èr shí èr rì chén cān hòu, hóng biàn jù qí hòu xíng, yú lì cí zhī. suì tóng tōng shì jiù dào, yǐ yī rén dān qīng zhuāng cóng, ér zhòng zhě gū jì sì zhōng, nǐ fù cóng cǐ fǎn yě. shí lǐ, guò shèng fēng sì. yuè xī zhī zhī jí ér xī, gòng sì lǐ, guò fàng guāng sì, rù lù qí cáng jīng shèng yù. sēng liú chá, bù xiá chuài ér chū. wèn suǒ wèi pán tuó shí jìng shì zhě, sēng zhǐ zài xī běi wēi yá zhī bàn.
二十二日晨餐後，弘辨具騎候行，餘力辭之。遂同通事就道，以一人擔輕裝從，而重者姑寄寺中，擬復從此返也。十里，過聖峰寺。越西支之脊而西，共四里，過放光寺，入錄其藏經、聖諭。僧留茶，不暇啜而出。問所謂盤陀石靜室者，僧指在西北危崖之半。

yǎng shì sì hòu céng yá, bìng huá shǒu shàng xià, hé ér wèi yī, suǒ wèi jiǔ zhòng yá zhě, bì zhǐ cǐ ér míng. kāi shān hòu, rén dàn zhī wèi huá shǒu, mì jiǔ zhòng gù jī ér bù dé, shǐ yǐ diǎn tóu fēng zuǒ zhě dāng zhī, shuí wèi líng gǔ wú yì wèi zāi? yóu sì xī yī lǐ yú, shǐ niè ào ér shàng, yòu yī lǐ yú, qí shàng shén jùn, nǎi yú jí. jí nán běi xiāng shǔ, dōng xī fēn kēng xià zhuì, suǒ wèi táo huā qìng yě. jí yǒu liǎng fāng, jù biāo wèi bīn dèng fēn jiè.
仰視寺後層崖，並華首上下，合而為一，所謂九重崖者，必指此而名。開山後，人但知為華首，覓九重故跡而不得，始以點頭峰左者當之，誰謂陵谷無易位哉？由寺西一里余，始躡坳而上，又一里余，其上甚峻，乃逾脊。脊南北相屬，東西分坑下墜，所謂桃花箐也。脊有兩坊，俱標為「賓鄧分界」。

qí chù zhì lì yǐ gāo, xiàng zì lǐ fú tái tiào zhī, zhí shì zhòng yuān zhī dǐ yún.
其處陟歷已高，向自禮佛台眺之，直似重淵之底雲。

yóu qìng xī suí qìng xià, èr lǐ, yǒu máo shè jiā dào, wèi qián suì dǐ cháo shān mài jiǎng zhě suǒ tuō chù, jīn zé jì rán wèi wèi tú. qí qián fēn qí xī nán zhě, wèi dèng chuān zhōu dào zhí xī zhě wèi luó chuān dào, nǎi tōng lì jiāng zhě. zūn zhī yí lǐ xià èr lǐ, yǒu ān dāng lù běi běi shān xià, yuē jīn huā ān. yòu xī xià sān lǐ, lián yǒu èr jiàn, jù zì dōng ér xī zhù, jí táo huā qìng zhī xià liú yě, gè yǒu bǎn qiáo kuà zhī. lián yuè qiáo nán, shǐ xún nán shān xī xiàng xíng. yī lǐ, yǒu sì jù nán shān zhī jí, yuē dà shèng sì, sì xī xiàng. nǎi cóng qí qián yú jí nán xià, yòu zhí yī jiàn yì xī liú, suí zhī bàn lǐ, jiàn yǔ qián dù èr qiáo zhī liú, jù zhuǎn xiá běi qù, lù nǎi xī. bàn lǐ, yú nán shān běi tū zhī ào. ào xī, qí pō shǐ xī xuán ér xià, lù zūn zhī. sì lǐ, yǒu cūn zài nán shān wù dì shì sì zhōu gāo zhōng jiān dī de shān gǔ jiān, shì wèi bái shā zuǐ. suí zuǐ yòu xī xià èr lǐ, hū jiàn shēn hè zì nán ér běi, xī liú guàn zhī, yǒu liáng dōng xī kuà qí shàng. nǎi zhuì hè ér xià, èr lǐ, shǐ jí liáng duān, suǒ wèi hé guāng qiáo yě. jī shān xī lù, zhì shì ér zhǐ. qí shuǐ nán zì ěr hǎi dōng qīng shān běi gǔ lái, zhì cǐ pō jù, běi xiàng hé táo huā qìng shuǐ, zhù yú dà shí tóu zhě yě. lì fǔ shēng rì gōng jiàn xī tán zhī yú, fù jiàn cǐ liáng, zhì wū shù yíng kuà qí shàng. suì jiù ér fàn yān.
由箐西隨箐下，二里，有茅舍夾道，為前歲底朝山賣獎者所託處，今則寂然為畏途。其前分岐西南者，為鄧川州道；直西者為羅川道，乃通麗江者。遵之迤邐下二里，有庵當路北北山下，曰金花庵。又西下三里，連有二澗，俱自東而西注，即桃花箐之下流也，各有板橋跨之。連越橋南，始循南山西向行。一里，有寺踞南山之脊，曰大聖寺，寺西向。乃從其前逾脊南下，又值一澗亦西流，隨之半里，澗與前度二橋之流，俱轉峽北去，路乃西。半里，逾南山北突之坳。坳西，其坡始西懸而下，路遵之。四里，有村在南山塢ｗù地勢四周高中間低的山谷間，是為白沙嘴。隨嘴又西下二里，忽見深壑自南而北，溪流貫之，有梁東西跨其上。乃墜壑而下，二里，始及梁端，所謂和光橋也。雞山西麓，至是而止。其水南自洱海東青山北谷來，至此頗巨，北向合桃花箐水，注於大石頭者也。麗府生日公建悉檀之餘，復建此梁，置屋數楹跨其上。遂就而飯焉。

qiáo zhī xī yǒu xiǎo jìng, zì běi ér nán, sù liú xún xiá zhě, nǎi làng cāng wèi tōng dà lǐ dào, yǔ dà dào shí zì jiāo zhī. dà dào suí liú shǎo běi, jí xī shàng lǐng, pán xuán ér shàng, huò jùn huò yí. wǔ lǐ yuè qí ào, xī běi xià, sì lǐ shǐ yí, yòu yī lǐ wèi luó wǔ chéng, qí chù wù shǐ dà kāi. zì cǐ shān zhī xī, kāi dōng xī dà wù, zhí zhì qiān hù yíng wù fēn wèi èr, shǐ zhuǎn wèi nán běi wù, jiē suǒ wèi luó chuān yě. xiàng zì shān dǐng xī wàng, cuì sè xí rén zhě jí cǐ, jiē mài yǔ cán dòu yě. luó wǔ wú chéng, yī xiǎo cūn ěr. cūn běi yǒu xī, xī zì qiān hù yíng lái, jí nán yá hé dǐ zhī shuǐ, zhì cǐ ér dōng běi zhuì xiá, hé hé guāng qiáo xià liú, ér dōng běi jīng dà shí tóu zhě yě. yú shì xún nán shān xíng xī zhī nán, èr lǐ, yǒu cūn zài xī běi shān xià, yuē bǎi hù yíng. yòu xī wǔ lǐ, yǒu cūn zài xī běi xuán gāng shàng, yuē qiān hù yíng. yíng zhī xī, yǒu shān xī zì dà shān fēn zhī dōng nán xià, tū yú wù zhōng, wù suì zhōng fēn.
橋之西有小徑，自北而南，溯流循峽者，乃浪滄衛通大理道，與大道「十」字交之。大道隨流少北，即西上嶺，盤旋而上，或峻或夷。五里越其坳，西北下，四里始夷，又一里為羅武城，其處塢始大開。自此山之西，開東西大塢，直至千戶營塢分為二，始轉為南北塢，皆所謂羅川也。向自山頂西望，翠色襲人者即此，皆麥與蠶豆也。羅武無城，一小村耳。村北有溪，西自千戶營來，即南衙河底之水，至此而東北墜峽，合和光橋下流，而東北經大石頭者也。於是循南山行溪之南，二里，有村在溪北山下，曰百戶營。又西五里，有村在溪北懸岡上，曰千戶營。營之西，有山西自大山分支東南下，突於塢中，塢遂中分。

dāng shān zhī xī nán zhě, qí wù huí pán, qí shuǐ xiǎo, wèi xī shān wān, xīn chǎng zài qí dōng nán, ér lù chū qí xī běi. dāng shān zhī dōng běi zhě, qí wù yáo dá, qí shuǐ dà, wèi zhōng suǒ tún. nán běi èr yá yòu zài qí xī běi, ér lù zé yóu shān zhī xī nán yú ào yǐ rù.
當山之西南者，其塢回盤，其水小，為西山灣，新廠在其東南，而路出其西北。當山之東北者，其塢遙達，其水大，為中所屯。南北二衙又在其西北，而路則由山之西南逾坳以入。

yú shì cóng qiān hù yíng xī nán zhuǎn rù nán wù, yī lǐ yú, zhì xīn chǎng. jiē táo shā jiān yín zhě. nǎi běi yī lǐ yú, dǐ fēn jiè shān zhī yáng, dù yī xiǎo liú, xún shān yáng xī běi xíng sān lǐ, běi yú guò ào. yú shì shāo xià, xún xī dà shān zhī lù běi xiàng xíng, qí dōng yòu chéng nán běi dà wù, jí qiān hù yíng zhī shàng liú yě. běi yī lǐ, yǒu cūn yǐ xī shān zhī pō, shì wèi zhōng suǒ tún, nǎi dèng chuān hè qìng fēn jiè chù, xī tán sì zhuāng fáng zài yān, nǎi rù sù. xī tán sēng yǐ xiān chuán yù zhī, gù shǒu sēng bù jù yún.
於是從千戶營溪南轉入南塢，一里余，至新廠。皆淘沙煎銀者。乃北一里余，抵分界山之陽，渡一小流，循山陽西北行三里，北逾過坳。於是稍下，循西大山之麓北向行，其東又成南北大塢，即千戶營之上流也。北一里，有村倚西山之坡，是為中所屯，乃鄧川、鶴慶分界處，悉檀寺莊房在焉，乃入宿。悉檀僧已先傳諭之，故守僧不拒雲。

èr shí sān rì chén, fàn yú xī tán zhuāng, tiān sè zuò yīn.
二十三日晨，飯於悉檀莊，天色作陰。

nǎi dōng xià wù zhōng, suí xī shān lù běi xíng.
乃東下塢中，隨西山麓北行。

èr lǐ, yǒu zhī gāng zì xī shān yòu héng tū ér dōng, nǎi niè qí shàng.
二里，有支岡自西山又橫突而東，乃躡其上。

yǒu qí xī xiàng dēng shān zhě, wèi nán yá dào, yāo lóng dòng zài yān běi xiàng yú ào zhě, wèi běi yá dào, hè qìng zhī dà dào suí zhī. yú xiān shì wén yāo lóng dòng míng, nǎi lìng xíng lǐ tóng tōng shì cóng dà dào héng, qī huì yú sōng guì, dì míng, dà dào tuō sù chù.
有岐西向登山者，為南衙道，腰龍洞在焉；北向逾坳者，為北衙道，鶴慶之大道隨之。余先是聞腰龍洞名，乃令行李同通事從大道行，期會於松檜，地名，大道托宿處。

yú tóng gù pū cè zhàng xié sǎn, suì fēn dào cóng qí, yóu shān jǐ xī shàng. yī lǐ, shāo zhuǎn ér nán, fù yǒu qí yuán nán qìng ér qù, yú huò zhī. hòu qū lǘ zhě zhì, wèn zhī, yuē: yú yì wǎng nán yá zhě, dà lù cóng cǐ xī yú lǐng xià, yuē shí lǐ. yú wèn nán qí hé lù? yuē: cǐ wǎng jī míng sì zhě. wèn sì hé zài? qí rén zhǐ: nán qìng jiā yá jiān zhě shì, rán cǐ qí ài bù kě xíng. hū yī rén hòu zhì, yuē: cǐ yì qí shèng. jí cóng cǐ xiá yú nán ào, yì dá nán yá, yǔ cǐ lù yóu zhōng ào zhě tóng yě. yú wén zhī xǐ shén, yuē: cǐ kě jiān shōu yě. xiè qí rén, suì yóu qí nán xíng. lǐ xǔ, zhuǎn rù jiā yá xià, pān yá xì, tòu yī shí xì ér rù. qí shí zì yá duān chuí xià, wài chā yá dǐ, ruò xiàng bí rán, zhōng tòu yī xué rú mén, chuān mén jí yóu xiá zhōng shàng jī, yì yóu jī shān zhī shù shēn yān. dēng xiá shàng, zé shàng yá yá rán shān shēn jù de yàng zi héng liè, ruò dòng ruò kān ruò mén ruò lóu ruò zhàn zhě, pián zhì yān.
余同顧仆策杖攜傘，遂分道從岐，由山脊西上。一里，稍轉而南，復有岐緣南箐而去，余惑之。候驅驢者至，問之，曰：「余亦往南衙者，大路從此西逾嶺下，約十里。」余問南岐何路？曰：「此往雞鳴寺者。」問寺何在？其人指：「南箐夾崖間者是，然此岐隘不可行。」忽一人後至，曰：「此亦奇勝。即從此峽逾南坳，亦達南衙，與此路由中坳者同也。」余聞之喜甚，曰：「此可兼收也。」謝其人，遂由岐南行。里許，轉入夾崖下，攀崖隙，透一石隙而入。其石自崖端垂下，外插崖底，若象鼻然，中透一穴如門，穿門即由峽中上躋，亦猶雞山之束身焉。登峽上，則上崖岈ｘｉā然山深遽的樣子橫列，若洞、若龕、若門、若樓、若棧者，駢峙焉。

dòng jiē bù shèn shēn, sēng yī zhī wèi diàn, zuǒ wèi zhēn wǔ gé, yòu zuǒ wèi guān yīn kān, jiē dōng běi xiàng xià wēi bì. diàn gé zhī jiān, yòu chuí yá liǎng zhòng, jù ruò xiàng bí, xià chā yá dǐ, ér zhōng tōng ruò mén.
洞皆不甚深，僧依之為殿，左為真武閣，又左為觀音龕，皆東北向下危壁。殿閣之間，又垂崖兩重，俱若象鼻，下插崖底，而中通若門。

yǒu sēng liǎng rén, jiē gè jù yī kān, jiàn kè zhì, hú má zhī má fāng shú, zhé yāo tóng fàn, yú wèi zài chuài liǎng yú. jiàn kān hòu yǒu shí jí, ruò chuí tī ér shàng, xiǎn guāng zhe jiǎo ér niè zhī, fù yǒu dòng xuán qí shàng céng, zhōng kōng ér páng tòu xiǎo xué. yá zhī zuǒ yòu, yóu jiā zhōng shēng lǐng, jí nán ào dào, ér yá xuán bù tōng, fù xià, yóu xué mén chū, jí zhuǎn yá zuǒ xī nán shàng. yǎng jiàn shàng yá fù xuán gèn ér zhōng yá rán, yǒu qí xì ruò chóng jī, pān tiáo cóng zhī, yòu dé yī dà xué, qí mén yì dōng běi xiàng, qián zhòu jǐng bì shí wèi tái, shù fāng wèi mén, yuē qīng lián jiè. qí zuǒ yào zào bēi bǎn jù cún, ér wú zì wú rén, jí luó páng yì, wú kě wèn wèi hé rén wèi jìng zhī yè.
有僧兩人，皆各踞一龕，見客至，胡麻芝麻方熟，輒邀同飯，余為再啜兩盂。見龕後有石脊，若垂梯而上，跣ｘｉǎｎ光着腳而躡之，復有洞懸其上層，中空而旁透小穴。崖之左右，由夾中升嶺，即南坳道，而崖懸不通，復下，由穴門出，即轉崖左西南上。仰見上崖復懸亘而中岈然，有岐細若蟲跡，攀條從之，又得一大穴，其門亦東北向，前甃井壁石為台，樹坊為門，曰青蓮界。其左藥灶碑板俱存，而無字無人，棘蘿旁翳，無可問為何人未竟之業。

qí yòu fù yǒu xiàng bí wài chuí zhī mén, tòu ér nán, fù yǒu xuán xiāo báo shā gāo juǎn zhī zhàng.
其右復有象鼻外垂之門，透而南，復有懸綃ｘｉāｏ薄紗高卷之幛。

zhàng zhī yòu, shàng yá yǒu dòng wēi zhāng, xià yá jí èr sēng jié ān zhī chù, rán dèng jué jù mò kě tōng.
幛之右，上崖有洞巍張，下崖即二僧結庵之處，然磴絕俱莫可通。

nǎi réng yóu qīng lián jiè chū dōng jiā, zài shàng bàn lǐ, ér yá qióng jiā jǐn, shān bàn píng kāi. yòu yǒu quán zì nán ào dōng chū, yóu píng ér zhuì yú yá zhī yòu yòu fēn ér jiāo yíng shuǐ huí xuán de yàng zi píng chéng, zhuì yú yá zhī zuǒ. yá dāng qí zhōng, zhuó líng dí qiào, suì chéng yì huàn. yóu píng shàng sù liú bàn lǐ, běi xiàng rù xiá, xiá zhōng zhī liú, qīng yǒng nán xiàng. sù zhī yī lǐ, jiàn xíng bù gǎi, ér yǒu jù shí dāng qí zhōng. shí zhī xià, zé yǒng shuǐ chéng liú ér shí zhī shàng, wéi lì shí duī jiàn, jué wú shuǐ hén. yòu sù kū jiàn běi xíng bàn lǐ, lù qióng máo yì, gài qí jiàn zì xī xiá lái, lù dāng běi qù yě. nǎi dōng xiàng niè lǐng, pān yá jī jí, yòu bàn lǐ, dé nán lái lù, suì suí zhī běi. bàn lǐ, xī shè yī wù, fù shēng lǒng ér xī, yǒu qí, rù xī nán xiá zhōng zhě pō xiǎo, qí zhí běi xià lǒng zhě pō dà.
乃仍由青蓮界出東夾，再上半里，而崖窮夾盡，山半坪開。又有泉自南坳東出，由坪而墜於崖之右；又分而交瀠ｙíｎｇ水迴旋的樣子坪塍，墜於崖之左。崖當其中，濯靈滌竅，遂成異幻。由坪上溯流半里，北向入峽，峽中之流，傾涌南向。溯之一里，澗形不改，而有巨石當其中。石之下，則湧水成流；而石之上，惟礫石堆澗，絕無水痕。又溯枯澗北行半里，路窮茅翳，蓋其澗自西峽來，路當北去也。乃東向躡嶺，攀崖躋棘，又半里，得南來路，遂隨之北。半里，西涉一塢，復升隴而西，有岐，入西南峽中者頗小，其直北下隴者頗大。

yú xīn zhī zhí běi zhě wèi nán yá dào, yí yāo lóng dòng zài xī nán xiá zhōng, suì wàng xiá xíng. bàn lǐ, bù dé lù. yáo tīng xī běi shān diān yǒu rén yǔ shēng, nǎi jié jué pān lǐng shàng jiān nán dì pá shàng lǐng, yī lǐ, dé dōng lái dào. yòu yī lǐ, dé qū dú zhě wèn zhī, zé cǐ lù nǎi xī xiàng yú jí dǐ jiāo shí dòng zhě. wèn yāo lóng dòng hé zài? yuē: jí zài cǐ zhī lǐng zhī běi, rán lǐng běi wú lù, xū suí lù réng dōng xià shān, zhé ér běi, zhì nán yá, nǎi kě wǎng.
余心知直北者為南衙道，疑腰龍洞在西南峽中，遂望峽行。半里，不得路。遙聽西北山巔有人語聲，乃竭蹶攀嶺上艱難地爬上嶺，一里，得東來道。又一里，得驅犢者問之，則此路乃西向逾脊抵焦石峒者。問腰龍洞何在？曰：「即在此支嶺之北，然嶺北無路，須隨路仍東下山，折而北，至南衙，乃可往。」

gài shì shān dà jí, zì běi ér nán, jí zhī xī wèi jiāo shí dòng, jí zhī dōng, yī zhī dōng tū, qí běi yè zhōng, zé yāo lóng dòng suǒ zài, nán yè zhōng jí cǐ lù yě. yú nǎi chàng rán, suì suí lù fǎn. dōng xià yī lǐ, nǎi zhuǎn ér dōng běi xià, yòu yī lǐ, dǐ shān lù, xún zhī běi xíng, yòu yī lǐ ér zhì nán yá. nán yá zhī cūn bù shèn dà, yǐ xī shān ér dōng lín dà wù, qí wù běi zì běi yá, nán dǐ zhōng ào, qí zhōng shén kuān.
蓋是山大脊，自北而南，脊之西為焦石峒，脊之東，一支東突，其北腋中，則腰龍洞所在，南腋中即此路也。余乃悵然，遂隨路返。東下一里，乃轉而東北下，又一里，抵山麓，循之北行，又一里而至南衙。南衙之村不甚大，倚西山而東臨大塢，其塢北自北衙，南抵中坳，其中甚寬。

gài cǐ zhōng dà wù, fán sān qǔ sān pì, zuì běi zhě wèi běi wù, wù nán běi gèn, yǐ běi ào dōng ài wèi xiá kǒu qí nán jí zhōng suǒ tún wù, wù yì nán běi gèn, yǐ jiāng yīn cūn wèi xiá kǒu qí nán jí qiān hù yíng bǎi hù yíng wù, wù dōng xī gèn, yǐ luó wǔ cūn wèi xiá kǒu.
蓋此中大塢，凡三曲三辟，最北者為北塢，塢南北亘，以北坳東隘為峽口；其南即中所屯塢，塢亦南北亘，以江陰村為峽口；其南即千戶營、百戶營塢，塢東西亘，以羅武村為峽口。

zǒng yī xī suǒ guàn, jiē wèi zhī luó chuān yún.
總一溪所貫，皆謂之羅川雲。

yóu nán yá zhī hòu xī nán shàng shān, dèng dào shén pì.
由南衙之後西南上山，磴道甚辟。

yī lǐ bàn, yǒu tíng yǒu shì, dāng shān zhī zhōng, qí páng táo lǐ yè rán. tíng hòu niè jí ér shàng, yǒu sì, mén bǎng yuē jīn lóng sì.
一里半，有亭有室，當山之中，其旁桃李燁然。亭後躡級而上，有寺，門榜曰「金龍寺」。

mén nèi yǒu lóu dāng dòng mén, qí lóu qián lín píng chuān, hòu kàn dòng dǐ, shén shèng yě.
門內有樓當洞門，其樓前臨平川，後瞰洞底，甚勝也。

lóu hòu jí wèi dòng mén, dòng yǔ lóu jù dōng xiàng, qí mén xuán qiàn ér xià, jí shì jiāng yòu zhī shí chéng dòng. xī bì shàng qióng fù ér xià kōng tóng, nán yǔ běi jiàn huán ér zhuǎn, wéi dōng miàn kě lèi jí xià. xià wǔ zhàng, yī shí tū qǐ, dāng dòng zhī zhōng, xī sǒng ér dōng xuē, zhòu yǐ wèi tái, tíng qí shàng, gōng bái yī dà shì.
樓後即為洞門，洞與樓俱東向，其門懸嵌而下，極似江右之石城洞。西壁上穹覆而下崆峒，南與北漸環而轉，惟東面可累級下。下五丈，一石突起，當洞之中，西聳而東削，甃以為台，亭其上，供白衣大士。

qí tíng dōng duì céng jí, jià mù qiáo yǐ dēng, xī kàn dòng dǐ, zhū shuǐ huán qí xià, chén gàn tiān qīng sè yìng bì, guāng guài shén yì. jí yóu qiáo fǎn jí, chuān qiáo xià, yuán tái zuǒ xī jiàng, shí yú zhàng ér hòu jí shuǐ.
其亭東對層級，架木橋以登，西瞰洞底，瀦水環其下，沉紺天青色映碧，光怪甚異。亟由橋返級，穿橋下，緣台左西降，十餘丈而後及水。

shuǐ qiàn xī yá zú, xī miàn kuò yuē sān zhàng, nán běi èr miàn, jiàn bào ér suō, rán sān miàn jiē jué bì huán zhī, wú yǒu páng dòu, shuǐ tíng hán zhì liú jī jù qí jiān, yǎn ruò yuè yá zhī bào pò yuè yǒu lún kuò ér wú guāng yě.
水嵌西崖足，西面闊約三丈，南北二面，漸抱而縮，然三面皆絕壁環之，無有旁竇，水渟涵滯留積聚其間，儼若月牙之抱魄月有輪廓而無光也。

shuǐ zhōng shēn qiǎn bù yī, ér chéng chè zhī jí, huàn rán yìng cǎi, jí shì ān níng wēn quán, qiǎn zhě fú lǜ, shēn zhě chén bì, jū ér cháng zhī, gān lěng yì cháng. qí dòng yǐ zài shān zhī bàn, míng wèi yāo lóng, ér wén zhī zhě é qí sì wèi jīn lóng, xún shén lóng zhī gōng yě. dòng kǒu rú yǎng yú, xià yuán rú shí chéng, shuǐ yíng sān miàn rú jué, shí jí zhōng pán rú chuí shé, qí yì yú shí chéng zhě, shí chéng páng tōng wú jí, ér cǐ zé yī shuǐ zhōng hán, ruò qí guāng yíng zhī yì, yòu fēi tā shuǐ kě jí yě. jiǔ zhī, réng shàng dòng kǒu, shǐ dēng qián lóu, zé qián yíng hòu xuān, wèi zhì jù bèi, ér sēng rén tā chū, jiōng yào bù shī.
水中深淺不一，而澄澈之極，煥然映彩，極似安寧溫泉，淺者浮綠，深者沉碧，掬而嘗之，甘冷異常。其洞以在山之半，名為腰龍，而文之者額其寺為金龍，洵神龍之宮也。洞口如仰盂，下圓如石城，水瀠三面如玦，石脊中盤如垂舌，其異於石城者，石城旁通無級，而此則一水中涵，若其光瑩之異，又非他水可及也。久之，仍上洞口，始登前樓，則前楹後軒，位置俱備，而僧人他出，扃鑰不施。

réng yī lǐ yú, yī zhì nán yá, wèn sōng guì dào, jù yún xíng bù néng jí. nǎi jié jué ér qū, yóu nán yá hòu bàng xī shān ér běi, èr lǐ, shì wèi běi yá. yǒu shén miào dāng běi yá zhī nán, mén dōng xiàng, qí hòu dà jí zhī shàng, pián yá chù jiā, yǒu xiǎo shuǐ chū qí zhōng. miào zhī běi yǒu gōng guǎn, shì shě jiā dào, shén shèng. zhé ér dōng, gòng bàn lǐ, ér shì shě shǐ jǐn, gài yǔ nán yá jiǒng gé yǐ. èr yá jù yín kuàng zhī chǎng, dú yǐ yá guān shǔ chēng zhě, xiǎng qí dì wèi shèng yě. dōng yǔ nán lái dà dào hé, fù běi xíng yī lǐ yú, shì shě fù jiā dào, gài pēng liàn kāi lú zhī chù yě. guò shì shě, suì běi xià pō, yòu yī lǐ yú ér jí qí dǐ, shǐ zhī nán běi liǎng yá, yóu shān bàn zhī wù yě. qí xiá jì shēn, yǒu jù jiàn liú qí jiān, zì běi ér nán, shì wèi hé dǐ, gài jí luó chuān zhī shàng liú. yǒu zhī liú zì xī xiá lái rù, qí pài pō xiǎo, zhì mù qiáo yú shàng. yuè zhī yòu běi, jiàn shí liáng kuà jù jiàn, jiàn zhōng yǒu jù shí, liáng dōng xī liǎng kuà zhī, jiù qí zhōng wèi gé, yǐ gōng bái yī dà shì. yuè qiáo zhī dōng, sù jiàn běi xiàng shàng, wēi yá yǐ dào, pán jí ér dēng, yòu yá zuǒ jiàn, xià qiàn shēn yuān, shàng xuē wēi bì.
仍一里余，一至南衙，問松檜道，俱雲行不能及。乃竭蹶而趨，由南衙後傍西山而北，二里，是為北衙。有神廟當北衙之南，門東向，其後大脊之上，駢崖矗夾，有小水出其中。廟之北有公館，市舍夾道，甚盛。折而東，共半里，而市舍始盡，蓋與南衙迥隔矣。二衙俱銀礦之廠，獨以衙官暑稱者，想其地為盛也。東與南來大道合，復北行一里余，市舍復夾道，蓋烹煉開爐之處也。過市舍，遂北下坡，又一里余而及其底，始知南北兩衙，猶山半之塢也。其峽既深，有巨澗流其間，自北而南，是為河底，蓋即羅川之上流。有支流自西峽來入，其派頗小，置木橋於上。越之又北，見石樑跨巨澗，澗中有巨石，梁東西兩跨之，就其中為閣，以供白衣大士。越橋之東，溯澗北向上，危崖倚道，盤級而登，右崖左澗，下嵌深淵，上削危壁。

wǔ lǐ dēng píng jí, yǒu kū jiàn qiàn shān tóu, yì kuà shí liáng. dù liáng běi, yǒu diàn xīn gòu, yǒu chí yì shuǐ, yǒu tíng shī chá. yú rù tíng fàn, yī sēng yǐ xīn yuè chá xiàn, yuē: shì tōng shì yǔ dān zhě jiǔ dài yú cǐ, qián tú lù yáo, tuō yán sù qù. gài cǐ diàn yì lì jiāng suǒ gòu yǐ shī chá zhě, gù qí sēng yǐ tōng shì mìng, hòu yú ér zhì zhī ěr. yú jí fàn xíng, jìng wàng qí dì wèi rè shuǐ qiáo, ér diàn qián suǒ liú jí rè shuǐ yě.
五里登坪脊，有枯澗塹山頭，亦跨石樑。度梁北，有殿新構，有池溢水，有亭施茶。余入亭飯，一僧以新瀹茶獻，曰：「適通事與擔者久待於此，前途路遙，託言速去。」蓋此殿亦麗江所構以施茶者，故其僧以通事命，候余而致之耳。余亟飯行，竟忘其地為熱水橋，而殿前所流即熱水也。

jì cóng qí cè, yòu guò yī shí liáng, liáng kuà shān tóu, yǔ qián liáng tóng, ér xià yǒu xiǎo shuǐ, xī zhuì jù jiàn. guò liáng, cóng zhōng jǐ běi xiàng ér xíng, dōng xī jù yǒu jù shān jiā zhī. gài xī jiè dà shān, zì hè qìng nán lái, zhì qī píng lǎo jí, zhí nán gāo gèn yú hé dǐ zhī xī zhě, wèi lǔ bǎi yóu qī píng dōng dù, fēn zhī nán xià, jí cǐ zhōng jǐ yǔ dōng jiè zhī shān, gù cǐ zhōng jǐ zhī běi, yòu míng xī yì.
既從其側，又過一石樑，梁跨山頭，與前梁同，而下有小水，西墜巨澗。過梁，從中脊北向而行，東西俱有巨山夾之。蓋西界大山，自鶴慶南來，至七坪老脊，直南高亘於河底之西者，為魯擺；由七坪東度，分支南下，即此中脊與東界之山，故此中脊之北，又名西邑。

gài xī yì yǔ lǔ bǎi jiē dì míng, èr shān gè jìn zhī, jiè fāng suì yǐ wèi míng yān. zhōng jǐ yǔ lǔ bǎi lǎo jí jiā chéng xī xiá, cǐ hé dǐ zhī liú suǒ zì chū zhě, gài yuán yú qī píng zhī nán yún. xíng zhōng jǐ shí lǐ, jí dōng yì pán wèi zhōng wā zhī dàng, jí xuán xī xiá dōng wā zhī jiān, kuáng fēng xī lái, yù juǎn rén qù. yòu sān lǐ, nǎi xī běi shàng lǐng, yī lǐ, yòu niè lǐng ér xī, bàn lǐ, nǎi xī běi xià.
蓋西邑與魯擺皆地名，二山各近之，界坊遂以為名焉。中脊與魯擺老脊夾成西峽，此河底之流所自出者，蓋源於七坪之南雲。行中脊十里，脊東亦盤為中窪之宕，脊懸西峽東窪之間，狂風西來，欲卷人去。又三里，乃西北上嶺，一里，又躡嶺而西，半里，乃西北下。

yī lǐ dǐ wù zhōng, shì wèi qī píng, jí zhōng jiè suǒ dù zhī jí, yǔ xī jiè dà shān jiā chéng cǐ píng, wèi hé dǐ zhī zuì gāo chù yě. yóu píng zhōng běi xíng èr lǐ, shǐ wèi dù jí ài kǒu.
一里抵塢中，是為七坪，即中界所度之脊，與西界大山夾成此坪，為河底之最高處也。由坪中北行二里，始為度脊隘口。

jí nán yǒu liǎng sān jiā dāng dào, jí xī yǒu cūn luò yǐ shān, táo lǐ càn rán. shí rì yǐ xià chōng, shàng qù sōng guì èr shí lǐ, jí yú ài běi xíng. wǔ lǐ, shǎo chū xī jiè, jù shān rú gù, ér dōng jiè yì jiàn jiā ér chéng wā, wā zhōng shí xué xià xiàn, měi ruò kēng ruò jǐng.
脊南有兩三家當道，脊西有村落倚山，桃李燦然。時日已下舂，尚去松檜二十里，亟逾隘北行。五里，少出西界，巨山如故，而東界亦漸夾而成窪，窪中石穴下陷，每若坑若阱。

lù xún dōng jí xíng, yòu shù lǐ, yǒu shù jiā dāng běi xiá zhī kǒu, yuē jīn jǐng cūn, shǐ wù qián zhī xià jǐng lěi lěi zhě, jiē suǒ chēng jīn jǐng zhě yé. ài kǒu táo huā jiā cūn, yān rán ruò xiào.
路循東脊行，又數里，有數家當北峽之口，曰金井村，始悟前之下阱累累者，皆所稱金井者耶。隘口桃花夾村，嫣然若笑。

yóu cūn běi dōng xiàng xià pō, yī lǐ jiàn yí, nǎi dōng xíng lǐng jí, jí zuǒ yòu jiàn jiā ér chéng wù. yóu jí xíng sān lǐ, fù yóu jí běi zhuì kēng dōng xià, yī lǐ dǐ qí lù, yú shì wù nǎi dà kāi. yǒu sān yíng dāng lù zhī dōng, yì fàn kān fó sì yě. yóu qí qián dōng xiàng jìng píng wù ér chí, wàng dōng fēng nán běi gāo sǒng zhě, rì guāng dào yìng qí jiān, dān pā yī diǎn, ruò hàn dàn hé huā zhī qíng kōng yě.
由村北東向下坡，一里漸夷，乃東行嶺脊，脊左右漸夾而成塢。由脊行三里，復由脊北墜坑東下，一里抵其麓，於是塢乃大開。有三楹當麓之東，亦梵龕佛寺也。由其前東向徑平塢而馳，望東峰南北高聳者，日光倒映其間，丹葩一點，若菡萏ｈàｎｄàｎ荷花之擎空也。

gài xī shān píng gèn shén gāo, dōng fēng zá dá ér qǐ, rì xián xī shān, fǎn shè dōng shān, qí dī zhě, rì yǐ qù ér chéng bì, qí gāo zhě, rì shàng yìng ér liú dān, dān zhě dé bì zhě huán cù qí xià, yù jué xiān yán, shì chuán hè qìng yǒu shí bǎo zhī yì, xī yìng wèi zhāo xiá, dōng yìng wèi wǎn zhào, jí cǐ yì yě. dōng chí èr lǐ, guò shù jiā zhī shě. yòu dōng yī jiè, jiàn zhuì hè chéng jiàn xiàng dōng nán qù. nǎi zhé ér běi dù yī lǒng, yòu yī lǐ, yǒu gōng guǎn zài xī shān zhī lù, qí zuǒ yòu shǐ yǒu cūn luò, zhī qí wèi sōng guì yǐ, ér yóu wèi zhī jū tíng hé chù yě. yòu běi bàn lǐ, dān zhě yǐ lǘ mén lǐ xiàng de dà mén ér hū. nǎi rù zhī, yǐ jiù huì yǐ. shì jiā hé xìng, jiāng yòu rén, qí xiān wèi jiān chǎng wěi guān, suì liú jū cǐ.
蓋西山屏亘甚高，東峰雜沓而起，日銜西山，反射東山，其低者，日已去而成碧，其高者，日尚映而流丹，丹者得碧者環簇其下，愈覺鮮妍，世傳鶴慶有「石寶之異」，「西映為朝霞，東映為晚照」，即此意也。東馳二里，過數家之舍。又東一界，漸墜壑成澗向東南去。乃折而北度一隴，又一里，有公館在西山之麓，其左右始有村落，知其為松檜矣，而猶未知居停何處也。又北半里，擔者倚閭門ｌǘ里巷的大門而呼。乃入之，已就晦矣。是家何姓，江右人，其先為監廠委官，遂留居此。

èr shí sì rì mèi shuǎng, fàn yú sōng guì, běi xiàng rù shān xiá. sōng guì zhī nán, shān pán dà hè ér wú shuǐ, gōu jiàn zhī xíng, shì yì wàng dōng nán qù sōng guì zhī běi, shān fù jiàn jiā wèi wù, xiǎo shuǐ yóu nán xíng. wǔ lǐ dēng bǎn, wèi bō luó zhuāng, shān cóng cǐ zì xī dà shān dù jí ér dōng, jí bù shèn gāo, ér shuǐ fèn nán běi. yòu běi wǔ lǐ, wàng běi wù cūn luò gāo xià, duō bàng xī dà shān, shì wèi shān zhuāng. yú shì běi xià, suí xiǎo xī běi xíng, wǔ lǐ jiān, jù lú cuò chū, táo xìng bīn fēn. yǐ ér zhí dǐ běi shān xià, yǒu yǐ nán shān jū zhě, shì wèi sān zhuāng hé dǐ cūn. cūn běi xī zì xī ér dōng, qí shuǐ yī zì sān zhuāng xī gǔ lái, yī zì hé dǐ cūn nán gǔ lái, jiē xì liú yī zì xī běi dà shān jiā zhōng lái, jù hé yú hé dǐ cūn běi, dōng liú ér qù, tíng qiáo kuà zhī, qiáo běi jí lóng zhū shān zhī nán lù yǐ. lóng zhū shān zhě, jīn míng xiàng mián shān, zì xī dà shān zhī dōng, fēn zhī dōng gèn, zhí jiē dōng dà shān zhī xī lù. qí běi zhī xī dà shān, jí lǎo lóng zhī jí, jiē zì běi ér nán qí běi zhī dōng dà shān, jí fēng dǐng shān, yì jiē zì běi ér nán, zhōng jiā chéng nán běi dà wù. yàng gòng zhī jiāng, yì zì lì jiāng nán xià, yíng hè chéng zhī dōng, ér nán zhì cǐ wèi lóng zhū suǒ jié, shuǐ wú cóng chū, yú shì zì fēng dǐng zhī lù, suí lóng zhū xī zhuǎn, sōu dé lóng zhū gǔ jié zhī xué. suì dǎo rù qí zhōng, cùn cùn ér rù, fán bǎi líng bā xué ér zhǐ.
二十四日昧爽，飯於松檜，北向入山峽。松檜之南，山盤大壑而無水，溝澗之形，似亦望東南去；松檜之北，山復漸夾為塢，小水猶南行。五里登坂，為波羅莊，山從此自西大山度脊而東，脊不甚高，而水分南北。又北五里，望北塢村落高下，多傍西大山，是為山莊。於是北下，隨小溪北行，五裡間，聚廬錯出，桃杏繽紛。已而直抵北山下，有倚南山居者，是為三莊河底村。村北溪自西而東，其水一自三莊西谷來，一自河底村南谷來，皆細流；一自西北大山夾中來，俱合於河底村北，東流而去，亭橋跨之，橋北即龍珠山之南麓矣。龍珠山者，今名象眠山，自西大山之東，分支東亘，直接東大山之西麓。其北之西大山，即老龍之脊，皆自北而南；其北之東大山，即峰頂山，亦皆自北而南，中夾成南北大塢。漾共之江，亦自麗江南下，瀠鶴城之東，而南至此為龍珠所截，水無從出，於是自峰頂之麓，隨龍珠西轉，搜得龍珠骨節之穴。遂搗入其中，寸寸而入，凡百零八穴而止。

tǔ rén yún, xī yǒu shén sēng jué duō zūn zhě, xiū dào dōng shān fēng dǐng, yǐ hè chuān yī dài, jù shuǐ huì chéng hǎi, wú suǒ tōng xiè, nǎi fā yuàn xié xī zhàng niàn zhū xià shān, yì yù tōng zhī. lù yù yī fù rén, shǒu chí piáo wèn: shī hé wǎng? shī duì yǐ gù. fù rén yuē: rǔ yuàn suī hóng, kǒng gōng lì yóu wèi. shì yǐ cǐ piáo zhì shuǐ zhōng, piáo hái, nǎi kě dé, bù rán xū gèng nǔ lì yě. shī wèi xìn, xié piáo qì shuǐ zhōng, piáo fàn fàn ér qù. yǐ ér guǒ bù huò tōng. fù hái fēng qián xiū èr shí nián, yǐ piáo zhì shuǐ, suí zhì suí huí, nǎi yǐ niàn zhū sā shuǐ zhōng, suí zhū suǒ zhǐ, yòng zhàng chuō zhī, wú bù yīng shǒu tōng zhě, shì dé xué yī bǎi líng bā, suí zhū shù yě. jīn tǔ rén gǎn shī shén lì, lì sì zhòng xué zhī shàng, yǐ bào dé yān.
土人云，昔有神僧倔多尊者，修道東山峰頂，以鶴川一帶，俱水匯成海，無所通泄，乃發願攜錫杖念珠下山，意欲通之。路遇一婦人，手持瓢問：「師何往？」師對以故。婦人曰：「汝願雖宏，恐功力猶未。試以此瓢擲水中，瓢還，乃可得，不然須更努力也。」師未信，攜瓢棄水中，瓢泛泛而去。已而果不獲通。復還峰潛修二十年，以瓢擲水，隨擲隨回，乃以念珠撒水中，隨珠所止，用杖戳之，無不應手通者，適得穴一百零八，隨珠數也。今土人感師神力，立寺眾穴之上，以報德焉。

yī tǒng zhì zuò jué duō, tǔ rén zuò mó jiā tuó. zhòng shuǐ yú shān fù hé ér wèi yī, tóng xiè yú lóng zhū zhī dōng nán lù. dà lù guò hé dǐ qiáo, jí yú lóng zhū ér běi, yǔ chū rù zhū shuǐ dòng jiē bù xiāng zhí, yǐ jù zài qí dōng yě. yú nǎi yù cóng qiáo běi, suí liú dōng xià, jiù xiǎo jìng qióng suǒ chū dòng, lìng tōng shì jí dān zhě cóng dà lù wǎng.
《一統志》作倔多，土人作摩伽陀。眾水於山腹合而為一，同泄於龍珠之東南麓。大路過河底橋，即逾龍珠而北，與出入諸水洞皆不相值，以俱在其東也。余乃欲從橋北，隨流東下，就小徑窮所出洞，令通事及擔者從大路往。

dān zhě yuē: xiǎo jìng nán mì, bù ruò tóng háng, gài qí jiā zài rù shuǐ dòng běi, yì biàn yú cǐ yě. yú yì xǐ, suì tóng dōng xiàng suí xī xíng lóng zhū shān zhī nán. yī lǐ, fǎn yuè xī nán, bàn lǐ, yòu dù xī běi.
擔者曰：「小徑難覓，不若同行，」蓋其家在入水洞北，亦便於此也。余益喜，遂同東向隨溪行龍珠山之南。一里，反越溪南，半里，又渡溪北。

qí lù ài shén, ér jiā xī jiē yǒu jū zhě. yòu dōng bàn lǐ, fēng mì hé dōng nán xiè xiá qù, lù dōng běi yú lóng zhū zhī lǐng. liǎng xià liǎng shàng, dōng běi pán lǐng gòng sì lǐ, qí lù jiàn shàng.
其路隘甚，而夾溪皆有居者。又東半里，楓密河東南瀉峽去，路東北逾龍珠支嶺。兩下兩上，東北盤嶺共四里，其路漸上。

fǔ kàn dōng nán shēn xiá zhōng, yǒu shuǐ pò xiá bēn jué, jí hé bìng chū xué zhī shuǐ yě. qí shuǐ nán bēn xiá dǐ, yǔ fēng mì zhī shuǐ hé, ér dōng nán jīng fēng dǐng shān zhī nán xiá yǐ chū, xià jīn shā dà jiāng.
俯瞰東南深峽中，有水破峽奔決，即合併出穴之水也。其水南奔峽底，與楓密之水合，而東南經峰頂山之南峽以出，下金沙大江。

rán xíng chù shén gāo, shuǐ xué zài zhòng yá xià chū, fǔ shì bù jiàn qí xué.
然行處甚高，水穴在重崖下出，俯視不見其穴。

lìng tōng shì jí dān zhě zuò dài dào páng, yú yǔ gù pū zhuì hè dōng nán xià. xià bàn lǐ, bù dé lù, zhí zhú pái huái cǎo shí jiān, zhuǎn xiàng dōng qìng bàn lǐ, yòu nán yū bàn lǐ, shǐ xià zhì jiàn liǎng shān jiān de shuǐ gōu dǐ. nǎi xī xiàng sù liú pī jí rù, gòng bàn lǐ, zé jù shí lěi luò, duī dié jiàn zhōng, shuǐ cóng shí xì, fàn yì jiāo yǒng. yú zuò jù shí shàng, zhǐ jiàn shuǐ yǔ shí zhēng xì, bù jiàn yǒu yú xué, xuě yuè léi hōng, jiāo yú sì páng, ér bù zhī qí suǒ cóng lái yě.
令通事及擔者坐待道旁，余與顧仆墜壑東南下。下半里，不得路，躑躅徘徊草石間，轉向東箐半里，又南迂半里，始下至磵ｊｉàｎ兩山間的水溝底。乃西向溯流披棘入，共半里，則巨石磊落，堆疊磵中，水從石隙，泛溢交涌。余坐巨石上，止見水與石爭隙，不見有餘穴，雪躍雷轟，交於四旁，而不知其所從來也。

jiǔ zhī, fù yū cóng jiù dào, yī lǐ yú, yū shàng jì jìn, fù pān shí luàn yuè, yòu bàn lǐ, dēng dà dào, suì dōng běi shàng. bàn lǐ, zhuǎn yī xiá, jiàn hòu yǒu hū zhě, nǎi tōng shì yǔ dān fū yě. yú shì běi bàn lǐ, shàng zǎn shí jiān, běi guò jí, shǐ běi wàng liǎng shān pái tà, yī wù zhōng pán, yàng gòng jiāng luò qí dōng, yòu yī xiǎo shuǐ wěi qí xī běi, jiē dǐ jí xià ér bù kě jiàn. qí liǎng shān zhī běi jiā ér yáo kòng yú dōng běi yú zhě, shì wèi lì fǔ qiū táng guān suǒ jù, yàng gòng shuǐ suǒ cóng chū yě. nǎi běi xià shān, yī lǐ yú ér jí qí lù, yǒu sì xuán lù jiān, sì mén běi xiàng, qí xià jí rù shuǐ zhī xué yě. bù jí rù sì, jí wèn shuǐ. xiān jiàn yī xué, nǎi xī lái xiǎo liú suǒ rù, qí dōng yòu yǒu píng tǔ zhàng yú gé zhī, dōng lái zhī yàng gòng jiāng, lǚ jīng xué ér lǚ fēn zhuì, zhì shì yì suì qióng, rán zé suǒ wèi yī bǎi bā xué zhě, jù zài dōng yě. yú yīn yuè shuǐ běi dōng xiàng sù liú, jiàn qí cóng yá xià yù yī xué, zhé xuán xué xià guàn, rú zhuì wèng kǒu, qí shēng wū wū, měi xué yuǎn zhě zhàng yú, jìn zhě zhǐ chǐ ér yǐ. jì ér fù shàng sì qián, nǎi běi xià dù xī lái xiǎo liú, yǒu xiǎo shí liáng kuà zhī. běi yī lǐ, yǒu cūn dāng píng gāng jiān, shì yuē diān wěi cūn. dān zhě zhī jiā zài yān. rù ér fàn yú táo huā xià. jì nǎi xī běi xíng sān lǐ yú, ér rù nán lái dà dào, jí hé dǐ qiáo běi shàng yú lǐng zhě. yú shì xún xī shān yòu běi wǔ lǐ, wèi zhǎng kāng pù fāng. yǒu hé liú zì xī nán xiá lái, jù shí qiáo kuà zhī, yǒu bēi zài qiáo nán, chēng wèi hè chuān qiáo. gài hè chuān zhě, yī chuān zhī tōng míng, ér cǐ qiáo dú shàn zhī, yì yǐ qí guān yī chuān yě. qiáo běi yǒu qí, sù liú xī nán, wèi dà lǐ fǔ dà dào, gù yú cǐ shè pù yān.
久之，復迂從舊道，一里余，迂上既近，復攀石亂躍，又半里，登大道，遂東北上。半里，轉一峽，見後有呼者，乃通事與擔夫也。於是北半里，上攢石間，北過脊，始北望兩山排闥，一塢中盤，漾共江絡其東，又一小水緯其西北，皆抵脊下而不可見。其兩山之北夾而遙控於東北隅者，是為麗府邱塘關所踞，漾共水所從出也。乃北下山，一里余而及其麓，有寺懸麓間，寺門北向，其下即入水之穴也。不及入寺，急問水。先見一穴，乃西來小流所入，其東又有平土丈余隔之，東來之漾共江，屢經穴而屢分墜，至是亦遂窮，然則所謂一百八穴者，俱在東也。余因越水北東向溯流，見其從崖下遇一穴，輒旋穴下灌，如墜瓮口，其聲嗚嗚，每穴遠者丈余，近者咫尺而已。既而復上寺前，乃北下渡西來小流，有小石樑跨之。北一里，有村當平岡間，是曰甸尾村。擔者之家在焉。入而飯於桃花下。既乃西北行三里余，而入南來大道，即河底橋北上逾嶺者。於是循西山又北五里，為長康鋪坊。有河流自西南峽來，巨石橋跨之，有碑在橋南，稱為鶴川橋。蓋鶴川者，一川之通名，而此橋獨擅之，亦以其冠一川也。橋北有岐，溯流西南，為大理府大道，故於此設鋪焉。

guò qiáo bù bàn lǐ, wèi zhǎng kāng guān, lú shě jiā dào.
過橋不半里，為長康關，廬舍夾道。

shì rì jiē zǐ, shì zhě jiāo jí.
是日街子，市者交集。

zì diān wěi zhì cǐ, cūn luò sàn bù, lú shě shén zhěng, táo huā liú shuǐ huán cuò qí jiān. qí xī jí wèi zhāo xiá sì fēng, zhèng dōng yǔ shí bǎo shān duì. yú shì lù zhuǎn dōng běi, yòu bā lǐ yú ér rù hè qìng nán mén.
自甸尾至此，村落散布，廬舍甚整，桃花流水環錯其間。其西即為朝霞寺峰，正東與石寶山對。於是路轉東北，又八里余而入鶴慶南門。

chéng bù shèn gāo, mén nèi wén miào hóng zhěng.
城不甚高，門內文廟宏整。

tǔ rén yán qí miào jiǎ zǐ diān zhōng, yì lì jiāng mù gōng yǐ qiān jīn zhù chéng. yóu qí dōng běi xíng bàn lǐ, shāo dōng wèi jùn zhì. yóu qí xī, yòu běi xíng bàn lǐ, chū yī gǔ lóu, zé xīn chéng zhī běi mén yě. qí běi wèi jiù chéng, shǒu yù suǒ zài yān. yòu běi bàn lǐ ér chū jiù chéng běi mén, shāo xī qǔ ér běi yī lǐ, fù dōng qū ér běi sì lǐ, wèi yǎn wǔ chǎng, zài lù dōng. cóng qí xī yòu běi wǔ lǐ, guò yī cūn, yòu wǔ lǐ wèi dà bǎn qiáo.
土人言其廟甲子滇中，亦麗江木公以千金助成。由其東北行半里，稍東為郡治。由其西，又北行半里，出一鼓樓，則新城之北門也。其北為舊城，守御所在焉。又北半里而出舊城北門，稍西曲而北一里，復東曲而北四里，為演武場，在路東。從其西又北五里，過一村，又五里為大板橋。

qiáo xià shuǐ pō dà ér zhū, nǎi zì xī ér dōng xià yàng gòng jiāng zhě.
橋下水頗大而瀦，乃自西而東下漾共江者。

shí suǒ xíng lù, dāng diān wù zhī zhōng, dōng shān xià, jiāng liú yán zhī, xī shān xià, cūn lú yǐ zhī, zì cǐ qiáo zhī běi, zhòu lù shí jiē chǐ chǐ rú biān, yǎng guǎn zhī bàn, lì xiǎo shí zhǐ nán cuò. yòu běi liù lǐ, wèi xiǎo bǎn qiáo.
時所行路，當甸塢之中，東山下，江流沿之，西山下，村廬倚之，自此橋之北，甃路石皆齒齒如編，仰管之半，礫ｌì小石趾難措。又北六里，為小板橋。

qiáo xiǎo yú qián, ér liú yì cì zhī, rán qí shì shì jí.
橋小於前，而流亦次之，然其勢似急。

yòu běi qī lǐ, wèi diān tóu cūn zhī xīn tún, jū luò pō shèng. shāo zhuǎn ér dōng, yǒu wáng gòng shì jiā, suì rù ér tuō sù.
又北七里，為甸頭村之新屯，居落頗盛。稍轉而東，有王貢士家，遂入而托宿。

wáng gòng shì, jīn wèi sì chuān xùn dǎo xué guān. qí sūn wèi yú yán: qí xī běi shān bàn, yǒu qīng xuán dòng shén miào, xià yǒu chū shuǐ lóng tán, yòu běi yǒu hēi lóng tán. ruò yán xī shān xíng, jí kě jǐn guān. shì rì yù dǐ féng mì sù, yǐ rì mù suì zhǐ cǐ yún.
王貢士，今為四川訓導（學官）。其孫為余言：「其西北山半，有青玄洞甚妙，下有出水龍潭，又北有黑龍潭。若沿西山行，即可盡觀。」是日欲抵馮密宿，以日暮遂止此雲。

èr shí wǔ rì mèi shuǎng, fàn ér xíng. běi èr lǐ wèi féng mì cūn, cūn lú yì shèng, diān tóu zhī cūn zhǐ cǐ yǐ. gài xī běi yǒu gāo gāng yī zhī, chuí ér dōng nán xià, zhí bī dōng shān wén bǐ fēng xià, jiāng liú yì qū ér dōng. gāo gāng fēn zhī chù, qí yè zhōng yǒu hēi lóng tán zhī shuǐ, yì zì xī dà shān chū, nán liú ér dǐ féng mì, nǎi yán gāo gāng zhī nán ér dōng zhù yàng gòng jiāng, hè qìng lì jiāng yǐ cǐ wèi jiè yún. féng mì zhī xī, yǒu fú yǔ gāo yōng yá pàn, jí qīng xuán dòng yě.
二十五日昧爽，飯而行。北二里為馮密村，村廬亦盛，甸頭之村止此矣。蓋西北有高岡一支，垂而東南下，直逼東山文筆峰下，江流亦曲而東。高岡分支處，其腋中有黑龍潭之水，亦自西大山出，南流而抵馮密，乃沿高岡之南而東注漾共江，鶴慶、麗江以此為界雲。馮密之西，有佛宇高擁崖畔，即青玄洞也。

yú wàng zhī yù rù, ér tōng shì kǔ qǐng qí děng dài huí rì, qiě yún: míng rì féng liù, zhǔ chū shì shì, guò cǐ yòu jìng shè bù jí chū. yú nǎi suí zhī xíng, jí běi shàng gāng. sì lǐ, yǒu lù héng xié ér chéng chā zì jiāo, shì wèi sān chà huáng ní gāng. qí xī nán yè zhōng, sōng lián qìng zhuì, jí hēi lóng suǒ tuō yě. yú shì xī běi zhī shān, jiē huāng shí zhuó zhuó guāng tū tū wú cǎo mù de yàng zi, ér dōng běi zhī shān, jiàn yǒu yī èr xiǎo cūn yǐ qí xià, qí gāng jí zé yī wàng jiē máo yún.
余望之欲入，而通事苦請俟ｓì等待回日，且云：「明日逢六，主出視事，過此又靜攝不即出。」余乃隨之行，即北上岡。四里，有路橫斜而成「叉」字交，是為三岔黃泥岡。其西南腋中，松連箐墜，即黑龍所託也。於是西北之山，皆荒石濯濯ｚｈｕó光禿禿無草木的樣子，而東北之山，漸有一二小村倚其下，其岡脊則一望皆茅雲。

yòu běi yī lǐ wèi shào fáng, sì wǔ jiā dāng gāng ér jù, yǐ wèi lì jiāng suǒ xiá yǐ.
又北一里為哨房，四五家當岡而踞，已為麗江所轄矣。

yòu běi xíng gāng shàng bā lǐ ér xià, qí dōng běi wù pán shuǐ qū, tián chóu huán yān.
又北行岡上八里而下，其東北塢盤水曲，田疇環焉。

xià yī lǐ, yǒu shù jiā yǐ xī shān, lù dāng qí qián, shì wèi qī hé nán cūn. yòu běi èr lǐ, yǒu fáng rú guān shě ér zhěng, shì wèi qī hé zhī chá shuì suǒ.
下一里，有數家倚西山，路當其前，是為七和南村。又北二里，有房如官舍而整，是為七和之查稅所。

shāng huò chū rù zhě, jù shuì yú cǐ. qī hé zhě, lì jiāng zhī dì míng, yǒu jiǔ hé shí hé zhū chēng. qí běi yòu yǒu dà zhái xīn gòu zhě, nǎi mù gōng cì zǐ suǒ jū yě. yóu qí qián běi xiàng xíng, yòu pán yī zhī lǐng ér běi, qī lǐ, nǎi jiàn zhuǎn xī běi, shǐ wàng jiàn qiū táng guān zài běi shān shàng, ér yàng gòng zhī shuǐ yǐ qiàn shēn hè zhōng, bù dé jiàn yǐ.
商貨出入者，俱稅於此。七和者，麗江之地名，有九和、十和諸稱。其北又有大宅新構者，乃木公次子所居也。由其前北向行，又盤一支嶺而北，七里，乃漸轉西北，始望見邱塘關在北山上，而漾共之水已嵌深壑中，不得見矣。

yú shì lù běi yǒu shí shān héng qǐ, qí yá lěi lěi, suī bù gāo, yǔ dà shān jiā ér chéng xiá.
於是路北有石山橫起，其崖累累，雖不高，與大山夾而成峽。

suì cóng xiá jiān xī běi shàng, yī lǐ, yú qí dōng dù zhī jí. yòu xī běi èr lǐ yú, nǎi běi xià kū hè, héng zhì zhī, bàn lǐ, fù běi shàng gāng. xī běi xíng gāng shàng bàn lǐ, yòu běi bàn lǐ, dù yī xiǎo qiáo, bàn lǐ, nǎi běi shàng shān. qí shān dāng xī dà zhī zì xī dōng lái, zhì cǐ yòu héng dié yī fēng, qí zhèng zhī zhuǎn ér nán xià, qí yú zhī dōng xià ér héng gèn, zhí bī dōng shān, è lì jiāng nán běi shān zhī liú, pò dōng shān zhī xiá ér chū wèi yàng gòng jiāng, cǐ shān zhēn lì zhī suǒ yào yě. lì jiāng shè guān yú lǐng jí, yǐ yán chū rù, yòu zhì tǎ yú dōng chuí, yǐ zhèn shuǐ kǒu. shān xià yǒu dà dào, shāo qū ér dōng, yóu tǎ cè shàng xiǎo dào zé niè yá zhí běi dēng. yú cóng qí xiǎo zhě, jiē jùn shí lèi zhòng dié chuí, fēng léng qiào xuē, kōng xuán qū qǔ. yī shàng zhě èr lǐ, shǐ yǔ dōng lái dà dào hé, zé chū zhī jí yǐ. yǒu shì sān yíng, dōng nán xiàng ér jù zhī, zhōng pì wèi mén, qián liè èr shī, shǒu zhě shù jiā jū qí nèi.
遂從峽間西北上，一里，逾其東度之脊。又西北二里余，乃北下枯壑，橫陟之，半里，復北上岡。西北行岡上半里，又北半里，度一小橋，半里，乃北上山。其山當西大支自西東來，至此又橫疊一峰，其正支轉而南下，其餘支東下而橫亘，直逼東山，扼麗江南北山之流，破東山之峽而出為漾共江，此山真麗之鎖鑰也。麗江設關於嶺脊，以嚴出入，又置塔於東垂，以鎮水口。山下有大道，稍曲而東，由塔側上；小道則躡崖直北登。余從其小者，皆峻石累重疊垂，鋒棱峭削，空懸屈曲。一上者二里，始與東來大道合，則出之脊矣。有室三楹，東南向而踞之，中闢為門，前列二獅，守者數家居其內。

chū rù zhě fēi fèng mù gōng mìng bù dé shàn xíng, yuǎn fāng lái zhě bì zhǐ, hūn shǒu mén rén zhě rù bái bǐng bào, mìng zhī rù, nǎi dé rù. gù tōng ān zhū zhōu shǒu, cóng tiān cháo xuǎn zhì, jiē zhù shěng zhōng, wú yǒu rù cǐ mén zhě. jí zhào mìng zhì, yì jù chū yíng yú cǐ, wú dé jìng dá. xún fāng shǐ yǔ chá pán zhī wěi, jù bù jí yān. yú yǐ qí shǐ fèng yíng, gù dé zhí rù.
出入者非奉木公命不得擅行，遠方來者必止，閽ｈūｎ守門人者入白稟報，命之入，乃得入。故通安諸州守，從天朝選至，皆駐省中，無有入此門者。即詔命至，亦俱出迎於此，無得竟達。巡方使與查盤之委，俱不及焉。余以其使奉迎，故得直入。

rù guān suí xī shān běi xíng, èr lǐ, xià yī kēng.
入關隨西山北行，二里，下一坑。

dù kēng dǐ fù dēng pō ér běi, yī lǐ, shāo dōng běi xià shān. yòu dōng běi héng dù pō jiān zhě èr lǐ, shǐ zhuǎn ér běi. èr lǐ, guò mù jiā yuàn dōng. yòu běi èr lǐ, dù yī xiǎo qiáo, zé tǔ gāng yī zhī, xī nán zì dà shān zhī jí, fēn gāng huán ér dōng běi, zhí dǐ dōng shān zhī lù, yǐ è yàng gòng jiāng shàng liú.
度坑底復登坡而北，一里，稍東北下山。又東北橫度坡間者二里，始轉而北。二里，過木家院東。又北二里，度一小橋，則土岡一支，西南自大山之脊，分岡環而東北，直抵東山之麓，以扼漾共江上流。

yóu gāng nán zhì qí shàng, shì wèi dōng yuán lǐ. běi xíng lǐng tóu, xī nán zhān dà jí, dōng nán kàn xī liú, jiē zài shù lǐ zhī wài. liù lǐ nǎi xià. lǒng běi píng chóu dà kāi, jiā wù zòng héng, gāng xià jí yǒu yī shuǐ, xī zì wén bǐ fēng huán wù nán ér zhì, yǒu shí liáng kuà qí shàng, yuē sān shēng qiáo. guò qiáo, yǒu fāng èr zài qí běi, páng yǒu shǒu zhě yī èr jiā, yú shì xī běi xíng píng chóu jiān yǐ. běi zhān xuě shān, zài zhòng wù zhī wài, xuě mù qí dǐng, yún qì yù bó, wèi dǔ jīng yíng. xī zhān wū lóng, zài dà hè zhī nán, jiān qiào dú bá, wèi dà jí zhī zōng, jùn zhōng qǔ yǐ wèi wén bǐ zhě yě.
由岡南陟其上，是為東圓里。北行嶺頭，西南瞻大脊，東南瞰溪流，皆在數里之外。六里乃下。隴北平疇大開，夾塢縱橫，岡下即有一水，西自文筆峰環塢南而至，有石樑跨其上，曰三生橋。過橋，有坊二在其北，旁有守者一二家，於是西北行平疇間矣。北瞻雪山，在重塢之外，雪幕其頂，雲氣鬱勃，未睹晶瑩。西瞻烏龍，在大壑之南，尖峭獨拔，為大脊之宗，郡中取以為文筆者也。

lù běi yī wù, yǎo tiǎo dōng běi rù, shì wèi dōng wù.
路北一塢，窈窕東北入，是為東塢。

zhōng yǒu shuǐ nán xià, wàn zì qiáo shuǐ xī běi lái huì zhī, yǔ sān shēng qiáo xià shuǐ tóng chū qiū táng dōng zhě yě. gòng wǔ lǐ, yǒu liǔ jìng bào, sǒng lì tián jiān, wèi tǔ rén zhé liǔ sòng xíng zhī suǒ.
中有水南下，萬字橋水西北來會之，與三生橋下水同出邱塘東者也。共五里，有柳徑抱，聳立田間，為土人折柳送行之所。

lù běi jí wàn zì qiáo shuǐ yíng liú ér dōng, shuǐ běi jí xiàng mián shān zhì cǐ nán jǐn. yòu xī èr lǐ, lì xiàng mián shān zhī xī nán chuí, jū lú pián jí, yíng pō dài gǔ, shì wèi lì jiāng jùn suǒ tuō yǐ. yú shì bàn lǐ, dù shí liáng ér běi, yòu xī bàn lǐ, shuì jià yú tōng shì zhě zhī jiā. qí jiā hé xìng. gài lì jiāng tǔ zhù, guān xìng wèi mù, mín xìng wèi hé, gèng wú bié xìng zhě. qí zi jí yíng yú zhī rén, qí fù nǎi céng fèng chà rù dōu, jīn yǐ jū jī fān huò wèi yè. zuò yú lóu shàng, xiàn lào wèi lǐ tián jiǔ, yú bù néng zhān chún yě. shí cái guò wǔ, tōng shì jí wǎng fù mìng, yú chù qí jiā dài zhī.
路北即萬字橋水瀠流而東，水北即象眠山至此南盡。又西二里，曆象眠山之西南垂，居廬駢集，縈坡帶谷，是為麗江郡所託矣。於是半里，度石樑而北，又西半里，稅駕於通事者之家。其家和姓。蓋麗江土著，官姓為木，民姓為和，更無別姓者。其子即迎余之人，其父乃曾奉差入都，今以居積番貨為業。坐余樓上，獻酪為醴ｌǐ甜酒，余不能沾唇也。時才過午，通事即往復命，余處其家待之。

dōng qiáo zhī xī, gòng yī lǐ wèi xī qiáo, jí wàn zì qiáo yě, sú yòu wèi zhī yù hé qiáo. xiàng bí shuǐ cóng qiáo nán xià, hé zhōng hǎi zhī shuǐ ér dōng xiè yú dōng qiáo, gài xiàng bí zhī shuǐ, tǔ rén míng wèi yù hé yún.
東橋之西，共一里為西橋，即萬字橋也，俗又謂之玉河橋。象鼻水從橋南下，合中海之水而東泄於東橋，蓋象鼻之水，土人名為玉河雲。

hé zhī xī yǒu xiǎo shān wù lì, yǔ xiàng mián nán jǐn chù, jiā xī zhōng zhì. qí hòu jí pì wèi běi wù, xiǎo shān dāng wù, ruò zhōng mén zhī biāo, qián lín héng hè, xiàng bí zhī shuǐ jiā qí dōng, zhōng hǎi zhī liú jīng qí xī, hòu yǐ xuě shān, qián gǒng wén bǐ, ér shì shān zhōng chù dú xiǎo, jùn shǔ jù qí nán, dōng xiàng lín yù hé, lì jiāng zhū zhái duō dōng xiàng, yǐ shòu mù qì yě. hòu mù shān dǐng ér shàng, suǒ wèi huáng fēng yě, sú yòu chēng wèi tiān shēng zhài.
河之西有小山兀立，與象眠南盡處，夾溪中峙。其後即闢為北塢，小山當塢，若中門之標，前臨橫壑，象鼻之水夾其東，中海之流經其西，後倚雪山，前拱文筆，而是山中處獨小，郡署踞其南，東向臨玉河，麗江諸宅多東向，以受木氣也。後幕山頂而上，所謂黃峰也，俗又稱為天生寨。

mù shì jū cǐ èr qiān zài, gōng shì zhī lì, nǐ yú wáng zhě. gài dà bīng lín zé fǔ shǒu shòu xiè kǔn bǎng zuì rén de shéng suǒ, shī fǎn zé yè láng zì xióng, gù shì dài wú dà bīng xiǎn yīn zhàn luàn ér zāo dào de fén shāo pò huài, qiě chǎn kuàng dú shèng, yí qí fù guān zhū tǔ jùn yún.
木氏居此二千載，宮室之麗，擬於王者。蓋大兵臨則俯首受紲ｘｉè捆綁罪人的繩索，師返則夜郎自雄，故世代無大兵燹ｘｉǎｎ因戰亂而遭到的焚燒破壞，且產礦獨盛，宜其富冠諸土郡雲。

èr shí liù rì chén.
二十六日晨。

fàn yú xiǎo lóu.
飯於小樓。

tōng shì fù yán, mù gōng wén yú zhì, shén xǐ, jí mìng yǐ míng chén wǎng jiě tuō lín hòu jiàn.
通事父言，木公聞余至，甚喜，即命以明晨往解脫林候見。

yú zhū cóng zhě, bèi qī rì liáng yǐ cóng, gài jiāng wèi qī rì kuǎn yě.
逾諸從者，備七日糧以從，蓋將為七日款也。

èr shí qī rì wēi yǔ. zuò tōng shì xiǎo lóu, zhuī lù qián jì. qí dì xìng huā shǐ cán, táo yóu chū fàng, gài yù běi ér hán yě.
二十七日微雨。坐通事小樓，追錄前記。其地杏花始殘，桃猶初放，蓋愈北而寒也。

èr shí bā rì tōng shì yán mù gōng mìng jià, xià wǔ xiàng jiě tuō lín.
二十八日通事言木公命駕，下午向解脫林。

jiě tuō lín zài běi wù xī shān zhī bàn, gài xuě shān nán xià zhī zhī, běn jùn zhū shā zhī guān yě.
解脫林在北塢西山之半，蓋雪山南下之支，本郡諸剎之冠也。

èr shí jiǔ rì chén qǐ, jù fàn shén zǎo. tōng shì bèi mǎ, hòu wǎng jiě tuō lín.
二十九日晨起，具飯甚早。通事備馬，候往解脫林。

shǐ guò xī qiáo, yóu jùn shǔ qián běi shàng, xié huáng fēng dōng lù ér běi, yóu běi wù ér xíng, wǔ lǐ, dōng zhān xiàng mián shān, shǐ yǔ yù hé shàng liú bié. yòu wǔ lǐ, guò yī kū jiàn shí qiáo, xī zhān zhōng hǎi, liǔ àn bō yíng, yǒu dà jù luò lín qí shàng, shì wèi shí hé yuàn. qí hòu jí shí hé shān, zì xuě shān nán xià zhī mài yě.
始過西橋，由郡署前北上，挾黃峰東麓而北，由北塢而行，五里，東瞻象眠山，始與玉河上流別。又五里，過一枯澗石橋，西瞻中海，柳岸波瀠，有大聚落臨其上，是為十和院。其後即十和山，自雪山南下之脈也。

yòu běi shí lǐ, yǒu dà dào běi qù zhě, wèi bái shā yuàn lù xī běi dù qiáo zhě, wèi jiě tuō lín lù.
又北十里，有大道北去者，為白沙院路；西北度橋者，為解脫林路。

qiáo xià jiàn pō shēn ér wú dī lì.
橋下澗頗深而無滴瀝。

jì dù qiáo, xún xī shān ér xíng, wǔ lǐ wèi yá jiǎo yuàn. qí chù jū lú jiāo jí, yá jiǎo jù chā xiǎo shuāng qí, nǎi bǎ shì zhī jiā yě. yuàn běi bàn lǐ, yǒu jiàn zì xī shān xiá zhōng xià, yǒu mù liáng kuà qí shàng. dù qiáo, xī běi zhì lǐng, wèi zhōng diān dà dào yóu qiáo nán sù xī xī shàng lǐng zhě, jí jiě tuō lín dào. nǎi yóu qiáo nán xī xiàng niè lǐng, lǐng shén jùn, èr lǐ shāo yí, zhé rù nán xiá, bàn lǐ, zé sì yī xī shān shàng, qí mén dōng xiàng, qián fēn yī zhī wèi àn, jí jiě tuō lín jīn fú guó sì yě. sì nán gāng shàng, yǒu bié shù yī qū, jìn fù sì hòu, mù gōng qì zhǐ qí jiān. tōng shì yǐn yú zhì qí mén, yǒu dà bǎ shì èr rén lái yī, jù xìng hé. yī zhǔ wén, cháng rù dōu shàng shū, céng jiàn chén zhī tái zhě yī zhǔ wǔ, qí tǐ gàn shèn zhǎng zhuàng ér miàn hēi, zhēn měng shì yě. jiè yú rù. mù gōng chū èr mén, yíng rù qí nèi shì, jiāo yī ér zhì yīn qín yān. bù xí dì píng bǎn shàng, zhǔ rén zuò zài píng bǎn xià, qí zhōng jí zhòng lǐ yě. xù tán jiǔ zhī, chá sān yì, yú nǎi qǐ, sòng chū wài tīng shì mén, lìng tōng shì yǐn rù jiě tuō lín, yù cáng jīng gé zhī yòu xiāng. sì sēng zhī zhù chí fó jiào sì yuàn de zhǔ chí sēng zhě wèi diān rén, pō néng tǐ zhǔ rén yì kuǎn kè yān.
既度橋，循西山而行，五里為崖腳院。其處居廬交集，崖角俱插小雙旗，乃把事之家也。院北半里，有澗自西山峽中下，有木樑跨其上。度橋，西北陟嶺，為忠甸大道；由橋南溯溪西上嶺者，即解脫林道。乃由橋南西向躡嶺，嶺甚峻，二里稍夷，折入南峽，半里，則寺依西山上，其門東向，前分一支為案，即解脫林今福國寺也。寺南岡上，有別墅一區，近附寺後，木公憩止其間。通事引余至其門，有大把事二人來揖，俱姓和。一主文，嘗入都上疏，曾見陳芝台者；一主武，其體干甚長壯而面黑，真猛士也。介余入。木公出二門，迎入其內室，交揖而致殷勤焉。布席地平板上，主人坐在平板下，其中極重禮也。敘談久之，茶三易，余乃起，送出外廳事門，令通事引入解脫林，寓藏經閣之右廂。寺僧之住持佛教寺院的主持僧者為滇人，頗能體主人意款客焉。