lǐ lè wǔ
禮樂五
huáng hòu suì sì yī. jì chūn, jí, sì xiǎng xiān cán, suì yǐ qīn sāng. sàn zhāi sān rì yú hòu diàn zhì zhāi yī rì yú zhèng qǐn, yī rì yú zhèng diàn. qián yī rì, shàng shě shè yù wò yú zhèng diàn xī xù jí shì zhōng, jù dōng xiàng. zhì zhāi zhī rì, zhòu lòu shàng shuǐ yī kè, shàng yí bǎn zòu qǐng zhōng yán. shàng fú shuài sī zhàng bù shì wèi, sī bīn yǐn nèi mìng fù péi wèi. liù shàng yǐ xià, gè fú qí fú, yì hòu diàn fèng yíng. shàng yí bǎn zòu wài bàn. shàng shuǐ èr kè, huáng hòu fú tián chāi lǐ yī, jié pèi, chéng yú chū zì xī fáng, huá gài jǐng bì. huáng hòu jí yù zuò, liù shàng yǐ xià shì wèi. yī kè qǐng, shàng yí qián guì zòu chēng: shàng yí qiè xìng yán, qǐng jiàng jiù zhāi shì. huáng hòu jiàng zuò, chéng yú rù shì. sàn zhāi zhī rì, nèi shì shuài nèi mìng fù zhī jí zhě, shǐ cán yú cán shì, zhū yù xiǎng zhě jiē zhāi.
皇后歲祀一。季春,吉,巳享先蠶,遂以親桑。散齋三日於後殿;致齋一日於 正寢,一日於正殿。前一日,尚舍設御幄於正殿西序及室中,俱東向。致齋之日, 晝漏上水一刻,尚儀版奏「請中嚴」。尚服帥司仗布侍衛,司賓引內命婦陪位。六 尚以下,各服其服,詣後殿奉迎。尚儀版奏「外辦」。上水二刻,皇后服鈿釵禮衣, 結珮,乘輿出自西房,華蓋警蹕。皇后即御座,六尚以下侍衛。一刻頃,尚儀前跪 奏稱:「尚儀妾姓言,請降就齋室。」皇后降座,乘輿入室。散齋之日,內侍帥內 命婦之吉者,使蠶於蠶室,諸預享者皆齋。
qián xiǎng sān rì, shàng shě zhí zhǎng shè dà cì yú wài wěi dōng mén zhī nèi dào běi, nán xiàng nèi mìng fù jí liù shàng yǐ xià cì yú qí hòu, jù nán xiàng. shǒu gōng shè wài mìng fù cì, dà zhǎng gōng zhǔ zhǎng gōng zhǔ gōng zhǔ yǐ xià yú nán wěi zhī wài dào xī, sān gōng fū rén yǐ xià zài qí nán, chóng xíng yì wèi, dōng xiàng běi shàng. chén zhuàn màn yú nèi wěi dōng mén zhī wài dào nán, běi xiàng.
前享三日,尚舍直長設大次於外壝東門之內道北,南向;內命婦及六尚以下次 於其後,俱南向。守宮設外命婦次,大長公主、長公主、公主以下於南壝之外道西, 三公夫人以下在其南,重行異位,東向北上。陳饌幔於內壝東門之外道南,北向。
qián xiǎng èr rì, tài lè lìng shè gōng xiàn zhī lè yú tán nán nèi wěi zhī nèi, zhū nǚ gōng gè wèi yú xiàn hòu. yòu xiào wèi cǎi sāng tán yú tán nán èr shí bù suǒ, fāng sān zhàng, gāo wǔ chǐ, sì chū bì. shàng shě liàng shī wéi zhàng yú wài wěi zhī wài, sì miàn kāi mén, qí dōng mén zú róng yàn dí chē.
前享二日,太樂令設宮縣之樂於壇南內壝之內,諸女工各位於縣後。右校為采 桑壇於壇南二十步所,方三丈,高五尺,四出陛。尚舍量施帷障於外壝之外,四面 開門,其東門足容厭翟車。
qián xiǎng yī rì, nèi yè zhě shè yù wèi yú tán zhī dōng nán, xī xiàng wàng yì wèi yú xī nán, dāng yì xiàn, xī xiàng. yà xiàn zhōng xiàn wèi yú nèi wěi dōng mén zhī nèi dào nán, zhí shì zhě wèi yú qí hòu, chóng xíng yì wèi, xī xiàng běi shàng. diǎn zhèng wèi yú tán xià, yī wèi yú dōng nán, xī xiàng yī wèi yú xī nán dōng xiàng. nǚ shǐ gè péi qí hòu. sī zàn wèi yú lè xiàn dōng běi, zhǎng zàn èr rén zài nán, chà tuì, xī miàn. yòu shè sī zàn zhǎng zàn wèi yú mái xiàn xī nán, dōng miàn nán shàng diǎn lè jǔ huī wèi yú tán shàng nán bì zhī xī, dōng xiàng sī lè wèi yú běi xiàn zhī jiān, dāng tán běi xiàng. nèi mìng fù wèi yú zhōng xiàn zhī nán, jué wèi, chóng xíng yì wèi, xī xiàng běi shàng wài mìng fù wèi yú zhōng wěi nán mén zhī wài, dà zhǎng gōng zhǔ yǐ xià yú dào dōng, xī xiàng, dāng nèi mìng fù, chà tuì tài fū rén yǐ xià yú dào xī, qù dào yuǎn jìn rú gōng zhǔ, chóng xíng yì wèi, xiāng xiàng běi shàng. yòu shè yù cǎi sāng wèi yú tán shàng, dōng xiàng nèi mìng fù cǎi sāng wèi yú tán xià, dāng yù wèi dōng nán, běi xiàng xī shàng zhí yù gōu kuāng zhě wèi yú nèi mìng fù zhī xī shǎo nán, xī shàng nèi wài mìng fù zhí gōu kuāng zhě wèi gè yú qí cǎi sāng wèi zhī hòu. shè mén wài wèi: xiǎng guān yú dōng wěi zhī wài dào nán, cóng xiǎng nèi mìng fù yú xiǎng guān zhī dōng, běi miàn xī shàng cóng xiǎng wài mìng fù yú nán wěi zhī wài dào xī, rú shè cì. shè jiǔ zūn zhī wèi yú tán shàng dōng nán yú, běi xiàng xī shàng yù xǐ yú tán nán bì dōng nán, yà xiàn zhī xǐ yòu yú dōng nán, jù běi xiàng bì kuāng yú tán shàng zūn diàn zhī suǒ. bū hòu, nèi yè zhě shuài qí shǔ yǐ zūn diàn léi xǐ fěi mì rù, shè yú wèi. shēng tán zhě zì dōng bì.
前享一日,內謁者設御位於壇之東南,西向;望瘞位於西南,當瘞臽,西向。 亞獻、終獻位於內壝東門之內道南,執事者位於其後,重行異位,西向北上。典正 位於壇下,一位於東南,西向;一位於西南、東向。女史各陪其後。司贊位於樂縣 東北,掌贊二人在南,差退,西面。又設司贊、掌贊位於埋臽西南,東面南上; 典樂舉麾位於壇上南陛之西,東向;司樂位於北縣之間,當壇北向。內命婦位於終 獻之南,絕位,重行異位,西向北上;外命婦位於中壝南門之外,大長公主以下於 道東,西向,當內命婦,差退;太夫人以下於道西,去道遠近如公主,重行異位, 相向北上。又設御採桑位於壇上,東向;內命婦採桑位於壇下,當御位東南,北向 西上;執御鈎、筐者位於內命婦之西少南,西上;內外命婦執鈎、筐者位各於其采 桑位之後。設門外位:享官於東壝之外道南,從享內命婦於享官之東,北面西上; 從享外命婦於南壝之外道西,如設次。設酒尊之位於壇上東南隅,北向西上;御洗 於壇南陛東南,亞獻之洗又於東南,俱北向;幣筐於壇上尊坫之所。晡後,內謁者 帥其屬以尊坫、罍洗、篚冪入,設於位。升壇者自東陛。
xiǎng rì, wèi míng shí wǔ kè, tài guān lìng shuài zǎi rén yǐ luán dāo gē shēng, zhù shǐ yǐ dòu qǔ máo xuè zhì yú zhuàn suǒ, suì pēng shēng. wǔ kè, sī shè shēng, shè xiān cán shì shén zuò yú tán shàng běi fāng, nán xiàng.
享日,未明十五刻,太官令帥宰人以鸞刀割牲,祝史以豆取毛血置於饌所,遂 烹牲。五刻,司設升,設先蠶氏神座於壇上北方,南向。
qián xiǎng yī rì, jīn wú zòu: qǐng wài mìng fù děng yīng jí tán suǒ zhě tīng yè xíng, qí yīng cǎi sāng zhě sì rén, gè yǒu nǚ shì zhě jìn kuāng gōu zài zhī ér xíng. qí rì wèi míng sì kè, chuí yī gǔ wèi yī yán èr kè, chuí èr gǔ wèi zài yán. shàng yí bǎn zòu qǐng zhōng yán. yī kè, chuí sān gǔ wèi sān yán. sī bīn yǐn nèi mìng fù rù, lì yú tíng, chóng xíng, xī miàn běi shàng. liù shàng yǐ xià yì shì fèng yíng. shàng fú fù bǎo, nèi pū jìn yàn dí chē yú gé wài, shàng yí bǎn zòu wài bàn. yù zhě zhí pèi, huáng hòu fú jū yī, chéng yú yǐ chū, huá gài shì wèi jǐng bì, nèi mìng fù cóng. chū mén, huáng hòu shēng chē, shàng gōng jìn gōu, sī zhì jìn kuāng, zài zhī. nèi mìng fù jí liù shàng děng chéng chē cóng, zhū yì jià zhī guān jiē chéng mǎ. jià dòng, jǐng bì, bù míng gǔ jiǎo. nèi mìng fù gōng rén yǐ cì cóng.
前享一日,金吾奏:「請外命婦等應集壇所者聽夜行,其應採桑者四人,各有 女侍者進筐、鈎載之而行。」其日未明四刻,捶一鼓為一嚴;二刻,捶二鼓為再嚴。 尚儀版奏「請中嚴」。一刻,捶三鼓為三嚴。司賓引內命婦入,立於庭,重行,西 面北上。六尚以下詣室奉迎。尚服負寶,內仆進厭翟車於閣外,尚儀版奏「外辦」。 馭者執轡,皇后服鞠衣,乘輿以出,華蓋、侍衛、警蹕,內命婦從。出門,皇后升 車,尚功進鈎,司制進筐,載之。內命婦及六尚等乘車從,諸翊駕之官皆乘馬。駕 動,警蹕,不鳴鼓角。內命婦、宮人以次從。
qí rì sān kè, shàng yí jí sī sù shuài qí shǔ rù, shí zūn léi jí bì, tài guān lìng shí zhū biān dòu fǔ guǐ zǔ děng, nèi yè zhě shuài qí shǔ yì chú fèng zhuàn rù, shè yú zhuàn màn nèi. jià jiāng zhì, nǚ xiāng zhě yǐn xiǎng guān, nèi diǎn yǐn yǐn wài mìng fù, jù jiù mén wài wèi. jià zhì dà cì mén wài, huí chē nán xiàng, shàng yí jìn chē qián guì zòu chēng: shàng yí qiè xìng yán, qǐng jiàng chē. huáng hòu jiàng chē, chéng yú zhī dà cì, huá gài sǎn shàn. shàng yí yǐ zhù bǎn jìn, yù shǔ, chū diàn yú diàn. shàng gōng sī zhì jìn shòu gōu kuāng yǐ tuì, diǎn zàn yǐn yà xiàn jí cóng xiǎng nèi mìng fù jù jiù mén wài wèi. sī zàn shuài zhǎng zàn xiān rù jiù wèi, nǚ xiāng zhě yǐn shàng yí diǎn zhèng jí nǚ shǐ zhù shǐ yǔ nǚ zhí zūn léi kuāng mì zhě rù zì dōng mén, dāng tán nán, běi xiàng xī shàng. sī zàn yuē: zài bài. zhǎng zàn chéng chuán, shàng yí yǐ xià jiē zài bài, jiù wèi. sī lè shuài nǚ gōng rén rù, diǎn zàn yǐn yà xiàn zhōng xiàn, nǚ xiāng zhě yǐn zhí shì zhě sī bīn yǐn nèi mìng fù nèi diǎn yǐn yǐn wài mìng fù rù, jiù wèi. huáng hòu tíng dà cì bàn kè qǐng, sī yán yǐn shàng gōng lì yú dà cì mén wài, dāng mén běi xiàng. shàng yí bǎn zòu wài bàn. huáng hòu chū cì, rù zì dōng mén, zhì bǎn wèi, xī xiàng lì. shàng gōng yuē: zài bài. huáng hòu zài bài. sī zàn yuē: zhòng guān zài bài. zài wèi zhě jiē zài bài. shàng gōng yuē: yǒu sī jǐn jù, qǐng xíng shì. lè sān chéng. shàng gōng yuē: zài bài. huáng hòu zài bài. sī zàn yuē: zhòng guān zài bài. zài wèi zhě jiē zài bài, tán shàng shàng yí guì qǔ bì yú fěi, xìng, lì yú zūn suǒ. huáng hòu zì tán nán bì shēng, běi miàn lì, shàng yí fèng bì dōng xiàng jìn, huáng hòu shòu bì, jìn, běi xiàng, guì diàn yú shén zuò, shǎo tuì, zài bài, jiàng zì nán bì, fù yú wèi. chū, nèi wài mìng fù bài qì, nǚ zhù shǐ fèng máo xuè zhī dòu lì yú nèi wěi dōng mén zhī wài, huáng hòu yǐ diàn bì, nǎi fèng máo xuè rù, shēng zì nán bì, shàng yí yíng yǐn yú tán shàng, jìn, guì diàn yú shén zuò qián. huáng hòu jì shēng diàn bì, sī shàn chū, shuài nǚ jìn zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú nèi wěi dōng mén zhī wài. huáng hòu jì jiàng, fù wèi. sī shàn yǐn zhuàn rù, zhì jiē. nǚ zhù shǐ guì chè máo xuè zhī dòu, jiàng zì dōng bì yǐ chū. zhuàn shēng zì nán bì, shàng yí yíng yǐn yú tán shàng, shè yú shén zuò qián. huáng hòu yì léi xǐ, shàng yí guì qǔ yí, xìng, wò shuǐ sī yán guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ. huáng hòu guàn. sī yán guì qǔ jīn yú fěi, jìn yǐ shuì, shòu jīn, guì diàn yú fěi. nǎi qǔ jué yú fěi, xìng, jìn, shòu jué. shàng yí zhuó léi shuǐ, sī yán fèng pán, huáng hòu xǐ jué, sī yán shòu jīn, jiē rú chū. huáng hòu shēng zì tán nán bì, yì jiǔ zūn. shàng yí zàn zhuó lǐ qí, jìn xiān cán shì shén zuò qián, běi xiàng guì, diàn jué, xìng, shǎo tuì, lì. shàng yí chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, dōng miàn guì dú zhù wén. huáng hòu zài bài, shàng yí yǐ jué zhuó shàng zūn fú jiǔ, xī xiàng jìn. huáng hòu zài bài shòu jué, guì, jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, xìng. shàng yí shuài nǚ jìn zhuàn zhě chí biān zǔ jìn shén qián, sān shēng zuò ròu gè zhì yī zǔ, yòu yǐ biān qǔ jì shǔ fàn gòng zhì yī biān. shàng yí yǐ fàn biān zuò zǔ xī xiàng yǐ cì jìn, huáng hòu měi shòu yǐ shòu zuǒ yòu. nǎi guì qǔ jué, suì yǐn, zú jué, xìng, zài bài, jiàng zì nán bì, fù yú wèi.
其日三刻,尚儀及司愬帥其屬入,實尊罍及幣,太官令實諸籩、豆、簠、簋俎 等,內謁者帥其屬詣廚奉饌入,設於饌幔內。駕將至,女相者引享官,內典引引外 命婦,俱就門外位。駕至大次門外,回車南向,尚儀進車前跪奏稱:「尚儀妾姓言, 請降車。」皇后降車,乘輿之大次,華蓋、繖、扇。尚儀以祝版進,御署,出奠於 坫。尚功、司制進受鈎、筐以退,典贊引亞獻及從享內命婦俱就門外位。司贊帥掌 贊先入就位,女相者引尚儀、典正及女史、祝史與女執尊罍筐冪者入自東門,當壇 南,北向西上。司贊曰:「再拜。」掌贊承傳,尚儀以下皆再拜,就位。司樂帥女 工人入,典贊引亞獻、終獻,女相者引執事者、司賓引內命婦、內典引引外命婦入, 就位。皇后停大次半刻頃,司言引尚宮立於大次門外,當門北向。尚儀版奏「外辦」。 皇后出次,入自東門,至版位,西向立。尚宮曰:「再拜。」皇后再拜。司贊曰: 「眾官再拜。」在位者皆再拜。尚宮曰:「有司謹具,請行事。」樂三成。尚宮曰: 「再拜。」皇后再拜。司贊曰:「眾官再拜。」在位者皆再拜,壇上尚儀跪取幣於 篚,興,立於尊所。皇后自壇南陛升,北面立,尚儀奉幣東向進,皇后受幣,進, 北向,跪奠於神座,少退,再拜,降自南陛,復於位。初,內外命婦拜訖,女祝史 奉毛血之豆立於內壝東門之外,皇后已奠幣,乃奉毛血入,升自南陛,尚儀迎引於 壇上,進,跪奠於神座前。皇后既升奠幣,司膳出,帥女進饌者奉饌陳於內壝東門 之外。皇后既降,復位。司膳引饌入,至階。女祝史跪徹毛血之豆,降自東陛以出。 饌升自南陛,尚儀迎引於壇上,設於神座前。皇后詣罍洗,尚儀跪取匜,興,沃水; 司言跪取盤,興,承水。皇后盥。司言跪取巾於篚,進以帨,受巾,跪奠於篚。乃 取爵於篚,興,進,受爵。尚儀酌罍水,司言奉盤,皇后洗爵,司言授巾,皆如初。 皇后升自壇南陛,詣酒尊。尚儀贊酌醴齊,進先蠶氏神座前,北向跪,奠爵,興, 少退,立。尚儀持版進於神座之右,東面跪讀祝文。皇后再拜,尚儀以爵酌上尊福 酒,西向進。皇后再拜受爵,跪,祭酒,啐酒,奠爵,興。尚儀帥女進饌者持籩、 俎進神前,三牲胙肉各置一俎,又以籩取稷、黍飯共置一籩。尚儀以飯籩、胙俎西 向以次進,皇后每受以授左右。乃跪取爵,遂飲,卒爵,興,再拜,降自南陛,復 於位。
chū, huáng hòu xiàn jiāng bì, diǎn zàn yǐn guì fēi yì léi xǐ, guàn shǒu, xǐ jué, zì dōng bì shēng tán, zhuó àng qí yú xiàng zūn, jìn shén zuò qián, běi xiàng guì, diàn jué, xìng, shǎo tuì, zài bài. shàng yí yǐ jué zhuó fú jiǔ jìn, guì fēi zài bài shòu jué, guì jì, suì yǐn, zú jué, zài bài, jiàng zì dōng bì, fù wèi. zhāo yí zhōng xiàn rú yà xiàn. shàng yí jìn shén zuò qián, guì chè dòu. sī zàn yuē: cì zuò. zhǎng chàng yuē: zhòng guān zài bài. zài wèi zhě jiē zài bài. shàng gōng yuē: zài bài. huáng hòu zài bài, sī zàn yuē: zhòng guān zài bài. zài wèi zhě jiē zài bài. shàng gōng qǐng jiù wàng yì wèi, sī zàn shuài zhǎng zàn jiù yì xiàn.
初,皇后獻將畢,典贊引貴妃詣罍洗,盥手,洗爵,自東陛升壇,酌盎齊於象 尊,進神座前,北向跪,奠爵,興,少退,再拜。尚儀以爵酌福酒進,貴妃再拜受 爵,跪祭,遂飲,卒爵,再拜,降自東陛,復位。昭儀終獻如亞獻。尚儀進神座前, 跪徹豆。司贊曰:「賜胙。」掌唱曰:「眾官再拜。」在位者皆再拜。尚宮曰: 「再拜。」皇后再拜,司贊曰:「眾官再拜。」在位者皆再拜。尚宮請就望瘞位, 司贊帥掌贊就瘞臽。