wáng shěn zhī, zì xìn tōng, guāng zhōu gù shǐ rén yě. fù nèn, shì wèi nóng. xiōng cháo, wèi xiàn shǐ. táng mò qún dào qǐ, shòu zhōu rén wáng xù gōng xiàn gù shǐ, xù wén cháo xiōng dì cái yǒng, zhào zhì jūn zhōng, yǐ cháo wèi jūn xiào. shì shí, cài zhōu qín zōng quán fāng mù shì yǐ yì bīng, nǎi yǐ xù wèi guāng zhōu cì shǐ, zhào qí bīng huì jī huáng cháo. xù chí liú bù xíng, zōng quán fā bīng gōng xù. xù lǜ zhòng nán bēn, suǒ zhì piāo lüè, zì nán kāng rù lín tīng, xiàn zhāng pǔ, yǒu zhòng shù wàn. xù xìng cāi jì, bù jiàng yǒu cái néng zhě, duō yīn shì shā zhī, cháo pō zì jù. jūn cì nán ān, cháo shuō qí qián fēng jiāng yuē:" wú shǔ qì fén mù qī zǐ ér wèi dào zhě, wèi xù suǒ xié ěr, qǐ qí běn xīn zāi! jīn xù xióng cāi, jiāng lì zhī cái néng zhě bì sǐ, wú shǔ bù zì bǎo zhāo xī, kuàng yù tú chéng shì zāi!" qián fēng jiāng dà wù, yǔ cháo xiāng chí ér qì. nǎi xuǎn zhuàng shì shù shí rén, fú huáng zhú jiān, cì xù zhì, yuè chū qín zhī, qiú zhī jūn zhōng. xù hòu zì shā.
王审知,字信通,光州固始人也。父恁,世为农。兄潮,为县史。唐末群盗起, 寿州人王绪攻陷固始,绪闻潮兄弟材勇,召置军中,以潮为军校。是时,蔡州秦宗 权方募士以益兵,乃以绪为光州刺史,召其兵会击黄巢。绪迟留不行,宗权发兵攻 绪。绪率众南奔,所至剽掠,自南康入临汀,陷漳浦,有众数万。绪性猜忌,部将 有材能者,多因事杀之,潮颇自惧。军次南安,潮说其前锋将曰:“吾属弃坟墓、 妻子而为盗者,为绪所胁尔,岂其本心哉!今绪雄猜,将吏之材能者必死,吾属不 自保朝夕,况欲图成事哉!”前锋将大悟,与潮相持而泣。乃选壮士数十人,伏篁 竹间,伺绪至,跃出擒之,囚之军中。绪后自杀。
xù yǐ jiàn fèi, qián fēng jiāng yuē:" shēng wǒ zhě cháo yě." nǎi tuī cháo wéi zhǔ. shì shí, quán zhōu cì shǐ liào yàn ruò wéi zhèng tān bào, quán rén kǔ zhī, wén cháo lüè dì zhì qí jìng, ér jūn xíng zhěng sù, qí qí lǎo xiāng shuài zhē dào liú zhī, cháo jí yǐn bīng wéi yàn ruò, yú nián kè zhī. guāng qǐ èr nián, fú jiàn guān chá shǐ chén yán biǎo cháo quán zhōu cì shǐ. jǐng fú yuán nián yán zú, qí xù fàn huī zì chēng liú hòu. cháo qiǎn shěn zhī gōng huī, jiǔ bù kè, shì zú shāng sǐ shén zhòng, shěn zhī qǐng bān shī, cháo bù xǔ. yòu qǐng cháo zì lín jūn, qiě yì bīng, cháo bào yuē:" bīng yǔ jiāng jù jǐn, wú dāng zì wǎng." shěn zhī nǎi qīn dū shì zú gōng pò zhī, huī jiàn shā. táng jí yǐ cháo wèi fú jiàn guān chá shǐ, cháo yǐ shěn zhī wèi fù shǐ.
绪已见废,前锋将曰:“生我者潮也。”乃推潮为主。是时,泉州刺史廖彦若 为政贪暴,泉人苦之,闻潮略地至其境,而军行整肃,其耆老相率遮道留之,潮即 引兵围彦若,逾年克之。光启二年,福建观察使陈岩表潮泉州刺史。景福元年岩卒, 其婿范晖自称留后。潮遣审知攻晖,久不克,士卒伤死甚众,审知请班师,潮不许。 又请潮自临军,且益兵,潮报曰:“兵与将俱尽,吾当自往。”审知乃亲督士卒攻 破之,晖见杀。唐即以潮为福建观察使,潮以审知为副使。
shěn zhī wéi rén zhuàng ér xióng wěi, lóng zhǔn fāng kǒu, cháng chéng bái mǎ, jūn zhōng hào" bái mǎ sān láng". gān níng sì nián, cháo zú, shěn zhī dài lì. táng yǐ fú zhōu wèi wēi wǔ jūn, bài shěn zhī jié dù shǐ, lèi qiān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, fēng láng yá wáng. táng wáng, liáng tài zǔ jiā bài shěn zhī zhōng shū lìng, fēng mǐn wáng, shēng fú zhōu wèi dà dū dū fǔ. shì shí, yáng xíng mì jù yǒu jiāng huái, shěn zhī suì qiǎn shǐ fàn hǎi, zì dēng lái cháo gòng yú liáng, shǐ zhě rù hǎi, fù nì cháng shí sān sì.
审知为人状兒雄伟,隆准方口,常乘白马,军中号“白马三郎”。乾宁四年, 潮卒,审知代立。唐以福州为威武军,拜审知节度使,累迁同中书门下平章事,封 琅琊王。唐亡,梁太祖加拜审知中书令,封闽王,升福州为大都督府。是时,杨行 密据有江淮,审知岁遣使泛海,自登、莱朝贡于梁,使者入海,覆溺常十三四。
shěn zhī suī qǐ dào zéi, ér wéi rén jiǎn yuē, hǎo lǐ xià shì. wáng dàn, táng xiāng pǔ zhī zǐ yáng yí, táng xiāng shè cóng dì xú yín, táng shí zhī míng jìn shì, jiē yī shěn zhī shì huàn. yòu jiàn xué sì mén, yǐ jiào mǐn shì zhī xiù zhě. zhāo lái hǎi zhōng mán yí shāng gǔ. hǎi shàng huáng qí, bō tāo wèi yīn, yī xī fēng yǔ léi diàn zhèn jī, kāi yǐ wéi gǎng, mǐn rén yǐ wéi shěn zhī dé zhèng suǒ zhì, hào wèi gān táng gǎng.
审知虽起盗贼,而为人俭约,好礼下士。王淡,唐相溥之子;杨沂,唐相涉从 弟;徐寅,唐时知名进士,皆依审知仕宦。又建学四门,以教闽士之秀者。招来海 中蛮夷商贾。海上黄崎,波涛为阴,一夕风雨雷电震击,开以为港,闽人以为审知 德政所致,号为甘棠港。
shěn zhī tóng guāng sān nián zú, nián liù shí sì, shì yuē zhōng yì. zi yán hàn lì.
审知同光三年卒,年六十四,谥曰忠懿。子延翰立。
yán hàn zì zi yì, shěn zhī zhǎng zǐ yě. tóng guāng sì nián, táng bài yán hàn jié dù shǐ. shì suì, zhuāng zōng yù shì, zhōng guó duō gù, yán hàn nǎi qǔ sī mǎ qiān shǐ jì mǐn yuè wáng wú zhū chuán shì qí jiāng lì yuē:" mǐn, zì gǔ wáng guó yě, wú jīn bù wáng, hé dài zhī yǒu?" yú shì jūn fǔ jiāng lì shàng shū quàn jìn. shí yuè, yán hàn jiàn guó chēng wáng, ér yóu bǐng táng zhēng shuò.
延翰字子逸,审知长子也。同光四年,唐拜延翰节度使。是岁,庄宗遇弑,中 国多故,延翰乃取司马迁《史记》闽越王无诸传示其将吏曰:“闽,自古王国也, 吾今不王,何待之有?”于是军府将吏上书劝进。十月,延翰建国称王,而犹禀唐 正朔。
yán hàn wéi rén zhǎng dà, měi xī rú yù, qí qī cuī shì lòu ér yín, yán hàn bù néng zhì. shěn zhī sàng wèi qī, chè qí jǐ yán, yòu duō xuǎn liáng jiā zǐ wèi qiè. cuī shì xìng shí, liáng jiā zǐ zhī měi zhě, zhé yōu zhī bié shì, xì yǐ dà xiè, kè mù wéi rén shǒu yǐ jī jiá, yòu yǐ tiě zhuī cì zhī, yī suì zhōng sǐ zhě bā shí sì rén. cuī shì hòu bìng, jiàn yǐ wéi suì ér zú.
延翰为人长大,美皙如玉,其妻崔氏陋而淫,延翰不能制。审知丧未期,彻其 几筵,又多选良家子为妾。崔氏性石,良家子之美者,辄幽之别室,系以大械, 刻木为人手以击颊,又以铁锥刺之,一岁中死者八十四人。崔氏后病,见以为祟而 卒。
shěn zhī yǎng zǐ jiàn zhōu cì shǐ yán bǐng, běn xìng zhōu shì, zì shěn zhī shí yǔ yán hàn bù yè. yán hàn lì, yǐ qí dì yán jūn wèi quán zhōu cì shǐ, yán jūn nù. èr rén yīn móu zuò luàn. shí èr yuè, yán bǐng yán jūn jiē yǐ bīng rù, zhí yán hàn shā zhī. ér yán jūn lì, gēng míng lín.
审知养子建州刺史延禀,本姓周氏,自审知时与延翰不叶。延翰立,以其弟延 钧为泉州刺史,延钧怒。二人因谋作乱。十二月,延禀、延钧皆以兵入,执延翰杀 之。而延钧立,更名鏻。
lín, shěn zhī cì zǐ yě. táng jí bài lín jié dù shǐ, lěi jiā jiǎn jiào tài shī zhōng shū lìng, fēng mǐn wáng. chū, yán bǐng yǔ lín zhī móu shā yán hàn yě, yán bǐng zhī bīng xiān zhì, yǐ zhí yán hàn ér shā zhī, dǎn rì lín bīng shǐ zhì, yán bǐng zì yǐ yǎng zǐ, tuī lín ér lì zhī. yán bǐng hái jiàn zhōu, lín jiàn yú jiāo, yán bǐng lín jué wèi lín yuē:" shàn jì xiān zhì, wú fán lǎo xiōng fù lái!" lín xián zhī. cháng xīng èr nián, yán bǐng lǜ bīng jī lín, gōng qí xī mén, shǐ qí zi jì xióng zhuǎn hǎi gōng qí nán mén, lín qiǎn wáng rén dá jù zhī. rén dá fú jiǎ zhōu zhōng, wěi lì bái zhì qǐng xiáng, jì xióng xìn zhī, dēng zhōu, fú bīng fā, cì shā zhī, xiāo qí shǒu xī mén, qí bīng jiàn zhī jiē kuì qù, yán bǐng jiàn zhí. lín qiào zhī yuē:" yǔ bù néng jì xiān zhì, guǒ fán lǎo xiōng fù lái!" yán lǐn bù néng duì, suì shā zhī. yán bǐng zi jì shēng shǒu jiàn zhōu, wén bài, bēn yú qián táng.
鏻,审知次子也。唐即拜鏻节度使,累加检校太师、中书令,封闽王。初,延 禀与鏻之谋杀延翰也,延禀之兵先至,已执延翰而杀之,胆日鏻兵始至,延禀自以 养子,推鏻而立之。延禀还建州,鏻饯于郊,延禀临诀谓鏻曰:“善继先志,毋烦 老兄复来!”鏻衔之。长兴二年,延禀率兵击鏻,攻其西门,使其子继雄转海攻其 南门,鏻遣王仁达拒之。仁达伏甲舟中,伪立白帜请降,继雄信之,登舟,伏兵发, 刺杀之,枭其首西门,其兵见之皆溃去,延禀见执。鏻诮之曰:“予不能继先志, 果烦老兄复来!”延廪不能对,遂杀之。延禀子继升守建州,闻败,奔于钱塘。
cháng xīng sān nián, lín shàng shū yán:" chǔ wáng mǎ yīn wú yuè wáng qián liú jiē wèi shàng shū lìng, jīn jiē yǐ hōng, qǐng shòu chén shàng shū lìng." táng bù bào, lín suì jué cháo gòng.
长兴三年,鏻上书言:“楚王马殷、吴越王钱镠皆为尚书令,今皆已薨,请授 臣尚书令。”唐不报,鏻遂绝朝贡。
lín hǎo guǐ shén dào jiā zhī shuō, dào shì chén shǒu yuán yǐ zuǒ dào jiàn xìn, jiàn bǎo huáng gōng yǐ jū zhī. shǒu yuán wèi lín yuē: " bǎo huáng mìng wáng shǎo bì qí wèi, hòu dāng wèi liù shí nián tiān zǐ." lín xīn rán xùn wèi, mìng qí zi jì péng quán zhǔ fǔ shì. jì ér fù wèi, qiǎn shǒu yuán wèn bǎo huáng:" liù shí nián hòu jiāng ān guī?" shǒu yuán chuán bǎo huáng yǔ yuē:" liù shí nián hòu, dāng wèi dà luó xiān rén." lín nǎi jí huáng dì wèi, shòu cè yú bǎo huáng, yǐ huáng lóng jiàn zhēn fēng zhái, gǎi yuán wèi lóng qǐ, guó hào mǐn. zhuī shì shěn zhī wèi zhāo wǔ xiào huáng dì, miào hào tài zǔ, lì wǔ miào, zhì bǎi guān, yǐ fú zhōu wèi cháng lè fǔ. ér mǐn dì xiá, guó yòng bù zú, yǐ zhōng jūn shǐ xuē wén jié wèi guó jì shǐ. wén jié duō chá mín jiān yīn shì, zhì fù rén yǐ zuì, ér jí mò qí zī yǐ zuǒ yòng, mǐn rén jiē yuàn. yòu jiàn yāo wū xú yàn, yuē:" bì xià zuǒ yòu duō jiān chén, bù zhì zhū guǐ shén, jiāng wèi luàn." lín shǐ yàn shì guǐ yú gōng zhōng.
鏻好鬼神、道家之说,道士陈守元以左道见信,建宝皇宫以居之。守元谓鏻曰: “宝皇命王少避其位,后当为六十年天子。”鏻欣然逊位,命其子继鹏权主府事。 既而复位,遣守元问宝皇:“六十年后将安归?”守元传宝皇语曰:“六十年后, 当为大罗仙人。”鏻乃即皇帝位,受册于宝皇,以黄龙见真封宅,改元为龙启,国 号闽。追谥审知为昭武孝皇帝,庙号太祖,立五庙,置百官,以福州为长乐府。而 闽地狭,国用不足,以中军使薛文杰为国计使。文杰多察民间阴事,致富人以罪, 而籍没其赀以佐用,闽人皆怨。又荐妖巫徐彦,曰:“陛下左右多奸臣,不质诸鬼 神,将为乱。”鏻使彦视鬼于宫中。
wén jié yǔ nèi shū mì shǐ wú yīng yǒu xì, yīng bìng zài gào, wén jié wèi yīng yuē:" shàng yǐ gōng jū jìn mì, ér lǚ yǐ jí gào, jiāng bà gōng." yīng yuē:" nài hé?" wén jié yīn jiào yīng yuē:" jí shàng qiǎn rén wèn gōng jí, dāng yán' tóu tòng ér yǐ, wú tā kǔ yě.'" yīng yǐ wéi rán. míng rì, fěng lín shǐ wū shì yīng jí, wū yán:" rù běi miào, jiàn yīng wèi chóng shùn wáng suǒ xùn, yuē:' rǔ hé gǎn móu fǎn?' yǐ jīn chuí jī qí shǒu." lín yǐ yǔ wén jié, wén jié yuē: " wèi kě xìn yě, yí wèn qí jí rú hé." lín qiǎn rén wèn zhī, yīng yuē:" tóu tòng." lín yǐ wéi rán, jí yǐ yīng xià yù, mìng wén jié hé zhī, yīng zì wū fú, jiàn shā. yīng cháng zhǔ mǐn bīng, dé qí jūn shì xīn, jūn shì wén yīng sǐ, jiē nù. shì suì, wú rén gōng jiàn zhōu, lín qiǎn qí jiāng wáng yán zōng jiù zhī, bīng shì zài dào bù kěn jìn, yuē:" dé wén jié nǎi jìn." lín xī zhī bù yǔ, qí zi jì péng qǐng yǔ zhī yǐ shū nán, nǎi yǐ jiàn chē sòng wén jié jūn zhōng. wén jié shàn shù shù, zì zhàn yún:" guò sān rì kě wú huàn." sòng zhě wén zhī, jí chí èr rì ér zhì, jūn shì yǒng yuè, zhé wén jié yú shì, mǐn rén zhēng yǐ wǎ shí tóu zhī, luán shí lì jǐn. míng rì, lín shǐ zhě zhì, shè zhī, yǐ bù jí. chū, wén jié wèi lín zào jiàn chē, yǐ wèi gǔ zhì shū kuò, nǎi gèng qí zhì, lìng shàng xià tōng, zhōng yǐ tiě máng nèi xiàng, dòng zhé chù zhī, jì chéng, shǒu bèi qí dú.
文杰与内枢密使吴英有隙,英病在告,文杰谓英曰:“上以公居近密,而屡以 疾告,将罢公。”英曰:“奈何?”文杰因教英曰:“即上遣人问公疾,当言‘头 痛而已,无他苦也。’”英以为然。明日,讽鏻使巫视英疾,巫言:“入北庙,见 英为崇顺王所讯,曰:‘汝何敢谋反?’以金槌击其首。”鏻以语文杰,文杰曰: “未可信也,宜问其疾如何。”鏻遣人问之,英曰:“头痛。”鏻以为然,即以英 下狱,命文杰劾之,英自诬伏,见杀。英尝主闽兵,得其军士心,军士闻英死,皆 怒。是岁,吴人攻建州,鏻遣其将王延宗救之,兵士在道不肯进,曰:“得文杰乃 进。”鏻惜之不与,其子继鹏请与之以纾难,乃以槛车送文杰军中。文杰善数术, 自占云:“过三日可无患。”送者闻之,疾驰二日而至,军士踊跃,磔文杰于市, 闽人争以瓦石投之,脔食立尽。明日,鏻使者至,赦之,已不及。初,文杰为鏻造 槛车,以谓古制疏阔,乃更其制,令上下通,中以铁芒内向,动辄触之,既成,首 被其毒。
lóng qǐ sān nián, gǎi yuán yǒng hé. wáng rén dá wèi lín shā yán bǐng yǒu gōng, ér diǎn qīn bīng, lín xīn jì zhī, cháng wèn rén dá yuē:" zhào gāo zhǐ lù wéi mǎ, yǐ yú èr shì, guǒ yǒu zhī xié?" rén dá yuē:" qín èr shì yú, gù gāo zhǐ lù wèi mǎ, fēi gāo néng yú èr shì yě. jīn bì xià cōng míng, cháo tíng guān bù mǎn bǎi, qǐ jū dòng jìng, bì xià jiē zhī zhī, gǎn yǒu zuò wēi fú zhě, zú miè zhī ér yǐ." lín cán, cì yǔ jīn bó wèi ān zhī. tuì ér wèi rén yuē:" rén dá zhì lüè, zài wú shì kě yòng, bù kě yí hòu shì huàn." zú wū yǐ zuì shā zhī.
龙启三年,改元永和。王仁达为鏻杀延禀有功,而典亲兵,鏻心忌之,尝问仁 达曰:“赵高指鹿为马,以愚二世,果有之邪?”仁达曰:“秦二世愚,故高指鹿 为马,非高能愚二世也。今陛下聪明,朝廷官不满百,起居动静,陛下皆知之,敢 有作威福者,族灭之而已。”鏻惭,赐与金帛慰安之。退而谓人曰:“仁达智略, 在吾世可用,不可遗后世患。”卒诬以罪杀之。
lín qī zǎo zú, jì shì jīn shì xián ér bú jiàn dá. shěn zhī bì jīn fèng, xìng chén shì, lín bì zhī, suì lì yǐ wéi hòu. chū, lín yǒu bì lì guī shǒu míng zhě, yǐ sè jiàn xìng, hào guī láng, lín hòu dé fēng jí, chén shì yǔ guī láng jiān. yòu yǒu bǎi gōng yuàn shǐ lǐ kě yīn, yīn guī láng yǐ tōng chén shì. lín mìng jǐn gōng zuò jiǔ lóng zhàng, guó rén gē yuē:" shuí wèi jiǔ lóng zhàng, wéi zhù yī guī láng!"
鏻妻早卒,继室金氏贤而不见答。审知婢金凤,姓陈氏,鏻嬖之,遂立以为后。 初,鏻有嬖吏归守明者,以色见倖,号归郎,鏻后得风疾,陈氏与归郎奸。又有百 工院使李可殷,因归郎以通陈氏。鏻命锦工作九龙帐,国人歌曰:“谁谓九龙帐, 惟贮一归郎!”
lín bì chūn yàn yǒu sè, qí zi jì péng zhēng zhī, lín yǐ bìng, jì péng yīn chén shì yǐ qiú chūn yàn, lín yàng yàng yǔ zhī. qí cì zǐ jì tāo nù, móu shā jì péng, jì péng jù, yǔ huáng chéng shǐ lǐ fǎng tú zhī. shì suì shí yuè, jīn lín xiǎng jūn yú dà pú diàn, zuò zhōng hūn rán, yán jiàn yán bǐng lái, fǎng yǐ wéi lín bìng yǐ shèn, nǎi lìng zhuàng shì xiān shā lǐ kě yīn yú jiā. míng rì chén cháo, lín wú yàng, wèn fǎng shā kě yīn hé zuì, fǎng jù ér chū, yǔ jì péng lǜ huáng chéng wèi shì ér rù. lín wén gǔ zào shēng, zǒu nì jiǔ lóng zhàng zhōng, wèi shì cì zhī bù cú, gōng rén bù rěn qí kǔ, wèi jué zhī. jì tāo jí chén hòu guī láng jiē wèi fǎng suǒ shā. lín lì shí nián jiàn shā, shì yuē huì huáng dì, miào hào tài zōng.
鏻婢春燕有色,其子继鹏蒸之,鏻已病,继鹏因陈氏以求春燕,鏻怏怏与之。 其次子继韬怒,谋杀继鹏,继鹏惧,与皇城使李仿图之。是岁十月,钅粦飨军于大 酺殿,坐中昏然,言见延禀来,仿以为鏻病已甚,乃令壮士先杀李可殷于家。明日 晨朝,鏻无恙,问仿杀可殷何罪,仿惧而出,与继鹏率皇城卫士而入。鏻闻鼓噪声, 走匿九龙帐中,卫士刺之不殂,宫人不忍其苦,为绝之。继韬及陈后、归郎皆为仿 所杀。鏻立十年见杀,谥曰惠皇帝,庙号太宗。
jì péng, lín zhǎng zǐ yě. jì lì, gēng míng chǎng, gǎi yuán tōng wén, yǐ lǐ fǎng pàn liù jūn zhū wèi shì. fǎng yǒu shì jūn zhī zuì, jì lì chǎng, ér xīn cháng zì yí, duō yǎng sǐ shì yǐ wéi bèi. chǎng huàn zhī, yīn dà xiǎng jūn, fú jiǎ qín fǎng shā zhī, xiāo qí shǒu yú shì. fǎng bù qǔ qiān rén pàn, shāo qǐ shèng mén, duó fǎng shǒu, bēn yú qián táng.
继鹏,鏻长子也。既立,更名昶,改元通文,以李仿判六军诸卫事。仿有弑君 之罪,既立昶,而心常自疑,多养死士以为备。昶患之,因大享军,伏甲擒仿杀之, 枭其首于市。仿部曲千人叛,烧启圣门,夺仿首,奔于钱塘。
jìn tiān fú èr nián, chǎng qiǎn shǐ cháo gòng jīng shī, gāo zǔ qiǎn sàn qí cháng shì lú sǔn cè chǎng mǐn wáng, bài qí zi jì gōng lín hǎi jùn wáng. sǔn zhì mǐn, chǎng chēng jí bú jiàn, lìng jì gōng zhǔ zhī. yòu qiǎn zhōng shū shè rén liú yǐ láo sǔn yú guǎn, yǐ yì guān wěi rán, zōu tóng shén shèng. tā rì sǔn yù yǐ yú tú, bù yī máng juē ér yǐ, sǔn shǐ rén qiào zhī yuē:" fèng gé shè rén, hé bī xià zhī shén yě!" yǐ xiū kuì, yǐ shǒu yǎn miàn ér zǒu. chǎng wén zhī, nù sǔn qīn rǔ zhī, sǔn hái, chǎng wú suǒ dá. ér qí zi jì gōng qiǎn qí zuǒ zhèng yuán bì suí sǔn zhì jīng shī gòng fāng wù, zhì shū jìn dà chén, shù chǎng yì qiú yǐ dí guó lǐ xiāng wǎng lái. gāo zǔ nù qí bù xùn, xià zhào bào qí zuì, guī qí gòng wù bù nà. bīng bù yuán wài láng lǐ zhī sǔn shàng shū qǐng jí mò qí wù ér jìn gù shǐ zhě, yú shì yǐ yuán bì xià yù. yù jù yǐn jiàn, yuán bì fǔ fú yuē:" chǎng, yí mò zhī jūn, bù zhī lǐ yì, bì xià fāng shì dà xìn, yǐ lái yuǎn rén, chén jiāng mìng wú zhuàng, yuàn fú fǔ jīn zhì, yǐ shú chǎng zuì." gāo zǔ nǎi shè yuán bì, qiǎn guī.
晋天福二年,昶遣使朝贡京师,高祖遣散骑常侍卢损册昶闽王,拜其子继恭临 海郡王。损至闽,昶称疾不见,令继恭主之。又遣中书舍人刘乙劳损于馆,乙衣冠 伟然,驺僮甚盛。他日损遇乙于途,布衣芒屩而已,损使人诮之曰:“凤阁舍人, 何偪下之甚也!”乙羞愧,以手掩面而走。昶闻之,怒损侵辱之,损还,昶无所答。 而其子继恭遣其佐郑元弼随损至京师贡方物,致书晋大臣,述昶意求以敌国礼相往 来。高祖怒其不逊,下诏暴其罪,归其贡物不纳。兵部员外郎李知损上书请籍没其 物而禁锢使者,于是以元弼下狱。狱具引见,元弼俯伏曰:“昶,夷貊之君,不知 礼义,陛下方示大信,以来远人,臣将命无状,愿伏斧钅质,以赎昶罪。”高祖乃 赦元弼,遣归。
chǎng yì hǎo wū, bài dào shì tán zǐ xiāo wèi zhèng yī xiān shēng, yòu bài chén shǒu yuán wèi tiān shī, ér yāo rén lín xìng yǐ wū jiàn xìng, shì wú dà xiǎo, xìng zhé yǐ bǎo huáng yǔ mìng zhī ér hòu xíng. shǒu yuán jiào chǎng qǐ sān qīng tái sān céng, yǐ huáng jīn shù qiān jīn zhù bǎo huáng jí yuán shǐ tiān zūn tài shàng lǎo jūn xiàng, rì fén lóng nǎo xūn lù zhū xiāng shù jīn, zuò yuè yú tái xià, zhòu yè shēng bù chuò, yún rú cǐ kě qiú dà huán dān. sān nián xià, hóng jiàn qí gōng zhōng, lín xìng chuán shén yán:" cǐ zōng shì jiāng wèi luàn zhī zhào yě." nǎi mìng xìng lǜ zhuàng shì shā shěn zhī zi yán wǔ yán wàng jí qí zi wǔ rén. hòu xìng shì bài, yì bèi shā. ér chǎng yù huò luàn, lì fù bì chūn yàn wèi shū fēi, hòu lì yǐ wéi huáng hòu. yòu qiǎn yī rén chén jiū yǐ kōng míng táng dié mài guān.
昶亦好巫,拜道士谭紫霄为正一先生,又拜陈守元为天师,而妖人林兴以巫见 幸,事无大小,兴辄以宝皇语命之而后行。守元教昶起三清台三层,以黄金数千斤 铸宝皇及元始天尊、太上老君像,日焚龙脑、薰陆诸香数斤,作乐于台下,昼夜声 不辍,云如此可求大还丹。三年夏,虹见其宫中,林兴传神言:“此宗室将为乱之 兆也。”乃命兴率壮士杀审知子延武、延望及其子五人。后兴事败,亦被杀。而昶 愈惑乱,立父婢春燕为淑妃,后立以为皇后。又遣医人陈究以空名堂牒卖官。
chǎng dì jì yán pàn liù jūn zhū wèi shì, chǎng yí ér bà zhī, dài yǐ jì dì jì yōng, ér mù yǒng shì wèi chén wèi dōu yǐ zì wèi, qí cì yǔ gěi shǎng, dú hòu yú tā jūn. kòng hè dōu jiāng lián zhòng yù gǒng chén dōu jiāng zhū wén jìn, jiē yǐ cǐ nù jī qí jūn. shì suì xià, shù zhě yán chǎng gōng zhōng dāng yǒu zāi, chǎng xǐ nán gōng bì zāi, ér gōng zhōng huǒ, chǎng yí zhòng yù jūn shì zòng huǒ. nèi xué shì chén tán sù yǐ biàn nìng wèi chǎng suǒ qīn xìn, chǎng yǐ huǒ shì yǔ zhī, tán fǎn yǐ gào zhòng yù. zhòng yù jù, yè lǜ wèi shì zòng huǒ fén nán gōng, chǎng xié ài jī zǐ dì huáng mén wèi shì zhǎn guān ér chū, sù yú yě cì. zhòng yù yíng yán yì lì zhī. yán yì lìng qí zi jì yè lǜ bīng xí chǎng, jí zhī shè shā shù rén, chǎng zhī bù miǎn, zhì gōng yú dì, jì yè zhí ér shā zhī, jí qí qī zǐ jiē sǐ wú yí lèi. yán yì lì, shì chǎng yuē kāng zōng.
昶弟继严判六军诸卫事,昶疑而罢之,代以季弟继镛,而募勇士为宸卫都以自 卫,其赐予给赏,独厚于他军。控鹤都将连重遇、拱宸都将硃文进,皆以此怒激其 军。是岁夏,术者言昶宫中当有灾,昶徙南宫避灾,而宫中火,昶疑重遇军士纵火。 内学士陈郯素以便佞为昶所亲信,昶以火事语之,郯反以告重遇。重遇惧,夜率卫 士纵火焚南宫,昶挟爱姬、子弟、黄门卫士斩关而出,宿于野次。重遇迎延义立之。 延义令其子继业率兵袭昶,及之;射杀数人,昶知不免,掷弓于地,继业执而杀之, 及其妻、子皆死无遗类。延义立,谥昶曰康宗。
yán yì, shěn zhī shǎo zǐ yě. jì lì, gēng míng xī, qiǎn shǐ zhě cháo gòng yú jìn, gǎi yuán yǒng lóng. zhù dà tiě qián, yǐ yī dāng shí. xī zì chǎng shì jué jiàng nán zhì, chǎng xiāng wáng tán měi yì zhé zhī, xī yì dàn tán, bù gǎn yǒu suǒ fā. xīn luó qiǎn shǐ pìn mǐn yǐ bǎo jiàn, chǎng jǔ yǐ shì tán yuē:" cǐ jiāng hé wéi?" tán yuē:" bù zhōng bù xiào zhě, zhǎn zhī." xī jū páng sè biàn. xī jì lì, ér xīn luó fù xiàn jiàn, xī sī tán qián yán, ér tán yǐ sǐ, mìng fā zhǒng lù qí shī, tán miàn rú shēng, xuè liú bèi tǐ.
延义,审知少子也。既立,更名曦,遣使者朝贡于晋,改元永隆。铸大铁钱, 以一当十。曦自昶世倔强难制,昶相王倓每抑折之,曦亦惮倓,不敢有所发。新罗 遣使聘闽以宝剑,昶举以示倓曰:“此将何为?”倓曰:“不忠不孝者,斩之。” 曦居旁色变。曦既立,而新罗复献剑,曦思倓前言,而倓已死,命发冢戮其尸,倓 面如生,血流被体。
quán zhōu cì shǐ yú tíng yīng cháng jiǎo xī mìng lüè qǔ liáng jiā zǐ, xī nù, zhào xià yù shǐ hé zhī. tíng yīng jìn mǎi yàn qián qiān wàn, xī yuē:" huáng hòu tǔ gòng hé zài?" tíng yīng yòu xiàn huáng hòu qián qiān wàn, nǎi dé bù hé. xī cháng jià nǚ, cháo shì yǒu bù hè zhě chī zhī. yù shǐ zhōng chéng liú zàn zuò bù jiū jǔ, jiāng jiā chī, jiàn yì dài fū zhèng yuán bì qiè jiàn, xī wèi yuán bì yuē:" qīng hé rú wèi zhèng gōng, nǎi gǎn qiáng jiàn!" yuán bì yuē:" bì xià shì táng tài zōng, chén wèi wèi zhèng gōng kě yǐ." xī xǐ, nǎi shì zàn bù chī.
泉州刺史余廷英尝矫曦命掠取良家子,曦怒,召下御史劾之。廷英进买宴钱千 万,曦曰:“皇后土贡何在?”廷英又献皇后钱千万,乃得不劾。曦尝嫁女,朝士 有不贺者笞之。御史中丞刘赞坐不纠举,将加笞,谏议大夫郑元弼切谏,曦谓元弼 曰:“卿何如魏郑公,乃敢强谏!”元弼曰:“陛下似唐太宗,臣为魏郑公可矣。” 曦喜,乃释赞不笞。
xī dì yán zhèng wèi jiàn zhōu jié dù shǐ, fēng fù shā wáng, zì xī lì, bù yè, shù jǔ bīng xiāng gōng, xī yóu cǐ è qí zōng shì, duō yǐ shì zhū zhī. jiàn yì dài fū huáng jùn yú chèn yì cháo táng jí jiàn, xī nù, biǎn jùn zhāng zhōu sī hù cān jūn. xiào shū láng chén guāng yì shàng shū shū xī guò è wǔ shí yú shì, xī mìng wèi shì biān zhī bǎi ér bù sǐ, yǐ shéng xì jǐng, guà yú mù, jiǔ ér nǎi jué. guó jì shǐ chén kuāng fàn zēng suàn shāng zhī fǎ yǐ xiàn, xī yuē:" kuāng fàn rén zhōng bǎo yě." yǐ ér suì rù bù dēng qí shù, nǎi jiè yú mín yǐ zú zhī, kuāng fàn yǐ yōu sǐ. qí hòu zhī qí jiè yú mín yě, pōu guān duàn shī, qì zhī shuǐ zhōng.
曦弟延政为建州节度使,封富沙王,自曦立,不叶,数举兵相攻,曦由此恶其 宗室,多以事诛之。谏议大夫黄峻舁榇诣朝堂极谏,曦怒,贬峻漳州司户参军。校 书郎陈光逸上书疏曦过恶五十余事,曦命卫士鞭之百而不死,以绳系颈,挂于木, 久而乃绝。国计使陈匡范增算商之法以献,曦曰:“匡范人中宝也。”已而岁入不 登其数,乃借于民以足之,匡范以忧死。其后知其借于民也,剖棺断尸,弃之水中。
xī xìng jì yín nüè, ér qī lǐ shì hàn ér xù jiǔ, xián fēi shàng shì yǒu sè ér chǒng. lǐ rén yù, xī shēng yě, yǐ sè bì zhī, yòng yǐ wéi xiāng. xī cháng wèi niú yìn, qún chén shì jiǔ, zuì ér bù shèng, yǒu sù jí sī qì jiǔ zhě zhé shā zhī. zhū zi jì róu qì jiǔ, bìng shā qí zàn zhě yī rén. lián zhòng yù shā chǎng, jù wèi guó rén suǒ tǎo, yǔ zhū wén jìn lián yīn yǐ zì gù. xī xīn yí zhī, cháng yǐ yǔ qiào zhòng yù děng, zhòng yù děng liú tì zì biàn. lǐ shì shí shàng fēi zhī chǒng, yù tú xī ér lì qí zi yà chéng, nǎi shǐ rén wèi zhòng yù děng yuē:" shàng xīn bù píng yú èr gōng, nài hé?" zhòng yù děng jù. liù nián sān yuè, xī chū yóu, zuì guī, zhòng yù děng qiǎn zhuàng shì lā yú mǎ shàng ér shā zhī, shì yuē jǐng zōng.
曦性既淫虐,而妻李氏悍而酗酒,贤妃尚氏有色而宠。李仁遇,曦甥也,以色 嬖之,用以为相。曦常为牛饮,群臣侍酒,醉而不胜,有诉及私弃酒者辄杀之。诸 子继柔弃酒,并杀其赞者一人。连重遇杀昶,惧为国人所讨,与硃文进连姻以自固。 曦心疑之,常以语诮重遇等,重遇等流涕自辨。李氏石尚妃之宠,欲图曦而立其 子亚澄,乃使人谓重遇等曰:“上心不平于二公,奈何?”重遇等惧。六年三月, 曦出游,醉归,重遇等遣壮士拉于马上而杀之,谥曰景宗。
yán zhèng, shěn zhī zi yě. xī lì, wèi yín nüè, yán zhèng shù yí shū jiàn zhī. xī nù, qiǎn dù jiàn chóng jiān qí jūn, yán zhèng zhú zhī, xī nǎi jǔ bīng gōng yán zhèng, wèi yán zhèng suǒ bài. yán zhèng nǎi yǐ jiàn zhōu jiàn guó chēng yīn, gǎi yuán tiān dé.
延政,审知子也。曦立,为淫虐,延政数贻书谏之。曦怒,遣杜建崇监其军, 延政逐之,曦乃举兵攻延政,为延政所败。延政乃以建州建国称殷,改元天德。
míng nián, lián zhòng yù yǐ shā xī, jí mǐn qún chén gào yuē:" xī tài zǔ wǔ huáng dì qīn mào shǐ shí, suì qǐ yǒu mǐn, jí qí zǐ sūn, yín nüè bù dào. jīn tiān yàn wáng shì, bǎi xìng yǔ néng, dāng qiú yǒu dé, yǐ ān cǐ tǔ." qún chén jiē mò gǎn yì, nǎi yē zhū wén jìn shēng diàn, lǜ bǎi guān běi miàn ér chén zhī. wén jìn yǐ zhòng yù pàn liù jūn zhū wèi shì, wáng shì zǐ dì zài fú zhōu zhě wú shào zhǎng jiē shā zhī. yǐ huáng shào pō shǒu quán zhōu, chéng yūn shǒu zhāng zhōu, xǔ wén zhěn shǒu tīng zhōu, chēng jìn nián hào, shí kāi yùn yuán nián yě. quán zhōu jūn jiāng liú cóng xiào zhà qí zhōu rén yuē:" fù shā wáng bīng shōu fú zhōu yǐ, wú shǔ shì wèi wáng shì chén, ān néng jiāo bì ér shì zéi hū?" zhōu rén gòng shā shào pō, yíng wáng jì xūn wèi cì shǐ, zhāng zhōu wén zhī, yì shā yūn, yíng wáng jì chéng wéi cì shǐ, jiē wáng shì zhī zhū zǐ yě. wén zhěn jù, yǐ tīng zhōu jiàng yú yán zhèng. yán zhèng yǐ dé sān zhōu, zhòng yù yì shā wén jìn, chuán shǒu jiàn zhōu yǐ zì guī. fú zhōu pí jiàng lín rén hàn yòu shā zhòng yù, móu yíng yán zhèng dōu fú zhōu.
明年,连重遇已杀曦,集闽群臣告曰:“昔太祖武皇帝亲冒矢石,遂启有闽, 及其子孙,淫虐不道。今天厌王氏,百姓与能,当求有德,以安此土。”群臣皆莫 敢议,乃掖硃文进升殿,率百官北面而臣之。文进以重遇判六军诸卫事,王氏子弟 在福州者无少长皆杀之。以黄绍颇守泉州,程赟守漳州,许文缜守汀州,称晋年号, 时开运元年也。泉州军将留从效诈其州人曰:“富沙王兵收福州矣,吾属世为王氏 臣,安能交臂而事贼乎?”州人共杀绍颇,迎王继勋为刺史,漳州闻之,亦杀赟, 迎王继成为刺史,皆王氏之诸子也。文缜惧,以汀州降于延政。延政已得三州,重 遇亦杀文进,传首建州以自归。福州裨将林仁翰又杀重遇,谋迎延政都福州。
shì shí, nán táng lǐ jǐng wén mǐn luàn, fā bīng gōng zhī, yán zhèng qiǎn qí cóng zǐ jì chāng shǒu fú zhōu, ér nán táng bīng fāng jí gōng yán zhèng, fú zhōu jiāng lǐ rén dá wèi qí tú yuē:" táng bīng gōng jiàn zhōu, fù shā wáng bù néng zì bǎo, qí néng yǒu cǐ tǔ yě?" nǎi qín jì chāng shā zhī. yù zì lì, jù zhòng bù fù, yǐ xuě fēng sì sēng zhuō yǎn míng shì zhòng yuē:" cǐ fēi cháng rén yě." bèi yǐ gǔn miǎn, lǜ zhū jiàng lì běi miàn ér chén zhī. yǐ ér yòu shā yǎn míng, nǎi zì lì, sòng kuǎn yú lǐ jǐng, jǐng yǐ rén dá wèi wēi wǔ jūn jié dù shǐ, gèng qí míng yuē hóng yì. ér jǐng bīng gōng pò jiàn zhōu, qiān yán zhèng zú yú jīn líng, fēng pó yáng wáng. shì suì, jǐng bǎo dà sì nián yě.
是时,南唐李景闻闽乱,发兵攻之,延政遣其从子继昌守福州,而南唐兵方急 攻延政,福州将李仁达谓其徒曰:“唐兵攻建州,富沙王不能自保,其能有此土也?” 乃擒继昌杀之。欲自立,惧众不附,以雪峰寺僧卓俨明示众曰:“此非常人也。” 被以衮冕,率诸将吏北面而臣之。已而又杀俨明,乃自立,送款于李景,景以仁达 为威武军节度使,更其名曰弘义。而景兵攻破建州,迁延政族于金陵,封鄱阳王。 是岁,景保大四年也。
liú cóng xiào wén yán zhèng jiàng táng, zhí wáng jì xūn sòng yú jīn líng, lǐ jǐng yǐ quán zhōu wèi qīng yuán jūn, yǐ cóng xiào wèi jié dù shǐ. jǐng yǐ pò yán zhèng, qiǎn rén zhào lǐ rén dá rù cháo, rén dá bù cóng, suì jiàng yú wú yuè. ér liú cóng xiào yì zhú jǐng shǒu bīng, jù quán zhāng èr zhōu, jǐng yóu fēng cóng xiào jìn jiāng wáng. zhōu shì zōng shí, cóng xiào qiǎn yá jiāng cài zhòng xìng wèi shāng rén, jiān dào zhì jīng shī, qiú zhì dǐ nèi shǔ. shì shí, shì zōng yǔ lǐ jǐng huà jiāng wèi jiè, suì bù nà, cóng xiào réng chén yú nán táng. qí hòu shì jù guó shǐ.
留从效闻延政降唐,执王继勋送于金陵,李景以泉州为清源军,以从效为节度 使。景已破延政,遣人召李仁达入朝,仁达不从,遂降于吴越。而留从效亦逐景守 兵,据泉、漳二州,景犹封从效晋江王。周世宗时,从效遣牙将蔡仲兴为商人,间 道至京师,求置邸内属。是时,世宗与李景画江为界,遂不纳,从效仍臣于南唐。 其后事具国史。
jìn kāi yùn sān nián bǐng wǔ, nán táng bǎo dà sì nián yě. shì suì, lǐ jǐng bīng pò jiàn zhōu, wáng shì miè. jiāng nán lù yún:" bǎo dà sān nián, lǔ wáng shì zhī zú, qiān yú jīn líng." miù yě. jù wáng cháo shí yǐ táng jǐng fú yuán nián rù fú zhōu, bài guān chá shǐ, ér hòu rén jì lù zhě, nǎi yòng" qí mǎ lái qí mǎ qù" zhī chèn yǐ wéi jù, suì yǐ wáng cháo guāng qǐ èr nián suì zài bǐng wǔ bài quán zhōu cì shǐ wèi shǐ nián, zhì bǎo dà sì nián, suì fù zài bǐng wǔ ér miè, gù wèi liù shí yī nián. rán qí yǎn yǒu mǐn guó, zé dāng zì jǐng fú yuán nián wèi shǐ, shí wǔ shí wǔ nián yě. jīn zhū jiā jì qí guó miè bǐng wǔ shì yě. qí shǐ nián zé qiān yú chèn shū, miù yǐ. wéi jiāng nán lù yòu chà qí mò nián yě.
晋开运三年丙午,南唐保大四年也。是岁,李景兵破建州,王氏灭。《江南录》 云:“保大三年,虏王氏之族,迁于金陵。”谬也。据王潮实以唐景福元年入福州, 拜观察使,而后人纪录者,乃用“骑马来、骑马去”之谶以为据,遂以王潮光启二 年岁在丙午拜泉州刺史为始年,至保大四年,岁复在丙午而灭,故为六十一年。然 其奄有闽国,则当自景福元年为始,实五十五年也。今诸家记其国灭丙午是也。其 始年则牵于谶书,谬矣。惟《江南录》又差其末年也。