zhū shǒu yīn
○硃守殷
zhū shǒu yīn, shǎo shì táng zhuāng zōng wèi nú, míng yuē huì ér. zhuāng zōng dú shū, huì ér cháng shì zuǒ yòu. zhuāng zōng jí wèi, yǐ qí sī yǎng wèi zhǎng zhí jūn, yǐ shǒu yīn wèi jūn shǐ, gù wèi cháng jīng zhàn zhèn zhī yòng. rán hǎo yán rén yīn sī zhǎng duǎn yǐ zì jié, zhuāng zōng yǐ wèi zhōng, qiān fān hàn mǎ bù jūn dōu yú hòu, shǐ shǒu dé shèng. wáng yàn zhāng gōng dé shèng, shǒu yīn wú bèi, suì pò nán chéng, zhuāng zōng mà yuē: nú cái, guǒ wù yǔ shì! míng zōng qǐng yǐ shǒu yīn xíng jūn fǎ, zhuāng zōng bù tīng. tóng guāng èr nián, lǐng zhèn wǔ jūn jié dù shǐ. shì shí, zhuāng zōng chū rù luò, shǒu yīn xún jiǎn xiào jīng shī, shì ēn jiāo zì, líng wǔ xūn jiù, yǔ líng rén jǐng jìn xiāng wèi biǎo lǐ. wèi wáng jì jí yǐ shā guō chóng tāo, jìn wū zhū yǒu qiān yǔ chóng tāo móu fǎn, zhuāng zōng qiǎn shǒu yīn wéi qí dì ér shā zhī. shì shí, míng zōng zì zhèn zhōu lái cháo, jū yú sī dì. zhuāng zōng fāng huò qún xiǎo, yí jì dà chén, qiǎn shǒu yīn cì chá míng zōng dòng jìng. shǒu yīn yīn shǐ rén gào míng zōng yuē: wèi gāo rén chén zhě shēn wēi, gōng gài tiān xià zhě bù shǎng, gōng kě wèi wèi gāo ér gōng zhe yǐ. yí zì tú guī fān, wú yǔ huò huì yě! míng zōng yuē: wú luò yáng yī pǐ fū ěr, hé néng wèi yě! jì ér míng zōng zú fǎn yú wèi. zhuāng zōng dōng tǎo, shǒu yīn jiāng qí jūn zhèn xuān rén mén wài yǐ qí jià. guō cóng qiān zuò luàn, fàn xìng jiào mén yǐ rù, zhuāng zōng jí zhào shǒu yīn děng jūn, shǒu yīn àn jūn bù dòng. zhuāng zōng dú yǔ zhū wáng huàn guān bǎi yú rén shè zéi, shǒu yīn děng zhōng bù zhì, fāng yí bīng qì běi máng shān xià, wén zhuāng zōng yǐ bēng, jí chí rù gōng zhōng, xuǎn zài pín yù bǎo huò yǐ guī, zòng jūn shì jié lüè, qiǎn rén qù míng zōng rù luò.
硃守殷,少事唐莊宗為奴,名曰會兒。莊宗讀書,會兒常侍左右。莊宗即位, 以其廝養為長直軍,以守殷為軍使,故未嘗經戰陣之用。然好言人陰私長短以自結, 莊宗以為忠,遷蕃漢馬步軍都虞候,使守德勝。王彥章攻德勝,守殷無備,遂破南 城,莊宗罵曰:「駑才,果誤予事!」明宗請以守殷行軍法,莊宗不聽。同光二年, 領鎮武軍節度使。是時,莊宗初入洛,守殷巡檢校京師,恃恩驕恣,凌侮勛舊,與 伶人景進相為表里。魏王繼岌已殺郭崇韜,進誣硃友謙與崇韜謀反,莊宗遣守殷圍 其第而殺之。是時,明宗自鎮州來朝,居於私第。莊宗方惑群小,疑忌大臣,遣守 殷伺察明宗動靜。守殷陰使人告明宗曰:「位高人臣者身危,功蓋天下者不賞,公 可謂位高而功著矣。宜自圖歸籓,無與禍會也!」明宗曰:「吾洛陽一匹夫爾,何 能為也!」既而明宗卒反於魏。莊宗東討,守殷將騎軍陣宣仁門外以俟駕。郭從謙 作亂,犯興教門以入,莊宗亟召守殷等軍,守殷按軍不動。莊宗獨與諸王宦官百餘 人射賊,守殷等終不至,方移兵憩北邙山下,聞莊宗已崩,即馳入宮中,選載嬪御、 寶貨以歸,縱軍士劫掠,遣人趣明宗入洛。
míng zōng jí wèi, bài shǒu yīn tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì hé nán yǐn pàn liù jūn zhū wèi shì. míng nián, qiān xuān wǔ jūn jié dù shǐ. jiǔ yuè, míng zōng zhào xìng biàn zhōu, yì zhě xuān rán, huò yǐ wèi zhēng wú, huò yǐ wèi dōng zhū hóu yǒu qū qiáng zhě, jiāng zhì zhì zhī. shǒu yīn yóu bù zì ān, nǎi shā dōu zhǐ huī shǐ mǎ yàn chāo, bì chéng fǎn. míng zōng xíng zhì jīng shuǐ, wén shǒu yīn fǎn, qiǎn fàn yán guāng chí bīng fù qí chéng. biàn rén kāi mén nà yán guāng, shǒu yīn zì shā qí zú, nǎi yǐn jǐng mìng zuǒ yòu zhǎn zhī. míng zōng zhì biàn zhōu, mìng biān qí shī, xiāo shǒu yú shì qī rì, chuán xùn luò yáng.
明宗即位,拜守殷同中書門下平章事、河南尹、判六軍諸衛事。明年,遷宣武 軍節度使。九月,明宗詔幸汴州,議者喧然,或以為征吳,或以為東諸侯有屈強者, 將制置之。守殷尤不自安,乃殺都指揮使馬彥超,閉城反。明宗行至京水,聞守殷 反,遣范延光馳兵傅其城。汴人開門納延光,守殷自殺其族,乃引頸命左右斬之。 明宗至汴州,命鞭其屍,梟首於市七日,傳徇洛陽。
shǒu yīn zhī jiāng fǎn yě, zhào dōu zhǐ huī shǐ mǎ yàn chāo yǔ jì shì, yàn chāo bù cóng, shǒu yīn shā zhī. míng zōng lián yàn chāo zhī sǐ, yǐ qí zi chéng zuò wèi míng zhōu zhǎng shǐ.
守殷之將反也,召都指揮使馬彥超與計事,彥超不從,守殷殺之。明宗憐彥超 之死,以其子承祚為洺州長史。
dǒng zhāng
○董璋
dǒng zhāng, bù zhī qí shì jiā hé rén yě. shǎo yǔ gāo jì xìng kǒng xún jù wèi biàn zhōu fù rén lǐ ràng jiā tóng. liáng tài zǔ zhèn xuān wǔ, yǎng ràng wèi zi, shì wèi zhū yǒu ràng. qí tóng nú yǐ yǒu ràng gù, jiē dé shì liáng tài zǔ, zhāng yǐ jūn gōng wèi zhǐ huī shǐ. jìn lǐ jì tāo yǐ lù zhōu pàn jiàng liáng, mò dì qiǎn zhāng gōng xià zé zhōu, jí yǐ zhāng wèi cì shǐ.
董璋,不知其世家何人也。少與高季興、孔循俱為汴州富人李讓家僮。梁太祖 鎮宣武,養讓為子,是為硃友讓。其僮奴以友讓故,皆得事梁太祖,璋以軍功為指 揮使。晉李繼韜以潞州叛降梁,末帝遣璋攻下澤州,即以璋為刺史。
liáng wáng, zhāng shì táng wèi bīn níng jié dù shǐ, yǔ guō chóng tāo xiāng shàn. chóng tāo fá shǔ, yǐ zhāng wèi xíng yíng yòu xiāng mǎ bù jūn dōu yú hòu, jūn shì dà xiǎo, jiē yǔ cān jué. shǔ píng, yǐ wèi jiàn nán dōng chuān jié dù shǐ, mèng zhī xiáng zhèn xī chuān. qí hòu, èr rén yǒu yì zhì. ān zhòng huì jū zhōng yòng shì, yì zhě duō yán zhī xiáng bì bù wèi táng yòng, ér néng zhì zhī xiáng zhě zhāng yě, wǎng wǎng chēng zhāng zhōng yì, zhòng huì yǐ wèi rán, pō yōu chǒng zhī, yǐ gù zhāng yì héng.
梁亡,璋事唐為邠寧節度使,與郭崇韜相善。崇韜伐蜀,以璋為行營右廂馬步 軍都虞候,軍事大小,皆與參決。蜀平,以為劍南東川節度使,孟知祥鎮西川。其 後,二人有異志。安重誨居中用事,議者多言知祥必不為唐用,而能制知祥者璋也, 往往稱璋忠義,重誨以為然,頗優寵之,以故璋益橫。
tiān chéng sì nián, míng zōng sì tiān nán jiāo, zhào liǎng chuān gòng zhù nán jiāo wù wǔ shí wàn, shǐ lǐ rén jǔ jī ān zhòng huì shū wǎng yù zhāng, zhāng sù bù kěn chū, zhǐ chū shí wàn ér yǐ. yòu yīn shì yù shā rén jǔ, rén jǔ tì qì ér miǎn, guī yán zhāng bì fǎn. qí hòu shǐ zhě zhì dōng chuān, zhāng yì jù màn, shǐ zhě hái, duō yán zhāng yù fǎn zhuàng. zhòng huì huàn zhī, nǎi shāo zé jiāng lì wèi liǎng chuān cì shǐ, yǐ jīng bīng wèi qí yá wèi, fēn bù qí zhū zhōu. yòu fēn làng zhōu zhì bǎo níng jūn, yǐ rén jǔ wèi jié dù shǐ, qiǎn yáo hóng jiāng bīng qiān rén cóng rén jǔ shù làng zhōu. zhāng jí zhī xiáng jué táng yí jǐ, qiě xuē qí dì, suì lián móu yǐ fǎn. zhāng yīn wèi qí zi qǔ zhī xiáng nǚ yǐ xiāng jié. yòu qiǎn qí jiāng lǐ yàn zhāo è jiàn mén guān wèi qī zhài, yú guān běi zēng zhì guān, hào yǒng dìng. fán táng shù bīng dōng guī zhě, jiē zhē liú zhī, huò qí táo zhě, fù yǐ tiě lóng, huǒ zhì zhī, huò kuī ròu dīng miàn, gē xīn ér dàn. zhǎng xìng yuán nián jiǔ yuè, zhī xiáng gōng xiàn suì zhōu, zhāng gōng xiàn làng zhōu zhí lǐ rén jǔ yáo hóng, jiē shā zhī.
天成四年,明宗祀天南郊,詔兩川貢助南郊物五十萬,使李仁矩齎安重誨書往 諭璋,璋訴不肯出,只出十萬而已。又因事欲殺仁矩,仁矩涕泣而免,歸言璋必反。 其後使者至東川,璋益倨慢,使者還,多言璋欲反狀。重誨患之,乃稍擇將吏為兩 川刺史,以精兵為其牙衛,分布其諸州。又分閬州置保寧軍,以仁矩為節度使,遣 姚洪將兵千人從仁矩戍閬州。璋及知祥覺唐疑己,且削其地,遂連謀以反。璋因為 其子娶知祥女以相結。又遣其將李彥釗扼劍門關為七砦,於關北增置關,號永定。 凡唐戍兵東歸者,皆遮留之,獲其逃者,覆以鐵籠,火炙之,或刲肉釘面,割心而 啖。長興元年九月,知祥攻陷遂州,璋攻陷閬州執李仁矩、姚洪,皆殺之。
chū, zhāng děng fǎn, táng dú zhū zhāng jiā shǔ, zhī xiáng qī zǐ jiē zài chéng dū, qí shū shǔ liú jīng shī zhě jiē bù zhū. shí jìng táng tǎo zhāng děng, bīng jiǔ wú gōng, ér zì guān yǐ xī kuì yùn bù gěi, yuǎn jìn láo bì, míng zōng huàn zhī. ān zhòng huì zì wǎng dū jūn, jìng táng bù nà, zhòng huì suì dé zuì sǐ, jìng táng yì hái. míng zōng nǎi qiǎn xī chuān jìn zòu guān sū yuàn dōng chuān jūn jiāng liú chéng xī guī, yù zhāng děng shǐ gǎi guò. zhī xiáng qiǎn rén gào zhāng, yù yǔ jù xiè guò zì guī, zhāng yuē: táng bù shā mèng gōng jiā zú, yú xī chuān ēn hòu yǐ. wǒ zi sūn hé zài? hé xiè zhī yǒu! zhāng yóu cǐ yí zhī xiáng mài jǐ. sān nián sì yuè, yǐ bīng wàn rén gōng zhī xiáng, zhàn yú mí móu, zhāng dà bài, hái zǒu zǐ zhōu. chū, táng líng zhōu cì shǐ wáng huī dài hái guò zhāng, zhāng yāo liú zhī. zhì shì, huī zhí zhāng shā zhī, chuán qí shǒu yú zhī xiáng.
初,璋等反,唐獨誅璋家屬,知祥妻子皆在成都,其疏屬留京師者皆不誅。石 敬瑭討璋等,兵久無功,而自關以西饋運不給,遠近勞敝,明宗患之。安重誨自往 督軍,敬瑭不納,重誨遂得罪死,敬瑭亦還。明宗乃遣西川進奏官蘇願、東川軍將 劉澄西歸,諭璋等使改過。知祥遣人告璋,欲與俱謝過自歸,璋曰:「唐不殺孟公 家族,於西川恩厚矣。我子孫何在?何謝之有!」璋由此疑知祥賣己。三年四月, 以兵萬人攻知祥,戰於彌牟,璋大敗,還走梓州。初,唐陵州刺史王暉代還過璋, 璋邀留之。至是,暉執璋殺之,傳其首於知祥。
fàn yán guāng
○范延光
fàn yán guāng, zì zi guī, xiāng zhōu lín zhāng rén yě. táng míng zōng wèi jié dù shǐ, zhì yán guāng huī xià, ér wèi zhī qí yě. míng zōng pò yùn zhōu, liáng bīng fāng è yáng liú, qí xiān fēng jiāng kāng yán xiào yīn sòng kuǎn yú míng zōng. míng zōng qiú kě yǐ tōng yán xiào kuǎn yú zhuāng zōng zhě, yán guāng zhé zì qǐng xíng, nǎi huái yán xiào là wán shū, xī jiàn zhuāng zōng zhì zhī, qiě yuē: jīn yán xiào suī yǒu jiàng yì, ér liáng bīng è yáng liú zhě shén shèng, wèi kě tú yě, bù rú zhú lěi mǎ jiā kǒu yǐ tōng wèn yáng. zhuāng zōng yǐ wèi rán. lěi chéng, liáng qiǎn wáng yàn zhāng jí gōng xīn lěi. míng zōng shǐ yán guāng jiān xíng qiú bīng, yè zhì hé shàng, wèi liáng bīng suǒ de, sòng jīng shī, xià yán guāng yù, bàng lüè shù bǎi, xié yǐ bái rèn, yán guāng zhōng bù kěn yán jìn shì. xì zhī shù yuè, shāo wèi yù lì suǒ huò. zhuāng zōng rù biàn, yù lì qù qí zhì gù, bài ér chū zhī. zhuāng zōng jiàn yán guāng, xǐ, bài jiǎn xiào gōng bù shàng shū.
范延光,字子瑰,相州臨漳人也。唐明宗為節度使,置延光麾下,而未之奇也。 明宗破鄆州,梁兵方扼楊劉,其先鋒將康延孝陰送款於明宗。明宗求可以通延孝款 於莊宗者,延光輒自請行,乃懷延孝蠟丸書,西見莊宗致之,且曰:「今延孝雖有 降意,而梁兵扼楊劉者甚盛,未可圖也,不如築壘馬家口以通汶陽。」莊宗以為然。 壘成,梁遣王彥章急攻新壘。明宗使延光間行求兵,夜至河上,為梁兵所得,送京 師,下延光獄,搒掠數百,脅以白刃,延光終不肯言晉事。系之數月,稍為獄吏所 獲。莊宗入汴,獄吏去其桎梏,拜而出之。莊宗見延光,喜,拜檢校工部尚書。
míng zōng shí, wèi xuān huī nán yuàn shǐ. míng zōng xíng xìng biàn zhōu, zhì xíng yáng, zhū shǒu yīn fǎn, yán guāng yuē: shǒu yīn fǎn jī shǐ jiàn, ruò huǎn zhī shǐ de wèi jì, zé chéng jiān ér nán jìn. gù chéng rén zhī wèi bèi zhě, mò ruò jí gōng, chén qǐng qí bīng wǔ bǎi, chí zhì chéng xià, yǐ shén sù hài zhī. nǎi yǐ qí bīng wǔ bǎi, zì mù jí chí zhì bàn yè, xíng èr bǎi lǐ, zhàn yú chéng xià. chí míng, míng zōng yì chí zhì, biàn bīng wàng jiàn tiān zǐ chéng yú, nǎi kāi mén, ér yán guāng xiān rù, yóu xiàng zhàn, shā shāng shén zhòng, shǒu yīn sǐ, biàn zhōu píng.
明宗時,為宣徽南院使。明宗行幸汴州,至滎陽,硃守殷反,延光曰:「守殷 反跡始見,若緩之使得為計,則城堅而難近。故乘人之未備者,莫若急攻,臣請騎 兵五百,馳至城下,以神速駭之。」乃以騎兵五百,自暮疾馳至半夜,行二百里, 戰於城下。遲明,明宗亦馳至,汴兵望見天子乘輿,乃開門,而延光先入,猶巷戰, 殺傷甚眾,守殷死,汴州平。
míng nián, qiān shū mì shǐ, chū wèi chéng dé jūn jié dù shǐ. ān zhòng huì sǐ, fù zhào yán guāng yǔ zhào yán shòu bìng wèi shū mì shǐ. míng zōng wèn yán guāng mǎ shù jǐ hé, duì yuē qí jūn sān wàn wǔ qiān. míng zōng fǔ bì tàn yuē: wú bīng jiān sì shí nián, zì tài zǔ zài tài yuán shí, mǎ shù bù guò qī qiān, zhuāng zōng qǔ hé běi, yǔ liáng jiā zhàn hé shàng, mǎ cái wàn pǐ. jīn yǒu mǎ sān wàn wǔ qiān ér bù néng yì tiān xià, wú lǎo yǐ, mǎ duō nài hé! yán guāng yīn yuē: chén cháng jì, yī mǎ zhī fèi, kě yǎng bù zú wǔ rén, sān wàn wǔ qiān pǐ mǎ, shí wǔ wàn bīng zhī shí yě. míng zōng yuē: féi zhàn mǎ ér jí wú rén, cǐ wú suǒ kuì yě!
明年,遷樞密使,出為成德軍節度使。安重誨死,復召延光與趙延壽並為樞密 使。明宗問延光馬數幾何,對曰「騎軍三萬五千。」明宗撫髀嘆曰:「吾兵間四十 年,自太祖在太原時,馬數不過七千,莊宗取河北,與梁家戰河上,馬才萬匹。今 有馬三萬五千而不能一天下,吾老矣,馬多奈何!」延光因曰:「臣嘗計,一馬之 費,可養步卒五人,三萬五千匹馬,十五萬兵之食也。」明宗曰:「肥戰馬而瘠吾 人,此吾所愧也!」
xià zhōu lǐ rén fú zú, qí zi yí chāo zì lì ér yāo máo jié. míng zōng qiǎn ān cóng jìn dài zhī, yí chāo bù shòu dài. yǐ bīng gōng zhī, jiǔ bù kè. xí zhōu cì shǐ liú suì níng chí yì rù jiàn xiàn cè, yán suī yín èr zhōu zhī rén, jiē yǒu nèi xiàng zhī yì, qǐng chú èr cì shǐ yǐ zhāo xiáng zhī. yán guāng yuē: wáng shī wèn zuì, běn zài yí chāo, xià zhōu yǐ pò, suī yín qǐ zú gù zāi! ruò bù pò xià zhōu, suī dé suī yín, bù néng shǒu yě. suì níng yòu qǐng zì chí rù shuō yí chāo shǐ chū jiàng, yán guāng yuē: yī suì níng, wàn yī shī zhī bù zú xī, suǒ xī zhě cháo tíng dà tǐ yě. shì shí, wáng shū fēi yòng shì, suì níng xiōng dì yǔ shū fēi yǒu jiù, fāng yǐ yǐ méng ēn chǒng, suǒ yán wú bù tīng, ér dà chén yǐ fēi gù, duō bù gǎn zhēng, dú yán guāng cóng róng jǔ zhǐ zhī. míng zōng yǒu jí, bù néng shì cháo, jīng shī zhī rén, xiōng xiōng yì yì, cáng cuàn shān gǔ, huò jì nì yú jūn yíng, yǒu sī bù néng jìn. huò quàn yán guāng yǐ yán fǎ zhì zhī, yán guāng yuē: zhì dòng dāng yǐ jìng, yí shǎo dài zhī. yǐ ér míng zōng jí shǎo jiān, jīng shī nǎi dìng.
夏州李仁福卒,其子彝超自立而邀旄節。明宗遣安從進代之,彝超不受代。以 兵攻之,久不克。隰州刺史劉遂凝馳驛入見獻策,言綏、銀二州之人,皆有內向之 意,請除二刺史以招降之。延光曰:「王師問罪,本在彝超,夏州已破,綏、銀豈 足顧哉!若不破夏州,雖得綏、銀,不能守也。」遂凝又請自馳入說彝超使出降, 延光曰:「一遂凝,萬一失之不足惜,所惜者朝廷大體也。」是時,王淑妃用事, 遂凝兄弟與淑妃有舊,方倚以蒙恩寵,所言無不聽,而大臣以妃故,多不敢爭,獨 延光從容沮止之。明宗有疾,不能視朝,京師之人,洶洶異議,藏竄山谷,或寄匿 於軍營,有司不能禁。或勸延光以嚴法制之,延光曰:「制動當以靜,宜少待之。」 已而明宗疾少間,京師乃定。
shì shí, qín wáng wò bīng jiāo shén, sòng wáng ruò ér qiě zài wài, yì zhě duō shǔ yì yú lù wáng. yán guāng jù huò zhī jí yě, nǎi qiú bà qù. yán shòu yīn chá yán guāng yǒu bì huò yì, yì jù qiú bà. míng zōng zài sān liú zhī, èr rén cí yì kěn zhì, jì zhī yǐ qì. míng zōng bù dé yǐ, nǎi jiē bà zhī, yán guāng fù zhèn chéng dé, ér yòng zhū hóng zhāo féng yūn wèi shū mì shǐ. yǐ ér qín wáng jǔ bīng jiàn zhū, míng zōng bēng, lù wáng fǎn, shā mǐn dì, táng shì dà luàn, hóng zhāo yūn jiē jí huò yǐ sǐ. mò dì fù zhào yán guāng wèi shū mì shǐ, bài xuān wǔ jūn jié dù shǐ. tiān xióng jūn luàn, zhú jié dù shǐ liú yán hào, qiǎn yán guāng tǎo píng zhī, jí yǐ wèi tiān xióng jūn jié dù shǐ.
是時,秦王握兵驕甚,宋王弱而且在外,議者多屬意於潞王。延光懼禍之及也, 乃求罷去。延壽陰察延光有避禍意,亦遽求罷。明宗再三留之,二人辭益懇至,繼 之以泣。明宗不得已,乃皆罷之,延光復鎮成德,而用硃弘昭、馮贇為樞密使。已 而秦王舉兵見誅,明宗崩,潞王反,殺愍帝,唐室大亂,弘昭、贇皆及禍以死。末 帝復詔延光為樞密使,拜宣武軍節度使。天雄軍亂,逐節度使劉延皓,遣延光討平 之,即以為天雄軍節度使。
yán guāng cháng mèng dà shé zì qí rù qí fù, bàn rù ér chè qù zhī, yǐ wèn mén xià shù shì zhāng shēng, zhāng shēng zàn yuē: shé, lóng lèi yě, rù fù nèi, wáng zhě zhī zhào yě. zhāng shēng zì yán guāng wēi shí, yán qí bì guì, yán guāng sù shén zhī, cháng zhì mén xià. yán duō zhé zhōng, suì yǐ qí yán wèi rán, yóu shì pō chù yì zhì. dāng jìn gāo zǔ qǐ tài yuán, mò dì qiǎn yán guāng yǐ bīng èr wàn tún liáo zhōu, yǔ zhào yán shòu jǐ jiǎo. jì ér yán shòu xiān jiàng, yán guāng dú bù jiàng. gāo zǔ jí wèi, yán guāng hè biǎo yòu pō hòu zhū hóu zhì, yòu qí nǚ wèi mò dì zi zhòng měi fēi, yǐ cǐ suì huái fǎn cè. gāo zǔ fēng yán guāng lín qīng wáng yǐ wèi qí xīn.
延光常夢大蛇自臍入其腹,半入而掣去之,以問門下術士張生,張生贊曰: 「蛇,龍類也,入腹內,王者之兆也。」張生自延光微時,言其必貴,延光素神之, 常置門下。言多輒中,遂以其言為然,由是頗畜異志。當晉高祖起太原,末帝遣延 光以兵二萬屯遼州,與趙延壽掎角。既而延壽先降,延光獨不降。高祖即位,延光 賀表又頗後諸侯至,又其女為末帝子重美妃,以此遂懷反側。高祖封延光臨清王以 慰其心。
yǒu píng shān rén mì qióng zhě, wèi chéng dé jūn jié dù shǐ dǒng wēn qí yá nèi zhǐ huī shǐ, hòu wēn qí wèi qì dān suǒ lǔ, qióng nǎi xī shā wēn qí jiā zú, yì zhī yī xué, ér qǔ qí jiā zī jù wàn jì, jìn gāo zǔ rù lì, yǐ qióng wèi qí zhōu fáng yù shǐ, tuó qí zī zhuāng, dào chū yú wèi. yán guāng yīn qiǎn rén yǐ shū zhāo zhī, qióng bù nà, yán guāng nù, xuǎn bīng fú jìng shàng, cì qióng guò, shā zhī yú xià jīn, xī qǔ qí zī, yǐ shù luó zhě wù shā wén. yóu shì gāo zǔ yí qí bì wèi luàn, nǎi xìng biàn zhōu. tiān fú èr nián liù yuè, yán guāng suì fǎn, qiǎn qí yá jiāng sūn ruì chán zhōu cì shǐ féng huī, yǐ bīng èr wàn jù lí yáng, lüè huá wèi. gāo zǔ yǐ yáng guāng yuǎn wèi zhāo tǎo shǐ, yǐn bīng zì huá zhōu dù hú liáng gōng zhī. ruì qīng tuō wú móu, bīng xíng yǐ chāng nǚ shí yú zì suí, zhāng gài cāo shàn, hān gē yǐn shí zì ruò. jūn shì kǔ dà rè, jiē bù wèi yòng. guāng yuǎn dé dié zhě, xún dé qí móu, yòu ruì děng dù hé, bàn jì ér jī zhī, bīng duō nì sǐ, ruì huī tuì zǒu rù wèi, bì bì bù fù chū.
有平山人秘瓊者,為成德軍節度使董溫其衙內指揮使,後溫其為契丹所虜,瓊 乃悉殺溫其家族,瘞之一穴,而取其家貲巨萬計,晉高祖入立,以瓊為齊州防禦使, 橐其貲裝,道出於魏。延光陰遣人以書招之,瓊不納,延光怒,選兵伏境上,伺瓊 過,殺之於夏津,悉取其貲,以戍邏者誤殺聞。由是高祖疑其必為亂,乃幸汴州。 天福二年六月,延光遂反,遣其牙將孫銳、澶州刺史馮暉,以兵二萬距黎陽,掠滑、 衛。高祖以楊光遠為招討使,引兵自滑州渡胡梁攻之。銳輕脫無謀,兵行以娼女十 余自隨,張蓋操扇,酣歌飲食自若。軍士苦大熱,皆不為用。光遠得諜者,詢得其 謀,誘銳等渡河,半濟而擊之,兵多溺死,銳、暉退走入魏,閉壁不復出。
chū, yán guāng fǎn yì wèi jué, ér dé bào jí bù néng xìng, ruì nǎi yīn zhào huī rù chéng. pò yán guāng fǎn, yán guāng huáng huò, suì cóng zhī. gāo zǔ wén yán guāng yòng ruì děng yǐ fǎn, xiào yuē: wú suī bù wǔ, rán cháng cóng míng zōng qǔ tiān xià, gōng jiān pò qiáng duō yǐ. rú yán guāng yǐ fēi wǒ dí, kuàng ruì děng ér xì xié? xíng qǔ rú zǐ ěr! nǎi jué yì tǎo zhī.
初,延光反意未決,而得暴疾不能興,銳乃陰召暉入城。迫延光反,延光惶惑, 遂從之。高祖聞延光用銳等以反,笑曰:「吾雖不武,然嘗從明宗取天下,攻堅破 強多矣。如延光已非我敵,況銳等兒戲邪?行取孺子爾!」乃決意討之。
yán guāng chū wú bì fǎn yì, jí ruì děng bài, yán guāng qiǎn yá jiāng wáng zhī xīn jī biǎo zì guī, gāo zǔ bù jiàn, yǐ zhī xīn shǔ wǔ dé sī. yán guāng yòu fù yáng guāng yuǎn biǎo qǐng jiàng, bù bào, yán guāng suì jiān shǒu. jìn yǐ jiàn shū èr bǎi shè chéng zhōng, xī shè wèi rén, mù néng zhǎn yán guāng zhě. rán wèi chéng jiān nán xià, gōng zhī yú nián bù kè, shī lǎo liáng guì. zōng zhèng chéng shí bó shàng shū jí jiàn, qǐng shè yán guāng, yuàn yǐ dān chē rù shuō ér jiàng zhī. gāo zǔ yì huǐ wù. sān nián jiǔ yuè, shǐ yè zhě rù wèi shè yán guāng, yán guāng nǎi jiàng, cè fēng dōng píng jùn wáng tiān píng jūn jié dù shǐ, cì tiě quàn. jū shù yuè lái cháo, yīn cán qǐng lǎo, yǐ tài zǐ tài shī zhì shì.
延光初無必反意,及銳等敗,延光遣牙將王知新齎表自歸,高祖不見,以知新 屬武德司。延光又附楊光遠表請降,不報,延光遂堅守。晉以箭書二百射城中,悉 赦魏人,募能斬延光者。然魏城堅難下,攻之逾年不克,師老糧匱。宗正丞石帛上 書極諫,請赦延光,願以單車入說而降之。高祖亦悔悟。三年九月,使謁者入魏赦 延光,延光乃降,冊封東平郡王、天平軍節度使,賜鐵券。居數月來朝,因慚請老, 以太子太師致仕。
chū, gāo zǔ shè jiàng yán guāng, yǔ shǐ zhě wèi zhī yuē: xǔ qīng bù sǐ yǐ, ruò jiàng ér shā zhī, hé yǐ xiǎng guó? yán guāng móu yú fù shǐ lǐ shì, shì yuē: zhǔ shàng dūn xìn míng yì, xǔ zhī bù sǐ, zé bù sǐ yǐ. nǎi jiàng. nǎi zhì shì jū jīng shī, suì shí yàn jiàn, gāo zǔ dài zhī yǔ qún chén wú jiān, rán xīn bù yù shǐ zài jīng shī. suì yú, shǐ xuān huī shǐ liú chù ràng zài jiǔ yè guò yán guāng, wèi yuē: shàng qiǎn chù ràng lái shí, shì yǒu qì dān shǐ zhì, běi cháo huáng dì wèn jìn wèi bó fǎn chén hé zài, kǒng jìn bù néng zhì, dāng suǒ yǐ lái, miǎn wèi zhōng guó hòu huàn. yán guāng wén zhī qì xià, mò zhī suǒ wèi. chù ràng yuē: dāng qiě zhī luò yáng, yǐ bì qì dān shǐ zhě. yán guāng yuē: yáng guāng yuǎn liú shǒu hé nán, wú zhī chóu yě. wú yǒu tián zhái zài hé yáng, kě yǐ wǎng hū? chù ràng yuē: kě yě. nǎi qiè qí tǎng guī hé yáng. qí xíng zī zhòng yíng lù, guāng yuǎn lì qí zī, guǒ tú zhī. yīn zòu yuē: yán guāng fǎn fù jiān chén, ruò bù tú zhī, fēi běi zǒu hú zé nán zǒu wú yuè, qǐng jū zhī luò yáng. gāo zǔ yóu yù wèi jué. guāng yuǎn jiān zhèn hé yáng, qí zi chéng xūn zhī zhōu shì, nǎi qiǎn chéng xūn yǐ bīng xié zhī shǐ zì cái. yán guāng yuē: tiān zǐ cì wǒ tiě quàn, xǔ zhī bù sǐ, hé dé jí cǐ? nǎi yǐ zhuàng shì qū zhī shàng mǎ, xíng zhì fú qiáo, tuī duò shuǐ nì sǐ, yǐ yán guāng zì tóu shuǐ sǐ wén, yīn jǐn qǔ qí zī. gāo zǔ yǐ shì huì qí yì, bù wèn, wèi zhī chuò cháo, zèng tài fù. shuǐ yùn jūn shǐ cáo qiān huò qí liú shī yú móu jiā tān, zhào xǔ guī zàng xiāng zhōu. yǐ zàng, mù zhé bēng, pò qí guān guǒ, tóu lú jiē suì. chū, mì qióng shā dǒng wēn qí qǔ qí zī, yán guāng yòu shā qióng ér qǔ zhī, ér zhōng yǐ zī wèi guāng yuǎn suǒ shā, ér guāng yuǎn yì bù néng miǎn yě.
初,高祖赦降延光,語使者謂之曰:「許卿不死矣,若降而殺之,何以享國?」 延光謀於副使李式,式曰:「主上敦信明義,許之不死,則不死矣。」乃降。乃致 仕居京師,歲時宴見,高祖待之與群臣無間,然心不欲使在京師。歲餘,使宣徽使 劉處讓載酒夜過延光,謂曰:「上遣處讓來時,適有契丹使至,北朝皇帝問晉魏博 反臣何在,恐晉不能制,當鎖以來,免為中國後患。」延光聞之泣下,莫知所為。 處讓曰:「當且之洛陽,以避契丹使者。」延光曰:「楊光遠留守河南,吾之仇也。 吾有田宅在河陽,可以往乎?」處讓曰:「可也。」乃挈其帑歸河陽。其行輜重盈 路,光遠利其貲,果圖之。因奏曰:「延光反覆奸臣,若不圖之,非北走胡則南走 吳越,請拘之洛陽。」高祖猶豫未決。光遠兼鎮河陽,其子承勛知州事,乃遣承勛 以兵脅之使自裁。延光曰:「天子賜我鐵券,許之不死,何得及此?」乃以壯士驅 之上馬,行至浮橋,推墮水溺死,以延光自投水死聞,因盡取其貲。高祖以適會其 意,不問,為之輟朝,贈太傅。水運軍使曹千獲其流屍於繆家灘,詔許歸葬相州。 已葬,墓輒崩,破其棺槨,頭顱皆碎。初,秘瓊殺董溫其取其貲,延光又殺瓊而取 之,而終以貲為光遠所殺,而光遠亦不能免也。
dāng yán guāng fǎn shí, yǒu lǐ yàn xún zhě, wèi hé yáng xíng jūn sī mǎ, zhāng cóng bīn fǎn hé yáng, yàn xún fù zhī, cóng bīn bài, yàn xún bēn yú wèi, yán guāng yǐ wèi bù jūn dōu jiān, shǐ zhī shǒu chéng. zhāo tǎo shǐ yáng guāng yuǎn zhī yàn xún xíng zhōu rén yě, qí mǔ shàng zài, nǎi qiǎn rén zhī xíng zhōu, qǔ qí mǔ zhì chéng xià, shì yàn xún yǐ zhāo zhī, yàn xún wàng jiàn, zì shè shā zhī. jí yán guāng chū jiàng, jìn gāo zǔ bài yàn xún fáng zhōu cì shǐ, dà chén yán yàn xún shā mǔ dāng zhū, gāo zǔ yǐ wèi shè lìng yǐ xíng, bù kě shī xìn. hòu yǐ zuò zāng zhū.
當延光反時,有李彥珣者,為河陽行軍司馬,張從賓反河陽,彥珣附之,從賓 敗,彥珣奔於魏,延光以為步軍都監,使之守城。招討使楊光遠知彥珣邢州人也, 其母尚在,乃遣人之邢州,取其母至城下,示彥珣以招之,彥珣望見,自射殺之。 及延光出降,晉高祖拜彥珣房州刺史,大臣言彥珣殺母當誅,高祖以謂赦令已行, 不可失信。後以坐贓誅。
wū hū, shén zāi, rén xìng zhī shèn yú xí yě! gù shèng rén yú rén yì shēn yǐ, qí wèi jiào yě, qín ér bù dài, huǎn ér bù pò, yù mín jiàn xí ér zì qū zhī, zhì yú jiǔ ér ān yǐ chéng sú yě. rán mín zhī wú zhī, xí jiàn shàn zé ān yú wèi shàn, xí jiàn è zé ān yú wèi è. wǔ dài zhī luàn, qí lái yuǎn yǐ. zì táng zhī shuāi, gān gē jī jǐn, fù bù dé yù qí zi, zi bù dé yǎng qí qīn. qí shǐ yě, gǔ ròu bù néng xiāng bǎo, gài chū yú bù xìng, yīn zhī lǐ yì rì yǐ fèi, ēn ài rì yǐ báo, qí xí jiǔ ér suì yǐ dà huài, zhì yú fù zǐ zhī jiān, zì xiāng zéi hài. wǔ dài zhī jì, qí huò hài bù kě shèng dào yě. fū rén qíng mò bù gòng zhī ài qí qīn, mò bù gòng zhī è yú bù xiào, rán yàn xún wān gōng shè qí mǔ, gāo zǔ cóng ér shè zhī, fēi tú yàn xún bù zì zhī wèi dà è, ér gāo zǔ yì ān yān bù yǐ wèi guài yě, qǐ fēi jī xí zhī jiǔ ér zhì yú shì yú! yǔ yuē: xìng xiāng jìn, xí xiāng yuǎn. zhì qí jí yě, shǐ rén xīn bù ruò qín shòu, kě bù āi zāi! ruò yàn xún zhī è, ér tián rán bù yǐ wèi guài, zé jìn chū dì zhī jué qí fù, yí qí jǔ shì bù zhī wèi fēi yě.
嗚呼,甚哉,人性之慎於習也!故聖人於仁義深矣,其為教也,勤而不怠,緩 而不迫,欲民漸習而自趨之,至於久而安以成俗也。然民之無知,習見善則安於為 善,習見惡則安於為惡。五代之亂,其來遠矣。自唐之衰,干戈饑饉,父不得育其 子,子不得養其親。其始也,骨肉不能相保,蓋出於不幸,因之禮義日以廢,恩愛 日以薄,其習久而遂以大壞,至於父子之間,自相賊害。五代之際,其禍害不可勝 道也。夫人情莫不共知愛其親,莫不共知惡於不孝,然彥珣彎弓射其母,高祖從而 赦之,非徒彥珣不自知為大惡,而高祖亦安焉不以為怪也,豈非積習之久而至於是 歟!《語》曰:「性相近,習相遠。」至其極也,使人心不若禽獸,可不哀哉!若 彥珣之惡,而恬然不以為怪,則晉出帝之絕其父,宜其舉世不知為非也。
lóu jì yīng
○婁繼英
lóu jì yīng, bù zhī hé xǔ rén yě. lì liáng táng, wèi jiàng jì èr zhōu cì shǐ běi miàn shuǐ lù zhuǎn yùn shǐ yào zhōu tuán liàn shǐ. jìn gāo zǔ shí, wèi zuǒ jiān mén wèi shàng jiāng jūn. jì yīng zi fù, wēn yán zhǎo nǚ yě, zì míng zōng shí zhū qí fù tāo, yán zhǎo xiōng dì fèi jū yú xǔ, xīn cháng yuàn wàng. jí fàn yán guāng fǎn, jì yīng yǒu dì wèi wèi zhōu zǐ chéng dōu yú hòu, yán guāng qiǎn rén yǐ là shū zhāo jì yīng, jì yīng nǎi qiǎn yán zhǎo rù wèi jiàn yán guāng, yán guāng dà xǐ, yǔ zhī xìn jiàn, shǐ yīn tú xǔ. yán zhǎo yǔ qí dì yán jùn yán gǔn mù bù chěng zhī tú qiān rén, qī yǐ gōng xǔ. ér xǔ zhōu jié dù shǐ cháng cóng jiǎn yǐ yán guāng zhī fǎn, yí yǒu yīng zhě, wèi bèi shén yán. yán zhǎo wèi jí fā, yán guāng là shū shì xiè yú jīng shī, jì yīng huáng kǒng bù zì ān, nǎi chū bēn xǔ. gāo zǔ xià zhào zhāo wèi zhī, shǐ fù wèi, jì yīng jù bù gǎn chū. wēn shì xiōng dì móu shā jì yīng yǐ zì guī, yán zhǎo yǐ qí nǚ gù bù rěn. zhāng cóng bīn fǎn yú luò yáng, yán zhǎo xiōng dì nǎi yǔ jì yīng jù tóu cóng bīn yú sì shuǐ. jì yīng zhī wēn shì zhī chū yù shā jǐ yě, fǎn zèn yán zhǎo xiōng dì yú cóng bīn, cóng bīn shā zhī. cóng bīn bài, jì yīng wèi dù zhòng wēi suǒ shā.
婁繼英,不知何許人也。歷梁、唐,為絳、冀二州刺史、北面水陸轉運使、耀 州團練使。晉高祖時,為左監門衛上將軍。繼英子婦,溫延沼女也,自明宗時誅其 父韜,延沼兄弟廢居於許,心常怨望。及范延光反,繼英有弟為魏州子城都虞候, 延光遣人以蠟書招繼英,繼英乃遣延沼入魏見延光,延光大喜,與之信箭,使陰圖 許。延沼與其弟延浚、延袞募不逞之徒千人,期以攻許。而許州節度使萇從簡以延 光之反,疑有應者,為備甚嚴。延沼未及發,延光蠟書事泄於京師,繼英惶恐不自 安,乃出奔許。高祖下詔招慰之,使復位,繼英懼不敢出。溫氏兄弟謀殺繼英以自 歸,延沼以其女故不忍。張從賓反於洛陽,延沼兄弟乃與繼英俱投從賓於汜水。繼 英知溫氏之初欲殺己也,反譖延沼兄弟於從賓,從賓殺之。從賓敗,繼英為杜重威 所殺。
ān zhòng róng
○安重榮
ān zhòng róng, xiǎo zì tiě hú, shuò zhōu rén yě. zǔ cóng yì, lì zhōu cì shǐ. fù quán, shèng zhōu cì shǐ zhèn wǔ mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. zhòng róng yǒu lì, shàn qí shè, wèi zhèn wǔ xún biān zhǐ huī shǐ. jìn gāo zǔ qǐ tài yuán, shǐ zhāng yǐng yīn zhāo zhòng róng, qí mǔ yǔ xiōng jiē yǐ wèi bù kě, zhòng róng yè yǐ xǔ yǐng, mǔ xiōng móu gòng shā yǐng yǐ zhǐ zhī, zhòng róng yuē: wèi kě, wú dāng wèi mǔ bo zhī. nǎi lì yī jiàn, bǎi bù ér shè zhī, yuē: shí gōng wèi tiān zǐ zé zhōng. yī fā zhé zhōng yòu lì yī jiàn ér shè zhī, yuē: wú wèi jié dù shǐ zé zhōng. yī fā yòu zhōng, qí mǔ xiōng nǎi xǔ, zhòng róng yǐ xún biān qiān qí pàn rù tài yuán. gāo zǔ jí wèi, bài zhòng róng chéng dé jūn jié dù shǐ.
安重榮,小字鐵胡,朔州人也。祖從義,利州刺史。父全,勝州刺史、振武馬 步軍都指揮使。重榮有力,善騎射,為振武巡邊指揮使。晉高祖起太原,使張穎陰 招重榮,其母與兄皆以為不可,重榮業已許穎,母、兄謀共殺穎以止之,重榮曰: 「未可,吾當為母卜之。」乃立一箭,百步而射之,曰:「石公為天子則中。」一 發輒中;又立一箭而射之,曰:「吾為節度使則中。」一發又中,其母、兄乃許, 重榮以巡邊千騎叛入太原。高祖即位,拜重榮成德軍節度使。
zhòng róng suī wǔ fū, ér xiǎo lì shì, qí xià bù néng qī. yǒu fū fù sòng qí zi bù xiào zhě, zhòng róng bá jiàn shòu qí fù, shǐ zì shā zhī, qí fù qì yuē: bù rěn yě! qí mǔ cóng bàng gòu mà, duó qí jiàn ér zhú zhī, wèn zhī, nǎi jì mǔ yě, zhòng róng chì qí mǔ chū, hòu shè shā zhī.
重榮雖武夫,而曉吏事,其下不能欺。有夫婦訟其子不孝者,重榮拔劍授其父, 使自殺之,其父泣曰:「不忍也!」其母從傍詬罵,奪其劍而逐之,問之,乃繼母 也,重榮叱其母出,後射殺之。
zhòng róng qǐ yú jūn zú, bào zhì fù guì, ér jiàn táng fèi dì jìn gāo zǔ jiē zì fān hóu dé guó, cháng wèi rén yuē: tiān zǐ níng yǒu zhǒng xié? bīng qiáng mǎ zhuàng zhě wèi zhī ěr! suī huái yì zhì, ér wèi yǒu yǐ fā yě. shì shí, gāo zǔ yǔ qì dān yuē wèi fù zǐ, qì dān jiāo shén, gāo zǔ fèng zhī yù jǐn, zhòng róng fèn rán, yǐ wèi qū zhōng guó yǐ zūn yí dí, kùn yǐ bì zhī mín, ér chōng wú yàn zhī yù, cǐ jìn wàn shì chǐ yě! shù yǐ cǐ fēi qiào gāo zǔ. qì dān shǐ zhě wǎng lái guò zhèn zhōu, zhòng róng jī jù màn mà, bù wèi zhī lǐ, huò zhí shā zhī. shì shí, tǔ hún bái shì yì shǔ qì dān, kǔ qí bào nüè, zhòng róng yòu zhī rù sāi. qì dān shù qiǎn shǐ zé gāo zǔ, bìng qiú shǐ zhě, gāo zǔ duì shǐ zhě jū gōng fǔ shǒu, shòu zé yù jǐn, duō wèi hǎo cí yǐ zì jiě, ér gū xī zhòng róng bù néng jié. nǎi qiǎn gòng fèng guān zhāng chéng yǐ bīng èr qiān sōu suǒ bìng zhèn xīn dài shān gǔ zhōng tǔ hún, xī qū chū sài. tǔ hún qù ér fù lái, zhòng róng zú nà zhī, yīn zhāo jí wáng mìng, kè mín zhǒng bài, shí mǎ wàn pǐ, suǒ wèi yì jiāo. yīn nù shā zhǐ huī shǐ jiǎ zhāng, wū zhī yǐ fǎn. zhāng nǚ shàng yòu, yù shě zhī, nǚ yuē: wú jiā sān shí kǒu jiē sǐ yú bīng, cún zhě tè wú yǔ fù ěr, jīn fù sǐ, wú hé rěn dú shēng, yuàn jiù sǐ! suì shā zhī. zhèn rén yú shì gāo jiǎ nǚ zhī liè, ér zhī zhòng róng zhī bì bài yě. zhòng róng jì jiàn chǐ, yǐ wèi jīn yú dài bù zú guì, kè yù wèi yú pèi zhī. qǔ èr qī, gāo zǔ yīn zhī bìng jiā fēng jué.
重榮起於軍卒,暴至富貴,而見唐廢帝、晉高祖皆自籓侯得國,嘗謂人曰: 「天子寧有種邪?兵強馬壯者為之爾!」雖懷異志,而未有以發也。是時,高祖與 契丹約為父子,契丹驕甚,高祖奉之愈謹,重榮憤然,以謂「詘中國以尊夷狄,困 已敝之民,而充無厭之欲,此晉萬世恥也!」數以此非誚高祖。契丹使者往來過鎮 州,重榮箕踞慢罵,不為之禮,或執殺之。是時,吐渾白氏役屬契丹,苦其暴虐, 重榮誘之入塞。契丹數遣使責高祖,並求使者,高祖對使者鞠躬俯首,受責愈謹, 多為好辭以自解,而姑息重榮不能詰。乃遣供奉官張澄以兵二千搜索並、鎮、忻、 代山谷中吐渾,悉驅出塞。吐渾去而復來,重榮卒納之,因招集亡命,課民種稗, 食馬萬匹,所為益驕。因怒殺指揮使賈章,誣之以反。章女尚幼,欲舍之,女曰: 「吾家三十口皆死於兵,存者特吾與父爾,今父死,吾何忍獨生,願就死!」遂殺 之。鎮人於是高賈女之烈,而知重榮之必敗也。重榮既僭侈,以為金魚袋不足貴, 刻玉為魚佩之。娶二妻,高祖因之並加封爵。
tiān fú liù nián xià, qì dān shǐ zhě zhuāi lá guò zhèn, zhòng róng qīn rǔ zhī, zhuāi lá yán bù xùn, zhòng róng nù, zhí zhuāi lá, yǐ qīng qí lüè yōu zhōu nán jìng zhī mín, chù zhī bó yě. shàng biǎo yuē: chén zuó jù shú tǔ hún bái chéng fú hè lián gōng dé děng lǐng běn zú sān wàn yú zhàng zì yīng zhōu lái bēn, yòu jù shēng tǔ hún hún qì bì liǎng tū jué sān bù nán běi jiāng shā tuó ān qìng jiǔ fǔ děng gè lǐng qí zú niú yáng chē zhàng jiǎ mǎ qī bā lù lái bēn, jù yán qì dān cán hài, lüè qǔ shēng kǒu yáng mǎ, zì jīn nián èr yuè yǐ hòu, hào lìng zhū fān, diǎn yuè qiáng zhuàng, bàn jù jūn zhuāng, qī yǐ shàng qiū nán xiàng. zhū fān bù chéng kǒng shàng tiān bù yòu, bài miè jiā zú, yuàn xiān zì guī, qí zhū bù shèng bīng zhòng kě shí wàn. yòu jù yán hé dǎng xiàng shān qián hòu yì yuè lì zhū zú shǒu lǐng jiē qiǎn rén sòng qì dān suǒ shòu gào shēn chì dié qí zhì lái guī kuǎn, jiē hào qì gào láo, yuàn zhì bīng jiǎ yǐ bào yuàn. yòu jù shuò zhōu jié dù fù shǐ zhào chóng shā jié dù shǐ liú shān, yǐ chéng lái guī. qiè yǐ zhū fān bù zhāo hū ér zì zhì, shuò zhōu bù gōng fá ér zì guī, suī xì rén qíng, jǐn yóu tiān yì. yòu niàn xiàn fān zhū jiāng děng, běn zì xūn láo, jiǔ jū fù guì, méi shēn lǔ sāi, kù nüè bù shèng, qǐ zú cháo tíng, sī guī kě liàng, gǒu wén chuán xí, bì jǐn dǎo gē. qí biǎo shù qiān yán. yòu wèi shū yǐ yí cháo tíng dà chén sì fāng fān zhèn, jiē yǐ qì dān kě qǔ wèi yán. gāo zǔ huàn zhī, wèi zhī xìng yè, bào zhòng róng yuē: qián shì yǔ lǔ hé qīn, jiē suǒ yǐ wèi tiān xià jì, jīn wú yǐ tiān xià chén zhī, ěr yǐ yī zhèn kàng zhī, dà xiǎo bù děng, wú zì rǔ yān! zhòng róng wèi jìn wú rú wǒ hé, fǎn yì nǎi jué. zhòng róng suī yǐ qì dān wèi yán, fǎn yīn qiǎn rén yǔ yōu zhōu jié dù shǐ liú xī xiāng jié. qì dān yì lì jìn duō shì, xìng zhòng róng zhī luàn, qī liǎng bì zhī, yù yīn yǐ kuī zhōng guó, gù bù jiā nù yú zhòng róng.
天福六年夏,契丹使者拽剌過鎮,重榮侵辱之,拽剌言不遜,重榮怒,執拽剌, 以輕騎掠幽州南境之民,處之博野。上表曰:「臣昨據熟吐渾白承福、赫連功德等 領本族三萬餘帳自應州來奔,又據生吐渾、渾、契苾、兩突厥三部南北將沙陀、安 慶、九府等各領其族、牛羊、車帳、甲馬七八路來奔,具言契丹殘害,掠取生口羊 馬,自今年二月已後,號令諸蕃,點閱強壯,辦具軍裝,期以上秋南向。諸蕃部誠 恐上天不祐,敗滅家族,願先自歸,其諸部勝兵眾可十萬。又據沿河党項、山前後 逸越利諸族首領皆遣人送契丹所授告身、敕牒、旗幟來歸款,皆號泣告勞,願治兵 甲以報怨。又據朔州節度副使趙崇殺節度使劉山,以城來歸。竊以諸蕃不招呼而自 至,朔州不攻伐而自歸,雖系人情,盡由天意。又念陷蕃諸將等,本自勳勞,久居 富貴,沒身虜塞,酷虐不勝,企足朝廷,思歸可諒,苟聞傳檄,必盡倒戈。」其表 數千言。又為書以遺朝廷大臣、四方籓鎮,皆以契丹可取為言。高祖患之,為之幸 鄴,報重榮曰:「前世與虜和親,皆所以為天下計,今吾以天下臣之,爾以一鎮抗 之,大小不等,無自辱焉!」重榮謂晉無如我何,反意乃決。重榮雖以契丹為言, 反陰遣人與幽州節度使劉晞相結。契丹亦利晉多事,幸重榮之亂,期兩敝之,欲因 以窺中國,故不加怒於重榮。
zhòng róng jiāng fǎn yě, qí mǔ yòu yǐ wèi bù kě, zhòng róng yuē: wèi mǔ bo zhī. zhǐ qí táng xià fān gān lóng kǒu yǎng shè zhī, yuē: wú yǒu tiān xià zé zhōng zhī. yī fā ér zhōng, qí mǔ nǎi xǔ. ráo yáng lìng liú yán xiàn shuǐ niǎo wǔ sè, zhòng róng yuē: cǐ fèng yě. chù zhī hòu tán. yòu shǐ rén wèi dà tiě biān yǐ xiàn, kuáng qí mín yuē: biān yǒu shén, zhǐ rén, rén zhé sǐ. hào tiě biān láng jūn, chū zé yǐ wèi qián qū. zhèn zhī chéng mén bào guān tiě hú rén, wú gù tóu zì luò, tiě hú, zhòng róng xiǎo zì, suī shén è zhī, rán bù wù yě. qí dōng, ān cóng jìn fǎn xiāng yáng, zhòng róng wén zhī, nǎi yì jǔ bīng. shì suì, zhèn zhōu dà hàn huáng, zhòng róng jù jī mín shù wàn, qū yǐ xiàng yè, shēng yán rù jìn. xíng zhì zōng chéng pò jiā dī, gāo zǔ qiǎn dù zhòng wēi shuò zhī, bīng yǐ jiāo, qí jiāng zhào yàn zhī yǔ zhòng róng yǒu xì, lín zhèn juǎn qí yǐ bēn jìn jūn, qí kǎi jiǎ ān pèi jiē zhuāng yǐ yín, jìn guó bù zhī qí lái jiàng, zhēng shā ér fēn zhī. zhòng róng wén yàn zhī jiàng jìn, dà jù, tuì rù yú zī zhòng zhōng, qí bīng èr wàn jiē kuì qù. shì dōng dà hán, kuì bīng jī dòng jí jiàn shā wú jié yí, zhòng róng dú yǔ shí yú qí bēn hái, yǐ niú mǎ gé wèi jiǎ, qū zhōu rén shǒu chéng yǐ dài. zhòng wēi bīng zhì chéng xià, zhòng róng bì jiāng zì chéng xī shuǐ niǎn mén yǐn guān jūn yǐ rù, shā shǒu chéng èr wàn yú rén. zhòng róng yǐ tǔ hún shù bǎi qí shǒu yá chéng, zhòng wēi shǐ rén qín zhī, zhǎn shǒu yǐ xiàn, gāo zǔ yù lóu shòu guó, mìng qī qí shǒu sòng yú qì dān. gǎi chéng dé jūn wèi shùn dé, zhèn zhōu yuē héng zhōu, cháng shān yuē héng shān yún.
重榮將反也,其母又以為不可,重榮曰:「為母卜之。」指其堂下幡竿龍口仰 射之,曰:「吾有天下則中之。」一發而中,其母乃許。饒陽令劉岩獻水鳥五色, 重榮曰:「此鳳也。」畜之後潭。又使人為大鐵鞭以獻,誑其民曰:「鞭有神,指 人,人輒死。」號「鐵鞭郎君」,出則以為前驅。鎮之城門抱關鐵胡人,無故頭自 落,鐵胡,重榮小字,雖甚惡之,然不悟也。其冬,安從進反襄陽,重榮聞之,乃 亦舉兵。是歲,鎮州大旱、蝗,重榮聚饑民數萬,驅以向鄴,聲言入覲。行至宗城 破家堤,高祖遣杜重威朔之,兵已交,其將趙彥之與重榮有隙,臨陣卷旗以奔晉軍, 其鎧甲鞍轡皆裝以銀,晉國不知其來降,爭殺而分之。重榮聞彥之降晉,大懼,退 入於輜重中,其兵二萬皆潰去。是冬大寒,潰兵飢凍及見殺無孑遺,重榮獨與十餘 騎奔還,以牛馬革為甲,驅州人守城以待。重威兵至城下,重榮裨將自城西水碾門 引官軍以入,殺守城二萬餘人。重榮以吐渾數百騎守牙城,重威使人擒之,斬首以 獻,高祖御樓受馘,命漆其首送於契丹。改成德軍為順德,鎮州曰恆州,常山曰恆 山雲。
ān cóng jìn
○安從進
ān cóng jìn, zhèn wǔ suǒ gé bù rén yě. zǔ fù jiē shì táng wèi qí jiāng. cóng jìn chū cóng zhuāng zōng yú bīng jiān, wèi hù jià mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ, lǐng guì zhōu cì shǐ. míng zōng shí, wèi bǎo yì zhāng wǔ jūn jié dù shǐ, wèi cháng jiāng bīng zhēng fá. lǐ yí chāo zì lì yú xià zhōu, cóng jìn cháng yī yǐ bīng wǎng, zú yì wú gōng. mǐn dì jí wèi, xǐ lǐng shùn huà, wèi shì wèi mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ. lù wáng fǎn fèng xiáng, cóng jìn xún jiǎn jīng chéng, shā shū mì shǐ féng yūn, sòng kuǎn yú cóng kē. mǐn dì chū bēn, cóng kē jiāng zhì jīng shī, cóng jìn lǜ bǎi guān bān yíng yú jiāo. qīng tài zhōng, xǐ zhèn shān nán dōng dào. jìn gāo zǔ jí wèi, jiā tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
安從進,振武索葛部人也。祖、父皆事唐為騎將。從進初從莊宗於兵間,為護 駕馬軍都指揮使,領貴州刺史。明宗時,為保義、彰武軍節度使,未嘗將兵征伐。 李彝超自立於夏州,從進嘗一以兵往,卒亦無功。愍帝即位,徙領順化,為侍衛馬 軍都指揮使。潞王反鳳翔,從進巡檢京城,殺樞密使馮贇,送款於從珂。愍帝出奔, 從珂將至京師,從進率百官班迎於郊。清泰中,徙鎮山南東道。晉高祖即位,加同 中書門下平章事。
gāo zǔ qǔ tiān xià bù shùn, cháng yǐ cǐ cán, fān zhèn duō wù, guò wèi gū xī, ér fān zhèn zhī chén, huò bù zì ān, huò xīn mù gāo zǔ suǒ wèi, wèi jǔ kě chéng shì, gù zài wèi qī nián, ér fǎn zhě liù qǐ, cóng jìn zuì hòu fǎn, rán jiē bù miǎn yě. zì fàn yán guāng fǎn yè, cóng jìn yǐ chù yì zhì, shì jiāng wèi xiǎn, zhāo jí wáng mìng, yì zhì jūn bīng. nán fāng gòng shū dào chū xiāng yáng zhě, duō shàn liú zhī, yāo zhē shāng lǚ, jiē qíng yǐ chōng jūn. yǔ ān zhòng róng yīn xiāng jié tuō, qī wèi biǎo guǒ. gāo zǔ huàn zhī, móu xǐ cóng jìn, shǐ rén wèi yuē: dōng píng wáng jiàn lì lái cháo, yuàn hái xiāng lǐ, yǐ xǐ shàng dǎng. zhèn xū qīng zhōu yǐ dài qīng, qīng chéng lè xíng, zhèn jí jiàng zhì. cóng jìn bào yuē: yí qīng zhōu zài hàn jiāng nán, chén jí fù rèn. gāo zǔ yì yōu róng zhī. qí zi hóng chāo wèi gōng yuàn fù shǐ, jū jīng shī, cóng jìn qǐng cì gào guī, suì bù qiǎn. wáng lìng qiān pān zhī lín zhě, jiē cóng jìn yá jiāng yě, cháng cóng cóng jìn zuì jiǔ, zhī qí bì bài, qiè jiàn zhī. cóng jìn qiǎn zi hóng chāo yǔ lìng qiān yóu nán shān, jiǔ hān, lìng rén tuī duò yá sǐ.
高祖取天下不順,常以此慚,籓鎮多務,過為姑息,而籓鎮之臣,或不自安, 或心慕高祖所為,謂舉可成事,故在位七年,而反者六起,從進最後反,然皆不免 也。自范延光反鄴,從進已畜異志,恃江為險,招集亡命,益置軍兵。南方貢輸道 出襄陽者,多擅留之,邀遮商旅,皆黥以充軍。與安重榮陰相結托,期為表裹。高 祖患之,謀徙從進,使人謂曰:「東平王建立來朝,願還鄉里,已徙上黨。朕虛青 州以待卿,卿誠樂行,朕即降制。」從進報曰:「移青州在漢江南,臣即赴任。」 高祖亦優容之。其子弘超為宮苑副使,居京師,從進請賜告歸,遂不遣。王令謙、 潘知麟者,皆從進牙將也,常從從進最久,知其必敗,切諫之。從進遣子弘超與令 謙游南山,酒酣,令人推墮崖死。
tiān fú liù nián, ān zhòng róng zhí shā qì dān shǐ zhě, fǎn jī jiàn, gāo zǔ wèi zhī xìng yè, zhèng wáng zhòng guì liú shǒu jīng shī. zǎi xiàng hé níng yuē: bì xià qiě běi, cóng jìn bì fǎn, hé yǐ zhì zhī? gāo zǔ yuē: qīng yì nài hé? níng yuē: chén wén bīng fǎ, xiān rén zhě duó rén, yuàn wèi kōng míng xuān chì shí shù tōng shòu zhèng wáng, yǒu jí zé mìng jiāng yǐ wǎng. cóng jìn wén gāo zǔ běi, suì shā zhī lín yǐ fǎn. zhèng wáng yǐ kōng míng chì shòu lǐ jiàn chóng guō jīn hǎi děng tǎo zhī, cóng jìn yǐn bīng gōng dèng zhōu, bù kè, jìn zhì hú yáng, yù jiàn chóng děng, dà hài, yǐ wèi shén sù, fù wèi yě huǒ suǒ shāo, suì dà bài. cóng jìn yǐ shù shí qí bēn hái xiāng yáng. gāo zǔ qiǎn gāo xíng zhōu wéi zhī, yú nián liáng jǐn, cóng jìn zì fén sǐ. zhí qí zi hóng shòu jí qí jiāng zuǒ sì shí sān rén sòng jīng shī, gāo zǔ yù lóu shòu fú, xùn yú shì ér zhǎn zhī. jiàng xiāng yáng wèi fáng yù, zèng lìng qiān zhōng zhōu cì shǐ, zhī lín shùn zhōu cì shǐ.
天福六年,安重榮執殺契丹使者,反跡見,高祖為之幸鄴,鄭王重貴留守京師。 宰相和凝曰:「陛下且北,從進必反,何以制之?」高祖曰:「卿意奈何?」凝曰: 「臣聞兵法,先人者奪人,願為空名宣敕十數通授鄭王,有急則命將以往。」從進 聞高祖北,遂殺知麟以反。鄭王以空名敕授李建崇、郭金海等討之,從進引兵攻鄧 州,不克,進至湖陽,遇建崇等,大駭,以為神速,復為野火所燒,遂大敗。從進 以數十騎奔還襄陽。高祖遣高行周圍之,逾年糧盡,從進自焚死。執其子弘受及其 將佐四十三人送京師,高祖御樓受俘,徇於市而斬之。降襄陽為防禦,贈令謙忠州 刺史,知麟順州刺史。
yáng guāng yuǎn
○楊光遠
yáng guāng yuǎn, zì dé míng, qí fù yuē ā dēng chuài, gài shā tuó bù rén yě. guāng yuǎn chū míng ā tán, wèi táng zhuāng zōng qí jiāng, cóng zhōu dé wēi zhàn qì dān yú xīn zhōu, zhé qí yī bì, suì fèi bù yòng. jiǔ zhī, yǐ wèi yōu zhōu mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, shù wǎ qiáo guān. guāng yuǎn wèi rén bìng tū zhé bì, bù tōng wén zì, rán yǒu biàn zhì, zhǎng yú lì shì. míng zōng shí, wèi guī yíng jì yì sì zhōu cì shǐ, yǐ zhì chēng.
楊光遠,字德明,其父曰阿噔啜,蓋沙陀部人也。光遠初名阿檀,為唐莊宗騎 將,從周德威戰契丹於新州,折其一臂,遂廢不用。久之,以為幽州馬步軍都指揮 使,戍瓦橋關。光遠為人病禿折臂,不通文字,然有辨智,長於吏事。明宗時,為 媯、瀛、冀、易四州刺史,以治稱。
chū, táng bīng pò wáng dōu yú zhōng shān, dé qì dān dà jiāng cè lá děng shí yú rén. yǐ ér qì dān yǔ zhōng guó tōng hé, qiǎn shǐ zhě qiú cè lá děng, míng zōng yǔ dà chén yì, jiē yù guī zhī, dú guāng yuǎn bù kě, yuē: cè lá jiē běi dí shàn zhàn zhě, bǐ shī zhī rú qù shǒu zú qiě jū cǐ jiǔ, shú zhī zhōng guó shì, guī zhī qǐ wú lì yě! míng zōng yuē: fān rén zhòng méng shì, yǐ yǔ wú hǎo, qǐ xiāng fù yě? guāng yuǎn yuē: chén kǒng hòu huǐ bù jí ěr! míng zōng jiā qí shuō, zú bù qiǎn cè lá děng. guāng yuǎn zì yì zhōu cì shǐ bài zhèn wǔ jūn jié dù shǐ. qīng tài èr nián, xǐ zhèn zhōng shān, jiān běi miàn xíng yíng dōu yú hòu, yù qì dān yú yún yīng zhī jiān.
初,唐兵破王都於中山,得契丹大將萴剌等十餘人。已而契丹與中國通和,遣 使者求萴剌等,明宗與大臣議,皆欲歸之,獨光遠不可,曰:「萴剌皆北狄善戰者, 彼失之如去手足;且居此久,熟知中國事,歸之豈吾利也!」明宗曰:「蕃人重盟 誓,已與吾好,豈相負也?」光遠曰:「臣恐後悔不及爾!」明宗嘉其說,卒不遣 萴剌等。光遠自易州刺史拜振武軍節度使。清泰二年,徙鎮中山,兼北面行營都虞 候,御契丹於雲、應之間。
jìn gāo zǔ qǐ tài yuán, mò dì yǐ guāng yuǎn zuǒ zhāng jìng dá wèi tài yuán sì miàn zhāo tǎo fù shǐ, wèi qì dān suǒ bài, tuì shǒu jìn ān zhài. qì dān wéi zhī shù yuè, rén mǎ shí jǐn, shā mǎ ér shí, mǎ jǐn, nǎi shā jìng dá chū jiàng. yē lǜ dé guāng jiàn zhī, jìn yuē: ěr bèi dà shì è hàn ér. guāng yuǎn yǔ zhū jiāng chū bù zhī qí qiào jǐ, yóu wèi qiān yán yǐ duì, dé guāng yuē: bù yòng yán lào, shí yī wàn pǐ zhàn mǎ, qǐ fēi è hàn ér xié! guāng yuǎn děng dà cán fú, dé guāng wèn yuē: jù fǒu? jiē yuē: shén jù. yuē: hé jù? yuē: jù huáng dì jiāng rù fān. dé guāng yuē: wú guó wú tǔ dì guān jué yǐ jū rǔ, rǔ děng miǎn shì jìn. jìn gāo zǔ yǐ guāng yuǎn wèi xuān wǔ jūn jié dù shǐ shì wèi mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. guāng yuǎn jìn jiàn, yáng wèi yì yì zhī sè, cháng rú yǒu suǒ hèn zhě, gāo zǔ yí qí yǒu suǒ bù zú, shǐ rén wèn zhī, duì yuē: chén yú fù guì wú bù zú yě, wéi bù jí zhāng shēng tiě sǐ dé qí suǒ, cǐ cháng wèi kuì ěr! yóu shì gāo zǔ yǐ wèi zhōng, pō qīn xìn zhī.
晉高祖起太原,末帝以光遠佐張敬達為太原四面招討副使,為契丹所敗,退守 晉安寨。契丹圍之數月,人馬食盡,殺馬而食,馬盡,乃殺敬達出降。耶律德光見 之,靳曰:「爾輩大是惡漢兒。」光遠與諸將初不知其誚己,猶為謙言以對,德光 曰:「不用鹽酪,食一萬匹戰馬,豈非惡漢兒邪!」光遠等大慚伏,德光問曰: 「懼否?」皆曰:「甚懼。」曰:「何懼?」曰:「懼皇帝將入蕃。」德光曰: 「吾國無土地官爵以居汝,汝等勉事晉。」晉高祖以光遠為宣武軍節度使、侍衛馬 步軍都指揮使。光遠進見,佯為悒悒之色,常如有所恨者,高祖疑其有所不足,使 人問之,對曰:「臣於富貴無不足也,惟不及張生鐵死得其所,此常為愧爾!」由 是高祖以為忠,頗親信之。
fàn yán guāng fǎn, yǐ wèi wèi fǔ dōu zhāo tǎo shǐ, jiǔ zhī bù néng xià, gāo zǔ zú yòng tuó jì jiàng yán guāng. ér guāng yuǎn zì yǐ wò zhòng bīng zài wài, wèi gāo zǔ wèi jǐ, shǐ wèi zì héng. gāo zǔ měi yōu róng zhī, wèi xuǎn qí zi chéng zuò shàng zhǎng ān gōng zhǔ, qí cì zǐ chéng xìn děng jiē chāo bài guān jué, ēn chǒng wú bǐ. shū mì shǐ sāng wéi hàn è zhī, shù yǐ wèi yán. guāng yuǎn zì wèi lái cháo, lǚ zhǐ wéi hàn shàn quán nán zhì. gāo zǔ bù dé yǐ, bà chū wéi hàn yú xiāng zhōu, yì xǐ guāng yuǎn xī jīng liú shǒu, jiān zhèn hé yáng, duó qí bīng zhí. guāng yuǎn shǐ dà yuàn wàng, yīn yǐ bǎo huò fèng qì dān, sù jǐ wèi jìn shū chì. suǒ yǎng bù qǔ qiān rén, náo fǎ fàn jìn hé luò zhī jiān, shén yú kòu dào. tiān fú wǔ nián, xǐ zhèn píng lú, fēng dōng píng wáng. guāng yuǎn qǐng qí zi yǐ xíng, nǎi bài chéng zuò dān zhōu cì shǐ, chéng xūn lái zhōu fáng yù shǐ, fù zǐ jù dōng, chē qí lián shǔ shù shí lǐ. chū dì jí wèi, bài tài shī, fēng shòu wáng.
范延光反,以為魏府都招討使,久之不能下,高祖卒用佗計降延光。而光遠自 以握重兵在外,謂高祖畏己,始為恣橫。高祖每優容之,為選其子承祚尚長安公主, 其次子承信等皆超拜官爵,恩寵無比。樞密使桑維翰惡之,數以為言。光遠自魏來 朝,屢指維翰擅權難制。高祖不得已,罷出維翰於相州,亦徙光遠西京留守,兼鎮 河陽,奪其兵職。光遠始大怨望,陰以寶貨奉契丹,訴己為晉疏斥。所養部曲千人, 撓法犯禁河、洛之間,甚於寇盜。天福五年,徙鎮平盧,封東平王。光遠請其子以 行,乃拜承祚單州刺史,承勛萊州防禦使,父子俱東,車騎連屬數十里。出帝即位, 拜太師,封壽王。
shì shí, jìn mǎ shǎo, kuò tiān xià mǎ yǐ zuǒ jūn, jǐng yán guǎng qǐng qǔ guāng yuǎn qián suǒ jiè guān mǎ sān bǎi pǐ, guāng yuǎn nù yuē: cǐ mǎ xiān dì cì wǒ, ān dé fù qǔ, shì yí wǒ fǎn yě! suì móu wèi luàn. ér chéng zuò zì dān zhōu táo guī, chū dì jí yǐ chéng zuò wèi zī zhōu cì shǐ, qiǎn shǐ zhě cì yǐ yù dài yù mǎ yǐ wèi ān zhī, guāng yuǎn yì jiāo, nǎi fǎn. zhào qì dān rù kòu, xiàn bèi zhōu. bó zhōu cì shǐ zhōu rú yì pàn jiàng qì dān.
是時,晉馬少,括天下馬以佐軍,景延廣請取光遠前所借官馬三百匹,光遠怒 曰:「此馬先帝賜我,安得復取,是疑我反也!」遂謀為亂。而承祚自單州逃歸, 出帝即以承祚為淄州刺史,遣使者賜以玉帶、御馬以慰安之,光遠益驕,乃反。召 契丹入寇,陷貝州。博州刺史周儒亦叛降契丹。
shì shí, chū dì yǔ yē lǜ dé guāng xiāng jù chán wèi zhī jiān, yùn zhōu guān chá pàn guān dòu yí jì shì jūn zhōng, móu yuē: jīn bù yǐ zhòng bīng dà jiāng shǒu bó zhōu dù, shǐ rú dé yǐn qì dān dōng guò hé yǔ guāng yuǎn hé, zé hé nán wēi yǐ! chū dì nǎi qiǎn lǐ shǒu zhēn huáng fǔ yù yǐ bīng wàn rén yán hé ér xià. rú guǒ yǐn qì dān zì mǎ jiā dù jì hé, fāng zhú lěi, shǒu zhēn děng jí jī zhī, qì dān dà bài, suì yǔ guāng yuǎn gé jué. dé guāng wén hé shàng bīng dà bài, yǔ jìn jué zhàn qī chéng, yì bài.
是時,出帝與耶律德光相距澶、魏之間,鄆州觀察判官竇儀計事軍中,謀曰: 「今不以重兵大將守博州渡,使儒得引契丹東過河與光遠合,則河南危矣!」出帝 乃遣李守貞、皇甫遇以兵萬人沿河而下。儒果引契丹自馬家渡濟河,方築壘,守貞 等急擊之,契丹大敗,遂與光遠隔絕。德光聞河上兵大敗,與晉決戰戚城,亦敗。
qì dān yǐ běi, chū dì fù qiǎn shǒu zhēn fú yàn qīng dōng tǎo, guāng yuǎn yīng chéng gù shǒu, zì xià zhì dōng, chéng zhōng rén xiāng shí jǐ jǐn. guāng yuǎn běi wàng qì dān, qǐ shǒu yǐ hū dé guāng yuē: huáng dì wù guāng yuǎn yé! qí zi chéng xūn děng quàn guāng yuǎn chū jiàng, guāng yuǎn yuē: wǒ zài dài běi shí, cháng yǐ zhǐ qián jì tiān chí, tóu zhī zhé méi, rén yán wǒ dāng zuò tiān zǐ, yí qiě dài shí, wú qīng yì yě. chéng xūn zhī bù kě, nǎi shā jié dù pàn guān qiū tāo qīn jiāng dù yán shòu yáng zhān bái yán zuò děng, jié guāng yuǎn yōu zhī, qiǎn rén fèng biǎo dài zuì. chéng xìn chéng zuò jiē yì què zì guī, ér guāng yuǎn yì shàng zhāng qǐng sǐ. chū dì yǐ qí èr zi wèi shì wèi jiāng jūn, cì guāng yuǎn zhāo shū, xǔ yǐ bù sǐ, qún chén jiē yǐ wèi bù kě, nǎi chì lǐ shǒu zhēn pián yí chù zhì. shǒu zhēn qiǎn kè shěng fù shǐ hé yán zuò shā zhī yú qí jiā. yán zuò zhì qí dì, guāng yuǎn fāng yuè mǎ yú jiù, yán zuò shǐ yī dōu jiāng rù wèi zhī yuē: tiān shǐ zài mén, yù guī bào tiān zǐ, wèi yǒu yǐ jí shǒu. guāng yuǎn yuē: hé wèi yě? yuē: yuàn dé dài wáng tóu ěr! guāng yuǎn mà yuē: wǒ yǒu hé zuì? xī wǒ yǐ jìn ān zhài jiàng qì dān, shǐ ěr jiā shì shì wèi tiān zǐ, wǒ yì wàng yǐ fù guì zhōng shēn, ér fǎn fù xīn ruò cǐ! suì jiàn shā, yǐ bìng zú wén.
契丹已北,出帝復遣守貞、符彥卿東討,光遠嬰城固守,自夏至冬,城中人相 食幾盡。光遠北望契丹,稽首以呼德光曰:「皇帝誤光遠耶!」其子承勛等勸光遠 出降,光遠曰:「我在代北時,嘗以紙錢祭天池,投之輒沒,人言我當作天子,宜 且待時,毋輕議也。」承勛知不可,乃殺節度判官丘濤、親將杜延壽、楊瞻、白延 祚等,劫光遠幽之,遣人奉表待罪。承信、承祚皆詣闕自歸,而光遠亦上章請死。 出帝以其二子為侍衛將軍,賜光遠昭書,許以不死,群臣皆以為不可,乃敕李守貞 便宜處置。守貞遣客省副使何延祚殺之於其家。延祚至其第,光遠方閱馬於廄,延 祚使一都將入謂之曰:「天使在門,欲歸報天子,未有以藉手。」光遠曰:「何謂 也?」曰:「願得大王頭爾!」光遠罵曰:「我有何罪?昔我以晉安寨降契丹,使 爾家世世為天子,我亦望以富貴終身,而反負心若此!」遂見殺,以病卒聞。
chéng xūn shì jìn wèi zhèng zhōu fáng yù shǐ, dé guāng miè jìn, shǐ rén zhào chéng xūn zhì jīng shī, zé qí jié fù, luán ér shí zhī, nǎi yǐ chéng xìn wèi píng lú jié dù shǐ. hàn gāo zǔ zèng guāng yuǎn shàng shū lìng, fēng qí wáng, mìng zhòng shū shè rén zhāng zhèng zhuàn guāng yuǎn bēi míng wén cì chéng xìn, shǐ kè shí yú qīng zhōu. bēi shí jì lì, tiān dà léi diàn, jī zhé zhī.
承勛事晉為鄭州防禦使,德光滅晉,使人召承勛至京師,責其劫父,臠而食之, 乃以承信為平盧節度使。漢高祖贈光遠尚書令,封齊王,命中書舍人張正撰光遠碑 銘文賜承信,使刻石於青州。碑石既立,天大雷電,擊折之。
ā dēng chuài chū fēi xìng shì, qí hòu gǎi míng jiān ér xìng yáng shì. guāng yuǎn chū míng tán, qīng tài èr nián, yǒu sī yán míng zōng miào huì fàn piān bàng zhě jiē yì zhī, nǎi cì míng guāng yuǎn yún. guāng yuǎn jì bìng tū, ér qī yòu bǒ qí zú yě, rén wèi zhī yǔ yuē: zì gǔ qǐ yǒu tū chuāng tiān zǐ bǒ jiǎo huáng hòu xié? xiāng chuán yǐ wèi xiào. rán ér zhào yí dí wèi tiān xià shǒu huò, zú miè jìn shì, chuāng yí zhōng guó zhě sān shí yú nián, jiē guāng yuǎn wèi zhī yě.
阿噔啜初非姓氏,其後改名瑊而姓楊氏。光遠初名檀,清泰二年,有司言明宗 廟諱犯偏傍者皆易之,乃賜名光遠雲。光遠既病禿,而妻又跛其足也,人為之語曰: 「自古豈有禿瘡天子、跛腳皇后邪?」相傳以為笑。然而召夷狄為天下首禍,卒滅 晉氏,瘡痍中國者三十餘年,皆光遠為之也。