chuán yuē:" lǐ yì lián chǐ, guó zhī sì wéi sì wéi bù zhāng, guó nǎi miè wáng." shàn hū, guǎn shēng zhī néng yán yě! lǐ yì, zhì rén zhī dà fǎ lián chǐ, lì rén zhī dà jié. gài bù lián, zé wú suǒ bù qǔ bù chǐ, zé wú suǒ bù wéi. rén ér rú cǐ, zé huò luàn bài wáng, yì wú suǒ bù zhì, kuàng wèi dà chén ér wú suǒ bù qǔ, wú suǒ bù wéi, zé tiān xià qí yǒu bù luàn, guó jiā qí yǒu bù wáng zhě hū! yǔ dú féng dào cháng lè lǎo xù, jiàn qí zì shù yǐ wéi róng, qí kě wèi wú lián chǐ zhě yǐ, zé tiān xià guó jiā kě cóng ér zhī yě.
《传》曰:“礼义廉耻,国之四维;四维不张,国乃灭亡。”善乎,管生之能 言也!礼义,治人之大法;廉耻,立人之大节。盖不廉,则无所不取;不耻,则无 所不为。人而如此,则祸乱败亡,亦无所不至,况为大臣而无所不取,无所不为, 则天下其有不乱,国家其有不亡者乎!予读冯道《长乐老叙》,见其自述以为荣, 其可谓无廉耻者矣,则天下国家可从而知也。
yǔ yú wǔ dài, dé quán jié zhī shì sān, sǐ shì zhī chén shí yǒu wǔ, ér guài shì zhī bèi fú rú zhě yǐ xué gǔ zì míng, ér xiǎng rén zhī lù rèn rén zhī guó zhě duō yǐ, rán shǐ zhōng yì zhī jié, dú chū yú wǔ fū zhàn zú, qǐ yú rú zhě guǒ wú qí rén zāi? qǐ fēi gāo jié zhī shì è shí zhī luàn, báo qí shì ér bù kěn chū yú? yì jūn tiān xià zhě bù zú gù, ér mò néng zhì zhī yú? kǒng zǐ yǐ wèi:" shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng xìn." qǐ xū yán yě zāi!
予于五代,得全节之士三,死事之臣十有五,而怪士之被服儒者以学古自名, 而享人之禄、任人之国者多矣,然使忠义之节,独出于武夫战卒,岂于儒者果无其 人哉?岂非高节之士恶时之乱,薄其世而不肯出欤?抑君天下者不足顾,而莫能致 之欤?孔子以谓:“十室之邑,必有忠信。”岂虚言也哉!
yǔ cháng dé wǔ dài shí xiǎo shuō yī piān, zài wáng níng qī lǐ shì shì, yǐ yī fù rén yóu néng rú cǐ, zé zhī shì gù cháng yǒu qí rén ér bù dé jiàn yě. níng jiā qīng qí zhī jiān, wèi guó zhōu sī hù cān jūn, yǐ jí zú yú guān. níng jiā sù pín, yī zi shàng yòu, lǐ shì xié qí zi, fù qí yí hái yǐ guī. dōng guò kāi fēng, zhǐ lǚ shè, lǚ shè zhǔ rén jiàn qí fù rén dú xié yī zi ér yí zhī, bù xǔ qí sù. lǐ shì gù tiān yǐ mù, bù kěn qù, zhǔ rén qiān qí bì ér chū zhī. lǐ shì yǎng tiān cháng tòng yuē:" wǒ wèi fù rén, bù néng shǒu jié, ér cǐ shǒu wéi rén zhí xié? bù kě yǐ yī shǒu bìng wū wú shēn!" jí yǐn fǔ zì duàn qí bì. lù rén jiàn zhě, huán jù ér jiē zhī, huò wèi tán zhǐ, huò wèi zhī qì xià. kāi fēng yǐn wén zhī, bái qí shì yú cháo, guān wèi cì yào fēng chuāng, hòu xù lǐ shì, ér chī qí zhǔ rén zhě. wū hū, shì bù zì ài qí shēn ér rěn chǐ yǐ tōu shēng zhě, wén lǐ shì zhī fēng, yí shǎo zhī kuì zāi!
予尝得五代时小说一篇,载王凝妻李氏事,以一妇人犹能如此,则知世固尝有 其人而不得见也。凝家青、齐之间,为虢州司户参军,以疾卒于官。凝家素贫,一 子尚幼,李氏携其子,负其遗骸以归。东过开封,止旅舍,旅舍主人见其妇人独携 一子而疑之,不许其宿。李氏顾天已暮,不肯去,主人牵其臂而出之。李氏仰天长 恸曰:“我为妇人,不能守节,而此手为人执邪?不可以一手并污吾身!”即引斧 自断其臂。路人见者,环聚而嗟之,或为弹指,或为之泣下。开封尹闻之,白其事 于朝,官为赐药封疮,厚恤李氏,而笞其主人者。呜呼,士不自爱其身而忍耻以偷 生者,闻李氏之风,宜少知愧哉!
féng dào
○冯道
féng dào, zì kě dào, yíng zhōu jǐng chéng rén yě. shì liú shǒu guāng wèi cān jūn, shǒu guāng bài, qù shì huàn zhě zhāng chéng yè. chéng yè jiān hé dōng jūn, yǐ wéi xún guān, yǐ qí wén xué jiàn zhī jìn wáng, wèi hé dōng jié dù zhǎng shū jì. zhuāng zōng jí wèi, bài hù bù shì láng, chōng hàn lín xué shì. dào wéi rén, néng zì kè kǔ wèi jiǎn yuē. dāng jìn yǔ liáng jiā hé ér jūn, dào jū jūn zhōng, wèi yī máo ān, bù shè chuáng xí, wò yī shù chú ér yǐ. suǒ de fèng lù, yǔ pū sī tóng qì yǐn shí, yì tián rú yě. zhū jiāng yǒu lüè dé rén zhī měi nǚ zhě yǐ yí dào, dào bù néng què, zhì zhī bié shì, fǎng qí zhǔ ér hái zhī. qí jiě xué shì jū fù sàng yú jǐng chéng, yù suì jī, xī chū suǒ yǒu yǐ zhōu xiāng lǐ, ér tuì gēng yú yě, gōng zì fù xīn. yǒu huāng qí tián bù gēng zhě yǔ lì bù néng gēng zhě, dào yè wǎng, qián wèi zhī gēng. qí rén hòu lái kuì xiè, dào shū bù yǐ wéi dé. fú chú, fù zhào wèi hàn lín xué shì. xíng zhì biàn zhōu, yù zhào zài lǐ zuò luàn, míng zōng zì wèi yōng bīng hái, fàn jīng shī. kǒng xún quàn dào shǎo liú yǐ dài, dào yuē:" wú fèng zhào fù quē, qǐ kě zì liú!" nǎi jí qū zhì jīng shī. zhuāng zōng yù shì, míng zōng jí wèi, yǎ zhī dào suǒ wéi, wèn ān zhòng huì yuē:" xiān dì shí féng dào hé zài?" zhòng huì yuē:" wéi xué shì yě." míng zōng yuē: " wú sù zhī zhī, cǐ zhēn wú zǎi xiàng yě." bài dào duān míng diàn xué shì, qiān bīng bù shì láng. suì yú, bài zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
冯道,字可道,瀛州景城人也。事刘守光为参军,守光败,去事宦者张承业。 承业监河东军,以为巡官,以其文学荐之晋王,为河东节度掌书记。庄宗即位,拜 户部侍郎,充翰林学士。道为人,能自刻苦为俭约。当晋与梁夹河而军,道居军中, 为一茅庵,不设床席,卧一束刍而已。所得俸禄,与仆厮同器饮食,意恬如也。诸 将有掠得人之美女者以遗道,道不能却,置之别室,访其主而还之。其解学士居父 丧于景城,遇岁饥,悉出所有以赒乡里,而退耕于野,躬自负薪。有荒其田不耕者 与力不能耕者,道夜往,潜为之耕。其人后来愧谢,道殊不以为德。服除,复召为 翰林学士。行至汴州,遇赵在礼作乱,明宗自魏拥兵还,犯京师。孔循劝道少留以 待,道曰:“吾奉诏赴阙,岂可自留!”乃疾趋至京师。庄宗遇弑,明宗即位,雅 知道所为,问安重诲曰:“先帝时冯道何在?”重诲曰:“为学士也。”明宗曰: “吾素知之,此真吾宰相也。”拜道端明殿学士,迁兵部侍郎。岁馀,拜中书侍郎、 同中书门下平章事。
tiān chéng cháng xīng zhī jiān, suì lǚ fēng shú, zhōng guó wú shì. dào cháng jiè míng zōng yuē:" chén wèi hé dōng zhǎng shū jì shí, fèng shǐ zhōng shān, guò jǐng xíng zhī xiǎn, jù mǎ jué shī, bù gǎn dài yú xián pèi jí zhì píng dì, wèi wú zú lǜ, jù diē ér shāng. fán dǎo wēi zhě lǜ shēn ér huò quán, jū ān zhě huàn shēng yú suǒ hū, cǐ rén qíng zhī cháng yě." míng zōng wèn yuē:" tiān xià suī fēng, bǎi xìng jì fǒu?" dào yuē:" gǔ guì è nóng, gǔ jiàn shāng nóng." yīn sòng wén shì niè yí zhōng tián jiā shī, qí yán jìn ér yì xiǎo. míng zōng gù zuǒ yòu lù qí shī, cháng yǐ zì sòng. shuǐ yùn jūn jiāng yú lín hé xiàn dé yī yù bēi, yǒu wén yuē" chuán guó bǎo wàn suì bēi", míng zōng shén ài zhī, yǐ shì dào, dào yuē:" cǐ qián shì yǒu xíng zhī bǎo ěr, wáng zhě gù yǒu wú xíng zhī bǎo yě." míng zōng wèn zhī, dào yuē:" rén yì zhě, dì wáng zhī bǎo yě. gù yuē:' dà bǎo yuē wèi, hé yǐ shǒu wèi yuē rén.'" míng zōng wǔ jūn, bù xiǎo qí yán, dào yǐ qù, zhào shì chén jiǎng shuō qí yì, jiā nà zhī.
天成、长兴之间,岁屡丰熟,中国无事。道尝戒明宗曰:“臣为河东掌书记时, 奉使中山,过井陉之险,惧马蹶失,不敢怠于衔辔;及至平地,谓无足虑,遽跌而 伤。凡蹈危者虑深而获全,居安者患生于所忽,此人情之常也。”明宗问曰:“天 下虽丰,百姓济否?”道曰:“谷贵饿农,谷贱伤农。”因诵文士聂夷中《田家诗》, 其言近而易晓。明宗顾左右录其诗,常以自诵。水运军将于临河县得一玉杯,有文 曰“传国宝万岁杯”,明宗甚爱之,以示道,道曰:“此前世有形之宝尔,王者固 有无形之宝也。”明宗问之,道曰:“仁义者,帝王之宝也。故曰:‘大宝曰位, 何以守位曰仁。’”明宗武君,不晓其言,道已去,召侍臣讲说其义,嘉纳之。
dào xiāng míng zōng shí yú nián, míng zōng bēng, xiāng mǐn dì. lù wáng fǎn yú fèng xiáng, mǐn dì chū bēn wèi zhōu, dào lǜ bǎi guān yíng lù wáng rù, shì wèi fèi dì, suì xiāng zhī. fèi dì jí wèi, mǐn dì yóu zài wèi zhōu, hòu sān rì, mǐn dì shǐ yù shì bēng. yǐ ér fèi dì chū dào wèi tóng zhōu jié dù shǐ, yú nián, bài sī kōng. jìn miè táng, dào yòu shì jìn, jìn gāo zǔ bài dào shǒu sī kōng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jiā sī tú, jiān shì zhōng, fēng lǔ guó gōng. gāo zǔ bēng, dào xiāng chū dì, jiā tài wèi, fēng yān guó gōng, bà wèi kuāng guó jūn jié dù shǐ, xǐ zhèn wēi shèng. qì dān miè jìn, dào yòu shì qì dān, cháo yē lǜ dé guāng yú jīng shī. dé guāng zé dào shì jìn wú zhuàng, dào bù néng duì. yòu wèn yuē:" hé yǐ lái zhāo?" duì yuē:" wú chéng wú bīng, ān gǎn bù lái." dé guāng qiào zhī yuē:" ěr shì hé děng lǎo zi?" duì yuē:" wú cái wú dé chī wán lǎo zi." dé guāng xǐ, yǐ dào wèi tài fù. dé guāng běi guī, cóng zhì cháng shān. hàn gāo zǔ lì, nǎi guī hàn, yǐ tài shī fèng cháo qǐng. zhōu miè hàn, dào yòu shì zhōu, zhōu tài zǔ bài dào tài shī, jiān zhōng shū lìng. dào shǎo néng jiǎo xíng yǐ qǔ chēng yú shì, jí wèi dà chén, yóu wù chí zhòng yǐ zhèn wù, shì sì xìng shí jūn, yì yǐ jiù dé zì chǔ. rán dāng shì zhī shì wú xián yú jiē yǎng dào wèi yuán lǎo, ér xǐ wèi zhī chēng yù.
道相明宗十馀年,明宗崩,相愍帝。潞王反于凤翔,愍帝出奔卫州,道率百官 迎潞王入,是为废帝,遂相之。废帝即位,愍帝犹在卫州,后三日,愍帝始遇弑崩。 已而废帝出道为同州节度使,逾年,拜司空。晋灭唐,道又事晋,晋高祖拜道守司 空、同中书门下平章事,加司徒,兼侍中,封鲁国公。高祖崩,道相出帝,加太尉, 封燕国公,罢为匡国军节度使,徙镇威胜。契丹灭晋,道又事契丹,朝耶律德光于 京师。德光责道事晋无状,道不能对。又问曰:“何以来朝?”对曰:“无城无兵, 安敢不来。”德光诮之曰:“尔是何等老子?”对曰:“无才无德痴顽老子。”德 光喜,以道为太傅。德光北归,从至常山。汉高祖立,乃归汉,以太师奉朝请。周 灭汉,道又事周,周太祖拜道太师,兼中书令。道少能矫行以取称于世,及为大臣, 尤务持重以镇物,事四姓十君,益以旧德自处。然当世之士无贤愚皆仰道为元老, 而喜为之称誉。
yē lǜ dé guāng cháng wèn dào yuē:" tiān xià bǎi xìng rú hé jiù dé?" dào wèi pái yǔ yǐ duì yuē:" cǐ shí fú chū jiù bù dé, wéi huáng dì jiù dé." rén jiē yǐ wèi qì dān bù yí miè zhōng guó zhī rén zhě, lài dào yī yán zhī shàn yě. zhōu bīng fǎn, fàn jīng shī, yǐn dì yǐ bēng, tài zǔ wèi hàn dà chén bì xíng tuī dài, jí jiàn dào, dào shū wú yì. tài zǔ sù bài dào, yīn bù dé yǐ bài zhī, dào shòu zhī rú píng shí, tài zǔ yì shǎo jǔ, zhī hàn wèi kě dài, suì yáng lì xiāng yīn gōng yūn wèi hàn sì, qiǎn dào yíng yūn yú xú zhōu. yūn wèi zhì, tài zǔ jiāng bīng běi zhì chán zhōu, yōng bīng ér fǎn, suì dài hàn. yì zhě wèi dào néng jǔ tài zǔ zhī móu ér huǎn zhī, zhōng bù yǐ jìn hàn zhī wáng zé dào yě. rán dào shì sàng jūn wáng guó yì wèi cháng yǐ xiè yì.
耶律德光尝问道曰:“天下百姓如何救得?”道为俳语以对曰:“此时佛出救 不得,惟皇帝救得。”人皆以谓契丹不夷灭中国之人者,赖道一言之善也。周兵反, 犯京师,隐帝已崩,太祖谓汉大臣必行推戴,及见道,道殊无意。太祖素拜道,因 不得已拜之,道受之如平时,太祖意少沮,知汉未可代,遂阳立湘阴公赟为汉嗣, 遣道迎赟于徐州。赟未至,太祖将兵北至澶州,拥兵而反,遂代汉。议者谓道能沮 太祖之谋而缓之,终不以晋、汉之亡责道也。然道视丧君亡国亦未尝以屑意。
dàng shì shí, tiān xià dà luàn, róng yí jiāo qīn, shēng mín zhī mìng, jí yú dào xuán, dào fāng zì hào" cháng lè lǎo", zhù shū shù bǎi yán, chén jǐ gèng shì sì xìng jí qì dān suǒ de jiē xūn guān jué yǐ wéi róng. zì wèi:" xiào yú jiā, zhōng yú guó, wèi zi wèi dì wéi rén chén wèi shī zhǎng wèi fū wèi fù, yǒu zi yǒu sūn. shí kāi yī juàn, shí yǐn yī bēi, shí wèi bié shēng bèi sè, lǎo ān yú dāng dài, lǎo ér zì lè, hé lè rú zhī?" gài qí zì shù rú cǐ.
当是时,天下大乱,戎夷交侵,生民之命,急于倒悬,道方自号“长乐老”, 著书数百言,陈己更事四姓及契丹所得阶勋官爵以为荣。自谓:“孝于家,忠于国, 为子、为弟、为人臣、为师长、为夫、为父,有子、有孙。时开一卷,时饮一杯, 食味、别声、被色,老安于当代,老而自乐,何乐如之?”盖其自述如此。
dào qián shì jiǔ jūn, wèi cháng jiàn zhēng. shì zōng chū jí wèi, liú mín gōng shàng dǎng, shì zōng yuē:" liú mín shǎo wǒ, wèi wǒ xīn lì ér guó yǒu dà sàng, bì bù néng chū bīng yǐ zhàn. qiě shàn yòng bīng zhě chū qí bù yì, wú dāng zì jiāng jī zhī." dào nǎi qiè jiàn, yǐ wéi bù kě. shì zōng yuē:" wú jiàn táng tài zōng píng dìng tiān xià, dí wú dà xiǎo jiē qīn zhēng." dào yuē: " bì xià wèi kě bǐ táng tài zōng." shì zōng yuē:" liú mín wū hé zhī zhòng, ruò yù wǒ shī, rú shān yā luǎn." dào yuē: " bì xià zuò dé shān dìng fǒu?" shì zōng nù, qǐ qù, zú zì jiāng jī mín, guǒ bài mín yú gāo píng. shì zōng qǔ huái nán, dìng sān guān, wēi wǔ zhī zhèn zì gāo píng shǐ. qí jī mín yě, bǐ dào bù yǐ cóng xíng, yǐ wéi tài zǔ shān líng shǐ. zàng bì ér dào zú, nián qī shí sān, shì yuē wén yì, zhuī fēng yíng wáng. dào jì zú, shí rén jiē gòng chēng tàn, yǐ wèi yǔ kǒng zǐ tóng shòu, qí xǐ wèi zhī chēng yù gài rú cǐ. dào yǒu zi jí.
道前事九君,未尝谏诤。世宗初即位,刘旻攻上党,世宗曰:“刘旻少我,谓 我新立而国有大丧,必不能出兵以战。且善用兵者出其不意,吾当自将击之。”道 乃切谏,以为不可。世宗曰:“吾见唐太宗平定天下,敌无大小皆亲征。”道曰: “陛下未可比唐太宗。”世宗曰:“刘旻乌合之众,若遇我师,如山压卵。”道曰: “陛下作得山定否?”世宗怒,起去,卒自将击旻,果败旻于高平。世宗取淮南, 定三关,威武之振自高平始。其击旻也,鄙道不以从行,以为太祖山陵使。葬毕而 道卒,年七十三,谥曰文懿,追封瀛王。道既卒,时人皆共称叹,以谓与孔子同寿, 其喜为之称誉盖如此。道有子吉。
lǐ qí xiōng shàn
○李琪 兄掞
lǐ qí, zì tái xiù, hé xī dūn huáng rén yě. qí xiōng tǐng, táng mò jǔ jìn shì jí dì, wèi jiān chá yù shǐ. dīng nèi jiān, pín wú yǐ zàng, qǐ shí ér hòu zàng. tǐng jī wò lú zhōng, wén zhě āi lián zhī. fú chú, hái bài yù shǐ. jīng nán chéng ruì pì zhǎng shū jì. wú bīng wéi dù hóng, liáng tài zǔ qiǎn ruì yǔ mǎ yīn děng jiù hóng. ruì yǐ dà zhōu zài bīng shù wàn, tǐng wèi ruì móu yuē:" jīn yī zhōu róng jiǎ shì qiān rén, qiǔ liáng bèi zhī, huǎn jí bù kě dòng, ruò wéi dí rén mí zhī, zé wǔ líng wǔ ān bì wèi gōng zhī hòu huàn. bù ruò yǐ jìn bīng tún bā líng, bì bù yǔ zhàn, wú bīng liáng jǐn, zé wéi jiě yǐ." ruì bù tīng, ruì guǒ bài, nì sǐ. zhào kuāng níng zhèn xiāng yáng, yòu pì zhǎng shū jì. tài zǔ pò kuāng níng, dé tǐng, xǐ yuē:" cǐ zhēn shū jì yě." tài zǔ jí wèi, chú kǎo gōng yuán wài láng zhī zhì gào. tǐng dù tài zǔ bù yù xiān yòng gù lì, gù cí bù bài, chū zhī cáo zhōu. cáo zhōu sù jù nán lǐ, qián cì shǐ shí yú bèi, jiē zuò fèi, tǐng zhì, yǐ zhì wén. qiān bīng bù láng zhōng chóng zhèng yuàn zhí xué shì. xǔ zhōu féng xíng xí bìng, xíng xí yǒu yá bīng èr qiān, jiē gù cài zú, tài zǔ jù wèi biàn. xíng xí wèi rén yán kù, cóng shì wèi jùn qiè jiàn, xíng xí nù, wū yǐ zāng xià yù, yù zhū zhī. nǎi qiǎn tǐng dài xíng xí wèi liú hòu. tǐng zhì xǔ zhōu, zhǐ chuán shě, wèi qí jiāng lì, xíng xí bìng shén, yù shǐ rén dài shòu zhào, tǐng yuē:" dōng shǒu jiā cháo fú, lǐ yě." nǎi jí wò nèi jiàn xíng xí, dào tài zǔ yǔ, xíng xí gǎn qì, jiě yìn yǐ shòu tǐng. tǐng nǎi lǐ jùn yuān, lì chū zhī, hái bào tài zǔ, tài zǔ xǐ yuē:" tǐng guǒ bàn wú shì." huì suì jī, dào jié biàn sòng jiān, cáo zhōu yóu shén, tài zǔ fù qiǎn tǐng zhì zhī. tǐng zhì suǒ zéi, dé dà xiào zhāng yàn kē tǐng shēng lǐ jiāo děng, jí yá bīng bǎi yú rén, xī zhū zhī. zhào bài zuǒ jiàn yì dài fū. tài zǔ xìng hé běi, zhì nèi huáng, gù tǐng yuē:" hé wèi nèi huáng?" tǐng yuē:" hé nán yǒu wài huáng xià huáng, gù cǐ míng nèi huáng." tài zǔ yuē:" wài huáng xià huáng hé zài?" tǐng yuē:" qín yǒu wài huáng dū wèi, jīn zài yōng qiū xià huáng wèi běi qí suǒ fèi, jīn zài chén liú." tài zǔ píng shēng bù ài rú zhě, wén tǐng yǔ dà xǐ. yǒu guī lì, chú yòu sàn qí cháng shì, shì jiǎng. yuán xiàng xiān tǎo zéi, tǐng wèi luàn bīng suǒ shā.
李琪,字台秀,河西敦煌人也。其兄珽,唐末举进士及第,为监察御史。丁内 艰,贫无以葬,乞食而后葬。珽饥卧庐中,闻者哀怜之。服除,还拜御史。荆南成 汭辟掌书记。吴兵围杜洪,梁太祖遣汭与马殷等救洪。汭以大舟载兵数万,珽为汭 谋曰:“今一舟容甲士千人,糗粮倍之,缓急不可动,若为敌人縻之,则武陵、武 安必为公之后患。不若以劲兵屯巴陵,壁不与战,吴兵粮尽,则围解矣。”汭不听, 汭果败,溺死。赵匡凝镇襄阳,又辟掌书记。太祖破匡凝,得珽,喜曰:“此真书 记也。”太祖即位,除考功员外郎、知制诰。珽度太祖不欲先用故吏,固辞不拜, 出知曹州。曹州素剧难理,前刺史十馀辈,皆坐废,珽至,以治闻。迁兵部郎中、 崇政院直学士。许州冯行袭病,行袭有牙兵二千,皆故蔡卒,太祖惧为变。行袭为 人严酷,从事魏峻切谏,行袭怒,诬以赃下狱,欲诛之。乃遣珽代行袭为留后。珽 至许州,止传舍,慰其将吏,行袭病甚,欲使人代受诏,珽曰:“东首加朝服,礼 也。”乃即卧内见行袭,道太祖语,行袭感泣,解印以授珽。珽乃理峻冤,立出之, 还报太祖,太祖喜曰:“珽果办吾事。”会岁饥,盗劫汴、宋间,曹州尤甚,太祖 复遣珽治之。珽至索贼,得大校张彦珂、珽甥李郊等,及牙兵百馀人,悉诛之。召 拜左谏议大夫。太祖幸河北,至内黄,顾珽曰:“何谓内黄?”珽曰:“河南有外 黄、下黄,故此名内黄。”太祖曰:“外黄、下黄何在?”珽曰:“秦有外黄都尉, 今在雍丘;下黄为北齐所废,今在陈留。”太祖平生不爱儒者,闻珽语大喜。友珪 立,除右散骑常侍,侍讲。袁象先讨贼,珽为乱兵所杀。
qí shǎo jǔ jìn shì bó xué hóng cí, lèi qiān diàn zhōng shì yù shǐ, yǔ qí xiōng tǐng jiē yǐ wén zhāng zhī míng. táng wáng, shì liáng tài zǔ wèi hàn lín xué shì. liáng bīng zhēng fá sì fāng, suǒ xià zhào shū, jiē qí suǒ wéi, xià bǐ zhé dé tài zǔ yì. mò dì shí, wèi yù shǐ zhōng chéng shàng shū zuǒ chéng, bài tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, yǔ xiāo qǐng tóng wèi zǎi xiàng. qǐng xìng wèi shèn zhōu mì, qí tì tǎng fù qì, bù jū xiǎo jié, èr rén duō suǒ yì tóng. qí nèi jié zhào yán zhāng hàn jié děng wéi zhù, yǐ gù qǐng yán duō jǔ. qǐng cháng jǐ zhí qí guò. qí suǒ sī lì dāng de shì guān, qí gǎi shì wèi shǒu, wèi qǐng suǒ fā, mò dì dà nù, yù cuàn zhú zhī, ér yán děng jiù jiě, nǎi dé bà wèi tài zǐ shǎo bǎo.
琪少举进士、博学宏辞,累迁殿中侍御史,与其兄珽皆以文章知名。唐亡,事 梁太祖为翰林学士。梁兵征伐四方,所下诏书,皆琪所为,下笔辄得太祖意。末帝 时,为御史中丞、尚书左丞,拜同中书门下平章事,与萧顷同为宰相。顷性畏慎周 密,琪倜傥负气,不拘小节,二人多所异同。琪内结赵岩、张汉杰等为助,以故顷 言多沮。顷尝掎摭其过。琪所私吏当得试官,琪改试为守,为顷所发,末帝大怒, 欲窜逐之,而岩等救解,乃得罢为太子少保。
táng zhuāng zōng miè liáng, dé qí, yù yǐ wéi xiāng, ér liáng zhī jiù chén duō jí jì zhī, nǎi yǐ wéi tài cháng qīng. qiān lì bù shàng shū. tóng guāng sān nián qiū, tiān xià dà shuǐ, jīng shī fá shí yóu shén, zhuāng zōng yǐ zhū shū yù zhá zhào bǎi liáo shàng fēng shì. qí shàng shū shù qiān yán, qí shuō màn rán wú zú qǔ, ér zhuāng zōng dú chēng zhòng zhī, suì yǐ wéi guó jì shǐ. fāng yù yǐ wéi xiāng, ér zhuāng zōng bēng. míng zōng rù luò yáng, qún chén quàn jìn, yǒu sī jù yí, yòng jiù qián jí wèi gù shì. huò yàn wēi kǒng xún děng qǐng gǎi guó hào, jué tǔ dé. míng zōng wǔ jūn, bù xiǎo qí shuō, wèn hé wèi gǎi hào, duì yuē:" zhuāng zōng shòu táng xī xìng wèi zōng shǔ, jì zhāo zōng yǐ lì, ér hào guó yuē táng. jīn táng tiān mìng yǐ jué, yí gǎi hào yǐ zì xīn." míng zōng yí zhī, xià qí shì qún chén, qún chén yī wéi bù jué. qí yì yuē:" diàn xià zōng shì zhī xián, lì gōng sān shì, jīn xīng bīng xiàng quē, yǐ fù nán wéi míng, ér yù gēng yì tǒng hào, shǐ xiān dì biàn wèi lù rén, zé qióng rán zǐ gōng, hé suǒ yī wǎng!" míng zōng yǐ wéi rán, nǎi fā sāng chéng fú, ér hòu jí wèi. yǐ qí wèi yù shǐ zhōng chéng.
唐庄宗灭梁,得琪,欲以为相,而梁之旧臣多嫉忌之,乃以为太常卿。迁吏部 尚书。同光三年秋,天下大水,京师乏食尤甚,庄宗以硃书御札诏百僚上封事。琪 上书数千言,其说漫然无足取,而庄宗独称重之,遂以为国计使。方欲以为相,而 庄宗崩。明宗入洛阳,群臣劝进,有司具仪,用柩前即位故事。霍彦威、孔循等请 改国号,绝土德。明宗武君,不晓其说,问何谓改号,对曰:“庄宗受唐锡姓为宗 属,继昭宗以立,而号国曰唐。今唐天命已绝,宜改号以自新。”明宗疑之,下其 事群臣,群臣依违不决。琪议曰:“殿下宗室之贤,立功三世,今兴兵向阙,以赴 难为名,而欲更易统号,使先帝便为路人,则茕然梓宫,何所依往!”明宗以为然, 乃发丧成服,而后即位。以琪为御史中丞。
zì táng mò sāng luàn, cháo tíng zhī lǐ huài, tiān zǐ wèi cháng shì cháo, ér rù gé zhī zhì yì fèi. cháng cān zhī guān rì zhì zhèng yá zhě, chuán wén bù zuò jí tuì, dú dà chén zòu shì, rì yī jiàn biàn diàn, ér shì cóng nèi zhū sī, rì zài cháo ér yǐ. míng zōng chū jí wèi, nǎi zhào qún chén, wǔ rì yī suí zǎi xiàng rù jiàn nèi diàn, wèi zhī qǐ jū. qí yǐ wèi fēi táng gù shì, qǐng bà wǔ rì qǐ jū, ér fù shuò wàng rù gé. míng zōng yuē:" wǔ rì qǐ jū, wú sī suǒ yǐ shù jiàn qún chén yě, bù kě bà. ér shuò wàng rù gé kě fù." rán táng gù shì, tiān zǐ rì yù diàn jiàn qún chén, yuē cháng cān shuò wàng jiàn shí zhū líng qǐn, yǒu sī mù zhī xīn, bù néng lín qián diàn, zé yù biàn diàn jiàn qún chén, yuē rù gé. xuān zhèng, qián diàn yě, wèi zhī yá, yá yǒu zhàng. zǐ chén, biàn diàn yě, wèi zhī gé. qí bù yù qián diàn ér yù zǐ chén yě, nǎi zì zhèng yá huàn zhàng, yóu gé mén ér rù, bǎi guān qí cháo yú yá zhě, yīn suí yǐ rù jiàn, gù wèi zhī rù gé. rán yá, cháo yě, qí lǐ zūn gé, yàn jiàn yě, qí shì shā. zì gān fú yǐ hòu, yīn luàn lǐ quē, tiān zǐ bù néng rì jiàn qún chén ér jiàn shuò wàng, gù zhèng yá cháng rì fèi zhàng, ér shuò wàng rù gé yǒu zhàng, qí hòu xí jiàn, suì yǐ rù gé wéi zhòng. zhì chū yù qián diàn, yóu wèi zhī rù gé, qí hòu yì fèi, zhì shì ér fù. rán yǒu sī bù néng jiǎng zhèng qí shì. fán qún chén wǔ rì yī rù jiàn zhōng xīng diàn, biàn diàn yě, cǐ rù gé zhī yí zhì, ér wèi zhī qǐ jū, shuò wàng yī chū yù wén míng diàn, qián diàn yě, fǎn wèi zhī rù gé, qí jiē bù néng zhèng yě. qí yòu jiàn yán:" rù gé yǒu dài zhì cì duì guān lùn shì, ér nèi diàn qǐ jū, yī jiàn ér tuì, yù yǒu yán zhě, wú yóu zì chén, fēi suǒ yǐ shù jiàn qún chén zhī yì yě." míng zōng nǎi zhào qǐ jū rì yǒu yán shì zhě, xǔ chū xíng zì chén. yòu zhào bǎi guān yǐ cì zhuǎn duì.
自唐末丧乱,朝廷之礼坏,天子未尝视朝,而入阁之制亦废。常参之官日至正 衙者,传闻不坐即退,独大臣奏事,日一见便殿,而侍从内诸司,日再朝而已。明 宗初即位,乃诏群臣,五日一随宰相入见内殿,谓之起居。琪以谓非唐故事,请罢 五日起居,而复朔望入阁。明宗曰:“五日起居,吾思所以数见群臣也,不可罢。 而朔望入阁可复。”然唐故事,天子日御殿见群臣,曰常参;朔望荐食诸陵寝,有 思慕之心,不能临前殿,则御便殿见群臣,曰入阁。宣政,前殿也,谓之衙,衙有 仗。紫宸,便殿也,谓之阁。其不御前殿而御紫宸也,乃自正衙唤仗,由阁门而入, 百官俟朝于衙者,因随以入见,故谓之入阁。然衙,朝也,其礼尊;阁,宴见也, 其事杀。自乾符已后,因乱礼阙,天子不能日见群臣而见朔望,故正衙常日废仗, 而朔望入阁有仗,其后习见,遂以入阁为重。至出御前殿,犹谓之入阁,其后亦废, 至是而复。然有司不能讲正其事。凡群臣五日一入见中兴殿,便殿也,此入阁之遗 制,而谓之起居,朔望一出御文明殿,前殿也,反谓之入阁,琪皆不能正也。琪又 建言:“入閤有待制、次对官论事,而内殿起居,一见而退,欲有言者,无由自陈, 非所以数见群臣之意也。”明宗乃诏起居日有言事者,许出行自陈。又诏百官以次 转对。
shì shí, shū mì shǐ ān zhòng huì zhuān quán yòng shì, zhòng huì qián qū guò yù shǐ tái mén, diàn zhí mǎ yán wù chōng zhī, zhòng huì jí tái mén zhǎn yán ér hòu zòu. qí wèi zhōng chéng, wèi zhòng huì bù gǎn tán jīu, yòu jù jiàn guān lùn liè, nǎi tuō zǎi xiàng rèn huán xiān bái zhòng huì ér hòu jiū, rán yóu yī wéi bù gǎn zhèng yán qí shì. dòu lú gé děng bà xiāng, zhù huán yì yù yǐ qí wèi xiāng, ér kǒng xún zhèng jué jǔ zhī, nǎi zhǐ. qiān shàng shū yòu pú yè. qí yǐ zhuàng shēn zhōng shū, yán kāi yuán lǐ" pú yè shàng shì rì, zhōng shū mén xià lǜ bǎi guān sòng shàng." zhōng shū xià tài cháng, lǐ yuàn yán wú sòng shàng zhī wén, ér qí yǐ luò xīn shòu, fù jǔ shàng yí, jiē bù kě.
是时,枢密使安重诲专权用事,重诲前驱过御史台门,殿直马延误冲之,重诲 即台门斩延而后奏。琪为中丞,畏重诲不敢弹纠,又惧谏官论列,乃托宰相任圜先 白重诲而后纠,然犹依违不敢正言其事。豆卢革等罢相,住圜议欲以琪为相,而孔 循、郑珏沮之,乃止。迁尚书右仆射。琪以状申中书,言《开元礼》“仆射上事日, 中书、门下率百官送上。”中书下太常,礼院言无送上之文,而琪已落新授,复举 上仪,皆不可。
míng zōng tǎo wáng dōu, yǐ pò dìng zhōu, zì biàn hái luò, qí dāng lǜ bǎi guān zhì shàng dōng mén, ér qǐng zhì yǎn shī fèng yíng. qí zòu zhāng yán" bài qì dān zhī xiōng dǎng, pò zhēn dìng zhī nì chéng", zuò wù yǐ dìng zhōu wéi zhēn dìng, fá fèng yī yuè. huò yàn wēi zú, zhào qí zhuàn shén dào bēi wén. yàn wēi gù liáng jiāng, ér qí gù liáng xiāng yě, xù yàn wēi zài liáng shì bù yuē wěi, wèi féng dào suǒ bó.
明宗讨王都,已破定州,自汴还洛,琪当率百官至上东门,而请至偃师奉迎。 其奏章言“败契丹之凶党,破真定之逆城”,坐误以定州为真定,罚俸一月。霍彦 威卒,诏琪撰神道碑文。彦威故梁将,而琪故梁相也,叙彦威在梁事不曰伪,为冯 道所驳。
qí wéi rén zhòng rán nuò, xǐ chēng rén shàn. shǎo yǐ wén zhāng zhī míng, yì yǐ cǐ zì fù. jì guì, nǎi kè yá bǎn wèi jīn zì yuē" qián xiāng gòng jìn shì lǐ qí", cháng zhì zhī zuò cè. wéi rén shǎo chí zhòng, bù zhī jìn tuì, gù shù wèi dāng shí suǒ jǔ. yǐ tài zǐ tài fù zhì shì, zú, nián liù shí.
琪为人重然诺,喜称人善。少以文章知名,亦以此自负。既贵,乃刻牙版为金 字曰“前乡贡进士李琪”,常置之坐侧。为人少持重,不知进退,故数为当时所沮。 以太子太傅致仕,卒,年六十。
zhèng jué
○郑珏
zhèng jué, táng zǎi xiàng qǐ zhī zhū sūn yě. qí fù huī, wèi hé nán yǐn zhāng quán yì pàn guān. jué shǎo yī quán yì jū hé nán, jǔ jìn shì shù bù zhōng, quán yì yǐ jué shǔ yǒu sī, nǎi dé jí dì. zhāo zōng shí, wèi jiān chá yù shǐ. liáng tài zǔ jí wèi, bài zuǒ bǔ quē. liáng zhū dà chén yǐ quán yì gù shù jiàn zhī, lèi bài zhōng shū shè rén hàn lín xué shì fèng zhǐ. mò dì shí, bài zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
郑珏,唐宰相綮之诸孙也。其父徽,为河南尹张全义判官。珏少依全义居河南, 举进士数不中,全义以珏属有司,乃得及第。昭宗时,为监察御史。梁太祖即位, 拜左补阙。梁诸大臣以全义故数荐之,累拜中书舍人、翰林学士奉旨。末帝时,拜 中书侍郎、同中书门下平章事。
táng zhuāng zōng zì yùn zhōu rù biàn, mò dì wén táng bīng qiě zhì, huáng kǒng bù zhī suǒ wéi, yǔ lǐ zhèn jìng xiáng děng xiāng chí tòng kū, yīn zhào jué wèn jì ān chū, jué yuē:" chén yǒu yī cè, bù zhī bì xià néng xíng fǒu?" mò dì wèn qí cè rú hé, jué yuē:" yuàn dé bì xià chuán guó bǎo chí rù táng jūn, yǐ huǎn qí xíng, ér dài jiù bīng zhī zhì." dì yuē:" shì jí yǐ, bǎo gù bù zú xī, gù qīng zhī xíng, néng liǎo shì fǒu?" jué fǔ shǒu xú sī yuē:" dàn kǒng bù yì le." yú shì zuǒ yòu jiē dà xiào. zhuāng zōng rù biàn, jué lǜ bǎi guān yíng yè dào zuǒ. biǎn lái zhōu sī hù cān jūn, liàng yí cáo zhōu sī mǎ. zhāng quán yì wèi yán yú guō chóng tāo, fù zhào wèi tài zǐ bīn kè. míng zōng jí wèi, yù yòng rèn huán wèi xiāng, ér ān zhòng huì yǐ huán xīn jìn, bù yù dú xiāng zhī, yǐ wèn shū mì shǐ kǒng xún. xún cháng shì liáng, yǔ jué shàn, yīn yán jué gù liáng xiāng, xìng jǐn shèn ér zhǎng zhě, nǎi bài jué píng zhāng shì.
唐庄宗自郓州入汴,末帝闻唐兵且至,惶恐不知所为,与李振、敬翔等相持恸 哭,因召珏问计安出,珏曰:“臣有一策,不知陛下能行否?”末帝问其策如何, 珏曰:“愿得陛下传国宝驰入唐军,以缓其行,而待救兵之至。”帝曰:“事急矣, 宝固不足惜,顾卿之行,能了事否?”珏俯首徐思曰:“但恐不易了。”于是左右 皆大笑。庄宗入汴,珏率百官迎谒道左。贬莱州司户参军,量移曹州司马。张全义 为言于郭崇韬,复召为太子宾客。明宗即位,欲用任圜为相,而安重诲以圜新进, 不欲独相之,以问枢密使孔循。循尝事梁,与珏善,因言珏故梁相,性谨慎而长者, 乃拜珏平章事。
míng zōng xìng biàn zhōu, liù jūn jiā shǔ zì luò qiān biàn, ér míng zōng yòu yù xìng yè dōu, jūn shì chóu yuàn, dà chén pō yǐ wéi yán. míng zōng bù xǐng, shàng xià xiōng xiōng, zhuǎn xiāng dòng yáo, dú jué chēng zàn, yǐ wéi dāng háng. zhào fèng jí yán yú ān zhòng huì, zhòng huì jīng jù, rù jiàn míng zōng qiè jiàn, nǎi zhào bà qí xíng. ér jué yòu chēng zàn zhī, yǐ wéi yí bà. jué zài xiàng wèi jì lù lù wú suǒ wéi, yòu bìng lóng, kǒng xún bà shū mì shǐ, jué bù zì ān, jí yǐ jí qiú qù zhí. míng zōng shù liú zhī, jué zhāng sì shàng, nǎi bài zuǒ pú yè zhì shì, cì zhèng zhōu zhuāng yī qū. zú, zèng sī kōng.
明宗幸汴州,六军家属自洛迁汴,而明宗又欲幸鄴都,军士愁怨,大臣颇以为 言。明宗不省,上下汹汹,转相动摇,独珏称赞,以为当行。赵凤极言于安重诲, 重诲惊惧,入见明宗切谏,乃诏罢其行。而珏又称赞之,以为宜罢。珏在相位既碌 碌无所为,又病聋,孔循罢枢密使,珏不自安,亟以疾求去职。明宗数留之,珏章 四上,乃拜左仆射致仕,赐郑州庄一区。卒,赠司空。
lǐ yú
○李愚
lǐ yú, zì zi huì, bó hǎi wú dì rén yě. yú wéi rén jǐn zhòng guǎ yán, hào xué, wèi gǔ wén. cāng zhōu jié dù shǐ lú yàn wēi yǐ yú wèi ān líng zhǔ bù, dīng mǔ yōu jiě qù. hòu yóu guān zhōng, liú jì shù yōu zhāo zōng yú dōng nèi, yú yǐ shū shuō hán jiàn, shǐ tú xīng fù, qí yán shén zhuàng. jiàn bù néng yòng, nǎi qù zhī luò yáng. jǔ jìn shì hóng cí, wèi hé nán fǔ cān jūn. bái mǎ zhī huò, yú fù qù zhī shān dōng, yǔ lǐ yán guāng xiāng shàn, yán guāng yǐ jīng shù shì liáng mò dì wèi shì jiǎng, shù chēng jiàn yú, yú yóu cǐ dé zhào. jiǔ zhī, bài zuǒ shí yí chóng zhèng yuàn zhí xué shì.
李愚,字子晦,渤海无棣人也。愚为人谨重寡言,好学,为古文。沧州节度使 卢彦威以愚为安陵主簿,丁母忧解去。后游关中,刘季述幽昭宗于东内,愚以书说 韩建,使图兴复,其言甚壮。建不能用,乃去之洛阳。举进士、宏词,为河南府参 军。白马之祸,愚复去之山东,与李延光相善,延光以经术事梁末帝为侍讲,数称 荐愚,愚由此得召。久之,拜左拾遗、崇政院直学士。
héng wáng yǒu liàng, mò dì xiōng yě, liáng dà chén lǐ zhèn děng jiē bài zhī, dú yú cháng yī, mò dì yǐ zé yú yuē:" héng wáng zhèn bài zhī, qīng dú yī, kě hū?" yú yuē:" bì xià yǐ jiā rén lǐ jiàn zhī, zé bài yí yě. chén yú wáng wú suǒ sī, qǐ yí wàng yǒu suǒ qū?" zuò yán shì wǔ zhǐ, bà wèi dèng zhōu guān chá pàn guān.
衡王友谅,末帝兄也,梁大臣李振等皆拜之,独愚长揖,末帝以责愚曰:“衡 王朕拜之,卿独揖,可乎?”愚曰:“陛下以家人礼见之,则拜宜也。臣于王无所 私,岂宜妄有所屈?”坐言事忤旨,罢为邓州观察判官。
táng zhuāng zōng miè liáng, yú cháo jīng shī, táng zhū gōng qīng sù wén yú xué gǔ, zhòng zhī, bài zhǔ kè láng zhōng hàn lín xué shì. wèi wáng jì jí fá shǔ, pì yú dū tǒng pàn guān. shǔ dào zǔ xiǎn, yì zhě yǐ wèi yí huǎn shī dài biàn ér jìn, zhāo tǎo shǐ guō chóng tāo yǐ jué yú yú, yú yuē:" wáng yǎn huāng dài, luàn guó zhī zhèng, qí rén yàn zhī. chéng qí cāng cù, jī qí wú bèi, qí lì zài sù, bù kě huǎn yě." chóng tāo yǐ wéi rán, ér suǒ zhì yíng jiàng, suì yǐ miè shǔ. chū, jūn xíng zhì bǎo jī, zhāo tǎo pàn guān chén yì chēng jí qǐng liú, yú lì shēng yuē:" chén yì jiàn lì zé jìn, zhī nán zé zhǐ. jīn dà jūn shè xiǎn, rén xīn yì yáo, zhèng kě zhǎn zhī yǐ xùn." yóu shì jūn zhōng wú gǎn yán liú zhě.
唐庄宗灭梁,愚朝京师,唐诸公卿素闻愚学古,重之,拜主客郎中、翰林学士。 魏王继岌伐蜀,辟愚都统判官。蜀道阻险,议者以谓宜缓师待变而进,招讨使郭崇 韬以决于愚,愚曰:“王衍荒怠,乱国之政,其人厌之。乘其仓卒,击其无备,其 利在速,不可缓也。”崇韬以为然,而所至迎降,遂以灭蜀。初,军行至宝鸡,招 讨判官陈乂称疾请留,愚厉声曰:“陈乂见利则进,知难则止。今大军涉险,人心 易摇,正可斩之以徇。”由是军中无敢言留者。
míng zōng jí wèi, lèi qiān bīng bù shì láng chéng zhǐ. míng zōng sì tiān nán jiāo, yú wèi zǎi xiàng féng dào zhào fèng cǎo jiā ēn zhì, dào bǐ qí cí, bà wèi tài cháng qīng. rèn huán bà xiāng, nǎi bài yú zhōng shū shì láng tóng píng zhāng shì. yú wèi xiāng, bù zhì dì zhái, jiè yán bīn guǎn yǐ jū. yú yǒu jí, míng zōng qiǎn huàn guān shì zhī, jiàn qí bài tǎn bì xí, sì bì xiāo rán, míng zōng jiē tàn, mìng yǐ gōng zhàng wù cì zhī.
明宗即位,累迁兵部侍郎承旨。明宗祀天南郊,愚为宰相冯道、赵凤草加恩制, 道鄙其辞,罢为太常卿。任圜罢相,乃拜愚中书侍郎、同平章事。愚为相,不治第 宅,借延宾馆以居。愚有疾,明宗遣宦官视之,见其败毯敝席,四壁萧然,明宗嗟 叹,命以供帐物赐之。
lù wáng fǎn, fàn jīng shī, mǐn dì yè chū bēn. míng rì, yú yǔ féng dào zhì duān mén, wén dì yǐ chū, ér zhū hóng zhāo féng yūn jiē yǐ sǐ, yú yù zhì zhōng shū hòu tài hòu jìn zhǐ, dào yuē:" lù wáng yǐ chǔ chù zhāng bǎng zhāo ān, jīn jí zhì yǐ, hé kě qí tài hòu zhǐ yě?" nǎi xiāng yǔ chū yíng. fèi dì rù lì, bà dào chū zhèn tóng zhōu, yǐ liú xù wèi xiāng. xù xìng biǎn jí, ér yú sù gāng jiè, dòng zhé wéi lì. xù yǔ féng dào yīn jiā, yú shù yǐ cǐ qiào xù, liǎng rén suì xiāng yì gòu, nǎi jù bà. yú shǒu zuǒ pú yè.
潞王反,犯京师,愍帝夜出奔。明日,愚与冯道至端门,闻帝已出,而硃弘昭、 冯赟皆已死,愚欲至中书候太后进止,道曰:“潞王已处处张榜招安,今即至矣, 何可俟太后旨也?”乃相与出迎。废帝入立,罢道出镇同州,以刘昫为相。昫性褊 急,而愚素刚介,动辄违戾。昫与冯道姻家,愚数以此诮昫,两人遂相谊诟,乃俱 罢。愚守左仆射。
shì shí, bīng gé fāng xìng, tiān xià duō shì, ér yú wèi xiāng, yù yī gǔ yǐ chuàng lǐ, nǎi qǐng bān táng liù diǎn shì bǎi sī, shǐ gè jǔ qí zhí, zhōu xiàn gòng shì, zuò xiāng yǐn jiǔ lǐ, shí yǐ qí yū kuò bù yòng. mǐn dì jí wèi, yǒu yì yú zhì, shù zhào xué shì, wèn yǐ shí shì, ér yǐ yú wèi yū, wèi cháng yǒu suǒ wèn. fèi dì yì wèi yú děng wú suǒ shì, cháng mù zǎi xiàng yuē:" cǐ zhōu fàn sēng ěr!" yǐ wèi bǎo shí zhōng rì, ér wú suǒ yòng xīn yě. qīng tài èr nián, yǐ jí zú.
是时,兵革方兴,天下多事,而愚为相,欲依古以创理,乃请颁《唐六典》示 百司,使各举其职,州县贡士,作乡饮酒礼,时以其迂阔不用。愍帝即位,有意于 治,数召学士,问以时事,而以愚为迂,未尝有所问。废帝亦谓愚等无所事,常目 宰相曰:“此粥饭僧尔!”以谓饱食终日,而无所用心也。清泰二年,以疾卒。
lú dǎo
○卢导
lú dǎo, zì xī huà, fàn yáng rén yě. táng mò jǔ jìn shì, wèi jiān chá yù shǐ. táng wáng shì liáng, lèi qiān zuǒ sī láng zhōng shì yù shǐ zhī zá shì, yǐ bìng miǎn. táng míng zōng shí, zhào bài yòu jiàn yì dài fū, qiān zhōng shū shè rén. lù wáng cóng kē zì fèng xiáng yǐ bīng fàn jīng shī, mǐn dì chū bēn yú wèi zhōu. zǎi xiàng féng dào lǐ yú jí bǎi guān yú tiān gōng sì, jiāng chū yíng lù wáng yú jiāo, jīng shī dà kǒng, dōu rén cáng cuàn, bǎi guān jiǔ ér bù jí, wéi dǎo yǔ shè rén zhāng zhāo xiān zhì. féng dào qǐng dǎo cǎo jiān quàn jìn, dǎo yuē:" lù wáng rù cháo, jiāo yíng kě yě, ruò quàn jìn zhī shì, qǐ kě qīng yì zāi!" dào yuē:" quàn jìn qí kě yǐ hū?" dǎo yuē:" jīn tiān zǐ méng chén yú wài, jù yǐ dà wèi quàn rén, ruò lù wáng shǒu jié bù huí, yǐ zhōng yì jiàn zé, qí jiāng hé cí yǐ duì? qiě shàng yǔ lù wáng, jiē tài hòu zi yě, bù rú lǜ bǎi guān yì gōng mén, qǔ tài hòu jìn zhǐ." yǔ wèi zhōng, yǒu bào yuē:" lù wáng zhì yǐ." jīng chéng xún jiǎn shǐ ān cóng jìn cuī bǎi guān bān yíng, bǎi guān fēn rán ér qù. lù wáng zhǐ yú zhèng yáng mén wài, dào yòu cù dǎo cǎo jiān, dǎo duì rú chū. lǐ yú yuē:" wú bèi zuì rén, lú shě rén yán shì yě." dǎo zhōng bù cǎo jiān. dǎo hòu shì jìn wèi lì bù shì láng. tiān fú liù nián zú, nián qī shí liù.
卢导,字熙化,范阳人也。唐末举进士,为监察御史。唐亡事梁,累迁左司郎 中、侍御史知杂事,以病免。唐明宗时,召拜右谏议大夫,迁中书舍人。潞王从珂 自凤翔以兵犯京师,愍帝出奔于卫州。宰相冯道、李愚集百官于天宫寺,将出迎潞 王于郊,京师大恐,都人藏窜,百官久而不集,惟导与舍人张昭先至。冯道请导草 笺劝进,导曰:“潞王入朝,郊迎可也,若劝进之事,岂可轻议哉!”道曰:“劝 进其可已乎?”导曰:“今天子蒙尘于外,遽以大位劝人,若潞王守节不回,以忠 义见责,其将何辞以对?且上与潞王,皆太后子也,不如率百官诣宫门,取太后进 止。”语未终,有报曰:“潞王至矣。”京城巡检使安从进催百官班迎,百官纷然 而去。潞王止于正阳门外,道又促导草笺,导对如初。李愚曰:“吾辈罪人,卢舍 人言是也。”导终不草笺。导后事晋为吏部侍郎。天福六年卒,年七十六。
sī kōng tǐng
○司空颋
sī kōng tǐng, bèi zhōu qīng yáng rén yě. táng xī zōng shí, jǔ jìn shì bù zhōng, hòu qù wèi luó shào wēi zhǎng shū jì. shào wēi zú, rù liáng wèi tài fǔ shǎo qīng. yáng shī hòu zhèn tiān xióng, tǐng jiě guān wǎng yī zhī. shī hòu zú, hè dé lún dài zhī. zhāng yàn zhī luàn, mìng pàn guān wáng zhèng yán cǎo zòu dǐ chì liáng jūn chén, zhèng yán sù bù néng wén cí, yòu wèi bīng rèn suǒ pò, liú hàn jiā bèi, bù néng xià bǐ. yàn nù, tuī zhèng yán xià tà, gòu yuē:" dùn hàn rǔ wǒ!" gù shū lì wèn shuí kě cǎo zòu zhě, lì jí yán tǐng luó wáng shí shū jì, nǎi chí qí zhào zhī. tǐng wèi luàn bīng jié qí yī, yǐ bì fú bì xíng ér zhì, jiàn yàn cháng yī, shén qì zì ruò, huī bǐ chéng wén, ér yán shén qiǎn bǐ, yàn yǐ qí yì xiǎo, shén xǐ, jí gěi yǐ yī fú pū mǎ, suì yǐ wéi dé lún pàn guān. dé lún yǐ wèi bó jiàng jìn, jìn wáng jiān lǐng tiān xióng, réng yǐ tǐng wèi pàn guān. liáng jìn xiāng jù hé shàng, cháng yǐ tǐng quán jūn fǔ shì. tǐng wèi guō chóng tāo suǒ è, chóng tāo shù yán qí shòu lù. dōu yú hòu zhāng yù duō guò shī, tǐng lǚ yǐ fǎ shéng zhī. tǐng yǒu zhí zài liáng, qiǎn jiā nú zhào zhī, yù qín qí jiā nú, yǐ wèi tōng shū yú liáng. zhuāng zōng zú shā zhī.
司空颋,贝州清阳人也。唐僖宗时,举进士不中,后去为罗绍威掌书记。绍威 卒,入梁为太府少卿。杨师厚镇天雄,颋解官往依之。师厚卒,贺德伦代之。张彦 之乱,命判官王正言草奏诋斥梁君臣,正言素不能文辞,又为兵刃所迫,流汗浃背, 不能下笔。彦怒,推正言下榻,诟曰:“钝汉辱我!”顾书吏问谁可草奏者,吏即 言颋罗王时书记,乃驰骑召之。颋为乱兵劫其衣,以敝服蔽形而至,见彦长揖,神 气自若,挥笔成文,而言甚浅鄙,彦以其易晓,甚喜,即给以衣服仆马,遂以为德 伦判官。德伦以魏博降晋,晋王兼领天雄,仍以颋为判官。梁、晋相距河上,常以 颋权军府事。颋为郭崇韬所恶,崇韬数言其受赂。都虞候张裕多过失,颋屡以法绳 之。颋有侄在梁,遣家奴召之,裕擒其家奴,以谓通书于梁。庄宗族杀之。