liè nǚ
列女
lǐ dé wǔ qī péi shū yīng yáng qìng qī wáng fáng xuán líng qī lú dú gū shī rén mǔ wáng lán yīng yáng sān ān qī lǐ fán huì rén mǔ jìng wèi xiào nǚ wú jì zhèng yì zōng qī lú liú jì qī xià hóu suì jīn yú mǐn zhí qī zhāng chǔ wáng líng guī fēi shàng guān yáng shào zōng qī wáng jiǎ xiào nǚ lǐ shì qī wáng ā zú pān yàn chēn qī wèi lǐ mǔ biàn nǚ lǐ cuī huì qī lú xián zhēn jié fù lǐ fú fèng qī yù yīng gāo ruì qī qín wáng lín qī wéi lú wéi qīng qī xú ráo é dòu bó nǚ zhòng nǚ lú fǔ qī lǐ zōu dài zhēng qī báo jīn jié fù gāo mǐn nǚ yáng liè fù jiǎ zhí yán qī dǒng lǐ xiào nǚ miào fǎ lǐ tuān qī dǒng chāng líng dān yáng wáng xiào nǚ hé zi duàn jū zhēn qī xiè yáng hán qī xiāo wéi yōng qī xiāo héng fāng hòu qī chéng zhèng xiào nǚ lǐ tíng jié qī cuī yīn bǎo huì qī fēng xuàn dòu liè fù lǐ zhěng qī lú shān yáng nǚ zhào zhōu dí qī zhū yán shòu qī wáng
李德武妻裴淑英 杨庆妻王 房玄龄妻卢 独孤师仁姆王兰英 杨三安妻李樊 会仁母敬 卫孝女无忌 郑义宗妻卢 刘寂妻夏侯碎金 於敏直妻张 楚王灵龟妃 上官 杨绍宗妻王 贾孝女 李氏妻王阿足 攀彦琛妻魏 李母 汴女李崔绘妻卢 贤贞节妇李 符凤妻玉英 高叡妻秦 王琳妻韦 卢惟清妻徐 饶娥窦伯女仲女 卢甫妻李 邹待征妻薄 金节妇 高愍女 杨烈妇 贾直言妻 董李孝女妙法 李湍妻 董昌龄丹杨 王孝女和子 段居贞妻谢 杨含妻萧 韦雍妻萧 衡方厚妻程 郑孝女 李廷节妻崔 殷保晦妻封绚 窦烈 妇 李拯妻卢山阳女赵 周迪妻 硃延寿妻王
nǚ zǐ zhī xíng, yú qīn yě xiào, fù yě jié, mǔ yě yì ér cí, zhǐ yǐ. zhōng gǔ yǐ qián, shū suǒ zài hòu fēi fū rén shì, tiān xià huà zhī. hòu tóng shǐ zhí fèi, fù xùn mǔ zé bù jí yú jiā, gù xián nǚ kě jì zhě qiān zǎi jiān liáo liáo xiāng wàng. táng xìng, fēng huà táo cuì qiě shù bǎi nián, ér wén jiā lìng xìng yǎo tiǎo shū nǚ, zhì lín dà nàn, shǒu lǐ jié, bái rèn bù néng yí, yǔ zhé rén liè shì zhēng bù xiǔ míng, hán rú shuāng xuě, yì kě guì yǐ. jīn cǎi huò yóu xiǎn xíng zhě zhe zhī piān, yǐ xù zhèng fù fù zǐ zi fú fū fù fù zhī yì yún.
女子之行,於亲也孝,妇也节,母也义而慈,止矣。中古以前,书所载后、妃、 夫人事,天下化之。后彤史职废,妇训、姆则不及於家,故贤女可纪者千载间寥寥 相望。唐兴,风化陶淬且数百年,而闻家令姓窈窕淑女,至临大难,守礼节,白刃 不能移,与哲人烈士争不朽名,寒如霜雪,亦可贵矣。今采获尤显行者著之篇,以 绪正父父、子子、夫夫、妇妇之懿云。
lǐ dé wǔ qī péi, zì shū yīng, ān yì gōng jǔ zhī nǚ, yǐ xiào wén xiāng dǎng. dé wǔ zài suí, zuò shì xǐ lǐng nán, shí jià fāng yú suì, jǔ biǎo lí hūn. dé wǔ wèi péi yuē:" wǒ fāng biǎn, wú hái lǐ, jūn bì lì tā zú, yú cǐ zhǎng jué yǐ." dá yuē:" fū, tiān yě, kě bèi hū? yuàn sǐ wú tā." yù gē ěr shì, bǎo mǔ chí bù xǔ. fū yīn wèi, suì shí sù wàng péi zhì lǐ wéi jǐn. jū bù yù xūn zé. dú liè nǚ zhuàn, jiàn shù bù gēng jià zhě, wèi rén yuē:" bù jiàn èr tíng, fù rén zhī cháng, hé yì ér zài zhī shū?" hòu shí nián, dé wǔ wèi hái, jǔ jué jià zhī, duàn fà bù shí, jǔ zhī bù néng duó, tīng zhī. dé wǔ gèng qǔ cuān zhū shì, yù shè hái, zhōng dào wén qí wán jié, nǎi qiǎn hòu qī, wèi fū fù rú chū.
李德武妻裴,字淑英,安邑公矩之女,以孝闻乡党。德武在隋,坐事徙岭南, 时嫁方逾岁,矩表离婚。德武谓裴曰:“我方贬,无还理,君必俪它族,於此长决 矣。”答曰:“夫,天也,可背乎?愿死无它。”欲割耳誓,保姆持不许。夫姻媦, 岁时塑望裴致礼惟谨。居不御薰泽。读《列女传》,见述不更嫁者,谓人曰:“不 践二廷,妇人之常,何异而载之书?”后十年,德武未还,矩决嫁之,断发不食, 矩知不能夺,听之。德武更娶汆硃氏,遇赦还,中道闻其完节,乃遣后妻,为夫妇 如初。
yáng qìng qī wáng zhě, shì chōng zú zhī nǚ. qìng yǐ hé jiān wáng zǐ wèi huán wáng, shǒu xíng yáng, xiàn yú shì chōng, gù shì chōng qī zhī, yòng wèi guǎn zhōu cì shǐ. tài zōng gōng luò yáng, qìng móu yǔ wáng guī táng, xiè yuē:" zhèng yǐ wǒ fèng jī zhǒu zhě, zhuì gōng zhī xīn, jīn fù ēn bèi yì, zì wèi shēn móu, kě ruò hé? zhì cháng ān, zé gōng jiā bì ěr, yuàn sòng wǒ hái dōng dōu." qìng bù tīng, wáng wèi zuǒ yòu yuē:" táng shèng zé zhèng miè, zhèng ān zé wú fū sǐ, ruò shì, shēng hé yì?" nǎi yǐn yào sǐ. qìng rù cháo, guān yí zhōu cì shǐ.
杨庆妻王者,世充足之女。庆以河间王子为郇王,守荥阳,陷於世充,故世充 妻之,用为管州刺史。太宗攻洛阳,庆谋与王归唐,谢曰:“郑以我奉箕帚者,缀 公之心,今负恩背义,自为身谋,可若何?至长安,则公家婢耳,愿送我还东都。” 庆不听,王谓左右曰:“唐胜则郑灭,郑安则吾夫死,若是,生何益?”乃饮药死。 庆入朝,官宜州刺史。
fáng xuán líng qī lú, shī qí shì. xuán líng wēi shí, bìng qiě sǐ, wěi yuē:" wú bìng gé, jūn nián shào, bù kě guǎ jū, shàn shì hòu rén." lú qì rén zhàng zhōng, tī yī mù shì xuán líng, míng wú tā. huì xuán líng liáng yù, lǐ zhī zhōng shēn.
房玄龄妻卢,失其世。玄龄微时,病且死,诿曰:“吾病革,君年少,不可寡 居,善事后人。”卢泣人帐中,剔一目示玄龄,明无它。会玄龄良愈,礼之终身。
wáng lán yīng zhě, dú hú shī rén zhī mǔ. shī rén fù wǔ dū móu guī táng, wáng shì chōng shā zhī. shī rén shǐ sān suì, miǎn sǐ jìn gù, lán yīng qǐng kūn qián dé bǎo yǎng, xǔ zhī. shí sāng luàn, è sǐ zhě jí jí, yóu gài dào lù yǐ shí shī rén, shēn dàn tǔ yǐn shuǐ. hòu zhà wèi cǎi xīn, qiè shī rén guī jīng shī. gāo zǔ jiā qí yì, zhào fēng lán yīng yǒng shòu xiāng jūn.
王兰英者,独狐师仁之姆。师仁父武都谋归唐,王世充杀之。师仁始三岁,免 死禁锢,兰英请髡钳得保养,许之。时丧乱,饿死者藉藉,游丐道路以食师仁,身 啖土饮水。后诈为采新,窃师仁归京师。高祖嘉其义,诏封兰英永寿乡君。
yáng sān ān qī lǐ, jīng zhào gāo líng rén. jiù gū wáng, sān ān yòu sǐ, zi yòu, gū jù, huà tián yè fǎng, fán sān nián, zàng jiù gū jí fū xiōng dì fán qī sàng, yuǎn jìn jiē tì. tài zōng wén ér yì zhī, cì bó sān bǎi duàn, qiǎn zhōu xiàn cún wèn, miǎn qí yáo yì.
杨三安妻李,京兆高陵人。舅姑亡,三安又死,子幼,孤窭,画田夜纺,凡三 年,葬舅姑及夫兄弟凡七丧,远近嗟涕。太宗闻而异之,赐帛三百段,遣州县存问, 免其徭役。
fán huì rén mǔ jìng, pú zhōu hé dōng rén, zì xiàng zi. jī ér shēng huì rén. fū sǐ, shì jiù gū xiáng shùn. jiā yǐ qí shǎo, sú jià zhī, qián yuē hūn yú lǐ rén, zhì qī, yáng wèi mǔ bìng, shǐ guī shì. jìng zhì, zhī jiàn shào, nǎi wài wèi bù zhī zhě, sī wèi huì rén yuē:" wú shuāng chù bù sǐ zhě, yǐ mǔ lǎo ér yòu, jīn jiù jiāng duó wú zhì, rǔ yún hé?" huì rén qì, jìng yuē:" ér wú tí!" nǎi sì xì dùn qù, jiā zhuī jí bàn dào, yǐ sǐ zì shǒu, nǎi bà. huì rén wèi guān zú, shí jìng mǔ yòu zhōng, jì zàng, wèi suǒ qīn yuē:" mǔ sǐ zi wáng, hé shēng wèi!" bù shí shù rì sǐ, wén zhě lián zhī.
樊会仁母敬,蒲州河东人,字象子。笄而生会仁。夫死,事舅姑祥顺。家以其 少,俗嫁之,潜约婚於里人,至期,阳为母病,使归视。敬至,知见绍,乃外为不 知者,私谓会仁曰:“吾孀处不死者,以母老儿幼,今舅将夺吾志,汝云何?”会 仁泣,敬曰:“儿毋啼!”乃伺隙遁去,家追及半道,以死自守,乃罢。会仁未冠 卒,时敬母又终,既葬,谓所亲曰:“母死子亡,何生为!”不食数日死,闻者怜 之。
wèi xiào nǚ, jiàng zhōu xià rén, zì wú jì. fù wèi xiāng rén wèi zhǎng zé suǒ shā, wú jì fǔ liù suì, wú xiōng dì, mǔ gǎi jià. dǎi zhǎng, zhì bào fù chóu. huì cóng fù dà yán kè, zhǎng zé zài zuò, wú jì dǐ yǐ pì, shā zhī. yì lì chēng fù yuān yǐ bào, qǐng jiù xíng. xún chá shǐ chǔ suì liáng yǐ wén, tài zōng miǎn qí zuì, gěi yì xǐ yōng zhōu, cì tián zhái. zhōu xiàn yǐ lǐ jià zhī.
卫孝女,绛州夏人,字无忌。父为乡人卫长则所杀,无忌甫六岁,无兄弟,母 改嫁。逮长,志报父仇。会从父大延客,长则在坐,无忌抵以甓,杀之。诣吏称父 冤已报,请就刑。巡察使褚遂良以闻,太宗免其罪,给驿徙雍州,赐田宅。州县以 礼嫁之。
zhèng yì zōng qī lú zhě, fàn yáng shì zú yě. shè shū shǐ, shì jiù gū gōng shùn. yè yǒu dào chí bīng jié qí jiā, rén jiē nì cuàn, wéi gū bù néng qù, lú mào rèn lì gū cè, wèi zéi zuó chuí jǐ sǐ. zéi qù, rén wèn hé wéi bù jù, dá yuē: " rén suǒ yǐ yì niǎo shòu zhě, yǐ qí yǒu rén yì yě. jīn lián lǐ jí nàn shàng xiāng fù, kuàng gū kě wěi qì xié? ruò bǎi yǒu yī wēi, wǒ bù dé dú shēng." gū yuē:" suì hán rán hòu zhī sōng bǎi hòu diāo, wú nǎi jīn jiàn fù zhī xīn."
郑义宗妻卢者,范阳士族也。涉书史,事舅姑恭顺。夜有盗持兵劫其家,人皆 匿窜,惟姑不能去,卢冒刃立姑侧,为贼捽捶几死。贼去,人问何为不惧,答曰: “人所以异鸟兽者,以其有仁义也。今怜里急难尚相赴,况姑可委弃邪?若百有一 危,我不得独生。”姑曰:“岁寒然后知松柏后凋,吾乃今见妇之心。”
liú jì qī xià hóu, huá zhōu zuò chéng rén, zì suì jīn. fù cháng yún wèi yán chéng chéng, sàng míng. shí liú yǐ shēng èr nǚ yǐ, qiú yǔ liú jué, guī shì fù jí. yòu shì hòu mǔ yǐ xiào chēng. wǔ nián fù wáng, huǐ bù shèng sàng, bèi fā xǐ xiǎn, shēn fù tǔ zuò zhǒng, lú qí zuǒ, hán bù mián rì yī shí zhě sān nián. zhào cì wù èr shí duàn sù shí shí, biǎo yì mén lǘ. hòu qí nǚ jū mǔ sāng, yì rú mǔ xíng, guān yòu cì sù bó, biǎo qí mén.
刘寂妻夏侯,滑州胙城人,字碎金。父长云为盐城丞,丧明。时刘已生二女矣, 求与刘绝,归侍父疾。又事后母以孝称。五年父亡,毁不胜丧,被发徙跣,身负土 作冢,庐其左,寒不绵、日一食者三年。诏赐物二十段、粟十石,表异门闾。后其 女居母丧,亦如母行,官又赐粟帛,表其门。
yú mǐn zhí qī zhāng zhě, wǎn chéng gōng jiǎn nǚ yě. shēng sān suì, měi fù mǔ bìng, yǐ néng zhòu yè shěng shì, yán sè rú chéng rén. jí zhǎng, yù gōng shùn rén xiào. jiǎn bìng dǔ, wén zhī, hào qì jǐ jué. jiǎn sǐ, yī tòng suì zú. gāo zōng yì qí xíng, cì wù bǎi duàn, yǐ zhuàng shǔ shǐ guān.
於敏直妻张者,皖城公俭女也。生三岁,每父母病,已能昼夜省侍,颜色如成 人。及长,愈恭顺仁孝。俭病笃,闻之,号泣几绝。俭死,一恸遂卒。高宗懿其行, 赐物百段,以状属史官。
chǔ wáng líng guī fēi shàng guān zhě, xià guī shì zú yě. líng guī chū jì āi wáng hòu, ér jiù gū zài, fēi zhāo xī shì fèng, jǐn shén, fán zhēn měi, fēi jīng xiàn bù xiān cháng. líng guī zú, jiāng zàng, qián fēi wú jìn zú, yì zhě yù bù jǔ, fēi yuē: " shì zhě yǒu zhī, hún kě wú tuō hū?" nǎi bèi lǐ hé zàng. wén zhě jiā tàn. sàng chú, xiōng dì gòng yù:" fēi shǎo, yòu wú zi, kě bù yǒu xíng." qì yuē:" zhàng fū yǐ yì, fù rén yǐ jié, wǒ wèi néng xùn gōu hè, shàng kě yù zhuāng zé jì tā zuò hū?" jiāng zì yì èr, zhòng suì bù gǎn qiáng.
楚王灵龟妃上官者,下邽士族也。灵龟出继哀王后,而舅姑在,妃朝夕侍奉, 谨甚,凡珍美,非经献不先尝。灵龟卒,将葬,前妃无近族,议者欲不举,妃曰: “逝者有知,魂可无托乎?”乃备礼合葬。闻者嘉叹。丧除,兄弟共谕:“妃少, 又无子,可不有行。”泣曰:“丈夫以义,妇人以节,我未能殉沟壑,尚可御妆泽、 祭他胙乎?”将自劓刵,众遂不敢强。
yáng shào zōng qī wáng, huá zhōu huá yīn rén. zài bǎo ér mǔ wáng, jì mǔ jū ài. fù zhēng liáo mò, jì mǔ yòu zú, wáng nián shí wǔ, nǎi jǔ èr mǔ jiù ér lì fù xiàng, zhāo hún yǐ zàng, lú mù zuǒ. yǒng huī zhōng, zhào:" yáng shì fù zài suí shí, fù mò liáo xī, néng zhāo hún kè zàng. zhì zǔ fù mǔ yíng suì, qīn fú bǎn zhù, āi gǎn xíng lù." yīn cì wù duàn bìng sù, yǐ quē biǎo mén.
杨绍宗妻王,华州华阴人。在褓而母亡,继母鞠爱。父征辽殁,继母又卒,王 年十五,乃举二母柩而立父象,招魂以葬,庐墓左。永徽中,诏:“杨氏妇在隋时, 父殁辽西,能招魂克葬。至祖父母茔隧,亲服板筑,哀感行路。”因赐物段并粟, 以阙表门。
jiǎ xiào nǚ, pú zhōu juàn chéng rén. nián shí wǔ, fù wèi zú rén xuán jī suǒ shā. xiào nǚ dì qiáng rén shàng yòu, xiào nǚ bù kěn jià, duǒ fǔ yù zhī. qiáng rén néng zì shù lì, jiào cì xuán jī shā zhī, qǔ qí xīn gào fù mù. qiáng rén yì xiàn yán zhuàng, yǒu sī lùn sǐ. xiào nǚ yì quē qǐng dài dì sǐ, gāo zōng mǐn tàn, zhào bìng miǎn zhī, nèi xǐ luò yáng.
贾孝女,濮州鄄城人。年十五,父为族人玄基所杀。孝女弟强仁尚幼,孝女不 肯嫁,躲抚育之。强仁能自树立,教伺玄基杀之,取其心告父墓。强仁诣县言状, 有司论死。孝女诣阙请代弟死,高宗闵叹,诏并免之,内徙洛阳。
lǐ shì qī wáng ā zú, shēn zhōu lù chéng rén. zǎo gū, wú xiōng dì. guī lǐ shì shù suì, fū sǐ wú zi, yǐ lí zǐ gāo nián wú gōng yǎng, nǎi bù rěn jià. huà gēng yè zhī, néng bàn shēng shì, yú èr shí nián, zǐ nǎi wáng, zàng sòng rú lǐ. xiāng rén fú qí yì, zhēng qiǎn nǚ qī wǎng shī qí fēng xùn. shòu zhōng yú jiā.
李氏妻王阿足,深州鹿城人。早孤,无兄弟。归李氏数岁,夫死无子,以嫠姊 高年无供养,乃不忍嫁。画耕夜织,能办生事,馀二十年,姊乃亡,葬送如礼。乡 人服其义,争遣女妻往师其风训。寿终於家。
fán yàn chēn qī wèi zhě, yáng zhōu rén. yàn chēn bìng, wèi yuē:" gōng bìng qiě dǔ, bù rěn gōng dú sǐ." yàn chēn yuē: " sǐ shēng, cháng dào yě. xìng yǎng zhū gū shǐ chéng lì, xiāng cóng ér sǐ, fēi wú qǔ yě." yàn chēn zú, zhí xú jìng yè nán, xiàn bīng zhōng. wén qí zhī yīn, lìng gǔ zhēng, wèi yuē:" fū wáng bù sǐ, ér bī wǒ guǎn xián, huò yóu wǒ fā." yǐn dāo zhǎn qí zhǐ. jūn wǔ yù qiáng qī zhī, gù jù bù cóng, nǎi fáng nǐ jǐng yuē:" cóng wǒ zhě bù sǐ." wèi lì shēng yuē: " gǒu dào, nǎi yù rǔ rén, sù sǐ, wú zhì yě!" nǎi jiàn hài, wén zhě shāng zhī.
樊彦琛妻魏者,扬州人。彦琛病,魏曰:“公病且笃,不忍公独死。”彦琛曰: “死生,常道也。幸养诸孤使成立,相从而死,非吾取也。”彦琛卒,值徐敬业难, 陷兵中。闻其知音,令鼓筝,魏曰:“夫亡不死,而逼我管弦,祸由我发。”引刀 斩其指。军伍欲强妻之,固拒不从,乃妨拟颈曰:“从我者不死。”魏厉声曰: “狗盗,乃欲辱人,速死,吾志也!”乃见害,闻者伤之。
lǐ shē mǔ zhě, shī qí shì. yǒu yuān shí. shē wèi jiān chá yù shǐ, dé bǐng mǐ, liàng zhī sān hú ér yíng, wèn yú shǐ, yuē:" yù shǐ mǐ, bù gài yě." yòu wèn chē yōng yǒu jǐ, yuē:" yù shǐ bù cháng yě." mǔ nù, chì guī yú mǐ, cháng qí yōng, yīn qiè zé shē. shē hé cāng guān, zì yán zhuàng, zhū yù shǐ wén zhī, yǒu cán sè.
李畲母者,失其氏。有渊识。畲为监察御史,得禀米,量之三斛而赢,问於史, 曰:“御史米,不概也。”又问车庸有几,曰:“御史不偿也。”母怒,敕归馀米, 偿其庸,因切责畲。畲劾仓官,自言状,诸御史闻之,有惭色。
biàn nǚ lǐ zhě, nián bā suì fù wáng, bìn yú táng shí nián, zhāo xī lín. jí jī, mǔ yù jià zhī. duàn fà, gài zhōng yǎng. jū mǔ sāng, āi háo guò rén, zì pǐ zàng jù, zhōu lǐ sòng zàng qiān yú rén. lú yú mù, péng tóu, xiǎn ér fù tǔ, yǐ wán yuán yíng, shí sōng shù bǎi. wǔ hòu shí, àn chá shǐ xuē jì chǎng biǎo zhī, zhào shù quē mén lǘ.
汴女李者,年八岁父亡,殡於堂十年,朝夕临。及笄,母欲嫁之。断发,丐终 养。居母丧,哀号过人,自庀葬具,州里送葬千馀人。庐於墓,蓬头,跣而负土, 以完园茔,莳松数百。武后时,按察使薛季昶表之,诏树阙门闾。
cuī huì qī lú zhě, luán tái shì láng xiàn zhī nǚ. xiàn yǒu měi míng. huì sàng, lú nián shào, jiā yù jià zhī, lú chēng jí bù xǔ. nǚ xiōng shì gōng bù shì láng lǐ sī chōng, zǎo wáng. sī chōng fāng xiǎn zhòng, biǎo qiú jì shì, zhào xǔ, jiā nèi wài yīn jiē rán kě. sī chōng guī bì sān bǎi yú, lú bù kě, yuē:" wú qǐ zài rǔ yú rén hū? níng méi shēn wéi bì." shì xī, chū zì dòu, fèn huì miàn, hái cuī shě, duàn fà zì shì. sī chōng yǐ wén, wǔ hòu bù duó yě, zhào wèi fú tú pǐ yǐ zhōng.
崔绘妻卢者,鸾台侍郎献之女。献有美名。绘丧,卢年少,家欲嫁之,卢称疾 不许。女兄适工部侍郎李思冲,早亡。思冲方显重,表求继室,诏许,家内外姻皆 然可。思冲归币三百舆,卢不可,曰:“吾岂再辱於人乎?宁没身为婢。”是夕, 出自窦,粪秽〓面,还崔舍,断发自誓。思冲以闻,武后不夺也,诏为浮屠庀以终。
jiān zhēn jié fù lǐ zhě, nián shí qī, jià wèi zhèng lián qī. wèi yú nián, lián sǐ, cháng bù yī shū shí. yè hū mèng nán zi qiú wèi qī, chū bù xǔ, hòu shǔ shù mèng zhī. lǐ zì yí róng mào wèi shuāi chǒu suǒ zhào yě, jí jié fā, má yī, bù xūn shì, gòu miàn chén fū, zì shì bù fù mèng. cì shǐ bái dà wēi qīn qí cāo, hào jiān zhēn jié fù, biǎo jīng mén quē, míng suǒ jū yuē jié fù lǐ.
坚贞节妇李者,年十七,嫁为郑廉妻。未逾年,廉死,常布衣蔬食。夜忽梦男 子求为妻,初不许,后数数梦之。李自疑容貌未衰丑所召也,即截发,麻衣,不薰 饰,垢面尘肤,自是不复梦。刺史白大威钦其操,号坚贞节妇,表旌门阙,名所居 曰节妇里。
fú fèng qī mǒu shì, zì yù yīng, yóu shū měi. fèng yǐ zuì xǐ dān zhōu, zhì nán hǎi, wèi liáo zéi suǒ shā, xié yù yīng sī zhī, duì yuē:" yī fù rén bù zú shì zhòng nán zǐ, qǐng tuī yī cháng zhě." zéi rán zhī. nǎi qǐng gēng yī, yǒu qǐng, shèng fú lì yú zhōu, mà yuē:" shòu zéi rǔ, bù rú sǐ!" zì chén yú hǎi.
符凤妻某氏,字玉英,尤姝美。凤以罪徙儋州,至南海,为獠贼所杀,胁玉英 私之,对曰:“一妇人不足事众男子,请推一长者。”贼然之。乃请更衣,有顷, 盛服立於舟,骂曰:“受贼辱,不如死!”自沉於海。
gāo ruì qī qín. ruì wèi zhào zhōu cì shǐ, wèi mò chuài suǒ gōng. zhōu xiàn, ruì yǎng yào bù sǐ, zhì mò chuài suǒ, shì yǐ dòu dài yì páo, yuē:" jiàng wǒ, cì ěr guān bù jiàng, qiě sǐ." ruì shì qín, qín yuē:" jūn shòu tiān zǐ ēn, dāng yǐ sǐ bào, zéi yī pǐn guān ān zú róng?" zì shì jiē míng mù bù yǔ. mò chuài zhī bù kě qū, nǎi shā zhī.
高叡妻秦。叡为赵州刺史,为默啜所攻。州陷,叡仰药不死,至默啜所,示以 窦带异袍,曰:“降我,赐尔官;不降,且死。”叡视秦,秦曰:“君受天子恩, 当以死报,贼一品官安足荣?”自是皆瞑目不语。默啜知不可屈,乃杀之。
wáng lín qī wéi zhě, shì zú yě. lín wèi méi zhōu sī gōng cān jūn, sú jiàn chǐ shèng shì, wéi bù zhī yǒu zān ěr. xùn èr zi jiān bīng yǒu fǎ, hòu jiē míng wén. lín zú shí, wéi nián èr shí wǔ, jiā yù qiáng jià zhī, wéi gù jù, zhì bù tīng yīn lè, chù yī shì, huò zhōng rì bù shí. zú nián qī shí wǔ, zhe nǚ xùn xíng yú shì.
王琳妻韦者,士族也。琳为眉州司功参军,俗僭侈盛饰,韦不知有簪珥。训二 子坚、冰有法,后皆名闻。琳卒时,韦年二十五,家欲强嫁之,韦固拒,至不听音 乐,处一室,或终日不食。卒年七十五,著《女训》行於世。
lú wéi qīng qī xú, zī zhōu rén, shì kè chén liú. wéi qīng shì lì jiào shū láng. xú nǚ xiōng zhī fū lǐ yí dé yǐ zuì chì, wéi qīng zuò liáo yīn, biǎn bō chuān wèi. xú huán xiāng lǐ, lì shí, chì qiān gāo, cǎi chī bù yù. huì dà shè, xú jiān guān yíng wéi qīng, zhì jīng zhōu, wén wéi qīng sǐ, èr rán nú jiāng jié xú guī xià jiāng, xú zhī zhī, shù qí zuì, nú bù gǎn bī, jié qí zī qù. xú bèi dào héng zhì bō chuān, zú jiǎn liú xiě, dé wéi qīng hù, yǐ sàng hái, yuè suì zhì luò yáng. jì zàng, yǐ wú zi, zhōng fú hái chén liú. biàn zhōu cì shǐ qí hàn gāo qí jié, sòng ér shī zhī.
卢惟清妻徐,淄州人,世客陈留。惟清仕历校书郎。徐女兄之夫李宜得以罪斥, 惟清坐僚姻,贬播川尉。徐还乡里,粝食,斥铅膏,采絺不御。会大赦,徐间关迎 惟清,至荆州,闻惟清死,二髯奴将劫徐归下江,徐知之,数其罪,奴不敢逼,劫 其赀去。徐倍道行至播川,足茧流血,得惟清户,以丧还,阅岁至洛阳。既葬,以 无子,终服还陈留。汴州刺史齐瀚高其节,颂而诗之。
ráo é zì qióng zhēn, ráo zhōu lè píng rén. shēng xiǎo jiā, qín zhī rèn, pō zì xiū zhěng. fù jī, yú yú jiāng, yù fēng tāo, zhōu fù, shī bù chū. é nián shí sì, kū shuǐ shàng, bù shí sān rì sǐ. é dà zhèn diàn, shuǐ chóng duō sǐ, fù shī fú chū, xiāng rén yì zhī, guī fèng jù lǐ, zàng fù jí é pó shuǐ zhī yīn. xiàn lìng wèi zhòng guāng jié qí mù. jiàn zhōng chū, chù zhì shǐ zhèng shū zé biǎo jīng qí lǘ, hé dōng liǔ zōng yuán wèi lì bēi yún.
饶娥字琼真,饶州乐平人。生小家,勤织纴,颇自修整。父勣,渔於江,遇风 涛,舟覆,尸不出。娥年十四,哭水上,不食三日死。俄大震电,水虫多死,父尸 浮出,乡人异之,归赗具礼,葬父及娥鄱水之阴。县令魏仲光碣其墓。建中初,黜 陟使郑淑则表旌其闾,河东柳宗元为立碑云。
dòu bó nǚ zhòng nǚ, jīng zhào fèng tiān rén. yǒng tài zhōng, yù zéi xíng piāo, èr nǚ zì nì shān gǔ, zéi jī ér dé zhī, jiāng bī yǐ sī. xíng lín dà gǔ, bó yuē:" wǒ qǐ shòu wū yú zéi!" nǎi zì tóu xià, zéi dà hài. é ér zhòng yì yuè ér zhuì. jīng zhào yǐn dì wǔ qí biǎo qí liè xíng, zhào jīng mén lǘ, miǎn qí jiā yáo yì, guān wèi pǐ zàng.
窦伯女、仲女,京兆奉天人。永泰中,遇贼行剽,二女自匿山谷,贼迹而得之, 将逼以私。行临大谷,伯曰:“我岂受污於贼!”乃自投下,贼大骇。俄而仲亦跃 而坠。京兆尹第五琦表其烈行,诏旌门闾,免其家徭役,官为庀葬。
lú fǔ qī lǐ, qín zhōu chéng jì rén. fù lán, yǒng tài chū wèi qí lìng. liáng sòng bīng xìng, lán yù jiàng jù zéi shù qiān rén. cì shǐ cáo shēng xí zéi, bài zhī. zéi yí lán mài jǐ, zhí lán jí qí dì bó, xiōng dì zhēng xiāng dài sǐ, lǐ jiàn fù bèi yīn, yì qǐng dài fù, suì jiē yù hài.
卢甫妻李,秦州成纪人。父澜,永泰初为蕲令。梁、宋兵兴,澜谕降剧贼数千 人。刺史曹升袭贼,败之。贼疑澜卖己,执澜及其弟渤,兄弟争相代死,李见父被 殷,亦请代父,遂皆遇害。
yòu yǒu wáng fàn qī péi zhě, yì fú zéi zhōng, yù wū zhī, mà yuē:" wú, yì guān zi, qǐ ài shēng shòu wū xié!" zéi lín yǐ bīng, mà bù zhǐ, nǎi zhī jiě yān.
又有王泛妻裴者,亦俘贼中,欲污之,骂曰:“吾,衣冠子,岂爱生受污邪!” 贼临以兵,骂不止,乃支解焉。
xuān wèi shǐ lǐ jì qīng wén zhuàng, zhào zèng lǐ zhě chāng xiàn jūn péi hé dōng xiàn jūn, lán bó bìng zèng guān.
宣慰使李季卿闻状,诏赠李者昌县君、裴河东县君,澜、渤并赠官。
zōu dài zhēng qī báo zhě, cóng shì zhēng guān jiāng yīn. yuán cháo luàn, báo wèi zéi suǒ lüè, jiāng wū zhī, bù cóng. yǔ jiā ǎo shǐ bào dài zhēng yuē:" wǒ yì bù rǔ." jí sǐ yú shuǐ. zéi qù, dé qí shī. yì shēng dòng jiāng nán, wén rén lǐ huá zuò āi jié fù fù.
邹待征妻薄者,从侍征官江阴。袁晁乱,薄为贼所掠,将污之,不从。语家媪 使报待征曰:“我义不辱。”即死於水。贼去,得其尸。义声动江南,闻人李华作 《哀节妇赋》。
jīn jié fù zhě, ān nán zéi shuài táo qí liàng zhī mǔ yě. cháng yǐ zhōng yì huì qí liàng, wán bù shòu, suì jué zhī. zì tián ér shí, fǎng ér yī, zhōu lǐ jīn fǎ yān. dà lì chū, zhào cì liǎng dīng shì yǎng, běn dào shǐ sì shí cún wèn zhōng shēn.
金节妇者,安南贼帅陶齐亮之母也。常以忠义诲齐亮,顽不受,遂绝之。自田 而食,纺而衣,州里矜法焉。大历初,诏赐两丁侍养,本道使四时存问终身。
gāo mǐn nǚ míng mèi mei, fù yàn zhāo shì lǐ zhèng jǐ. jí nà jù mìng, zhì qí qī zǐ, shǐ shǒu pú yáng. jiàn zhōng èr nián, qiè chéng guī hé nán dū tǒng liú xuán zuǒ, nà tú qí jiā. shí nǚ qī suì, mǔ lǐ lián qí yòu, qǐng miǎn sǐ wèi bì, xǔ zhī. nǚ bù kěn, yuē:" mǔ xiōng mián bù miǎn, hé lài ér shēng?" mǔ xiōng jiāng bèi xíng, biàn bài sì fāng. nǚ wèn gù, dá yuē: " shén kě qí yě." nǚ yuē:" wǒ jiā yǐ zhōng yì zhū, shén shàng hé zhī ér bài zhī!" wèn fù zài suǒ, xī xiàng kū, zài bài jiù sǐ. dé zōng hài tàn, zhào tài cháng shì yuē mǐn. zhū rú zhēng wèi zhī lěi.
高愍女名妹妹,父彦昭事李正己。及纳拒命,质其妻子,使守濮阳。建中二年, 挈城归河南都统刘玄佐,纳屠其家。时女七岁,母李怜其幼,请免死为婢,许之。 女不肯,曰:“母兄绵不免,何赖而生?”母兄将被刑,遍拜四方。女问故,答曰: “神可祈也。”女曰:“我家以忠义诛,神尚何知而拜之!”问父在所,西向哭, 再拜就死。德宗骇叹,诏太常谥曰愍。诸儒争为之诔。
yàn zhāo cóng xuán zuǒ jiù níng líng, fù biàn zhōu, lèi gōng shòu yǐng zhōu cì shǐ. cháo tíng lù qí zhōng, jū zhōu èr shí nián bù xǐ, zú zèng shǎn zhōu dū du.
彦昭从玄佐救宁陵,复汴州,累功授颍州刺史。朝廷录其忠,居州二十年不徙, 卒赠陕州都督。
yáng liè fù zhě, lǐ kǎn qī yě. jiàn zhōng mò, lǐ xī liè xiàn biàn, móu xí chén zhōu. kǎn wèi xiàng chéng lìng, xī liè fēn bīng shù qiān lüè dìng zhū xiàn, kǎn yǐ chéng xiǎo zéi ruì, yù táo qù, fù yuē:" kòu zhì dāng shǒu, lì bù zú, zé sǐ yān. jūn ér táo, shàng shuí shǒu?" kǎn yuē:" bīng shǎo cái fá, ruò hé?" fù yuē:" xiàn bù shǒu, zé dì zéi dì yě, cāng lǐn fǔ kù jiē qí jī yě, bǎi xìng jiē qí zhàn shì yě yú guó jiā hé yǒu? qǐng zhòng shǎng mù sǐ shì, shàng kě jì." kǎn nǎi zhào lì mín rù tíng zhōng yuē:" lìng chéng ruò zhǔ yě, rán mǎn suì zé qù, fēi rú lì mín shēng cǐ tǔ yě, fén mù cún yān, yí xiāng yǔ sǐ shǒu, rěn shī shēn běi miàn fèng zéi hū?" zhòng qì, xǔ nuò. nǎi xùn yuē:" yǐ wǎ shí jī zéi zhě, shǎng qiān qián yǐ dāo shǐ shā zéi zhě, wàn qián." de shù bǎi rén. kǎn lǜ yǐ chéng chéng, fù shēn zì xìn yǐ xiǎng zhòng. bào zéi yuē:" xiàng chéng fù lǎo yì bù xià zéi, dé wú chéng bù zú wèi wēi, yí jí qù tú shī lì, wú yì yě." zéi dà xiào. kǎn zhōng liú shǐ, huán jiā, fù zé yuē:" jūn bù zài, rén shuí kěn gù? sǐ yú wài, yóu yù yú zhuàng yě." kǎn jù dēng chéng. huì zéi jiāng zhōng shǐ sǐ, suì yǐn qù, xiàn zú wán. zhào qiān kǎn tài píng lìng.
杨烈妇者,李侃妻也。建中末,李希烈陷汴,谋袭陈州。侃为项城令,希烈分 兵数千略定诸县,侃以城小贼锐,欲逃去,妇曰:“寇至当守,力不足,则死焉。 君而逃,尚谁守?”侃曰:“兵少财乏,若何?”妇曰:“县不守,则地贼地也, 仓廪府库皆其积也,百姓皆其战士也於国家何有?请重赏募死士,尚可济。”侃乃 召吏民入廷中曰:“令诚若主也,然满岁则去,非如吏民生此土也,坟墓存焉,宜 相与死守,忍失身北面奉贼乎?”众泣,许诺。乃徇曰:“以瓦石击贼者,赏千钱; 以刀矢杀贼者,万钱。”得数百人。侃率以乘城,妇身自衅以享众。报贼曰:“项 城父老义不下贼,得吾城不足为威,宜亟去;徒失利,无益也。”贼大笑。侃中流 矢,还家,妇责曰:“君不在,人谁肯固?死於外,犹愈於状也。”侃遽登城。会 贼将中矢死,遂引去,县卒完。诏迁侃太平令。
xiān shì wàn suì tōng tiān chū, qì dān kòu píng zhōu, zōu bǎo yīng wèi cì shǐ, chéng qiě xiàn, qī xī lǜ jiā tóng nǚ dīng chéng chéng, bù xià zéi, zhào fēng chéng jié fū rén. mò chuài gōng fēi hú, xiàn lìng gǔ xuán yīng qī gāo néng gù shǒu, lǔ yǐn qù, zhào fēng xùn zhōng xiàn jūn. shǐ sī míng zhī pàn, wèi zhōu nǚ zǐ hóu huá zhōu nǚ zǐ táng qīng zhōu nǚ zǐ wáng, xiāng yǔ shà xuè fù xíng yíng tǎo zéi, huá pú jié dù shǐ xǔ shū jì biǎo qí zhōng, jiē bǔ guǒ yì. suī gǎn jué bù wàng yú guó, rán bù rú yáng liè fù kǎi kāng zhī jūn chén dà yì yún.
先是万岁通天初,契丹寇平州,邹保英为刺史,城且陷,妻奚率家僮女丁乘城, 不下贼,诏封诚节夫人。默啜攻飞狐,县令古玄应妻高能固守,虏引去,诏封徇忠 县君。史思明之叛,卫州女子侯、滑州女子唐、青州女子王,相与歃血赴行营讨贼, 滑濮节度使许叔冀表其忠,皆补果毅。虽敢决不忘於国,然不如杨烈妇慨慷知君臣 大义云。
jiǎ zhí yán qī dǒng. zhí yán zuò shì, biǎn lǐng nán, yǐ qī shǎo, nǎi jué yuē:" shēng sǐ bù kě qī, wú qù, kě jí jià, wú xū yě." dǒng bù dá, yǐn shéng shù fà, fēng yǐ bó, shǐ zhí yán shǔ, yuē:" fēi jūn shǒu bù jiě." zhí yán biǎn èr shí nián nǎi hái, shǔ bó wǎn rán. jí tāng mù, fā duò wú yú.
贾直言妻董。直言坐事,贬岭南,以妻少,乃诀曰:“生死不可期,吾去,可 亟嫁,无须也。”董不答,引绳束发,封以帛,使直言署,曰:“非君手不解。” 直言贬二十年乃还,署帛宛然。及汤沐,发堕无馀。
lǐ xiào nǚ zhě, míng miào fǎ, yíng zhōu bó yě rén. ān lù shān luàn, bèi jié xǐ tā zhōu. wén fù wáng, yù jiān dào bēn sàng, yī zi bù rěn qù, gē yī rǔ liú yǐ xíng. jì zhì, fù yǐ zàng, hào yǒng qǐng kāi fù mù yǐ shì, zōng zú bù xǔ. fù chí dāo cì xīn, nǎi wèi kāi. jiàn guān, shé qù chén, fā zhì shì zhī. jié lú mù zuǒ, shǒu zhí sōng bǎi, yǒu yì niǎo zhì. hòu, mǔ bìng, huò bù shí yǐn, nǚ zhōng rì wèi cháng shì bǐ zhù, jí wáng, cì xuè shū yú mǔ bì ér zàng, lú mù zhōng shēn.
李孝女者,名妙法,瀛州博野人。安禄山乱,被劫徙它州。闻父亡,欲间道奔 丧,一子不忍去,割一乳留以行。既至,父已葬,号踊请开父墓以视,宗族不许。 复持刀刺心,乃为开。见棺,舌去尘,发治拭之。结庐墓左,手植松柏,有异鸟至。 后,母病,或不食饮,女终日未尝视匕箸,及亡,刺血书於母臂而葬,庐墓终身。
lǐ tuān qī mǒu shì. tuān jí wú yuán jì jūn, yuán hé zhōng, zì bá guī niǎo zhòng yìn, qī wèi zéi fù ér luán shí zhī, jiāng sǐ, yóu hào tuān yuē:" shàn shì niǎo pú yè!" guān zhě tàn qì. zhòng yìn qǐng yǐ qí shì shǔ shǐ guān, zhào kě.
李湍妻某氏。湍籍吴元济军,元和中,自拔归鸟重胤,妻为贼缚而脔食之,将 死,犹号湍曰:“善事鸟仆射!”观者叹泣。重胤请以其事属史官,诏可。
dǒng chāng líng mǔ yáng, shì jū cài. chāng líng gèng shì wú shǎo yáng, zhì yuán jì shí, wèi wú fáng lìng. mǔ cháng mì jiè yuē: " nì shùn chéng bài, ér kě tú zhī." chāng líng wèi jué, tú yǎn chéng, yáng fù yuē:" nì zéi qī tiān, shén suǒ bù fú. dāng nì jiàng, wú yǐ wǒ lèi. ér wèi zhōng chén, wú sǐ bù qiàn." huì wáng shī bī yǎn chéng, chāng líng nǎi jiàng. xiàn zōng xǐ, jí bài yǎn chéng lìng jiān jiān chá yù shǐ, chāng líng xiè yuē:" mǔ zhī xùn yě, chén hé néng!" dì jiē tàn. yuán jì qiú yáng, yù shā zhě lǚ yǐ. cài píng ér mǔ zài, chén xǔ jié dù lǐ xùn biǎo zhī, fēng běi píng jùn tài jūn.
董昌龄母杨,世居蔡。昌龄更事吴少阳,至元济时,为吴房令。母常密戒曰: “逆顺成败,儿可图之。”昌龄未决,徒郾城,杨复曰:“逆贼欺天,神所不福。 当逆降,无以我累。儿为忠臣,吾死不慊。”会王师逼郾城,昌龄乃降。宪宗喜, 即拜郾城令兼监察御史,昌龄谢曰:“母之训也,臣何能!”帝嗟叹。元济囚杨, 欲杀者屡矣。蔡平而母在,陈许节度李逊表之,封北平郡太君。
wáng xiào nǚ, xú zhōu rén, zì hé zi. yuán hé zhōng, fù xiōng jiē fáng qiū tún jīng zhōu, yè fān kòu biān, bìng zhàn sǐ. hé zi nián shí qī, dān shēn bèi fā tú xiǎn suō shang dǐ jīng tún, rì gài dài, hù èr sàng hái, zàng yú xiāng, zhí sōng bǎi, jiǎn fā huài róng, lú mù suǒ. jié dù shǐ wáng zhì xìng bái zhuàng, zhào jīng qí mén.
王孝女,徐州人,字和子。元和中,父兄皆防秋屯泾州,叶蕃寇边,并战死。 和子年十七,单身被发徒跣蓑裳抵泾屯,日丐贷,护二丧还,葬於乡,植松柏,翦 发坏容,庐墓所。节度使王智兴白状,诏旌其门。
duàn jū zhēn qī xiè, zì xiǎo é, hóng zhōu yù zhāng rén. jū zhēn běn lì yáng xiá shào nián, zhòng qì jué, qǔ suì yú, yǔ xiè fù tóng jiǎ jiāng hú shàng, bìng wèi dào suǒ shā. xiǎo é fù jiāng liú, shāng nǎo zhé zú, rén jiù yǐ miǎn. zhuǎn cè gài shí zhì shàng yuán, mèng fù jí fū gào suǒ shā zhǔ míng, lí xī qí wén wèi shí èr yán, chí wèn nèi wài yīn, mò néng xiǎo. lǒng xī lǐ gōng zuǒ yǐn zhàn dé qí yì, yuē:" shā ruò fù zhě bì shēn lán, ruò tiān bì shēn chūn, shì yǐ shì qiú zhī." xiǎo é qì xiè. zhū shēn, nǎi míng dào wáng mìng zhě yě. xiǎo é guǐ fú wèi nán zǐ, yǔ yōng bǎo zá. wù sè suì yú, dé lán yú jiāng zhōu, chūn yú dú shù pǔ. lán yǔ chūn, cóng xiōng dì yě. xiǎo é tuō yōng lán jiā, rì yǐ hù xìn zì xiào, lán yǐ zhī, suī bāo jū wú bù wěi. xiǎo é jiàn suǒ dào duàn xiè fú yòng gù zài, yì zhī suǒ mèng bù yí. chū rù èr jī, cì qí biàn. tā rì lán jǐn jí qún tōu shāi jiǔ, lán yǔ chūn zuì, wò lú. xiǎo é bì hù, bá pèi dāo zhǎn lán shǒu, yīn dà hū bǔ zéi. xiāng rén qiáng jiù, qín chūn, dé zāng qiān wàn, qí dǎng shù shí. xiǎo é xī shū qí rén shàng zhī guān, jiē dǐ sǐ, nǎi shǐ zì yán zhuàng. cì shǐ zhāng xī jiā qí liè, bái guān chá shǐ, shǐ bù wéi qǐng. hái yù zhāng, rén zhēng pìn zhī, bù xǔ. zhù fà shì fú tú dào, gòu yī lì fàn zhōng shēn.
段居贞妻谢,字小娥,洪州豫章人。居贞本历阳侠少年,重气决,娶岁馀,与 谢父同贾江湖上,并为盗所杀。小娥赴江流,伤脑折足,人救以免。转侧丐食至上 元,梦父及夫告所杀主名,离析其文为十二言,持问内外姻,莫能晓。陇西李公佐 隐占得其意,曰:“杀若父者必申兰,若天必申春,试以是求之。”小娥泣谢。诸 申,乃名盗亡命者也。小娥诡服为男子,与佣保杂。物色岁馀,得兰於江州,春於 独树浦。兰与春,从兄弟也。小娥托佣兰家,日以护信自效,兰〓倚之,虽包苴无 不委。小娥见所盗段、谢服用故在,益知所梦不疑。出入二箕,伺其便。它日兰尽 集群偷酾酒,兰与春醉,卧庐。小娥闭户,拔佩刀斩兰首,因大呼捕贼。乡人墙救, 禽春,得赃千万,其党数十。小娥悉疏其人上之官,皆抵死,乃始自言状。刺史张 锡嘉其烈,白观察使,使不为请。还豫章,人争聘之,不许。祝发事浮屠道,垢衣 粝饭终身。
yáng hán qī xiāo, fù lì, wèi fǔ zhōu zhǎng shǐ, yǐ guān zú, mǔ yì wáng. xiāo nián shí liù, yǔ wèi jiē sháo shū, huǐ mào, zài èr sàng huán xiāng lǐ, pín bù néng gěi zhōu yōng, cì xuān zhōu zhàn niǎo shān, zhōu zǐ wěi jiù qù. xiāo jié lú shuǐ bīn, yǔ bì chuān kuàng nà guān chéng fén, shí sōng bǎi, zhāo xī lín, yǒu xún niǎo gǎo tù jūn zhī zhī xiáng. zhǎng lǎo děng wéi lì shě, suì shí jìn sù jiān. sàng mǎn bù shì suō, rén gāo qí xíng. huò qǐng hūn, nǚ yuē:" wǒ ruò bù néng běi hái, jūn chéng wèi wǒ zhì èr jiù zàng gù lǐ, qǐng shì jūn zǐ." yú shì, hán yǐ gāo ān wèi bà guī, pìn zhī, qiě qǐng rú sù. xiāo yǐ qīn wèi zàng, xǔ qí zài, cí qí cǎi. yǐ zàng, nǎi shì fú ér guī yáng yún.
杨含妻萧,父历,为抚州长史,以官卒,母亦亡。萧年十六,与谓皆韶淑,毁 貌,载二丧还乡里,贫不能给舟庸,次宣州战鸟山,舟子委柩去。萧结庐水滨,与 婢穿圹纳棺成坟,莳松柏,朝夕临,有驯鸟、缟兔、菌芝之祥。长老等为立舍,岁 时进粟缣。丧满不释蓑,人高其行。或请昏,女曰:“我弱不能北还,君诚为我致 二柩葬故里,请事君子。”於是,含以高安尉罢归,聘之,且请如素。萧以亲未葬, 许其载,辞其采。已葬,乃释服而归杨云。
wéi yōng qī xiāo. zhāng hóng jìng zhèn yōu zhōu yě, biǎo yōng zài mù fǔ. zhū kè róng luàn, yōng bèi jié. xiāo wén nán, yǔ yōng jiē chū, zuǒ yòu gé zhī, bù tuì. yōng lín rèn, xiāo hū yuē:" wǒ gǒu shēng wú yì, yuàn jīn rì sǐ jūn qián." xíng zhě duàn qí bì, nǎi shā yōng. xiāo yì xiàng yàn rán, guān zhě āi tàn. shì xī sǐ. dà hé zhōng, yáng zhì chéng biǎo qí liè, zhào zèng lán líng xiàn jūn.
韦雍妻萧。张弘靖镇幽州也,表雍在幕府。硃克融乱,雍被劫。萧闻难,与雍 皆出,左右格之,不退。雍临刃,萧呼曰:“我苟生无益,愿今日死君前。”刑者 断其臂,乃杀雍。萧意象晏然,观者哀叹。是夕死。大和中,杨志诚表其烈,诏赠 兰陵县君。
yōng zì hé shū, zhuó jìn shì dì.
雍字和叔,擢进士第。
héng fāng hòu qī chéng. dà hé zhōng, fāng hòu wèi yōng zhōu lù shì cān jūn. zhāo tǎo shǐ dǒng chāng líng zhì wú zhuàng, fāng hòu shù zhēng shì, chāng líng nù, jiāng zhí fù lì, cí yǐ jí, bù miǎn, jí yǐ sǐ gào, wò guān zhōng. chāng líng zhī zhī, shǐ hé guān shén láo. fāng hòu bì jiǔ, yǐ zhǎo jué guān, zhǎo jǐn nǎi jué. chéng jù bìng sǐ, bù gǎn kū. chāng líng tián bù yí, hòu qiǎn qí sàng. chéng tú xíng zhì què xià, kòu yòu yín tái mén, zì èr chén yuān, xià yù shǐ jū zhì yǒu shí, chāng líng nǎi dé zuì. wén zōng zhào fēng chéng wǔ chāng xiàn jūn, cì yī zi jiǔ pǐn zhèng guān yuán.
衡方厚妻程。大和中,方厚为邕州录事参军。招讨使董昌龄治无状,方厚数争 事,昌龄怒,将执付吏,辞以疾,不免,即以死告,卧棺中。昌龄知之,使阖棺甚 牢。方厚闭久,以爪攫棺,爪尽乃绝。程惧并死,不敢哭。昌龄恬不疑,厚遣其丧。 程徒行至阙下,叩右银台门,自刵陈冤,下御史鞫治有实,昌龄乃得罪。文宗诏封 程武昌县君,赐一子九品正官员。
zhèng xiào nǚ, yǎn zhōu xiá qiū rén. fù shén zuǒ, wèi guān bīng, zhàn sǐ qìng zhōu. shí mǔ yǐ wáng, yòu wú xiōng dì, nǚ shí nián èr shí sì, jí jiǎn fā huǐ fú, shēn hù sàng huán xiāng lǐ, yǔ mǔ hé zàng. lú mù xià, shǒu shù sōng bǎi chéng lín. chū, xǔ shì yá bīng lǐ xuán qìng, zhì shì, xiè bù jià. dà zhōng zhōng, yǎn zhōu jié dù shǐ xiāo chù zhuàng yú cháo, yǒu zhào jīng biǎo qí lǘ.
郑孝女,兗州瑕丘人。父神佐,为官兵,战死庆州。时母已亡,又无兄弟,女 时年二十四,即翦发毁服,身护丧还乡里,与母合葬。庐墓下,手树松柏成林。初, 许适牙兵李玄庆,至是,谢不嫁。大中中,兗州节度使萧俶状於朝,有诏旌表其闾。
lǐ tíng jié qī cuī. gān fú zhōng, tíng jié wèi jiá chéng wèi. wáng xiān zhī gōng rǔ zhōu, tíng jié bèi zhí. zéi jiàn cuī mèi měi, jiāng qī zhī, gòu yuē:" wǒ, shì rén qī, sǐ wáng yǒu mìng, nài hé shòu zéi wū?" zéi nù, kū qí xīn shí zhī.
李廷节妻崔。乾符中,廷节为郏城尉。王仙芝攻汝州,廷节被执。贼见崔妹美, 将妻之,诟曰:“我,士人妻,死亡有命,柰何受贼污?”贼怒,刳其心食之。
yīn bǎo huì qī fēng, áo sūn yě, míng xuàn, zì jǐng wén. néng wén zhāng cǎo lì. bǎo huì lì jiào shū láng. huáng cháo rù cháng ān, gòng nì lán líng lǐ. míng rì, bǎo huì táo. zéi yuè fēng sè, yù qǔ zhī, gù jù. zéi yòu shuō wàn cí, bù dá. zéi nù, bó rán yuē:" cóng zé shēng, bù rán, zhèng gāo wǒ jiàn!" fēng mà yuē:" wǒ, gōng qīng zi, shǒu zhèng ér sǐ, yóu shēng yě, zhōng bù rǔ nì zéi shǒu!" suì yù hài. bǎo huì guī, zuǒ yòu yuē:" fū rén sǐ yǐ!" bǎo huì hào ér jué.
殷保晦妻封,敖孙也,名绚,字景文。能文章、草隶。保晦历校书郎。黄巢入 长安,共匿兰陵里。明日,保晦逃。贼悦封色,欲取之,固拒。贼诱说万词,不答。 贼怒,勃然曰:“从则生,不然,正膏我剑!”封骂曰:“我,公卿子,守正而死, 犹生也,终不辱逆贼手!”遂遇害。保晦归,左右曰:“夫人死矣!”保晦号而绝。
dòu liè fù zhě, hé nán rén, cháo yì lìng huá mǒu qī. chū, tóng zhōu jūn luàn, zhú jié dù shǐ lǐ táng zǒu hé zhōng, lìng nì wàng xiān lǐ, bù zhī suǒ shě nǎi chóu jiā yě. yè bàn dào rù, zuó lìng shǒu, yù shā zhī, dòu qì bì hàn, kǔ chí zéi mèi, zhì zhōng dāo bù jiě, lìng dé tuō zǒu bù sǐ, zéi yì qù. jīng zhào wén zhī, guī jiǔ bó yī yào, jǐ sǐ ér yù.
窦烈妇者,河南人,朝邑令华某妻。初,同州军乱,逐节度使李瑭走河中,令 匿望仙里,不知所舍乃仇家也。夜半盗入,捽令首,欲杀之,窦泣蔽捍,苦持贼袂, 至中刀不解,令得脱走不死,贼亦去。京兆闻之,归酒帛医药,几死而愈。
lǐ zhěng qī lú zhě, měi zī, néng zhǔ wén. zhěng zì chāng shí, xián tōng mò zhuó jìn shì, qiān lèi kǎo gōng láng zhōng. huáng cháo luàn, bì dì píng yáng, xī zōng zhào wèi hàn lín xué shì. dì chū bǎo jī, xiàn yú sì xiāng wáng yūn. yūn bài, zhěng sǐ, lú fú shī kū. wáng xíng yú bīng bī zhī, bù cóng, xié yǐ rèn, duàn yī bì sǐ.
李拯妻卢者,美姿,能属文。拯字昌时,咸通末擢进士,迁累考功郎中。黄巢 乱,避地平阳,僖宗召为翰林学士。帝出宝鸡,陷於嗣襄王煴。煴败,拯死,卢伏 尸哭。王行瑜兵逼之,不从,胁以刃,断一臂死。
shān yáng nǚ zhào zhě, fù dào yán, dāng lùn sǐ, nǚ yì guān sù yuē:" pò jī ér dào, jiù sǐ ěr, qíng yǒu kě yuán, néng yuán zhī xié? fǒu zé qǐng jù sǐ." yǒu sī yì zhī, xǔ jiǎn fù sǐ. nǚ yuē:" shēn jīn wèi guān suǒ cì, yuàn huǐ fú yī fú tú fǎ yǐ bào." jié jié ěr zì xìn, shì fù jí, zú bù jià.
山阳女赵者,父盗盐,当论死,女诣官诉曰:“迫饥而盗,救死尔,情有可原, 能原之邪?否则请俱死。”有司义之,许减父死。女曰:“身今为官所赐,愿毁服 依浮屠法以报。”节截耳自信,侍父疾,卒不嫁。
zhōu dí qī mǒu shì. dí shàn jiǎ, wǎng lái guǎng líng. huì bì shī duó luàn, rén xiāng lüè mài yǐ shí. dí jī jiāng jué, qī yuē:" jīn yù guī, bù liǎng quán. jūn qīn zài, bù kě bìng sǐ, yuàn jiàn mài yǐ jì jūn xíng." dí bù rěn, qī gù yǔ yì sì, shòu de shù qiān qián yǐ fèng. dí zhì chéng mén, shǒu zhě shuí hé, yí qí dài, yǔ dí zhì sì wèn zhuàng, jiàn qī shǒu yǐ zài jī yǐ. dí lǐ yú tǐ guī zàng zhī.
周迪妻某氏。迪善贾,往来广陵。会毕师鐸乱,人相掠卖以食。迪饥将绝,妻 曰:“今欲归,不两全。君亲在,不可并死,愿见卖以济君行。”迪不忍,妻固与 诣肆,售得数千钱以奉。迪至城门,守者谁何,疑其绐,与迪至肆问状,见妻首已 在枅矣。迪里馀体归葬之。
zhū yán shòu qī wáng zhě, dāng yáng xíng mì shí, yán shòu shì xíng mì wèi shòu zhōu cì shǐ, è xíng mì bù chén, yǔ níng guó jié dù shǐ tián yūn móu jué zhī yǐ guī táng. shì xiè, xíng mì yǐ jì zhào yán shòu, yù yǔ yáng zhōu, yán shòu xìn zhī. jiāng xíng, wáng yuē:" jīn ruò dé yáng zhōu, chéng sù zhì, jù xīng shuāi zài shí, fēi xì jiā yě, rán yuàn rì yī jiè wèi yàn." xǔ zhī. jí wèi xíng mì suǒ shā, jiè bù zhì, wáng yuē:" shì bài yǐ." jí bù jiā pú, shòu bīng qì. fāng hé fēi ér bǔ qí zhì, suì chū sī tǎng shī mín, fā bǎi liáo fén yá jū, hū tiān yuē:" wǒ shì bù wéi chóu rén rǔ!" fù huǒ sǐ.
硃延寿妻王者,当杨行密时,延寿事行密为寿州刺史,恶行密不臣,与宁国节 度使田頵谋绝之以归唐。事泄,行密以计召延寿,欲与扬州,延寿信之。将行,王 曰:“今若得扬州,成宿志,具兴衰在时,非系家也,然愿日一介为验。”许之。 及为行密所杀,介不至,王曰:“事败矣。”即部家仆,授兵器。方阖扉而捕骑至, 遂出私帑施民,发百燎焚牙居,呼天曰:“我誓不为仇人辱!”赴火死。