wū hū, zì sān dài yǐ shàng, mò bù fēn tǔ ér zhì yě. hòu shì jiàn gǔ jiǎo shī, shǐ jùn xiàn tiān xià. ér zì qín hàn yǐ lái, wèi guó shú yǔ sān dài zhǎng duǎn? jí qí wáng yě, wèi shǐ bù fēn, zhì huò wú dì yǐ zì cún yān. gài dé qí yào, zé suī wàn guó ér zhì, shī qí suǒ shǒu, zé suī yì tiān xià bù néng yǐ róng, qǐ fēi yī běn yú dào dé zāi! táng zhī shèng shí, suī míng tiān xià wèi shí dào, ér qí shì wèi fēn. jì qí shuāi yě, zhì jūn jié dù, hào wèi fāng zhèn, zhèn zhī dà zhě lián zhōu shí yú, xiǎo zhě yóu jiān sān sì, gù qí bīng jiāo zé zhú shuài, shuài qiáng zé pàn shàng, tǔ dì wèi qí shì yǒu, gān gē qǐ ér xiāng qīn, tiān xià zhī shì, zì zī ér fēn. rán táng zì zhōng shì duō gù yǐ, qí xìng shuāi jiù nán, cháng yǐ zhèn bīng fú chí, ér qīn líng luàn wáng, yì zhōng yǐ cǐ. qǐ qí lì hài zhī lǐ rán yú? zì xī zhāo yǐ lái, rì yì gē liè. liáng chū, tiān xià bié wèi shí yī guó, nán yǒu wú zhè jīng hú mǐn hàn, xī yǒu qí shǔ, běi yǒu yàn jìn, ér zhū shì suǒ yǒu qī shí bā zhōu yǐ wèi liáng. zhuāng zōng chū qǐ bìng dài, qǔ yōu cāng, yǒu zhōu sān shí wǔ, qí hòu yòu qǔ liáng wèi bó děng shí yǒu liù zhōu, hé wǔ shí yī zhōu yǐ miè liáng. qí wáng chēng chén, yòu dé qí zhōu qī. tóng guāng pò shǔ, yǐ ér fù shī, wéi dé qín fèng jiē chéng sì zhōu, ér yíng píng èr zhōu xiàn yú qì dān, qí zēng zhì zhī zhōu yī, hé yī bǎi èr shí sān zhōu yǐ wèi táng. shí shì rù lì, xiàn shí yǒu liù zhōu yú qì dān, ér dé shǔ jīn zhōu, yòu zēng zhì zhī zhōu yī, hé bǎi jiǔ zhōu yǐ wèi jìn. liú shì zhī chū, qín fèng jiē chéng fù rù yú shǔ, yǐn dì shí zēng zhì zhī zhōu yī, hé yī bǎi liù zhōu yǐ wèi hàn. guō shì dài hàn, shí zhōu rù yú liú mín, shì zōng qǔ qín fèng jiē chéng yíng mò jí huái nán shí sì zhōu, yòu zēng zhì zhī zhōu wǔ ér fèi zhě sān, hé yī bǎi yī shí bā zhōu yǐ wèi zhōu. sòng xìng yīn zhī. cǐ zhōng guó zhī dà lüè yě. qí yú wài shǔ zhě, qiáng ruò xiāng bìng, bù cháng qí dé shī. zhì yú zhōu mò, mǐn yǐ xiān wáng, ér zài zhě qī guó. zì jiāng yǐ nán èr shí yī zhōu wèi nán táng, zì jiàn yǐ nán jí shān nán xī dào sì shí liù zhōu wèi shǔ, zì hú nán běi shí zhōu wèi chǔ, zì zhè dōng xī shí sān zhōu wèi wú yuè, zì lǐng nán běi sì shí qī zhōu wèi nán hàn, zì tài yuán yǐ běi shí zhōu wèi dōng hàn, ér jīng guī xiá sān zhōu wèi nán píng. hé zhōng guó suǒ yǒu, èr bǎi liù shí bā zhōu, ér jūn bù zài yān. táng zhī fēng jiāng yuǎn yǐ, qián shǐ bèi zài, ér jī mí jì zhì xū míng zhī zhōu zài qí jiān. wǔ dài luàn shì, wén zì bù wán, ér shí yǒu fèi shěng, yòu huò xiàn yú yí dí, bù kě kǎo jiū qí xiáng. qí kě jiàn zhě, jù zhī rú pǔ.
嗚呼，自三代以上，莫不分土而治也。後世鑑古矯失，始郡縣天下。而自秦、 漢以來，為國孰與三代長短？及其亡也，未始不分，至或無地以自存焉。蓋得其要， 則雖萬國而治，失其所守，則雖一天下不能以容，豈非一本於道德哉！唐之盛時， 雖名天下為十道，而其勢未分。既其衰也，置軍節度，號為方鎮，鎮之大者連州十 余，小者猶兼三四，故其兵驕則逐帥，帥強則叛上，土地為其世有，干戈起而相侵， 天下之勢，自茲而分。然唐自中世多故矣，其興衰救難，常倚鎮兵扶持，而侵凌亂 亡，亦終以此。豈其利害之理然歟？自僖、昭以來，日益割裂。梁初，天下別為十 一國，南有吳、浙、荊、湖、閩、漢，西有岐、蜀，北有燕、晉，而硃氏所有七十 八州以為梁。莊宗初起並、代，取幽、滄，有州三十五，其後又取梁魏、博等十有 六州，合五十一州以滅梁。岐王稱臣，又得其州七。同光破蜀，已而復失，惟得秦、 鳳、階、成四州，而營、平二州陷於契丹，其增置之州一，合一百二十三州以為唐。 石氏入立，獻十有六州於契丹，而得蜀金州，又增置之州一，合百九州以為晉。劉 氏之初，秦、鳳、階、成復入於蜀，隱帝時增置之州一，合一百六州以為漢。郭氏 代漢，十州入於劉旻，世宗取秦、鳳、階、成、瀛、莫及淮南十四州，又增置之州 五而廢者三，合一百一十八州以為周。宋興因之。此中國之大略也。其餘外屬者， 強弱相併，不常其得失。至於周末，閩已先亡，而在者七國。自江以南二十一州為 南唐，自劍以南及山南西道四十六州為蜀，自湖南北十州為楚，自浙東西十三州為 吳越，自嶺南北四十七州為南漢，自太原以北十州為東漢，而荊、歸、峽三州為南 平。合中國所有，二百六十八州，而軍不在焉。唐之封疆遠矣，前史備載，而羈縻 寄治虛名之州在其間。五代亂世，文字不完，而時有廢省，又或陷於夷狄，不可考 究其詳。其可見者，具之如譜。

yǐ xià biǎo lüè
以下表略

biàn zhōu, táng gù yuē xuān wǔ jūn. liáng yǐ biàn zhōu wèi kāi fēng fǔ, jiàn wèi dōng dōu. hòu táng miè liáng, fù wèi xuān wǔ jūn. jìn tiān fú sān nián shēng wèi dōng jīng. hàn zhōu yīn zhī.
汴州，唐故曰宣武軍。梁以汴州為開封府，建為東都。後唐滅梁，復為宣武軍。 晉天福三年升為東京。漢、周因之。

luò yáng, liáng táng jìn hàn zhōu cháng yǐ wèi dōu. táng gù wèi dōng dōu. liáng wèi xī dōu. hòu táng wèi luò jīng. jìn wèi xī jīng, hàn zhōu yīn zhī.
洛陽，梁、唐、晉、漢、周常以為都。唐故為東都。梁為西都。後唐為洛京。 晉為西京，漢、周因之。

yōng zhōu, táng gù shàng dōu, zhāo zōng qiān luò, fèi wèi yòu guó jūn. liáng chū gǎi jīng zhào fǔ yuē dà ān, yòu guó jūn yuē yǒng píng. táng miè liáng, fù wèi xī jīng. jìn fèi wèi jìn chāng jūn. hàn gǎi yuē yǒng xìng, zhōu yīn zhī.
雍州，唐故上都，昭宗遷洛，廢為佑國軍。梁初改京兆府曰大安，佑國軍曰永 平。唐滅梁，復為西京。晉廢為晉昌軍。漢改曰永興，周因之。

cáo zhōu, gù shǔ xuān wǔ jūn jié dù. jìn kāi yùn èr nián zhì wēi xìn jūn. hàn chū, jūn fèi. zhōu guǎng shùn èr nián fù zhì zhāng xìn jūn.
曹州，故屬宣武軍節度。晉開運二年置威信軍。漢初，軍廢。周廣順二年復置 彰信軍。

sòng zhōu, gù shǔ xuān wǔ jūn jié dù. liáng chū xǐ zhì xuān wǔ jūn. táng miè liáng, gǎi yuē guī dé.
宋州，故屬宣武軍節度。梁初徙置宣武軍。唐滅梁，改曰歸德。

chén zhōu, gù shǔ zhōng wǔ jūn jié dù. jìn kāi yùn èr nián zhì zhèn ān jūn. hàn chū, jūn fèi. zhōu guǎng shùn èr nián fù zhī.
陳州，故屬忠武軍節度。晉開運二年置鎮安軍。漢初，軍廢。周廣順二年復之。

xǔ zhōu, táng gù yuē zhōng wǔ. liáng gǎi yuē kuāng guó. táng miè liáng, fù yuē zhōng wǔ.
許州，唐故曰忠武。梁改曰匡國。唐滅梁，復曰忠武。

huá zhōu, táng gù yuē yì chéng. yǐ bì liáng wáng fù huì gǎi yuē xuān yì. táng miè liáng, fù qí gù.
滑州，唐故曰義成。以避梁王父諱改曰宣義。唐滅梁，復其故。

xiāng zhōu, táng gù yuē shān nán dōng dào. táng liáng zhī jì gǎi yuē zhōng yì jūn. hòu yǐ yán zhōu wèi zhōng yì, xiāng zhōu fù yuē shān nán dōng dào.
襄州，唐故曰山南東道。唐、梁之際改曰忠義軍。後以延州為忠義，襄州復曰 山南東道。

dèng zhōu, gù shǔ shān nán dōng dào jié dù. liáng pò zhào kuāng níng, fēn dèng zhōu zhì xuān huà jūn. táng gǎi yuē wēi shèng. zhōu gǎi yuē wǔ shèng.
鄧州，故屬山南東道節度。梁破趙匡凝，分鄧州置宣化軍。唐改曰威勝。周改 曰武勝。

ān zhōu, liáng zhì xuān wēi jūn. táng gǎi yuē ān yuǎn, jìn bà, hàn fù yuē ān yuǎn, zhōu yòu bà.
安州，梁置宣威軍。唐改曰安遠，晉罷，漢復曰安遠，周又罷。

jìn zhōu, gù shǔ hù guó jūn jié dù. liáng kāi píng sì nián zhì dìng chāng jūn, zhēn míng sān nián gǎi yuē jiàn níng. táng gǎi yuē jiàn xióng.
晉州，故屬護國軍節度。梁開平四年置定昌軍，貞明三年改曰建寧。唐改曰建 雄。

jīn zhōu, gù shǔ shān nán dōng dào jié dù. táng mò zhì róng zhāo jūn, yǐ ér fèi zhī, suì rù yú shǔ. zhì jìn gāo zǔ shí, yòu zhì huái dé jūn, xún bà.
金州，故屬山南東道節度。唐末置戎昭軍，已而廢之，遂入於蜀。至晉高祖時， 又置懷德軍，尋罷。

shǎn zhōu, táng gù yuē bǎo yì, liáng gǎi yuē zhèn guó, hòu táng fù yuē bǎo yì.
陝州，唐故曰保義，梁改曰鎮國，後唐復曰保義。

huá zhōu, táng gù yuē zhèn guó, liáng gǎi yuē gǎn huà, hòu táng fù yuē zhèn guó.
華州，唐故曰鎮國，梁改曰感化，後唐復曰鎮國。

tóng zhōu, táng gù yuē kuāng guó, liáng gǎi yuē zhōng wǔ, hòu táng fù yuē kuāng guó.
同州，唐故曰匡國，梁改曰忠武，後唐復曰匡國。

yào zhōu, běn huá yuán xiàn, táng mò shǔ lǐ mào zhēn, jiàn wèi yào zhōu, zhì yì shèng jūn. liáng mò dì shí, mào zhēn yǎng zi wēn tāo yǐ zhōu jiàng liáng, liáng gǎi yào zhōu wèi chóng zhōu, yì shèng yuē jìng shèng. hòu táng fù wèi yào zhōu, gǎi yuē shùn yì.
耀州，本華原縣，唐末屬李茂貞，建為耀州，置義勝軍。梁末帝時，茂貞養子 溫韜以州降梁，梁改耀州為崇州，義勝曰靜勝。後唐復為耀州，改曰順義。

yán zhōu, gù shǔ bǎo dà jūn jié dù. liáng zhì zhōng yì jūn, táng gǎi yuē zhāng wǔ.
延州，故屬保大軍節度。梁置忠義軍，唐改曰彰武。

wèi zhōu, táng gù yuē dà míng fǔ, zhì tiān xióng jūn, wǔ dài jiē yīn zhī. hòu táng jiàn yè dōu, jìn hàn yīn zhī, zhì zhōu bà. dà míng fǔ, hòu táng yuē xìng táng, jìn yuē guǎng jìn, hàn zhōu fù yuē dà míng.
魏州，唐故曰大名府，置天雄軍，五代皆因之。後唐建鄴都，晉、漢因之，至 周罷。大名府，後唐曰興唐，晉曰廣晉，漢、周復曰大名。

chán zhōu, gù shǔ tiān xióng jūn jié dù. jìn tiān fú jiǔ nián zhì zhèn níng jūn.
澶州，故屬天雄軍節度。晉天福九年置鎮寧軍。

xiāng zhōu, gù shǔ tiān xióng jūn jié dù. liáng mò dì fēn zhì zhāo dé jūn, ér tiān xióng jūn luàn, suì rù yú jìn. zhuāng zōng miè liáng, fù shǔ tiān xióng. jìn gāo zǔ zhì zhāng dé jūn.
相州，故屬天雄軍節度。梁末帝分置昭德軍，而天雄軍亂，遂入於晉。莊宗滅 梁，復屬天雄。晉高祖置彰德軍。

xíng zhōu, gù shǔ zhāo yì jūn jié dù. zhāo yì suǒ tǒng zé lù xíng míng cí wǔ zhōu. táng mò mèng fāng lì wèi zhāo yì jūn jié dù shǐ, xǐ qí jūn é yú xíng zhōu, ér zé lù èr zhōu rù yú jìn. fāng lì dàn yǒu xíng míng cí sān zhōu. gù dāng táng mò yǒu liǎng zhāo yì jūn. liáng jìn zhī zhēng, huò rù yú liáng, huò rù yú jìn. liáng yǐ xíng míng cí sān zhōu wèi bǎo yì jūn. zhuāng zōng miè liáng, gǎi yuē ān guó.
邢州，故屬昭義軍節度。昭義所統澤、潞、邢、洺、磁五州。唐末孟方立為昭 義軍節度使，徙其軍額於邢州，而澤、潞二州入於晉。方立但有邢、洺、磁三州。 故當唐末有兩昭義軍。梁、晉之爭，或入於梁，或入於晉。梁以邢、洺、磁三州為 保義軍。莊宗滅梁，改曰安國。

zhèn zhōu, gù yuē chéng dé jūn. liáng chū yǐ chéng yīn fàn miào huì, gǎi yuē wǔ shùn. táng fù yuē chéng dé, jìn yòu gǎi yuē shùn dé, hàn fù yuē chéng dé.
鎮州，故曰成德軍。梁初以成音犯廟諱，改曰武順。唐復曰成德，晉又改曰順 德，漢復曰成德。

yīng zhōu, gù shǔ dà tóng jūn jié dù. táng míng zōng jí wèi, yǐ qí yīng zhōu rén yě, nǎi zhì zhāng guó jūn.
應州，故屬大同軍節度。唐明宗即位，以其應州人也，乃置彰國軍。

xīn zhōu, táng tóng guāng yuán nián zhì wēi sāi jūn.
新州，唐同光元年置威塞軍。

fǔ zhōu, jìn zhì yǒng ān jūn, hàn bà zhī, zhōu fù.
府州，晉置永安軍，漢罷之，周復。

bīng zhōu, hòu táng jiàn běi dōu, qí jūn réng yuē hé dōng.
并州，後唐建北都，其軍仍曰河東。

lù zhōu, táng gù yuē zhāo yì. liáng mò dì shí shǔ liáng, gǎi yuē kuāng yì, suì yú, táng miè liáng, gǎi yuē ān yì. jìn fù yuē zhāo yì.
潞州，唐故曰昭義。梁末帝時屬梁，改曰匡義，歲余，唐滅梁，改曰安義。晉 復曰昭義。

lú zhōu, zhōu shì zōng kè huái nán, zhì bǎo xìn jūn.
廬州，周世宗克淮南，置保信軍。

shòu zhōu, táng gù yuē zhōng zhèng, nán táng gǎi yuē qīng huái. zhōu shì zōng píng huái nán, fù yuē zhōng zhèng.
壽州，唐故曰忠正，南唐改曰清淮。周世宗平淮南，復曰忠正。

wǔ dài zhī jì, wài shǔ zhī zhōu, yáng zhōu yuē huái nán, xuān zhōu yuē níng guó, è zhōu yuē wǔ chāng, hóng zhōu yuē zhèn nán, fú zhōu yuē wǔ wēi, háng zhōu yuē zhèn hǎi, yuè zhōu yuē zhèn dōng, jiāng líng fǔ yuē jīng nán, yì zhōu zǐ zhōu yuē jiàn nán dōng xī chuān, suì zhōu yuē wǔ xìn, xìng yuán fǔ yuē shān nán xī dào, yáng zhōu yuē wǔ dìng, qián zhōu yuē qián nán, tán zhōu yuē wǔ ān, guì zhōu yuē jìng jiāng, róng zhōu yuē níng yuǎn, yōng zhōu yuē jiàn wǔ, guǎng zhōu yuē qīng hǎi, jiē táng gù hào, gèng wǔ dài wú suǒ yì, ér jīn yīn zhī zhě yě. qí yú jiàn wěi gǎi zhì zhī míng, bù kě xī kǎo, ér bù zú dào, qí yīn zhe yú jīn zhě, lüè zhù yú pǔ.
五代之際，外屬之州，揚州曰淮南，宣州曰寧國，鄂州曰武昌，洪州曰鎮南， 福州曰武威，杭州曰鎮海，越州曰鎮東，江陵府曰荊南，益州、梓州曰劍南東、西 川，遂州曰武信，興元府曰山南西道，洋州曰武定，黔州曰黔南，潭州曰武安，桂 州曰靜江，容州曰寧遠，邕州曰建武，廣州曰清海，皆唐故號，更五代無所易，而 今因之者也。其餘僭偽改置之名，不可悉考，而不足道，其因著於今者，略注於譜。

jì zhōu, zhōu guǎng shùn èr nián zhì, gē yùn zhōu zhī jù yě yùn chéng, yǎn zhōu zhī rèn chéng, dān zhōu zhī jīn xiāng wèi shǔ xiàn ér zhì jù yě.
濟州，周廣順二年置，割鄆州之鉅野、鄆城，兗州之任城，單州之金鄉為屬縣 而治鉅野。

dān zhōu, táng mò yǐ sòng zhōu zhī dàng shān, liáng tài zǔ xiāng lǐ yě, wèi zhì huī zhōu, yǐ ér xǐ zhì dān fù. hòu táng miè liáng, gǎi huī zhōu wèi dān zhōu. qí shǔ xiàn zhì xǐ, chuán jì bù tóng, jīn lǐng dān fù dàng shān chéng wǔ yú tái sì xiàn.
單州，唐末以宋州之碭山，梁太祖鄉里也，為置輝州，已而徙治單父。後唐滅 梁，改輝州為單州。其屬縣置徙，傳記不同，今領單父、碭山、成武、魚台四縣。

yào zhōu, lǐ mào zhēn zhì, zhì huá yuán xiàn. liáng chū gǎi yuē chóng zhōu, táng tóng guāng yuán nián fù wèi yào zhōu.
耀州，李茂貞置，治華原縣。梁初改曰崇州，唐同光元年復為耀州。

jiě zhōu, hàn gān yòu yuán nián jiǔ yuè zhì, gē hé zhōng zhī wén xǐ ān yì jiě xiàn wèi shǔ ér zhì jiě.
解州，漢乾祐元年九月置，割河中之聞喜、安邑、解縣為屬而治解。

wēi zhōu, jìn tiān fú sì nián zhì, gē líng zhōu zhī fāng qú, níng zhōu zhī mù bō mǎ lǐng sān zhèn wèi shǔ ér zhì fāng qú. zhōu guǎng shùn èr nián gǎi yuē huán zhōu, xiǎn dé sì nián fèi wèi tōng yuǎn jūn.
威州，晉天福四年置，割靈州之方渠，寧州之木波、馬嶺三鎮為屬而治方渠。 周廣順二年改曰環州，顯德四年廢為通遠軍。

wǔ dài zhì jūn liù, jiē jì zhì yú xiàn, lì yú zhōu, gù bù bié chū. jiān zhě, wù wù zhī míng ěr, gù bù zài yú dì lǐ. huáng cháo jūn jiān shǐ zì zhì shǔ xiàn, yǔ zhōu fǔ bìng liè yǐ.
五代置軍六，皆寄治於縣，隸於州，故不別出。監者，物務之名爾，故不載於 地理。皇朝軍監始自置屬縣，與州府並列矣。

gān zhōu, lǐ mào zhēn zhì, zhì fèng tiān xiàn.
乾州，李茂貞置，治奉天縣。

cí zhōu, liáng gǎi yuē huì zhōu, táng fù yuē cí zhōu.
磁州，梁改曰惠州，唐復曰磁州。

jǐng zhōu, táng gù zhì gōng gāo. zhōu xiǎn dé sān nián fèi wèi dìng yuǎn jūn, gē qí shǔ ān líng xiàn shǔ dé zhōu, fèi gōng gāo xiàn rù dōng guāng xiàn, wèi dìng yuǎn jūn zhì suǒ.
景州，唐故治弓高。周顯德三年廢為定遠軍，割其屬安陵縣屬德州，廢弓高縣 入東光縣，為定遠軍治所。

bīn zhōu, zhōu xiǎn dé sān nián zhì, yǐ qí bīn hǎi wèi míng. chū, wǔ dài zhī jì, zhì què yán wù yú hǎi bàng, hòu wèi shàn guó jūn, zhōu yīn zhì zhōu, gē dì zhōu zhī bó hǎi pú tái wèi shǔ xiàn ér zhì bó hǎi.
濱州，周顯德三年置，以其濱海為名。初，五代之際，置榷鹽務於海傍，後為 贍國軍，周因置州，割棣州之渤海、蒲台為屬縣而治渤海。

xióng zhōu, zhōu xiǎn dé liù nián kè wǎ qiáo guān zhì, zhì guī yì gē yì zhōu zhī róng chéng wèi shǔ, xún fèi.
雄州，周顯德六年克瓦橋關置，治歸義；割易州之容城為屬，尋廢。

bà zhōu, zhōu xiǎn dé liù nián kè yì jīn guān zhì, zhì yǒng qīng, gē mò zhōu zhī wén ān, yíng zhōu zhī dài chéng wèi shǔ.
霸州，周顯德六年克益津關置，治永清，割莫州之文安，瀛州之大城為屬。

tōng zhōu, běn hǎi líng zhī dōng jìng, nán táng zhì jìng hǎi zhì zhì yuàn, zhōu shì zōng kè huái nán, shēng wèi jìng hǎi jūn, hòu zhì tōng zhōu, fēn qí dì zhì jìng hǎi hǎi mén èr xiàn wèi shǔ ér zhì jìng hǎi.
通州，本海陵之東境，南唐置靜海制置院，周世宗克淮南，升為靜海軍，後置 通州，分其地置靜海、海門二縣為屬而治靜海。

yún zhōu, nán táng lǐ jǐng zhì, gē hóng zhōu zhī gāo ān shàng gāo wàn zài qīng jiāng sì xiàn wèi shǔ ér zhì gāo ān.
筠州，南唐李景置，割洪州之高安、上高、萬載、清江四縣為屬而治高安。

jiàn zhōu, nán táng lǐ jǐng zhì, gē jiàn zhōu zhī yán píng jiàn pǔ fù shā sān xiàn wèi shǔ ér zhì yán píng.
劍州，南唐李景置，割建州之延平、劍浦、富沙三縣為屬而治延平。

quán zhōu, chǔ wáng mǎ xī fàn zhì, yǐ tán zhōu zhī xiāng chuān xiàn wèi qīng xiāng xiàn, yòu gē guàn yáng xiàn wèi shǔ ér zhì qīng xiāng.
全州，楚王馬希范置，以潭州之湘川縣為清湘縣，又割灌陽縣為屬而治清湘。

xiù zhōu, wú yuè wáng qián yuán guàn zhì, gē háng zhōu zhī jiā xìng xiàn wèi shǔ ér zhì zhī.
秀州，吳越王錢元瓘置，割杭州之嘉興縣為屬而治之。

xióng zhōu, nán hàn liú gē sháo zhōu zhī bǎo chāng zhì, zhì bǎo chāng.
雄州，南漢劉割韶州之保昌置，治保昌。

yīng zhōu, nán hàn liú gē guǎng zhōu zhī chēng yáng zhì, zhì chēng yáng.
英州，南漢劉割廣州之湞陽置，治湞陽。

kāi fēng fǔ gù tǒng liù xiàn. liáng kāi píng yuán nián, gē huá zhōu zhī suān zǎo zhǎng yuán, zhèng zhōu zhī zhōng mù yáng wǔ, sòng zhōu zhī xiāng yì, cáo zhōu zhī kǎo chéng gèng yuē dài yì, xǔ zhōu zhī fú gōu yān líng, chén zhōu zhī tài kāng lì yān. táng fēn suān zǎo zhōng mù xiāng yì yān líng tài kāng wǔ xiàn hái qí gù, jìn shēng biàn zhōu wèi dōng jīng, fù gē wǔ xiàn lì yān.
開封府故統六縣。梁開平元年，割滑州之酸棗、長垣，鄭州之中牟、陽武，宋 州之襄邑，曹州之考城更曰戴邑，許州之扶溝、焉陵，陳州之太康隸焉。唐分酸 棗、中牟、襄邑、焉陵、太康五縣還其故，晉升汴州為東京，復割五縣隸焉。

yōng qiū, jìn gǎi yuē sì, hàn fù qí gù.
雍丘，晉改曰巳，漢復其故。

zhǎng yuán, táng gǎi yuē kuāng chéng.
長垣，唐改曰匡城。

lí yáng, gù shǔ huá zhōu, jìn gē lì wèi zhōu.
黎陽，故屬滑州，晉割隸衛州。

yè xiāng chéng, gù shǔ xǔ zhōu, táng gē lì rǔ zhōu.
葉、襄城，故屬許州，唐割隸汝州。

chǔ qiū, gù shǔ dān zhōu, liáng gē lì sòng zhōu.
楚丘，故屬單州，梁割隸宋州。

mì zhōu jiāo xī, gù yuē fǔ táng, liáng gǎi yuē ān qiū, táng fù qí gù, jìn gǎi yuē jiāo xī.
密州膠西，故曰輔唐，梁改曰安丘，唐復其故，晉改曰膠西。

wèi nán, gù shǔ jīng zhào, zhōu gǎi lì huá zhōu.
渭南，故屬京兆，周改隸華州。

tóng guān, gù shǔ jīng zhào fǔ, liáng gē lì tóng zhōu, táng gē lì yào zhōu.
同官，故屬京兆府，梁割隸同州，唐割隸耀州。

měi yuán, gù shǔ tóng zhōu, lǐ mào zhēn zhì dǐng zhōu ér zhì zhī. liáng gǎi wèi yù zhōu, shǔ shùn yì jūn jié dù. hòu bù jiàn qí fèi shí, táng tóng guāng sān nián, gē lì yào zhōu.
美原，故屬同州，李茂貞置鼎州而治之。梁改為裕州，屬順義軍節度。後不見 其廢時，唐同光三年，割隸耀州。

píng liáng, gù shǔ jīng zhōu. táng mò wèi zhōu xiàn tǔ bō, quán yú píng liáng zhì wèi zhōu ér xiàn fèi. hòu táng qīng tài sān nián, yǐ gù píng liáng zhī ān guó yào wǔ liǎng zhèn zhì píng liáng xiàn, shǔ jīng zhōu.
平涼，故屬涇州。唐末渭州陷吐蕃，權於平涼置渭州而縣廢。後唐清泰三年， 以故平涼之安國、耀武兩鎮置平涼縣，屬涇州。

lín jīng, gù shǔ jīng zhōu. táng mò yuán zhōu xiàn tǔ bō, quán yú lín jīng zhì yuán zhōu ér jīng zhōu jiān zhì qí mín. hòu táng qīng tài sān nián gē lì yuán zhōu.
臨涇，故屬涇州。唐末原州陷吐蕃，權於臨涇置原州而涇州兼治其民。後唐清 泰三年割隸原州。

fū zhōu xián níng, zhōu fèi.
鄜州咸寧，周廢。

jì shān, gù shǔ hé zhōng, táng gē lì jiàng zhōu.
稷山，故屬河中，唐割隸絳州。

cí zhōu wǔ chéng lǚ xiāng, zhōu fèi.
慈州仵城、呂香，周廢。

dà míng fǔ dà míng, gù yuē guì xiāng. hòu táng gǎi yuē guǎng jìn, hàn gǎi yuē dà míng.
大名府大名，故曰貴鄉。後唐改曰廣晉，漢改曰大名。

cāng zhōu zhǎng lú gān fú, zhōu fèi rù qīng chí wú dì, zhōu zhì bǎo shùn jūn.
滄州長蘆、乾符，周廢入清池；無棣，周置保順軍。

ān líng, gù shǔ jǐng zhōu, zhōu gē lì dé zhōu.
安陵，故屬景州，周割隸德州。

chán zhōu dùn qiū, jìn zhì dé qīng jūn.
澶州頓丘，晉置德清軍。

bó zhōu wǔ shuǐ, zhōu fèi rù liáo chéng.
博州武水，周廢入聊城。

bó yě, gù shǔ shēn zhōu, zhōu gē lì dìng zhōu.
博野，故屬深州，周割隸定州。

wǔ kāng, gù shǔ hú zhōu, liáng gē lì háng zhōu.
武康，故屬湖州，梁割隸杭州。

fú zhōu mǐn qīng, liáng gān huà yuán nián, wáng shěn zhī yú méi xī chǎng zhì.
福州閩清，梁乾化元年，王審知於梅溪場置。

sū zhōu wú jiāng, liáng kāi píng sān nián, qián liú zhì.
蘇州吳江，梁開平三年，錢鏐置。

míng zhōu wàng hǎi, liáng kāi píng sān nián, qián liú zhì.
明州望海，梁開平三年，錢鏐置。

chù zhōu zhǎng sōng, gù yuē sōng yáng, liáng gǎi yuē zhǎng sōng.
處州長松，故曰松陽，梁改曰長松。

tán zhōu lóng xǐ, hàn gān yòu sān nián, mǎ xī fàn zhì.
潭州龍喜，漢乾祐三年，馬希范置。

tiān zhǎng liù hé, gù shǔ yáng zhōu. nán táng yǐ tiān zhǎng wèi jūn, liù hé wèi xióng zhōu, zhōu fù gù.
天長、六合，故屬揚州。南唐以天長為軍，六合為雄州，周復故。

hàn yáng, gù shǔ è zhōu, zhōu zhì hàn yáng jūn.
漢陽，故屬鄂州，周置漢陽軍。

shui yì chuān, gù shǔ miǎn zhōu, zhōu gē lì ān zhōu.
氵義川，故屬沔州，周割隸安州。

xiāng zhōu lè xiāng, zhōu fèi rù yí chéng.
襄州樂鄉，周廢入宜城。

dèng zhōu lín tuān, hàn gǎi yuē lín lài jú tán xiàng chéng, zhōu fèi.
鄧州臨湍，漢改曰臨瀨；菊潭、向城，周廢。

fù zhōu jìng líng, jìn gǎi yuē jǐng líng.
復州竟陵，晉改曰景陵。

jiān lì, gù shǔ fù zhōu, liáng gē lì jiāng líng.
監利，故屬復州，梁割隸江陵。

táng zhōu cí qiū, zhōu fèi.
唐州慈丘，周廢。

shāng zhōu qián yuán, hàn gǎi yuē gān yòu, gē lì jīng zhào.
商州乾元，漢改曰乾祐，割隸京兆。

luò nán, gù shǔ huá zhōu, zhōu gē lì shāng zhōu.
洛南，故屬華州，周割隸商州。

suí zhōu táng chéng, liáng gǎi yuē hàn dōng, hòu táng fù jiù, jìn yòu gǎi hàn dōng, hàn fù jiù.
隨州唐城，梁改曰漢東，後唐復舊，晉又改漢東，漢復舊。

xióng shèng jūn, běn fèng zhōu gù zhèn, zhōu zhì jūn.
雄勝軍，本鳳州固鎮，周置軍。

qín zhōu tiān shuǐ lǒng chéng, táng mò fèi, hòu táng fù zhì.
秦州天水、隴城，唐末廢，後唐復置。

chéng zhōu lì tíng, hòu táng zhì.
成州栗亭，後唐置。

zì táng yǒu fāng zhèn, ér shǐ guān bù lù yú dì lǐ zhī shū, yǐ wèi fāng zhèn bīng róng zhī shì, fēi zhí fāng suǒ zhǎng gù yě. rán ér hòu shì yīn xí, yǐ jūn mù dì, ér méi qí zhōu míng. yòu jīn zhì jūn zhě, tú yǐ xū míng shēng jiàn wèi zhōu fǔ zhī zhòng, cǐ bù kě yǐ bù shū yě. zhōu xiàn, fán táng gù ér fèi yú wǔ dài, ruò wǔ dài suǒ zhì ér jiàn yú jīn zhě, jí xiàn zhī gē lì jīn yīn zhī zhě, jiē yí liè yǐ bèi zhí fāng zhī kǎo. qí yú cháng zhì ér fù fèi, cháng gǎi gē ér fù jiù zhě, jiē bù zú shū. shān chuān wù sú, zhí fāng zhī zhǎng yě, wǔ dài duǎn shì, wú suǒ qiān biàn, gù yì bù fù lù, ér lù qí fāng zhèn jūn míng, yǐ yǔ qián shǐ hù jiàn zhī yún.
自唐有方鎮，而史官不錄於地理之書，以謂方鎮兵戎之事，非職方所掌故也。 然而後世因習，以軍目地，而沒其州名。又今置軍者，徒以虛名升建為州府之重， 此不可以不書也。州、縣，凡唐故而廢於五代，若五代所置而見於今者，及縣之割 隸今因之者，皆宜列以備職方之考。其餘嘗置而復廢，嘗改割而復舊者，皆不足書。 山川物俗，職方之掌也，五代短世，無所遷變，故亦不復錄，而錄其方鎮軍名，以 與前史互見之雲。