jǐ mǎo gōng yuán nián zhēng yuè chū yī rì zài jī shān shī zi lín shēn yě jìng shì. shì zǎo tiān qì chéng chè, xù rì dāng qián. yú píng míng qǐ, lǐ fú ér fàn, nǎi shàng yǐn kōng lán zōng èr jìng shì. yòu guò yě yú jìng shì, yě yú yǐ xià lán zōng chù. suì cóng shàng jìng píng xíng ér xī, rù niàn fó táng, shì wèi bái yún shī chán qī zhī suǒ, shī lín kāi chuàng shǒu chù yě. xiān shì yǒu dà lì shī zhě, kǔ xíng qīng xiū, yǔ lán zōng xiān jié jìng qí xià, hòu bái yún jié cǐ lú yǔ zhī tóng qī, nǎi shī lín zuì zhōng, yì zuì gāo chù. qí dì chū wú quán, yǐ dì gāo bù néng kū mù bǎ shù mù pōu kāi wā kōng yǐ yǐn. èr shī jī xíng tōng shén, hū yī rì, bái yún cóng kān hòu lóng jí zhōng chuí jiān, chán kāi záo shí dé quán.
己卯(公元1639年)正月初一日在雞山獅子林莘野靜室。是早天氣澄澈,旭日當前。余平明起,禮佛而飯,乃上隱空、蘭宗二靜室。又過野愚靜室,野愚已下蘭宗處。遂從上徑平行而西,入念佛堂,是為白雲師禪棲之所,獅林開創首處也。先是有大力師者,苦行清修,與蘭宗先結靜其下,後白雲結此廬與之同棲,乃獅林最中,亦最高處。其地初無泉,以地高不能刳木kū把樹木剖開挖空以引。二師積行通神,忽一日,白雲從龕後龍脊中垂間,劖chán開鑿石得泉。
qí shì shén yì, ér mò zhī chuán. yú rù kān, jiàn shí jí zhōng zhì wèi yá, yá zuǒ yǒu xué yī kān, gāo èr chǐ, shēn guǎng yì rú zhī. xué wài shí dǎo chuí rú yán, quán cóng yán nèi xún yán xià zhù, yán nèi xué dǐng zhōng kōng, ér shuǐ bù cóng kōng chù yì, yán wài yá shí qiào xuē, ér shuǐ bù cóng xuē chù zhuì, dào zhù yú yán, rú guàn zhū chuí yù. xué dǐ huì fāng chí yī hán, páng jiē chāng pú róng róng, bái yún zhé méi huā jìn qí jiān, qīng lěng yìng rén xīn mù. yú pān yá dé zhī yǐ wèi qí, yīn xún cǐ lóng jí zhōng chuí, fēi bǐ liǎng yè, hé yǐ quán cóng qí lóng qǐ chù pò shí ér chū? bái yún yán: xī nián wān shí dé zhī, zhì jīn bù jué. yú yì qí zhī. hòu yù lán zōng, shǐ zhēng xún wèn qí xiáng. nǎi zhī tiān shén gōng yǎng zhī shì, fú wú kuáng yǔ, ér xī zhī suǒ chēng zhuō xī hǔ pǎo, yú cǐ dé qí zhēng yǐ. kān qián biān bǎi wèi lán, rōng cuì huán rào, ruò duǎn píng huí hé. jiē qián xiù dūn cǎo, gāo yuán rú dié, jiā fū liǎng jiǎo jiāo dié ér zuò, fó jiào chán zuò fǎ qí shàng, pú tuán zuò chán, guì bài suǒ yòng diàn zi jǐn yīn jiē bù rú yě.
其事甚異,而莫之傳。余入龕,見石脊中峙為崖,崖左有穴一龕,高二尺,深廣亦如之。穴外石倒垂如檐,泉從檐內循檐下注,檐內穴頂中空,而水不從空處溢,檐外崖石峭削,而水不從削處墜,倒注於檐,如貫珠垂玉。穴底匯方池一函,旁皆菖蒲茸茸,白雲折梅花浸其間,清冷映人心目。余攀崖得之以為奇,因詢此龍脊中垂,非比兩腋,何以泉從其隆起處破石而出?白雲言:「昔年剜石得之,至今不絕。」余益奇之。後遇蘭宗,始徵詢問其詳。乃知天神供養之事,佛無誑語,而昔之所稱卓錫、虎跑,於此得其征矣。龕前編柏為欄,茸翠環繞,若短屏回合。階前繡墩草,高圓如疊,跏膚jiāfū兩腳交迭而坐,佛教禪坐法其上,蒲團坐禪,跪拜所用墊子錦茵皆不如也。
kān shén ài, qián jié sōng péng. fāng gòng fó lǐ chàn fó jiā lǐ bài chàn huǐ zuì zī de yí shì. bái yún yíng yú chá diǎn, qiě zhǐ yú yuē: cǐ xī shàng yǒu èr jìng shì kě yú, qǐ shǎo yán qì, dāng yuè pēng zhǔ shān shū yǐ dài yě. yú cóng zhī. xī guò zhú jiān. jiàn èr sēng zuò mù gēn pù bèi, yī yǐn yú xī rù yī shì. qí shì sān yíng, nǎi xīn pì zhě, qián zhòu shí wèi tái, shì shén kāi zhěng, shì zhī xuān jǐ, wú bù jīng jié, fú kān huā gōng, jiē jí jīng yán, ér bù jiàn jìng zhǔ. xún zhī, yuē: bái yún kān lǐ chàn sī gǔ zhě shì. yú wèi cǐ sēng shén pǔ, hé yǐ yǒu cǐ?
龕甚隘,前結松棚。方供佛禮懺佛家禮拜懺悔罪孳的儀式。白雲迎余茶點,且指余曰:「此西尚有二靜室可娛,乞少延憩,當瀹yuè烹煮山蔬以待也。」余從之。西過竹間。見二僧坐木根曝背,一引余西入一室。其室三楹,乃新辟者,前甃石為台,勢甚開整,室之軒幾,無不精潔,佛龕花供,皆極精嚴,而不見靜主。詢之,曰:「白雲龕禮懺司鼓者是。」余謂此僧甚朴,何以有此?
nǎi cóng qí cè yòu shàng yī kān, é yuē biāo yuè, ér mén yì jiōng guān mén. nǎi fǎn guò bái yún ér fàn. shǐ zhī qí xī zhī jīng lú, jí xī tán tǐ jí shī suǒ jié, ér sī gǔ sēng nǎi qí shǒu zhě. fàn hòu, yòu cóng niàn fó táng dōng shàng, niè èr kān. qí yī zuì gāo, jǐ jí lǐng jí, dàn qí hòu chún yá wú lù, qí qián zé xuán yá céng dié, lù wǎn zhuǎn xún zhī, jiù yá chéng tái, yǐ shù wèi dèng, shān guāng xuán rào, zhēn rú niè jiù lǐng ér shàng yě. kān qián yī tū shí dāng zhōng, yì huán yǐ wèi tái, qí kān é yuē xuě wū, wèi chéng hái bǐ, hào èr yóu, kūn míng rén, yǒu cái yì. ér mén yì jiōng. gài jiē bái yún lǐ chàn zhū jìng lǚ yě.
乃從其側又上一龕,額曰「標月」,而門亦扃jiōng關門。乃返過白雲而飯。始知其西之精廬,即悉檀體極師所結,而司鼓僧乃其守者。飯後,又從念佛堂東上,躡二龕。其一最高,幾及嶺脊,但其後純崖無路,其前則旋『崖層疊,路宛轉循之,就崖成台,倚樹為磴,山光懸繞,真如躡鷲嶺而上也。龕前一突石當中,亦環倚為台,其龕額曰「雪屋」,為程還筆,號二游,昆明人,有才藝。而門亦扃。蓋皆白雲禮懺諸靜侶也。
yòu dōng shāo xià, zài rù yě yú shì, yóu wèi fǎn, yīn xún qí dōng pān dōng xiá. qí xiá zì dǐng xià zhuì, ruò yǔ jiǔ zhòng yá wèi fēn qiàn zhě. dǐng shàng wēi yán dié dié, xiá dōng gèn yán yī zhī, nán xiàng ér xià, jí xī tán sì suǒ yǐ zhī zhī yě. qí dōng jí jiǔ zhòng yá jìng shì, ér gé cǐ fēng xiá, zhàng bù kě jiàn. yú xī zì yī nà xuān dēng dǐng, cóng qí dōng pān yán xì zhí shàng, wéi cǐ wèi jí jīng xíng, nǎi pān xiǎn zhì zhī.
又東稍下,再入野愚室,猶未返,因循其東攀東峽。其峽自頂下墜,若與九重崖為分塹者。頂上危岩疊疊,峽東亘岩一支,南向而下,即悉檀寺所倚之支也。其東即九重崖靜室,而隔此峰峽,障不可見。余昔自一衲軒登頂,從其東攀岩隙直上,惟此未及經行,乃攀險陟之。
lù jiàn qióng, dǐ xiá zhōng, zé dōng fēng shí bì jùn jué, xiá xià kuì hè bēng xuán, jì qí lù, shàng zài qí xià shén shēn. nǎi fǎn cóng lái jìng, guò lián quán cuì bì xià, zài rù lán zōng lú. zhī lán zōng yǔ yě yú jù zài xuán míng jīng shè, wǎng cóng zhī. xuán míng zhě, jì guāng zhī yì sūn yě. qí lú xīn jié, yǔ lán zōng jìng shì dōng xī xiāng wàng, zài niàn fó táng zhī xià, shēn yě shān lóu zhī shàng. yú xiān lǚ guò qí páng, cuì yú yǎn yìng, jù bù néng jué jīn cóng lán zōng zhī tú zhǐ diǎn dé zhī, zé xiǎo gé shū líng, yún míng xuě lǎng, zhì jí qīng yǎ.
路漸窮,抵峽中,則東峰石壁峻絕,峽下聵壑崩懸,計其路,尚在其下甚深。乃返從來徑,過簾泉翠壁下,再入蘭宗廬。知蘭宗與野愚俱在玄明精舍,往從之。玄明者,寂光之裔孫也。其廬新結,與蘭宗靜室東西相望,在念佛堂之下,莘野山樓之上。余先屢過其旁,翠余罨映,俱不能覺;今從蘭宗之徒指點得之,則小閣疏欞,雲明雪朗,致極清雅。
gé míng yǔ huā, wèi yě yú bǐ. zhū jìng lǚ fāng zuò xiào qí zhōng, yú zhì, gòng wèi qīng tán yuè míng zhǔ chá. rì jì zè tài yáng piān xī, yě yú bèi nǎi shàng tàn bái yún, yú nǎi xià qì shēn yě lóu. bó mù, lán zōng fù lái, yǔ tán shān zhōng zhū lán ruò sì miào de lìng yī chēng wèi yuán qǐ, bìng gǔ dé fó jiào tú duì xiān bèi de zūn chēng yí jī, rì mù bù néng jìng.
閣名雨花,為野愚筆。諸靜侶方坐嘯其中,余至,共為清談瀹茗煮茶。日既昃zè太陽偏西,野愚輩乃上探白雲,余乃下憩莘野樓。薄暮,蘭宗復來,與談山中諸蘭若寺廟的另一稱謂緣起,並古德佛教徒對先輩的尊稱遺蹟,日暮不能竟。
chū èr rì fàn yú shēn yě, jí zài guò lán zōng, yù jìng suǒ zhēng, ér lán zōng bù zài. ài xuán míng yǔ huā gé jīng jié, zài guò zhī, réng yuè míng jù tán. suì fú qióng zhàng xī yī lǐ, guò wàng tái lǐng. cǐ lǐng zài shī lín zhī xī, gài yǔ zhān tán lǐng wèi jiè zhě, yì zì lǐng jí nán xiàng ér xià, jí dà jué sì suǒ yǐ zhī gāng yě, zì shī bēi xī zhì qí lǐng, jí kě wàng jiàn jué dǐng xī xuán, gù yǐ wàng míng. yǔ qí xī yī lǐng, yòu jiā hè wèi wù, zhū jìng shì yuán zhī, céng lèi ér xià, shì wèi xuán zhān tán lǐng. xiān shì jī shān jìng shì, zhǐ fēn sān chù, zhōng wèi shī zi lín, xī wèi luó hàn bì, dōng wèi jiǔ zhòng yá, ér shì lǐng zài shī lín luó hàn bì zhī jiān, xià jìn yú jì guāng, gù jì guāng zhū yì, yòu kāi jiàn zhū lú, suì jì sān ér wèi sì yān. gài qí zhū lú zài xiá jiān, dōng wèi wàng tái lǐng, xī wèi zhān tán lǐng, cǐ lǐng yòu yǔ luó hàn bì wèi jiè zhě, yòu zì lǐng jí nán xiàng ér xià, jí jì guāng sì suǒ yǐ zhī zhī yě, shì wèi zhōng zhī. gài luó hàn bì zhī dōng, huí yá zì lǐng jí fēn tuí nán xià, jì jié jì guāng, yóu qí qián yòu nán dù dōng zhuǎn, wèi guān yīn gé xī yīn xuān, zhì wèi pù bù dōng lǐng, yú shì yòu dù jí ér nán, wèi mù ní ān, yòu qián tū wèi zhōng lǐng, ruò jiàn biāo yú zhōng, ér dà shì gé yǐ qí duān, lóng tán pù bù èr shuǐ qí xià, yī shān zhī mài luò, jiē yǐ zī wèi wǎn gǔ kòng è lù kǒu yún.
初二日飯於莘野,即再過蘭宗,欲竟所徵,而蘭宗不在。愛玄明雨花閣精潔,再過之,仍瀹茗劇談。遂扶筇杖西一里,過望台嶺。此嶺在獅林之西,蓋與旃檀嶺為界者,亦自嶺脊南向而下,即大覺寺所倚之岡也,自獅杯西陟其嶺,即可望見絕頂西懸,故以「望」名。與其西一嶺,又夾壑為塢,諸靜室緣之,層累而下,是為旋旃檀嶺。先是雞山靜室,只分三處,中為獅子林,西為羅漢壁,東為九重崖,而是嶺在獅林、羅漢壁之間,下近於寂光,故寂光諸裔,又開建諸廬,遂繼三而為四焉。蓋其諸廬在峽間,東為望台嶺,西為旃檀嶺,此嶺又與羅漢壁為界者,又自嶺脊南向而下,即寂光寺所倚之支也,是為中支。蓋羅漢壁之東,回崖自嶺脊分隤南下,既結寂光,由其前又南度東轉,為觀音閣、息陰軒,峙為瀑布東嶺,於是又度脊而南,為牟尼庵,又前突為中嶺,若建標於中,而大士閣倚其端,龍潭、瀑布二水****其下,一山之脈絡,皆以茲為綰轂wǎngǔ控扼路口雲。
yú wàng tái lǐng xī sān lǐ, yóu zhū lú shàng pán hè ér xī sān lǐ, yòu pán lǐng ér nán běi zhuǎn yī lǐ, běi yá jiē chā tiān pán yún, rú liè xiá xiāo, ér xī jiē suǒ wèi luó hàn bì yě. dōng zì zhān tán lǐng, xī zhì yǎng gāo tíng xiá, dào chā yú zhòng hè zhī shàng, dāng qí dōng chuí zhī zhě zhé dié zhě, huàn kōng shī jié lú chù yě.
逾望台嶺西三里,由諸廬上盤壑而西三里,又盤嶺而南北轉一里,北崖皆插天盤雲,如列霞綃,而西皆所謂羅漢壁也。東自旃檀嶺,西至仰高亭峽,倒插於眾壑之上,當其東垂之褶zhě摺疊者,幻空師結廬處也。
zhēn wǔ gé yǐ bì zú, qí xià qū jìng zòng héng, shí jí céng dié, shī yīn fēn qìng wèi lí, diǎn shí wèi tái, jiù gé ér qì yān.
真武閣倚壁足,其下曲徑縱橫,石級層疊,師因分箐為籬,點石為台,就閣而憩焉。
qí xià zhū tú pì wèi cóng lín, jīn míng bì yún zhě yě. yú qián yǐ fǎng huàn kōng fǎn, yì gé jiān yǒu chén jùn hóu tiān gōng shī wèi lù, yīn zài guò lù zhī. shī fù kuǎn tán shén jiǔ, chū guǒ xiǎng zhī tà jiān. gé liǎng páng jù yǒu jìng shì páng tōng, jiē qí tú suǒ jū, ér wú lù dá xī lái sì, bì réng xià bì yún. yóu shān mén xī pán yá pō, yòu yī lǐ bàn, běi shàng bàn lǐ, dǐ bì zú, zé shǎn xī sēng míng kōng suǒ jié ān yě, jīn míng xī lái sì.
其下諸徒闢為叢林,今名碧雲者也。余前已訪幻空返,憶閣間有陳郡侯天工詩未錄,因再過錄之。師復款談甚久,出果餉之榻間。閣兩旁俱有靜室旁通,皆其徒所居,而無路達西來寺,必仍下碧雲。由山門西盤崖坡,又一里半,北上半里,抵壁足,則陝西僧明空所結庵也,今名西來寺。
běi jīng shǎn xī hé nán sān sēng, jù yǐ dì míng, jīn jīng shǎn zhī míng jǐ bìng zhòng.
北京、陝西、河南三僧,俱以地名,今京、陝之名幾並重。
yǐ yú pǐn zhī, míng kōng yóu sú sēng yě.
以余品之,明空猶俗僧也。
qí míng zhī zhòng, yǐ zhāng dài xún fèng hé tóng xiāng, mìng qí zhù chí jué dǐng jiā yè diàn, ér mù fǔ yòu yǐ zhōng hé shān tóng diàn yí ér bì zhī, gù shēng yù hè rán. rán zài dǐng ér yǔ hé nán sēng bù xié, zài xī lái ér wéi zhī kuǎn jiē cháo shān nán fù, qí shí jiàn yóu shì bì yún zhū tú liú děng, bù kě wàng huàn kōng hòu chén yě. rán qí sì hòu yǐ jué bì, yún mù xiá biāo bǐ yù gāo yuǎn, píng yōng tiān jì, wēi qiào dà guān, cǐ wèi dì yī. sì xī yǒu wàn fú gé, shí bì xià yǒu quán yī fāng, qiàn yá yǐ bì, shēn sì wǔ chǐ, kuò rú zhī, zhū shuǐ zhōng hán, bù yíng bù hé. wàn fēng zhī shàng, chún shí zhī jiān, huì cǐ yī mài, gù qí, dàn bù néng rú bái yún kān zhī yǒu gǎn ér chū, chuí kōng ér xià, wèi shén yì ěr. guān qí shuǐ sè, bù shèn chéng chè, sì zhōng suǒ cān, jù yáo yǐn zhī xī xiá zhī shàng, gù zhī qí yì bù rú bái yún yě. sì dōng yǒu sān kōng jìng shì, yì yǐ jué bì. sān kōng yǔ míng kōng jù shǎn rén, wèi shī xiōng dì, rán sān kōng pō chāo tuō yǒu dào qì, liú yú fàn qí lú, yǐ xià wǔ yǐ. zì xī lái sì dōng zhì cǐ, shí bì yóu sǒng qiào, sì páng yá bèng chéng dòng, qí zhōng kōng tóng, sēng xī yǐ yóu qí tián zhù qí zhōng, bù kě lán rù, shēn wèi chàng hèn. yòu yǒu xiá zì dǐng pōu wā ér xià, ruò yún mén jiàn bì, qiàn xì yú zhōng, yì wèi wěi guān. sēng qǔ xīn yú dǐng, jù zì cǐ xì tóu yá xià, liú wèi jié jìng, bù néng jí wèi shèng gài yě.
其名之重,以張代巡鳳翮同鄉,命其住持絕頂迦葉殿,而沐府又以中和山銅殿移而畀之,故聲譽赫然。然在頂而與河南僧不協,在西來而惟知款接朝山男婦,其識見猶是碧雲諸徒流等,不可望幻空後塵也。然其寺後倚絕壁,雲幕霞標比喻高遠,屏擁天際,巍峭大觀,此為第一。寺西有萬佛閣,石壁下有泉一方,嵌崖倚壁,深四五尺,闊如之,瀦水中涵,不盈不涸。萬峰之上,純石之間,匯此一脈,固奇,但不能如白雲龕之有感而出,垂空而下,為神異耳。觀其水色,不甚澄澈,寺中所餐,俱遙引之西峽之上,固知其益不如白雲也。寺東有三空靜室,亦倚絕壁。三空與明空俱陝人,為師兄弟,然三空頗超脫有道氣,留余飯其廬,已下午矣。自西來寺東至此,石壁尤竦峭,寺旁崖迸成洞,其中崆峒,僧悉以游騎填駐其中,不可攔入,深為悵恨。又有峽自頂剖窪而下,若雲門劍壁,嵌隙於中,亦為偉觀。僧取薪於頂,俱自此隙投崖下,留為捷徑,不能藉為勝概也。
jì fàn, fù zì sì xī xún yá ér qù, èr lǐ, yá jǐn ér wèi xiá, jí yǎng gāo tíng zhī shàng yě. xiān shì yú yóu jué dǐng jīng cǐ xià, suì cóng dà dào rù jiā yè sì, bù jí cóng páng qí dōng qū luó hàn bì, rán zì jiā yè sì huí tiào yá duān, yī jìng rú xiàn hén, zhòng dòu rú yún gài, xīn shén yì zhī, gù bù dàn qí wǎn, yǐ bǔ suǒ wèi jìng. rán qí shàng yá shí suī fēi qiàn kōng xuán, jiē rú huá shǒu zhī lèi, wú kě shēn rù zhě. nǎi fǎn, cóng xī lái bì yún èr sì qián, dōng guò zhān tán, réng rù shī lín, zhì bái yún kān xià, xún xuán míng jīng shè. wù rù qí páng, yòu dé yī kān, zé cuì yuè shī zhī lú yě.
既飯,復自寺西循崖而去,二里,崖盡而為峽,即仰高亭之上也。先是余由絕頂經此下,遂從大道入迦葉寺,不及從旁岐東趨羅漢壁,然自迦葉寺回眺崖端,一徑如線痕,眾竇如雲蓋,心甚異之,故不憚其晚,以補所未竟。然其上崖石雖飛嵌空懸,皆如華首之類,無可深入者。乃返,從西來、碧雲二寺前,東過旃檀,仍入獅林,至白雲龕下,尋玄明精舍。誤入其旁,又得一龕,則翠月師之廬也。
xī tán fǎ juàn.
悉檀法眷。
qián huán shū zhú, yòu jié sōng gài wèi tíng, yì xiāo yǎ yǒu zhì, nǎi shǎo qì zhī. suì hái sù shēn yě lóu, yǐ mù yǐ.
前環疏竹,右結松蓋為亭,亦蕭雅有致,乃少憩之。遂還宿莘野樓,已暮矣。
chū sān rì chén qǐ, fàn. hé xíng lǐ jiāng xià xī tán, lán zōng lái yāo, yù jìng shān zhōng wèi jìng zhī zhǐ, yú nǎi guò qí lú, wèi jù hé jù cān, biàn zhēng shān zhōng gù jī.
初三日晨起,飯。荷行李將下悉檀,蘭宗來邀,欲竟山中未竟之旨,余乃過其廬,為具盒具餐,遍征山中故跡。
jì wǔ, yǒu niàn chéng shī zào qí lú, yì yù yāo guò yī fàn. lán zōng nǎi chuò suǒ chuī, tóng yú guò niàn chéng. lù jīng zhū lián cuì bì xià, fù xǐ yǐ jiǔ zhī. gài lán zōng suǒ jié lú zhī dōng, yǒu shí yá bàng xiá ér qǐ, gāo shù shí zhàng, qí xià qiàn bì ér rù, shuǐ zì yá wài fēi xuán, chuí kōng sǎ bì, lì luàn zòng héng, jiē rú míng zhū guàn suǒ. yú yīn pái lián rù qiàn bì zhōng, wài wàng lán zōng zhū rén, rú gé wù qiān xiāo, qí qián shù yǐng huā zhī, jù fēi hún zhuó pò, jí yǎn fù gài yìng zhī miào.
既午,有念誠師造其廬,亦欲邀過一飯。蘭宗乃輟所炊,同餘過念誠。路經珠簾翠壁下,復徙倚久之。蓋蘭宗所結廬之東,有石崖傍峽而起,高數十丈,其下嵌壁而入,水自崖外飛懸,垂空灑壁,歷亂縱橫,皆如明珠貫索。余因排簾入嵌壁中,外望蘭宗諸人,如隔霧牽綃,其前樹影花枝,俱飛魂濯zhuó魄,極罨yǎn覆蓋映之妙。
yá zhī xī pàn, yǒu lǜ tái shàng yì, ruò xuàn cǎi pù róng, cuì sè yù dī, cǐ yòu huà gōng zhī diǎn rǎn, fēi shí fēi lán shān lín zhōng de wù qì, lìng chéng huàn xiāng zhě yě. yá páng shān mù hé dá, qióng zhī yáo gàn, lián wò chéng yīn, zá huā chéng cǎi. lán zōng zhǐ yī mù yuē: cǐ biǎn shù, céng tā jiàn hū? gài gǔ mù yī zhū, zì gēn héng wò zhàng yú, shǐ zhí sǒng ér qǐ, héng wò chù bù yuán ér biǎn, ruò cè shí yǎn lù páng, gāo sān chǐ, ér hòu bù jí chǐ, yú chū yí yǐ wèi shí yě, zhì shì xún shì qí duān, nǎi xìn yǐ wèi shù. gài shí jiè cǎo wèi sè, mù jiè shí wèi xíng, jiē fēi gù zhì yǐ.
崖之西畔,有綠苔上翳,若絢彩鋪絨,翠色慾滴,此又化工之點染,非石非嵐lán山林中的霧氣,另成幻相者也。崖旁山木合沓,瓊枝瑤干,連幄成陰,雜花成彩。蘭宗指一木曰:「此扁樹,曾他見乎?」蓋古木一株,自根橫臥丈余,始直聳而起,橫臥處不圓而扁,若側石偃路旁,高三尺,而厚不及尺,余初疑以為石也,至是循視其端,乃信以為樹。蓋石借草為色,木借石為形,皆非故質矣。
dōng bàn lǐ, fàn yú niàn chéng lú.
東半里,飯於念誠廬。
bié lán zōng, nán xiàng xià zhī zì qū, bàn lǐ, yòu rù yì xuān lú. yì xuān, dà jué zhī pài, xīn gòu jìng shì yú cǐ, nǎi shī lín zhī dōng nán jí chù yě. qí shàng wèi niàn chéng lú, zuì shàng wèi dà jìng shì, jí yě yú suǒ qī, shì wèi dōng zhī. shēn yě lóu wèi xī nán jí chù, qí shàng wèi xuán míng jīng shè, zuì shàng wèi tǐ jí suǒ gòu xīn lú, shì wèi xī zhī. ér zhū lián zhī yá, dāng xiá zhī zhōng, bàng xiá zhě wèi lán zōng lú, qí shàng wèi yǐn kōng lú, zuì shàng wèi niàn fó táng, jí bái yún shī zhī lú yě, shì wèi zhōng zhī.
別蘭宗,南向下之字曲,半里,又入義軒廬。義軒,大覺之派,新構靜室於此,乃獅林之東南極處也。其上為念誠廬,最上為大靜室,即野愚所棲,是為東支。莘野樓為西南極處,其上為玄明精舍,最上為體極所構新廬,是為西支。而珠簾之崖,當峽之中,傍峽者為蘭宗廬,其上為隱空廬,最上為念佛堂,即白雲師之廬也,是為中支。
qí jiān jìng zhuǎn yá fēn, zhuì yī shì jí yǒu yī shì zhī miào, qí pán xuán huí jié, gè gè chéng jìng, zhèng rú jù lián yī duǒ, bàn fēn qiān piàn, ér piàn piàn zì chéng yī jiè, gè wú qiàn quē yě.
其間徑轉崖分,綴一室即有一室之妙,其盤旋迴結,各各成境,正如巨蓮一朵,瓣分千片,而片片自成一界,各無欠缺也。
cóng yì xuān lú yòu nán xiàng zhī zì xià, yī lǐ yú, guò tiān xiāng jìng shì. tiān xiāng, huàn zhù ān sēng yě, qí nián jiǔ shí, yú chū shàng mì shēn yě lú, shǒu guò cǐ wèn dào zhě. yòu nán yī lǐ, guò huàn zhù ān, qí xī jí lán tuó sì yě, fēn lǒng duì héng, shī lín zhī shuǐ, jiè yú zuǒ yòu, ér hé yú qí xià yān. yòu nán xià yī lǐ yú, èr shuǐ shǐ hé, dù zhī jí wèi dà chéng ān.
從義軒廬又南向「之」字下,一里余,過天香靜室。天香,幻住庵僧也,其年九十,余初上覓莘野廬,首過此問道者。又南一里,過幻住庵,其西即蘭陀寺也,分隴對衡,獅林之水,界於左右,而合於其下焉。又南下一里余,二水始合,渡之即為大乘庵。
yóu jiàn nán dōng xiàng xún zhī, bàn lǐ, shuǐ zhé ér nán, fù yú jiàn dōng nán xià, yī lǐ, guò wú wǒ wú xī èr ān.
由澗南東向循之,半里,水折而南,復逾澗東南下,一里,過無我、無息二庵。
qí xià jí wèi xiǎo lóng tán wǔ huā ān, yǐ zài xī tán sì yòu kuò zhī wài, ér gāng lǒng jiān gé. fù yú jiàn nán guò yíng xiáng sì, nǎi dōng xiàng suí jiàn xíng, yī lǐ, dǐ sì xī hǔ shā, jí qián àn zhōng mō suǒ chù yě.
其下即為小龍潭、五花庵,已在悉檀寺右廓之外,而岡隴間隔。復逾澗南過迎祥寺,乃東向隨澗行,一里,抵寺西虎砂,即前暗中摸索處也。
qí zhī zì lán tuó nán lái, zhì yíng xiáng zhuǎn ér dōng, héng gèn yú xī tán sì zhī qián, dōng jiē nèi tū lóng shā dōu hēi lóng tán yú nèi, wèi xī tán dì yī zhòng àn. qí nèi zé zhàng shī lín zhī shuǐ, dōng xiàng lóng tán qí wài zé jiè zhān tán zhī shuǐ, hé yú lóng tán xià liú, ér mài suì zhǐ yú cǐ yān. yú shì yòu běi yú jiàn bàn lǐ, rù xī tán sì, yǔ hóng biàn zhū shàng rén xiāng jiàn, ruò bīng zhōu gù xiāng yān. qián tóng shēn yě nǎi wēng yóu sì rù shī lín, sì qián xìng huā chū fàng, gè zhé yī zhī xié zhī shàng jì xià, zé sì qián táo yì bīn fēn, qián zhī xìng sè yù qiǎn ér fán, hòu zhī táo yè gēng xīn ér yàn, wǔ rì zhī jiān, fāng fēi nǎi ěr. dǔ chūn sè zhī lái tiān dì, yì gǎn fú yún zhī biàn gǔ jīn yě.
其支自蘭陀南來,至迎祥轉而東,橫亘於悉檀寺之前,東接內突龍砂兜黑龍潭於內,為悉檀第一重案。其內則障獅林之水,東向龍潭;其外則界旃檀之水,合於龍潭下流,而脈遂止於此焉。於是又北逾澗半里,入悉檀寺,與弘辨諸上人相見,若并州故鄉焉。前同莘野乃翁由寺入獅林,寺前杏花初放,各折一枝攜之上;既下,則寺前桃亦繽紛,前之杏色愈淺而繁,後之桃靨更新而艷,五日之間,芳菲乃爾。睹春色之來天地,益感浮雲之變古今也。
chū sì rì fàn yú xī tán, jí xié zhàng xī guò yíng xiáng shí zhōng èr sì. gòng èr lǐ, yú shí zhōng xī zhú zhī qián, yú jiàn ér nán, jí qián shān suǒ lái dà dào yě.
初四日飯於悉檀,即攜杖西過迎祥、石鐘二寺。共二里,於石鐘、西竺之前,逾澗而南,即前山所來大道也。
yú qián zì bào ēn sì hòu dù xī fēn dào, wù xún lóng tán xī ér shàng, bù jí guò dà shì gé chū cǐ, ér xíng lǐ cóng cǐ lái. gù pū yán dà shì gé hòu yǒu pù shén qí, cóng cǐ xià bù yuǎn, cóng zhī, jí yú jí. jí shén xiá ér píng, jí nán jí pù bù suǒ xià zhī xiá, jí běi jí shí qiáo suǒ xià zhī jiàn, jí xī zì xī yīn xuān lái, guò cǐ nán tū ér wèi mù ní ān, jǐn yú dà shì gé zhě yě. jí nán dà lù cóng dōng nán xún lǐng, guān pù tíng yǐ zhī. pù bù cóng xī nán tòu xiá, yù lóng gé kuà zhī. yóu guān pù tíng duì yá kàn pù bù cóng yù lóng gé xià tuí jiàng, zhuì yá xuán liàn, shēn bǎi yú zhàng, zhí zhù xiá dǐ, xiá bī qìng shēn, fǔ shì bù néng jí qí lù. rán jù tíng fǔ yǎng, jué dǐng fú lán, zhōng xuán jiǔ tiān, jué yá tuí xuě, xià qiàn jiǔ dì, jiān zhī jì sè chéng yìng, huā guāng fú dòng, jué cǐ shēn fēi fù rén jiān, tiān tāi shí liáng, shù jǐ yòu xiàng tán huā tíng shàng lái yě. shí yú shén fēi yù lóng gé, suì bù jí nán xià wèn dà shì gé zhī shèng, yú shì réng fǎn jí, nán xún xiá duān gòng yī lǐ, zhì pù bù zhī shàng, dēng yù lóng. qí gé kuà pù bù shàng liú, dāng liǎng shān xiá kǒu, nǎi xī zhī yǔ zhōng zhī èr dà jù còu pāi chù, shuǐ zì luó hàn huá yán lái, zhì cǐ tuí kōng xià dǎo. cǐ yī gé zhèng rú shí liáng zhī héng cuì, què qiáo zhī fēi kōng, xī wú jū rén, dàn jué dá rán yǒu huā luò shuǐ liú zhī xiǎng.
余前自報恩寺後渡溪分道,誤循龍潭溪而上,不及過大士閣出此,而行李從此來。顧仆言大士閣後有瀑甚奇,從此下不遠,從之,即逾脊。脊甚狹而平,脊南即瀑布所下之峽,脊北即石橋所下之澗,脊西自息陰軒來,過此南突而為牟尼庵,盡於大士閣者也。脊南大路從東南循嶺,觀瀑亭倚之。瀑布從西南透峽,玉龍閣跨之。由觀瀑亭對崖瞰瀑布從玉龍閣下隤降,墜崖懸練,深百餘丈,直注峽底,峽逼箐深,俯視不能及其麓。然踞亭俯仰,絕頂浮嵐,中懸九天,絕崖隤雪,下嵌九地,兼之霽色澄映,花光浮動,覺此身非復人間,天台石樑,庶幾又向曇花亭上來也。時余神飛玉龍閣,遂不及南下問大士閣之勝,於是仍返脊,南循峽端共一里,陟瀑布之上,登玉龍。其閣跨瀑布上流,當兩山峽口,乃西支與中支二大距湊拍處,水自羅漢華嚴來,至此隤空下搗。此一閣正如石樑之橫翠,鵲橋之飛空,惜無居人,但覺沓然有花落水流之想。
gé wèi yáng lěng rán shī kǒng suǒ tí, yǔ guān pù tíng jù wèi jiǎng bīn chuān ěr dì suǒ jiàn.
閣為揚冷然師孔所題,與觀瀑亭俱為蔣賓川爾弟所建。
yǒu yī bēi wò lóu bǎn, yǎn wò dào jù ér lù zhī.
有一碑臥樓板,偃yǎn臥倒踞而錄之。
suì yán zhōng zhī yī lǐ, xī shàng xī yīn xuān. cóng qí zuǒ běi yú jiàn, yòu běi bàn lǐ, rù dà jué sì, kòu biàn zhōu lǎo shī. shī wèi wú xīn fǎ sì, jīn nián jiè qī shí, chǐ dé liǎng gāo, wèi shān zhōng zhī qí sù nián gāo ér yǒu dào dé xué wèn de rén.
遂沿中支一里,西上息陰軒。從其左北逾澗,又北半里,入大覺寺,叩遍周老師。師為無心法嗣,今年屆七十,齒德兩高,為山中之耆宿qí年高而有道德學問的人。
yú qián yǔ zhī qī yǐ xīn dàn xīn nián wǎng zhù, ér shī lín chí xià, yòu kōng shǒu ér qián, shū jué yàng yàng. shī liú cān yú dōng xuān. xuān zhōng shuǐ yóu tíng zhǎo zhōng shè kōng ér shàng, zhǎo bù dà, zhōng zhì yī shí pén, pén zhōng zhí yī xī guǎn, shuǐ zì guǎn dào téng kōng zhōng, qí gāo jiāng sān zhàng, yù hén yī lǚ, zì xià shàng pēn, suí fēng fēi sǎ, sàn zuò kōng huā. qián guān zhī shén qí, jí yí suī guǎn zhí zhǎo zhōng, bì yǔ zhǎo shuǐ wú shè, kuàng jì néng dào shè sān zhàng, hé yǐ bù chū sān zhàng wài? cǐ bì bié yǒu yī shuǐ, qí gāo yǔ cǐ bìng, bǐ zhī xià, cóng cǐ zhuì, gù cǐ shàng, cóng cǐ zhǐ, qí fú jī dāng zài zhǎo dǐ, fēi zhǎo zhī suǒ néng wèi yě. zhì cǐ wèn zhī, guǒ xuān zuǒ yǒu yá gāo sān zhàng yú, shuǐ cóng yá zhuì, yǐ xī guǎn chéng zhī, chéng chù gāo sān zhàng, gù dào shè ér chū yì rú zhī, guǎn cóng dì zhōng fú xíng shù shí zhàng, shǐ xiàng zhǎo xīn shù qǐ, qí guǎn qì yī sī bù páng xiè, gù jī fā rú cǐ ěr.
余前與之期以新旦新年往祝,而獅林遲下,又空手而前,殊覺怏怏。師留餐於東軒。軒中水由亭沼中射空而上,沼不大,中置一石盆,盆中植一錫管,水自管倒騰空中,其高將三丈,玉痕一縷,自下上噴,隨風飛灑,散作空花。前觀之甚奇,即疑雖管植沼中,必與沼水無涉,況既能倒射三丈,何以不出三丈外?此必別有一水,其高與此並,彼之下,從此墜,故此上,從此止,其伏機當在沼底,非沼之所能為也。至此問之,果軒左有崖高三丈余,水從崖墜,以錫管承之,承處高三丈,故倒射而出亦如之,管從地中伏行數十丈,始向沼心豎起,其管氣一絲不旁泄,故激發如此耳。
yàn dàng xiǎo lóng jiǎo xià, xī yǒu shuāng jiàn quán, qí gāo sān chǐ, dàn bǐ zé zì rán shí qiào, hòu wèi rén zhuó qiào ér shuǐ bù yǒng qǐ. shì qì xiè zhī yàn yě. yú xī hòu huáng shí zhāi yú mò líng, jiàn hóng wǔ mén yī sì hé zhōng, yì yǒu shuǐ shàng shè, zhōng yǒu yī yuán wù rú wán, tiào fú qí shàng, qí gāo zhǐ sān chǐ, yǐ wù sè huáng jūn jí, bù jí xì kān, dāng yì cǐ lèi yě. jì fàn, lù bēi yú xī xuān. xuān zhōng shān chá shèng kāi, yú qián yǐ jiàn zhī, zhì shì zhé yī jì. bié biàn zhōu, xī bàn lǐ, guò yī qiáo, yòu běi shàng pō yī lǐ, rù jì guāng sì.
雁宕小龍湫下,昔有雙劍泉,其高三尺,但彼則自然石竅,後為人斫竅而水不湧起。是氣泄之驗也。余昔候黃石齋於秣陵,見洪武門一肆盒中,亦有水上射,中有一圓物如丸,跳伏其上,其高止三尺,以物色黃君急,不及細勘,當亦此類也。既飯,錄碑於西軒。軒中山茶盛開,余前已見之,至是折一技。別遍周,西半里,過一橋,又北上坡一里,入寂光寺。
sì zhù chí xiān cóng biàn zhōu dōng xuān tóng cān, zhì cǐ wèi fǎn. yú lù bēi wèi jìng, míng sè jiāng hé, xié zhǐ yǐ qìng jǐn, nǎi fǎn xī tán. yòu cóng dà jué dōng yī tàn lóng huá xī zhú èr sì, rì mù bù néng xiáng yě.
寺住持先從遍周東軒同餐,至此未返。余錄碑未竟,瞑色將合,攜紙已罄qìng盡,乃返悉檀。又從大覺東一探龍華、西竺二寺,日暮不能詳也。