huá wēn qí
○华温琪
huá wēn qí, zì dé rùn, sòng zhōu xià yì rén yě. shì běn nóng jiā. wēn qí shēn cháng qī chǐ. shǎo cóng huáng cháo wèi dào, cháo xiàn cháng ān, yǐ wēn qí wèi gòng fèng guān dōu zhī. cháo bài, wēn qí zǒu huá zhōu, gù qí zhuàng mào kuí wěi, jù bù zì róng, nǎi tóu bái mǎ hé, liú shù shí lǐ, bù sǐ, hé shàng rén yuán ér chū zhī. yòu zì jīng yú sāng lín, sāng zhé zhī zhé. nǎi zhī zuò xiàn, yǒu tián fù jiàn zhī yuē:" zi zhuàng mào táng táng, fēi cháng rén yě!" nǎi nì yú jiā. hòu suì yú, wén pú zhōu cì shǐ zhū yù mù shì wèi bīng, nǎi wǎng yī zhī.
华温琪,字德润,宋州下邑人也。世本农家。温琪身长七尺。少从黄巢为盗, 巢陷长安,以温琪为供奉官都知。巢败,温琪走滑州,顾其状貌魁伟,惧不自容, 乃投白马河,流数十里,不死,河上人援而出之。又自经于桑林,桑辄枝折。乃之 胙县,有田父见之曰:“子状貌堂堂,非常人也!”乃匿于家。后岁馀,闻濮州刺 史硃裕募士为兵,乃往依之。
hòu shì liáng, wèi kāi dào zhǐ huī shǐ, lèi yǐ zhàn gōng wèi jiàng dì èr zhōu cì shǐ. dì zhōu kǔ hé shuǐ wéi huàn, wēn qí xǐ yú xīn zhōu yǐ bì zhī, mín lài qí lì. lì qí jìn èr zhōu. zhuāng zōng gōng jìn zhōu, yú yuè bù néng pò, liáng mò dì jiā wēn qí shàn shǒu, shēng jìn zhōu wèi dìng chāng jūn, yǐ wēn qí wèi jié dù shǐ. zuò lüè bù mín qī, wèi qí fū suǒ sòng, bà wèi jīn wú wèi dà jiàng jūn zuǒ lóng wǔ tǒng jūn. zhū yǒu qiān yǐ hé zhōng pàn fù yú jìn, mò dì bài wēn qí rǔ zhōu fáng yù shǐ hé zhōng xíng yíng pái zhèn shǐ. qiān yào zhōu guān chá liú hòu.
后事梁,为开道指挥使,累以战功为绛、棣二州刺史。棣州苦河水为患,温琪 徙于新州以避之,民赖其利。历齐、晋二州。庄宗攻晋州,逾月不能破,梁末帝嘉 温琪善守,升晋州为定昌军,以温琪为节度使。坐掠部民妻,为其夫所讼,罢为金 吾卫大将军、左龙武统军。硃友谦以河中叛附于晋,末帝拜温琪汝州防御使、河中 行营排阵使。迁耀州观察留后。
zhuāng zōng miè liáng, jiàn wēn qí, yuē:" cǐ wèi liáng shǒu píng yáng zhě yě." jiā zhī, yīn yǐ yào zhōu wèi shùn yì jūn, bài wēn qí jié dù shǐ, xǐ zhèn xióng wǔ. míng zōng shí lái zhāo, yuàn liú què xià, yǐ wéi zuǒ xiāo wèi shàng jiàng jūn. yú nián, míng zōng wèi shū mì shǐ ān zhòng huì yuē:" wēn qí jiù rén, yí yǔ yī zhòng zhèn." zhòng huì yì bù yù yǔ, duì yǐ wú yuán quē. tuó rì, míng zōng yǔ yòu jí zhī, zhòng huì yuē:" kě dài zhě wéi shū mì shǐ ěr." míng zōng yuē:" kě." zhòng huì bù néng dá. wēn qí wén zhī jù, chēng jí bù chū zhě lěi yuè. yǐ ér yǐ wéi zhèn guó jūn jié dù shǐ. fèi dì shí, yǐ tài zǐ tài bǎo zhì shì. tiān fú yuán nián zú, zèng tài zǐ tài fù.
庄宗灭梁,见温琪,曰:“此为梁守平阳者也。”嘉之,因以耀州为顺义军, 拜温琪节度使,徙镇雄武。明宗时来朝,愿留阙下,以为左骁卫上将军。逾年,明 宗谓枢密使安重诲曰:“温琪旧人,宜与一重镇。”重诲意不欲与,对以无员阙。 佗日,明宗语又及之,重诲曰:“可代者惟枢密使耳。”明宗曰:“可。”重诲不 能答。温琪闻之惧,称疾不出者累月。已而以为镇国军节度使。废帝时,以太子太 保致仕。天福元年卒,赠太子太傅。
cháng cóng jiǎn
○苌从简
cháng cóng jiǎn, chén zhōu rén yě. shì běn tú yáng. cóng jiǎn qù shì jìn wèi jūn xiào, lì dí shù rén, shàn yòng shuò. zhuāng zōng yòng bīng gōng chéng, cóng jiǎn duō wèi tī tóu, zhuāng zōng ài qí yǒng, yǐ gōng lèi qiān bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. zhuāng zōng yǔ liáng jūn duì zhèn, liáng jūn yǒu zhí dà qí chū rù zhèn jiān zhě, zhuāng zōng dēng gāo qiū wàng jiàn zhī, tàn yuē:" bǐ měng shì, shuí néng wéi wǒ qǔ zhī zhě?" cóng jiǎn yīn qián qǐng wǎng, zhuāng zōng xī zhī, bù xǔ. cóng jiǎn qián lǜ shù qí, chí rù liáng jūn, duó qí qí ér hái, jūn zhōng jiē gǔ zào, zhuāng zōng zhuàng zhī, cì yǔ shén hòu.
苌从简,陈州人也。世本屠羊。从简去事晋为军校,力敌数人,善用槊。庄宗 用兵攻城,从简多为梯头,庄宗爱其勇,以功累迁步军都指挥使。庄宗与梁军对阵, 梁军有执大旗出入阵间者,庄宗登高丘望见之,叹曰:“彼猛士,谁能为我取之者?” 从简因前请往,庄宗惜之,不许。从简潜率数骑,驰入梁军,夺其旗而还,军中皆 鼓噪,庄宗壮之,赐与甚厚。
cóng jiǎn cháng zhōng liú shǐ, zú rù bì gǔ, mìng gōng qǔ zhī. gōng wú liáng yào, yù záo qí gǔ, rén jiē yǐ wéi bù kě. cóng jiǎn jù shǐ záo zhī, gōng chí yí bù rěn xià, cóng jiǎn chì qí jí záo, zuǒ yòu shì zhě, jiē ruò bù shèng qí dú, ér cóng jiǎn yán xiào zì ruò. rán qí wéi rén gāng bào nán zhì, zhuāng zōng měi qū fǎ yōu róng zhī. lèi qiān cài zhōu fáng yù shǐ. míng zōng shí, lì lín rǔ fén jīn sì zhōu fáng yù shǐ. míng zōng cháng jiè zhī yuē:" fù guì kě xī, rán rǔ bù néng shǒu yě. xiān dì néng dài ěr, wú kǒng bù néng." cóng jiǎn xìng bù kě quān, míng zōng yì bù zhī zé.
从简尝中流矢,镞入髀骨,命工取之。工无良药,欲凿其骨,人皆以为不可。 从简遽使凿之,工迟疑不忍下,从简叱其亟凿,左右视者,皆若不胜其毒,而从简 言笑自若。然其为人刚暴难制,庄宗每屈法优容之。累迁蔡州防御使。明宗时,历 麟、汝、汾、金四州防御使。明宗尝戒之曰:“富贵可惜,然汝不能守也。先帝能 贷尔,吾恐不能。”从简性不可悛,明宗亦不之责。
fèi dì jǔ bīng yú fèng xiáng, cóng jiǎn yǔ zhū zhèn bīng wéi zhī, yǐ ér bīng kuì, cóng jiǎn dōng zǒu, bèi zhí. fèi dì zé qí bù jiàng, cóng jiǎn yuē:" shì zhǔ bù gǎn èr xīn." fèi dì shì zhī, bài yǐng zhōu tuán liàn shǐ. jìn gāo zǔ qǐ bīng tài yuán, fèi dì jiāng qīn zhēng, zhào wèi zhāo tǎo fù shǐ, cóng zhì hé yáng, bài hé yáng sān chéng jié dù shǐ. fèi dì hái luò yáng, cóng jiǎn jí jiàng jìn. lì zhèn zhōng wǔ wǔ níng, rù wèi zuǒ jīn wú wèi shàng jiàng jūn. zú nián liù shí wǔ, zèng tài shī.
废帝举兵于凤翔,从简与诸镇兵围之,已而兵溃,从简东走,被执。废帝责其 不降,从简曰:“事主不敢二心。”废帝释之,拜颍州团练使。晋高祖起兵太原, 废帝将亲征,召为招讨副使,从至河阳,拜河阳三城节度使。废帝还洛阳,从简即 降晋。历镇忠武、武宁,入为左金吾卫上将军。卒年六十五,赠太师。
cóng jiǎn hǎo shí rén ròu, suǒ zhì duō qián bǔ mín jiān xiǎo ér yǐ shí. xǔ zhōu fù rén yǒu yù dài, yù zhī ér bù kě dé, qiǎn èr zú yè rù qí jiā, shā ér qǔ zhī. zú yè yú yuán, yǐn mù jiān, jiàn qí fū fù xiāng dài rú bīn, èr zú tàn yuē: " wú gōng yù duó qí bǎo, ér hài sī rén, wú bì bù miǎn." yīn yuè chū ér gào zhī, shǐ qí sù yǐ dài xiàn, suì yú yuán ér qù, bù zhī qí suǒ zhī.
从简好食人肉,所至多潜捕民间小兒以食。许州富人有玉带,欲之而不可得, 遣二卒夜入其家,杀而取之。卒夜逾垣,隐木间,见其夫妇相待如宾,二卒叹曰: “吾公欲夺其宝,而害斯人,吾必不免。”因跃出而告之,使其速以带献,遂逾垣 而去,不知其所之。
zhāng yún dì biàn
○张筠 弟抃
zhāng yún, hǎi zhōu rén yě. shì yǐ zī wèi shāng gǔ. yún shì jié dù shǐ shí pǔ wèi sù zhōu cì shǐ. liáng bīng gōng pǔ qǔ sù zhōu, dé yún, ài qí biàn huì, yǐ wéi sì zhèn kè jiāng cháng zhí jūn shǐ, lèi bài xuān huī shǐ. mò dì fēn xiàng chán wèi sān zhōu wèi zhāo dé jūn, yǐ yún wèi jié dù shǐ, yóu shì wèi bó jūn pàn fù yú jìn. jìn wáng gōng xiāng zhōu, yún qì chéng zǒu. hòu yǐ wéi yǒng píng jūn jié dù shǐ. liáng wáng shì táng, réng wèi jīng zhào yǐn. cóng guō chóng tāo fá shǔ, wèi jiàn nán liǎng chuān ān fǔ shǐ. shǔ píng, bài hé nán yǐn, xǐ zhèn xìng yuán. yún cháng yǒu jí, bú jiàn jiāng lì, fù shǐ fú yàn lín rù wèn jí, yún yòu cí bù jiàn. yàn lín yí yún yǐ sǐ, jí qǐng chū pái yìn. yún nù, mìng zuǒ yòu shōu yàn lín xià yù, yǐ qí fǎn wén. míng zōng zhī yàn lín wú fǎn zhuàng, zhào yàn lín shì zhī, yáng xǐ yún wèi xī jīng liú shǒu, jiè shǒu zhě bù nèi, yún zhì cháng ān bù dé rù, nǎi cháo jīng shī, yǐ wéi zuǒ xiāo wèi shàng jiàng jūn.
张筠,海州人也。世以赀为商贾。筠事节度使时溥为宿州刺史。梁兵攻溥取宿 州,得筠,爱其辩惠,以为四镇客将、长直军使,累拜宣徽使。末帝分相、澶、卫 三州为昭德军,以筠为节度使,由是魏博军叛附于晋。晋王攻相州,筠弃城走。后 以为永平军节度使。梁亡事唐,仍为京兆尹。从郭崇韬伐蜀,为剑南两川安抚使。 蜀平,拜河南尹,徙镇兴元。筠尝有疾,不见将吏,副使符彦琳入问疾,筠又辞不 见。彦琳疑筠已死,即请出牌印。筠怒,命左右收彦琳下狱,以其反闻。明宗知彦 琳无反状,召彦琳释之,阳徙筠为西京留守,戒守者不内,筠至长安不得入,乃朝 京师,以为左骁卫上将军。
yún dì biàn, dāng yún wèi jīng zhào yǐn shí, yǐ wéi yá nèi zhǐ huī shǐ sān bái qú yíng tián zhì zhì shǐ. yún xī fá shǔ, liú biàn shǒu jīng zhào. shǔ píng, wèi wáng jì jí bān shī, zhì xīng píng, ér míng zōng zì wèi qǐ, jīng shī dà luàn, biàn nǎi duàn xián yáng fú qiáo yǐ jù jì jí, jì jí nǎi zì shā. chū, yún dài kāng huái yīng wèi yǒng píng jūn jié dù shǐ, ér huái yīng sǐ, yún jí lüè qí jiā zī. yòu yú táng gù gōng jué dì, duō de jīn yù. yǒu piān jiàng hóu mò chén wēi zhě, cháng yǔ wēn tāo fā táng zhū líng, fēn de bǎo huò, yún yīn yǐ shì shā wēi ér qǔ zhī. wèi wáng jì jí sǐ wèi nán, biàn xī qǔ qí xíng tuó. ér wáng yǎn zì shǔ xíng zhì qín chuān, zhuāng zōng qiǎn huàn zhě xiàng yán sì shā zhī, yán sì yīn jǐn dé yǎn shǔ zhōng zhēn bǎo. míng zōng jí wèi, jí qiǎn rén bǔ zhū huàn zhě, yán sì wáng mìng, ér shǔ zhī zhēn bǎo biàn yòu qǔ zhī. yóu shì xiōng dì zī jiē jù wàn. rán yún wéi rén hào shī yǔ, yǐ qí fù, gù suǒ zhì bù wéi jù liǎn, mín lài yǐ ān. ér biàn shì jiǔ tān bǐ, lì yí mì èr zhōu cì shǐ. jìn chū dì shí, yǐ jiāng jūn shì mǎ yú huí hú, zuò mǎ bù zhōng shì, yǒu sī lǐ qí jià zhí, biàn xìng bǐ, yīn yù yù ér zú.
筠弟抃,当筠为京兆尹时,以为牙内指挥使、三白渠营田制置使。筠西伐蜀, 留抃守京兆。蜀平,魏王继岌班师,至兴平,而明宗自魏起,京师大乱,抃乃断咸 阳浮桥以拒继岌,继岌乃自杀。初,筠代康怀英为永平军节度使,而怀英死,筠即 掠其家赀。又于唐故宫掘地,多得金玉。有偏将侯莫陈威者,尝与温韬发唐诸陵, 分得宝货,筠因以事杀威而取之。魏王继岌死渭南,抃悉取其行橐。而王衍自蜀行 至秦川,庄宗遣宦者向延嗣杀之,延嗣因尽得衍蜀中珍宝。明宗即位,即遣人捕诛 宦者,延嗣亡命,而蜀之珍宝抃又取之。由是兄弟赀皆巨万。然筠为人好施予,以 其富,故所至不为聚敛,民赖以安。而抃嗜酒贪鄙,历沂、密二州刺史。晋出帝时, 以将军市马于回鹘,坐马不中式,有司理其价直,抃性鄙,因郁郁而卒。
yún jū luò yáng, yōng qí zī, yǐ jiǔ sè shēng jì zì yú zú zhě shí yú nián, rén wèi zhī" dì xiān." tiān fú èr nián, xǐ jū cháng ān. shì suì, zhāng cóng bīn zuò luàn, rù luò yáng, yún suì yǐ miǎn. zú, zèng tài zǐ tài shī.
筠居洛阳,拥其赀,以酒色声妓自娱足者十馀年,人谓之“地仙。”天福二年, 徙居长安。是岁,张从宾作乱,入洛阳,筠遂以免。卒,赠太子太师。
wū hū, wǔ dài fǎn zhě duō yǐ, wú yú míng zōng dú nán qí cí. zhì yú wèi wáng jì jí hōng, rán hòu zhōng qí shì yě. zhuāng zōng yù shì, jì jí yǐ yuán zǐ wò zhòng bīng, sǐ yú wài ér bù dé lì, cǐ dà shì yě, ér qián shǐ bù shū qí suǒ yǐ rán. fū jì jí zhī cún wáng, yú zhāng biàn wú suǒ lì hài, biàn hé wéi ér jù zhī bù shǐ zhī dōng hū? qǐ qí yǒu suǒ shǐ ér wèi zhī hū? rán míng zōng yú fú yàn chāo shēn yǐ wéi dé, ér dài biàn wú suǒ hòu, cǐ qí yòu kě yí yě. bù rán, hǎo luàn zhī chén, wàng fēng ér xiǎng yīng hū? shǐ biàn bù duàn fú qiáo, ér jì jí dé yǐ bīng dōng, míng zōng wèi bì néng zì lì. zé jì jí zhī sǐ, yóu biàn zhī jù, qí suǒ xì zhě qǐ xiǎo zāi!
呜呼,五代反者多矣,吾于明宗独难其辞。至于魏王继岌薨,然后终其事也。 庄宗遇弑,继岌以元子握重兵,死于外而不得立,此大事也,而前史不书其所以然。 夫继岌之存亡,于张抃无所利害,抃何为而拒之不使之东乎?岂其有所使而为之乎? 然明宗于符彦超深以为德,而待抃无所厚,此其又可疑也。不然,好乱之臣,望风 而飨应乎?使抃不断浮桥,而继岌得以兵东,明宗未必能自立。则继岌之死,由抃 之拒,其所系者岂小哉!
yáng yàn xún
○杨彦询
yáng yàn xún, zì chéng zhāng, hé zhōng bǎo dǐng rén yě. shǎo shì qīng zhōu wáng shī fàn, shī fàn hào xué, jù shū wàn juǎn, shǐ yàn xún zhǎng zhī. yàn xún wéi rén cōng wù, suì jiàn qīn xìn. shī fàn jiàng liáng, hòu jiàn shā, yàn xún wú suǒ guī, nǎi zhī wèi, shì yáng shī hòu wèi kè jiāng. wèi bó pàn liáng rù yú jìn, yàn xún yīn liú shì jìn. zhuāng zōng miè liáng, yǐ yàn xún wèi yǐn jìn fù shǐ, fèng shǐ wú shǔ, cháng chēng zhǐ. lì dé zhōu cì shǐ yǔ lín jiāng jūn jìn gāo zǔ zhèn tài yuán, fèi dì yí qí yǒu èr zhì, zé zhū jiàng zhī jǐn hòu zhě zuǒ zhī, nǎi yǐ yàn xún wèi tài yuán jié dù fù shǐ. qí hòu jìn gāo zǔ yǐ yí jiàn xǐ, yù jù mìng bù xíng, yǐ wèn yàn xún, yàn xún bù gǎn zhèng yán, yīn yuē:" tài yuán zhī lì, néng yǔ táng dí fǒu? gōng qí shěn jì zhī!" gāo zǔ fǎn yì yǐ jué, yàn xún yì bù fù gǎn yán. gāo zǔ zuǒ yòu yǐ yàn xún yì yì, yù shā zhī, gāo zǔ jù zhǐ zhī, yuē: " wéi fù shǐ yī rén, wǒ zì bǎo zhī." nǎi miǎn. shì shí, gāo zǔ qǐ bīng yú qì dān, qì dān yē lǜ dé guāng lì gāo zǔ yú tài yuán, yǐ bīng sòng zhì hé shàng. yàn xún wèi xuān huī shǐ, shù wǎng lái lǔ zhàng zhōng, dé guāng yì ài qí wéi rén. míng nián, bài wēi dé jūn jié dù shǐ, fù rù wèi xuān huī shǐ, yòu bài ān guó jūn jié dù shǐ. tiān fú qī nián, xǐ zhèn zhèn guó, zāo suì dà jī, wéi zhèng yǒu huì ài. yǐ bìng fēng bà wèi yòu jīn wú wèi shàng jiàng jūn. zú nián qī shí sì, zèng tài zǐ tài shī.
杨彦询,字成章,河中宝鼎人也。少事青州王师范,师范好学,聚书万卷,使 彦询掌之。彦询为人聪悟,遂见亲信。师范降梁,后见杀,彦询无所归,乃之魏, 事杨师厚为客将。魏博叛梁入于晋,彦询因留事晋。庄宗灭梁,以彦询为引进副使, 奉使吴、蜀,常称旨。历德州刺史、羽林将军晋高祖镇太原,废帝疑其有贰志,择 诸将之谨厚者佐之,乃以彦询为太原节度副使。其后晋高祖以疑见徙,欲拒命不行, 以问彦询,彦询不敢正言,因曰:“太原之力,能与唐敌否?公其审计之!”高祖 反意已决,彦询亦不复敢言。高祖左右以彦询异议,欲杀之,高祖遽止之,曰: “惟副使一人,我自保之。”乃免。是时,高祖乞兵于契丹,契丹耶律德光立高祖 于太原,以兵送至河上。彦询为宣徽使,数往来虏帐中,德光亦爱其为人。明年, 拜威德军节度使,复入为宣徽使,又拜安国军节度使。天福七年,徙镇镇国,遭岁 大饥,为政有惠爱。以病风罢为右金吾卫上将军。卒年七十四,赠太子太师。
lǐ zhōu
○李周
lǐ zhōu, zì tōng lǐ, xíng zhōu nèi qiū rén, táng zhāo yì jūn jié dù shǐ bào zhēn zhī hòu yě. fù jǔ, zāo shì luàn bù shì, cháng wèi zhōu yuē:" hán zhāng yòng wǔ zhī dì, jīn shì dào wèi píng, rǔ dāng cóng jūn lǚ yǐ xìng wú mén." zhōu nián shí liù, wèi nèi qiū bǔ zéi jiāng, yǐ yǒng wén. shì shí, liáng jìn bīng zhēng shān dōng, qún dào chōng chì dào lù, xíng zhě bì yǐ bīng wèi. nèi qiū rén lú yuè jiāng xǐ jiā tài yuán, shě nì lǚ, bàng huáng bù gǎn jìn, zhōu yì lián zhī, wèi sòng zhì xī shān. yǒu dào cóng lín zhōng shè yuè, zhōng qí mǎ, zhōu dà hū yuē:" wú zài cǐ, shú gǎn ěr xié?" dào wén qí shēng, yuē:" cǐ lǐ zhōu yě." yīn gè kuì qù. zhōu sòng yuè zhì tài yuán, yuè wèi zhī yuē:" wú shǎo xué xīng lì, qiě gōng xiāng rén. zi fāng yí lóng zhǔn, méi mù shū chè, shēn cháng qī chǐ, zhēn jiàng xiàng yě. wú zhàn tiān xiàng, jìn bì yǒu tiān xià, zi yí liú shì jìn, yǐ tú fù guì." zhōu yǐ mǔ lǎo cí guī.
李周,字通理,邢州内丘人,唐昭义军节度使抱真之后也。父矩,遭世乱不仕, 尝谓周曰:“邯鄣用武之地,今世道未平,汝当从军旅以兴吾门。”周年十六,为 内丘捕贼将,以勇闻。是时,梁、晋兵争山东,群盗充斥道路,行者必以兵卫。内 丘人卢岳将徙家太原,舍逆旅,傍徨不敢进,周意怜之,为送至西山。有盗从林中 射岳,中其马,周大呼曰:“吾在此,孰敢尔邪?”盗闻其声,曰:“此李周也。” 因各溃去。周送岳至太原,岳谓之曰:“吾少学星历,且工相人。子方颐隆准,眉 目疏彻,身长七尺,真将相也。吾占天象,晋必有天下,子宜留事晋,以图富贵。” 周以母老辞归。
shì shí, liáng qiǎn gé cóng zhōu gōng xià xíng míng, jìn wáng zhà bīng qīng shān kǒu, zhōu wèi zhī suǒ guī, nǎi sī yuè yán, zhì qīng shān guī jìn, jìn wáng yǐ zhōu wèi wàn shèng huáng tóu jūn shǐ. hòu cóng zhēng fá cháng yǒu gōng. cóng zhàn bǎi xiāng, xiān dēng, qiān kuāng bà zhǐ huī shǐ, shǒu yáng liú. zhōu wèi jiāng shén yǒng, qí yú yòng bīng, shàn shǒu, néng yǔ shì zú tóng gān kǔ. liáng bīng gōng zhōu, zhōu jiān shǒu. jiǔ zhī, zhōu wén mǔ sāng bēn guī, zhuāng zōng qiǎn tuó jiāng dài zhōu shǒu, jǐ wèi liáng bīng suǒ pò, zhuāng zōng jù zhuī zhōu hái shǒu zhī, nǎi dé bù pò. qí hòu liáng rén yǐ pò dé shèng, yīn dōng jī yáng liú, yǐ jù jiàn jué hé, duàn jìn xiǎng yuán. zhōu qiǎn rén chí qū zhuāng zōng qiú jiù, qǐng rì xíng bǎi lǐ yǐ fù jí, zhuāng zōng xiào yuē:" zhōu wèi wǒ shǒu, hé yōu!" rì xíng liù shí lǐ, qiě xíng qiě liè, yuē:" zhōu fēi liáng jiāng kě dí yě." bǐ zhì, zhōu yǐ jué liáng sān rì. zhuāng zōng yǐ jù fá jī xīn wò yóu, shùn liú zòng huǒ fén liáng jiàn, liáng bīng jiě qù. zhuāng zōng jiàn zhōu láo yuē:" wēi gōng, zhū jiàng wèi liáng qín yǐ!" lì xiāng cài èr zhōu cì shǐ. míng zōng shí, bài wǔ xìn jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn jìng nán, lì wǔ níng ān yuǎn yǒng xīng xuān wǔ sì zhèn, suǒ zhì duō shàn zhèng. jìn gāo zǔ shí, fù zhèn jìng nán, bà hái. chū dì xìng chán yuān, yǐ zhōu liú shǒu dōng jīng, hái, bài kāi fēng yǐn. zú nián qī shí sì, zèng tài shī.
是时,梁遣葛从周攻下邢、洺,晋王栅兵青山口,周未知所归,乃思岳言,至 青山归晋,晋王以周为万胜黄头军使。后从征伐常有功。从战柏乡,先登,迁匡霸 指挥使,守杨刘。周为将甚勇,其于用兵,善守,能与士卒同甘苦。梁兵攻周,周 坚守。久之,周闻母丧奔归,庄宗遣佗将代周守,几为梁兵所破,庄宗遽追周还守 之,乃得不破。其后梁人已破德胜,因东击杨刘,以巨舰绝河,断晋饷援。周遣人 驰趋庄宗求救,请日行百里以赴急,庄宗笑曰:“周为我守,何忧!”日行六十里, 且行且猎,曰:“周非梁将可敌也。”比至,周已绝粮三日。庄宗以巨筏积薪沃油, 顺流纵火焚梁舰,梁兵解去。庄宗见周劳曰:“微公,诸将为梁擒矣!”历相、蔡 二州刺史。明宗时,拜武信军节度使,徙镇静难,历武宁、安远、永兴、宣武四镇, 所至多善政。晋高祖时,复镇静难,罢还。出帝幸澶渊,以周留守东京,还,拜开 封尹。卒年七十四,赠太师。
liú chù ràng
○刘处让
liú chù ràng, zì dé qiān, cāng zhōu rén yě. shǎo wèi zhāng wàn jìn qīn lì, wàn jìn rù liáng, wèi tài níng jūn jié dù shǐ, yǐ chù ràng wèi yá jiāng. wàn jìn pàn liáng fù jìn, liáng qiǎn liú xún tǎo zhī. wàn jìn qiǎn chù ràng qiú jiù yú jìn, jìn wáng fāng yǔ liáng xiāng jù, wèi néng chū bīng, chù ràng nǎi yú jūn mén jié ěr ér sù yuē:" wàn jìn suǒ yǐ jiàn wéi zhě, yǐ fù jìn gù yě, nài hé bù gù qí jí? gǒu bù chū bīng, yuàn qǐng sǐ!" jìn wáng zhuàng zhī, yuē:" yì shì yě!" wèi zhī fā bīng. wèi dù hé, ér wàn jìn wèi liáng bīng suǒ bài, chù ràng yīn liú shì jìn. zhuāng zōng jí wèi, wèi kè shěng shǐ, cháng shǐ sì fāng, duō chēng zhǐ. tiān chéng zhōng, qiān yǐn jìn shǐ, lèi qiān zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn. fèi dì shí, wèi zhōu jūn luàn, zhú qí shuài liú yán hào, qiǎn fàn yán guāng zhāo tǎo, yǐ chù ràng wèi hé běi dōu zhuǎn yùn shǐ. jìn gāo zǔ lì, lì xuān huī nán yuàn shǐ. fàn yán guāng fǎn, gāo zǔ mìng yáng guāng yuǎn wèi zhāo tǎo shǐ, yǐ chù ràng cān qí jūn shì. yǐ ér fù zhāo tǎo shǐ zhāng cóng bīn pàn yú hé yáng, chù ràng fēn bīng jī pò cóng bīn. hái, yǔ guāng yuǎn gōng yè, yú nián bù néng xià. qí hòu yán guāng yǒu jiàng yì ér chí yí, chù ràng rù chéng, pì yǐ huò fú, yán guāng nǎi chū jiàng.
刘处让,字德谦,沧州人也。少为张万进亲吏,万进入梁,为泰宁军节度使, 以处让为牙将。万进叛梁附晋,梁遣刘鄩讨之。万进遣处让求救于晋,晋王方与梁 相拒,未能出兵,处让乃于军门截耳而诉曰:“万进所以见围者,以附晋故也,奈 何不顾其急?苟不出兵,愿请死!”晋王壮之,曰:“义士也!”为之发兵。未渡 河,而万进为梁兵所败,处让因留事晋。庄宗即位,为客省使,常使四方,多称旨。 天成中,迁引进使,累迁左骁卫大将军。废帝时,魏州军乱,逐其帅刘延皓,遣范 延光招讨,以处让为河北都转运使。晋高祖立,历宣徽南院使。范延光反,高祖命 杨光远为招讨使,以处让参其军事。已而副招讨使张从宾叛于河阳,处让分兵击破 从宾。还,与光远攻鄴,逾年不能下。其后延光有降意而迟疑,处让入城,譬以祸 福,延光乃出降。
táng zhì, shū mì shǐ cháng yǐ huàn zhě wèi zhī, zì liáng yòng jìng xiáng lǐ zhèn, zhì zhuāng zōng shǐ yòng wǔ chén, ér quán zhòng jiāng xiāng, gāo zǔ shí, yǐ zǎi xiàng sāng wéi hàn lǐ sōng jiān shū mì shǐ, chù ràng yǔ zhū huàn zhě xīn bù píng zhī. guāng yuǎn zhī tǎo yán guāng yě, yǐ jìn zhòng bīng zài jǐ zhǎng wò, jǔ dòng duō jiāo zì, qí suǒ qiú qǐng, gāo zǔ pō cái yì zhī. chù ràng wèi guāng yuǎn yán: " cǐ fēi shàng yì, jiē wéi hàn sōng děng jí gōng ěr!" guāng yuǎn dà nù. jí bīng bà, guāng yuǎn jiàn gāo zǔ, sù yǐ wéi hàn děng jǔ jǐ, gāo zǔ bù dé yǐ, bà wéi hàn děng, yǐ chù ràng wèi shū mì shǐ. chù ràng zài zhí, fán suǒ chén shù, duō bù chēng zhǐ. chù ràng dīng mǔ yōu, gāo zǔ suì bù fù bài shū mì shǐ, yǐ qí yìn fù zhōng shū ér fèi qí zhí. chù ràng jū sāng qī nián, qǐ fù wèi zhāng dé jūn jié dù shǐ yòu jīn wú wèi shàng jiàng jūn. yǐ jí zú, nián liù shí sān, lèi zèng tài shī.
唐制,枢密使常以宦者为之,自梁用敬翔、李振,至庄宗始用武臣,而权重将 相,高祖时,以宰相桑维翰、李崧兼枢密使,处让与诸宦者心不平之。光远之讨延 光也,以晋重兵在己掌握,举动多骄恣,其所求请,高祖颇裁抑之。处让为光远言: “此非上意,皆维翰、崧等嫉公耳!”光远大怒。及兵罢,光远见高祖,诉以维翰 等沮己,高祖不得已,罢维瀚等,以处让为枢密使。处让在职,凡所陈述,多不称 旨。处让丁母忧,高祖遂不复拜枢密使,以其印付中书而废其职。处让居丧期年, 起复为彰德军节度使、右金吾卫上将军。以疾卒,年六十三,累赠太师。
lǐ chéng yuē
○李承约
lǐ chéng yuē, zì dé jiǎn, jì mén rén yě. shǎo shì liú rén gōng, wèi shān hòu bā jūn xún jiǎn shǐ, jiāng qí bīng èr qiān rén. rén gōng wèi qí zi shǒu guāng suǒ qiú, chéng yuē yǐ qí qí bīng bēn jìn, jìn wáng yǐ wéi kuāng bà zhǐ huī shǐ. cóng pò jiā zhài, zhàn lín qīng, yǐ gōng lèi qiān míng fén èr zhōu cì shǐ yǐng zhōu tuán liàn shǐ. tiān chéng zhōng, bīn zhōu jié dù shǐ máo zhāng yǒu yì zhì, míng zōng bài chéng yuē jīng zhōu jié dù fù shǐ, shǐ wǎng cì zhāng dòng jìng. chéng yuē jiàn zhāng, yù yǐ huò fú. hòu míng zōng qiǎn rén dài zhāng, zhāng jí shí shòu dài. míng zōng dà xǐ, jí bài chéng yuē qián nán jié dù shǐ. chéng yuē yǐ ēn xìn fǔ zhū yí luò, quàn mín nóng sāng, xìng qǐ xué xiào. jū shù nián, dāng dài, qián nán rén yì jīng shī qǐ liú, wèi xǔ liú yī nián. zhào wèi zuǒ wèi shàng jiàng jūn, gǎi zuǒ lóng wǔ tǒng jūn, bài zhāo yì jūn jié dù shǐ, fù wèi zuǒ lóng wǔ tǒng jūn. tiān fú èr nián, qiān zuǒ xiāo wèi shàng jiàng jūn. shù qǐng lǎo, bù xǔ. zú nián qī shí wǔ, zèng tài zǐ tài shī.
李承约,字德俭,蓟门人也。少事刘仁恭,为山后八军巡检使,将骑兵二千人。 仁恭为其子守光所囚,承约以其骑兵奔晋,晋王以为匡霸指挥使。从破夹寨,战临 清,以功累迁洺汾二州刺史、颍州团练使。天成中,邠州节度使毛璋有异志,明宗 拜承约泾州节度副使,使往伺璋动静。承约见璋,谕以祸福。后明宗遣人代璋,璋 即时受代。明宗大喜,即拜承约黔南节度使。承约以恩信抚诸夷落,劝民农桑,兴 起学校。居数年,当代,黔南人诣京师乞留,为许留一年。召为左卫上将军,改左 龙武统军,拜昭义军节度使,复为左龙武统军。天福二年,迁左骁卫上将军。数请 老,不许。卒年七十五,赠太子太师。
zhāng xī chóng
○张希崇
zhāng xī chóng, zì dé fēng, yōu zhōu jì rén yě. shǎo hào xué, tōng zuǒ shì chūn qiū. liú shǒu guāng bù xǐ rú shì, xī chóng yīn shì jūn zhōng wèi piān jiàng, jiāng bīng shù píng zhōu. qí hòu qì dān gōng xiàn píng zhōu, dé xī chóng, zhī qí rú zhě yě, yǐ wèi lú lóng jūn xíng jūn sī mǎ. míng zōng shí, lú wén jìn zì píng zhōu wáng guī, qì dān yīn yǐ xī chóng dài wén jìn wèi píng zhōu jié dù shǐ, qiǎn qí qīn jiāng yǐ sān bǎi qí jiān zhī. jū suì yú, lǔ jiāng xǐ qí wéi rén, jiān bīng shāo dài, xī chóng yīn yǔ qí huī xià móu zǒu nán guī. qí huī xià jiē yán bīng wǒ, bù kě jù wáng, jù bù dé tuō, yīn quàn xī chóng dú qù. xī chóng yuē:" lǔ bīng shǒu wǒ zhě sān bǎi qí ěr, pēng qí jiāng, qí bīng bì sàn zǒu. qiě píng zhōu qù lǔ zhàng qiān yú lǐ, shǐ qí wén luàn ér hū bīng, zé wú yǔ rǔ děng zài hàn jiè yǐ!" zhòng jiē yuē shàn. nǎi xiān wèi jǐng, zhì yǐ shí huī. míng rì, lǔ jiāng yè xī chóng, xī chóng yǐn zhī yǐ jiǔ, shā zhī jǐng zhōng, bīng jiē kuì qù, xī chóng lǜ qí huī xià, dé shēng kǒu èr wàn nán guī. míng zōng jiā zhī, bài rǔ zhōu fáng yù shǐ. qiān líng wǔ jié dù shǐ. líng zhōu dì jiē róng dí, shù bīng xiǎng dào, cháng kǔ chāo lüè, xī chóng nǎi kāi tún tián, jiào shì gēng zhòng, jūn yǐ zú shí, ér shěng zhuǎn kuì, míng zōng xià zhào bāo měi. xī chóng fǔ yǎng shì zú, zhāo jí yí luò, zì huí hú guā shā jiē qiǎn shǐ rù gòng. jū sì suì, shàng shū qiú hái nèi dì, xǐ zhèn bīn níng. jìn gāo zǔ rù lì, fù bài líng wǔ jié dù shǐ, xī chóng tàn yuē:" wú dāng lǎo sǐ biān jiǎo, qǐ fēi mìng xié!" xī chóng shì mǔ zhì xiào, zhāo xī mǔ shí, bì shì lì zuǒ yòu, chè zhuàn nǎi gǎn tuì. wèi jiāng bù xǐ shēng sè. hǎo dú shū, pō zhī xīng lì. tiān fú sān nián, yuè yǎn bì kǒu dà xīng, xī chóng tàn yuē:" bì kǒu dà xīng, biān jiāng yě, wǒ qí dāng zhī hū!" míng nián zhēng yuè zú, zèng tài shī. yǒu zi rén qiān.
张希崇,字德峰,幽州蓟人也。少好学,通《左氏春秋》。刘守光不喜儒士, 希崇因事军中为偏将,将兵戍平州。其后契丹攻陷平州,得希崇,知其儒者也,以 为卢龙军行军司马。明宗时,卢文进自平州亡归,契丹因以希崇代文进为平州节度 使,遣其亲将以三百骑监之。居岁馀,虏将喜其为人,监兵稍怠,希崇因与其麾下 谋走南归。其麾下皆言兵我,不可俱亡,惧不得脱,因劝希崇独去。希崇曰:“虏 兵守我者三百骑尔,烹其将,其兵必散走。且平州去虏帐千馀里,使其闻乱而呼兵, 则吾与汝等在汉界矣!”众皆曰善。乃先为阱,置以石灰。明日,虏将谒希崇,希 崇饮之以酒,杀之阱中,兵皆溃去,希崇率其麾下,得生口二万南归。明宗嘉之, 拜汝州防御使。迁灵武节度使。灵州地接戎狄,戍兵饷道,常苦抄掠,希崇乃开屯 田,教士耕种,军以足食,而省转馈,明宗下诏褒美。希崇抚养士卒,招辑夷落, 自回鹘、瓜、沙皆遣使入贡。居四岁,上书求还内地,徙镇邠宁。晋高祖入立,复 拜灵武节度使,希崇叹曰:“吾当老死边徼,岂非命邪!”希崇事母至孝,朝夕母 食,必侍立左右,彻馔乃敢退。为将不喜声色。好读书,颇知星历。天福三年,月 掩毕口大星,希崇叹曰:“毕口大星,边将也,我其当之乎!”明年正月卒,赠太 师。有子仁谦。
xiàng lǐ jīn
○相里金
xiàng lǐ jīn, zì fèng jīn, bīng zhōu rén yě. wéi rén yǒng hàn, ér néng zhé jié xià shì. shì jìn wáng, wèi wǔ yuàn jūn duì zhǎng. liáng jìn zhàn bǎi xiāng hú liǔ, jiē yǒu gōng, qiān huáng jiǎ zhǐ huī shǐ. tóng guāng zhōng, bài xīn zhōu cì shǐ. shì shí zhū zhōu jiē yòng wǔ rén, duō yǐ bù qǔ zhǔ chǎng wù, yú dù gōng sī, yǐ lì zì rù, jīn dú jìn bù qǔ bù yǔ shì, hòu qí gěi yǎng, shǐ zhǎng jiā shì ér yǐ. qiān lǒng zhōu fáng yù shǐ. fèi dì qǐ bīng fèng xiáng, chí xí sì lín, sì lín wèi yǒu yīng zhě, dú jīn shǒu qiǎn pàn guān xuē wén yù jiàn fèi dì, wǎng lái jì shì. fèi dì jí wèi, dé zhī, bài bǎo yì jūn jié dù shǐ. jìn gāo zǔ qǐ tài yuán, fèi dì yǐ jīn wèi tài yuán sì miàn bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. gāo zǔ rù lì, xǐ zhèn jiàn xióng, bà wèi shàng jiàng jūn. tiān fú wǔ nián zú, zèng tài shī.
相里金,字奉金,并州人也。为人勇悍,而能折节下士。事晋王,为五院军队 长。梁、晋战柏乡、胡柳,皆有功,迁黄甲指挥使。同光中,拜忻州刺史。是时诸 州皆用武人,多以部曲主场务,渔蠹公私,以利自入,金独禁部曲不与事,厚其给 养,使掌家事而已。迁陇州防御使。废帝起兵凤翔,驰檄四邻,四邻未有应者,独 金首遣判官薛文遇见废帝,往来计事。废帝即位,德之,拜保义军节度使。晋高祖 起太原,废帝以金为太原四面步军都指挥使。高祖入立,徙镇建雄,罢为上将军。 天福五年卒,赠太师。
zhāng tíng yùn
○张廷蕴
zhāng tíng yùn, kāi fēng xiāng yì rén yě. shǎo wèi xuān wǔ jūn zú, qù shì jìn, shāo qiān jūn xiào. cháng cóng zhuāng zōng zhēng fá, xiān dēng lì zhàn, jīn chuāng mǎn tǐ, zhuāng zōng zhuàng zhī, yǐ wéi zhàng qián huáng jiǎ èr shí zhǐ huī bù jūn dōu yú hòu wèi bó sān chéng xún jiǎn shǐ. shì shí, zhuāng zōng zài wèi, yǐ liú huáng hòu cóng xíng, liú shì duō zòng qí xià rǎo rén wéi bù fǎ, rén wú gǎn yán zhě, tíng yùn zhé shōu ér zhǎn zhī. lǐ jì tāo pàn yú lù zhōu, zhuāng zōng qiǎn míng zōng wèi zhāo tǎo shǐ, yuán xíng qīn wèi dōu bù shǔ, tíng yùn wèi mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, jiāng bīng wèi qián fēng. tíng yùn zhì lù, rì yǐ mù, jí lǜ bīng bǎi yú yú háo dēng chéng, chéng shǒu zhě bù néng yù, suì pò lù zhōu. míng dàn, míng zōng yǔ xíng qīn hòu zhì, míng zōng xīn pō qiàn zhī. tíng yùn yǐ gōng qiān yǔ lín dōu zhǐ huī shǐ shēn huái yí sān zhōu cì shǐ jīn yǐng lǒng jiàng sì zhōu fáng yù tuán liàn shǐ zuǒ jiān mén wèi shàng jiàng jūn. kāi yùn zhōng, yǐ jí zú.
张廷蕴,开封襄邑人也。少为宣武军卒,去事晋,稍迁军校。常从庄宗征伐, 先登力战,金疮满体,庄宗壮之,以为帐前黄甲二十指挥步军都虞候、魏博三城巡 检使。是时,庄宗在魏,以刘皇后从行,刘氏多纵其下扰人为不法,人无敢言者, 廷蕴辄收而斩之。李继韬叛于潞州,庄宗遣明宗为招讨使,元行钦为都部署,廷蕴 为马步军都指挥使,将兵为前锋。廷蕴至潞,日已暮,即率兵百馀逾濠登城,城守 者不能御,遂破潞州。明旦,明宗与行钦后至,明宗心颇慊之。廷蕴以功迁羽林都 指挥使、申怀沂三州刺史、金颍陇绛四州防御团练使、左监门卫上将军。开运中, 以疾卒。
tíng yùn wǔ rén, suǒ shí bù guò shù zì, ér píng shēng chóng wén shì. cháng cóng míng zōng pò liáng yùn zhōu, huò pàn guān zhào fèng, tíng yùn wèi yuē:" wú shì rǔ mào bì rú rén, kě wú yǐn yě." fèng yǐ shí duì, tíng yùn jí jiàn yú míng zōng. hòu fèng guì wèi xiāng, shù jiàn tíng yùn yú ān zhòng huì, zhòng huì lǚ yán zhī, míng zōng yǐ tíng yùn pò lù zhī xì, zhōng hèn zhī, gù zhōng bù bǐng máo jié. tíng yùn sù lián, lì qī zhōu, zú zhī rì, jiā wú yú zī.
廷蕴武人,所识不过数字,而平生重文士。尝从明宗破梁郓州,获判官赵凤, 廷蕴谓曰:“吾视汝貌必儒人,可无隐也。”凤以实对,廷蕴亟荐于明宗。后凤贵 为相,数荐廷蕴于安重诲,重诲屡言之,明宗以廷蕴破潞之隙,终恨之,故终不秉 髦节。廷蕴素廉,历七州,卒之日,家无余赀。
mǎ quán jié
○马全节
mǎ quán jié, zì dà yá, dà míng yuán chéng rén yě. táng tóng guāng zhōng, quán jié wèi zhuō shēng zhǐ huī shǐ. zhào zài lǐ fǎn yè dōu, yǐ quán jié wèi mǎ bù jūn zhǐ huī shǐ. míng zōng jí wèi, lì bó dān yǐng yí sì zhōu cì shǐ jīn zhōu fáng yù shǐ. fèi dì shí, shǔ rén gōng jīn zhōu, zhōu bīng cái shù bǎi, quán jié sàn jiā cái, yǔ shì zú jiān shǒu, shǔ rén qù, fèi dì zhào quán jié, yǐ wéi cāng zhōu liú hòu. jìn gāo zǔ rù lì, jí bài quán jié héng hǎi jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn ān yuǎn, dài lǐ jīn quán. jīn quán pàn fù yú lǐ biàn, gāo zǔ fā bīng sān wàn, shǐ quán jié yǔ ān shěn huī tǎo zhī, jīn quán nán bēn. biàn jiāng lǐ chéng yù shǒu ān zhōu, quán jié yǔ chéng yù zhàn zhōu nán, dà bài chéng yù, zhǎn shǒu sān qiān jí, shēng qín qiān yú rén. chéng yù qì chéng qù, shěn huī zhuī zhì yún mèng, zhí chéng yù jí qí bīng èr qiān rén, quán jié zhǎn qiān wǔ bǎi rén, yǐ qí yú bīng bìng chéng yù xiàn yú jīng shī. chéng yù wèi quán jié yuē:" wú lüè chéng zhōng, suǒ de bǎi wàn jì, jiāng jūn jiē qǔ zhī yǐ. wú jiàn tiān zǐ, bì sù cǐ ér hòu jiù xíng." quán jié jù, yīn shā chéng yù, gāo zǔ zhì ér bù wèn, xǐ quán jié zhèn zhāo yì. yòu xǐ ān guó. cóng dù zhòng wēi tǎo ān zhòng róng, yǐ gōng xǐ zhèn yì wǔ. zì chū dì yǔ qì dān jiāo wù, quán jié wèi cháng bù zài bīng jiān. kāi yùn yuán nián, wèi xíng yíng dōu yú hòu, qì dān yǔ jìn dà jūn xiāng jù chán wèi zhī jiān, quán jié bié gōng bái tuán chéng, pò zhī, lǔ qī bǎi rén. kè tài zhōu, lǔ èr qiān rén, jiàng qí shǒu jiāng jìn tíng qiān. sì yuè, qì dān bài yú qī chéng, yǐn bīng fēn dào ér běi, quán jié bài zhī yú dìng fēng, zhí qí jiāng ān huī. qī yuè, xǐ guǎng jìn yǐn, liú shǒu yè dōu. shí yuè, dù zhòng wēi wèi zhāo tǎo shǐ, yǐ quán jié wèi fù, dà bài qì dān yú wèi cūn.
马全节,字大雅,大名元城人也。唐同光中,全节为捉生指挥使。赵在礼反鄴 都,以全节为马步军指挥使。明宗即位,历博单郢沂四州刺史、金州防御使。废帝 时,蜀人攻金州,州兵才数百,全节散家财,与士卒坚守,蜀人去,废帝召全节, 以为沧州留后。晋高祖入立,即拜全节横海军节度使,徙镇安远,代李金全。金全 叛附于李昪,高祖发兵三万,使全节与安审晖讨之,金全南奔。昪将李承裕守安州, 全节与承裕战州南,大败承裕,斩首三千级,生擒千馀人。承裕弃城去,审晖追至 云梦,执承裕及其兵二千人,全节斩千五百人,以其馀兵并承裕献于京师。承裕谓 全节曰:“吾掠城中,所得百万计,将军皆取之矣。吾见天子,必诉此而后就刑。” 全节惧,因杀承裕,高祖置而不问,徙全节镇昭义。又徙安国。从杜重威讨安重荣, 以功徙镇义武。自出帝与契丹交恶,全节未尝不在兵间。开运元年,为行营都虞候, 契丹与晋大军相距澶、魏之间,全节别攻白团城,破之,虏七百人。克泰州,虏二 千人,降其守将晋廷谦。四月,契丹败于戚城,引兵分道而北,全节败之于定丰, 执其将安晖。七月,徙广晋尹,留守鄴都。十月,杜重威为招讨使,以全节为副, 大败契丹于卫村。
quán jié wéi rén qiān jǐn, shì mǔ zhì xiào, qí lín zhèng jué shì, bì wèn fǎ rú hé. chū, xǐ guǎng jìn, guò yuán chéng, yī bái lán yè qí xiàn lìng, zhōu lǐ yǐ wéi róng. kāi yùn èr nián, xǐ zhèn shùn guó, wèi zhì ér zú, nián wǔ shí wǔ, zèng zhōng shū lìng.
全节为人谦谨,事母至孝,其临政决事,必问法如何。初,徙广晋,过元城, 衣白襕谒其县令,州里以为荣。开运二年,徙镇顺国,未至而卒,年五十五,赠中 书令。
huáng fǔ yù
○皇甫遇
huáng fǔ yù, cháng shān zhēn dìng rén yě. wéi rén yǒu yǒng lì, qiú rán shàn shè. shǎo cóng táng míng zōng zhēng fá, shì táng wèi wǔ shèng jūn jié dù shǐ, suǒ zhì kē bào, yǐ zhū liǎn wèi wù, bīn zuǒ duō jiě guān táo qù, yǐ bì qí huò. jìn gāo zǔ shí, lì yì wǔ zhāo yì jiàn xióng hé yáng sì zhèn, bà wèi shén wǔ tǒng jūn. qì dān rù kòu, xiàn bèi zhōu, chū dì yǐ gāo xíng zhōu wèi běi miàn xíng yíng dōu bù shǔ, yù wèi mǎ jūn yòu xiāng pái zhèn shǐ. shì shí, qīng zhōu yáng guāng yuǎn jù chéng fǎn, chū dì nǎi qiǎn lǐ shǒu zhēn jí yù fēn bīng shǒu yùn zhōu. yù děng zhì mǎ jiā dù, qì dān fāng jiāng dù hé zhù guāng yuǎn, yù děng jī bài zhī, yǐ gōng bài yì chéng jūn jié dù shǐ mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ.
皇甫遇,常山真定人也。为人有勇力,虬髯善射。少从唐明宗征伐,事唐为武 胜军节度使,所至苛暴,以诛敛为务,宾佐多解官逃去,以避其祸。晋高祖时,历 义武、昭义、建雄、河阳四镇,罢为神武统军。契丹入寇,陷贝州,出帝以高行周 为北面行营都部署,遇为马军右厢排阵使。是时,青州杨光远据城反,出帝乃遣李 守贞及遇分兵守郓州。遇等至马家渡,契丹方将渡河助光远,遇等击败之,以功拜 义成军节度使、马军都指挥使。
kāi yùn èr nián, qì dān kòu xī shān, qiǎn xiān fēng zhào yán shòu wéi zhèn zhōu, dù zhòng wēi bù gǎn chū zhàn. yán shòu fēn bīng dà lüè, gōng pò luán chéng bǎi xiāng děng jiǔ xiàn, nán zhì xíng zhōu. shì shí suì chú, chū dì yǔ jìn chén yǐn jiǔ guò liàng, dé jí, bù néng chū zhēng, nǎi qiǎn běi miàn xíng yíng dōu jiān zhāng cóng ēn huì mǎ quán jié ān shěn qí jí yù děng yù zhī. cóng ēn děng zhì xiāng zhōu, zhèn ān yáng hé nán, qiǎn yù yǔ mù róng yàn chāo lǜ shù qiān qí qián shì lǔ. yù dù zhāng hé, féng lǔ shù wàn, zhuǎn zhàn shí yú lǐ, zhì yú lín, wèi lǔ suǒ wéi, yù mǎ zhōng jiàn ér bó, dé qí pū dù zhī mǐn mǎ, chéng zhī yǐ zhàn. zhī mǐn wèi lǔ suǒ qín, yù wèi yàn chāo yuē:" zhī mǐn, yì shì yě, qǐ kě shī zhī!" jí yǔ yàn chāo yuè mǎ rù lǔ, qǔ zhī ér hái. lǔ bīng yǔ yù zhàn, zì wǔ zhì wèi, jiě ér fù hé, yì chū shēng bīng, shì shén shèng. yù jiè yàn chāo yuē:" jīn rì zhī shì, zhàn yǔ zǒu ěr, zhàn shàng huò shēng, zǒu zé sǐ yě. děng sǐ, sǐ zhàn, yóu zú yǐ bào guó." zhāng cóng ēn yǔ zhū jiàng guài yù shì lǔ wú bào, jiē wèi yù yǐ xiàn lǔ yǐ. yǐ ér yǒu chí qí bào yù bèi wéi, ān shěn qí lǜ bīng jiāng fù zhī, cóng ēn yí bào zhě zhà, bù yù wǎng, shěn qí yuē:" chéng bài tiān yě, dāng yǔ gōng gòng zhī, suī lǔ bù nán lái, wú shǔ shī huáng fǔ yù, fù hé miàn mù jiàn tiān zǐ!" jí yǐn qí dù hé, zhū jūn jiē cóng ér běi, jù lǔ shí yú lǐ, lǔ wàng jiàn jiù bīng lái, jí jiě qù. yù yǔ shěn qí děng shōu jūn ér nán, qì dān yì jiē běi qù. shì shí, qì dān bīng yǐ shēn rù, rén mǎ jù fá, qí hái yě, zhū jiàng bù néng zhuī, ér cóng ēn lǜ yù děng tuì bǎo lí yáng, lǔ yīn dé jiě qù.
开运二年,契丹寇西山,遣先锋赵延寿围镇州,杜重威不敢出战。延寿分兵大 掠,攻破栾城、柏乡等九县,南至邢州。是时岁除,出帝与近臣饮酒过量,得疾, 不能出征,乃遣北面行营都监张从恩会马全节、安审琦及遇等御之。从恩等至相州, 阵安阳河南,遣遇与慕容彦超率数千骑前视虏。遇渡漳河,逢虏数万,转战十馀里, 至榆林,为虏所围,遇马中箭而踣,得其仆杜知敏马,乘之以战。知敏为虏所擒, 遇谓彦超曰:“知敏,义士也,岂可失之!”即与彦超跃马入虏,取之而还。虏兵 与遇战,自午至未,解而复合,益出生兵,势甚盛。遇戒彦超曰:“今日之势,战 与走尔,战尚或生,走则死也。等死,死战,犹足以报国。”张从恩与诸将怪遇视 虏无报,皆谓遇已陷虏矣。已而有驰骑报遇被围,安审琦率兵将赴之,从恩疑报者 诈,不欲往,审琦曰:“成败天也,当与公共之,虽虏不南来,吾属失皇甫遇,复 何面目见天子!”即引骑渡河,诸军皆从而北,拒虏十馀里,虏望见救兵来,即解 去。遇与审琦等收军而南,契丹亦皆北去。是时,契丹兵已深入,人马俱乏,其还 也,诸将不能追,而从恩率遇等退保黎阳,虏因得解去。
sān nián dōng, yǐ dù zhòng wēi wèi dōu zhāo tǎo shǐ, yù wèi mǎ jūn yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ, tún yú zhōng dù. zhòng wēi yǐ yīn sòng kuǎn qì dān, fú bīng mù zhōng, xī zhào zhū jiàng liè zuò, gào yǐ jiàng lǔ, yù yǔ zhū jiàng è rán bù néng duì. zhòng wēi chū jiàng biǎo, yù děng fǔ shǒu yǐ cì zì huà qí míng, jí huī bīng jiě jiǎ chū jiàng. qì dān qiǎn yù yǔ zhāng yàn zé xiān rù jīng shī, yù xíng zhì píng jí, jué kēng ér sǐ.
三年冬,以杜重威为都招讨使,遇为马军右厢都指挥使,屯于中渡。重威已阴 送款契丹,伏兵幕中,悉召诸将列坐,告以降虏,遇与诸将愕然不能对。重威出降 表,遇等俯首以次自画其名,即麾兵解甲出降。契丹遣遇与张彦泽先入京师,遇行 至平棘,绝吭而死。
wū hū, liáng wáng ér jìng xiáng sǐ, bù dé wèi sǐ jié jìn wáng ér huáng fǔ yù sǐ, bù dé wèi sǐ shì, wú qǐ wú yì zāi! liáng zhī cuàn táng, yòng xiáng zhī móu wèi duō, yóu zi zuǒ qí fù ér shì qí zǔ, kě hū? qí bù lù yú fǔ yuè, wèi xìng miǎn yǐ. fāng jìn bīng zhī jiàng lǔ yě, shì zú chū bù zhī, jí shǐ jiě jiǎ, kū shēng zhèn tiān, jí jiàng qǐ qí yù zāi! shǐ yù fèn rán rǎng bì ér qǐ, shā zhòng wēi yú zuò zhōng, suī bù xìng bù miǎn ér jiàn hài, yóu wèi dé qí sǐ yǐ, qí yì liè qǐ bù lǐn rán zāi! jì fǔ shǒu tīng mìng, xiāng yǔ wáng rén zhī guó yǐ, suī sǐ bù néng shú yě, qǐ zú guì zāi! jūn zǐ zhī yú rén, huò tuī yǐ shù, huò zé yǐ bèi. shù, gù qiān shàn zì xīn zhī lù guǎng bèi zé nán de, nán de, gù kě guì yān. rán zhī qí suǒ kě shù, yǔ qí suǒ kě guì, qǐ bù yòu nán zāi!
呜呼,梁亡而敬翔死,不得为死节;晋亡而皇甫遇死,不得为死事,吾岂无意 哉!梁之篡唐,用翔之谋为多,由子佐其父而弑其祖,可乎?其不戮于斧钺,为幸 免矣。方晋兵之降虏也,士卒初不知,及使解甲,哭声震天,即降岂其欲哉!使遇 奋然攘臂而起,杀重威于坐中,虽不幸不免而见害,犹为得其死矣,其义烈岂不凛 然哉!既俯首听命,相与亡人之国矣,虽死不能赎也,岂足贵哉!君子之于人,或 推以恕,或责以备。恕,故迁善自新之路广;备则难得,难得,故可贵焉。然知其 所可恕,与其所可贵,岂不又难哉!
ān yàn wēi
○安彦威
ān yàn wēi, zì guó jùn, dài zhōu guō xiàn rén yě. shǎo yǐ jūn zú lì táng míng zōng huī xià. yàn wēi shàn shè, pō zhī bīng fǎ. míng zōng zhèn tiān píng xuān wǔ chéng dé, yǐ yàn wēi cháng wèi yá jiāng, yǐ jǐn hòu jiàn xìn. míng zōng rù lì, huáng zǐ cóng róng zhèn yè, yàn wēi wèi hù shèng zhǐ huī shǐ. yǐ cóng róng pàn liù jūn, yàn wēi qiān pěng shèng zhǐ huī shǐ, lǐng níng guó jūn jié dù shǐ. jìn gāo zǔ rù lì, bài yàn wēi běi jīng liú shǒu, xǐ zhèn guī dé. shì shí, hé jué huá zhōu, mìng yàn wēi sāi zhī, yàn wēi chū sī qián mù mín zhì dī. qiān xī jīng liú shǒu, zāo suì dà jī, yàn wēi zhèn fǔ jī mín, mín yǒu fàn fǎ, jiē kuān dài zhī, jī mín ài zhī, bù rěn liú qù. dīng mǔ yōu, āi huǐ guò zhì. chū dì yǔ qì dān huī méng, bài yàn wēi běi miàn xíng yíng fù dū tǒng, yàn wēi xī yǐ jiā cái zuǒ jūn yòng. yǐ jí zú yú jīng shī.
安彦威,字国俊,代州崞县人也。少以军卒隶唐明宗麾下。彦威善射,颇知兵 法。明宗镇天平、宣武、成德,以彦威常为牙将,以谨厚见信。明宗入立,皇子从 荣镇鄴,彦威为护圣指挥使。以从荣判六军,彦威迁捧圣指挥使,领宁国军节度使。 晋高祖入立,拜彦威北京留守,徙镇归德。是时,河决滑州,命彦威塞之,彦威出 私钱募民治堤。迁西京留守,遭岁大饥,彦威赈抚饥民,民有犯法,皆宽贷之,饥 民爱之,不忍流去。丁母忧,哀毁过制。出帝与契丹隳盟,拜彦威北面行营副都统, 彦威悉以家财佐军用。以疾卒于京师。
yàn wēi yǔ ān tài fēi tóng zōng, chū dì shì yǐ wéi jiù, yàn wēi wèi cháng yǐ wéi yán. jí zú, tài fēi lín kū, rén shǐ zhī tóng zōng yě, dāng shí yì chēng qí shèn zhòng.
彦威与安太妃同宗,出帝事以为舅,彦威未尝以为言。及卒,太妃临哭,人始 知同宗也,当时益称其慎重。
lǐ qióng
○李琼
lǐ qióng, cāng zhōu ráo ān rén yě. shǎo wèi qí jiāng, yǔ jìn gāo zǔ lì táng míng zōng huī xià. tóng guāng èr nián, qì dān fàn sāi, míng zōng chū zhuō zhōu, yù qì dān, yǔ zhàn bù shèng, zhū jiàng gè shāo yǐn qù, ér jìn gāo zǔ dú zhàn bù yǐ, qì dān jiàn hé ér wéi zhī. qióng yǐn gāo zǔ yī yǔ jù dùn, zhì liú lǐ hé ér zhuī bīng qiě jí, qióng fú shuǐ xiān zhì nán àn, gāo zǔ zhì hé zhōng liú, mǎ bó, qióng yǐ cháng máo yuán chū zhī, yòu yǐ suǒ chéng mǎ yǔ gāo zǔ, ér bù hù zhī, zǒu shí yú lǐ, nǎi dé miǎn. míng zōng bīng biàn yú wèi ér nán, qióng cóng gāo zǔ yǐ sān bǎi qí xiān qū biàn zhōu. gāo zǔ wèi bǎo yì jūn jié dù shǐ, yǐ wéi yá duì zhǐ huī shǐ. gāo zǔ jiàn guó, yǐ wéi hù shèng dōu yú hòu, cì yǔ jīn bó shén hòu, ér bù yǔ zhī guān jué, qióng yì yù yù. jiǔ zhī, bài xiāng zhòng èr zhōu cì shǐ. chū dì shí, wèi dì zhōu cì shǐ. yáng guāng yuǎn fǎn, yǐ shū zhāo qióng, qióng jù ér bù nà. qiān míng zhōu tuán liàn shǐ, yòu wèi hù shèng yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ. jìn wáng, qì dān rù jīng shī, yǐ qióng wèi wēi zhōu cì shǐ, xíng zhì zhèng zhōu, yù dào jiàn shā.
李琼,沧州饶安人也。少为骑将,与晋高祖隶唐明宗麾下。同光二年,契丹犯 塞,明宗出涿州,遇契丹,与战不胜,诸将各稍引去,而晋高祖独战不已,契丹渐 合而围之。琼引高祖衣与俱遁,至刘李河而追兵且及,琼浮水先至南岸,高祖至河 中流,马踣,琼以长矛援出之,又以所乘马与高祖,而步护之,走十馀里,乃得免。 明宗兵变于魏而南,琼从高祖以三百骑先趋汴州。高祖为保义军节度使,以为牙队 指挥使。高祖建国,以为护圣都虞候,赐与金帛甚厚,而不与之官爵,琼亦郁郁。 久之,拜相、中二州刺史。出帝时,为棣州刺史。杨光远反,以书招琼,琼拒而不 纳。迁洺州团练使,又为护圣右厢都指挥使。晋亡,契丹入京师,以琼为威州刺史, 行至郑州,遇盗见杀。
liú jǐng yán
○刘景岩
liú jǐng yán, yán zhōu rén yě. qí jiā sù fù, néng yǐ zī jiāo yóu háo jùn. shì gāo wàn jīn, wèi bù qǔ, qí hòu wèi dān zhōu cì shǐ. jìn gāo zǔ qǐ bīng tài yuán, táng fèi dì diào mín qī hù chū yī zú wèi yì bīng. yán zhōu jié dù shǐ yáng hàn zhāng fā xiāng mín fù jīng shī, jiāng xíng, jǐng yán qiǎn rén jī nù zhī, yì bīng luàn, shā hàn zhāng, yíng jǐng yán wèi liú hòu. jìn gāo zǔ jí wèi, jí bài jǐng yán jié dù shǐ. jǐng yán cóng shì xióng jiǎo, wéi rén duō zhì, yīn chá jǐng yán bá hù nán zhì, jù qí yǒu yì xīn, yù yǐ lì yú zhī, yīn yǔ jǐng yán, yǐ wèi biān dì bù kě yǐ jiǔ ān, wèi chén bǎo míng xiǎng lì zhī cè, yán bīn jīng duō shàn tián, qí lì bǎi bèi, yí duō shì tián shè lì yǐ zì hòu. jǐng yán xìn zhī, suì yú, qí huò shén duō. jǐng yán shǐ jiǎo cháo jīng shī, jiǎo nǎi yán:" jǐng yán bù yí zài biān, kě xǐ zhī nèi dì." nǎi yí jǐng yán bīn zhōu, jiǎo rù bài bǔ quē, ér jǐng yán yòu xǐ zhèn bǎo yì, jū wèi jǐ, yòu xǐ wǔ shèng. jǐng yán nǎi wù jiǎo wèi mài jǐ, suì wū zòu jiǎo yǐn jǐ yù dài, jiǎo zuò biǎn shāng zhōu shàng jīn lìng. jiǎo jù jǐng yán yāo hài zhī, dào wáng, nì shān zhōng. kāi yùn sān nián, jǐng yán bà wǔ shèng, yǐ tài zǐ tài shī zhì shì, jū huá zhōu. qì dān fàn jīng shī, yǐ zhōu mì zhèn yán zhōu, jǐng yán nǎi hái gù lǐ. ér zhōu rén zhú mì, lì gāo yǔn quán, yǔn quán qī liú shì, jǐng yán sūn nǚ zǐ yě. jǐng yán liáng tián jiǎ dì tóng pú shén shèng, dǎng xiàng sī jiā zú xù mù jìn jiāo, yóu fù qiáng, jǐng yán yǔ zhī wǎng lái, yǔn quán pō huàn zhī. yǔn quán qī suì shí guī xǐng, jǐng yán wèi yuē:" gāo láng yī xiàn lìng, ér yǒu cǐ zhōu, qí kě bǎo hū?" yǔn quán yì è zhī, ér xīn yòu lì qí tián zhái, nǎi wū qí fǎn ér shā zhī, nián bā shí yú.
刘景岩,延州人也。其家素富,能以赀交游豪俊。事高万金,为部曲,其后为 丹州刺史。晋高祖起兵太原,唐废帝调民七户出一卒为义兵。延州节度使杨汉章发 乡民赴京师,将行,景岩遣人激怒之,义兵乱,杀汉章,迎景岩为留后。晋高祖即 位,即拜景岩节度使。景岩从事熊皦,为人多智,阴察景岩跋扈难制,惧其有异心, 欲以利愚之,因语景岩,以谓边地不可以久安,为陈保名享利之策,言邠、泾多善 田,其利百倍,宜多市田射利以自厚。景岩信之,岁馀,其获甚多。景岩使皦朝京 师,皦乃言:“景岩不宜在边,可徙之内地。”乃移景岩邠州,皦入拜补阙,而景 岩又徙镇保义,居未几,又徙武胜。景岩乃悟皦为卖己,遂诬奏皦隐己玉带,皦坐 贬商州上津令。皦惧景岩邀害之,道亡,匿山中。开运三年,景岩罢武胜,以太子 太师致仕,居华州。契丹犯京师,以周密镇延州,景岩乃还故里。而州人逐密,立 高允权,允权妻刘氏,景岩孙女子也。景岩良田甲第、僮仆甚盛,党项司家族畜牧 近郊,尤富强,景岩与之往来,允权颇患之。允权妻岁时归省,景岩谓曰:“高郎 一县令,而有此州,其可保乎?”允权益恶之,而心又利其田宅,乃诬其反而杀之, 年八十馀。
zhǎng zǐ xíng cóng, dé zhōu cì shǐ, bà, liú jīng shī, yì bèi zhū. cì zǐ xíng qiān, yǔn quán fù wēng yě, wèi zòu yán fēi liú shì zi, suì miǎn bù zhū.
长子行琮,德州刺史,罢,留京师,亦被诛。次子行谦,允权妇翁也,为奏言 非刘氏子,遂免不诛。