gāo zǔ ruì wén shèng wǔ zhāo sù xiào huáng dì, xìng liú shì, chū míng zhī yuǎn, qí xiān shā tuó bù rén yě, qí hòu shì jū yú tài yuán. zhī yuǎn ruò bù hǎo nòng, yán zhòng guǎ yán, miàn zǐ sè, mù duō bái jīng, lǐn rú yě. yǔ jìn gāo zǔ jù shì míng zōng, wèi piān jiāng. míng zōng jí liáng rén zhàn dé shèng, jìn gāo zǔ mǎ jiǎ duàn, liáng bīng jǐ jí, zhī yuǎn yǐ suǒ chéng mǎ shòu zhī, fù qǔ gāo zǔ mǎ diàn ér hái, gāo zǔ dé zhī. gāo zǔ liú shǒu běi jīng, yǐ zhī yuǎn wèi yā yá.
高祖睿文聖武昭肅孝皇帝，姓劉氏，初名知遠，其先沙陀部人也，其後世居於 太原。知遠弱不好弄，嚴重寡言，面紫色，目多白睛，凜如也。與晉高祖俱事明宗， 為偏將。明宗及梁人戰德勝，晉高祖馬甲斷，梁兵幾及，知遠以所乘馬授之，復取 高祖馬殿而還，高祖德之。高祖留守北京，以知遠為押衙。

lù wáng cóng kē fǎn, mǐn dì chū bēn, gāo zǔ zì zhèn zhōu cháo jīng shī, yù mǐn dì yú wèi zhōu, zhǐ chuán shě, zhī yuǎn qiǎn yǒng shì shí gǎn xiù tiě chuí shì gāo zǔ, yǐ yú biàn. gāo zǔ yǔ mǐn dì yì shì wèi jué, zuǒ yòu yù bīng zhī, zhī yuǎn yōng gāo zǔ rù shì, gǎn yǔ zuǒ yòu gé dòu ér sǐ, zhī yuǎn jí lǜ bīng jǐn shā mǐn dì zuǒ yòu, liú dì chuán shě ér qù.
潞王從珂反，愍帝出奔，高祖自鎮州朝京師，遇愍帝於衛州，止傳舍，知遠遣 勇士石敢袖鐵槌侍高祖，以虞變。高祖與愍帝議事未決，左右欲兵之，知遠擁高祖 入室，敢與左右格鬥而死，知遠即率兵盡殺愍帝左右，留帝傳舍而去。

fèi dì rù lì, gāo zǔ fù zhèn hé dōng, yǐ ér yǒu xì, gāo zǔ jiāng jǔ bīng, zhī yuǎn yǔ sāng wéi hàn mì wèi gāo zǔ móu huà, zàn chéng zhī. gāo zǔ jí wèi yú tài yuán, yǐ zhī yuǎn wèi shì wèi qīn jūn dōu yú hòu, lǐng bǎo yì jūn jié dù shǐ. qì dān yē lǜ dé guāng sòng gāo zǔ zhì lù zhōu, lín jué, zhǐ zhī yuǎn yuē: cǐ dōu jūn shén cāo lá, wú dà gù wù qì zhī.
廢帝入立，高祖復鎮河東，已而有隙，高祖將舉兵，知遠與桑維翰密為高祖謀 畫，贊成之。高祖即位於太原，以知遠為侍衛親軍都虞候，領保義軍節度使。契丹 耶律德光送高祖至潞州，臨決，指知遠曰：「此都軍甚操剌，無大故勿棄之。」

tiān fú èr nián, qiān shì wèi mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, lǐng zhōng wǔ jūn jié dù shǐ. yǐ ér yǐ dù zhòng wēi dài zhī yuǎn lǐng zhōng wǔ, xǐ zhī yuǎn lǐng guī dé, zhī yuǎn chǐ yǔ zhòng wēi tóng zhì, dù mén bù chū. gāo zǔ nù, yù bà qí bīng zhí, zǎi xiàng zhào yíng yǐ wèi bù kě, gāo zǔ nǎi qiǎn duān míng diàn xué shì hé níng jiù dì xuān yù, zhī yuǎn nǎi shòu mìng. wǔ nián, xǐ yè dōu liú shǒu. jiǔ yuè, cháo jīng shī, gāo zǔ xìng qí dì. liù nián, bài hé dōng jié dù shǐ běi jīng liú shǒu. qī nián, gāo zǔ bēng.
天福二年，遷侍衛馬步軍都指揮使，領忠武軍節度使。已而以杜重威代知遠領 忠武，徙知遠領歸德，知遠恥與重威同制，杜門不出。高祖怒，欲罷其兵職，宰相 趙瑩以為不可，高祖乃遣端明殿學士和凝就第宣諭，知遠乃受命。五年，徙鄴都留 守。九月，朝京師，高祖幸其第。六年，拜河東節度使、北京留守。七年，高祖崩。

zhī yuǎn cóng gāo zǔ qǐ tài yuán, yǒu zuǒ mìng gōng, zì chū dì lì, yǔ qì dān jué méng, yòng bīng běi fāng, cháng yí zhī yuǎn xūn wèi yǐ gāo, xìng jìn duō gù ér yǒu yì zhì, měi yōu zūn zhī. bài zhōng shū lìng, fēng tài yuán wáng yōu zhōu dào héng yíng zhāo tǎo shǐ, yòu bài běi miàn xíng yíng dōu tǒng. kāi yùn èr nián sì yuè, fēng běi píng wáng, sān nián wǔ yuè, jiā shǒu tài wèi, rán wáng wèi cháng chū bīng. qì dān kòu chán zhōu, bié qiǎn wěi wáng gōng yàn mén, bài zhī yú xiù róng. bā yuè, shā tǔ hún bái chéng fú děng zú, qǔ qí zī jù wàn, liáng mǎ shù qiān.
知遠從高祖起太原，有佐命功，自出帝立，與契丹絕盟，用兵北方，常疑知遠 勛位已高，幸晉多故而有異志，每優尊之。拜中書令，封太原王、幽州道行營招討 使，又拜北面行營都統。開運二年四月，封北平王，三年五月，加守太尉，然王未 嘗出兵。契丹寇澶州，別遣偉王攻雁門，敗之於秀容。八月，殺吐渾白承福等族， 取其貲鉅萬，良馬數千。

sì nián, qì dān fàn jīng shī, chū dì běi qiān, wáng qiǎn yá jiāng wáng jùn fèng biǎo qì dān, yē lǜ dé guāng hū zhī wèi ér, cì yǐ mù guǎi yī, mù guǎi, lǔ fǎ guì zhī rú zhōng guó jǐ zhàng, fēi yōu dà chén bù kě dé. jùn chí guǎi guī, lǔ rén wàng zhī jiē bì dào. jùn hái, wèi wáng yán qì dān bì bù néng yǒu zhōng guó, nǎi yì jiàn guó.
四年，契丹犯京師，出帝北遷，王遣牙將王峻奉表契丹，耶律德光呼之為兒， 賜以木拐一，木拐，虜法貴之如中國几杖，非優大臣不可得。峻持拐歸，虜人望之 皆避道。峻還，為王言契丹必不能有中國，乃議建國。

èr yuè wù chén, hé dōng xíng jūn sī mǎ zhāng yàn wēi děng shàng jiān quàn jìn. xīn wèi, huáng dì jí wèi, chēng tiān fú shí èr nián. cí zhōu zéi shǒu liáng huī qǔ xiāng zhōu lái guī. wǔ jié dōu zhǐ huī shǐ shǐ hóng zhào qǔ dài zhōu, shā qí cì shǐ wáng huī. jìn zhōu jiāng yào kě chóu shā shǒu jiāng luò cóng lǎng jí kuò qián shǐ jiàn yì dài fū zhào xī lái guī. xīn sì, shǎn zhōu liú hòu zhào huī lù zhōu liú hòu wáng shǒu ēn lái guī. sān yuè bǐng xū shuò, juān hé dōng zá shuì. xīn mǎo, yán zhōu jūn luàn, zhú qí jié dù shǐ zhōu mì. rén chén, dān zhōu zhǐ huī shǐ gāo yàn xún yǐ qí zhōu lái guī. rén yín, qì dān dùn, yǐ qí jiāng xiāo hàn wèi xuān wǔ jūn jié dù shǐ shǒu biàn zhōu. xià sì yuè jǐ wèi, yòu dōu yā yá yáng bīn wèi shū mì shǐ, fān hàn bīng mǎ dōu kǒng mù guān guō wēi quán shū mì fù shǐ. qì dān xiàn xiāng zhōu, shā liáng huī. guǐ hài, lì wèi guó fū rén lǐ shì wèi huáng hòu. jiǎ zǐ, hé dōng jié dù pàn guān sū féng jí guān chá tuī guān sū yǔ guī wèi zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. yǐ chǒu, shì wèi qīn jūn bù jūn dōu zhǐ huī shǐ shǐ hóng zhào qǔ lù zhōu. wù chén, fèng guó zhǐ huī shǐ wǔ xíng dé yǐ hé yáng lái guī. shǐ hóng zhào qǔ zé zhōu. bǐng zǐ, qì dān yē lǜ dé guāng zú yú luán chéng, qì dān rù yú zhèn zhōu. wǔ yuè jiǎ wǔ, tài yuán yǐn liú chóng wèi běi jīng liú shǒu. bǐng shēn, rú dōng jīng. xiāo hàn dùn guī yú qì dān, yǐ huán guó gōng lǐ cóng yì zhī nán cháo jūn guó shì. wù shēn, cì jiàng zhōu, cì shǐ lǐ cóng lǎng lái guī. liù yuè bǐng chén, cì hé yáng, shā lǐ cóng yì jí qí mǔ yú jīng shī. jiǎ zǐ, zhì zì tài yuán. wù chén, gǎi guó hào hàn, shè zuì rén juān mín shuì. yú tián qiǎn shǐ zhě lái. shì xià, liú xù hōng. qiū rùn qī yuè yǐ chǒu, jìn zào qì dān fú qì. tiān xióng jūn jié dù shǐ dù zhòng wēi fǎn, tiān píng jūn jié dù shǐ gāo xíng zhōu wèi yè dōu xíng yíng dōu bù shǔ yǐ tǎo zhī. gēng chén, zhuī zūn zǔ kǎo wèi huáng dì, bǐ wèi huáng hòu: gāo zǔ tuān shì yuē míng yuán, miào hào wén zǔ, zǔ bǐ lǐ shì shì yuē míng zhēn zēng zǔ áng shì yuē gōng xī, miào hào dé zǔ, zǔ bǐ yáng shì shì yuē gōng huì zǔ zhuàn shì yuē zhāo xiàn, miào hào yì zǔ, zǔ bǐ lǐ shì shì yuē zhāo mù kǎo tiǎn shì yuē zhāng shèng, miào hào xiǎn zǔ, bǐ ān shì shì yuē zhāng yì. yǐ hàn gāo huáng dì wèi gāo zǔ, guāng wǔ huáng dì wèi shì zǔ, jiē bù tiāo. bā yuè, hù shèng zhǐ huī shǐ bái zài róng zhú qì dān, yǐ zhèn zhōu lái guī. bǐng shēn, ān guó jūn jié dù shǐ xuē huái ràng shā qì dān zhī jiāng liú duó, rù yú xíng zhōu. jiǔ yuè jiǎ xū, lì bù shàng shū dòu zhēn gù shǒu sī kōng jiān mén xià shì láng, hàn lín xué shì zhōng shū shè rén lǐ tāo wèi zhōng shū shì láng: tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. gēng chén, běi zhēng. dōng shí yuè jiǎ shēn, cì wéi chéng, shè hé běi. shí yī yuè rén shēn, dù zhòng wēi jiàng. shí èr yuè guǐ sì, zhì zì yè dōu.
二月戊辰，河東行軍司馬張彥威等上箋勸進。辛未，皇帝即位，稱天福十二年。 磁州賊首梁暉取相州來歸。武節都指揮使史弘肇取代州，殺其刺史王暉。晉州將藥 可儔殺守將駱從朗及括錢使、諫議大夫趙熙來歸。辛巳，陝州留後趙暉、潞州留後 王守恩來歸。三月丙戌朔，蠲河東雜稅。辛卯，延州軍亂，逐其節度使周密。壬辰， 丹州指揮使高彥詢以其州來歸。壬寅，契丹遁，以其將蕭翰為宣武軍節度使守汴州。 夏四月己未，右都押衙楊邠為樞密使，蕃漢兵馬都孔目官郭威權樞密副使。契丹陷 相州，殺梁暉。癸亥，立魏國夫人李氏為皇后。甲子，河東節度判官蘇逢吉、觀察 推官蘇禹珪為中書侍郎、同中書門下平章事。乙丑，侍衛親軍步軍都指揮使史弘肇 取潞州。戊辰，奉國指揮使武行德以河陽來歸。史弘肇取澤州。丙子，契丹耶律德 光卒於欒城，契丹入於鎮州。五月甲午，太原尹劉崇為北京留守。丙申，如東京。 蕭翰遁歸於契丹，以郇國公李從益知南朝軍國事。戊申，次絳州，刺史李從朗來歸。 六月丙辰，次河陽，殺李從益及其母於京師。甲子，至自太原。戊辰，改國號漢， 赦罪人、蠲民稅。于闐遣使者來。是夏，劉昫薨。秋閏七月乙丑，禁造契丹服器。 天雄軍節度使杜重威反，天平軍節度使高行周為鄴都行營都部署以討之。庚辰，追 尊祖考為皇帝，妣為皇后：高祖湍諡曰明元，廟號文祖，祖妣李氏諡曰明貞；曾祖 昂諡曰恭僖，廟號德祖，祖妣楊氏諡曰恭惠；祖僎諡曰昭憲，廟號翼祖，祖妣李氏 諡曰昭穆；考琠諡曰章聖，廟號顯祖，妣安氏諡曰章懿。以漢高皇帝為高祖，光武 皇帝為世祖，皆不祧。八月，護聖指揮使白再榮逐契丹，以鎮州來歸。丙申，安國 軍節度使薛懷讓殺契丹之將劉鐸，入於邢州。九月甲戌，吏部尚書竇貞固守司空兼 門下侍郎，翰林學士、中書舍人李濤為中書侍郎：同中書門下平章事。庚辰，北征。 冬十月甲申，次韋城，赦河北。十一月壬申，杜重威降。十二月癸巳，至自鄴都。

gān yòu yuán nián chūn zhēng yuè yǐ mǎo, dà shè, gǎi yuán. jǐ wèi, gēng míng gǎo. dīng chǒu, huáng dì bēng yú wàn suì diàn.
乾祐元年春正月乙卯，大赦，改元。己未，更名暠。丁丑，皇帝崩於萬歲殿。

yǐn huáng dì, gāo zǔ dì èr zi chéng yòu yě. gāo zǔ jí wèi, bài yòu wèi shàng jiāng jūn dà nèi dōu diǎn jiǎn. wèi wáng chéng xùn zhǎng ér xián, gāo zǔ ài zhī, fāng shǔ yǐ wèi sì, chéng xùn hōng, gāo zǔ bù yù, bēi āi jí jù, nǎi yǐ chéng yòu shǔ zhū jiāng xiāng. zǎi xiàng sū féng jí yuē: huáng zǐ chéng yòu wèi fēng wáng, qǐng jí fēng zhī. wèi jí fēng ér gāo zǔ bēng, mì bù fā sàng, shā dù zhòng wēi.
隱皇帝，高祖第二子承祐也。高祖即位，拜右衛上將軍、大內都點檢。魏王承 訓長而賢，高祖愛之，方屬以為嗣，承訓薨，高祖不豫，悲哀疾劇，乃以承祐屬諸 將相。宰相蘇逢吉曰：「皇子承祐未封王，請亟封之。」未及封而高祖崩，秘不發 喪，殺杜重威。

gān yòu yuán nián èr yuè xīn sì, fēng chéng yòu zhōu wáng. shì rì, huáng dì jí wèi yú jiù qián. rén chén, yòu wèi dà jiāng jūn fèng xiáng xún jiǎn shǐ wáng jǐng chóng jí shǔ rén zhàn yú dà sàn guān, bài zhī. guǐ sì, dà shè. sān yuè rén xū, dòu zhēn gù wèi dà xíng huáng dì shān líng shǐ, lì bù shì láng duàn xī yáo wèi fù, tài cháng qīng zhāng zhāo wèi lǐ yí shǐ, bīng bù shì láng lú jià wèi lǔ bù shǐ, yù shǐ zhōng chéng biān wèi wèi yí zhàng shǐ. dīng chǒu, lǐ tāo bà. hù guó jūn jié dù shǐ lǐ shǒu zhēn fǎn, xiàn tóng guān. xià sì yuè xīn sì, shǎn zhōu bīng mǎ dōu jiān wáng yù kè tóng guān. rén wǔ, yǒng xìng jūn jiāng zhào sī wǎn pàn fù yú lǐ shǒu zhēn, kè shěng shǐ wáng jùn shuài shī tún yú guān xī. yáng bīn wèi zhōng shū shì láng jiān lì bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, guō wēi wèi shū mì shǐ, zhèn níng jūn jié dù shǐ guō cóng yì wèi yǒng xìng jūn bīng mǎ dōu bù shǔ. wù zǐ, bǎo yì jūn jié dù shǐ bái wén kē wèi hé zhōng bīng mǎ dōu bù shǔ. hé jué yuán wǔ. wǔ yuè jǐ wèi, huí gú qiǎn shǐ zhě lái. yǐ hài, wèi zhōu nèi huáng mín wǔ jìn qī yī chǎn sān nán zǐ. hé jué huá zhōu yú chí. hàn, huáng. qiū qī yuè wù shēn shuò, zhāng dé jūn jié dù shǐ wáng jì hóng shā qí pàn guān zhāng yì. huì yù shí huáng. bǐng chén, jìn bǔ huì yù. gēng shēn, guō wēi tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. guǐ hài, qì dān mào zhōu cì shǐ wáng yàn huī lái bēn. gēng wǔ, shā chéng dé jūn fù shǐ zhāng péng. yǐ hài, wáng jǐng chóng pàn fù yú lǐ shǒu zhēn. bā yuè rén wǔ, guō wēi tǎo lǐ shǒu zhēn. jiǔ yuè, xī miàn xíng yíng dōu yú hòu shàng hóng qiān jí zhào sī wǎn zhàn, bài jī. dōng shí yuè jiǎ shēn, tǔ bō shǐ sī màn dǔ lán zhān yào sī lái. shí yī yuè jiǎ yín, shā tài zǐ tài fù lǐ sōng, miè qí zú. rén shēn, zàng ruì wén shèng wǔ zhāo sù xiào huáng dì yú ruì líng. shí èr yuè jǐ mǎo, zhāng wǔ jūn jié dù shǐ gāo yǔn quán shā tài zǐ tài shī zhì shì liú jǐng yán.
乾祐元年二月辛巳，封承祐周王。是日，皇帝即位於柩前。壬辰，右衛大將軍、 鳳翔巡檢使王景崇及蜀人戰於大散關，敗之。癸巳，大赦。三月壬戌，竇貞固為大 行皇帝山陵使，吏部侍郎段希堯為副，太常卿張昭為禮儀使，兵部侍郎盧價為鹵簿 使，御史中丞邊蔚為儀仗使。丁丑，李濤罷。護國軍節度使李守貞反，陷潼關。夏 四月辛巳，陝州兵馬都監王玉克潼關。壬午，永興軍將趙思綰叛附於李守貞，客省 使王峻帥師屯於關西。楊邠為中書侍郎兼吏部尚書、同中書門下平章事，郭威為樞 密使，鎮寧軍節度使郭從義為永興軍兵馬都部署。戊子，保義軍節度使白文珂為河 中兵馬都部署。河決原武。五月己未，回鶻遣使者來。乙亥，魏州內黃民武進妻一 產三男子。河決滑州魚池。旱，蝗。秋七月戊申朔，彰德軍節度使王繼弘殺其判官 張易。翽鵒食蝗。丙辰，禁捕翽鵒。庚申，郭威同中書門下平章事。癸亥，契丹鄚 州刺史王彥徽來奔。庚午，殺成德軍副使張鵬。乙亥，王景崇叛附於李守貞。八月 壬午，郭威討李守貞。九月，西面行營都虞候尚弘遷及趙思綰戰，敗績。冬十月甲 申，吐蕃使斯漫篤蘭氈藥斯來。十一月甲寅，殺太子太傅李崧，滅其族。壬申，葬 睿文聖武昭肅孝皇帝於睿陵。十二月己卯，彰武軍節度使高允權殺太子太師致仕劉 景岩。

èr nián chūn zhēng yuè yǐ sì shuò, shè qiú. èr yuè bǐng zǐ, juān mín niǔ pèi zū. xià wǔ yuè, lǐ shǒu zhēn zhī jiāng zhōu guāng xùn jiàng. yǐ chǒu, zhào sī wǎn jiàng. liù yuè xīn mǎo, huí gú shǒu lǐng yáng yàn xún lái. xī liáng fǔ qiǎn shǐ zhě lái. huáng. qiū qī yuè dīng sì, guō wēi shā huá zhōu liú hòu zhào sī wǎn yú jīng zhào. jiǎ zǐ, kè hé zhōng. bā yuè, guō cóng yì shā qián yǒng xìng xún jiǎn qiáo shǒu wēn. bǐng xū, guō wēi shǐ lái xiàn fú. dōng shí yuè, qì dān kòu zhào wèi, qún chén jìn tiān dōu mǎ. qì dān xiàn nèi qiū. jǐ chǒu, guō wēi jí xuān huī nán yuàn shǐ wáng jùn fá qì dān. shí yī yuè, qì dān dùn.
二年春正月乙巳朔，赦囚。二月丙子，蠲民紐配租。夏五月，李守貞之將周光 遜降。乙丑，趙思綰降。六月辛卯，回鶻首領楊彥珣來。西涼府遣使者來。蝗。秋 七月丁巳，郭威殺華州留後趙思綰於京兆。甲子，克河中。八月，郭從義殺前永興 巡檢喬守溫。丙戌，郭威使來獻俘。冬十月，契丹寇趙、魏，群臣進添都馬。契丹 陷內丘。己丑，郭威及宣徽南院使王峻伐契丹。十一月，契丹遁。

sān nián chūn zhēng yuè, xī miàn xíng yíng dōu bù shǔ zhào huī kè fèng xiáng. bǐng wǔ, guō wēi jìn tiān dōu mǎ. rén zǐ, zhào huī xiàn guó fú. èr yuè jiǎ xū, jīng biǎo yǐng zhōu rǔ yīn mín qū wēn mén lǘ. sān yuè jǐ yǒu, hán shí, wàng jì yú nán yù yuán. xià sì yuè rén wǔ, guō wēi yǐ shū mì shǐ wèi tiān xióng jūn jié dù shǐ. liù yuè guǐ mǎo, hé jué yuán wǔ. qiū bā yuè, dá dá lái fù. dōng shí yī yuè bǐng zǐ, shā yáng bīn jí shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ shǐ hóng zhào sān sī shǐ wáng zhāng, jiē miè qí zú. guō wēi fǎn. gēng chén, yì chéng jūn jié dù shǐ sòng yán wò pàn fù yú wēi. rén wǔ, wēi fàn fēng qiū, tài níng jūn jié dù shǐ mù róng yàn chāo jūn yú qī lǐ diàn. guǐ wèi, láo jūn yú běi jiāo. jiǎ shēn, láo jūn yú liú zi bēi. mù róng yàn chāo jí guō wēi zhàn, bài jī, kāi fēng yǐn hóu yì pàn jiàng yú wēi. guō yǔn míng fǎn. yǐ yǒu, huáng dì bēng, sū féng jí zì shā. hàn wáng.
三年春正月，西面行營都部署趙暉克鳳翔。丙午，郭威進添都馬。壬子，趙暉 獻馘俘。二月甲戌，旌表潁州汝陰民麴溫門閭。三月己酉，寒食，望祭於南御園。 夏四月壬午，郭威以樞密使為天雄軍節度使。六月癸卯，河決原武。秋八月，達靼 來附。冬十一月丙子，殺楊邠及侍衛親軍都指揮使史弘肇、三司使王章，皆滅其族。 郭威反。庚辰，義成軍節度使宋延渥叛附於威。壬午，威犯封丘，泰寧軍節度使慕 容彥超軍於七里店。癸未，勞軍於北郊。甲申，勞軍於劉子陂。慕容彥超及郭威戰， 敗績，開封尹侯益叛降於威。郭允明反。乙酉，皇帝崩，蘇逢吉自殺。漢亡。

wū hū! rén jūn jí wèi chēng yuán nián, cháng shì ěr, gǔ bù yǐ wèi zhòng yě. kǒng zǐ wèi xiū chūn qiū, qí qián gù yǐ rú cǐ, suī bào jūn hūn zhǔ, wàng yōng zhī shǐ, qí jì shì xiān hòu yuǎn jìn, mò bù yǐ suì yuè yī èr shù zhī, nǎi lǐ zhī zì rán yě. qí wèi yī wèi yuán, yì wèi cháng yǒu fǎ, gài gǔ rén zhī yǔ ěr. jí hòu shì qū xué zhī shì, shǐ wèi kǒng zǐ shū yuán nián wèi chūn qiū dà fǎ, suì yǐ gǎi yuán wèi zhòng shì. zì hàn yǐ hòu, yòu míng nián yǐ jiàn yuán, ér zhèng wěi fēn zá, chēng hào suì duō, bù shèng qí jì yě. wǔ dài, luàn shì yě, qí shì wú fǎ ér bù hé yú lǐ zhě duō yǐ, jiē bù zú dào yě. zhì qí nián hào guāi cuò yǐ huò hòu shì, zé bù kě yǐ bù míng. chū, liáng tài zǔ yǐ gān huà èr nián yù shì, míng nián, mò dì yǐ zhū yǒu guī, chù qí fèng lì zhī hào, fù chēng gān huà sān nián, shàng wèi yǒu shuō. zhì hàn gāo zǔ jiàn guó, chù jìn chū dì kāi yùn sì nián, fù chēng tiān fú shí èr nián zhě, hé zāi? gài yǐ qí ài zēng zhī sī ěr. fāng chū dì shí, hàn gāo zǔ jū tài yuán, cháng fèn fèn xià shì jìn, ér jìn yì yáng yōu lǐ zhī, xìng ér wèi jiàn qí xì. jí qì dān miè jìn, hàn wèi cháng yǒu fù nán zhī yì. chū dì yǐ běi qiān, fāng yáng yǐ bīng shēng yán zhuī zhī, zhì tǔ mén ér hái. jí qí jí wèi gǎi yuán, ér chù kāi yùn zhī hào, zé qí yòng xīn kě zhī yǐ. gài qí yú chū dì wú fù jūn chén zhī yì, ér xìng huò yǐ wèi lì zhě, qí sù zhì yě, kě shèng tàn zāi! fū suǒ wèi yǒu zhū zhōng bì xíng yú wài zhě, qí jiàn yú shì hū!
嗚呼！人君即位稱元年，常事爾，古不以為重也。孔子未修《春秋》，其前固 已如此，雖暴君昏主，妄庸之史，其記事先後遠近，莫不以歲月一二數之，乃理之 自然也。其謂一為元，亦未嘗有法，蓋古人之語爾。及後世曲學之士，始謂孔子書 「元年」為《春秋》大法，遂以改元為重事。自漢以後，又名年以建元，而正偽紛 雜，稱號遂多，不勝其紀也。五代，亂世也，其事無法而不合於理者多矣，皆不足 道也。至其年號乖錯以惑後世，則不可以不明。初，梁太祖以乾化二年遇弒，明年， 末帝已誅友珪，黜其鳳歷之號，復稱乾化三年，尚為有說。至漢高祖建國，黜晉出 帝開運四年，復稱天福十二年者，何哉？蓋以其愛憎之私爾。方出帝時，漢高祖居 太原，常憤憤下視晉，而晉亦陽優禮之，幸而未見其隙。及契丹滅晉，漢未嘗有赴 難之意。出帝已北遷，方陽以兵聲言追之，至土門而還。及其即位改元，而黜開運 之號，則其用心可知矣。蓋其於出帝無復君臣之義，而幸禍以為利者，其素志也， 可勝嘆哉！夫所謂有諸中必形於外者，其見於是乎！