wū hū shén zāi! zì kāi píng qì yú xiǎn dé, zhōng shǐ wǔ shí sān nián, ér tiān xià wǔ dài. shì zhī bù xìng ér shēng qí shí, yù quán qí jié ér bù èr zhě, gù xiān yǐ. yú cǐ zhī shí, zé shì yǐ sǐ yǔ bì qù, zé tiān xià wèi wú shì yǐ. rán qí xí sú, suì yǐ gǒu shēng bù qù wèi dāng rán. zhì yú rú zhě, yǐ rén yì zhōng xìn wéi xué, xiǎng rén zhī lù, rèn rén zhī guó zhě, bù gù qí cún wáng, jiē tián rán yǐ gǒu shēng wèi dé, fēi tú bù zhī kuì, ér fǎn yǐ qí dé wèi róng zhě, kě shèng shù zāi! gù wú yú sǐ shì zhī chén, yǒu suǒ qǔ yān. jūn zǐ zhī yú rén yě, lè chéng qí měi ér bù qiú qí bèi, kuàng sǐ zhě rén zhī suǒ nán hū? wú yú wǔ dài, dé quán jié zhī shì sān rén ér yǐ. qí chū wú zhuō rán zhī jié, ér zhōng yǐ sǐ rén zhī shì zhě, dé shí yǒu wǔ rén yān, ér zhàn méi zhě bù dé yǔ yě. rán wú qǔ wáng qīng shǐ yàn chāo zhě, qí yǒu zhǐ zāi! qí yǒu zhǐ zāi! zuò sǐ shì chuán.
呜呼甚哉!自开平讫于显德,终始五十三年,而天下五代。士之不幸而生其时, 欲全其节而不二者,固鲜矣。于此之时,责士以死与必去,则天下为无士矣。然其 习俗,遂以苟生不去为当然。至于儒者,以仁义忠信为学,享人之禄,任人之国者, 不顾其存亡,皆恬然以苟生为得,非徒不知愧,而反以其得为荣者,可胜数哉!故 吾于死事之臣,有所取焉。君子之于人也,乐成其美而不求其备,况死者人之所难 乎?吾于五代,得全节之士三人而已。其初无卓然之节,而终以死人之事者,得十 有五人焉,而战没者不得与也。然吾取王清、史彦超者,其有旨哉!其有旨哉!作 《死事传》。
zhāng yuán dé
○张源德
zhāng yuán dé zhě, bù zhī qí shì jiā, huò yuē běn jìn rén yě. shǎo shì jìn, wú suǒ chēng. cóng lǐ hǎn zhī yǐ lù zhōu pàn jìn jiàng liáng, hǎn zhī qiǎn yuán dé jiàn liáng tài zǔ. tài zǔ shí, yuán dé zì jīn wú wèi jiāng jūn wèi cài zhōu cì shǐ. liáng zhēn míng sān nián, wèi bó jié dù shǐ yáng shī hòu zú, mò dì fēn wèi xiāng děng liù zhōu wèi liǎng zhèn, jù wèi jūn bù cóng, nǎi qiǎn liú xún jiāng bīng wàn rén, tún yú wèi yǐ yú biàn. wèi jūn guǒ pàn, pò qí jié dù shǐ hè dé lún yǐ wèi bó èr zhōu jiàng jìn. dàng shì shí, yuán dé wèi xún shǒu bèi zhōu. jìn wáng rù wèi, zhū jiàng yù xiān jī bèi zhōu, jìn wáng yuē:" bèi chéng xiǎo ér jiān, gōng zhī nán zú xià. qiě yuán dé suī shì liú xún zhī bīng, rán yǔ cāng zhōu xiāng shǒu wěi, jīn dé zhōu jū qí zhōng ér wú bèi, bù rú xiān qǔ zhī, zé cāng bèi zhī shì fēn ér yì tú yě." nǎi xiān xí pò dé zhōu, rán hòu yǐ bīng wǔ qiān gōng yuán dé, yuán dé jiān shǒu bù xià, jìn jūn qiàn ér wéi zhī.
张源德者,不知其世家,或曰本晋人也。少事晋,无所称。从李罕之以潞州叛 晋降梁,罕之遣源德见梁太祖。太祖时,源德自金吾卫将军为蔡州刺史。梁贞明三 年,魏博节度使杨师厚卒,末帝分魏、相等六州为两镇,惧魏军不从,乃遣刘鄩将 兵万人,屯于魏以虞变。魏军果叛,迫其节度使贺德伦以魏、博二州降晋。当是时, 源德为鄩守贝州。晋王入魏,诸将欲先击贝州,晋王曰:“贝城小而坚,攻之难卒 下。且源德虽恃刘鄩之兵,然与沧州相首尾,今德州居其中而无备,不如先取之, 则沧、贝之势分而易图也。”乃先袭破德州,然后以兵五千攻源德,源德坚守不下, 晋军堑而围之。
yǐ ér liú xún dà bài yú gù yuán chéng, nán zǒu lí yáng, jìn jūn gōng pò míng zhōu, ér wèi zhōu cì shǐ lái zhāo xíng zhōu jié dù shǐ yán bǎo jiē yǐ chéng jiàng jìn, cí zhōu cì shǐ jìn zhāo xiāng zhōu zhāng yún cāng zhōu dài sī yuǎn jiē qì chéng zǒu. dāng cǐ shí, jìn yǐ xiān xià quán yàn, ér zhèn dìng jiē fù yú jìn, zì hé yǐ běi shān yǐ dōng, sì miàn qiān lǐ, liù zhèn shù shí zhōu zhī dì jiē guī jìn, dú bèi yī zhōu, wéi zhī yú nián bù kě xià. yuán dé shǒu jì jiān, ér bèi rén wén jìn yǐ jǐn yǒu hé běi, chéng zhōng shí qiě jǐn, nǎi quàn yuán dé chū jiàng, yuán dé bù cóng, suì jiàn shā.
已而刘鄩大败于故元城,南走黎阳,晋军攻破洺州,而卫州刺史来昭、邢州节 度使阎宝皆以城降晋,磁州刺史靳昭、相州张筠、沧州戴思远皆弃城走。当此时, 晋已先下全燕,而镇、定皆附于晋,自河以北、山以东,四面千里,六镇数十州之 地皆归晋,独贝一州,围之逾年不可下。源德守既坚,而贝人闻晋已尽有河北,城 中食且尽,乃劝源德出降,源德不从,遂见杀。
yuán dé yǐ sǐ, bèi rén móu yuē:" jìn wéi wú jiǔ, wú qióng ér hòu jiàng, jù jiē bù miǎn yě." nǎi gào yú jìn yuē: " wú yù bèi jiǎ zhí bīng ér jiàng, dé shè ér hòu shì zhī, rú hé?" jìn jūn xǔ nuò, bèi rén sān qiān chū jiàng, yǐ shì jiǎ, jìn bīng sì miàn wéi ér jǐn shā zhī.
源德已死,贝人谋曰:“晋围吾久,吾穷而后降,惧皆不免也。”乃告于晋曰: “吾欲被甲执兵而降,得赦而后释之,如何?”晋军许诺,贝人三千出降,已释甲, 晋兵四面围而尽杀之。
xià lǔ qí
○夏鲁奇
xià lǔ qí, zì bāng jié, qīng zhōu rén yě. táng zhuāng zōng shí, cì xìng míng yuē lǐ shào qí, qí hòu zhuāng zōng cì xìng míng zhě, jiē fù qí gù. lǔ qí chū shì liáng wèi xuān wǔ jūn xiào, hòu bēn yú jìn, wèi wèi hù zhǐ huī shǐ. cóng zhōu dé wēi gōng liú shǒu guāng yú yōu zhōu, shǒu guāng jiāng dān tíng guī yuán xíng qīn yǐ xiāo yǒng zì fù, lǔ qí měi yǔ èr jiāng dòu, zhé bù néng jiě, liǎng jūn jiē shì bīng ér guān zhī. jìn yǐ xià wèi bó, liáng jiāng liú xún jūn yú huán shuǐ, zhuāng zōng yǐ bǎi qí chān dí, yù xún fù fú bīng, wéi zhī shù zhòng, jǐ bù dé tuō, lǔ qí lì zhàn, shǒu shā bǎi yú rén, shēn bèi èr shí yú chuàng, yǔ zhuāng zōng jué wéi ér chū. zhuāng zōng yì qí zhī, yǐ wéi cí zhōu cì shǐ. cóng zhàn zhōng dōu, qín wáng yàn zhāng, zhuāng zōng zhuàng zhī, cì juàn qiān pǐ, bài zhèng zhōu fáng yù shǐ. qiān hé yáng jié dù shǐ, wéi zhèng yǒu huì ài. xǐ zhèn zhōng wǔ, hé yáng zhī rén zhē liú bù de xíng, fù lǎo yì jīng shī qǐ liú, míng zōng qiǎn zhōng shǐ wǎng yù zhī, lǔ qí nǎi dé qù. táng shī fá jīng nán, yǐ lǔ qí wèi zhāo tǎo fù shǐ, wú gōng ér hái. xǐ zhèn wǔ xìn, dōng chuān dǒng zhāng fǎn, gōng suì zhōu, lǔ qí bì chéng jù zhī, xún yuè jiù bīng bù zhì, chéng zhōng shí jǐn, lǔ qí zì wěn sǐ, nián sì shí jiǔ.
夏鲁奇,字邦杰,青州人也。唐庄宗时,赐姓名曰李绍奇,其后庄宗赐姓名者, 皆复其故。鲁奇初事梁为宣武军校,后奔于晋,为卫护指挥使。从周德威攻刘守光 于幽州,守光将单廷珪、元行钦以骁勇自负,鲁奇每与二将斗,辄不能解,两军皆 释兵而观之。晋已下魏博,梁将刘鄩军于洹水,庄宗以百骑觇敌,遇寻阝伏兵,围 之数重,几不得脱,鲁奇力战,手杀百馀人,身被二十馀创,与庄宗决围而出。庄 宗益奇之,以为磁州刺史。从战中都,擒王彦章,庄宗壮之,赐绢千疋,拜郑州防 御使。迁河阳节度使,为政有惠爱。徙镇忠武,河阳之人遮留不得行,父老诣京师 乞留,明宗遣中使往谕之,鲁奇乃得去。唐师伐荆南,以鲁奇为招讨副使,无功而 还。徙镇武信,东川董璋反,攻遂州,鲁奇闭城拒之,旬月救兵不至,城中食尽, 鲁奇自刎死,年四十九。
yáo hóng
○姚洪
yáo hóng, běn liáng zhī xiǎo xiào yě. zì dǒng zhāng wèi liáng jiāng, hóng cháng shì zhāng, hòu shì táng wèi zhǐ huī shǐ. cháng xīng zhōng, qiǎn hóng jiāng qiān rén shù láng zhōu. dǒng zhāng fǎn, qiǎn rén yǐ shū zhāo hóng, hóng dé zhāng shū, zhé tóu cè zhōng. hòu zhāng bīng gōng pò láng zhōu, zhí hóng, zhāng yuē:" ěr wèi jiàn ér, wǒ yù rǔ hòu, nài hé fù wǒ xié?" hóng mà yuē:" lǎo zéi! ěr xī wèi lǐ qī láng nú, sǎo mǎ fèn, dé yī luán cán zhì, gǎn ēn bù yǐ. jīn tiān zǐ yòng ěr wèi jié dù shǐ, hé kǔ fǎn xié? wú néng wéi guó jiā sǐ, bù néng cóng rén nú yǐ shēng!" zhāng nù, rán huò yú qián, lìng zhuàng shì shí rén kuī qí ròu ér shí, hóng zhì sǐ dà mà. míng zōng wén zhī qì xià, lù qí èr zi, ér hòu xù qí jiā.
姚洪,本梁之小校也。自董璋为梁将,洪尝事璋,后事唐为指挥使。长兴中, 遣洪将千人戍阆州。董璋反,遣人以书招洪,洪得璋书,辄投厕中。后璋兵攻破阆 州,执洪,璋曰:“尔为健兒,我遇汝厚,奈何负我邪?”洪骂曰:“老贼!尔昔 为李七郎奴,扫马粪,得一脔残炙,感恩不已。今天子用尔为节度使,何苦反邪? 吾能为国家死,不能从人奴以生!”璋怒,然镬于前,令壮士十人刲其肉而食,洪 至死大骂。明宗闻之泣下,录其二子,而厚恤其家。
wáng sī tóng
○王思同
wáng sī tóng, yōu zhōu rén yě. qí fù jìng róu, qǔ liú rén gōng nǚ, shēng sī tóng. sī tóng shì rén gōng wèi yín hú lù zhǐ huī shǐ, rén gōng wèi qí zi shǒu guāng suǒ qiú, sī tóng bēn jìn, yǐ wéi fēi shèng zhǐ huī shǐ. liáng jìn xiāng jù yú shēn, qiǎn sī tóng zhù lěi yáng liú, yǐ gōng qiān shén wǔ shí jūn dōu zhǐ huī shǐ, lèi qiān zhèng zhōu fáng yù shǐ. sī tóng wéi rén gǎn yǒng, shàn qí shè, hào xué, pō xǐ wèi shī, qīng cái zhòng yì, duō lǐ wén shì, rán wèi cháng yǒu zhàn gōng.
王思同,幽州人也。其父敬柔,娶刘仁恭女,生思同。思同事仁恭为银胡录 指挥使,仁恭为其子守光所囚,思同奔晋,以为飞胜指挥使。梁、晋相距于莘,遣 思同筑垒杨刘,以功迁神武十军都指挥使,累迁郑州防御使。思同为人敢勇,善骑 射,好学,颇喜为诗,轻财重义,多礼文士,然未尝有战功。
míng zōng shí, yǐ jiǔ cì wèi kuāng guó jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn xióng wǔ. shì shí, tǔ bō shù wèi kòu, ér qín zhōu wú tíng zhàng, sī tóng liè sì shí yú zhà yǐ yù zhī. jū wǔ nián, lái zhāo, míng zōng wèn yǐ biān shì, sī tóng zhǐ huà shān chuān, chén qí lì hài. sī tóng qù, míng zōng gù zuǒ yòu yuē:" rén yán sī tóng bù guǎn shì, néng ruò shì xié?" yú shì shǐ zhī qí cái, yǐ wéi yòu wǔ wèi shàng jiàng jūn jīng zhào yǐn xī jīng liú shǒu. shí jìng táng tǎo dǒng zhāng, sī tóng wèi xiān fēng zhǐ huī shǐ, bīng rù jiàn mén, ér hòu jūn bù jì, sī tóng yǔ zhāng zhàn, bù shèng ér què. jìng táng bīng bà, sī tóng xǐ zhèn shān nán xī dào, yǐ ér fù wèi jīng zhào yǐn xī jīng liú shǒu.
明宗时,以久次为匡国军节度使,徙镇雄武。是时,吐蕃数为寇,而秦州无亭 障,思同列四十馀栅以御之。居五年,来朝,明宗问以边事,思同指画山川,陈其 利害。思同去,明宗顾左右曰:“人言思同不管事,能若是邪?”于是始知其材, 以为右武卫上将军、京兆尹、西京留守。石敬瑭讨董璋,思同为先锋指挥使,兵入 剑门,而后军不继,思同与璋战,不胜而却。敬瑭兵罢,思同徙镇山南西道,已而 复为京兆尹、西京留守。
yīng shùn yuán nián èr yuè, lù wáng cóng kē fǎn fèng xiáng, chí xí sì lín, yán jiān chén xìng xiān dì jí bìng, zéi shā qín wáng ér lì yòu sì, qīn ruò zōng shì, dòng yáo fān fāng, chén jǐ suǒ yǐ xīng bīng tǎo luàn zhī zhuàng. yīn qiǎn líng nú ān shí shí yǐ wǔ xián yè sī tóng, yù yīn qí huān yǐ tōng yì. shì shí, zhū zhèn jiē huái xiàng bèi, suǒ de lù wáng shū xí, suī yǐ shàng wén, ér bù jué qí shǐ. dú sī tóng zhí shí shí jí cóng kē suǒ shǐ tuī guān hǎo xǔ děng sòng jīng shī. mǐn dì jiā qí zhōng, jí yǐ sī tóng wèi xī miàn xíng yíng mǎ bù jūn dōu bù shǔ. sān yuè, huì zhū zhèn bīng wéi fèng xiáng, pò dōng xī guān chéng. cóng kē bīng ruò ér shǒu shén jiān, wài bīng shāng sǐ zhě zhòng, cóng kē dēng chéng hū wài bīng ér qì yuē:" wú cóng xiān dì èr shí nián, dà xiǎo shù bǎi zhàn, jiǎ bù jiě tǐ, jīn chuāng mǎn shēn, shì zú gù cháng cóng wǒ yǐ. jīn xiān dì xīn qì tiān xià, ér cháo tíng xìn yòng jiān rén, lí jiàn gǔ ròu, wǒ shí hé zuì ér jiàn fá hū?" yīn tòng kū. shì zú wén zhě, jiē bēi lián zhī. xìng yuán zhāng qián zhāo gōng chéng xī, dū zhàn shén jí, shì zú kǔ zhī, fǎn bīng gōng qián zhāo, qián zhāo zǒu. yǔ lín zhǐ huī shǐ yáng sī quán hū yuē:" lù wáng, wú zhǔ yě!" nǎi yǐn jūn zì xī mén rù jiàng cóng kē. ér sī tóng zhū zhī, yóu dū zhàn. yán wèi zhǐ huī shǐ yǐn huī huī qí zhòng yuē:" chéng xī jūn rù chéng shòu shǎng yǐ! hé yòng zhàn xié?" shì zú jiě jiǎ qì zhàng, shēng wén shù lǐ, suì jiē rù chéng jiàng. zhū zhèn zhī bīng jiē kuì. sī tóng tǐng shēn zǒu, zhì cháng ān, xī jīng fù liú shǒu liú suì yōng bì mén bù nà, nǎi zǒu tóng guān. cóng kē yǐn bīng dōng, zhì zhāo yīng, qián fēng zhuī zhí sī tóng. cóng kē zé yuē:" zuì kě táo hū?" sī tóng yuē:" fēi bù zhī cóng wáng ér dé shēng, kǒng zhōng sǐ bù néng jiàn xiān dì yú dì xià." cóng kē kuì qí yán, nǎi shā zhī. hàn gāo zǔ jí wèi, zèng shì zhōng.
应顺元年二月,潞王从珂反凤翔,驰檄四邻,言奸臣幸先帝疾病,贼杀秦王而 立幼嗣,侵弱宗室,动摇籓方,陈己所以兴兵讨乱之状。因遣伶奴安十十以五弦谒 思同,欲因其欢以通意。是时,诸镇皆怀向背,所得潞王书檄,虽以上闻,而不绝 其使。独思同执十十及从珂所使推官郝诩等送京师。愍帝嘉其忠,即以思同为西面 行营马步军都部署。三月,会诸镇兵围凤翔,破东西关城。从珂兵弱而守甚坚,外 兵伤死者众,从珂登城呼外兵而泣曰:“吾从先帝二十年,大小数百战,甲不解体, 金疮满身,士卒固尝从我矣。今先帝新弃天下,而朝廷信用奸人,离间骨肉,我实 何罪而见伐乎?”因恸哭。士卒闻者,皆悲怜之。兴元张虔钊攻城西,督战甚急, 士卒苦之,反兵攻虔钊,虔钊走。羽林指挥使杨思权呼曰:“潞王,吾主也!”乃 引军自西门入降从珂。而思同硃知,犹督战。严卫指挥使尹晖麾其众曰:“城西军 入城受赏矣!何用战邪?”士卒解甲弃仗,声闻数里,遂皆入城降。诸镇之兵皆溃。 思同挺身走,至长安,西京副留守刘遂雍闭门不纳,乃走潼关。从珂引兵东,至昭 应,前锋追执思同。从珂责曰:“罪可逃乎?”思同曰:“非不知从王而得生,恐 终死不能见先帝于地下。”从珂愧其言,乃杀之。汉高祖即位,赠侍中。
zhāng jìng dá
○张敬达
zhāng jìng dá, zì zhì tōng, dài zhōu rén yě, xiǎo zì shēng tiě. shǎo yǐ qí shè shì táng zhuāng zōng wèi zhí jūn shǐ. míng zōng shí, wèi hé dōng mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, lǐng qīn zhōu cì shǐ, lèi qiān zhāng guó dà tóng jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn wǔ xìn jìn chāng. qīng tài èr nián, qì dān shù fàn biān, fèi dì yǐ hé dōng jié dù shǐ shí jìng táng jiān dà tóng zhāng guó zhèn wǔ wēi sāi děng jūn fān hàn mǎ bù jūn dōu zǒng guǎn, tún yú xīn zhōu, tún bīng jù zào zhē jìng táng hū" wàn suì", jìng táng zhǎn sān shí yú rén yǐ zhǐ zhī. fèi dì yí jìng táng yǒu yì zhì, nǎi yǐ jìng dá wèi běi miàn fù zǒng guǎn, yǐ fēn qí bīng. míng nián xià, xǐ jìng táng zhèn tiān píng, suì yǐ jìng dá wèi dà tóng zhāng guó zhèn wǔ wēi sāi děng jūn fān hàn mǎ bù jūn dōu bù shǔ, jìng táng yīn cǐ suì fǎn. jí yǐ jìng dá wèi tài yuán sì miàn zhāo tǎo shǐ. liù yuè, bīng wéi tài yuán, jìng dá wèi cháng chéng lián zhà, yún tī fēi pào yǐ gōng zhī, suǒ wéi chéng zhà jiāng chéng, zhé yǒu dà fēng yǔ shuǐ bào zhì yǐ huài zhī.
张敬达,字志通,代州人也,小字生铁。少以骑射事唐庄宗为直军使。明宗 时,为河东马步军都指挥使,领钦州刺史,累迁彰国、大同军节度使,徙镇武信、 晋昌。清泰二年,契丹数犯边,废帝以河东节度使石敬瑭兼大同、彰国、振武、威 塞等军蕃汉马步军都总管,屯于忻州,屯兵聚噪遮敬瑭呼“万岁”,敬瑭斩三十馀 人以止之。废帝疑敬瑭有异志,乃以敬达为北面副总管,以分其兵。明年夏,徙敬 瑭镇天平,遂以敬达为大同、彰国、振武、威塞等军蕃汉马步军都部署,敬瑭因此 遂反。即以敬达为太原四面招讨使。六月,兵围太原,敬达为长城连栅,云梯飞砲 以攻之,所为城栅将成,辄有大风雨水暴至以坏之。
jìng táng qiú jiù yú qì dān. jiǔ yuè, qì dān yē lǜ dé guāng zì yàn mén rù, jīng qí xiāng shǔ wǔ shí yú lǐ. dé guāng xiān qiǎn rén gào jìng táng yuē:" wú yù jīn rì pò dí kě hū?" jìng táng bào yuē:" dà bīng yuǎn lái, ér zéi shì fāng shèng, yào zài chéng gōng, bù bì sù yě." shǐ zhě wèi fù mìng, ér bīng yǐ jiāo. jìng dá zhèn yú xī shān, qì dān yǐ léi qí sān qiān, gé biān mù dēng, rén mǎ jiē bù jiǎ zhòu, yǐ qū táng jūn. táng jūn zhēng chí zhī, qì dān bīng zǒu. zhuī zhì fén qū, fú fā, duàn táng jūn wèi èr, qí zài běi zhě jiē sǐ, sǐ zhě wàn yú rén. jìng dá shōu jūn zhà jìn ān, qì dān wéi zhī. fèi dì qiǎn zhào yán shòu fàn yán guāng děng jiù zhī. yán shòu tún tuán bǎi gǔ, yán guāng tún liáo zhōu, xiāng qù jiē bǎi yú lǐ. qì dān bīng wéi jìng dá zhě, zì jìn ān zhài nán, zhǎng bǎi yú lǐ, kuò wǔ shí lǐ, jìng dá jūn zhōng wàng zhī, dàn jiàn qióng lú lián shǔ rú gāng fù, sì miàn gèn yǐ máo suǒ, guà líng wèi jǐng, zòng quǎn wǎng lái. jìng dá jūn zhōng yǒu yè chū zhě, zhé wèi qì dān suǒ de, yóu shì bì bì bù gǎn fù chū. yán shòu děng jiē yǒu èr xīn, wú jiù jìng dá yì. jìng dá yóu yǒu bīng wǔ wàn rén mǎ wàn pǐ, jiǔ zhī shí jǐn, xuē mù shāi fèn yǐ sì qí mǎ, mǎ sǐ zhě shí zhī, yǐ ér mǎ jǐn. fù zhāo tǎo shǐ yáng guāng yuǎn quàn jìng dá jiàng jìn, jìng dá zì yǐ bù rěn bèi táng, ér jiù bīng qiě zhì, guāng yuǎn cù zhī bù yǐ, jìng dá yuē:" zhū gōng hé xiāng pò xié! hé bù shā wǒ ér jiàng?" guāng yuǎn jí zhǎn jìng dá jiàng. qì dān yē lǜ dé guāng wén jìng dá sǐ, āi qí zhōng, qiǎn rén shōu zàng zhī.
敬瑭求救于契丹。九月,契丹耶律德光自雁门入,旌旗相属五十馀里。德光先 遣人告敬瑭曰:“吾欲今日破敌可乎?”敬瑭报曰:“大兵远来,而贼势方盛,要 在成功,不必速也。”使者未复命,而兵已交。敬达阵于西山,契丹以羸骑三千, 革鞭木登,人马皆不甲胄,以趋唐军。唐军争驰之,契丹兵走。追至汾曲,伏发, 断唐军为二,其在北者皆死,死者万馀人。敬达收军栅晋安,契丹围之。废帝遣赵 延寿、范延光等救之。延寿屯团柏谷,延光屯辽州,相去皆百馀里。契丹兵围敬达 者,自晋安寨南,长百馀里,阔五十里,敬达军中望之,但见穹庐连属如冈阜,四 面亘以毛索,挂铃为警,纵犬往来。敬达军中有夜出者,辄为契丹所得,由是闭壁 不敢复出。延寿等皆有二心,无救敬达意。敬达犹有兵五万人、马万匹,久之食尽, 削木筛粪以饲其马,马死者食之,已而马尽。副招讨使杨光远劝敬达降晋,敬达自 以不忍背唐,而救兵且至,光远促之不已,敬达曰:“诸公何相迫邪!何不杀我而 降?”光远即斩敬达降。契丹耶律德光闻敬达死,哀其忠,遣人收葬之。
dí jìn zōng zhāng wàn dí fù
○翟进宗 张万迪附
dí jìn zōng zhāng wàn dí zhě, jiē bù zhī qí hé rén yě. chū jiē shì táng, hòu shì jìn, jìn zōng wèi zī zhōu cì shǐ, wàn dí wèi dēng zhōu cì shǐ. yáng guāng yuǎn fǎn, yǐ qí bīng shù bǎi xié qǔ èr cì shǐ zhì qīng zhōu, wàn dí tīng mìng, ér jìn zōng dú bù qū, guāng yuǎn suì shā jìn zōng. chū dì zèng jìn zōng zuǒ wǔ wèi shàng jiàng jūn. jí guāng yuǎn píng, qū shè qīng zhōu, suī guāng yuǎn zi sūn jiē jiàn wèi shì, ér dú bù shè wàn dí, bào qí zuì ér zhǎn zhī. zhào qiú jìn zōng shī, jiā lǐ guī zàng, zàng shì guān gěi, yǐ qí zi rén qīn wèi dōng tóu gòng fèng guān.
翟进宗、张万迪者,皆不知其何人也。初皆事唐,后事晋,进宗为淄州刺史, 万迪为登州刺史。杨光远反,以骑兵数百胁取二刺史至青州,万迪听命,而进宗独 不屈,光远遂杀进宗。出帝赠进宗左武卫上将军。及光远平,曲赦青州,虽光远子 孙皆见慰释,而独不赦万迪,暴其罪而斩之。诏求进宗尸,加礼归葬,葬事官给, 以其子仁钦为东头供奉官。
shěn bīn
○沈斌
shěn bīn, zì ān shí, xú zhōu xià pī rén yě. shǎo wèi jūn zú, shì liáng wèi gǒng chén dōu zhǐ huī shǐ. hòu shì táng, cóng wèi wáng jì jí pò shǔ, píng kāng yán xiào, yǐ gōng wèi guó zhōu cì shǐ, lì suí zhào děng bā zhōu cì shǐ. jìn kāi yùn yuán nián, wèi qí zhōu cì shǐ. qì dān fàn sāi zhì yú yú lín, guò qí zhōu, bīn yǐ wèi qì dān shēn rù jìn dì ér guī bīng léi fá kě jī, jí yǐ zhōu bīng yāo zhī. qì dān yǐ jīng qí huà mén, bīn bīng duō sǐ, chéng zhōng wú bèi, lǔ jiāng zhào yán shòu liú bīng jí gōng zhī, yán shòu zhāo bīn jiàng, bīn cóng chéng shàng mà yán shòu yuē:" gōng fù zǐ wù jì, xiàn yú xīng shān, rěn yǐ quǎn yáng zhī zhòng, cán zéi fù mǔ zhī bāng, bīn néng wéi guó sǐ ěr, bù néng xiào gōng suǒ wéi yě!" yǐ ér chéng xiàn, bīn zì jìn, qí jiā shǔ jiē méi yú lǔ.
沈斌,字安时,徐州下邳人也。少为军卒,事梁为拱辰都指挥使。后事唐,从 魏王继岌破蜀,平康延孝,以功为虢州刺史,历随、赵等八州刺史。晋开运元年, 为祁州刺史。契丹犯塞至于榆林,过祁州,斌以谓契丹深入晋地而归兵羸乏可击, 即以州兵邀之。契丹以精骑划门,斌兵多死,城中无备,虏将赵延寿留兵急攻之, 延寿招斌降,斌从城上骂延寿曰:“公父子误计,陷于腥膻,忍以犬羊之众,残贼 父母之邦,斌能为国死尔,不能效公所为也!”已而城陷,斌自尽,其家属皆没于 虏。
wáng qīng
○王清
wáng qīng, zì qù xiá, míng zhōu qǔ zhōu rén yě. chū shì táng wèi níng wèi zhǐ huī shǐ. hòu shì jìn wèi fèng guó dū yú hòu. ān cóng jìn pàn xiāng zhōu, cóng gāo xíng zhōu gōng zhī, yú nián bù néng xià, qīng wèi xíng zhōu yuē:" cóng jìn bì gū chéng yǐ zì shǒu, qí shì qǐ dé jiǔ xié?" yīn qǐng xiān dēng, suì gōng pò zhī. kāi yùn èr nián dōng, cóng dù zhòng wēi zhàn yáng chéng, qīng yǐ lì zhàn gōng wèi bù jūn zhī zuì, jiā jiǎn jiào sī tú. shì dōng, zhòng wēi jūn zhōng dù qiáo nán, lǔ jūn qí běi yǐ xiāng jù, ér lǔ yǐ jīng qí bìng xī shān chū jìn jūn hòu, nán jī luán chéng, duàn jìn xiǎng dào. qīng wèi zhòng wēi yuē:" jìn jūn wēi yǐ! jīn qù zhèn zhōu wǔ lǐ, ér shǒu sǐ yú cǐ, yíng gū shí jǐn, jiāng ruò zhī hé? qǐng yǐ bù bīng èr qiān wèi xiān fēng, duó qiáo kāi lù, gōng lǜ zhū jūn jì jìn yǐ rù zhèn zhōu, kě yǐ shǒu yě." zhòng wēi xǔ zhī, qiǎn yǔ sòng yàn yún jù qián, qīng yǔ lǔ zhàn, bài zhī, duó qí qiáo. shì shí, zhòng wēi yǐ yǒu èr zhì, yóu yù bù kěn jìn, yàn yún yì tuì zǒu, qīng yuē:" wú dú sǐ yú cǐ yǐ!" yīn lì zhàn ér sǐ. nián wǔ shí sān. hàn gāo zǔ lì, zèng qīng tài fù.
王清,字去瑕,洺州曲周人也。初事唐为宁卫指挥使。后事晋为奉国都虞候。 安从进叛襄州,从高行周攻之,逾年不能下,清谓行周曰:“从进闭孤城以自守, 其势岂得久邪?”因请先登,遂攻破之。开运二年冬,从杜重威战阳城,清以力战 功为步军之最,加检校司徒。是冬,重威军中渡桥南,虏军其北以相拒,而虏以精 骑并西山出晋军后,南击栾城,断晋饷道。清谓重威曰:“晋军危矣!今去镇州五 里,而守死于此,营孤食尽,将若之何?请以步兵二千为先锋,夺桥开路,公率诸 军继进以入镇州,可以守也。”重威许之,遣与宋彦筠俱前,清与虏战,败之,夺 其桥。是时,重威已有二志,犹豫不肯进,彦筠亦退走,清曰:“吾独死于此矣!” 因力战而死。年五十三。汉高祖立,赠清太傅。
shǐ yàn chāo
○史彦超
shǐ yàn chāo, yún zhōu rén yě. wéi rén yǒng hàn xiāo jié. zhōu tài zǔ qǐ wèi shí, yàn chāo wèi hàn lóng jié dōu zhǐ huī shǐ, yǐ bīng cóng. tài zǔ rù lì, qiān hǔ jié dōu zhǐ huī shǐ, shù yú jìn zhōu. liú mín gōng jìn zhōu, zhōu wú zhǔ shuài, zhī zhōu wáng wàn gǎn bù néng jù, yàn chāo yǐ shù bīng jiān shǒu yuè yú, tài zǔ qiǎn wáng jùn jiù zhī, mín bīng jiě qù. yǐ gōng qiān lóng jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ, lǐng zhèng zhōu fáng yù shǐ. zhōu hàn zhàn gāo píng, yàn chāo wèi qián fēng, xiān dēng xiàn zhèn, yǐ gōng bài gǎn dé jūn jié dù shǐ. zhōu bīng wéi hàn tài yuán, qì dān jiù hàn, chū xīn dài. shì zōng qiǎn fú yàn qīng jù zhī, yǐ yàn chāo wèi xiān fēng, zhàn xīn kǒu, yàn chāo yǒng fèn jù fā, zuǒ yòu chí jī, jiě ér fù hé zhě shù sì, suì mò yú zhèn.
史彦超,云州人也。为人勇悍骁捷。周太祖起魏时,彦超为汉龙捷都指挥使, 以兵从。太祖入立,迁虎捷都指挥使,戍于晋州。刘旻攻晋州,州无主帅,知州王 万敢不能拒,彦超以戍兵坚守月馀,太祖遣王峻救之,旻兵解去。以功迁龙捷右厢 都指挥使,领郑州防御使。周、汉战高平,彦超为前锋,先登陷阵,以功拜感德军 节度使。周兵围汉太原,契丹救汉,出忻、代。世宗遣符彦卿拒之,以彦超为先锋, 战忻口,彦超勇愤俱发,左右驰击,解而复合者数四,遂殁于阵。
shì shí, shì zōng bài hàn gāo píng, chéng shèng ér jìn, wéi chéng zhī yì, zhū jiàng yì bù yī, gù jiǔ wú chéng gōng. shì zōng yù jiě qù ér wèi jué, wén yàn chāo zhàn sǐ, jù bān shī, cāng cù zhī jì, wáng shī shén zhòng. shì zōng jì xī yàn chāo ér fèn wú chéng gōng, yōu fèn bù shí zhě shù rì. zèng yàn chāo tài shī, yōu xù qí jiā yān.
是时,世宗败汉高平,乘胜而进,围城之役,诸将议不一,故久无成功。世宗 欲解去而未决,闻彦超战死,遽班师,仓卒之际,亡失甚众。世宗既惜彦超而愤无 成功,忧忿不食者数日。赠彦超太师,优恤其家焉。
sūn chéng
○孙晟
sūn chéng, chū míng fèng, yòu míng jì, mì zhōu rén yě. hào xué, yǒu wén cí, yóu cháng yú shī. shǎo wèi dào shì, jū lú shān jiǎn jì gōng. cháng huà táng shī rén jiǎ dǎo xiàng zhì yú wū bì, chén xī shì zhī. jiǎn jì gōng dào shì è chéng, yǐ wéi yāo, yǐ zhàng qū chū zhī. nǎi rú fú běi zhī zhào wèi, yè táng zhuāng zōng yú zhèn zhōu, zhuāng zōng yǐ chéng wèi zhù zuò zuǒ láng. tiān chéng zhōng, zhū shǒu yīn zhèn biàn zhōu, pì wèi pàn guān. shǒu yīn fǎn, fú zhū, chéng nǎi qì qí qī zǐ, wáng mìng chén sòng zhī jiān. ān zhòng huì è chéng, yǐ wèi jiào shǒu yīn fǎn zhě chéng yě, huà qí xiàng gòu zhī, bù kě dé, suì zú qí jiā.
孙晟,初名凤,又名忌,密州人也。好学,有文辞,尤长于诗。少为道士,居 庐山简寂宫。常画唐诗人贾岛像置于屋壁,晨夕事之。简寂宫道士恶晟,以为妖, 以杖驱出之。乃儒服北之赵、魏,谒唐庄宗于镇州,庄宗以晟为著作佐郎。天成中, 硃守殷镇汴州,辟为判官。守殷反,伏诛,晟乃弃其妻子,亡命陈、宋之间。安重 诲恶晟,以谓教守殷反者晟也,画其像购之,不可得,遂族其家。
chéng bēn yú wú. shì shí, lǐ biàn fāng cuàn yáng shì, duō zhāo sì fāng zhī shì, dé chéng, xǐ qí wén cí, shǐ wèi jiào lìng, yóu shì zhī míng. chéng wéi rén kǒu chī, yù rén bù néng dào hán xuān, yǐ ér zuò dìng, tán biàn fēng shēng, tīng zhě wàng juàn. biàn yóu ài zhī, yǐn yǔ jì yì, duō hé yì, yǐ wéi yòu pú yè, yǔ féng yán sì bìng wèi biàn xiāng. chéng qīng yán sì wéi rén, cháng yuē: " jīn wǎn yù bēi ér shèng gǒu shǐ kě hū?" chéng shì biàn fù zǐ èr shí yú nián, guān zhì sī kōng, jiā yì fù jiāo, měi shí bù shè jī àn, shǐ zhòng jì gè zhí yī qì, huán lì ér shì, hào" ròu tái pán", shí rén duō xiào zhī.
晟奔于吴。是时,李昪方篡杨氏,多招四方之士,得晟,喜其文辞,使为教令, 由是知名。晟为人口吃,遇人不能道寒暄,已而坐定,谈辩锋生,听者忘倦。昪尤 爱之,引与计议,多合意,以为右仆射,与冯延巳并为昪相。晟轻延巳为人,常曰: “金碗玉杯而盛狗屎可乎?”晟事昪父子二十馀年,官至司空,家益富骄,每食不 设几案,使众妓各执一器,环立而侍,号“肉台盘”,时人多效之。
zhōu shì zōng zhēng huái, lǐ jǐng jù, shǐ qiǎn sì zhōu yá jiāng wáng zhī lǎng zhì xú zhōu, fèng shū yǐ qiú hé, shì zōng bù dá. yòu qiǎn hàn lín xué shì zhōng mó wén lǐ yuàn xué shì lǐ dé míng fèng biǎo chēng chén, bù dá. nǎi qiǎn lǐ bù shàng shū wáng chóng zhì fù chéng fèng biǎo, mó yǔ chéng děng jiē yán jǐng yuàn gē shòu háo sì chǔ guāng hǎi liù zhōu zhī dì, suì gòng bǎi wàn yǐ zuǒ jūn. ér shì zōng yǐ qǔ chú yáng háo sì zhū zhōu, yù jǐn qǔ huái nán nǎi zhǐ, yīn liú shǐ zhě bù qiǎn, ér gōng shòu zhōu yì jí. mó děng jiàn shì zōng yīng wǔ fēi jǐng dí, ér shī shén shèng, shòu chūn qiě wēi, nǎi yuē:" yuàn bì xià kuān chén wǔ rì zhī zhū, róng chén hái qǔ jǐng biǎo, jǐn xiàn huái běi zhū zhōu." shì zōng xǔ zhī, qiǎn gòng fèng guān ān hóng dào yā dé míng chóng zhì nán hái, ér mó yǔ chéng jiē jiàn liú. dé míng děng jì hái, jǐng huǐ, bù kěn gē dì. shì zōng yì yǐ shǔ yǔ bān shī, liú lǐ zhòng jìn zhāng yǒng dé děng fēn gōng lú shòu, zhōu bīng suǒ de yáng tài zhū zhōu, jiē bù néng shǒu, jǐng bīng fù zhèn. zhòng jìn yǔ yǒng dé liǎng jūn xiāng yí, yǒu xì, yǒng dé shàng shū yán zhòng jìn fǎn, shì zōng bù tīng. jǐng zhī èr jiāng zhī xiāng yí yě, nǎi yǐ là wán shū yí zhòng jìn, quàn qí fǎn.
周世宗征淮,李景惧,始遣泗州牙将王知朗至徐州,奉书以求和,世宗不答。 又遣翰林学士钟谟、文理院学士李德明奉表称臣,不答。乃遣礼部尚书王崇质副晟 奉表,谟与晟等皆言景愿割寿、濠、泗、楚、光、海六州之地,岁贡百万以佐军。 而世宗已取滁、扬、濠、泗诸州,欲尽取淮南乃止,因留使者不遣,而攻寿州益急。 谟等见世宗英武非景敌,而师甚盛,寿春且危,乃曰:“愿陛下宽臣五日之诛,容 臣还取景表,尽献淮北诸州。”世宗许之,遣供奉官安弘道押德明、崇质南还,而 谟与晟皆见留。德明等既还,景悔,不肯割地。世宗亦以暑雨班师,留李重进、张 永德等分攻庐、寿,周兵所得扬、泰诸州,皆不能守,景兵复振。重进与永德两军 相疑,有隙,永德上书言重进反,世宗不听。景知二将之相疑也,乃以蜡丸书遗重 进,劝其反。
chū, chéng zhī fèng shǐ yě, yǔ chóng zhì yuē:" wú xíng bì bù miǎn, rán wú zhōng bù fù yǒng líng yī pī tǔ yě." yǒng líng zhě, biàn mù yě. jí chóng zhì hái, ér chéng yǔ zhōng mó jù zhì jīng shī, guǎn yú dū tíng yì, dài zhī shén hòu, měi cháo huì rù gé, shǐ bān dōng shěng guān hòu, zhào jiàn bì yǐn yǐ chún jiǔ. yǐ ér zhōu bīng shù bài, jǐn shī suǒ de zhū zhōu, shì zōng yōu zhī, zhào chéng wèn jiāng nán shì, chéng bú duì, shì zōng nù, wèi yǒu yǐ fā. huì zhòng jìn yǐ jǐng là wán shū lái shàng, duō chì zhōu guò è yǐ wéi yán, yóu shì fā nù yuē:" chéng lái shǐ wǒ, yán jǐng wèi wú shén wǔ, yuàn dé běi miàn chēng chén, bǎo wú èr xīn, ān dé cǐ zhǐ chì zhī yán hū?" jí zhào dài wèi jūn yú hòu hán tōng shōu chéng xià yù, jí qí cóng zhě èr bǎi yú rén jiē shā zhī. chéng lín sǐ, shì zōng yóu qiǎn jìn chén wèn zhī, chéng zhōng bú duì, shén sè yí rán, zhèng qí yì guān nán wàng ér bài yuē:" chén wéi yǐ sǐ bào guó ěr!" nǎi jiù xíng. chéng jì sǐ, zhōng mó yì biǎn yào zhōu sī mǎ. qí hòu, shì zōng nù jiě, lián chéng zhōng, huǐ shā zhī, zhào bài zhōng mó wèi wèi shǎo qīng. jǐng yǐ gē jiāng běi, suì qiǎn mó hái, ér jǐng wén chéng sǐ, yì zèng lǔ guó gōng.
初,晟之奉使也,语崇质曰:“吾行必不免,然吾终不负永陵一抷土也。”永 陵者,昪墓也。及崇质还,而晟与钟谟俱至京师,馆于都亭驿,待之甚厚,每朝会 入阁,使班东省官后,召见必饮以醇酒。已而周兵数败,尽失所得诸州,世宗忧之, 召晟问江南事,晟不对,世宗怒,未有以发。会重进以景蜡丸书来上,多斥周过恶 以为言,由是发怒曰:“晟来使我,言景畏吾神武,愿得北面称臣,保无二心,安 得此指斥之言乎?”亟召待卫军虞候韩通收晟下狱,及其从者二百馀人皆杀之。晟 临死,世宗犹遣近臣问之,晟终不对,神色怡然,正其衣冠南望而拜曰:“臣惟以 死报国尔!”乃就刑。晟既死,钟谟亦贬耀州司马。其后,世宗怒解,怜晟忠,悔 杀之,召拜钟谟卫尉少卿。景已割江北,遂遣谟还,而景闻晟死,亦赠鲁国公。