jǐ mǎo gōng yuán nián bā yuè chū yī rì yú zì xiǎo là yí dōng xià shān.
己卯(公元1639年)八月初一日余自小臘彝東下山。
là yí zhě, jí shí diān běi sōng zǐ shān běi qǔ zhī mài, qí jí dù dà shí tóu ér běi jiē tiān shēng qiáo, qí dōng chuí zhī lǐng, yǔ kū kē shān dōng xī xiāng jiā. yǒng chāng zhī shuǐ, chū dòng ér nán liú, qí zhōng kāi wù, nán běi zhǎng sì shí lǐ, cǐ qí xī jiè zhī lǐng tóu yě. yǒu dà xiǎo èr là yí zhài, dà là yí zài běi lǐng, xiǎo là yí zài nán lǐng, xiāng qù wǔ lǐ, jiē kū kē zhī shǔ. zì dà shí tóu fēn lǐng wèi jiè, dōng wèi shùn níng, xī wèi yǒng chāng, zhì cǐ yǐ rù shùn níng jiè bā lǐ yǐ. rán yú yì yǒng chāng jiù zhì, kū kē ā sī láng jiē èr shí bā zhài zhī shǔ, jīn xún tǔ rén, yè suī yǒng chāng zhī chǎn, ér dì shí lì shùn níng, qǐ shùn níng shè liú hòu bì zhī yé? yòu yì yī tǒng zhì yǒng chāng zhì èr zhě, jiē wèi yǒng chāng zhī shuǐ dōng rù xiá kǒu, chū kū kē ér dōng xià lán cāng. yú àn yáo guān tú shuō, yǐ yí zhī.
臘彝者,即石甸北松子山北曲之脈,其脊度大石頭而北接天生橋,其東垂之嶺,與枯柯山東西相夾。永昌之水,出洞而南流,其中開塢,南北長四十里,此其西界之嶺頭也。有大小二臘彝寨,大臘彝在北嶺,小臘彝在南嶺,相去五里,皆枯柯之屬。自大石頭分嶺為界,東為順寧,西為永昌,至此已入順寧界八里矣。然余憶《永昌舊志》,枯柯阿思郎皆二十八寨之屬,今詢土人,業雖永昌之產,而地實隸順寧,豈順寧設流後畀之耶?又憶《一統志》、《永昌志》二者,皆謂永昌之水東入峽口,出枯柯而東下瀾滄。余按《姚關圖說》,已疑之。
zhì shì xún zhī tǔ rén, lǎn qí xíng shì, ér hòu zhī cǐ shuǐ rù xiá kǒu shān, tòu tiān shēng qiáo, jí dōng chū ā sī láng, suì nán jīng kū kē qiáo, jiàn xī nán, gòng sì shí lǐ ér xià hā sī ào, jí nán liú shàng wān diān, hé yáo guān shuǐ, yòu nán liú xià wān diān, huì měng duō luó jí měng bō luó hé, ér lù jiāng zhī shuǐ běi zhé ér yíng zhī, hé liú nán qù, cǐ shuō yú biàn fǎng ér dé zhī là yí zhǔ rén yáng xìng zhě, yǔ mù zhī suǒ dǔ, yáo guān tú suǒ yún, jiē hé, nǎi zhī tǒng zhì yǔ jùn zhì zhī suǒ wù bù qiǎn yě. qí liú jí xī nán hé lù jiāng, zé kū kē yī chuān, jiē shǒu wěi huán xiàng yǒng chāng, qí dì běi zhì dōu lǔ ào nán wō, nán zhì hā sī ào, jiē shǔ yǒng wèi shì, qí jiè bù dāng yǐ dà shí tóu lǐng fēn, dāng yǐ kū kē lǐng fēn yě.
至是詢之土人,攬其形勢,而後知此水入峽口山,透天生橋,即東出阿思郎,遂南經枯柯橋,漸西南,共四十里而下哈思坳,即南流上灣甸,合姚關水,又南流下灣甸,會猛多羅即勐波羅河,而潞江之水北折而迎之,合流南去,此說余遍訪而得之臘彝主人楊姓者,與目之所睹,《姚關圖》所云,皆合,乃知《統志》與《郡志》之所誤不淺也。其流即西南合潞江,則枯柯一川,皆首尾環向永昌,其地北至都魯坳南窩,南至哈思坳,皆屬永為是,其界不當以大石頭嶺分,當以枯柯嶺分也。
yóu lǐng tóu dōng nán zhí xià zhě sān lǐ, shǐ wàng jiàn jiāng shuǐ qū zhé, nán liú chuān zhōng.
由嶺頭東南直下者三里,始望見江水曲折,南流川中。
yòu xià sān lǐ, nǎi dǐ jiāng shàng. yǒu tiě suǒ qiáo héng jià jiāng shàng, qí zhì yī rú lóng jiāng qū chǐ, ér jiào zhī xiá qí bàn.
又下三里,乃抵江上。有鐵鎖橋橫架江上,其制一如龍江曲尺,而較之狹其半。
qí shàng fù wū wǔ liù yíng, ér shuǐ shén jí.
其上覆屋五六楹,而水甚急。
tǔ rén yán, qiáo xià jiù yǒu hēi lóng dú shén, jiàn zhě wú bù bì.
土人言,橋下舊有黑龍毒甚,見者無不斃。
yòu wèi jiāng biān è zhàng, xíng zhě bù gǎn zhù zú.
又畏江邊惡瘴,行者不敢佇足。
yún qí nán hā ēn ào gèng è, shì gèng shén yú lù jiāng, qǐ qí xiá bī ér shēn zhuì gù yé?
雲其南哈恩坳更惡,勢更甚於潞江,豈其峽逼而深墜故耶?
qí shuǐ zì ā sī láng dōng xiàng chū shí yá dòng, ér xī nán rù hā sī ào xiá zhōng zhě, jí yǒng chāng xiá kǒu shān rù dòng zhī xià liú yě. àn ā sī láng zài là yí běi èr shí lǐ, qí běi yǒu nán wō dōu lǔ ào, zé cǐ wù jí běi zhī huí huán chù yě. yú lǐng ér běi, qí xià jí wèi cāng jiāng dōng xiàng zhī qū. nǎi zhī luó mín zhī shān, xī nán xià zhě jǐn yú bǐ jià, zhí nán xià zhě jǐn yú xiá kǒu shān, dōng nán xié cāng jiāng ér dōng, wèi dōu lǔ nán wō běi jí, shān cóng qí dōng fù fēn zhī yān.
其水自阿思郎東向出石崖洞,而西南入哈思坳峽中者,即永昌峽口山入洞之下流也。按阿思郎在臘彝北二十里,其北有南窩都魯坳,則此塢極北之迴環處也。逾嶺而北,其下即為滄江東向之曲。乃知羅岷之山,西南下者盡於筆架,直南下者盡於峽口山,東南挾滄江而東,為都魯南窩北脊,山從其東復分支焉。
yī zhī bīn jiāng ér dōng yī zhī zhí nán ér xià, jí kū kē zhī dōng lǐng yě, wèi cǐ zhōng fēn shuǐ zhī jí, yí lǐ yóu wān diān dōu kāng ér nán jiè lán cāng lù jiāng zhī zhōng, wèi mèng dìng mèng gěn zhū yí, ér zhí dǐ jiāo zhǐ zhě yě. qí bīn jiāng dōng qù zhī zhī, yī bāo ér nán, wèi yòu diān, zài bāo ér nán, wèi shùn níng dà hóu jí jīn zhī yún zhōu. yān. shì wù nán běi èr ào běi dōu lǔ, nán hā ēn. xiāng jù sì wǔ shí lǐ, shén xiá ér shēn. bīn jiāng liǎng àn jù tián, wéi bó gǔ dài zhōng guó xī nán bù de yī gè shǎo shù mín zú yí luó luó jū zhī, hàn rén fǎn bù gǎn jū, wèi yī rù qí dì jí fā bǎi è xìng nüè jí, hán zhàn tóu téng yě. gù suī yǒu gāo yú ér ràng zhī yí rén yān.
一支瀕江而東;一支直南而下,即枯柯之東嶺也,為此中分水之脊,迤邐由灣甸、都康而南界瀾滄、潞江之中,為孟定、孟艮諸彝,而直抵交趾者也。其瀕江東去之支,一包而南,為右甸,再包而南,為順寧、大侯即今之雲州。焉。是塢南北二坳北都魯,南哈恩。相距四五十里,甚狹而深。瀕江兩岸俱田,惟僰bó古代中國西南部的一個少數民族彝、儸儸居之,漢人反不敢居,謂一入其地即「發擺」惡性虐疾,寒戰頭疼也。故雖有膏腴而讓之彝人焉。
dù qiáo yán jiāng dōng àn, xī nán zhì hā sī ào, gòng sì shí lǐ ér zhì yì dēng yán jiāng dōng àn, dōng nán yú gāng rù xiá, liù shí lǐ ér zhì jī fēi, yú chū wén yǒu rè shuǐ yì yú shí pán zhōng, pán fù qiàn yú tái shàng, jiē tiān chéng zhě yòu yī lěng shuǐ liú ér huán zhī, qí chū yì yì. shǐ yǐ wèi zài yì dēng wèn dào yì dēng, yòu yǐ wèi zài jī fēi wèn dào jī fēi, yòu yǐ wèi zhàng bù kě xíng, yòu yǐ wèi máo sāi wú lù, yòu yǐ wèi qí dì qù cūn chí, jué wú jū rén, wǎn xū lù sù. yú zhǎn rán yuē: shān chuān zhēn mài, yú yǐ dé zhī, yī pán kě wú wèn yě. suì cóng dōng dà lù shàng pō, xiàng kū kē yòu diān dào. shǐ shāo běi, suì dōng shàng yī lǐ, ér píng xíng xī xià zhī gāng, sān lǐ, yǒu xū máo sān sì zài gāng tóu, shì wèi kū kē xīn jiē. yòu dōng yī lǐ, yǒu yī shù lì gāng tóu, dà hé bào, qí běn tǐng zhí, qí zhī pán rào, yǒu jiāo lín lí yú běn shàng, shì wèi zǐ gěng shù, qí jiāo jí zǐ gěng yě jí zǐ jiāo, kě zhì qī, chū chū xiǎo kǒng zhōng, yì táo jiāo zhī lèi, ér chóng yǐ fù jí yú wài, gù duō huì zá yún. gāng zuǒ yòu jù yǒu kēng jiā zhī, běi kēng jí cóng gāng pán kū xià, nán kēng zé zì dōng xiá ér chū. yú shì nán zhuǎn dōng pán běi kēng, yòu bàn lǐ zhuǎn dōng, bàn lǐ dǐ dōng fēng xià, nǎi shí jí shàng jī.
渡橋沿江東岸,西南至哈思坳,共四十里而至亦登;沿江東岸,東南逾岡入峽,六十里而至雞飛,余初聞有熱水溢於石盤中,盤復嵌於台上,皆天成者;又一冷水流而環之,其出亦異。始以為在亦登;問道亦登,又以為在雞飛;問道雞飛,又以為瘴不可行,又以為茅塞無路,又以為其地去村遲,絕無居人,晚須露宿。余輾然曰:「山川真脈,余已得之,一盤可無問也。」遂從東大路上坡,向枯柯、右甸道。始稍北,遂東上一里,而平行西下之岡,三里,有墟茅三四在岡頭,是為枯柯新街。又東一里,有一樹立岡頭,大合抱,其本挺植,其枝盤繞,有膠淋漓於本上,是為紫梗樹,其膠即紫梗也即紫膠,可制漆,初出小孔中,亦桃膠之類,而蟲蟻附集於外,故多穢雜雲。岡左右俱有坑夾之,北坑即從岡盤窟下,南坑則自東峽而出。於是南轉東盤北坑,又半里轉東,半里抵東峰下,乃拾級上躋。
sān lǐ, shǐ dēng nán tū zhī lǐng, shǐ wàng jiàn nán xiá liǎng shān bì jiā, zì dōng ér xī, cóng cǐ xī chū, zé pán hè ér xī zhù yú jiāng qiáo zhī nán, tóng fù hā sī zhī ào zhě. nǎi zhī qí shān zhī dù jí, shàng zài lǐng zhī dōng shàng, bù kě jí wèn yě. cǐ pō zhī shàng jí wèi tuán bà yíng, gài tǔ guān zhī xióng yī fāng zhě, jí kū kē zhī yè láng yǐ. yú shì xún nán xiá ér dōng niè, yòu yī lǐ, zài dēng lǐng tóu, yǒu yī jiā yǐn lù nán, qí hòu zhú shù jiā lù. cóng shù zhōng dōng xíng yī lǐ, shāo zhuǎn ér běi, pán yī nán tū zhī ào, yòu xiàng shàng pán pō ér dōng, yǒu dà shù jù lù páng, xià lín xī chū zhī jiàn. qí shù nán běi dà zhàng yú, dōng xī dà qī chǐ, zhōng wèi huǒ fén, jǐn chéng kōng kū, jǐn fū pí sì lì, hòu èr chǐ yú, dōng xī quán zài, ér nán běi jù quē, rú èr mén, zhōng gāo zhàng yú, rú yī tíng zi, kě zuò kě qì, ér qí shàng zhī yè páng fù, yóu qīng qīng yě. shì suǒ wèi kū kē zhě, lǐ zhī suǒ cóng dé míng, qǐ yǐ cǐ yé? yóu cǐ yòu dōng èr lǐ, zhé ér běi, shàng yī pō, pán qí nán xià zhī ào. ào běi yǒu jū lú dōng xī jiā zhì, ér xī lú máo yán zhú jìng, yǐ yún lín hè, yóu yǒu yōu sī. qí dōng yǒu shén yǔ jù pō jiān, wén jīng yīn gǔ sài chū jué dǐng jiān, shén yì zhī.
三里,始登南突之嶺,始望見南峽兩山壁夾,自東而西,從此西出,則盤壑而西注於江橋之南,同赴哈思之坳者。乃知其山之度脊,尚在嶺之東上,不可亟問也。此坡之上即為團霸營,蓋土官之雄一方者,即枯柯之夜郎矣。於是循南峽而東躡,又一里,再登嶺頭,有一家隱路南,其後竹樹夾路。從樹中東行一里,稍轉而北,盤一南突之坳,又向上盤坡而東,有大樹踞路旁,下臨西出之澗。其樹南北大丈余,東西大七尺,中為火焚,盡成空窟,僅膚皮四立,厚二尺余,東西全在,而南北俱缺,如二門,中高丈余,如一亭子,可坐可憩,而其上枝葉旁覆,猶青青也。是所謂枯柯者,里之所從得名,豈以此耶?由此又東二里,折而北,上一坡,盤其南下之坳。坳北有居廬東西夾峙,而西廬茅檐竹徑,倚雲臨壑,尤有幽思。其東有神宇踞坡間,聞鯨音鼓賽出絕頂間,甚異之。
yǒu yī jiā jù lù nán, fān mén zhú jìng, qīng chǔ kě ài.
有一家踞路南,藩門竹徑,清楚可愛。
rù wèn zhī, yuē: cǐ kū kē xiǎo jiē yě. jù suǒ shàng pō yòu èr lǐ yǐ. yú shì yòu dōng yán běi pō píng shàng. qí nán jí xī chū shēn jiàn, běi nǎi chóng shān, zhú shù méng bì, ér cūn lú jù qí duān, dōng xiàng lián luò bù jué. nán wàng xiá nán zhī lǐng, yǔ běi fēng xiāng chí xī xià, ér qiáo dì hàn gǔ, kěn biàn shān tóu, yǔ yún yǐng lán guāng, fú chén chū méi, yì shén yì yě.
入問之,曰:「此枯柯小街也」。距所上坡又二里矣。於是又東沿北坡平上。其南即西出深澗,北乃崇山,竹樹蒙蔽,而村廬踞其端,東向連絡不絕。南望峽南之嶺,與北峰相持西下,而蕎地旱谷,墾遍山頭,與雲影嵐光,浮沉出沒,亦甚異也。
běi shān zhī shàng suī gāo, ér jìn wèi pō yǎn, dàn xún yá ér xíng, bù biàn qí chóng zhuì ér nán shān zé zì dōng xī zhuì, ér jǐn yú jiāng qiáo zhī nán, qí dōng chóng yǎn qióng lóng, gāo yōng dú xióng, shí fēng mái kōng qì zhōng xuán fú dà liàng yān chén de yàng zi méng yì, chū méi wú dìng, cǐ nán shān dōng shàng zuì gāo zhī fēng, zì běi lǐng dōng dù, zài tū ér qǐ zhě yě.
北山之上雖高,而近為坡掩,但循崖而行,不辨其崇墜;而南山則自東西墜,而盡於江橋之南,其東崇巚穹窿,高擁獨雄,時風霾mái空氣中懸浮大量煙、塵的樣子蒙翳,出沒無定,此南山東上最高之峰,自北嶺東度,再突而起者也。
yán zhī dōng xíng, nán kàn shēn hè, běi yǐ cóng yǎn. yòu dōng èr lǐ yǒu qí: yī nán xià wù zhōng, wèi kěn hè zhī dào yī běi shàng cóng lǐng, wèi lú pō zhī jū ér lù yóu zhōng dōng xíng, nán kàn xià ào, yǒu shuǐ chū xué jiān. yòu dōng èr lǐ, xià kàn nán hè, yǒu shuǐ yī fāng yǐ běi pō zhī shàng, lù jí yóu zhī běi xiàng ér shàng, yǐ yǒu xiá shàng huán ér dōng yě. běi shàng lǐ yú, yòu zhuǎn ér dōng, pán běi ào ér dōng shàng pō, lǚ shàng bù zhǐ, yòu qī lǐ ér zhì zhōng huǒ pù.
沿之東行,南瞰深壑,北倚叢巚.又東二里有岐:一南下塢中,為墾壑之道;一北上叢嶺,為廬坡之居;而路由中東行,南瞰下坳,有水出穴間。又東二里,下瞰南壑,有水一方倚北坡之上,路即由之北向而上,以有峽尚環而東也。北上里余,又轉而東,盤北坳而東上坡,屢上不止,又七里而至中火鋪。
qí pō nán tū zuì gāo, zhōng lín nán xiá zhī shàng, xiá jí yóu qí dōng nán huán ér xī xià.
其坡南突最高,中臨南峽之上,峽脊由其東南環而西下。
yú pō zhī duì yá, nán miàn fù sǒng yī fēng, gāo lóng yún wù jiān, jí qián suǒ wàng dōng pàn qióng lóng zhī dǐng yě. zì kū kē jiāng qiáo dōng yán xiá pō yí lǐ ér shàng, yuē sān shí lǐ yǐ. jù pō tóu xī kàn jiāng qiáo xiá zhōng, qí shuǐ qū zhé xī nán xià, sōng zǐ shān běi huán zhī lǐng, dōng běi ér tū wèi là yí zhī lǐng, xiá nán qióng lóng zhī fēng, yòu nán gèn fēn zhī xī rào, héng jié yú jiāng qiáo wù zhī nán, xī zhì hā sī ào. ào zhī nán fù yǒu xiǎo zhī, zì là yí xī nán wān zhōng dōng tū ér chū, yǔ héng jié wù nán zhī shān còu, xī nán pián zhì rú mén. mén nèi zhī wān, jí wèi hā sī ào, mén wài yòu yǒu zhòng fēng xī zhàng, cǐ jí sōng zǐ shān nán xià zhī jí, huán shí diān yú xī zhě yě. zì cǐ pō yáo wàng zhī, wǔ wù hū kāi, xī nán wǔ shí lǐ lì lì kě dǔ.
於坡之對崖,南面復聳一峰,高籠雲霧間,即前所望東畔穹窿之頂也。自枯柯江橋東沿峽坡迤邐而上,約三十里矣。踞坡頭西瞰江橋峽中,其水曲折西南下,松子山北環之嶺,東北而突為臘彝之嶺,峽南穹窿之峰,又南亘分支西繞,橫截於江橋塢之南,西至哈思坳。坳之南復有小支,自臘彝西南灣中東突而出,與橫截塢南之山湊,西南駢峙如門。門內之灣,即為哈思坳,門外又有重峰西障,此即松子山南下之脊,環石甸於西者也。自此坡遙望之,午霧忽開,西南五十里歷歷可睹。
pō zhī dōng yǒu wǎ shì sān yíng, jù gāng dōng nán, liǎng páng yì yǐ máo wū, jí suǒ wèi zhōng huǒ pù. yǒu shǒu zhě mài fǔ yú zhōng, suì jiù chuī tāng ér fàn. jí chū hù, zé nóng wù zì xī chí ér dōng, qí nán xiá jìn lǐng jù bù fù dǔ. dōng xià bàn lǐ, dù yī jí, kàn qí nán běi èr xiá, huán zhuì rú jǐng, ér cóng mù shēn yì, bù jiàn qí dǐ, dāng yóu xī xià ér fēn zhù jiāng qiáo nán běi zhě yě. qí jí shén xiá, dù ér dōng, fù shàng pō, shān yǔ shū zhì. cóng yǔ zhōng shè zhī, dé yǔ ér wù fǎn jì. yī lǐ yú, pán yá yú ào, huò xún běi fēng, huò xún nán fēng, liǎng dù guò jí, shǐ dōng shàng. yán běi pō ér dōng, yī lǐ yú, yòu shè yī nán tū zuì gāo zhī lǐng, yǒu shào fáng yī kān jù qí shàng, shì wèi wǎ fáng shào. yú shì nán lín nán xiá, yǔ xiá nán qióng lóng zhī dǐng píng yī ér duì kàn yǐ.
坡之東有瓦室三楹,踞岡東南,兩旁翼以茅屋,即所謂中火鋪。有守者賣腐於中,遂就炊湯而飯。及出戶,則濃霧自西馳而東,其南峽近嶺俱不復睹。東下半里,渡一脊,瞰其南北二峽,環墜如阱,而叢木深翳,不見其底,當猶西下而分注江橋南北者也。其脊甚狹,度而東,復上坡,山雨倏至。從雨中涉之,得雨而霧反霽。一里余,盤崖逾坳,或循北峰,或循南峰,兩度過脊,始東上。沿北坡而東,一里余,又涉一南突最高之嶺,有哨房一龕踞其上,是為瓦房哨。於是南臨南峽,與峽南穹窿之頂平揖而對瞰矣。
zhì shì yǔ qíng fēng chū, fù jiàn xiá nán qióng dǐng zhí nán gèn ér qù, qí fēn zhī xī xià zhě, jí héng jié wù nán zhī gāng, xī yǔ hā sī ào xiāng còu chéng mén zhě yě. qióng dǐng dōng huán zhī mài, shàng cóng dōng dù, dàn qí jí shāo xià, fǎn bù ruò xī dǐng zhī gāo, jiē yóu cǐ běi pō zuì gāo zhī lǐng, dōng xià qū ér dù mài zhě. shǐ biàn dōu lǔ ào dōng suǒ fēn nán xià zhī jí, zhì cǐ zhōng tū, qí fēn ér xī zhě, wèi zhōng huǒ pù kū kē zhài zhī lǐng, qí qū ér dōng jiàng zhě, dù jí nán zhuǎn xī xiàng ér tū wèi qióng lóng zhī dǐng. cǐ fēn shuǐ zhī zhèng mài yě.
至是雨晴峰出,復見峽南穹頂直南亘而去,其分支西下者,即橫截塢南之岡,西與哈思坳相湊成門者也。穹頂東環之脈,尚從東度,但其脊稍下,反不若西頂之高,皆由此北坡最高之嶺,東下曲而度脈者。始辨都魯坳東所分南下之脊,至此中突,其分而西者,為中火鋪、枯柯寨之嶺,其曲而東降者,度脊南轉西向而突為穹窿之頂。此分水之正脈也。
yóu wǎ fáng shào dōng xià bàn lǐ, fù dōng dù jí, shǐ jiàn běi xiá zhuì kēng, wèi dōng běi ér xià yòu diān zhī shàng liú, shì běi shuǐ zhī suǒ fēn yě, ér nán shuǐ yóu xī xià nán xiá. yòu dōng dù liǎng jí, chuān liǎng jiā lǐng, yī lǐ, fù pán nán lǐng zhī yīn ér shàng. qí chù shēn mù cóng huáng, jiā pō lóng ào, duō pán běi kēng zhī shàng. yòu yī lǐ, nán zhuǎn ér líng qí xī xià zhī ào, shǐ yú nán xiá shàng liú, cóng qí dōng shè gāng dōng shàng, shǐ yú nán dù zhī jí, cǐ fēn shuǐ zhèng mài suǒ yóu dù ér xī zhuǎn zhě yě. yòu dōng yī lǐ, yǒu cǎo kān jù běi gāng, shì wèi cǎo fáng shào. cóng qí dōng yòu dōng běi xià yī lǐ, shāo zhuǎn ér dōng nán bàn lǐ, yǒu jí yòu nán dù ér dōng zhuǎn, cǐ yòu diān nán huán zhī lǐng suǒ yóu pán bó zhě yě. yú shì dōng xiàng ér xià èr lǐ yú, xià dù yī qǔ, yǒu xiǎo shuǐ běi xià chéng xiǎo xī, xiǎo qiáo héng shè zhī. yòu dōng yú yī gāng, gòng xià sì lǐ, shǐ nán xiá chéng xī, suì wàng jiàn yòu diān chéng zài dōng wù zhōng, yǒu qí cóng dōng běi pō qù, ér dà dào xún nán xiá dōng xiàng píng xià. èr lǐ, nán xiá zhōng shǐ yǒu cūn lú jiā wù, chōng chǔ zhī shēng xiāng yīng. yòu nán sān lǐ, suì chū pō kǒu. nǎi gèng xià yī lǐ ér jí pō lù. lù yóu tián chéng zhōng dōng nán xíng, wàng jiàn yòu diān zhī chéng, zhōng xuán nán pō zhī xià, diān zhōng píng chóu yī wéi, jù luò pō shèng. sì miàn shān huán bù shèn gāo, dōu lǔ ào dōng fēn zhī mài, běi héng yī zhī, zhí gèn dōng qù, yòu nán fēn yī zhī, nán huán yòu diān zhī dōng cǎo fáng shào nán dù zhī mài, dōng huán yòu diān zhī nán, cóng diān nán jiè dōng běi zhuǎn, yǔ diān dōng jiè nán huán zhī zhī còu diān zhōng zhī shuǐ, dōng xiàng ér pò qí còu xiá, xià xī qiān qù.
由瓦房哨東下半里,復東度脊,始見北峽墜坑,為東北而下右甸之上流,是北水之所分也,而南水猶西下南峽。又東度兩脊,穿兩夾嶺,一里,復盤南嶺之陰而上。其處深木叢篁,夾坡籠坳,多盤北坑之上。又一里,南轉而凌其西下之坳,始逾南峽上流,從其東涉岡東上,始逾南渡之脊,此分水正脈所由度而西轉者也。又東一里,有草龕踞北岡,是為草房哨。從其東又東北下一里,稍轉而東南半里,有脊又南度而東轉,此右甸南環之嶺所由盤礴者也。於是東向而下二里余,下度一曲,有小水北下成小溪,小橋橫涉之。又東逾一岡,共下四里,始南峽成溪,遂望見右甸城在東塢中,有岐從東北坡去,而大道循南峽東向平下。二里,南峽中始有村廬夾塢,舂杵之聲相應。又南三里,遂出坡口。乃更下一里而及坡麓。路由田塍中東南行,望見右甸之城,中懸南坡之下,甸中平疇一圍,聚落頗盛。四面山環不甚高,都魯坳東分之脈,北橫一支,直亘東去,又南分一支,南環右甸之東;草房哨南度之脈,東環右甸之南,從甸南界東北轉,與甸東界南環之支湊;甸中之水,東向而破其湊峽,下錫鉛去。
diān zhōng zì chéng yī dòng tiān, qí dì yóu gāo, ér diān nǎi yuán píng, fēi xiá qiàn, gù wú rè yùn zhī zhàng, jū zhě wú jiāng qiáo dú zhàng zhī wèi, ér chéng lú xiāng tuō yān.
甸中自成一洞天,其地猶高,而甸乃圓平,非狹嵌,故無熱蘊之瘴,居者無江橋毒瘴之畏,而城廬相托焉。
yóu chéng zhōng xíng, gòng sì lǐ, rù qí běi mén. mù sù jiē xīn zhī gé diàn. gé, jiāng xī rén. yòu diān zài yǒng chāng dōng yī bǎi wǔ shí lǐ, zài shùn níng xī yī bǎi sān shí lǐ. qí dōng běi lín mǎng shuǐ zhī jìng, zhèng yǔ lú táng chǎng duì qí xī nán lín jī fēi zhī jìng, zhèng yǔ yáo guān duì. qí zhèng nán yǔ wān diān duì, zhèng běi yǔ bó nán shān duì, zhèng xī yǔ lù jiāng ān fǔ sī duì, zhèng dōng yǔ sān tái shān duì. shù nián qián tǔ rén bù jìng píng ān, céng shā èr wèi guān zhī lì qí dì zhě, jīn shè chéng, yǐ shùn níng dū bǔ tóng zhī zhù shǒu yān. chéng bù dà ér pō gāo, yì biān jiāng zhī xióng yě.
由塍中行,共四里,入其北門。暮宿街心之葛店。葛,江西人。右甸在永昌東一百五十里,在順寧西一百三十里。其東北鄰莽水之境,正與蘆塘廠對;其西南鄰雞飛之境,正與姚關對。其正南與灣甸對,正北與博南山對,正西與潞江安撫司對,正東與三台山對。數年前土人不靖jìng平安,曾殺二衛官之蒞其地者,今設城,以順寧督捕同知駐守焉。城不大而頗高,亦邊疆之雄也。
chū èr rì chén qǐ, wù sè yīn yì. fāng mì fàn ér fū táo. zài mì fū dài xíng, jiǔ zhī bù dé. yǔ fù xiá gēng dié jiāo tì zhì, suì yù yù zuò jì yù zhōng zhě jìng rì.
初二日晨起,霧色陰翳。方覓飯而夫逃。再覓夫代行,久之不得。雨復狎xiá更迭、交替至,遂鬱郁作記寓中者竟日。
chū sān rì yǔ fù fēi fēi, yòu bù dé fū, zuò dǐ lóu yù yù zuò jì jìng rì.
初三日雨復霏霏,又不得夫,坐邸樓鬱郁作記竟日。
qí diàn zhǔ gé xìng zhě, nǎi shì kuài zhī yóu, kǒu yún wèi mì fū, ér jìng bù yī mì, shì rén zhī mèn yǐ wèi kuài yě.
其店主葛姓者,乃市儈之尤,口云為覓夫,而竟不一覓,視人之悶以為快也。
chū sì rì zǎo wù ér qíng. gù pū jí zhǔ rén mì fū jù bù zú shì, nǎi zì háng shì zhōng. shì rì wèi běn diān jiē zǐ. réng cóng běi mén nèi nán zhuǎn gāng jí, shì wèi dū bǔ tóng zhī gōng shǔ, shǔ mén dōng xiàng, qí nán jí wǎng nán mén jiē, ér dōng zé qū xiàng dōng mén jiē, jiē wèi shì zhī dì yě. yú wǎng lái chóu rén zhōng, dé èr rén, yī dān wǎng shùn níng, yī tuó wǎng xī qiān, jiē qī rì zhōng zhì gé yù, yú nǎi fǎn. dài wǔ, wǎng xī qiān tuó qí xiān zhì, suì qiàn zhī ér wǎng shùn níng zhě yì zhì, yǐ wú jí yǐ. nǎi fàn, yǐ tuó qí xíng.
初四日早霧而晴。顧仆及主人覓夫俱不足恃,乃自行市中。是日為本甸街子。仍從北門內南轉岡脊,是為督捕同知公署,署門東向,其南即往南門街,而東則曲向東門街,皆為市之地也。余往來稠人中,得二人,一擔往順寧,一駝往錫鉛,皆期日中至葛寓,余乃返。迨午,往錫鉛駝騎先至,遂倩之;而往順寧者亦至,已無及矣。乃飯,以駝騎行。
chū dōng mén, xún nán pō dōng xiàng bàn lǐ, shè dōng lái zhī wù, dù xiǎo xī dōng, shān gāng jiàn zhé ér dōng nán xíng, sì lǐ, suì lín dōng wù. dōng wù zhě, yòu diān dōng nán luò shuǐ zhī wù wěi yě. chéng běi dà diān yuán ér dōng nán kāi cǐ wù, nán běi xī sān miàn zhī shuǐ, jiē hé ér qū zhī. lù lín qí xī pō, yú shì nán zhuǎn èr lǐ yú, yòu shè èr dōng běi zhù zhī kēng, fù yī nán lù dōng xíng èr lǐ yú, shàng běi tū zhī zuǐ, zé diān dōng zhī shān, yì zì běi nán huán, yǔ zuǐ còu xiá, yú shì xiāng duì ruò mén, ér diān shuǐ yóu qí zhōng dōng zhù yān.
出東門,循南坡東向半里,涉東來之塢,渡小溪東,山岡漸折而東南行,四里,遂臨東塢。東塢者,右甸東南落水之塢尾也。城北大甸圓而東南開此塢,南北西三面之水,皆合而趨之。路臨其西坡,於是南轉二里余,又涉二東北注之坑,復依南麓東行二里余,上北突之嘴,則甸東之山,亦自北南環,與嘴湊峽,於是相對若門,而甸水由其中東注焉。
cǐ diān zhōng dì yī zhòng dōng suǒ zhī yào, yì wèi yòu diān dōng dì yī zhòng dōng huán nán xià zhī fēn zhī, suī bù jùn, ér wān yán shān dǐng, dì wèi shí chóng yě.
此甸中第一重東鎖之鑰,亦為右甸東第一重東環南下之分支,雖不峻,而蜿蜒山頂,地位實崇也。
yú zuǐ dōng shāo xià, còu xiá zhī wài, fù kāi xiǎo wù ér dōng, shuǐ yóu qí dǐ, lù yóu qí nán pō zhī bàn. yòu dōng èr lǐ yú, yǒu shù jiā yǐ pō, běi xiàng wù ér lú. guò cǐ dōng nán xià, yǒu shuǐ zì nán xiá chū, shè zhī, shàng qí dōng pō, suì xún pō zhī nán xiá dōng nán shàng, shuǐ liú qí gāng běi, lù yóu qí gāng nán, yú shì shǐ bù yǔ shuǐ jiàn. yòu dōng nán xún gāng sān lǐ, pán yī běi xià zhī ào ér shàng gāng tóu, shì wèi yù bì lǐng. qí lǐng zì nán běi tū, dōng xī jù xià fēn wèi kēng, yǒu liǎng sān jiā zhù fēng tóu. shí rì shàng gāo, yǐ qián lù wú kě zhǐ, suì xiē.
逾嘴東稍下,湊峽之外,復開小塢而東,水由其底,路由其南坡之半。又東二里余,有數家倚坡,北向塢而廬。過此東南下,有水自南峽出,涉之,上其東坡,遂循坡之南峽東南上,水流其岡北,路由其岡南,於是始不與水見。又東南循岡三里,盤一北下之坳而上岡頭,是為玉壁嶺。其嶺自南北突,東西俱下分為坑,有兩三家駐峰頭。時日尚高,以前路無可止,遂歇。
chū wǔ rì píng míng qǐ, fàn ér xíng, sù wù wèi shōu. xià qí dōng kēng, shè zhī, fù dōng nán shàng yī lǐ, yòu xún dōng lái zhī xiá, ér xíng jiā gāng zhī nán. dōng xiàng sì lǐ, dù qí běi guò zhī jí, réng xún xiá dōng xià, xíng jiā gāng zhī nán. èr lǐ yú yòu shāo xià, shè běi chū zhī shuǐ, yòu xún dōng lái zhī xiá, ér xíng jiā gāng zhī nán. dōng xiàng èr lǐ, fù dù qí běi guò zhī jí, yú shì cóng jí běi dōng xíng zhī zhī, dōng xiàng xíng qí shàng. bàn lǐ, yǒu liǎng sān jiā jiā dào, shì wèi shuǐ táng shào. yóu cǐ dōng nán xíng shān jiā jiān, wǔ lǐ, shǐ zhuì pō ér xià.
初五日平明起,飯而行,宿霧未收。下其東坑,涉之,復東南上一里,又循東來之峽,而行夾岡之南。東向四里,度其北過之脊,仍循峽東下,行夾岡之南。二里余又稍下,涉北出之水,又循東來之峽,而行夾岡之南。東向二里,復度其北過之脊,於是從脊北東行之支,東向行其上。半里,有兩三家夾道,是為水塘哨。由此東南行山夾間,五里,始墜坡而下。
qí yòu yòu zhuì yī xiá dōng xià, qí zuǒ lù zài suí yá dōng xià zhě èr lǐ, xī lín yòu xiá zhī shàng. ér lù zuǒ hū zhuì yī kēng, pán jǐng ér xià zhě èr zhàng, yǒu shuǐ chén qí dǐ, zhǎng èr zhàng, kuò bā chǐ, ér xiá chù jǐn èr chǐ, ruò pí pá rán, yuān rán xià qiàn.
其右又墜一峽東下,其左路再隨崖東下者二里,西臨右峽之上。而路左忽墜一坑,盤阱而下者二丈,有水沉其底,長二丈,闊八尺,而狹處僅二尺,若琵琶然,淵然下嵌。
zuǒ yǐ wēi bì, yòu jiè piàn zhàn, ér wài jí shēn xiá zhī xià pán zhě, bù zhī cǐ shuǐ zhī hé yǐ dú zhǐ yě. yóu qí nán yòu bàn lǐ, ér niè zuǐ xià zhuì zhě bàn lǐ, zuǒ yá zhī duān suì jǐn, ér yòu xiá lái huán qí qián. hái wàng zuǒ yá jǐn chù, cóng shí pán yá, yǎn rú huā cù, ér yòu yá xī jiè dà shān, yì xuán píng xuē yú zhòng shù jiān, yōu yì zhī shén. yóu xiá dǐ yòu dōng nán xíng yī lǐ, qí xiá wài shù rú mén. pī mén nán chū, shāo zhuǎn dōng ér xià pō, bàn lǐ, yǒu shuǐ zì dōng qū ér xī, dà mù héng jià qí shàng, nán dù zhī, shì wèi dà qiáo.
左倚危壁,右界片棧,而外即深峽之下盤者,不知此水之何以獨止也。由其南又半里,而躡嘴下墜者半里,左崖之端遂盡,而右峽來環其前。還望左崖盡處,叢石盤崖,儼如花簇,而右崖西界大山,亦懸屏削於重樹間,幽異之甚。由峽底又東南行一里,其峽外束如門。披門南出,稍轉東而下坡,半里,有水自東曲而西,大木橫架其上,南度之,是為大橋。
qiáo xià shuǐ jí yòu diān xià liú jí jīn zhī yòu diān hé, dōng xíng nán zhuǎn, zhì shì xī zhé guò qiáo, yòu pán xī yá nán qù, yǐ chéng tāng tāng zhī liú.
橋下水即右甸下流即今之右甸河,東行南轉,至是西折過橋,又盤西崖南去,已成湯湯之流。
qiáo nán yán liú zhī xiá, jiē suí zhī wèi tián, ér sān sì jiā yǐ qiáo nán dōng pō shàng, yǒu zhōng huǒ zhī guǎn.
橋南沿流之峽,皆隨之為田,而三四家倚橋南東坡上,有中火之館。
cǐ yòu diān dì èr chóng dōng suǒ zhī yào, yì wèi yòu diān dōng dì èr chóng dōng huán nán xià zhī fēn zhī, yǔ dōng nán xíng dà jí yòu diān xiāng duì chéng xiá, jiā xī nán qù zhě yě.
此右甸第二重東鎖之鑰,亦為右甸東第二重東環南下之分支,與東南行大脊右甸相對成峽,夾溪南去者也。
yóu qiáo nán jí niè dōng nán pō ér shàng, shuǐ yóu xiá zhí nán qù, lù niè pō dōng nán shēng.
由橋南即躡東南坡而上,水由峽直南去,路躡坡東南升。
yī shàng zhě èr lǐ, líng lǐng tóu. xī wàng jiā xī zhī shān, shāo nán yǒu pò xiá cóng xī lái zhě, jí shuǐ táng shào xī xià zhī shuǐ yě qí nán jiā shuǐ yī zhī, yì zhì shì dōng jǐn, ér yǒu zhài pán qí shàng yān qí yòu nán yī zhī, lín xún dú sǒng, shàng chū céng luán, shì wèi dù wěi shān.
一上者二里,凌嶺頭。西望夾溪之山,稍南有破峽從西來者,即水塘哨西下之水也;其南夾水一支,亦至是東盡,而有寨盤其上焉;其又南一支,嶙峋獨聳,上出層巒,是為杜偉山。
cǐ nǎi yòu diān nán dōng lái zhī zhèng jǐ, zì cǎo fáng shào dù mài zhì cǐ, gèng chóng lóng ér qǐ, zhuǎn ér zhí nán qù, ér dōng jiā cǐ xī, qí jí nǎi dōng nán xià lǎo lóng, zì yún zhōu nán xià, fēn lán cāng lù jiāng zhī jí, ér zhí xià jiāo nán zhě yě. suǒ wàng chù shàng zài zhài pán dǐng zhī dōng běi, cóng cǐ gèng yāo jiǎo nán xiàng, jiā xī jiàn shàng, yòu èr lǐ ér gé xī yǔ zhài pán zhī dǐng duì. yòu èr lǐ, jiàng pō nán xià, chuān ào ér dōng, jiàn qí dōng yòu zhuì wèi xiǎo kēng, lù xià ér shè zhī. yī lǐ, yòu nán yú dōng pō xī huán zhī ào. yòu yī lǐ, yǒu shù jiā yǐ dōng pō ér jū, qí dōng yòu yǒu yī xī zì dōng běi lái, huán suǒ lú zhī pō ér zhù xī xiá, xī xiá shuǐ zì běi nán xià, yǔ cǐ shuǐ jiā liú ér hé yú pō nán. cǐ pō jū lú pō shèng, shì wèi xiǎo qiáo, zhèng xī yǔ dù wěi shān duì. yáo wàng dù wěi shān zì xī běi lái, zhì cǐ nán zhuǎn, qí xié bì ér bào yú xī nán zhě, jiē wān diān zhōu zhī jìng, shuǐ yì jiē xī nán liú qí běi xiá yǔ zhài pán zhī dǐng jiā ér dōng chū zhě, jiē shùn níng zhī jìng, shuǐ jiē dōng nán liú. zé cǐ shān zhēn yī fāng zhī wàng, ér wèi shùn níng wān diān zhī dōng xī jiè zhě yě.
此乃右甸南東來之正脊,自草房哨度脈至此,更崇隆而起,轉而直南去,而東夾此溪,其脊乃東南下老龍,自雲州南下,分瀾滄、潞江之脊,而直下交南者也。所望處尚在寨盤頂之東北,從此更夭矯南向,夾溪漸上,又二里而隔溪與寨盤之頂對。又二里,降坡南下,穿坳而東,見其東又墜為小坑,路下而涉之。一里,又南逾東坡西環之坳。又一里,有數家倚東坡而居,其東又有一溪自東北來,環所廬之坡而注西峽,西峽水自北南下,與此水夾流而合於坡南。此坡居廬頗盛,是為小橋,正西與杜偉山對。遙望杜偉山自西北來,至此南轉,其挾臂而抱於西南者,皆灣甸州之境,水亦皆西南流;其北峽與寨盤之頂夾而東出者,皆順寧之境,水皆東南流。則此山真一方之望,而為順寧、灣甸之東西界者也。
fàn yú cūn jiā, dà yǔ fù zhì. jiǔ ér hòu xíng, yóu pō dōng xià, dù běi lái zhī xī, xiǎo shí liáng kuà zhī. suǒ wèi xiǎo zhě, yǐ bié yú dà xī zhī qiáo yě. fù dōng nán shàng, gé xī duì dù wěi shān ér nán, xià kàn xī xiá zhī dǐ, èr liú xiāng hé, pán hè nán qù.
飯於村家,大雨復至。久而後行,由坡東下,渡北來之溪,小石樑跨之。所謂小者,以別於大溪之橋也。復東南上,隔溪對杜偉山而南,下瞰西峽之底,二流相合,盤壑南去。
cǐ shān wèi yòu diān dōng dì sān chóng dōng huán nán xià zhī fēn zhī, wèi xī qiān zhī mài zhě yě. nán wǔ lǐ, huò chuān lǐng ér zuǒ, jiàn lǐng dōng jìn xiá zhuì kēng, qí yuǎn fēng yòu huán zhì ér dōng, yòu huò fēn ér nán chuān lǐng ér yòu, jiàn lǐng xī jìn xiá, xī xī pán dǐ, dù wěi pián jiā.
此山為右甸東第三重東環南下之分支,為錫鉛之脈者也。南五里,或穿嶺而左,見嶺東近峽墜坑,其遠峰又環峙而東,又或分而南;穿嶺而右,見嶺西近峽,西溪盤底,杜偉駢夾。
rú shì èr lǐ, nǎi zhuì qí nán pō, huò pán hè xī zhuǎn, huò niè ào dōng zhé, huò shàng huò xià, yòu wǔ lǐ, yǒu liǎng sān jiā dāng ào ér lú, shì wèi miǎn wēi shào. yú shì zài shàng qí dōng pō, zé dōng xī hè jiē kě bìng dǔ yǐ.
如是二里,乃墜其南坡,或盤壑西轉,或躡坳東折,或上或下,又五里,有兩三家當坳而廬,是為免威哨。於是再上其東坡,則東西壑皆可並睹矣。
xī hè zhí bī xī lù ér zhǎng, yǐ dù wěi xī píng yě dōng hè yáo pán dōng gǔ, qí xià cóng dá, ér yóu bù jiàn dǐ. qí dōng běi yǒu héng fú yī mǒ zhě, cǐ xié jiāng lán cāng ér dōng nán zhī lǐng yě qí zhèng dōng yǒu fèn zhī nán bào zhě, cǐ zhōng chuí ér wèi shùn xià zhī mài yě. cóng lǐng jiàn xià, huò zuǒ huò yòu, lǐng jí jiàn xiá. sì lǐ, shǐ wàng jiàn dōng wù yǒu xī, yì pán zhé qí dǐ, yǔ xī xiá shì ér xī jiè wài shān, zì dù wěi dǐng nán, qí shì jiàn fú, yòu yū ér nán, zé dōng zhuǎn ér huán qí qián dōng jiè wài shān zé zhí gèn nán xiàng, yǔ dōng zhuǎn qián huán zhī lǐng còu. wèn dōng xī xiá shuǐ, zé hé yú xī qiān zhī qián, ér dōng nán dāng còu zhì zhī xiá ér qù. wèn shùn níng zhī dào, zé yú dōng jiè zhī lǐng ér xíng yǒu dào yú qián shān nán huán zhī lǐng zhě, wèi měng dòng dào, cóng liè xī měng dǎ dù jiāng ér zhì xìng lóng chǎng zhě yě.
西壑直逼西麓而長,以杜偉西屏也;東壑遙盤東谷,其下叢沓,而猶不見底。其東北有橫浮一抹者,此挾江瀾滄而東南之嶺也;其正東有分支南抱者,此中垂而為順下之脈也。從嶺漸下,或左或右,嶺脊漸狹。四里,始望見東塢有溪,亦盤折其底,與西峽似;而西界外山,自杜偉頂南,其勢漸伏,又紆而南,則東轉而環其前;東界外山則直亘南向,與東轉前環之嶺湊。問東西峽水,則合於錫鉛之前,而東南當湊峙之峽而去。問順寧之道,則逾東界之嶺而行;有道逾前山南環之嶺者,為猛峒道,從獵昔、猛打渡江而至興隆廠者也。
yú shì cóng gāng jí zhuǎn dōng xíng.
於是從岡脊轉東行。
qí jí shén xiá, yòu èr lǐ, xī xiá zhī xī zhí bī nán lù xià, ér dōng xiá xī yì jìn jiā, suì rú dǔ qiáng shàng xíng. yòu dōng èr lǐ, yòu dōng nán xià zhě èr lǐ, pō jǐn ér xī qiān zhī jù luò yǐ zhī. cǐ yòu diān dōng fēn zhī nán xià dì sān chóng zhī jǐn chù yě. qí qián dōng xī èr xī jiāo huì, yǒu wēn quán dāng qí jiāo huì zhī běi sì shuǐ biān, shuǐ qiǎn ér yǐ mù huán qí sì zhōu, wú jīn jī yǒng píng zhī fáng fù, yì wú téng yuè zuǒ suǒ zhī shí pán, rán dāng liǎng liú jiāo hé zhī jiān ér dú yǒu cǐ, yì yī qí yě.
其脊甚狹,又二里,西峽之溪直逼南麓下,而東峽溪亦近夾,遂如堵牆上行。又東二里,又東南下者二里,坡盡而錫鉛之聚落倚之。此右甸東分支南下第三重之盡處也。其前東西二溪交會,有溫泉當其交會之北涘sì水邊,水淺而以木環其四周,無金雞、永平之房覆,亦無騰越、左所之石盤,然當兩流交合之間而獨有此,亦一奇也。
shì rì xià wǔ zhì tuó qí, shuì jià nì lǚ, xiān mì dé yī fū, suǒ jià shén guì, qiáng cóng zhī, nǎi nán bù gōng guǎn, jí xī qiān yì yě. àn jiù zhì zuò xí qiān. tǔ rén wèi chū xī yǔ tiě, zuò xī qiān.
是日下午至駝騎,稅駕逆旅,先覓得一夫,索價甚貴,強從之,乃南步公館,即錫鉛驛也。按《舊志》作「習謙」。土人謂出錫與鐵,作「錫鉛」。
fǎn fàn yú sì, jí nán yóu gōng guǎn cè yù yú wēn quán, mù fǎn ér wò.
返飯於肆,亟南由公館側浴於溫泉,暮返而臥。