wáng jiàn, zì guāng tú, xǔ zhōu wǔ yáng rén yě. lóng méi guǎng sǎng, zhuàng mào wěi rán. shǎo wú lài, yǐ tú niú dào lǘ fàn sī yán wèi shì, lǐ rén wèi zhī" zéi wáng bā". hòu wèi zhōng wǔ jūn zú, shāo qiān duì jiāng.
王建,字光图,许州舞阳人也。隆眉广颡,状貌伟然。少无赖,以屠牛、盗驴、 贩私盐为事,里人谓之“贼王八”。后为忠武军卒,稍迁队将。
huáng cháo xiàn cháng ān, xī zōng zài shǔ, zhōng wǔ jūn jiāng lù yàn hóng yǐ bīng bā qiān shǔ yáng fù guāng tǎo zéi, cháo bài zǒu, fù guāng yǐ qí bīng wèi bā dōu, dōu jiāng qiān rén, jiàn yǔ yàn hóng jiē wèi yī dū tóu. fù guāng sǐ, yàn hóng lǜ bā dōu xī yíng xī zōng yú shǔ, suǒ guò piāo lüè. xíng zhì xìng yuán, zhú jié dù shǐ niú cóng, zì chēng liú hòu. xī zōng jí yǐ yàn hóng wèi jié dù shǐ, yàn hóng yǐ jiàn děng bā dū tóu jiē lǐng shǔ zhōu cì shǐ. yǐ ér yàn hóng yōng zhòng dōng guī, xiàn chén xǔ, jiàn yǔ jìn huī hán jiàn zhāng zào lǐ shī tài děng gè lǜ yī dōu, xī bēn yú shǔ. xī zōng dé zhī dà xǐ, hào" suí jià wǔ dōu", yǐ shǔ shí jūn guān jūn róng shǐ tián lìng zī, lìng zī yǐ jiàn děng wéi yǎng zǐ. xī zōng hái cháng ān, shǐ jiàn yǔ jìn huī děng jiāng shén cè jūn sù wèi.
黄巢陷长安,僖宗在蜀,忠武军将鹿晏弘以兵八千属杨复光讨贼,巢败走,复 光以其兵为八都,都将千人,建与晏弘皆为一都头。复光死,晏弘率八都西迎僖宗 于蜀,所过剽略。行至兴元,逐节度使牛丛,自称留后。僖宗即以晏弘为节度使, 晏弘以建等八都头皆领属州刺史。已而晏弘拥众东归,陷陈、许,建与晋晖、韩建、 张造、李师泰等各率一都,西奔于蜀。僖宗得之大喜,号“随驾五都”,以属十军 观军容使田令孜,令孜以建等为养子。僖宗还长安,使建与晋晖等将神策军宿卫。
guāng qǐ yuán nián, hé wáng zhòng róng yǔ lìng zī zhēng yán chí, zhòng róng zhào jìn bīng fàn jīng shī, xī zōng xìng fèng xiáng. èr nián sān yuè, yí xìng xìng yuán, yǐ jiàn wèi qīng dào shǐ, fù yù xǐ yǐ cóng. xíng zhì dāng tú yì, lǐ chāng fú fén zhàn dào, zhàn dào jǐ duàn, jiàn kòng xī zōng mǎ, mào yān yàn zhōng guò, sù bǎn xià, xī zōng zhěn jiàn xī qǐn, jì jué, tì qì, jiě yù yī cì zhī.
光启元年,河王重荣与令孜争盐池,重荣召晋兵犯京师,僖宗幸凤翔。二年三 月,移幸兴元,以建为清道使,负玉玺以从。行至当涂驿,李昌符焚栈道,栈道几 断,建控僖宗马,冒烟焰中过,宿坂下,僖宗枕建膝寝,既觉,涕泣,解御衣赐之。
xī zōng yǐ zhì xìng yuán, lìng zī yǐ wèi tiān zǐ bō yuè, yóu jǐ zhì zhī, jù qiě dé zuì, xī chuān jié dù shǐ chén jìng xuān, lìng zī tóng mǔ dì yě, lìng zī yīn qiú wèi xī chuān jiān jūn, yáng fù gōng dài wéi jūn róng shǐ. fù gōng chū jiàn wèi bì zhōu cì shǐ, jiàn nǎi zhāo jí wáng mìng jí xī dòng yí luò, yǒu zhòng bā qiān, yǐ gōng láng zhōu, zhí qí cì shǐ yáng xíng qiān. yòu gōng lì zhōu, lì zhōu cì shǐ wáng gǒng qì chéng zǒu. jìng xuān huàn zhī, yǐ wèn lìng zī, lìng zī yuē:" wáng bā wú ér yě, yǐ yī jiè zhào zhī, kě zhì huī xià." nǎi shǐ rén zhāo jiàn.
僖宗已至兴元,令孜以谓天子播越,由己致之,惧且得罪,西川节度使陈敬瑄, 令孜同母弟也,令孜因求为西川监军,杨复恭代为军容使。复恭出建为壁州刺史, 建乃招集亡命及溪洞夷落,有众八千,以攻阆州,执其刺史杨行迁。又攻利州,利 州刺史王珙弃城走。敬瑄患之,以问令孜,令孜曰:“王八吾兒也,以一介召之, 可置麾下。”乃使人招建。
dōng chuān gù yàn lǎng yǔ jiàn yǒu jiù, jiàn wén lìng zī zhào jǐ, dà xǐ, yīn zhì zǐ zhōu, wèi yàn lǎng yuē:" shí jūn ā fù zhào wǒ, wǒ yù zhì chéng dū jiàn chén gōng, yǐ qiú yī zhèn." jí yǐ qí jiā shǔ tuō yàn lǎng, xuǎn jīng bīng èr qiān, chí zhī chéng dū. xíng zhì lù tóu guān, jìng xuān huǐ zhào jiàn, shǐ rén zhǐ zhī. jiàn dà nù, jī pò lù tóu guān, qǔ hàn zhōu. yàn lǎng wén zhī, chū bīng zhù jiàn, jūn yú xué shè. jìng xuān qiǎn jiàng jù wéi lì nì jiàn, jiàn jī bài zhī, suì gōng péng zhōu. jìng xuān qiǎn méi zhōu cì shǐ shān xíng zhāng jiāng bīng wǔ wàn tún xīn fán, jiàn yòu jī bài zhī, lǔ huò wàn yú rén, héng shī sì shí lǐ. jìng xuān fā bīng qī wàn yì xíng zhāng, yǔ jiàn xiāng chí méng yáng xīn dū bǎi yú rì. zhāo zōng qiǎn zuǒ jiàn yì dài fū lǐ xún wèi liǎng chuān xuān yù hé xié shǐ, zhào yàn lǎng děng bà bīng. yàn lǎng qǐng yǐ dà chén zhèn shǔ, yīn wèi jiàn qiú jīng jié. wén dé yuán nián liù yuè, yǐ zǎi xiàng wéi zhāo dù wèi xī chuān jié dù shǐ. fēn qióng shǔ lí yǎ wèi yǒng píng jūn, bài jiàn jié dù shǐ.
东川顾彦朗与建有旧,建闻令孜召己,大喜,因至梓州,谓彦朗曰:“十军阿 父召我,我欲至成都见陈公,以求一镇。”即以其家属托彦朗,选精兵二千,驰之 成都。行至鹿头关,敬瑄悔召建,使人止之。建大怒,击破鹿头关,取汉州。彦朗 闻之,出兵助建,军于学射。敬瑄遣将句惟立逆建,建击败之,遂攻彭州。敬瑄遣 眉州刺史山行章将兵五万屯新繁,建又击败之,虏获万余人,横尸四十里。敬瑄发 兵七万益行章,与建相持濛阳、新都百余日。昭宗遣左谏议大夫李洵为两川宣谕和 协使,诏彦朗等罢兵。彦朗请以大臣镇蜀,因为建求旌节。文德元年六月,以宰相 韦昭度为西川节度使。分邛、蜀、黎、雅为永平军,拜建节度使。
jìng xuān bù shòu dài, zhāo zōng jí mìng zhāo dù jiāng yàn lǎng děng bīng tǎo zhī. zhāo zōng yǐ jiàn wèi zhāo tǎo yá nèi dōu zhǐ huī shǐ. jiǔ zhī, bù kè, jiàn wèi zhāo dù yuē:" gōng yǐ shù wàn zhī zhòng, kùn liǎng chuān zhī rén, ér shī jiǔ wú gōng, nài hé? qiě táng shì duō gù, dōng fāng zhū zhèn, bīng jiē dōu jī, gōng dāng guī xiāng tiān zǐ, jìng zhōng yuán yǐ gù gēn běn, cǐ mán yí zhī guó, bù zú yǐ liú gōng." zhāo dù chí yí wèi jué, jiàn qiǎn jūn shì qín zhāo dù qīn lì yú jūn mén, luán ér shí zhī, jiàn rù bái yuē: " jūn shì jī, xū cǐ wèi shí ěr!" zhāo dù dà kǒng, jí liú fú jié yǔ jiàn ér dōng. zhāo dù yǐ qù, jiàn jí yǐ bīng è jiàn mén, liǎng chuān yóu shì zǔ jué.
敬瑄不受代,昭宗即命昭度将彦朗等兵讨之。昭宗以建为招讨牙内都指挥使。 久之,不克,建谓昭度曰:“公以数万之众,困两川之人,而师久无功,奈何?且 唐室多故,东方诸镇,兵接都畿,公当归相天子,静中原以固根本,此蛮夷之国, 不足以留公。”昭度迟疑未决,建遣军士擒昭度亲吏于军门,脔而食之,建入白曰: “军士饥,须此为食尔!”昭度大恐,即留符节与建而东。昭度已去,建即以兵扼 剑门,两川由是阻绝。
shān xíng zhāng tún guǎng dōu, jiàn jī bài zhī, xíng zhāng zǒu méi zhōu, yǐ zhōu jiàng jiàn. jiàn yǐn bīng gōng chéng dū, ér zī jiǎn róng mào jiā qióng zhū zhōu jiē shā cì shǐ jiàng jiàn. jiàn gōng chéng dū shén jí, tián lìng zī dēng chéng hū jiàn yuē:" lǎo fū yǔ gōng xiāng hòu, hé xián ér zhì cǐ!" jiàn yuē:" jūn róng fù zǐ zhī ēn, xīn hé kě wàng! rán bīng tǎo bù shòu dài zhě, tiān zi mìng yě." lìng zī yè rù jiàn jūn, yǐ jié dù guān chá pái yìn shòu jiàn. míng rì, jìng xuān kāi mén yíng jiàn. jiàn jiāng rù chéng, yǐ zhāng qíng wèi dōu yú hòu, jiè qí jūn shì yuē:" wú yǐ zhāng qíng wèi yú hòu yǐ, rǔ děng wú fàn qí lìng, xìng qíng zhí ér jiàn wǒ, wǒ shàng huó rǔ, shǐ qí shā ér hòu bái, wú yì bù néng jí yě." jiàn rù chéng, jūn shì piāo lüè, qíng shā bǎi rén ér zhǐ. hòu jiàn qiān jìng xuān yú yǎ zhōu, shǐ rén shā zhī fù yǐ lìng zī wèi jiān jūn, jì ér yì shā zhī. dà shùn èr nián shí yuè, táng yǐ jiàn wèi jiǎn jiào sī tú chéng dū yǐn jiàn nán xī chuān jié dù fù dà shǐ zhī jié dù shì guǎn nèi guān chá chǔ zhì yún nán bā guó zhāo fǔ děng shǐ.
山行章屯广都,建击败之,行章走眉州,以州降建。建引兵攻成都,而资、简、 戎、茂、嘉、邛诸州皆杀刺史降建。建攻成都甚急,田令孜登城呼建曰:“老夫与 公相厚,何嫌而至此!”建曰:“军容父子之恩,心何可忘!然兵讨不受代者,天 子命也。”令孜夜入建军,以节度观察牌印授建。明日,敬瑄开门迎建。建将入城, 以张勍为都虞候,戒其军士曰:“吾以张勍为虞候矣,汝等无犯其令,幸勍执而见 我,我尚活汝,使其杀而后白,吾亦不能诘也。”建入城,军士剽略,勍杀百人而 止。后建迁敬瑄于雅州,使人杀之;复以令孜为监军,既而亦杀之。大顺二年十月, 唐以建为检校司徒、成都尹、剑南西川节度副大使知节度事、管内观察处置云南八 国招抚等使。
dōng chuān gù yàn lǎng zú, qí dì yàn huī lì. táng qiǎn huàn zhě zōng dào bì cì yàn huī dōng chuān jīng jié, mián zhōu cì shǐ cháng hòu zhí dào bì yǐ gōng zǐ zhōu, jiàn qiǎn lǐ jiǎn wáng zōng dí děng tǎo hòu. zì yàn lǎng sǐ, jiàn yù tú bìng dōng chuān ér wèi yǒu yǐ fā, jí lǐ jiǎn děng tǎo hòu, jiè yuē:" bīng yǐ pò hòu, yàn huī bì chū kào shī, jí yǔ jù lái, wú fán wú zài jǔ yě." jiǎn děng jī hòu, bài zhī zhōng yáng, hòu zǒu hái mián zhōu, yǐ táng jīng jié hái dào bì ér chū zhī. yàn huī yǐ dé jié, cí jí bù chū kào jūn. gān níng èr nián, jiàn qiǎn wáng zōng dí gōng zhī. shí èr yuè, zōng dí bài yàn huī yú qiū lín, zhǎn qí jiāng luó zhāng, suì wéi zǐ zhōu. sān nián wǔ yuè, zhāo zōng qiǎn huàn zhě yuán yì jiǎn zhào jiàn bà bīng, jiàn shōu bīng hái chéng dū. qián nán jié dù shǐ wáng zhào yǐ qí dì jiàng yú jiàn.
东川顾彦朗卒,其弟彦晖立。唐遣宦者宗道弼赐彦晖东川旌节,绵州刺史常厚 执道弼以攻梓州,建遣李简、王宗涤等讨厚。自彦朗死,建欲图并东川而未有以发, 及李简等讨厚,戒曰:“兵已破厚,彦晖必出犒师,即与俱来,无烦吾再举也。” 简等击厚,败之钟阳,厚走还绵州,以唐旌节还道弼而出之。彦晖已得节,辞疾不 出犒军。乾宁二年,建遣王宗涤攻之。十二月,宗涤败彦晖于楸林,斩其将罗璋, 遂围梓州。三年五月,昭宗遣宦者袁易简诏建罢兵,建收兵还成都。黔南节度使王 肇以其地降于建。
sì nián, zōng dí fù gōng dōng chuān, bié qiǎn wáng zōng kǎn zōng ruǎn děng chū xiá, qǔ yú lú zhōu. wǔ yuè, jiàn zì jiāng gōng dōng chuān, zhāo zōng qiǎn jiàn yì dài fū lǐ xún pàn guān wéi zhuāng xuān yù liǎng chuān, zhào jiàn bà bīng. jiàn bù fèng zhào, nǎi zé shòu jiàn nán zhōu cì shǐ, yǐ tán wáng wèi fèng xiáng jié dù shǐ, lǐ mào zhēn dài jiàn wèi xī chuān jié dù shǐ. mào zhēn jù mìng, nǎi fù jiàn guān jué. dōng shí yuè, jiàn gōng pò zǐ zhōu, yàn huī zì shā. yàn huī jiāng gù yàn yáo gù chéng yǐ wēi, wèi zhū jiàng lì yuē: " shì gōng dāng shēng sǐ yǐ zhī!" zhǐ qí suǒ pèi bīn tiě jiàn yuē:" shì jí ér yǒu pàn zhě, dāng chǐ cǐ jiàn!" jí chéng jiāng pò, yàn yáo yǔ yàn huī zhào jí jiāng lì yǐn jiǔ, suì yǔ zhī jù sǐ. jiàn yǐ wáng zōng dí wèi dōng chuān liú hòu, táng jí yǐ zōng dí wèi jié dù shǐ, yú shì bìng yǒu liǎng chuān zhī dì.
四年,宗涤复攻东川,别遣王宗侃、宗阮等出峡,取渝、泸州。五月,建自将 攻东川,昭宗遣谏议大夫李洵、判官韦庄宣谕两川,诏建罢兵。建不奉诏,乃责授 建南州刺史,以郯王为凤翔节度使,李茂贞代建为西川节度使。茂贞拒命,乃复建 官爵。冬十月,建攻破梓州,彦晖自杀。彦晖将顾彦瑶顾城已危,谓诸将吏曰: “事公当生死以之!”指其所佩宾铁剑曰:“事急而有叛者,当齿此剑!”及城将 破,彦瑶与彦晖召集将吏饮酒,遂与之俱死。建以王宗涤为东川留后,唐即以宗涤 为节度使,于是并有两川之地。
shì shí, fèng xiáng lǐ mào zhēn jiān jù liáng yáng qín lǒng, shù yǐ bīng qīn jiàn. tiān fù yuán nián, liáng tài zǔ bīng zhū huàn zhě, huàn zhě hán quán huì děng jié tiān zǐ xìng fèng xiáng, liáng bīng wéi zhī, mào zhēn bì chéng jù shǒu jīng nián, lì jiǒng, qiú yǔ liáng hé. jiàn jiān qiǎn rén pìn mào zhēn, xǔ yǐ chū bīng wèi yuán, quàn qí jiān bì wù hé. qiǎn wáng zōng dí jiāng bīng wǔ wàn, shēng yán yíng jià, yǐ gōng xìng yuán, zhí qí jié dù shǐ lǐ jì yè, ér wǔ dìng jié dù shǐ tuò bá sī jìng suì yǐ qí dì jiàng yú jiàn, yú shì bìng yǒu shān nán xī dào. shì shí, jīng nán chéng ruì sǐ, xiāng zhōu zhào kuāng níng qiǎn qí dì kuāng míng xí jù zhī, jiàn chéng qí jiān, gōng xià kuí shī zhōng wàn sì zhōu. sān nián bā yuè, táng fēng jiàn shǔ wáng. sì nián, táng qiān dū luò yáng, gǎi yuán tiān yòu, jiàn yǔ táng gé jué ér bù zhī, gù réng chēng tiān fù. liù nián, yòu qǔ guī zhōu, yú shì bìng yǒu sān xiá.
是时,凤翔李茂贞兼据梁、洋、秦、陇,数以兵侵建。天复元年,梁太祖兵诛 宦者,宦者韩全诲等劫天子幸凤翔,梁兵围之,茂贞闭城拒守经年,力窘,求与梁 和。建间遣人聘茂贞,许以出兵为援,劝其坚壁勿和。遣王宗涤将兵五万,声言迎 驾,以攻兴元,执其节度使李继业,而武定节度使拓拔思敬遂以其地降于建,于是 并有山南西道。是时,荆南成汭死,襄州赵匡凝遣其弟匡明袭据之,建乘其间,攻 下夔、施、忠、万四州。三年八月,唐封建蜀王。四年,唐迁都洛阳,改元天祐, 建与唐隔绝而不知,故仍称天复。六年,又取归州,于是并有三峡。
qī nián, liáng miè táng, qiǎn shǐ zhě yù jiàn, jiàn jù ér bù nà. jiàn yīn chí xí sì fāng, huì bīng tǎo liáng, sì fāng zhī qí fēi chéng shí, jiē bù yīng.
七年,梁灭唐,遣使者谕建,建拒而不纳。建因驰檄四方,会兵讨梁,四方知 其非诚实,皆不应。
shì suì zhēng yuè, jù rén jiàn qīng chéng shān. liù yuè, fèng huáng jiàn wàn suì xiàn, huáng lóng jiàn jiā yáng jiāng, ér zhū zhōu jiē yán gān lòu bái lù bái què guī lóng zhī ruì. qiū jiǔ yuè jǐ hài, jiàn nǎi jí huáng dì wèi. fēng qí zhū zǐ wèi wáng, yǐ wáng zōng jí wèi zhōng shū lìng, wéi zhuāng wèi zuǒ sàn qí cháng shì pàn zhōng shū mén xià shì, táng xí wèi shū mì shǐ, zhèng qiān wèi yù shǐ zhōng chéng, zhāng gé wáng kǎi jiē wèi hàn lín xué shì, zhōu bó yǎ wèi chéng dū yǐn. shǔ shì xiǎn ér fù, dāng táng zhī mò, shì rén duō yù yī jiàn yǐ bì luàn. jiàn suī qǐ dào zéi, ér wéi rén duō zhì zhà, shàn dài shì, gù qí jiàn hào, suǒ yòng jiē táng míng chén shì zú zhuāng, jiàn sù zhī sūn gé, jùn zhī zǐ yě. jiàn wèi zuǒ yòu yuē:" wú wèi shén cè jūn jiāng shí, sù wèi jìn zhōng, jiàn tiān zǐ yè zhào xué shì, chū rù wú jiàn, ēn lǐ qīn hòu rú liáo yǒu, fēi jiàng xiàng kě bǐ yě." gù jiàn dài gé děng ēn lǐ yóu yì, qí yú sòng pín děng bǎi yú rén, bìng jiàn xìn yòng.
是岁正月,巨人见青城山。六月,凤凰见万岁县,黄龙见嘉阳江,而诸州皆言 甘露、白鹿、白雀、龟、龙之瑞。秋九月己亥,建乃即皇帝位。封其诸子为王,以 王宗佶为中书令,韦庄为左散骑常侍判中书门下事,唐袭为枢密使,郑骞为御史中 丞,张格、王锴皆为翰林学士,周博雅为成都尹。蜀恃险而富,当唐之末,士人多 欲依建以避乱。建虽起盗贼,而为人多智诈,善待士,故其僭号,所用皆唐名臣世 族;庄,见素之孙;格,浚之子也。建谓左右曰:“吾为神策军将时,宿卫禁中, 见天子夜召学士,出入无间,恩礼亲厚如寮友,非将相可比也。”故建待格等恩礼 尤异,其余宋玭等百余人,并见信用。
wǔ chéng yuán nián zhēng yuè, sì tiān nán jiāo, dà shè, gǎi yuán, yǐ wáng zōng jí wèi tài shī. zōng jí běn xìng gān shì, jiàn wèi zhōng wǔ jūn zú shí lüè dé zhī, yǎng yǐ wéi zi, hòu yǐ jūn gōng lèi qiān wǔ xìn jūn jié dù shǐ. hòu jiàn suǒ shēng zǐ yuán yì děng shāo zhǎng, zōng jí yǐ yǎng zǐ xīn bù zì ān, yǔ zhèng qiān děng móu, qiú wèi dà sī mǎ, zǒng liù jūn, kāi yuán shuài fǔ, fán jūn shì pián yí xíng ér hòu wén. jiàn yǐ zōng jí chuàng yè gōng duō, yōu róng zhī. táng xí běn yǐ wǔ tóng jiàn xìng yú jiàn, zōng jí yóu yì zhī, hòu wèi shū mì shǐ, yóu míng hū xí, xí suī nèi hèn, ér wài fèng zōng jí yù jǐn. jiàn wén zhī, nù yuē:" zōng jí míng hū wǒ shū mì shǐ, shì jiāng fǎn yě." zōng jí qiú dà sī mǎ, zhāng sān shàng, jiàn yǐ wèn xí, xí yīn jī nù jiàn yuē: " zōng jí gōng chén, qí wēi wàng kě yǐ fú rén xīn, bì xià yí jí yǔ zhī." jiàn xīn yì yí. zōng jí rù zòu shì, zì qǐng bù yǐ, jiàn chì wèi shì pū shā zhī, bìng cì qiān sǐ. liù yuè, yǐ suì wáng zōng yì wèi huáng tài zǐ. jiàn jiā zūn hào yīng wǔ ruì shèng huáng dì. qī yuè, zōu yú jiàn wǔ dìng.
武成元年正月,祀天南郊,大赦,改元,以王宗佶为太师。宗佶本姓甘氏,建 为忠武军卒时掠得之,养以为子,后以军功累迁武信军节度使。后建所生子元懿等 稍长,宗佶以养子心不自安,与郑骞等谋,求为大司马,总六军,开元帅府,凡军 事便宜行而后闻。建以宗佶创业功多,优容之。唐袭本以舞僮见幸于建,宗佶尤易 之,后为枢密使,犹名呼袭,袭虽内恨,而外奉宗佶愈谨。建闻之,怒曰:“宗佶 名呼我枢密使,是将反也。”宗佶求大司马,章三上,建以问袭,袭因激怒建曰: “宗佶功臣,其威望可以服人心,陛下宜即与之。”建心益疑。宗佶入奏事,自请 不已,建叱卫士扑杀之,并赐骞死。六月,以遂王宗懿为皇太子。建加尊号英武睿 圣皇帝。七月,驺虞见武定。
èr nián, bān yǒng chāng lì. guǎng dōu jiā hé hé suì.
二年,颁《永昌历》。广都嘉禾合穗。
sān nián bā yuè, yǒu lóng wǔ shí jiàn xún yáng shuǐ zhōng. shí yuè, lín jiàn bì zhōu. shí èr yuè, dà shè, gǎi míng nián wèi yǒng píng yuán nián. qí wáng lǐ mào zhēn zì wèi liáng suǒ wéi, ér shān nán rù yú shǔ, dì xiá shì gū, suì yǔ jiàn hé, yǐ qí zi qǔ jiàn nǚ, yīn qiú shān nán gù dì. jiàn nù, bù yǔ, yǐ wáng zōng kǎn wèi běi lù dū tǒng, zōng yòu zōng hè táng xí wèi sān miàn zhāo tǎo shǐ yǐ gōng qí. zhàn yú qīng ní, zōng kǎn bài jī, tuì bǎo xī xiàn, wèi mào zhēn bīng suǒ wéi. jiàn zì jiāng jī zhī, qí bīng bài, jiě qù, jiàn zhì xìng yuán ér hái. jiā zūn hào yuē yīng wǔ ruì shèng guāng xiào huáng dì.
三年八月,有龙五十见洵阳水中。十月,麟见壁州。十二月,大赦,改明年为 永平元年。岐王李茂贞自为梁所围,而山南入于蜀,地狭势孤,遂与建和,以其子 娶建女,因求山南故地。建怒,不与,以王宗侃为北路都统,宗佑、宗贺、唐袭为 三面招讨使以攻岐。战于青泥,宗侃败绩,退保西县,为茂贞兵所围。建自将击之, 岐兵败,解去,建至兴元而还。加尊号曰英武睿圣光孝皇帝。
èr nián, yòu jiā hào yuē yīng wǔ ruì shèng shén gōng wén dé guāng xiào huáng dì. chū, tián lìng zī zhī wèi jiān jūn yě, dào táng chuán guó xǐ rù yú shǔ ér mái zhī, èr yuè, shàng shí shǐ ōu yáng róu zhì lìng zī gù dì, chuān dì ér dé zhī, yǐ xiàn. wǔ yuè, liáng qiǎn guāng lù qīng lú pín lái pìn, tuī jiàn wèi xiōng, qí yìn wén yuē" dà liáng rù shǔ zhī yìn". zǎi xiàng zhāng gé yuē:" táng gù shì, fèng shǐ sì yí, qí yìn yuē' dà táng rù mǒu guó zhī yìn', jīn liáng yǐ xiōng shì bì xià, nài hé bēi wǒ rú yí dí?" jiàn nù, yù shā liáng shǐ zhě, gé yuē:" cǐ liáng yǒu sī zhī guò ěr, bù kě yǐ jué liǎng guó zhī huān." yǐ ér liáng tài zǔ bēng, jiàn qiǎn jiàng zuò jiān lǐ hóng diào zhī, suì kè qí yìn wén yuē" dà shǔ rù liáng zhī yìn". jiàn zhōu mù lián lǐ. liù yuè, lín jiàn wén zhōu. shí èr yuè, huáng lóng jiàn fù yì jiāng.
二年,又加号曰英武睿圣神功文德光孝皇帝。初,田令孜之为监军也,盗唐传 国玺入于蜀而埋之,二月,尚食使欧阳柔治令孜故第,穿地而得之,以献。五月, 梁遣光禄卿卢玭来聘,推建为兄,其印文曰“大梁入蜀之印”。宰相张格曰:“唐 故事,奉使四夷,其印曰‘大唐入某国之印’,今梁已兄事陛下,奈何卑我如夷狄?” 建怒,欲杀梁使者,格曰:“此梁有司之过尔,不可以绝两国之欢。”已而梁太祖 崩,建遣将作监李纮吊之,遂刻其印文曰“大蜀入梁之印”。剑州木连理。六月, 麟见文州。十二月,黄龙见富义江。
sān nián zhēng yuè, lín jiàn yǒng tài. wǔ yuè, zōu yú jiàn bì shān, yǒu èr lù suí zhī. qiū qī yuè, huáng tài zǐ yuán yīng shā tài zǐ shǎo bǎo táng xí. yuán yīng, jiàn cì zǐ yě, chū míng zōng yì, hòu gēng míng zōng tǎn, jiàn dé tóng pái zi yú shén fǎng, yǒu wén èr shí yú zì, jiàn yǐ wéi fú chèn, yīn qǔ zhī yǐ míng zhū zǐ, gù yòu gèng yuē yuán yīng. yuán yīng wéi rén quǎn jiǎ huì qǔ chǐ, duō cái yì, néng shè qián zhōng kǒng, cháng zì bào huà qiú zhì mǎ shàng, chí ér shè zhī, wú bù zhōng. nián shí qī, wèi huáng tài zǐ, pàn liù jūn, chuàng tiān wǔ shén jī yíng, kāi yǒng hé fǔ, zhì guān shǔ. jiàn yǐ yuán yīng nián shào rèn zhòng, yǐ jì shì jiè zhī, lìng" yī qiè xué zhèn suǒ wéi, zé kě yǐ bǎo guó". yòu mìng dào shì guǎng chéng xiān shēng dù guāng tíng wèi zhī shī. táng xí, jiàn zhī bì yě, yuán yīng yì zhī, lǚ xuè yú cháo, jiàn jù qí jiāo wù, nǎi bà xí shū mì shǐ, chū wèi xìng yuán jié dù shǐ. yǐ ér xí bà guī, yuán yīng tíng shū qí guò shī, jiàn yì bù yuè. shì yuè qī xī, yuán yīng zhào zhū wáng dà chén zhì jiǔ, ér jí wáng zōng hàn shū mì shǐ pān qiào hàn lín xué shì máo wén xī bù zhì, yuán yīng nù yuē:" jí wáng bù lái, qiào yǔ wén xī jiào zhī ěr!" míng rì, yuán yīng bái jiàn qiào jí wén xī lí jiàn yǔ. jiàn nù, jiāng zuì zhī. yuán yīng chū ér xí rù, jiàn yǐ wèn zhī, xí yuē:" tài zǐ móu zuò luàn, yù zhào zhū jiàng zhū wáng yǐ bīng gù zhī, rán hòu jǔ shì ěr!" jiàn yí zhī, xí qǐng zhào yíng bīng rù wèi. yuán yīng chū bù wéi bèi, wén xí zhào bīng, yǐ wéi zhū jǐ, nǎi yǔ líng rén ān xī xiāng jūn jiāng yù quán shū lǜ tiān wǔ bīng zì wèi, qiǎn rén qín qiào jí wén xī ér chī zhī, yōu yú qí jiā zhào dà jiàng xú yáo cháng qiān lǜ bīng chū jù xí, yǔ xí zhàn shén wǔ mén, xí zhōng liú shǐ, zhuì mǎ sǐ. jiàn qiǎn wáng zōng hè yǐ bīng tǎo zhī, yuán yīng bīng bài jiē kuì qù, yuán yīng nì yuè lóng chí kǎn zhōng. míng rì, chū ér gài shí, shǔ rén shí zhī, yǐ gào, jiàn qiǎn zōng hàn zhāo yù zhī, zōng hàn wèi zhì, wèi wèi bīng suǒ shā. jiàn nǎi lì qí yòu zǐ zhèng wáng zōng yǎn wèi tài zǐ. bái lóng jiàn qióng zhōu jiāng.
三年正月,麟见永泰。五月,驺虞见壁山,有二鹿随之。秋七月,皇太子元膺 杀太子少保唐袭。元膺,建次子也,初名宗懿,后更名宗坦,建得铜牌子于什仿, 有文二十余字,建以为符谶,因取之以名诸子,故又更曰元膺。元膺为人犭叚喙齲 齿,多材艺,能射钱中孔,尝自抱画球掷马上,驰而射之,无不中。年十七,为皇 太子,判六军,创天武神机营,开永和府,置官属。建以元膺年少任重,以记事戒 之,令“一切学朕所为,则可以保国”。又命道士广成先生杜光庭为之师。唐袭, 建之嬖也,元膺易之,屡谑于朝,建惧其交恶,乃罢袭枢密使,出为兴元节度使。 已而袭罢归,元膺廷疏其过失,建益不悦。是月七夕,元膺召诸王大臣置酒,而集 王宗翰、枢密使潘峭、翰林学士毛文锡不至,元膺怒曰:“集王不来,峭与文锡教 之耳!”明日,元膺白建峭及文锡离间语。建怒,将罪之。元膺出而袭入,建以问 之,袭曰:“太子谋作乱,欲召诸将、诸王以兵锢之,然后举事尔!”建疑之,袭 请召营兵入卫。元膺初不为备,闻袭召兵,以为诛己,乃与伶人安悉香、军将喻全 殊率天武兵自卫,遣人擒峭及文锡而笞之,幽于其家;召大将徐瑶、常谦率兵出拒 袭,与袭战神武门,袭中流矢,坠马死。建遣王宗贺以兵讨之,元膺兵败皆溃去, 元膺匿跃龙池槛中。明日,出而丐食,蜀人识之,以告,建遣宗翰招谕之,宗翰未 至,为卫兵所杀。建乃立其幼子郑王宗衍为太子。白龙见邛州江。
sì nián, jīng nán gāo jì chāng qīn shǔ wū shān, qiǎn jiā wáng zōng shòu bài zhī yú qú táng. bā yuè, shā qián nán jié dù shǐ wáng zōng xùn. dōng, nán mán gōng lüè jiè shàng, jiàn qiǎn kuí wáng zōng fàn jī bài zhī yú dà dù hé. lín jiàn chāng zhōu.
四年,荆南高季昌侵蜀巫山,遣嘉王宗寿败之于瞿唐。八月,杀黔南节度使王 宗训。冬,南蛮攻掠界上,建遣夔王宗范击败之于大渡河。麟见昌州。
wǔ nián, qǐ shòu chāng diàn yú lóng xīng gōng, huà jiàn xiàng yú bì yòu qǐ fú tiān gé, huà zhū gōng chén xiàng. shí yī yuè, dà huǒ, fén qí gōng shì. qiǎn wáng zōng chóu děng gōng qí, qǔ qí qín fèng jiē chéng sì zhōu, zhì dà sàn guān. liáng pàn jiāng liú zhī jùn zài qí, yú shì tè yǐ qí zú lái.
五年,起寿昌殿于龙兴宫,画建像于壁;又起扶天阁,画诸功臣像。十一月, 大火,焚其宫室。遣王宗俦等攻岐,取其秦、凤、阶、成四州,至大散关。梁叛将 刘知俊在岐,于是特以其族来。
tōng zhèng yuán nián, qiǎn wáng zōng wǎn děng lǜ bīng shí èr wàn chū dà sàn guān gōng qí, qǔ lǒng zhōu. bā yuè, qǐ wén sī diàn, yǐ qīng zī wǔ pǐn zhèng yuán guān gòu qún shū yǐ shí zhī, yǐ nèi shū mì shǐ máo wén xī wéi wén sī diàn dà xué shì. huáng lóng jiàn dà chāng chí. shí yuè, dà shè. gǎi míng nián yuán yuē tiān hàn, guó hào hàn.
通正元年,遣王宗绾等率兵十二万出大散关攻岐,取陇州。八月,起文思殿, 以清资五品正员官购群书以实之,以内枢密使毛文锡为文思殿大学士。黄龙见大昌 池。十月,大赦。改明年元曰天汉,国号汉。
tiān hàn yuán nián, shā liú zhī jùn. shí èr yuè, dà shè, gǎi míng nián yuán yuē guāng tiān, fù guó hào shǔ.
天汉元年,杀刘知俊。十二月,大赦,改明年元曰光天,复国号蜀。
guāng tiān yuán nián liù yuè, jiàn zú, nián qī shí èr. jiàn wǎn nián duō nèi chǒng, xián fēi xú shì yǔ mèi shū fēi, jiē yǐ sè jìn, zhuān fáng yòng shì, jiāo jié huàn zhě táng wén yǐ děng gān yù wài zhèng. jiàn nián lǎo hūn mào, wén yǐ pàn liù jūn, shì wú dà xiǎo, jiē jué wén yǐ. jí jiàn jí, yǐ bīng rù sù wèi, móu jǐn qù jiàn gù jiāng. gù jiāng wén jiàn jí, jiē bù dé rù jiàn, jiǔ zhī, zōng bì děng pái tà rù, yán wén yǐ yù wèi biàn, nǎi shā zhī. jiàn yīn yǐ lǎo jiàng dà chén duō xǔ chāng gù rén, bì bù wéi tài zǐ yòng, sī zé rén wèi dé ér jí jí, nǎi yǐ huàn zhě sòng guāng sì wèi shū mì shǐ pàn liù jūn ér jiàn zú. tài zǐ lì, qù" zōng" míng yǎn.
光天元年六月,建卒,年七十二。建晚年多内宠,贤妃徐氏与妹淑妃,皆以色 进,专房用事,交结宦者唐文扆等干与外政。建年老昏耄,文扆判六军,事无大小, 皆决文扆。及建疾,以兵入宿卫,谋尽去建故将。故将闻建疾,皆不得入见,久之, 宗弼等排闼入,言文扆欲为变,乃杀之。建因以老将大臣多许昌故人,必不为太子 用,思择人未得而疾亟,乃以宦者宋光嗣为枢密使判六军而建卒。太子立,去“宗” 名衍。
yǎn zì huà yuán. jiàn shí yī zi, yuē wèi wáng zōng rén, jiǎn wáng yuán yīng, zhào wáng zōng jì, bīn wáng zōng lù, hán wáng zōng zhì, jǔ wáng zōng tè, xìn wáng zōng jié, lǔ wáng zōng dǐng, xìng wáng zōng zé, xuē wáng zōng píng. ér zhèng wáng zōng yǎn zuì yòu, qí mǔ xú xián fēi yě, yǐ mǔ chǒng dé lì wèi huáng tài zǐ, kāi chóng xián fǔ, zhì guān shǔ, hòu gèng yuē tiān cè fǔ. yǎn wéi rén fāng yí dà kǒu, chuí shǒu guò xī, gù mù jiàn ěr, pō zhī xué wèn, néng wéi fú yàn zhī cí. yuán yīng sǐ, jiàn yǐ bīn wáng zōng lù mào lèi jǐ, ér xìn wáng zōng jié yú zhū zǐ zuì cái xián, yù yú liǎng rén zé lì zhī. ér xú fēi zhuān chǒng, jiàn lǎo hūn mào, fēi yǔ huàn zhě táng wén yǐ jiào xiāng zhě shàng yán yǎn xiāng zuì guì, yòu fěng zǎi xiàng zhāng gé zàn chéng zhī, yǎn yóu shì de wèi tài zǐ.
衍字化源。建十一子,曰卫王宗仁,简王元膺,赵王宗纪,豳王宗辂,韩王宗 智,莒王宗特,信王宗杰,鲁王宗鼎,兴王宗泽,薛王宗平。而郑王宗衍最幼,其 母徐贤妃也,以母宠得立为皇太子,开崇贤府,置官属,后更曰天策府。衍为人方 颐大口,垂手过膝,顾目见耳,颇知学问,能为浮艳之辞。元膺死,建以豳王宗辂 貌类己,而信王宗杰于诸子最材贤,欲于两人择立之。而徐妃专宠,建老昏耄,妃 与宦者唐文扆教相者上言衍相最贵,又讽宰相张格赞成之,衍由是得为太子。
jiàn zú, yǎn lì, shì jiàn yuē shén wǔ shèng wén xiào dé míng huì huáng dì, miào hào gāo zǔ, líng yuē yǒng líng. jiàn zhèng shì zhōu shì hào zhāo shèng huáng hòu, hòu jiàn shù rì ér zú, yǎn yīn zūn qí mǔ xú shì wèi huáng tài hòu, hòu mèi shū fēi wèi huáng tài fēi. tài hòu tài fēi yǐ jiào lìng mài guān, zì cì shǐ yǐ xià, měi yī guān quē, bì shù rén bìng zhēng, ér rù qián duō zhě dé zhī tōng dōu dà yì qǐ dǐ diàn, yǐ duó mín lì.
建卒,衍立,谥建曰神武圣文孝德明惠皇帝,庙号高祖,陵曰永陵。建正室周 氏号昭圣皇后,后建数日而卒,衍因尊其母徐氏为皇太后,后妹淑妃为皇太妃。太 后、太妃以教令卖官,自刺史以下,每一官阙,必数人并争,而入钱多者得之;通 都大邑起邸店,以夺民利。
yǎn nián shào huāng yín, wěi qí zhèng yú huàn zhě sòng guāng sì guāng bǎo jǐng rùn chéng wáng chéng xiū ōu yáng huǎng tián lǔ chóu děng yǐ hán zhāo pān zài yíng gù zài xún yán xù děng wéi xiá kè qǐ xuān huá yuàn, yǒu chóng guāng tài qīng yán chāng huì zhēn zhī diàn, qīng hé yíng xiān zhī gōng, jiàng zhēn péng lái dān xiá zhī tíng, fēi luán zhī gé, ruì shòu zhī mén yòu zuò yí shén tíng, yǔ zhū xiá kè fù rén rì yè hān yǐn qí zhōng. cháng yǐ jiǔ rì yàn xuān huá yuàn, jiā wáng zōng shòu yǐ shè jì wèi yán, yán fā qì tì. hán zhāo děng yuē:" jiā wáng jiǔ bēi ěr!" zhū xiá kè gòng yǐ màn yán xuè cháo zhī, zuò shàng xuān rán. yǎn bù néng shěng yě.
衍年少荒淫,委其政于宦者宋光嗣、光葆、景润澄、王承休、欧阳晃、田鲁俦 等;以韩昭、潘在迎、顾在珣、严旭等为狎客;起宣华苑,有重光、太清、延昌、 会真之殿,清和、迎仙之宫,降真、蓬莱、丹霞之亭,飞鸾之阁,瑞兽之门;又作 怡神亭,与诸狎客、妇人日夜酣饮其中。尝以九日宴宣华苑,嘉王宗寿以社稷为言, 言发泣涕。韩昭等曰:“嘉王酒悲尔!”诸狎客共以慢言谑嘲之,坐上喧然。衍不 能省也。
shǔ rén fù ér xǐ áo, dāng wáng shì wǎn nián, sú jìng wèi xiǎo mào, jǐn fù qí dǐng, fǔ shǒu jí duò, wèi zhī" wēi nǎo mào". yǎn yǐ wéi bù xiáng, jìn zhī. ér yǎn hǎo dài dà mào, měi wēi fú chū yóu mín jiān, mín jiān yǐ dà mào shí zhī, yīn lìng guó zhōng jiē dài dà mào. yòu hǎo guǒ jiān jīn, qí zhuàng rú zhuī. ér hòu gōng jiē dài jīn lián huā guān, yī dào shì fú, jiǔ hān miǎn guān, qí jì zhuā rán, gèng shī zhū fěn, hào" zuì zhuāng", guó zhōng zhī rén jiē xiào zhī. cháng yǔ tài hòu tài fēi yóu qīng chéng shān, gōng rén yī fú, jiē huà yún xiá, piāo rán wàng zhī ruò xiān. yǎn zì zuò gān zhōu qū, shù qí xiān zhuàng, shàng xià shān gǔ, yǎn cháng zì gē, ér shǐ gōng rén jiē hé zhī. yǎn lì zhī míng nián, gǎi yuán qián dé.
蜀人富而喜遨,当王氏晚年,俗竞为小帽,仅覆其顶,俯首即堕,谓之“危脑 帽”。衍以为不祥,禁之。而衍好戴大帽,每微服出游民间,民间以大帽识之,因 令国中皆戴大帽。又好裹尖巾,其状如锥。而后宫皆戴金莲花冠,衣道士服,酒酣 免冠,其髻髽然,更施硃粉,号“醉妆”,国中之人皆效之。尝与太后、太妃游青 城山,宫人衣服,皆画云霞,飘然望之若仙。衍自作《甘州曲》,述其仙状,上下 山谷,衍常自歌,而使宫人皆和之。衍立之明年,改元乾德。
qián dé yuán nián zhēng yuè, sì tiān nán jiāo, dà shè, jiā zūn hào wèi shèng dé míng xiào huáng dì.
乾德元年正月,祀天南郊,大赦,加尊号为圣德明孝皇帝。
èr nián dōng, běi xún, zhì yú xī xiàn, jīng qí gē jiǎ, lián gèn bǎi yú lǐ. qí hái yě, zì láng zhōu fú jiāng ér shàng, lóng zhōu huà gě, zhāo yào jiāng shuǐ, suǒ zài gōng yì, rén bù kān mìng.
二年冬,北巡,至于西县,旌旗戈甲,连亘百余里。其还也,自阆州浮江而上, 龙舟画舸,昭耀江水,所在供亿,人不堪命。
sān nián zhēng yuè, hái chéng dū.
三年正月,还成都。
wǔ nián, qǐ shàng qīng gōng, sù wáng zǐ jìn xiàng, zūn yǐ wéi shèng zǔ zhì dào yù chén huáng dì, yòu sù jiàn jí yǎn xiàng, shì lì yú qí zuǒ yòu yòu yú zhèng diàn sù xuán yuán huáng dì jí táng zhū dì, bèi fǎ jià ér cháo zhī.
五年,起上清宫,塑王子晋像,尊以为圣祖至道玉宸皇帝,又塑建及衍像,侍 立于其左右;又于正殿塑玄元皇帝及唐诸帝,备法驾而朝之。
liù nián, yǐ wáng chéng xiū wèi tiān xióng jié dù shǐ. tiān xióng jūn, qín zhōu yě. chéng xiū yǐ huàn zhě de xìng, wèi xuān huī shǐ, chéng xiū qī yán shì, yǒu jué sè, yǎn tōng zhī. shì shí, táng zhuāng zōng miè liáng, shǔ rén jiē jù. zhuāng zōng qiǎn lǐ yán pìn shǔ, yǎn yǔ jù cháo shàng qīng, ér shǔ dōu shì shù, lián wéi zhū cuì, jiā dào bù jué. yán jiàn qí rén wù fù shèng, ér yǎn jiāo yín, guī nǎi xiàn cè fá shǔ. míng nián, táng wèi wáng jì jí guō chóng tāo fá shǔ. shì suì, yǎn gǎi yuán yuē xián kāng. yǎn zì lì, suì cháng liè yú zi lái shān. shì suì, yòu xìng péng zhōu yáng píng huà hàn zhōu sān xué shān. yǐ wáng chéng xiū qī yán shì gù, shí yuè, xìng qín zhōu, qún chén qiè jiàn, yǎn bù tīng. xíng zhì zǐ tóng, dà fēng fà wū bá mù, tài shǐ yuē:" cǐ tān láng fēng yě, dāng yǒu bài jūn shā jiāng zhě." yǎn bù xǐng. yǎn zhì mián gǔ ér táng shī rù qí jìng, yǎn jù, jù hái. táng shī suǒ zhì, zhōu xiàn jiē yíng jiàng. yǎn liú wáng zōng bì shǒu mián gǔ, qiǎn wáng zōng xūn zōng yǎn zōng yù lǜ bīng yǐ jù táng shī. zōng xūn děng zhì sān quán, wàng fēng tuì zǒu. yǎn zhào zōng bì zhū zōng xūn děng, zōng bì fǎn yǔ zōng xūn děng hé móu, sòng kuǎn yú táng shī. yǎn zì mián gǔ hái chéng dū, bǎi guān jí hòu gōng yíng yè qī lǐ tíng, yǎn zá gōng rén zuò huí hú duì yǐ rù. míng rì, yù wén míng diàn, yǔ qí qún chén xiāng duì tì qì. ér zōng bì yì zì mián gǔ chí guī, dēng tài xuán mén, shōu chéng dū yǐn hán zhāo huàn zhě sòng guāng sì jǐng rùn chéng ōu yáng huǎng děng shā zhī, hán shǒu sòng yú jì jí. yǎn jí shàng biǎo qǐ xiáng, zōng bì qiān yǎn yú tiān qǐ gōng. wèi wáng jì jí zhì chéng dū, yǎn jūn chén miàn fù yú chèn, chū jiàng yú qī lǐ tíng.
六年,以王承休为天雄节度使。天雄军,秦州也。承休以宦者得幸,为宣徽使, 承休妻严氏,有绝色,衍通之。是时,唐庄宗灭梁,蜀人皆惧。庄宗遣李严聘蜀, 衍与俱朝上清,而蜀都士庶,帘帷珠翠,夹道不绝。严见其人物富盛,而衍骄淫, 归乃献策伐蜀。明年,唐魏王继岌、郭崇韬伐蜀。是岁,衍改元曰咸康。衍自立, 岁常猎于子来山。是岁,又幸彭州阳平化、汉州三学山。以王承休妻严氏故,十月, 幸秦州,群臣切谏,衍不听。行至梓潼,大风发屋拔木,太史曰:“此贪狼风也, 当有败军杀将者。”衍不省。衍至绵谷而唐师入其境,衍惧,遽还。唐师所至,州 县皆迎降。衍留王宗弼守绵谷,遣王宗勋、宗俨、宗昱率兵以拒唐师。宗勋等至三 泉,望风退走。衍诏宗弼诛宗勋等,宗弼反与宗勋等合谋,送款于唐师。衍自绵谷 还成都,百官及后宫迎谒七里亭,衍杂宫人作回鹘队以入。明日,御文明殿,与其 群臣相对涕泣。而宗弼亦自绵谷驰归,登太玄门,收成都尹韩昭、宦者宋光嗣、景 润澄、欧阳晃等杀之,函首送于继岌。衍即上表乞降,宗弼迁衍于天启宫。魏王继 岌至成都,衍君臣面缚舆榇,出降于七里亭。
zhuāng zōng zhào yǎn rù luò, cì yǎn zhào yuē:" gù dāng liè tǔ ér fēng, bì bù báo rén yú xiǎn, sān chén zài shàng, yī yán bù qī!" yǎn pěng zhào xīn rán jiù dào, lǜ qí zōng zú jí wěi zǎi xiàng wáng kǎi zhāng gé yǔ chuán sù xǔ jì hàn lín xué shì lǐ mín děng, jí zhū jiàng zuǒ jiā zú shù qiān rén yǐ dōng. tóng guāng sì nián sì yuè, xíng zhì qín chuān yì, zhuāng zōng yòng líng rén jǐng jìn jì, qiǎn huàn zhě xiàng yán sì zhū qí zú. yǎn mǔ xú shì lín xíng hū yuē:" wú ér yǐ yī guó yíng jiàng, fǎn yǐ wéi lù, xìn yì jù qì, wú zhī qí huò bù xuán zhǒng yǐ!" yǎn qiè liú shì, zhěn fā rú yún ér yǒu sè, xíng xíng zhě jiāng miǎn zhī, liú shì yuē:" jiā guó sāng wáng, yì bù shòu rǔ!" suì jiù sǐ.
庄宗召衍入洛,赐衍诏曰:“固当列土而封,必不薄人于险,三辰在上,一言 不欺!”衍捧诏忻然就道,率其宗族及伪宰相王锴、张格、瘐传素、许寂、翰林学 士李旻等,及诸将佐家族数千人以东。同光四年四月,行至秦川驿,庄宗用伶人景 进计,遣宦者向延嗣诛其族。衍母徐氏临刑呼曰:“吾兒以一国迎降,反以为戮, 信义俱弃,吾知其祸不旋踵矣!”衍妾刘氏,鬒发如云而有色,行刑者将免之,刘 氏曰:“家国丧亡,义不受辱!”遂就死。
zōng bì, běn xìng wèi, míng hóng fū, jiàn lù wèi yǎng zǐ. jiàn gōng gù yàn huī, zōng bì cháng yǐ jiàn yǔ xiè zhī yàn huī zhě, yàn huī bài, jiàn dài zhī rú chū. jiàn bìng qiě zú, zōng bì shǒu tài shī jiān zhōng shū lìng pàn liù jūn, fǔ zhèng. yǎn yǐ jiàng, zōng bì yǐ shǔ zhēn bǎo fèng wèi wáng jí guō chóng tāo, qiú wèi xī chuān jié dù shǐ, wèi wáng yuē:" cǐ wǒ jiā wù yě, hé yòng xiàn wèi?" jū shù rì, wèi chóng tāo suǒ shā.
宗弼,本姓魏,名弘夫,建录为养子。建攻顾彦晖,宗弼常以建语泄之彦晖者, 彦晖败,建待之如初。建病且卒,宗弼守太师兼中书令、判六军,辅政。衍已降, 宗弼以蜀珍宝奉魏王及郭崇韬,求为西川节度使,魏王曰:“此我家物也,何用献 为?”居数日,为崇韬所杀。
zōng shòu, xǔ zhōu mín jiā zǐ yě. jiàn yǐ tóng xìng, lù zhī wèi zi. zōng shòu hào xué, gōng qín yì, wéi rén tián tuì, xǐ dào jiā zhī shù, shì jiàn shí wéi zhèn jiāng jūn jié dù shǐ. yǎn jì lì, zōng shòu wèi tài zǐ tài bǎo fèng cháo qǐng, yǐ liàn dān yǎng qì zì yú. yǎn wèi yín luàn, dú zōng shòu cháng qiè jiàn zhī, hòu wèi wǔ xìn jūn jié dù shǐ. táng shī fá shǔ, suǒ zài yíng jiàng, wèi wáng cháng yǐ shū zhāo zhī, dú zōng shòu bù jiàng. wén yǎn yǐ xián bì, dà tòng, cóng yǎn dōng qiān, zhì qí yáng, yǐ lù lù shǒu zhě, dé rù jiàn yǎn, yǎn qì xià zhān jīn, yuē:" zǎo cóng wáng yán, qǐ yǒu jīn rì!" yǎn sǐ, zōng shòu zǒu miǎn chí, wén zhuāng zōng yù shì, wáng rù xióng ěr shān. tiān chéng èr nián, chū yì jīng shī, shàng shū qiú yǎn zōng zú zàng zhī. míng zōng jiā qí zhōng, yǐ wéi bǎo yì jūn xíng jūn sī mǎ, fēng yǎn shùn zhèng gōng, xǔ yǐ zhū hóu lǐ zàng zhī. zōng shòu dé wáng shì shí bā sàng, zàng zhī zhǎng ān nán sān zhào cūn.
宗寿,许州民家子也。建以同姓,录之为子。宗寿好学,工琴奕,为人恬退, 喜道家之术,事建时为镇江军节度使。衍既立,宗寿为太子太保奉朝请,以炼丹养 气自娱。衍为淫乱,独宗寿常切谏之,后为武信军节度使。唐师伐蜀,所在迎降, 魏王尝以书招之,独宗寿不降。闻衍已衔璧,大恸,从衍东迁,至岐阳,以赂赂守 者,得入见衍,衍泣下沾襟,曰:“早从王言,岂有今日!”衍死,宗寿走渑池, 闻庄宗遇弑,亡入熊耳山。天成二年,出诣京师,上书求衍宗族葬之。明宗嘉其忠, 以为保义军行军司马,封衍顺正公,许以诸侯礼葬之。宗寿得王氏十八丧,葬之长 安南三赵村。
wū hū, zì qín hàn yǐ lái, xué zhě duō yán xiáng ruì, suī yǒu shàn biàn zhī shì, bù néng qū qí huò yě. yǔ dú shǔ shū, zhì yú guī lóng lín fèng zōu yú zhī lèi shì suǒ wèi wáng zhě zhī jiā ruì, mò bù bì chū yú qí guó, yì zāi! rán kǎo wáng shì zhī suǒ yǐ xīng wáng chéng bài zhě, kě yǐ zhī zhī yǐ. huò yǐ wéi yī wáng shì bù zú yǐ dāng zhī, zé shì shí tiān xià zhì luàn, kě yǐ zhī zhī yǐ.
呜呼,自秦、汉以来,学者多言祥瑞,虽有善辨之士,不能祛其惑也。予读 《蜀书》,至于龟、龙、麟、凤、驺虞之类世所谓王者之嘉瑞,莫不毕出于其国, 异哉!然考王氏之所以兴亡成败者,可以知之矣。或以为一王氏不足以当之,则视 时天下治乱,可以知之矣。
lóng zhī wèi wù yě, yǐ bú jiàn wèi shén, yǐ shēng yún xíng tiān wèi dé zhì. jīn yǎn rán bào lù qí xíng, shì bù shén yě bù shàng yú tiān ér xià jiàn yú shuǐ zhōng, shì shī zhí yě. rán qí yī hé duō yú, kě yǐ wéi yāo yǐ! fèng huáng, niǎo zhī yuǎn rén zhě yě. xī shùn zhì tiān xià, zhèng chéng ér mín yuè, mìng kuí zuò yuè, yuè shēng hé, niǎo shòu wén zhī jiē gǔ wǔ. dàng shì zhī shí, fèng huáng shì zhì, shùn zhī shǐ yīn bìng jì yǐ wéi měi, hòu shì yīn yǐ fèng lái wèi yǒu dào zhī yīng. qí hòu fèng huáng shù zhì, huò chū yú yōng jūn móu zhèng zhī shí, huò chū yú wēi wáng dà luàn zhī jì, shì guǒ wèi ruì zāi? lín, shòu zhī yuǎn rén zhě yě. xī lǔ āi gōng chū liè, dé zhī ér bù shí, gài suǒ ér huò zhī, fēi qí zì chū yě. gù kǒng zǐ shū yú chūn qiū yuē" xī shòu huò lín" zhě, jī zhī yě." xī shòu", fēi qí yuǎn yě" huò lín", è qí jǐn qǔ yě. shòu bì shū dì, ér āi gōng chí chěng suǒ shè dì duō, bù kě biàn yǐ míng jǔ, gù shū" xī" yǐ bāo zhòng dì, wèi qí jǔ guó zhī xī jiē zhì yě. lín, rén hǎn shí zhī shòu yě, yǐ jiàn gōng zhī qióng shān jié zé ér jǐn qǔ, zhì yú bù shí zhī shòu, jiē sōu suǒ ér huò zhī, gù yuē " jī zhī yě". shèng rén yǐ méi, ér yì duān zhī shuō xìng, nǎi yǐ lín wèi wáng zhě zhī ruì, ér fù yǐ fú mìng chèn wěi guǐ guài zhī yán. fèng cháng chū yú shùn, yǐ wéi ruì, yóu yǒu shuō yě, jí qí hòu chū yú luàn shì, zé kě yǐ zhī qí fēi ruì yǐ. ruò lín zhě, qián yǒu zhì shì rú yáo shùn yǔ tāng wén wǔ zhōu gōng zhī shì, wèi cháng yī chū, qí yī chū ér dāng luàn shì, rán zé shú zhī qí wèi ruì zāi? guī, xuán wù yě, wū ní chuān zé, bù kě shèng shǔ, qí sǐ ér guì yú bo guān zhě, yòng shì yǒu yí ěr. ér dài shì lǐ yǐ qí zài gōng zhǎo wèi wáng zhě nán zhì zhī ruì, dài lǐ zá chū yú zhū jiā, qí shī yì yǐ duō yǐ. zōu yú, wú bù zhī qí hé wù yě. shī yuē:" xū jiē hū zōu yú!" jiǎ yì yǐ wèi zōu zhě, wén wáng zhī yòu yú, yú guān yě. dāng yì zhī shí, qí shuō rú cǐ, rán zé yǐ zhī wèi shòu zhě, qí chū yú jìn shì zhī shuō hū?
龙之为物也,以不见为神,以升云行天为得志。今偃然暴露其形,是不神也; 不上于天而下见于水中,是失职也。然其一何多欤,可以为妖矣!凤凰,鸟之远人 者也。昔舜治天下,政成而民悦,命夔作乐,乐声和,鸟兽闻之皆鼓舞。当是之时, 凤凰适至,舜之史因并记以为美,后世因以凤来为有道之应。其后凤凰数至,或出 于庸君缪政之时,或出于危亡大乱之际,是果为瑞哉?麟,兽之远人者也。昔鲁哀 公出猎,得之而不识,盖索而获之,非其自出也。故孔子书于《春秋》曰“西狩获 麟”者,讥之也。“西狩”,非其远也;“获麟”,恶其尽取也。狩必书地,而哀 公驰骋所涉地多,不可遍以名举,故书“西”以包众地,谓其举国之西皆至也。麟, 人罕识之兽也,以见公之穷山竭泽而尽取,至于不识之兽,皆搜索而获之,故曰 “讥之也”。圣人已没,而异端之说兴,乃以麟为王者之瑞,而附以符命、谶纬诡 怪之言。凤尝出于舜,以为瑞,犹有说也,及其后出于乱世,则可以知其非瑞矣。 若麟者,前有治世如尧、舜、禹、汤、文、武、周公之世,未尝一出,其一出而当 乱世,然则孰知其为瑞哉?龟,玄物也,污泥川泽,不可胜数,其死而贵于卜官者, 用适有宜尔。而《戴氏礼》以其在宫沼为王者难致之瑞,《戴礼》杂出于诸家,其 失亦以多矣。驺虞,吾不知其何物也。《诗》曰:“吁嗟乎驺虞!”贾谊以谓驺者, 文王之囿;虞,虞官也。当谊之时,其说如此,然则以之为兽者,其出于近世之说 乎?
fū pò rén zhī huò zhě, nán yǔ zhēng yú dǔ xìn zhī shí, dài qí yǒu suǒ yí yān, rán hòu cóng ér gōng zhī kě yě. lín fèng guī lóng, wáng zhě zhī ruì, ér chū yú wǔ dài zhī jì, yòu jiē cuì yú shǔ, cǐ suī hǎo wèi xiáng ruì zhī shuō zhě yì kě yí yě. yīn qí kě yí zhě ér gōng zhī, shù jī huò zhě yǒu yǐ sī yān.
夫破人之惑者,难与争于笃信之时,待其有所疑焉,然后从而攻之可也。麟、 凤、龟、龙,王者之瑞,而出于五代之际,又皆萃于蜀,此虽好为祥瑞之说者亦可 疑也。因其可疑者而攻之,庶几惑者有以思焉。
jù qián shǔ shū yùn lì tú jiǔ guó zhì, jiē yún jiàn yǐ táng dà shùn èr nián rù chéng dū wèi xī chuān jié dù shǐ, tiān fù qī nián jiǔ yuè jiàn hào, míng nián zhēng yuè gǎi yuán wǔ chéng, jīn yǐ wéi dìng. wéi jiù wǔ dài shǐ yún " lóng jì yuán nián rù chéng dū, tiān yòu wǔ nián jiàn hào gǎi yuán" zhě móu yě. zhì hòu táng tóng guāng sān nián shǔ miè, zé zhū shū jiē tóng. zì dà shùn èr nián zhì tóng guāng sān nián, fán sān shí wǔ nián.
据《前蜀书》、《运历图》、《九国志》,皆云建以唐大顺二年入成都为西川 节度使,天复七年九月建号,明年正月改元武成,今以为定。惟《旧五代史》云 “龙纪元年入成都,天祐五年建号改元”者缪也。至后唐同光三年蜀灭,则诸书皆 同。自大顺二年至同光三年,凡三十五年。