dòu lú gé
○豆盧革
dòu lú gé, fù zàn, táng shū zhōu cì shǐ. dòu lú wèi shì míng zú, táng mò tiān xià luàn, gé bì dì zhī zhōng shān, táng wáng, wèi wáng chù zhí zhǎng shū jì. zhuāng zōng zài wèi, yì jiàn táng guó, ér gù táng gōng qīng zhī zú zāo luàn sàng wáng qiě jǐn, yǐ gé míng jiā zǐ, zhào wèi xíng tái zuǒ chéng xiàng. zhuāng zōng jí wèi, bài tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. gé suī táng míng zú, ér sù bù xué wèn, chú bài guān lì, duō shī qí xù, cháng wèi shàng shū láng xiāo xī fǔ bó zhèng, gé pō huàn zhī. zhuāng zōng yǐ miè liáng, gé nǎi jiàn wéi shuō wèi xiāng. shuō, táng mò wèi diàn zhōng shì yù shǐ, zuò shì biǎn nán hǎi, hòu shì liáng wèi lǐ bù shì láng. gé yǐ shuō néng zhī qián cháo shì, gù yǐn yǐ zuǒ jǐ, ér shuō yì wú xué shù, tú yǐ liú pǐn zì gāo.
豆盧革,父瓚,唐舒州刺史。豆盧為世名族,唐末天下亂,革避地之中山,唐 亡,為王處直掌書記。莊宗在魏,議建唐國,而故唐公卿之族遭亂喪亡且盡,以革 名家子,召為行台左丞相。莊宗即位,拜同中書門下平章事。革雖唐名族,而素不 學問,除拜官吏,多失其序,常為尚書郎蕭希甫駁正,革頗患之。莊宗已滅梁,革 乃薦韋說為相。說,唐末為殿中侍御史,坐事貶南海,後事梁為禮部侍郎。革以說 能知前朝事,故引以佐己,而說亦無學術,徒以流品自高。
shì shí, zhuāng zōng nèi wèi liú huáng hòu, wài huò huàn guān líng rén, guō chóng tāo suī jǐn zhōng yú guó, ér yì wú xué shù, gé shuō fǔ yǎng mò mò wú suǒ wèi, wéi nuò chóng tāo ér yǐ. táng liáng zhī jì, shì huàn zāo luàn bēn wáng, ér lì bù quán wén shū bù wán, yīn yuán yǐ wèi jiān lì, zhì yǒu sī yù gào chì, luàn yì zhāo mù, ér jì fù mǔ jiù fǎn bài zhí shēng zhě, chóng tāo qǐng lùn yǐ fǎ. shì shí táng xīn miè liáng, cháo tíng jì gāng wèi lì, yì zhě yǐ wèi yí gé yǐ jiàn, ér chóng tāo jí è tài shén, guǒ yú bì xíng, shuō gé xīn zhī qí wèi kě, ér bù néng yǒu suǒ jiàn yán. shì suì dōng, xuǎn rén wú yán hào gǎi wáng shū gào shēn xíng shì, shì fā, yán hào jí xuǎn lì yǐn méi jiē zuò sǐ, shàng shū zuǒ chéng pàn lì bù quán cuī yí děng jiē biǎn, shuō gé yì gé mén dài zuì. yóu shì yī yǐ xīn fǎ cóng shì, wǎng wǎng yǐ wěi làn bó fàng ér bì bó jī lǚ hào kū dào lù zhě, bù kě shèng shù. jí chóng tāo sǐ, shuō nǎi jiào mén rén shàng shū yán qí shì, ér yì zhě yì yǐ zuì zhī.
是時,莊宗內畏劉皇后,外惑宦官、伶人,郭崇韜雖盡忠於國,而亦無學術, 革、說俯仰默默無所為,唯諾崇韜而已。唐、梁之際,仕宦遭亂奔亡,而吏部銓文 書不完,因緣以為奸利,至有私鬻告敕,亂易昭穆,而季父、母舅反拜侄、甥者, 崇韜請論以法。是時唐新滅梁,朝廷紀綱未立,議者以為宜革以漸,而崇韜疾惡太 甚,果於必行,說、革心知其未可,而不能有所建言。是歲冬,選人吳延皓改亡叔 告身行事,事發,延皓及選吏尹玫皆坐死,尚書左丞判吏部銓崔沂等皆貶,說、革 詣閣門待罪。由是一以新法從事,往往以偽濫駁放而斃踣羈旅、號哭道路者,不可 勝數。及崇韜死,說乃教門人上書言其事,而議者亦以罪之。
shì suì, dà shuǐ, sì fāng dì lián zhèn, liú mín piǎo sǐ zhě shù wàn rén, jūn shì qī zǐ jiē cǎi lǚ yǐ shí. zhuāng zōng rì yǐ zé sān sī shǐ kǒng qiān, qiān bù zhī suǒ wèi. shū mì xiǎo lì duàn huái yuē: chén cháng jiàn qián cháo gù shì, guó yǒu dà gù, zé tiān zǐ yǐ zhū shū yù zhá wèn zǎi xiàng. shuǐ hàn, zǎi xiàng zhí yě. zhuāng zōng nǎi mìng xué shì cǎo zhào, shǒu zì shū zhī, yǐ wèn gé shuō. gé shuō bù néng duì, dì yuē: bì xià wēi dé zhe yú sì hǎi, jīn xī bīng pò shǔ, suǒ de zhēn bǎo yì wàn, kě yǐ gěi jūn. shuǐ hàn, tiān zhī cháng dào, bù zú yōu yě. gé zì wèi xiāng, zāo tiān xià duō gù, ér fāng fú dān shā liàn qì yǐ qiú zhǎng shēng, cháng ǒu xuè shù rì, jǐ sǐ. èr rén gè yǐ qí zi wèi shí yí, fù zǐ tóng shěng, rén yǐ wèi fēi, jù gǎi tuó guān, ér gé yǐ shuō zi wèi hóng wén guǎn xué shì, shuō yǐ gé zi wèi jí xián yuàn xué shì.
是歲,大水,四方地連震,流民殍死者數萬人,軍士妻子皆采穭以食。莊宗日 以責三司使孔謙,謙不知所為。樞密小吏段徊曰:「臣嘗見前朝故事,國有大故, 則天子以硃書御札問宰相。水旱,宰相職也。」莊宗乃命學士草詔,手自書之,以 問革、說。革、說不能對,第曰:「陛下威德著於四海,今西兵破蜀,所得珍寶億 萬,可以給軍。水旱,天之常道,不足憂也。」革自為相,遭天下多故,而方服丹 砂鍊氣以求長生,嘗嘔血數日,幾死。二人各以其子為拾遺,父子同省,人以為非, 遽改佗官,而革以說子為弘文館學士,說以革子為集賢院學士。
zhuāng zōng bēng, gé wèi shān líng shǐ, zhuāng zōng yǐ fù miào, gé yǐ gù shì dāng chū zhèn, nǎi hái sī dì, shù rì wèi dé mìng, ér gù rén bīn kè qù shǐ rù cháo. shū mì shǐ ān zhòng huì gòu zhī yú cháo yuē: shān líng shǐ míng shàng zài, bù qí gǎi mìng, jù lǚ xīn cháo, yǐ wǒ wǔ rén kě qī xié! jiàn guān xī zhǐ, shàng shū wū gé zòng tián kè shā rén, shuō zuò yǔ lín rén zhēng jǐng, suì jù bà. gé biǎn chén zhōu cì shǐ, shuō xù zhōu cì shǐ, suǒ zài chí yì fā qiǎn. zǎi xiàng zhèng jué rèn huán sān shàng zhāng, qǐng wú xíng hòu mìng, bù bào. gé fù zuò qǐng fèng sī zì rù, shuō mài guān yǔ xuǎn rén, zé shòu gé fèi zhōu sī hù cān jūn, shuō yí zhōu sī hù cān jūn, jiē yuán wài zhì tóng zhèng yuán. yǐ ér cuàn gé líng zhōu, shuō hé zhōu, jiē zhǎng liú bǎi xìng.
莊宗崩,革為山陵使,莊宗已祔廟,革以故事當出鎮,乃還私第,數日未得命, 而故人賓客趣使入朝。樞密使安重誨詬之於朝曰:「山陵使名尚在,不俟改命,遽 履新朝,以我武人可欺邪!」諫官希旨,上疏誣革縱田客殺人,說坐與鄰人爭井, 遂俱罷。革貶辰州刺史,說漵州刺史,所在馳驛發遣。宰相鄭珏、任圜三上章,請 毋行後命,不報。革復坐請俸私自入,說賣官與選人,責授革費州司戶參軍,說夷 州司戶參軍,皆員外置同正員。已而竄革陵州,說合州,皆長流百姓。
chū, shuō cháng yǐ zuì cuàn zhī nán hǎi, yù shè, hái yù jiāng líng, yǔ gāo jì xìng xiāng zhī, jí wèi xiāng, cháng yǐ shū bì xiāng wèn yí. táng bīng fá shǔ, jì xìng qǐng yǐ bīng rù sān xiá, zhuāng zōng xǔ zhī, shǐ jì xìng zì qǔ kuí zhōng wàn guī xiá děng zhōu wèi shǔ jùn. jí pò shǔ, jì xìng wú gōng, ér táng yòng tuó jiāng qǔ wǔ zhōu. míng zōng chū jí wèi, jì xìng shù qǐng wǔ zhōu, yǐ wèi xiān dì suǒ xǔ, cháo tíng bù dé yǐ ér yǔ zhī. jí gé shuō zài biǎn, yīn yǐ qí shì guī zuì èr rén. tiān chéng èr nián xià, zhào líng hé zhōu cì shǐ jiān cì zì jǐn.
初,說嘗以罪竄之南海,遇赦,還寓江陵,與高季興相知,及為相,常以書幣 相問遺。唐兵伐蜀,季興請以兵入三峽,莊宗許之,使季興自取夔、忠、萬、歸、 峽等州為屬郡。及破蜀,季興無功,而唐用佗將取五州。明宗初即位,季興數請五 州,以謂先帝所許,朝廷不得已而與之。及革、說再貶,因以其事歸罪二人。天成 二年夏,詔陵、合州刺史監賜自盡。
gé zi shēng, shuō zi tāo, jiē guān zhì shàng shū láng, zuò qí fù fèi. zhì jìn tiān fú chū, tāo wèi shàng shū shàn bù yuán wài láng, zú.
革子升,說子濤,皆官至尚書郎,坐其父廢。至晉天福初,濤為尚書膳部員外 郎,卒。
lú chéng
○盧程
lú chéng, bù zhī qí shì jiā hé rén yě. táng zhāo zōng shí, chéng jǔ jìn shì, wèi yán tiě chū shǐ xún guān. táng wáng, bì luàn yàn zhào, biàn fú wèi dào shì, yóu zhū hóu jiān. dòu lú gé wèi wáng chù zhí pàn guān, lú rǔ bì wèi hé dōng jié dù fù shǐ, èr rén jiē gù táng shí míng zú, yǔ chéng mén dì xiāng děng, yīn gòng jiàn zhī yǐ wèi hé dōng jié dù tuī guān. zhuāng zōng cháng zhào chéng cǎo wén shū, chéng cí bù néng. qí hòu zhàn hú liǔ, zhǎng shū jì wáng chéng mò yú zhèn, zhuāng zōng hái jūn tài yuán, zhì jiǔ wèi jiān jūn zhāng chéng yè yuē: wú yǐ zhī jiǔ pì yī shū jì yú zuò. yīn jǔ zhī shǔ xún guān féng dào. chéng wèi zài dào shàng, yǐ cháng cí bù néng, gù bù yòng, ér qiān chéng zhī shǐ. chéng dà hèn yuē: yòng rén bù yǐ mén fá ér xiān tián shè ér xié!
盧程,不知其世家何人也。唐昭宗時,程舉進士,為鹽鐵出使巡官。唐亡,避 亂燕、趙,變服為道士,游諸侯間。豆盧革為王處直判官,盧汝弼為河東節度副使, 二人皆故唐時名族,與程門地相等,因共薦之以為河東節度推官。莊宗嘗召程草文 書,程辭不能。其後戰胡柳,掌書記王誠歿於陣,莊宗還軍太原,置酒謂監軍張承 業曰:「吾以卮酒辟一書記於坐。」因舉卮屬巡官馮道。程位在道上,以嘗辭不能, 故不用,而遷程支使。程大恨曰:「用人不以門閥而先田舍兒邪!」
zhuāng zōng yǐ jí wèi, yì zé zǎi xiàng, ér lú rǔ bì sū xún yǐ sǐ, cì jié dù pàn guān lú zhì dāng bài, ér zhì bù lè xíng shì, nǎi yán dòu lú gé yǔ chéng jiē gù táng shí míng zú, kě yǐ wèi xiāng, zhuāng zōng yǐ chéng wèi zhōng shū shì láng tóng píng zhāng shì. shì shí, cháo tíng xīn zào, bǎi dù wèi bèi, chéng gé bài mìng zhī rì, jiān yú dǎo cóng, xuān hū dào zhōng. zhuāng zōng wén qí shēng yǐ wèn zuǒ yòu, duì yuē: zǎi xiàng yán zǐ rù mén. zhuāng zōng dēng lóu shì zhī, xiào yuē: suǒ wèi sì shì ér fēi zhě yě.
莊宗已即位,議擇宰相,而盧汝弼、蘇循已死,次節度判官盧質當拜,而質不 樂行事,乃言豆盧革與程皆故唐時名族,可以為相,莊宗以程為中書侍郎、同平章 事。是時,朝廷新造,百度未備,程、革拜命之日,肩輿導從,喧呼道中。莊宗聞 其聲以問左右,對曰:「宰相檐子入門。」莊宗登樓視之,笑曰:「所謂似是而非 者也。」
chéng fèng huáng tài hòu cè, zì wèi zhì tài yuán, shàng xià shān xiǎn, suǒ zhì zhōu xiàn, qū yì dīng fū, guān lì yíng bài, chéng zuò jiān yú zì ruò, shǎo wǔ qí yì, bì jiā chī rǔ. rén yǒu jiǎ lǘ fū yú chéng zhě, chéng tiē xìng táng fǔ gěi zhī, fǔ lì qǐ wú lì, chéng nù chī lì bèi. shǎo yǐn rèn huán, zhuāng zōng zǐ xù yě, yì chéng sù qí bù kě. chéng dài huá yáng jīn, yī hè chǎng, jù jǐ jué shì, shì huán mà yuē: ěr hé chóng zhì, shì fù jiā lì yě! zǎi xiàng qǔ gěi zhōu xiàn, hé wèi bù kě! huán bù duì ér qù, yè chí zhì bó zhōu jiàn zhuāng zōng. zhuāng zōng dà nù, wèi guō chóng tāo yuē: zhèn wù xiāng cǐ chī wù, gǎn rǔ yǔ jiǔ qīng! qù lìng zì jǐn, chóng tāo yì yù shā zhī, lài lú zhì lì jiě zhī, nǎi bà wèi yòu shù zǐ. zhuāng zōng rù luò, chéng yú lù zhuì mǎ, zhōng fēng zú, zèng lǐ bù shàng shū.
程奉皇太后冊,自魏至太原,上下山險,所至州縣,驅役丁夫,官吏迎拜,程 坐肩輿自若,少忤其意,必加笞辱。人有假驢夫於程者,程帖興唐府給之,府吏啟 無例,程怒笞吏背。少尹任圜,莊宗姊婿也,詣程訴其不可。程戴華陽巾,衣鶴氅, 據幾決事,視圜罵曰:「爾何蟲豸,恃婦家力也!宰相取給州縣,何為不可!」圜 不對而去,夜馳至博州見莊宗。莊宗大怒,謂郭崇韜曰:「朕誤相此痴物,敢辱予 九卿!」趣令自盡,崇韜亦欲殺之,賴盧質力解之,乃罷為右庶子。莊宗入洛,程 於路墜馬,中風卒,贈禮部尚書。
rèn huán
○任圜
rèn huán, jīng zhào sān yuán rén yě. wèi rén míng mǐn, shàn tán biàn, jiàn zhě ài qí róng zhǐ, jí wén qí lùn yì zòng héng, yì jiē sǒng dòng. lǐ sì zhāo jié dù zhāo yì, pì huán guān chá zhī shǐ. liáng bīng zhú jiā chéng wéi lù zhōu, yú nián ér jìn wáng hōng, jìn bīng jiù lù zhě jiē jiě qù. sì zhāo wēi shén, wèn huán qù jiù zhī jì, huán quàn sì zhāo jiān shǒu yǐ dài, bù kě yǒu èr xīn. yǐ ér zhuāng zōng gōng pò liáng jiā chéng, wén huán wèi sì zhāo huà shǒu jì, shén jiā zhī, yóu shì yì zhī míng. qí hòu sì zhāo yǔ zhuāng zōng yǒu xì, huán shù fèng shǐ wǎng lái, biàn shì chán gòu, sì zhāo zú miǎn yú huò, huán zhī lì yě. sì zhāo cóng zhuāng zōng zhàn hú liǔ, jī bài liáng bīng, huán pō yǒu gōng, zhuāng zōng láo zhī yuē: rú shì yì pò tǐ xié? rén zhě zhī yǒng, hé qí zhuàng yě!
任圜,京兆三原人也。為人明敏,善談辯,見者愛其容止,及聞其論議縱橫, 益皆悚動。李嗣昭節度昭義,辟圜觀察支使。梁兵築夾城圍潞州,逾年而晉王薨, 晉兵救潞者皆解去。嗣昭危甚,問圜去就之計,圜勸嗣昭堅守以待,不可有二心。 已而莊宗攻破梁夾城,聞圜為嗣昭畫守計,甚嘉之,由是益知名。其後嗣昭與莊宗 有隙,圜數奉使往來,辨釋讒構,嗣昭卒免於禍,圜之力也。嗣昭從莊宗戰胡柳, 擊敗梁兵,圜頗有功,莊宗勞之曰:「儒士亦破體邪?仁者之勇,何其壯也!」
zhāng wén lǐ shì wáng róng, zhuāng zōng qiǎn sì zhāo tǎo zhī. sì zhāo zhàn mò, huán dài jiāng qí jūn, hào lìng yán sù. jì ér wén lǐ zi chù qiú děng bì chéng jiān shǒu, bù kě xià, huán shù yǐ huò fú yù zhèn rén, zhèn rén xìn zhī. huán cháng yōng bīng zhì chéng xià, chù qiú dēng chéng hū huán yuē: chéng zhōng bīng shí jù jǐn, ér jiǔ kàng wáng shī, ruò ní shǒu zì guī, jù wú yǐ sāi zé, xìng gōng jiàn āi, zhǐ qí shēng lù. huán gào zhī yuē: yǐ zi xiān rén, gù nán róng dài, rán fá bù jí sì, zi kě cóng qīng. qí rú jù shǒu jīng nián, shāng wú dà jiāng, yī zhāo kùn jié, fāng bù kuǎn chéng, yǐ cǐ jì zhī, zi yì nán miǎn. rán zuò ér dài bì, hé ruò fú ér qí mìng? chù qiú liú tì yuē: gōng yán shì yě! nǎi qiǎn zi sòng zhuàng qǐ xiáng, rén jiē chēng huán qí yán bù qī. jì ér tuó jiāng gōng pò zhèn zhōu, chù qiú suī jiàn shā, ér zhèn zhī lì mín yǐ cháng qǐ xiáng, gù dé bǎo qí jiā zú zhě shén zhòng.
張文禮弒王鎔,莊宗遣嗣昭討之。嗣昭戰歿,圜代將其軍,號令嚴肅。既而文 禮子處球等閉城堅守,不可下,圜數以禍福諭鎮人,鎮人信之。圜嘗擁兵至城下, 處球登城呼圜曰:「城中兵食俱盡,而久抗王師,若泥首自歸,懼無以塞責,幸公 見哀,指其生路。」圜告之曰:「以子先人,固難容貸,然罰不及嗣,子可從輕。 其如拒守經年,傷吾大將,一朝困竭,方布款誠,以此計之,子亦難免。然坐而待 斃,曷若伏而俟命?」處球流涕曰:「公言是也!」乃遣子送狀乞降,人皆稱圜其 言不欺。既而佗將攻破鎮州,處球雖見殺,而鎮之吏民以嘗乞降,故得保其家族者 甚眾。
qí hòu yǐ zhèn zhōu wèi běi jīng, bài huán gōng bù shàng shū, jiān zhēn dìng yǐn běi jīng fù liú shǒu zhī liú shǒu shì, wèi zhèng yǒu huì ài. míng nián, guō chóng tāo jiān lǐng chéng dé jūn jié dù shǐ, gǎi huán xíng jūn sī mǎ, réng zhī zhēn dìng fǔ shì. huán yǔ chóng tāo sù xiāng shàn, yòu wèi qí sī mǎ, chóng tāo yīn yǐ zhèn zhōu shì tuō zhī, ér huán duō suǒ wéi yì. chū, huán tuī guān zhāng péng wèi rén qīng xiǎn tān dú, huán bù néng chá, xìn rèn zhī, duō wèi qí suǒ mài. jí chóng tāo lǐng zhèn, péng wèi huán móu yǐn qí gōng xiè qián. zhuāng zōng qiǎn huàn zhě xuǎn gù zhào wáng shí gōng rén bǎi yú, yǒu xǔ shì zhě yóu yǒu sè, péng lù shǒu zhě nì zhī. hòu shì jué, zhào péng yì jīng shī, jiāng zuì zhī, péng jù, xī yǐ qián suǒ yǐn gōng qián bù shū xiàn chóng tāo, chóng tāo shēn dé péng, bù shā, yóu shì yǔ huán yǒu xì. tóng guāng sān nián, huán bà sī mǎ, shǒu gōng bù shàng shū.
其後以鎮州為北京,拜圜工部尚書,兼真定尹、北京副留守知留守事,為政有 惠愛。明年,郭崇韜兼領成德軍節度使,改圜行軍司馬,仍知真定府事。圜與崇韜 素相善,又為其司馬,崇韜因以鎮州事托之,而圜多所違異。初,圜推官張彭為人 傾險貪黷,圜不能察,信任之,多為其所賣。及崇韜領鎮,彭為圜謀隱其公廨錢。 莊宗遣宦者選故趙王時宮人百餘,有許氏者尤有色,彭賂守者匿之。後事覺,召彭 詣京師,將罪之,彭懼,悉以前所隱公錢簿書獻崇韜,崇韜深德彭,不殺,由是與 圜有隙。同光三年,圜罷司馬,守工部尚書。
wèi wáng jì jí jì chóng tāo fá shǔ, jù huán gōng jǐ yú hòu, nǎi pì huán cān wèi wáng jūn shì. shǔ miè, biǎo huán qián nán jié dù shǐ, huán kěn cí bù jiù. jì jí shā chóng tāo, yǐ huán dài jiāng qí jūn ér xuán. kāng yán xiào fǎn, jì jí qiǎn huán jiāng sān qiān rén, huì dǒng zhāng mèng zhī xiáng děng bīng, jī bài yán xiào yú hàn zhōu, ér wèi wáng xiān zhì wèi nán, zì shā, huán xī jiāng qí jūn yǐ dōng. míng zōng jiā qí gōng, bài huán tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jiān pàn sān sī. shì shí, míng zōng xīn zhū kǒng qiān, huán xuǎn pì cái jùn, yì jué jiǎo xìng, gōng sī gěi zú, tiān xià biàn zhī.
魏王繼岌暨崇韜伐蜀,懼圜攻己於後,乃辟圜參魏王軍事。蜀滅,表圜黔南節 度使,圜懇辭不就。繼岌殺崇韜,以圜代將其軍而旋。康延孝反,繼岌遣圜將三千 人,會董璋、孟知祥等兵,擊敗延孝於漢州,而魏王先至渭南,自殺,圜悉將其軍 以東。明宗嘉其功,拜圜同中書門下平章事,兼判三司。是時,明宗新誅孔謙,圜 選辟才俊,抑絕僥倖,公私給足,天下便之。
shì qiū, wéi shuō dòu lú gé bà xiāng, huán yǔ ān zhòng huì zhèng jué kǒng xún yì zé dāng wèi xiāng zhě, huán yì shǔ lǐ qí, ér jué xún yǎ bù yù qí wèi xiāng, wèi zhòng huì yuē: lǐ qí fēi wú wén yì, dàn bù lián ěr! zǎi xiàng, duān fāng yǒu qì dù zhě zú yǐ wèi zhī, tài cháng qīng cuī xié kě yě. zhòng huì yǐ wèi rán. tuó rì, míng zōng wèn shuí kě xiāng zhě, zhòng huì jí yǐ xié duì. huán qián zhēng yuē: zhòng huì wèi ān cháo tíng rén wù, wèi rén suǒ mài. tiān xià jiē zhī cuī xié bù shí wén zì, ér xū yǒu yí biǎo, hào wèi méi zì bēi. chén yǐ bì xià wù jiā cǎi zhuó, wú gōng xìng jìn, cǐ bù zhī shū, yǐ chén yī rén qǔ xiào zú yǐ, xiàng wèi yǒu jǐ, qǐ róng gèng yì xiào duān? míng zōng yuē: zǎi xiàng zhòng wèi, qīng děng gèng zì xiáng shěn. rán wú zài fān shí, shí yì zhōu cì shǐ wéi sù, shì yán sù míng jiā zǐ, qiě dài wǒ shén hòu, zhì zhī cǐ wèi kě hū? sù huò wèi kě, zé féng shū jì xiān cháo pàn guān, chēng wèi zhǎng zhě, kě yǐ xiāng yǐ! féng shū jì zhě, dào yě. yì wèi jué, zhòng huì děng tuì xiū yú zhōng xìng diàn kuò xià, kǒng xún bù yī, fú yī ér qù, xíng qiě mà yuē: tiān xià shì yī zé rèn huán, èr zé rèn huán, huán nǎi hé rén! huán wèi zhòng huì yuē: lǐ qí cái yì, kě jiān shí bèi bǎi rén, ér chán fū qiǎo jǔ, jì hài qí néng, ruò shě qí ér xiāng xié, rú qì sū hé zhī wán ér qǔ qiāng liáng zhī zhuǎn yě! zhòng huì xiào ér zhǐ. rán zhòng huì zhōng yǐ xún yán wèi xìn, jū yuè yú, xié yǔ féng dào jiē bài xiāng. xié zài xiàng wèi shù nián, rén duō chī qí suǒ wèi, rán huán yǔ zhòng huì jiāo è zì xié shǐ.
是秋,韋說、豆盧革罷相,圜與安重誨、鄭珏、孔循議擇當為相者,圜意屬李 琪,而珏、循雅不欲琪為相,謂重誨曰:「李琪非無文藝,但不廉耳!宰相,端方 有器度者足以為之,太常卿崔協可也。」重誨以為然。佗日,明宗問誰可相者,重 誨即以協對。圜前爭曰:「重誨未諳朝廷人物,為人所賣。天下皆知崔協不識文字, 而虛有儀表,號為『沒字碑』。臣以陛下誤加采擢,無功幸進,此不知書,以臣一 人取笑足矣,相位有幾,豈容更益笑端?」明宗曰:「宰相重位,卿等更自詳審。 然吾在籓時,識易州刺史韋肅,世言肅名家子,且待我甚厚,置之此位可乎?肅或 未可,則馮書記先朝判官,稱為長者,可以相矣!」馮書記者,道也。議未決,重 誨等退休於中興殿廓下,孔循不揖,拂衣而去,行且罵曰:「天下事一則任圜,二 則任圜,圜乃何人!」圜謂重誨曰:「李琪才藝,可兼時輩百人,而讒夫巧沮,忌 害其能,若舍琪而相協,如棄蘇合之丸而取蜣良之轉也!」重誨笑而止。然重誨 終以循言為信,居月余,協與馮道皆拜相。協在相位數年,人多嗤其所為,然圜與 重誨交惡自協始。
gù shì, shǐ chén chū sì fāng, jiē zì hù bù gěi quàn, zhòng huì zòu qǐng zì nèi chū, huán yǐ gù shì zhēng zhī, bù néng dé, suì yǔ zhòng huì biàn yú dì qián, huán shēng sè jù lì. míng zōng bà cháo, hòu gōng pín yù yíng qián wèn yuē: yǔ zhòng huì lùn zhě shuí? míng zōng yuē: zǎi xiàng yě. gōng rén zòu yuē: qiè zài zhǎng ān, jiàn zǎi xiàng zòu shì, wèi cháng rú cǐ, gài qīng dà jiā ěr! míng zōng yóu shì bù yuè, ér shǐ chén gěi quàn zú zì nèi chū, huán yì fèn jǔ. zhòng huì cháng guò huán, huán chū jì, shàn gē ér yǒu sè, zhòng huì yù zhī, huán bù yǔ, yóu shì èr rén yì xiāng è. ér huán jù qiú bà zhí, nǎi bà wèi tài zǐ shǎo bǎo. huán bù zì ān, yīn qǐng zhì shì, tuì jū yú cí zhōu.
故事,使臣出四方,皆自戶部給券,重誨奏請自內出,圜以故事爭之,不能得, 遂與重誨辨於帝前,圜聲色俱厲。明宗罷朝,後宮嬪御迎前問曰:「與重誨論者誰?」 明宗曰:「宰相也。」宮人奏曰:「妾在長安,見宰相奏事,未嘗如此,蓋輕大家 耳!」明宗由是不悅,而使臣給券卒自內出,圜益憤沮。重誨嘗過圜,圜出妓,善 歌而有色,重誨欲之,圜不與,由是二人益相惡。而圜遽求罷職,乃罷為太子少保。 圜不自安,因請致仕,退居於磁州。
zhū shǒu yīn fǎn yú biàn zhōu, zhòng huì wū huán yǔ shǒu yīn lián móu, qiǎn rén jiǎo zhì shā zhī. huán shòu mìng yí rán, jù zú hān yǐn ér sǐ. míng zōng zhī ér bù wèn, wèi xià zhào, zuò huán yǔ shǒu yīn tōng shū ér yán shè yuàn wàng. mǐn dì jí wèi, zèng huán tài fù.
硃守殷反於汴州,重誨誣圜與守殷連謀,遣人矯制殺之。圜受命怡然,聚族酣 飲而死。明宗知而不問,為下詔,坐圜與守殷通書而言涉怨望。愍帝即位,贈圜太 傅。
zhào fèng
○趙鳳
zhào fèng, yōu zhōu rén yě, shǎo yǐ rú xué zhī míng. yàn wáng liú shǒu guāng shí, xī qíng yàn rén yǐ wèi bīng, fèng jù, yīn kūn wèi sēng, yī yàn wáng dì shǒu qí zì nì. shǒu qí bēn liáng, liáng yǐ shǒu qí wèi bó zhōu cì shǐ, fèng wèi qí pàn guān. shǒu qí zú, fèng qù wèi yùn zhōu jié dù pàn guān. jìn qǔ yùn zhōu, zhuāng zōng wén fèng míng, dé zhī xǐ, yǐ wèi hù luán xué shì. zhuāng zōng jí wèi, bài fèng zhōng shū shè rén hàn lín xué shì.
趙鳳,幽州人也,少以儒學知名。燕王劉守光時,悉黥燕人以為兵,鳳懼,因 髡為僧,依燕王弟守奇自匿。守奇奔梁,梁以守奇為博州刺史,鳳為其判官。守奇 卒,鳳去為鄆州節度判官。晉取鄆州,莊宗聞鳳名,得之喜,以為扈鑾學士。莊宗 即位,拜鳳中書舍人、翰林學士。
zhuāng zōng jí liú huáng hòu xìng hé nán yǐn zhāng quán yì dì, jiǔ hān, mìng huáng hòu bài quán yì wèi fù. míng rì, qiǎn huàn zhě mìng xué shì zuò jiān shàng quán yì, yǐ fù shì zhī, fèng shàng shū jí yán qí bù kě. quán yì yǎng zi hǎo jì sūn fàn fǎ sǐ, huàn guān líng rén jì qí zī cái, gù qǐng jí méi, fèng yòu shàng shū yán: jì sūn wèi quán yì yǎng zi, bù yí yǒu bié jí zhī cái, ér yú fǎ bù zhì jí méi, xíng rén lì cái, bù kě yǐ shì tiān xià. shì shí, huáng hòu jí qún xiǎo yòng shì, fèng yán jiē bù jiàn nà.
莊宗及劉皇后幸河南尹張全義第,酒酣,命皇后拜全義為父。明日,遣宦者命 學士作箋上全義,以父事之,鳳上書極言其不可。全義養子郝繼孫犯法死,宦官、 伶人冀其貲財,固請籍沒,鳳又上書言:「繼孫為全義養子,不宜有別籍之財,而 於法不至籍沒,刑人利財,不可以示天下。」是時,皇后及群小用事,鳳言皆不見 納。
míng zōng wǔ jūn, bù tōng wén zì, sì fāng zhāng zòu, cháng shǐ ān zhòng huì dú zhī. zhòng huì yì bù zhī shū, zòu dú duō bù chēng zhǐ. kǒng xún jiào zhòng huì qiú rú zhě zhì zhī zuǒ yòu, ér liǎng rén jiē bù zhī táng gù shì, yú shì zhì duān míng diàn xué shì, yǐ féng dào jí fèng wèi zhī.
明宗武君,不通文字,四方章奏,常使安重誨讀之。重誨亦不知書,奏讀多不 稱旨。孔循教重誨求儒者置之左右,而兩人皆不知唐故事,於是置端明殿學士,以 馮道及鳳為之。
fèng hǎo zhí yán ér xìng gāng qiáng, sù yǔ rèn huán shàn, zì huán wèi xiāng, pō jiàn jìn zhī. chū, duān míng diàn xué shì bān zài hàn lín xué shì xià, ér jié xián yòu zài guān xià. míng nián, fèng qiān lǐ bù shì láng, yīn fěng huán shēng xué shì yú guān shàng, yòu zhào bān zài hàn lín xué shì shàng. huán wèi zhòng huì suǒ shā, ér wū yǐ móu fǎn. shì shí, zhòng huì fāng yòng shì, suī míng zōng bù néng jié yě, fèng dú hào kū hū zhòng huì yuē: rèn huán tiān xià yì shì, qǐ kěn móu fǎn! ér gōng shā zhī, hé yǐ shì tiān xià? zhòng huì cán bù néng duì.
鳳好直言而性剛強,素與任圜善,自圜為相,頗薦進之。初,端明殿學士班在 翰林學士下,而結銜又在官下。明年,鳳遷禮部侍郎,因諷圜升學士於官上,又詔 班在翰林學士上。圜為重誨所殺,而誣以謀反。是時,重誨方用事,雖明宗不能詰 也,鳳獨號哭呼重誨曰:「任圜天下義士,豈肯謀反!而公殺之,何以示天下?」 重誨慚不能對。
shù shì zhōu xuán bào yǐ xiāng fǎ yán rén shì duō zhōng, zhuāng zōng yóu xìn zhòng zhī, yǐ wèi běi jīng xún guān. míng zōng wèi nèi yá zhǐ huī shǐ, zhòng huì yù shì xuán bào, nǎi shǐ tuó rén yǔ míng zōng yì fú, ér zuò míng zōng yú xià zuò, zhào xuán bào xiāng zhī, xuán bào yuē: nèi yá, guì jiāng yě, cǐ bù zú dāng zhī. nǎi zhǐ míng zōng yú xià zuò yuē: cǐ shì yě! yīn wèi míng zōng yán qí hòu guì bù kě yán. míng zōng jí wèi, sī xuán bào yǐ wèi shén, jiāng zhào zhì jīng shī, fèng jiàn yuē: hǎo è, shàng suǒ shèn yě. jīn bì xià shén qí shù ér zhào zhī, zé qīng guó zhī rén, jiē jiāng bēn zǒu jí xiōng zhī shuō, zhuǎn xiāng huò luàn, wèi huàn bù xì. míng zōng suì bù fù zhào.
術士周玄豹以相法言人事多中,莊宗尤信重之,以為北京巡官。明宗為內衙指 揮使,重誨欲試玄豹,乃使佗人與明宗易服,而坐明宗於下坐,召玄豹相之,玄豹 曰:「內衙,貴將也,此不足當之。」乃指明宗於下坐曰:「此是也!」因為明宗 言其後貴不可言。明宗即位,思玄豹以為神,將召至京師,鳳諫曰:「好惡,上所 慎也。今陛下神其術而召之,則傾國之人,皆將奔走吉凶之說,轉相惑亂,為患不 細。」明宗遂不復召。
zhū shǒu yīn fǎn, míng zōng xìng biàn zhōu, shǒu yīn yǐ zhū, yòu zhào xìng yè. shì shí, cóng jià zhū jūn fāng zì hé nán xǐ jiā zhì biàn, bù yù běi xíng, jūn zhōng wèi zhī xiōng xiōng. ér dìng zhōu wáng dōu yǐ wèi tiān zǐ xìng biàn zhōu zhū shǒu yīn, yòu xìng yè yǐ tú jǐ, yīn yí bù zì ān. zǎi xiàng lǜ bǎi guān yì gé, qǐng bà xìng yè, míng zōng bù tīng, rén qíng dà kǒng, qún chén bù fù gǎn yán. fèng shǒu shū zé ān zhòng huì, yán shén qiè zhí, zhòng huì yǐ bái, suì bà xìng.
硃守殷反,明宗幸汴州,守殷已誅,又詔幸鄴。是時,從駕諸軍方自河南徙家 至汴,不欲北行,軍中為之洶洶。而定州王都以為天子幸汴州誅守殷,又幸鄴以圖 己,因疑不自安。宰相率百官詣閣,請罷幸鄴,明宗不聽,人情大恐,群臣不復敢 言。鳳手疏責安重誨,言甚切直,重誨以白,遂罷幸。
yǒu sēng yóu xī yù, dé fó yá yǐ xiàn, míng zōng yǐ shì dà chén. fèng yán: shì chuán fó yá shuǐ huǒ bù néng shāng, qǐng yàn qí zhēn wěi. yīn yǐ fǔ zhuó zhī, yīng shǒu ér suì. shì shí, gōng zhōng shī wù yǐ jí shù qiān, yīn fèng suì zhī nǎi zhǐ.
有僧游西域,得佛牙以獻,明宗以示大臣。鳳言:「世傳佛牙水火不能傷,請 驗其真偽。」因以斧斫之,應手而碎。是時,宮中施物已及數千,因鳳碎之乃止。
tiān chéng sì nián xià, bài mén xià shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. mì shū shǎo jiān yú jiào zhě, zì zhuāng zōng shí yǔ fèng jù wèi hàn lín xué shì, ér jiào yì jié zhí gǎn yán, yǔ fèng sù shàn. jí fèng yǐ guì, ér jiào jiǔ bù qiān, zì yǐ cái míng zài fèng shàng ér bù yòng, yīn yǔ xiāo xī fǔ shù fēi chì shí zhèng, yóu dǐ zī fèng, fèng xīn xián zhī, wèi yǒu yǐ fā. ér jiào yǔ lín jiā zhēng shuǐ dòu, wèi ān zhòng huì suǒ nù, fèng jí zuǒ qiān jiào mì shū shǎo jiān. jiào yīn bèi jiǔ wǎng jiàn fèng, fèng zhī qí bì bù xùn, nǎi cí yǐ mù fā, jiào gòu zhí lì, yòu nì yú cóng zhě zhí lú ér qù. shěng lì bái fèng, jiào nì yú kè cì, qiě gòu fèng. fèng yǐ qí shì wén, míng zōng xià zhào duó jiào guān, zhǎng liú wǔ zhōu bǎi xìng, yòu liú zhèn wǔ, tiān xià yuān zhī.
天成四年夏,拜門下侍郎、同中書門下平章事。秘書少監於嶠者,自莊宗時與 鳳俱為翰林學士,而嶠亦訐直敢言,與鳳素善。及鳳已貴,而嶠久不遷,自以材名 在鳳上而不用,因與蕭希甫數非斥時政,尤詆訾鳳,鳳心銜之,未有以發。而嶠與 鄰家爭水竇,為安重誨所怒,鳳即左遷嶠秘書少監。嶠因被酒往見鳳,鳳知其必不 遜,乃辭以沐發,嶠詬直吏,又溺於從者直盧而去。省吏白鳳,嶠溺於客次,且詬 鳳。鳳以其事聞,明宗下詔奪嶠官,長流武州百姓,又流振武,天下冤之。
qí hòu ān zhòng huì wèi biān yàn wēn děng gào biàn, míng zōng zhào yàn wēn děng tíng jié, jù fú qí zhà, jí zhǎn zhī. hòu shù rì, fèng zòu shì zhōng xìng diàn, qǐ yuē: chén wén jiān rén yǒu wū zhòng huì zhě. míng zōng yuē: cǐ xián shì, zhèn yǐ chù zhì zhī, qīng kě wú wèn yě. fèng yuē: chén suǒ wén zhě, xì guó jiā lì hài, bì xià bù kě yǐ wèi xián. yīn zhǐ diàn wū yuē: cǐ diàn suǒ yǐ zūn yán hóng zhuàng zhě, dòng liáng zhù shí zhī suǒ fú chí yě, ruò zhé qí yī dòng, qù qí yī zhù, zé qīng wēi yǐ. dà chén, guó zhī dòng liáng zhù shí yě, qiě zhòng huì qǐ wēi jiàn, lì jiān wēi, zhì bì xià wèi zhōng xìng zhǔ, ān kě shǐ jiān rén dòng yáo! míng zōng gǎi róng xiè zhī yuē: qīng yán shì yě. suì zú yàn wēn děng sān jiā.
其後安重誨為邊彥溫等告變,明宗詔彥溫等廷詰,具伏其詐,即斬之。後數日, 鳳奏事中興殿,啟曰:「臣聞奸人有誣重誨者。」明宗曰:「此閒事,朕已處置之, 卿可無問也。」鳳曰:「臣所聞者,系國家利害,陛下不可以為閒。」因指殿屋曰: 「此殿所以尊嚴宏壯者,棟樑柱石之所扶持也,若折其一棟,去其一柱,則傾危矣。 大臣,國之棟樑柱石也,且重誨起微賤,歷艱危,致陛下為中興主,安可使奸人動 搖!」明宗改容謝之曰:「卿言是也。」遂族彥溫等三家。
qí hòu zhòng huì dé zuì, qún chén wú gǎn yán zhě, dú fèng shù yán zhòng huì jǐn zhōng. míng zōng yǐ fèng wèi péng dǎng, bà wèi ān guó jūn jié dù shǐ. fèng zài zhèn suǒ de fèng lù, xī yǐ fēn jiāng xiào bīn kè. fèi dì rù lì, zhào wèi tài zǐ tài bǎo. bìng zú jū yú jiā, jí dǔ, zì shì, tóu shī ér tàn yuē: wú jiā shì wú wǔ shí zhě, yòu jiē qióng jiàn, wú jīn shòu guò qí shù ér fù guì, fù hé qiú zāi! qīng tài èr nián zú yú jiā.
其後重誨得罪,群臣無敢言者,獨鳳數言重誨盡忠。明宗以鳳為朋黨,罷為安 國軍節度使。鳳在鎮所得俸祿,悉以分將校賓客。廢帝入立,召為太子太保。病足 居於家,疾篤,自筮,投蓍而嘆曰:「吾家世無五十者,又皆窮賤,吾今壽過其數 而富貴,復何求哉!」清泰二年卒於家。
lǐ xí jí
○李襲吉
lǐ xí jí, fù tú, luò yáng rén, huò yuē táng xiāng lín fǔ zhī hòu yě. gān fú zhōng, xí jí jǔ jìn shì, wèi hé zhōng jié dù shǐ lǐ dōu què yán pàn guān. hòu qù zhī jìn, jìn wáng yǐ wèi yú cì lìng, suì wèi zhǎng shū jì. xí jí bó xué, duō zhī táng gù shì. qiān jié dù fù shǐ, guān zhì jiàn yì dài fū. jìn wáng yǔ liáng yǒu xì, jiāo bīng lěi nián, hòu jìn wáng shù kùn, yù yǔ liáng tōng hé, shǐ xí jí wèi shū yù liáng, cí shén biàn lì. liáng tài zǔ shǐ rén dú zhī, zhì yú dú shǒu zūn quán, jiāo xiāng yú mù yè, jīn gē tiě mǎ, róu jiàn yú míng shí, tàn yuē: lǐ gōng pì chù yī yú, yǒu shì rú cǐ, shǐ wú dé zhī, fù hǔ yǐ yì yě! gù qí cóng shì jìng xiáng yuē: shàn wèi wǒ dá zhī. jí xiáng suǒ dá, shū cí bù gōng, ér xí jí zhī shū, duō chuán yú shì. xí jí wèi rén tián dàn, yǐ wén cí zì yú, tiān yòu sān nián zú. yǐ lú rǔ bì dài wèi fù shǐ.
李襲吉,父圖,洛陽人,或曰唐相林甫之後也。乾符中,襲吉舉進士,為河中 節度使李都搉鹽判官。後去之晉,晉王以為榆次令,遂為掌書記。襲吉博學,多知 唐故事。遷節度副使,官至諫議大夫。晉王與梁有隙,交兵累年,後晉王數困,欲 與梁通和,使襲吉為書諭梁,辭甚辨麗。梁太祖使人讀之,至於「毒手尊拳,交相 於暮夜,金戈鐵馬,蹂踐於明時」,嘆曰:「李公僻處一隅,有士如此,使吾得之, 傅虎以翼也!」顧其從事敬翔曰:「善為我答之。」及翔所答,書辭不工,而襲吉 之書,多傳於世。襲吉為人恬淡,以文辭自娛,天祐三年卒。以盧汝弼代為副使。
rǔ bì gōng shū huà, ér wén cí bù jí xí jí. qí fù jiǎn qiú wèi hé dōng jié dù shǐ, wèi táng míng jiā, gù rǔ bì yì duō zhī táng gù shì. jìn wáng hōng, zhuāng zōng sì wèi jìn wáng, chéng zhì fēng bài guān jué jiē chū rǔ bì. shí bā nián, zú.
汝弼工書畫,而文辭不及襲吉。其父簡求為河東節度使,為唐名家,故汝弼亦 多知唐故事。晉王薨,莊宗嗣為晉王,承制封拜官爵皆出汝弼。十八年,卒。
zhuāng zōng jí wèi, zèng xí jí lǐ bù shàng shū rǔ bì bīng bù shàng shū.
莊宗即位,贈襲吉禮部尚書、汝弼兵部尚書。
zhāng xiàn
○張憲
zhāng xiàn, zì yǔn zhōng, jìn yáng rén yě. wèi rén shěn jìng guǎ yù, shǎo hǎo xué, néng gǔ qín yǐn jiǔ. zhuāng zōng sù zhī qí wén cí, yǐ wèi tiān xióng jūn jié dù shǐ zhǎng shū jì. zhuāng zōng jí wèi, bài gōng bù shì láng zū yōng shǐ, qiān xíng bù shì láng pàn lì bù quán dōng dōu fù liú shǒu. xiàn jīng yú lì shì, shén yǒu néng zhèng.
張憲,字允中,晉陽人也。為人沈靜寡慾,少好學,能鼓琴飲酒。莊宗素知其 文辭,以為天雄軍節度使掌書記。莊宗即位,拜工部侍郎、租庸使,遷刑部侍郎、 判吏部銓、東都副留守。憲精於吏事,甚有能政。
zhuāng zōng xìng dōng dōu, dìng zhōu wáng dōu lái cháo, zhuāng zōng mìng xiàn zhì jū chǎng, yǔ dōu jī jū. chū, zhuāng zōng jiàn hào yú dōng dōu, yǐ jū chǎng wèi jí wèi tán, yú shì xiàn yán: jí wèi tán, wáng zhě suǒ yǐ xìng yě. hàn hào nán wèi fán yáng tán, zhì jīn jiē zài, bù kě huǐ. nǎi bié zhì gōng xī wèi jū chǎng, chǎng wèi chéng, zhuāng zōng nù, mìng liǎng yú hòu jí huǐ tán yǐ wèi chǎng. xiàn tuì ér tàn yuē: cǐ bù xiáng zhī zhào yě!
莊宗幸東都,定州王都來朝,莊宗命憲治鞠場,與都擊鞠。初,莊宗建號於東 都,以鞠場為即位壇,於是憲言:「即位壇,王者所以興也。漢鄗南、魏繁陽壇, 至今皆在,不可毀。」乃別治宮西為鞠場,場未成,莊宗怒,命兩虞候亟毀壇以為 場。憲退而嘆曰:「此不祥之兆也!」
chū, míng zōng běi fá qì dān, qǔ wèi kǎi zhàng yǐ gěi jūn, yǒu xì kǎi wǔ bǎi, xiàn suì gěi zhī ér bù yǐ wén. zhuāng zōng zhì wèi, dà nù, zé xiàn chí zì qǔ zhī, zuǒ yòu jiàn zhī nǎi zhǐ. yòu wèn xiàn kù qián jǐ hé. xiàn shàng kù bù yǒu qián sān wàn mín, zhuāng zōng yì nù, wèi qí bì líng shǐ yàn qióng yuē: wǒ yǔ qún chén yǐn bó, xū qián shí yú wàn, ér xiàn yǐ gù zhǐ gěi wǒ. wǒ wèi dù hé shí, kù qián cháng bǎi wàn mín, jīn fù hé zài? yàn qióng wèi xiàn jiě zhī nǎi yǐ.
初,明宗北伐契丹,取魏鎧仗以給軍,有細鎧五百,憲遂給之而不以聞。莊宗 至魏,大怒,責憲馳自取之,左右諫之乃止。又問憲庫錢幾何。憲上庫簿有錢三萬 緡,莊宗益怒,謂其嬖伶史彥瓊曰:「我與群臣飲博,須錢十餘萬,而憲以故紙給 我。我未渡河時,庫錢常百萬緡,今復何在?」彥瓊為憲解之乃已。
guō chóng tāo fá shǔ, jiàn xiàn kě rèn wèi xiāng, ér huàn guān líng rén bù yù xiàn zài cháo tíng, shū mì chéng zhǐ duàn huái yuē: zǎi xiàng zài tiān zǐ miàn qián, shì yǒu fēi shì, shàng kě gǎi zuò, yī fāng zhī rèn, gǒu fēi qí rén, zé wèi huàn bù xì. xiàn cái chéng kě yòng, bù rú rèn yǐ yī fāng. nǎi yǐ wèi tài yuán yǐn běi jīng liú shǒu.
郭崇韜伐蜀,薦憲可任為相,而宦官、伶人不欲憲在朝廷,樞密承旨段徊曰: 「宰相在天子面前,事有非是,尚可改作,一方之任,苟非其人,則為患不細。憲 材誠可用,不如任以一方。」乃以為太原尹、北京留守。
zhào zài lǐ zuò luàn, xiàn jiā zài wèi zhōu, zài lǐ shàn dài qí jiā, qiǎn rén yǐ shū zhāo xiàn, xiàn zhǎn qí shǐ, bù fā qí shū ér shàng zhī. zhuāng zōng yù shì, míng zōng rù jīng shī, tài yuán yóu wèi zhī, ér yǒng wáng cún bà bēn yú tài yuán. zuǒ yòu gào xiàn yuē: jīn wèi bīng nán xiàng, zhǔ shàng cún wáng wèi kě zhī, cún bà zhī lái wú zhào shū, ér suǒ chéng mǎ duàn qí qiū, qǐ fēi zhàn bài zhě hū! yí jū zhī yǐ qí mìng. xiàn yuē: wú běn shū shēng, wú chǐ cùn zhī gōng, ér rén zhǔ yù wǒ shén hòu, qǐ yǒu huái èr xīn yǐ xìng biàn, dì kě yǔ zhī jù sǐ ěr! xiàn cóng shì zhāng zhāo yuǎn jiào xiàn fèng biǎo míng zōng yǐ quàn jìn, xiàn tì qì jù zhī. yǐ ér cún bà xuē fà, jiàn běi jīng xún jiǎn fú yàn chāo, yuàn wèi sēng yǐ qiú shēng, yàn chāo huī xià bīng dà zào, shā cún bà. xiàn chū bēn yí zhōu, yì jiàn shā.
趙在禮作亂,憲家在魏州,在禮善待其家,遣人以書招憲,憲斬其使,不發其 書而上之。莊宗遇弒,明宗入京師,太原猶未知,而永王存霸奔於太原。左右告憲 曰:「今魏兵南向,主上存亡未可知,存霸之來無詔書,而所乘馬斷其鞦,豈非戰 敗者乎!宜拘之以俟命。」憲曰:「吾本書生,無尺寸之功,而人主遇我甚厚,豈 有懷二心以幸變,第可與之俱死爾!」憲從事張昭遠教憲奉表明宗以勸進,憲涕泣 拒之。已而存霸削髮,見北京巡檢符彥超,願為僧以求生,彥超麾下兵大噪,殺存 霸。憲出奔沂州,亦見殺。
wū hū! yǔ yú sǐ jié zhī shì, dé sān rén ér shī sān rén yān. gǒng tíng měi yáng wēn zhī sǐ, yǔ jì yǐ āi zhī. zhì yú zhāng xiàn zhī shì, yóu wèi zhī tòng xī yě. yǔ yú jiù shǐ kǎo xiàn shì shí, ér yǒng wáng cún bà fú yàn chāo yǔ xiàn chuán suǒ shū shǐ mò jiē bù tóng, mò de ér kǎo zhèng. gài fāng qí biàn gù cāng zú zhī shí. chuán zhě shī zhī ěr. rán yào qí dà jié, yì kě yǐ jiàn yě, xiàn zhī zhì chéng kě wèi zhōng yǐ. dāng qí bù gù qí jiā, jué zài lǐ ér zhǎn qí shǐ, tì qì yǐ jù zhāo yuǎn zhī shuō, qí zhì shén míng. zhì qí yù yǔ cún bà jù sǐ, jí cún bà bèi shā, fǎn qì tài yuán ér chū bēn, rán yóu bù zhī qí xīn guǒ yù hé wèi yě. ér jiù shǐ shū xiàn zuò qì chéng ér cì sǐ, yǔ yì yǐ wèi bù rán. yǔ zhī yú xiàn gù yù chéng qí měi zhì, ér yào zài xiàn shī qí guān shǒu ér qí sǐ bù míng, gù bù dé liè yú sǐ jié yě.
嗚呼!予於死節之士,得三人而失三人焉。鞏廷美、楊溫之死,予既已哀之。 至於張憲之事,尤為之痛惜也。予於舊史考憲事實,而永王存霸、符彥超與憲傳所 書始末皆不同,莫得而考正。蓋方其變故倉卒之時。傳者失之爾。然要其大節,亦 可以見也,憲之志誠可謂忠矣。當其不顧其家,絕在禮而斬其使,涕泣以拒昭遠之 說,其志甚明。至其欲與存霸俱死,及存霸被殺,反棄太原而出奔,然猶不知其心 果欲何為也。而舊史書憲坐棄城而賜死,予亦以為不然。予之於憲固欲成其美志, 而要在憲失其官守而其死不明,故不得列於死節也。
xiāo xī fǔ
○蕭希甫
xiāo xī fǔ, sòng zhōu rén yě. wèi rén yǒu jī biàn, duō jiǎo jī, shǎo jǔ jìn shì, wèi liáng kāi fēng yǐn yuán xiàng xiān zhǎng shū jì. xiàng xiān wèi qīng zhōu jié dù shǐ, yǐ xī fǔ wèi xún guān. xī fǔ bù lè, nǎi qì qí mǔ qī, biàn xìng míng, wáng zhī zhèn zhōu, zì chēng qīng zhōu zhǎng shū jì, yè zhào wáng wáng róng. róng yǐ xī fǔ wèi cān jūn, yóu bù lè, jū suì yú, yòu wáng zhī yì zhōu, xuē fà wèi sēng, jū bǎi zhàng shān. zhuāng zōng jiāng jiàn guó yú wèi, zhì bǎi guān, qiú tiān xià yǐn yì zhī shì, yōu zhōu lǐ shào hóng jiàn xī fǔ wèi wèi zhōu tuī guān.
蕭希甫,宋州人也。為人有機辯,多矯激,少舉進士,為梁開封尹袁象先掌書 記。象先為青州節度使,以希甫為巡官。希甫不樂,乃棄其母妻,變姓名,亡之鎮 州,自稱青州掌書記,謁趙王王鎔。鎔以希甫為參軍,尤不樂,居歲余,又亡之易 州,削髮為僧,居百丈山。莊宗將建國於魏,置百官,求天下隱逸之士,幽州李紹 宏薦希甫為魏州推官。
zhuāng zōng jí dì wèi, yù yǐ zhī zhì gào, yǒu zhào dìng nèi yàn yí, wèn xī fǔ: shū mì shǐ de zuò fǒu? xī fǔ yǐ wèi bù kě. shū mì shǐ zhāng jū hàn wén zhī nù, wèi xī fǔ yuē: lǎo fū lì shì sān cháo tiān zǐ, jiàn nèi yàn shù bǎi, zi běn tián shè ér, ān zhī gōng jìn shì? xī fǔ bù néng duì. yóu shì huàn guān yòng shì zhě jiē qiè chǐ. zǎi xiàng dòu lú gé děng xī huàn guān zhǐ, gòng pái chì zhī, yǐ wèi jià bù láng zhōng, xī fǔ shī zhì, yóu yàng yàng.
莊宗即帝位,欲以知制誥,有詔定內宴儀,問希甫:「樞密使得坐否?」希甫 以為不可。樞密使張居翰聞之怒,謂希甫曰:「老夫歷事三朝天子,見內宴數百, 子本田舍兒,安知宮禁事?」希甫不能對。由是宦官用事者皆切齒。宰相豆盧革等 希宦官旨,共排斥之,以為駕部郎中,希甫失志,尤怏怏。
zhuāng zōng miè liáng, qiǎn xī fǔ xuān wèi qīng qí, xī fǔ shǐ zhī qí mǔ yǐ sǐ, ér qī yuán shì yì gǎi jià yǐ. xī fǔ nǎi fā āi fú sàng, jū yú wèi zhōu, rén yǒu yǐn hàn lǐ líng shū yǐ jī zhī yuē: lǎo mǔ zhōng táng, shēng qī qù shì. shí jiē chuán yǐ wèi xiào.
莊宗滅梁,遣希甫宣慰青齊,希甫始知其母已死,而妻袁氏亦改嫁矣。希甫乃 發哀服喪,居於魏州,人有引漢李陵書以譏之曰:「老母終堂,生妻去室。」時皆 傳以為笑。
míng zōng jí wèi, zhào wèi jiàn yì dài fū. shì shí, fù zhì guǐ hán, yǐ xī fǔ wèi shǐ, xī fǔ jiàn yán: zì bīng luàn xiāng chéng, wáng gāng dà huài, qīn qī líng duó, yǒu lì zhě shèng. fán lüè rén zhī qī nǚ, zhàn rén zhī tián zhái, jiān zāng zhī lì, xíng yù zhī yuān zhě, hé kě shèng jì? ér guǐ hán yī chū, tóu sù bì duō, zhì yú gōng chén guì qī, yǒu bù dé shéng zhī yǐ fǎ zhě. nǎi zì tiān chéng yuán nián sì yuè èr shí bā rì mèi shuǎng yǐ qián, dà pì yǐ shàng, jiē shè chú zhī, rán hòu chū guǐ hán yǐ shì zhòng. chū, míng zōng yù yǐ xī fǔ wèi jiàn yì dài fū, dòu lú gé wéi shuō pō jǔ nán zhī. qí hòu gé shuō wèi ān zhòng huì suǒ è, xī fǔ xī zhǐ, wū zòu: gé zòng tián kè shā rén, ér shuō yǔ lín rén zhēng jǐng, jǐng yǒu bǎo huò. yǒu sī tuī hé, jǐng zhōng wéi pò fǔ ér yǐ, gé shuō zhōng jiē biǎn sǐ. míng zōng cì xī fǔ bó bǎi pǐ sù mài sān bǎi shí, bài zuǒ sàn qí cháng shì.
明宗即位,召為諫議大夫。是時,復置匭函,以希甫為使,希甫建言:「自兵 亂相乘,王綱大壞,侵欺凌奪,有力者勝。凡略人之妻女,占人之田宅,奸髒之吏, 刑獄之冤者,何可勝紀?而匭函一出,投訴必多,至於功臣貴戚,有不得繩之以法 者。」乃自天成元年四月二十八日昧爽已前,大辟已上,皆赦除之,然後出匭函以 示眾。初,明宗欲以希甫為諫議大夫,豆盧革、韋說頗沮難之。其後革、說為安重 誨所惡,希甫希旨,誣奏:「革縱田客殺人,而說與鄰人爭井,井有寶貨。」有司 推劾,井中惟破釜而已,革、說終皆貶死。明宗賜希甫帛百匹、粟麥三百石,拜左 散騎常侍。
xī fǔ xìng biǎn ér zào jìn, cháng qiǎn rén yè kòu gōng mén shàng biàn, yán hé yàn yá guān lǐ yún gào běn jūn móu fǎn, jié dàn, zhuī wèn wú zhuàng, zhǎn yún, jūn shì yì ān zhòng huì qiú xī fǔ dàn zhī. shì shí, míng zōng jiāng yǒu shì yú nán jiāo, qián zhāi yī rì, qún chén xí yí yú diàn tíng, zǎi xiàng féng dào zhào fèng, hé nán yǐn qín wáng cóng róng, shū mì shǐ ān zhòng huì hòu bān yú yuè huá mén wài. xī fǔ yǔ liǎng shěng bān xiān rù, dào děng zuò kuò xià bù qǐ, jì chū, xī fǔ zhào táng tóu zhí shěng cháo táng qū shǐ guān, zé wèn zǎi xiàng shū mì jiàn liǎng shěng guān hé dé bù qǐ, yīn dà gòu lì. shì yè, tuō jí hái dì. yuè yú, zuò gào lǐ yún shì dòng yáo jūn zhòng, biǎn lán zhōu sī hù cān jūn, zú yú biǎn suǒ.
希甫性褊而躁進,嘗遣人夜叩宮門上變,言河堰牙官李筠告本軍謀反,詰旦, 追問無狀,斬筠,軍士詣安重誨求希甫啖之。是時,明宗將有事於南郊,前齋一日, 群臣習儀於殿廷,宰相馮道、趙鳳,河南尹秦王從榮,樞密使安重誨候班於月華門 外。希甫與兩省班先入,道等坐廓下不起,既出,希甫召堂頭直省朝堂驅使官,責 問宰相、樞密見兩省官何得不起,因大詬詈。是夜,託疾還第。月余,坐告李筠事 動搖軍眾,貶嵐州司戶參軍,卒於貶所。
liú zàn
○劉贊
liú zàn, wèi zhōu rén yě. fù pín wèi xiàn lìng, zàn shǐ jiù xué, yī yǐ qīng bù shān rú, měi shí zé pín zì ròu shí, ér bié yǐ shū shí shí zàn yú chuáng xià, wèi zhī yuē: ròu shí, jūn zhī lù yě, ěr yù zhī, zé qín xué wèn yǐ gàn lù wú ròu fēi ěr zhī shí yě. yóu shì zàn yì lì xué, jǔ jìn shì, wèi luó shào wēi pàn guān, qù wèi zū yōng shǐ zhào yán xún guān, yòu wèi kǒng qiān yán tiě pàn guān. míng zōng shí, lèi qiān zhōng shū shè rén yù shǐ zhōng chéng xíng bù shì láng. shǒu guān yǐ fǎ, quán háo bù kě gàn yǐ sī.
劉贊,魏州人也。父玭為縣令,贊始就學,衣以青布衫襦,每食則玭自肉食, 而別以蔬食食贊於床下,謂之曰:「肉食,君之祿也,爾欲之,則勤學問以干祿; 吾肉非爾之食也。」由是贊益力學,舉進士,為羅紹威判官,去為租庸使趙岩巡官, 又為孔謙鹽鐵判官。明宗時,累遷中書舍人、御史中丞、刑部侍郎。守官以法,權 豪不可干以私。
shì shí, qín wáng cóng róng wò bīng ér jiāo, duō guò shī, yán shì zhě qǐng zhì shī fù yǐ fǔ dào zhī. dà chén wèi wáng, bù gǎn jué qí shì, yīn qǐng wáng dé zì zé, qín wáng jí qǐng zàn, nǎi bài zàn mì shū jiān, wèi qín wáng fù. zàn qì yuē: huò jiāng zhì yǐ! qín wáng suǒ qǐng wáng fǔ yuán shuài guān shǔ shí yú rén, lèi duō fú báo qīng xiǎn zhī tú, rì xiàn yú chǎn yǐ jiāo wáng, dú zàn cóng róng fěng jiàn, lǜ yǐ zhèng dào. qín wáng cháng mìng bīn kè zuò wén yú zuò zhōng, zàn zì yǐ shī fù, chǐ yǔ qún xiǎo bǐ wǔ, suī cāo bǐ miǎn qiáng, yǒu bù yuè zhī sè. qín wáng è zhī, hòu jiè zuǒ yòu zàn lái bù dé tōng, zàn yì bù wǎng, yuè yī zhì fǔ ér yǐ, tuì zé dù mén bù jiāo rén shì.
是時,秦王從榮握兵而驕,多過失,言事者請置師傅以輔道之。大臣畏王,不 敢決其事,因請王得自擇,秦王即請贊,乃拜贊秘書監,為秦王傅。贊泣曰:「禍 將至矣!」秦王所請王府元帥官屬十餘人,類多浮薄傾險之徒,日獻諛諂以驕王, 獨贊從容諷諫,率以正道。秦王嘗命賓客作文於坐中,贊自以師傅,恥與群小比伍, 雖操筆勉強,有不悅之色。秦王惡之,後戒左右贊來不得通,贊亦不往,月一至府 而已,退則杜門不交人事。
yǐ ér qín wáng guǒ bài sǐ, táng dà chén yì wáng shǔ guān dāng zuò zhě, féng dào yuē: yuán shuài pàn guān rèn zàn yǔ qín wáng fēi sù hǎo, ér zài zhí bù yú yuè, zhān shì wáng jū mǐn jí liú zàn jiē yǐ zhèng zhí wèi wáng suǒ è, hé nán fǔ pàn guān sī tú xǔ bìng gào jiā jū jiǔ, jiē yí bù yǔ qí móu. ér zī yì cān jūn gāo niǎn yǔ wáng zuì hòu, niǎn fǎ dāng sǐ, qí yú kě cì dì yuán jiǎn. zhū hóng zhāo yuē: zhū gōng bù zhī qí yì ěr, shǐ qín wáng dé rù guāng zhèng mén, dāng dài zàn děng rú hé? wú tú fù yǒu jiā zú xié! qiě fǎ yǒu shǒu cóng, jīn qín wáng fū fù nán nǚ jiē sǐ, ér zàn děng zhǐ qí yī shēn xìng yǐ! dào děng nán zhī. ér féng yūn yì zhēng bù kě, zàn děng nǎi miǎn sǐ. yú shì lùn gāo niǎn sǐ, ér rèn zàn děng shí qī rén jiē zhǎng liú.
已而秦王果敗死,唐大臣議王屬官當坐者,馮道曰:「元帥判官任贊與秦王非 素好,而在職不逾月,詹事王居敏及劉贊皆以正直為王所惡,河南府判官司徒詡病 告家居久,皆宜不與其謀。而諮議參軍高輦與王最厚,輦法當死,其餘可次第原減。」 硃弘昭曰:「諸公不知其意爾,使秦王得入光政門,當待贊等如何?吾徒復有家族 邪!且法有首從,今秦王夫婦男女皆死,而贊等止其一身幸矣!」道等難之。而馮 贇亦爭不可,贊等乃免死。於是論高輦死,而任贊等十七人皆長流。
chū, zàn wén qín wáng bài, jí bái yī jià lǘ yǐ qí, rén yǒu gào zàn duó guān ér yǐ, zàn yuē: qǐ yǒu tiān zǐ zhǒng sì jiàn shā, ér bīn liáo duó guān zhě hū, bù sǐ xìng yǐ! yǐ ér zàn zhǎng liú lán zhōu bǎi xìng. qīng tài èr nián, zhào guī tián lǐ, xíng zhì shí huì guān, bìng zú.
初,贊聞秦王敗,即白衣駕驢以俟,人有告贊奪官而已,贊曰:「豈有天子冢 嗣見殺,而賓僚奪官者乎,不死幸矣!」已而贊長流嵐州百姓。清泰二年,詔歸田 里,行至石會關,病卒。
hé zàn
○何瓚
hé zàn, mǐn rén yě, táng mò jǔ jìn shì jí dì. zhuāng zōng wèi tài yuán jié dù shǐ, pì wèi pàn guān. zhuāng zōng měi chū zhēng fá, liú zhāng chéng yè shǒu tài yuán, chéng yè zú, zàn dài zhī liú shǒu shì. zàn wèi rén míng mǐn, tōng yú lì shì, wài ruò shū jiǎn ér nèi pō zhōu mì. zhuāng zōng jiàn dà hào yú yè dōu, bài zàn jiàn yì dài fū, zàn lǜ zhuāng zōng shì bù chéng, qiú liú shǒu běi jīng. zàn yǔ míng zōng yǒu jiù, míng zōng jí wèi, zhào hái, jiàn yú nèi diàn, láo wèn jiǔ zhī, yǐ ér yǐ zàn wèi xī chuān jié dù fù shǐ. shì shí, mèng zhī xiáng yǐ yǒu èr zhì, fāng yǐ fù shǐ zhào jì liáng wèi xīn fù, wén zàn dài zhī, jí zòu liú jì liáng, suì gǎi zàn xíng jūn sī mǎ. zàn chǐ yú zì cí, bù dé yǐ ér wǎng, míng zōng cì yǔ shén hòu. chū, zhī xiáng zài běi jīng wèi mǎ bù jūn dōu yú hòu, ér zàn liú shǒu tài yuán, zhī xiáng yǐ jūn lǐ shì zàn, zàn cháng shéng yǐ fǎ, zhī xiáng chū bù lè, jí zàn wèi sī mǎ, yóu miǎn dài zhī shén hòu. zhī xiáng fǎn, bà zàn sī mǎ, zhì zhī sī dì, zàn yǐn hèn ér zú.
何瓚,閩人也,唐末舉進士及第。莊宗為太原節度使,闢為判官。莊宗每出征 伐,留張承業守太原,承業卒,瓚代知留守事。瓚為人明敏,通於吏事,外若疏簡 而內頗周密。莊宗建大號於鄴都,拜瓚諫議大夫,瓚慮莊宗事不成,求留守北京。 瓚與明宗有舊,明宗即位,召還,見於內殿,勞問久之,已而以瓚為西川節度副使。 是時,孟知祥已有二志,方以副使趙季良為心腹,聞瓚代之,亟奏留季良,遂改瓚 行軍司馬。瓚恥於自辭,不得已而往,明宗賜予甚厚。初,知祥在北京為馬步軍都 虞候,而瓚留守太原,知祥以軍禮事瓚,瓚常繩以法,知祥初不樂,及瓚為司馬, 猶勉待之甚厚。知祥反,罷瓚司馬,置之私第,瓚飲恨而卒。