
扶南樂,舞者二人,以朝霞為衣,赤皮鞋。天竺伎能自斷手足,刺腸胃,高宗 惡其驚俗,詔不令入中國。睿宗時,婆羅門國獻人倒行以足舞,仰植銛刀,俯身就 鋒,歷臉下,復植於背,觱篥者立腹上,終曲而不傷。又伏伸其手,二人躡之,周 旋百轉。開元初,其樂猶與四夷樂同列。
zhēn yuán zhōng, nán zhào yì móu xún yí shǐ yì jiàn nán xī chuān jié dù shǐ wéi gāo, yán yù xiàn yí zhōng gē qǔ, qiě lìng biāo guó jìn lè. gāo nǎi zuò nán zhào fèng shèng lè, yòng huáng zhōng zhī jūn, wǔ liù chéng, gōng liù shí sì rén, zàn yǐn èr rén, xù qū èr shí bā dié, zhí yǔ ér wǔ nán zhào fèng shèng lè zì, qū jiāng zhōng, léi gǔ zuò yú sì yú, wǔ zhě jiē bài, jīn shēng zuò ér qǐ, zhí yǔ qǐ shǒu, yǐ xiàng cháo jìn. měi bài guì, jié yǐ zhēng gǔ. yòu wèi wǔ jūn: yī yuē huáng zhōng, gōng zhī gōng èr yuē tài cù, shāng zhī gōng sān yuē gū xǐ, jiǎo zhī gōng sì yuē lín zhōng, zhēng zhī gōng wǔ yuē nán lǚ, yǔ zhī gōng. qí wén yì fán zá, bù zú fù jì. dé zōng yuè yú lín dé diàn, yǐ shòu tài cháng gōng rén, zì shì diàn tíng yàn zé lì zòu, gōng zhōng zé zuò zòu.
貞元中,南詔異牟尋遺使詣劍南西川節度使韋皋,言欲獻夷中歌曲,且令驃國 進樂。皋乃作《南詔奉聖樂》,用黃鐘之均,舞六成,工六十四人,贊引二人,序 曲二十八疊,執羽而舞「南詔奉聖樂」字,曲將終,雷鼓作於四隅,舞者皆拜,金 聲作而起,執羽稽首,以象朝覲。每拜跪,節以鉦鼓。又為五均:一曰黃鐘,宮之 宮;二曰太蔟,商之宮;三曰姑洗,角之宮;四曰林鐘,徵之宮;五曰南呂,羽之 宮。其文義繁雜,不足復紀。德宗閱於麟德殿,以授太常工人,自是殿庭宴則立奏, 宮中則坐奏。
shí qī nián, biāo guó wáng yōng qiāng qiǎn dì xī lì yí chéng zhǔ shū nán tuó xiàn qí guó lè, zhì chéng dū, wéi gāo fù pǔ cì qí shēng, yòu tú qí wǔ róng lè qì yǐ xiàn. fán gōng qì èr shí yǒu èr, qí yīn bā: jīn bèi sī zhú páo gé yá jiǎo, dà dǐ jiē yí dí zhī qì, qí shēng qū bù lì yú yǒu sī, gù wú zú cǎi yún.
十七年,驃國王雍羌遣弟悉利移、城主舒難陀獻其國樂,至成都,韋皋復譜次 其聲,又圖其舞容、樂器以獻。凡工器二十有二,其音八:金、貝、絲、竹、匏、 革、牙、角,大抵皆夷狄之器,其聲曲不隸於有司,故無足采雲。