dí guāng yè
○翟光鄴
dí guāng yè, zì huà jī, pú zhōu juàn chéng rén yě. qí fù jǐng kē, tì tǎng yǒu dǎn qì. liáng jìn xiāng jù yú hé shàng, jǐng kē lǜ jù yì rén shǒu yǒng dìng yì, jìn rén gōng zhī, yú nián bù néng xià, jǐng kē zú zhàn sǐ. guāng yè shí nián shí suì, wèi jìn bīng suǒ lüè, míng zōng ài qí yǐng wù, cháng yǐ zì suí. guāng yè shì táng, guān zhì yào zhōu tuán liàn shǐ. jìn gāo zǔ shí, lì dì yí èr zhōu cì shǐ xī jīng fù liú shǒu. chū dì yǐ pò yáng guāng yuǎn, yǐ guāng yè wèi qīng zhōu fáng yù shǐ. guāng yè zhāo jí bīng mín, shén yǒu ēn yì. qì dān miè jìn, qiǎn guāng yè zhī cáo zhōu. xǔ wáng cóng yì rù biàn, yǐ wèi shū mì shǐ. hàn gāo zǔ rù jīng shī, gǎi yòu lǐng jūn wèi dà jiāng jūn zuǒ jīn wú dà jiāng jūn, chōng jiē shǐ. zhōu tài zǔ rù lì, bài xuān huī shǐ shū mì fù shǐ, chū zhī yǒng xìng jūn, zú yú guān.
翟光鄴,字化基,濮州鄄城人也。其父景珂,倜儻有膽氣。梁、晉相距於河上, 景珂率聚邑人守永定驛,晉人攻之,逾年不能下,景珂卒戰死。光鄴時年十歲,為 晉兵所掠,明宗愛其穎悟,常以自隨。光鄴事唐,官至耀州團練使。晉高祖時,歷 棣沂二州刺史、西京副留守。出帝已破楊光遠,以光鄴為青州防禦使。光鄴招輯兵 民,甚有恩意。契丹滅晉,遣光鄴知曹州。許王從益入汴,以為樞密使。漢高祖入 京師,改右領軍衛大將軍、左金吾大將軍,充街使。周太祖入立,拜宣徽使、樞密 副使,出知永興軍,卒於官。
guāng yè wèi rén shěn mò duō móu, shì jì mǔ yǐ xiào wén. suī guì, bù yíng cái chǎn, cháng jiǎ guān shě yǐ jū, xiāo rán jǐn bì fēng yǔ. yōng mù qīn zú, cū yī lì shí, yǔ jūn yǒu wú, ér guāng yè chù zhī yàn rán, rì yǔ bīn kè yǐn jiǔ jù shū wèi lè. qí suǒ lín zhèng, wù yǐ kuān jìng xiū xī wèi yì. bìng jí, jiè qí zuǒ yòu, qì jué yǐ shī guī luò, wú jiǔ liú yǐ fán jūn fǔ. jì zú, zhōu rén shàng shū qǐ liú zàng lì cí, bù xǔ.
光鄴為人沈默多謀,事繼母以孝聞。雖貴,不營財產,常假官舍以居,蕭然僅 蔽風雨。雍睦親族,粗衣糲食,與均有無,而光鄴處之晏然,日與賓客飲酒聚書為 樂。其所臨政,務以寬靜休息為意。病亟,戒其左右,氣絕以屍歸洛,無久留以煩 軍府。既卒,州人上書乞留葬立祠,不許。
féng huī
○馮暉
féng huī, wèi zhōu rén yě. wèi xiào jié jūn zú, yǐ gōng qiān duì zhǎng. táng zhuāng zōng rù wèi, yǔ liáng xiāng jù yú hé shàng, huī yǐ duì zhǎng wáng rù liáng jūn, wáng yàn zhāng yǐ huī xiāo yǒng, lì zhī huī xià. liáng wáng, zhuāng zōng shè huī bù wèn. cóng míng zōng tǎo yáng lì wèi wáng jì jí píng shǔ, lèi qiān kuí xìng èr zhōu cì shǐ. dǒng zhāng fǎn dōng chuān, huī cóng jìn gāo zǔ tǎo zhāng, jūn zhì jiàn mén, jiàn mén bīng shǒu, bù dé rù, huī cóng tuó dào chū qí zuǒ, jī shǔ shǒu bīng dài jǐn. huì jìn gāo zǔ bān shī, bài huī chán zhōu cì shǐ.
馮暉,魏州人也。為效節軍卒,以功遷隊長。唐莊宗入魏,與梁相距於河上, 暉以隊長亡入梁軍,王彥章以暉驍勇,隸之麾下。梁亡,莊宗赦暉不問。從明宗討 楊立、魏王繼岌平蜀,累遷夔、興二州刺史。董璋反東川,暉從晉高祖討璋,軍至 劍門,劍門兵守,不得入,暉從佗道出其左,擊蜀守兵殆盡。會晉高祖班師,拜暉 澶州刺史。
tiān fú zhōng, fàn yán guāng fǎn wèi zhōu, qiǎn huī xí huá zhōu, bù kè, suì rù yú wèi, wèi yán guāng shǒu. yǐ ér chū jiàng, bài yì chéng jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn líng wǔ. líng wǔ zì táng míng zōng yǐ hòu, shì mǎ dí sù, zhāo lái bù zú, gěi cì jūn shì, suì yòng dù zhī qián liù qiān wàn, zì guān yǐ xī, zhuǎn shū gōng gěi, mín bù kān yì, ér liú wáng shén zhòng. qīng gāng tǔ qiáo zhī jiān, dī qiāng piāo lüè dào lù, shāng lǚ xíng bì yǐ bīng. huī shǐ zhì, zé tuī yǐ ēn xìn, bù zú huái huì, zhǐ xī qīn duó, rán hòu guǎng tún tián yǐ shěng zhuǎn xiǎng, zhì cāng kù tíng guǎn qiān yú qū, duō chū fèng qián, mín bù jiā fù, guǎn nèi dà zhì, jìn gāo zǔ xià zhào shū bāo měi.
天福中,范延光反魏州,遣暉襲滑州,不克,遂入於魏,為延光守。已而出降, 拜義成軍節度使,徙鎮靈武。靈武自唐明宗已後,市馬糴粟,招來部族,給賜軍士, 歲用度支錢六千萬,自關以西,轉輸供給,民不堪役,而流亡甚眾。青岡、土橋之 間,氐、羌剽掠道路,商旅行必以兵。暉始至,則推以恩信,部族懷惠,止息侵奪, 然後廣屯田以省轉餉,治倉庫、亭館千餘區,多出俸錢,民不加賦,管內大治,晉 高祖下詔書褒美。
dǎng xiàng tuò bá yàn chāo zuì wèi dà zú, zhū zú xiàng bèi cháng yǐ yàn chāo wèi qù jiù. huī zhī zhì yě, yàn chāo lái yè, suì liú zhī, wèi qǐ dì yú chéng zhōng, cì yǔ fēng hòu, wù zú qí yì. yàn chāo jì liú, ér zhū bù zú zhēng yǐ yáng mǎ wèi shì yì, qī nián yǒu mǎ wǔ qiān pǐ. jìn jiàn huī mǎ duō ér dé yí xīn, fǎn yǐ wèi huàn, xǐ zhèn jìng nán, yòu xǐ bǎo yì. suì zhōng, zhào wèi shì wèi bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, lǐng hé yáng jié dù shǐ, huī yú shì shǐ jué jìn yǒu huàn jǐ yì. shì shí, chū dì hūn luàn, féng yù lǐ yàn tāo děng yòng shì, huī qū yì shì zhī, yīn dé fù zhèn líng wǔ. shí wáng lìng wēn zhèn líng wǔ, shī yí luò xīn, dà wèi biān huàn. huī jí qǐng yuē: jīn zhāo tíng duō shì, bì bù néng yǐ bīng yuán chén, yuàn dé zì mù bīng yǐ wèi wèi. nǎi mù dé bīng qiān yú rén, xíng zhì méi shù, fān yí shāo shāo lái yè, huī gù shǒu lǐng yī rén, zhǐ qí pèi jiàn yuē: cǐ bǎn qiáo wáng shì jiàn xié? wú wén wáng shì jiàn tiān xià lì qì yě. fǔ ér qǔ zhū yāo jiān, ruò jiāng wán zhī, yīn jī shā shǒu lǐng zhě, qí cóng qí shí yú rén jiē shā zhī. bì jiāng yào yuán fú yuē: jīn qù líng wǔ shàng wǔ liù bǎi lǐ, nài hé? huī xiào yuē: cǐ yí luò zhī háo, bù zú zhī suǒ shì yě, wú néng shā zhī, qí yú qǐ gǎn dòng zāi! yǐ ér zhū zú jiē yǐ bīng è dào lù, huī yǐ yán pì yù zhī, dú suǒ shā shǒu lǐng yī zú qiú zhàn, jí yǔ zhī zhàn ér bài zǒu, zhū zú suì bù gǎn dòng. huī zhì líng wǔ, fǔ suī biān bù, fán shí yú nián, ēn xìn dà zhe. guān zhì zhōng shū lìng, fēng chén liú wáng. guǎng shùn sān nián zú, zhuī fēng wèi wáng. zi jì yè.
党項拓拔彥超最為大族,諸族向背常以彥超為去就。暉之至也,彥超來謁,遂 留之,為起第於城中,賜予豐厚,務足其意。彥超既留,而諸部族爭以羊馬為市易, 期年有馬五千匹。晉見暉馬多而得夷心,反以為患,徙鎮靜難,又徙保義。歲中, 召為侍衛步軍都指揮使,領河陽節度使,暉於是始覺晉有患己意。是時,出帝昏亂, 馮玉、李彥韜等用事,暉曲意事之,因得復鎮靈武。時王令溫鎮靈武,失夷落心, 大為邊患。暉即請曰:「今朝廷多事,必不能以兵援臣,願得自募兵以為衛。」乃 募得兵千餘人,行至梅戍,蕃夷稍稍來謁,暉顧首領一人,指其佩劍曰:「此板橋 王氏劍邪?吾聞王氏劍天下利器也。」俯而取諸腰間,若將玩之,因擊殺首領者, 其從騎十餘人皆殺之。裨將藥元福曰:「今去靈武尚五六百里,奈何?」暉笑曰: 「此夷落之豪,部族之所恃也,吾能殺之,其餘豈敢動哉!」已而諸族皆以兵扼道 路,暉以言譬諭之,獨所殺首領一族求戰,即與之戰而敗走,諸族遂不敢動。暉至 靈武,撫綏邊部,凡十餘年,恩信大著。官至中書令,封陳留王。廣順三年卒,追 封衛王。子繼業。
huáng fǔ huī
○皇甫暉
huáng fǔ huī, wèi zhōu rén yě. wèi wèi jūn zú, shù wǎ qiáo guān, suì mǎn dāng dài guī, ér liú tún bèi zhōu. shì shí, táng zhuāng zōng yǐ shī zhèng, tiān xià lí xīn. huī wèi rén xiāo yǒng wú lài, yè bó jūn zhōng, bù shèng, nǎi yǔ qí tú móu wèi luàn, jié qí bù jiāng yáng rén chéng yuē: táng néng pò liáng ér dé tiān xià zhě, yǐ xiān dé wèi ér jǐn yǒu hé běi bīng yě. wèi jūn jiǎ bù qù tǐ mǎ bù jiě ān zhě shí yú nián, jīn tiān xià yǐ dìng, ér tiān zǐ bù niàn wèi jūn jiǔ shù zhī láo, qù jiā zhǐ chǐ, bù dé xiāng jiàn. jīn jiāng shì sī guī bù kě è, gōng dāng yǔ wǒ jù xíng. bù xìng tiān zǐ nù wú jūn, zé zuò jù yī zhōu, zú yǐ qǐ shì. rén chéng yuē: gōng děng hé jì zhī guò yě! jīn yīng zhǔ zài shàng, tiān xià yī jiā, jīng jiǎ ruì bīng, bù xià shù shí wàn, gōng děng gè yǒu jiā shǔ, hé gù chū cǐ bù xiáng zhī yán? jūn shì zhī bù kě qiáng, suì zhǎn zhī, tuī yī xiǎo xiào wèi zhǔ, bù cóng, yòu zhǎn zhī, nǎi xié èr shǒu yǐ yì bì jiāng zhào zài lǐ, zài lǐ cóng zhī, nǎi yè fén bèi zhōu yǐ rù yú wèi, zài lǐ yǐ huī wèi mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. huī yōng jiǎ shì shù bǎi qí, dà lüè chéng zhōng, zhì yī mín jiā, wèn qí xìng, yuē: xìng guó. huī yuē: wú dāng pò guó! suì jǐn shā zhī. yòu zhì yī jiā, wèn qí xìng, yuē: xìng wàn. huī yuē: wú shā wàn jiā zú yǐ. yòu jǐn shā zhī. jí míng zōng rù wèi, suì yǔ zài lǐ hé móu, zhuāng zōng zhī huò zì huī shǐ. míng zōng jí wèi, huī zì jūn zú zhuó bài chén zhōu cì shǐ, zhōng táng shì cháng wèi cì shǐ.
皇甫暉,魏州人也。為魏軍卒,戍瓦橋關,歲滿當代歸,而留屯貝州。是時, 唐莊宗已失政,天下離心。暉為人驍勇無賴,夜博軍中,不勝,乃與其徒謀為亂, 劫其部將楊仁晟曰:「唐能破梁而得天下者,以先得魏而盡有河北兵也。魏軍甲不 去體、馬不解鞍者十餘年,今天下已定,而天子不念魏軍久戍之勞,去家咫尺,不 得相見。今將士思歸不可遏,公當與我俱行。不幸天子怒吾軍,則坐據一州,足以 起事。」仁晟曰:「公等何計之過也!今英主在上,天下一家,精甲銳兵,不下數 十萬,公等各有家屬,何故出此不祥之言?」軍士知不可強,遂斬之,推一小校為 主,不從,又斬之,乃攜二首以詣裨將趙在禮,在禮從之,乃夜焚貝州以入於魏, 在禮以暉為馬步軍都指揮使。暉擁甲士數百騎,大掠城中,至一民家,問其姓,曰: 「姓國。」暉曰:「吾當破國!」遂盡殺之。又至一家,問其姓,曰:「姓萬。」 暉曰:「吾殺萬家足矣。」又盡殺之。及明宗入魏,遂與在禮合謀,莊宗之禍自暉 始。明宗即位,暉自軍卒擢拜陳州刺史,終唐世常為刺史。
jìn tiān fú zhōng, yǐ wèi jiāng jūn jū jīng shī. zài lǐ yǐ bǐng máo jié, bà zhèn lái cháo, huī wǎng hòu zhī yuē: yǔ gōng jù qǐ gān líng, zú chéng dà shì, rán yóu wǒ fā yě, gōng jīn fù guì, néng xù wǒ hū? bù rán, huò qǐ zuò zhōng! zài lǐ jù, jù chū qì bì shù qiān yǔ zhī, ér yǐn yǐ jiǔ, huī yǐn zì ruò, bù xiè ér qù. jiǔ zhī, wèi mì zhōu cì shǐ. qì dān fàn què, huī lǜ qí zhōu rén bēn yú jiāng nán, lǐ jǐng yǐ wèi shè zhōu cì shǐ fèng huà jūn jié dù shǐ, zhèn jiāng zhōu. zhōu shī zhēng huái, jǐng yǐ huī wèi běi miàn xíng yíng yīng yuán shǐ, tún qīng liú guān, wèi zhōu shī suǒ bài, bìng qí dōu jiān yáo fèng jiē bèi qín. shì zōng zhào jiàn, huī jīn chuāng bèi tǐ, āi zhī, cì yǐ jīn dài ān mǎ, hòu shù rì zú. bài fèng zuǒ tún wèi shàng jiāng jūn.
晉天福中,以衛將軍居京師。在禮已秉旄節,罷鎮來朝,暉往候之曰:「與公 俱起甘陵,卒成大事,然由我發也,公今富貴,能恤我乎?不然,禍起坐中!」在 禮懼,遽出器幣數千與之,而飲以酒,暉飲自若,不謝而去。久之,為密州刺史。 契丹犯闕,暉率其州人奔於江南,李景以為歙州刺史、奉化軍節度使,鎮江州。周 師征淮,景以暉為北面行營應援使,屯清流關,為周師所敗,並其都監姚鳳皆被擒。 世宗召見,暉金瘡被體,哀之,賜以金帶、鞍馬,後數日卒。拜鳳左屯衛上將軍。
táng jǐng sī
○唐景思
táng jǐng sī, qín zhōu rén yě. yòu shàn jiǎo dǐ, yǐ tú gǒu wèi shēng. hòu qù wèi jūn zú, lèi qiān zhǐ huī shǐ. táng wèi wáng jì jí fá shǔ, jǐng sī wèi shǔ shǒu gù zhèn. jì jí bīng zhì, jǐng sī yǐ chéng jiàng, bài xìng zhōu cì shǐ. jìn gāo zǔ shí, wèi bèi zhōu xíng jūn sī mǎ. chū dì shí, qì dān gōng xiàn bèi zhōu, jǐng sī wèi zhào yán shòu suǒ de, yǐ wèi háo zhài shǐ. qì dān miè jìn, bài jǐng sī bó zhōu fáng yù shǐ. hàn gāo zǔ shí, wèi dèng zhōu xíng jūn sī mǎ, hòu wèi yán huái xún jiǎn.
唐景思,秦州人也。幼善角牴,以屠狗為生。後去為軍卒,累遷指揮使。唐魏 王繼岌伐蜀,景思為蜀守固鎮。繼岌兵至,景思以城降,拜興州刺史。晉高祖時, 為貝州行軍司馬。出帝時,契丹攻陷貝州,景思為趙延壽所得,以為壕砦使。契丹 滅晉,拜景思亳州防禦使。漢高祖時,為鄧州行軍司馬,後為沿淮巡檢。
hàn fǎ kù, ér shǐ hóng zhào yòng shì, xǐ yǐ gào jié shā rén. jǐng sī yǒu nú, cháng yǒu suǒ qiú bù rú yì, jí chí jiàn hóng zhào, yán jǐng sī yǔ lǐ jǐng jiāo tōng, ér sī chù bīng jiǎ. hóng zhào qiǎn lì jiāng sān shí qí wǎng shōu jǐng sī, nú wèi lì yuē: jǐng sī yǒng zhě yě, dé zé shā zhī, bù rán jiāng shī zhī yě. lì zhì, jǐng sī yíng qián, yǐ liǎng shǒu bào lì hū yuān, qǐng yì yù zì lǐ. lì yǐn nú yǔ jǐng sī yàn, jǐng sī yuē: wǒ jiā zài cǐ, qǐng suǒ zhī. yǒu qián shí qiān, wèi shòu wài lù. yǒu jiǎ yī shǔ, wèi sī chù bīng. lì suǒ zhī, wéi yī yī sì, jūn jí liáng bù ér yǐ. lì mǐn ér kuān zhī, jǐng sī qǐng xiè sòng jīng shī yǐ zì míng. jǐng sī yǒu pú wáng zhī quán zài jīng shī, wén jǐng sī bèi gào, nǎi jiàn hóng zhào, yuàn xiān xià yù míng jǐng sī bù fǎn, hóng zhào lián zhī, sòng zhī quán yù zhōng, rì láo yǐ jiǔ shí. jǐng sī jì xiè jiù dào, yǐng bó zhī rén suí zhì jīng shī gòng míng zhī. hóng zhào nǎi jū qí nú, jù fú, jí zòu zhǎn nú ér shì jǐng sī. hòu cóng shì zōng zhàn gāo píng, shì zōng yǐ suǒ de hàn jiàng bīng shù qiān wèi xiào shùn zhǐ huī, yǐ jǐng sī wèi zhǐ huī shǐ, fù shù huái shàng. zhōu shī fá huái nán, yǐ gōng lǐng ráo zhōu cì shǐ, qiān háo zhōu cì shǐ, bīng gōng háo zhōu, yǐ zhàn shāng zhòng zú, zèng wǔ qīng jūn jié dù shǐ.
漢法酷,而史弘肇用事,喜以告訐殺人。景思有奴,嘗有所求不如意,即馳見 弘肇,言景思與李景交通,而私畜兵甲。弘肇遣吏將三十騎往收景思,奴謂吏曰: 「景思勇者也,得則殺之,不然將失之也。」吏至,景思迎前,以兩手抱吏呼冤, 請詣獄自理。吏引奴與景思驗,景思曰:「我家在此,請索之。有錢十千,為受外 賂。有甲一屬,為私畜兵。」吏索之,惟一衣笥,軍籍、糧簿而已。吏閔而寬之, 景思請械送京師以自明。景思有僕王知權在京師,聞景思被告,乃見弘肇,願先下 獄明景思不反,弘肇憐之,送知權獄中,日勞以酒食。景思既械就道,潁、亳之人 隨至京師共明之。弘肇乃鞫其奴,具伏,即奏斬奴而釋景思。後從世宗戰高平,世 宗以所得漢降兵數千為效順指揮,以景思為指揮使,復戍淮上。周師伐淮南,以功 領饒州刺史,遷濠州刺史,兵攻濠州,以戰傷重卒,贈武清軍節度使。
wáng jìn
○王進
wáng jìn, yōu zhōu liáng xiāng rén yě. wèi rén yǒng hàn, zǒu jí bēn mǎ. shǎo jù tú wèi dào, xiāng lǐ huàn zhī, fú yàn chāo qiǎn rén yǐ lù zhāo zhì huī xià. yàn chāo zhèn ān yuǎn jūn, jūn zhōng yǒu biàn, qiǎn jìn chí zòu jīng shī, míng zōng guài qí lái sù, jiā qí zú lì, yǐ lì níng wèi zhǐ huī. hàn gāo zǔ wèi shì wèi qīn jūn zhǐ huī shǐ, yǐ jìn wèi jūn xiào. gāo zǔ zhèn hé dōng, yīn yǐ zhī cóng, měi yǒu jí, qiǎn jìn chí zhì jīng shī, wǎng fǎn bù guò wǔ liù rì, yóu shì yù qīn ài zhī, lèi qiān fèng guó jūn dōu zhǐ huī shǐ. cóng zhōu tài zǔ qǐ wèi, qiān hǔ jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ. lì rǔ zhèng èr zhōu fáng yù shǐ zhāng dé jūn jié dù shǐ. xiǎn dé yuán nián qiū, yǐ jí zú, zèng tài shī.
王進,幽州良鄉人也。為人勇悍,走及奔馬。少聚徒為盜,鄉里患之,符彥超 遣人以賂招置麾下。彥超鎮安遠軍,軍中有變,遣進馳奏京師,明宗怪其來速,嘉 其足力,以隸寧衛指揮。漢高祖為侍衛親軍指揮使,以進為軍校。高祖鎮河東,因 以之從,每有急,遣進馳至京師,往返不過五六日,由是愈親愛之,累遷奉國軍都 指揮使。從周太祖起魏,遷虎捷右廂都指揮使。歷汝、鄭二州防禦使、彰德軍節度 使。顯德元年秋,以疾卒,贈太師。
wū hū! yǔ shù jiù shǐ, zhì yú wáng jìn zhī shì, wèi cháng bù fèi shū ér tàn yuē: shén zāi, wǔ dài zhī jūn, jiē wǔ rén jué qǐ, qí suǒ yǔ jù yǒng fū hàn zú, gè liè tǔ dì fēng hóu wáng, hé yì chái láng zhī mù sī rén yě! suī qí fù tuō zāo yù, chū yú yī shí zhī xìng, rán yóu bì jiē héng shēn zhèn dí, fēi yǒu bǎi fū zhī yǒng, zé bì yī rì zhī láo. zhì rú jìn zhě, tú yǐ jí zú shàn zǒu ér bǐng máo jié, hé qí shén yú! qǐ fēi míng qì zhī yòng, suí shì ér qīng zhòng zhě yú? shì zhì zé jūn zǐ jū zhī ér zhòng, shì luàn zé xiǎo rén yì dé ér qīng yú? yì yīn yuán jiǎo xìng, wèi shǐ bù yǒu, ér yóu duō yú luàn shì, jì qí jí yě, suì zhì yú shì yú? qǐ qí yòu yǒu shèn yú shì zhě yú? dāng cǐ zhī shí, wèi guó zhǎng zhě bù guò shí yú nián, duǎn zhě sān sì nián zhì yī èr nián. tiān xià zhī rén, shì qí shàng yì jūn dài guó, rú gèng shù zhǎng wú yì, gài qí qīng rú cǐ, kuàng qí xià zhě hū! rú jìn děng zhě, qǐ zú dào zāi! yì fǒu tài xiāo zhǎng, jūn zǐ xiǎo rén cháng xiāng shàng xià, shì zài shàng zhě rú jìn děng, zé qí zài xià zhě kě zhī yǐ. yǔ shū jìn shì, suǒ yǐ āi sī rén zhī luàn, ér jiàn dāng shí xián rén jūn zǐ zhī zài xià zhě, kě shèng dào zāi! kě shèng dào zāi!
嗚呼!予述舊史,至於王進之事,未嘗不廢書而嘆曰:甚哉,五代之君,皆武 人崛起,其所與俱勇夫悍卒,各裂土地封侯王,何異豺狼之牧斯人也!雖其附托遭 遇,出於一時之幸,然猶必皆橫身陣敵,非有百夫之勇,則必一日之勞。至如進者, 徒以疾足善走而秉旄節,何其甚歟!豈非名器之用,隨世而輕重者歟?世治則君子 居之而重,世亂則小人易得而輕歟?抑因緣僥倖,未始不有,而尤多於亂世,既其 極也,遂至於是歟?豈其又有甚於是者歟?當此之時,為國長者不過十餘年,短者 三四年至一二年。天下之人,視其上易君代國,如更戍長無異,蓋其輕如此,況其 下者乎!如進等者,豈足道哉!《易》否泰消長,君子小人常相上下,視在上者如 進等,則其在下者可知矣。予書進事,所以哀斯人之亂,而見當時賢人君子之在下 者,可勝道哉!可勝道哉!
cháng sī
○常思
cháng sī, zì kè gōng, tài yuán rén yě. chū cóng táng zhuāng zōng wèi zú, hòu wèi zhǎng jiàn zhǐ huī shǐ. lì táng jìn wèi liù jūn dōu yú hòu. hàn gāo zǔ wèi hé dōng jié dù shǐ, yǐ sī wèi láo chéng zhǐ huī shǐ. gāo zǔ rù lì, lǐng wǔ shèng jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn zhāo yì. sī qǐ jūn zú, wèi cháng yǒu zhàn gōng, tú yǐ xìng huì hàn xìng, suì bǐng máo jié. zài lù zhōu wǔ nián, yǐ jù liǎn wèi shì, ér xìng bǐ jiǎn. chū, sī wēi shí, zhōu tài zǔ fāng shǎo gū wú yī, yī shí yú sāi jiā, yǐ sī wèi shū, hòu sī yǔ zhōu tài zǔ jù zāo hàn yǐ qǔ fù guì. zhōu tài zǔ yǐ jí wèi, měi hū sī wèi cháng shū, bài qí qī, rú jiā rén lǐ. guǎng shùn sān nián, xǐ zhèn guī dé, jū sān nián lái cháo, yòu xǐ píng lú, sī yīn qǐ yuē: chén jū sòng, sòng mín fù chén sī xī shí wàn liǎng, yuàn yǐ quàn shàng jìn. tài zǔ hàn zhī, jí fén qí quàn, zhào sòng zhōu xī juān chú zhī. sī jū qīng zhōu, yú nián dé jí, guī yú luò yáng, zú, zèng zhōng shū lìng.
常思,字克恭,太原人也。初從唐莊宗為卒,後為長劍指揮使。歷唐、晉為六 軍都虞候。漢高祖為河東節度使,以思為牢城指揮使。高祖入立,領武勝軍節度使, 徙鎮昭義。思起軍卒,未嘗有戰功,徒以幸會漢興,遂秉旄節。在潞州五年,以聚 斂為事,而性鄙儉。初,思微時,周太祖方少孤無依,衣食于思家,以思為叔,後 思與周太祖俱遭漢以取富貴。周太祖已即位,每呼思為常叔,拜其妻,如家人禮。 廣順三年,徙鎮歸德,居三年來朝,又徙平盧,思因啟曰:「臣居宋,宋民負臣絲 息十萬兩,願以券上進。」太祖頷之,即焚其券,詔宋州悉蠲除之。思居青州,逾 年得疾,歸於洛陽,卒,贈中書令。
sūn fāng jiàn
○孫方諫
sūn fāng jiàn, zhèng zhōu qīng yuàn rén yě. chū, dìng zhōu xī běi yǒu láng shān bǎo, dìng rén cháng bǎo yǐ bì qì dān, yǒu ní shēn yì jū qí zhōng, yǐ fó fǎ yòu mín, mín duō guī zhī. hòu ní sǐ, bǎo rén yán qí shī bù xiǔ, yīn fèng ér shì zhī. ní xìng sūn shì, fāng jiàn zì yǐ wèi ní zú rén, jí jì xíng qí fǎ, bǎo rén tuī yǐ wèi zhǔ. jìn chū dì shí, yì wǔ jūn jié dù shǐ è fāng jiàn jù tú shān zhōng, kǒng wèi biān huàn, yīn biǎo yǐ wèi yóu yì shǐ. fāng jiàn yīn yǒu suǒ qiú bù dé, nǎi běi tōng qì dān. qì dān hòu miè jìn, yǐ fāng jiàn wèi yì wǔ jūn jié dù shǐ. yǐ ér xǐ fāng jiàn yú yún zhōng, fāng jiàn bù shòu mìng, lǜ qí tú fù rù láng shān. hàn gāo zǔ qǐ, qì dān zòng huǒ shāo dìng zhōu, lǔ qí rén mín běi qù. fāng jiàn wén zhī, zì láng shān rù, jù zhī yǐ guī hàn, gāo zǔ jiā zhī, jí bài fāng jiàn yì wǔ jūn jié dù shǐ. zhōu tài zǔ shí, xǐ zhèn zhèn guó, yǐ qí dì xíng yǒu wèi dìng zhōu liú hòu. shì zōng gōng tài yuán, fāng jiàn cháo yú xíng zài, cóng hái jīng, zhì luò dé jí, xǐ zhèn kuāng guó, zú yú luò yáng, nián liù shí èr, zèng tài shī.
孫方諫,鄭州清苑人也。初,定州西北有狼山堡,定人常保以避契丹,有尼深 意居其中,以佛法誘民,民多歸之。後尼死,堡人言其屍不朽,因奉而事之。尼姓 孫氏,方諫自以為尼族人,即繼行其法,堡人推以為主。晉出帝時,義武軍節度使 惡方諫聚徒山中,恐為邊患,因表以為游奕使。方諫因有所求不得,乃北通契丹。 契丹後滅晉,以方諫為義武軍節度使。已而徙方諫於雲中,方諫不受命,率其徒復 入狼山。漢高祖起,契丹縱火燒定州,虜其人民北去。方諫聞之,自狼山入,據之 以歸漢,高祖嘉之,即拜方諫義武軍節度使。周太祖時,徙鎮鎮國,以其弟行友為 定州留後。世宗攻太原,方諫朝於行在,從還京,至洛得疾,徙鎮匡國,卒於洛陽, 年六十二,贈太師。