èr shí sì rì　 chén cān hòu, réng dù xī nán mén dà xī hòu chē fū, jiǔ zhī fā, yǐ shàng wǔ yǐ. nán shí lǐ, xīn tián pù. qí chù shān shì jiàn kāi, zhèng zài xī huá shān zhī nán, huí wàng zhū yán tū wù, jù bìng chéng yī shān, zhǐ yǒu gāo xià, wú fù pōu liè zhī hén yǐ. yòu shí lǐ, fàn yú lián guì pù. yòu èr shí lǐ, guò mǎ ān shān wèi héng shí pù, yú shì fù rù shān gǔ. yòu sì lǐ, yú yī lǐng, xià sù yú shēn mìng dì. qí dì nán duì yīng tiān shān, wèi zhāng zhēn rén shàng qīng gōng rù shān shǐ jìng, qí yuē shēn mìng zhě, zhèng duì yīng tiān ér yán yě.
二十四日　晨餐後，仍渡西南門大溪候車夫，久之發，已上午矣。南十里，新田鋪。其處山勢漸開，正在西華山之南，回望諸岩突兀，俱並成一山，只有高下，無復剖裂之痕矣。又十里，飯於聯桂鋪。又二十里，過馬鞍山為橫石鋪，於是復入山谷。又四里，逾一嶺，下宿於申命地。其地南對應天山，為張真人上清宮入山始境，其曰「申命」者，正對「應天」而言也。

shì yè, nì lǚ zhǔ rén wū xìng wèi yú yán: cǐ nán qù shàng qīng èr shí wǔ lǐ, ér xī qù xiān yán zhǐ èr shí lǐ, ruò jì zhì shàng qīng ér qù xiān yán, yì èr shí lǐ. bù ruò jí yóu cǐ xiàng xiān yán ér hòu shàng qīng yě. yú shàn zhī, suì dìng jì, míng rì fēn jìng wén tóng chē yī liàng dài wǒ yú shàng qīng, yú yǐ qīng náng tóng gù pū xī cóng jiān dào xiàng xiān yán. zhǔ rén fù yán: xiān yán zhī xī shí wǔ lǐ yǒu mǎ zǔ yán. zài ān rén jiè. qí yán shén shèng, dàn xiān qū xiān yán yì fù shāo yū, bù ruò jìng jìng, zhí jiē fù mǎ zǔ, zhuǎn ér dōng, yóu xiān yán lóng hǔ yǐ jǐn shàng qīng wèi zuì biàn. yú yì shàn zhī.
是夜，逆旅主人烏姓為余言：「此南去上清二十五里，而西去仙岩只二十里，若既至上清而去仙岩，亦二十里。不若即由此向仙岩而後上清也。」余善之，遂定計，明日分靜聞同車一輛待我於上清，余以輕囊同顧仆西從間道向仙岩。主人復言：「仙岩之西十五里有馬祖岩。在安仁界。其岩甚勝，但先趨仙岩亦復稍迂，不若竟竟，直接赴馬祖，轉而東，由仙岩、龍虎以盡上清為最便。」余益善之。

èr shí wǔ rì　 píng míng, fàn ér fā. yǔ sī sī xià, bù wèi zhǐ. suì bié jìng wén, bǐ qū ér nán, yú qū ér xī. sì lǐ, zhì zhāng yuán. sì lǐ, guò yī xiǎo lǐng, zhì táo yuán. yòu guò yī xiǎo lǐng, èr lǐ zhì shí dǐ. guò shuǐ èr chóng, jù yǒu qiáo, sān lǐ, zhì lián táng. guò yī xiǎo lǐng. èr lǐ, guò yī qiáo. yòu èr lǐ, tiě lú bǎn. yòu sān lǐ, guò xiāng lú fēng. qí fēng huí gèn sān dié, nán miàn zhí pōu ér xià, zhōng yǒu yī āo, jié fú lú yú shàng. shí yǔ dà zuò, jìng bù jí dēng. xiāng lú fēng xī jí wèi ān rén dōng jiè, yú shì yòu shè ráo zhōu jìng yǐ. sān lǐ, jiǎn táng yuán. guò yī lǐ, yǔ kuáng shén, yī nèi wài lín lí. sān lǐ, guò xīn yán jiǎo, ér bù zhī yán zhī zài shàng yě. cóng qí dōng xiá chuān ér běi rù, jiàn qí xī yá xià jù yǒu héng gèn zhī yán, fēi pù jiāo sǎ yú shàng, xīn zhī yǐ wù, yīn bì yǔ yán jiān, pōu jú yòu wèi wǔ cān. yǐ ér lìng gù pū xiān tàn qí běi, bù jiàn yǐng xiǎng jì kàn bú dào yòu tīng bú dào. fù hái tàn qí nán, jiàn nán yá yǒu hù yǎn zhú jiān, yǐ wèi shì wú wù yǐ, jí chū ér qū qí shàng. yán suī gāo chǎng, pán gèn shān bàn, rán shí cū qiào zhí, wú wǎn zhuǎn líng lóng zhī zhì. shí yǐ zhī qí wèi xīn yán, fēi jiù yán yě, qiě yán sēng suī jù cān, guān qí yì wéi kǒng kè bù qù, yú suì jí chū, qū xià shān. yòu zhí zhú yǔ zhōng, xī yī lǐ, zhuǎn ér běi rù shān xiá. xiá kǒu jù shí lěi luò, gāo xià pán zhì, shēn shù gǔ téng, lóng zhào qí shàng, shén yǒu yǎ zhì. yóu xiá ér rù, qí yá dōng xī bìng zhì, běi lián nán huō, huō chù jí xiá kǒu, ér lián chù qí dǐ yě. mǎ zǔ yán zài zuǒ yá zhī bàn, jí xīn yán bèi. qí héng liè yī qiào yì dà yuē rú xīn yán, ér sēng fēn liǎng fáng, qí gǒu dòu zhū lán, niú gōng mǎ zhàn, tián sāi gèng mǎn. yú yóu xiá dǐ dēng yán nán shàng, shí yǔ wèi yǐ, yóu yán xià xíng, yù liū jiāo wǔ yú wài, yù lián huán yìng yú qián, yǎng shì zhòng yán dié dòu zhī shàng, lán shān lián kōng, yǐ wèi miào jí. jí dēng zhī, zé huì chòu bù kě xiàng ěr jiē jìn, jiē qí chù shí sh wō zhī suǒ, ér róng shēn zhī dì, miàn qiáng huán dǔ, hēi àn rú yù yǐ. shí yú yī shén shī, rì qiě jiù hūn, qí nán fáng fāng jù zhòng zuò fǎ fǎ shì, jù kè bù nà, běi fáng yì yóu ér xiào zhī, qiú yī wò bù kě dé. páng huáng jì jiǔ, hán liè shū shén, qiáng suǒ wò shí kān zhī jiān. lìng tóng yǐ suǒ jī j xié dài mǐ jù jiù chuī, shǐ cí wú xīn, jì yǐ xì mǐ yì, ér chéng zhōu jìng bù jiàn lì mǐ yě.
二十五日　平明，飯而發。雨絲絲下，不為止。遂別靜聞，彼驅而南，余趨而西。四里，至章源。四里，過一小嶺，至桃源。又過一小嶺，二里至石底。過水二重，俱有橋，三里，至連塘。過一小嶺。二里，過一橋。又二里，鐵壚坂。又三里，過香爐峰。其峰迴亘三疊，南面直剖而下，中有一凹，結佛廬於上。時雨大作，竟不及登。香爐峰西即為安仁東界，於是又涉饒州境矣。三里，簡堂源。過一里，雨狂甚，衣內外淋漓。三里，過新岩腳，而不知岩之在上也。從其東峽穿而北入，見其西崖下俱有橫亘之岩，飛瀑交灑於上，心知已誤，因避雨岩間，剖橘柚為午餐。已而令顧仆先探其北，不見影響既看不到又聽不到。復還探其南，見南崖有戶掩竹間，以為是無誤矣，亟出而趨其上。岩雖高敞，盤亘山半，然石粗竅直，無宛轉玲瓏之致。時已知其為新岩，非舊岩也，且岩僧雖具餐，觀其意惟恐客不去，余遂亟出，趨下山。又躑躅雨中，西一里，轉而北入山峽。峽口巨石磊落，高下盤峙，深樹古藤，籠罩其上，甚有雅致。由峽而入，其崖東西並峙，北連南豁，豁處即峽口，而連處其底也。馬祖岩在左崖之半，〔即新岩背。〕其橫裂一竅亦大約如新岩，而僧分兩房，其狗竇豬欄，牛宮馬棧，填塞更滿。余由峽底登岩南上，時雨未已，由岩下行，玉溜交舞於外，玉簾環映於前，仰視重岩疊竇之上，欄柵連空，以為妙極。及登之，則穢臭不可嚮邇接近，皆其畜塒shí窩之所，而容身之地，面牆環堵，黑暗如獄矣。時余衣甚濕，日且就昏，其南房方聚眾作法法事，拒客不納，北房亦尤而效之，求一臥不可得。彷徨既久，寒冽殊甚，強索臥石龕之間。令僮以所齎jī攜帶米具就炊，始辭無薪，既以細米易，而成粥竟不見粒米也。

èr shí liù rì　 píng míng qǐ, zài yǐ mǐ chuī, bǐ réng yǐ xì mǐ yì, gū cān ér jí xíng. réng cóng běi lián chù xià, lìng gù pū xiān chū xiá mén zhī kǒu, yú dú zhuǎn shàng xī yá. qí yán yì héng liè rú mǎ zǔ, ér wú qí shēn, rán yì wú qí tián sāi zhū huì qù yě. cóng yán pàn zhí qū ér nán, lù duàn chù zhé wèi kāi záo, jì jié zǒu wán yán duān, yá bì jùn lì, bù kě xià kàn, hū yǒu dòng tòu xiá ér chū. jì yuè dòng xī, suì fēn liǎng dào, yī dào xún yá ér běi, yī dào xún yá ér nán, liǎng yá bìng jiā, suì chéng yī xiàn. xiàn zhōng dōng yá zhī xià, fù liè wèi yán, yì héng rú mǎ zǔ, ér qīng jìng yōu miǎo, hū yǒu xiāo rǎng zhī yì. yán wài zhī yá, yǔ duì yá jù xià zhuì bǎi rèn, shàng chā qiān chǐ, jù bù hé rú zhǐ, ér zhōng yì héng liè, suì yōu shēn ruò zhòng lóu. wéi jí běi zé huò rán, yǐ wèi kě tōng wài jìng, ér huō chù tiān guāng jì pì, dì xiǎn mí xuán, xuē yá qióng bì, mò kě xià shàng, xún shí zài shì zì rán zhī yōu zǔ, fēi suǒ chēng bié yǒu tiān dì zhě yé? fù hái zhì dòng mén fēn dào chù, yǎng qí shàng céng, fēi shí píng chū, kě yǐ shàng dēng ér yòu gāo wú kě pān. cóng qí nán dào zhuǎn fēng cè ér shàng, zé fēi gé gāo xuán, mò kě pān jī, lìng pì yī jìng yǐ. shí gù pū hòu yú xiá xià yǐ jiǔ, nǎi chuān tòu fù zhī dòng, réng dōng chū yá duān, yù mì dào xià xiá kǒu, bù kě dé xún jiù yán yá dǐ běi lián chù xià, zé gù pū jiàn yú jiǔ bù chū, fù jí hū ér zhì yǐ. suì yǔ tóng chū xiá kǒu, dōng nán sì lǐ, guò nán jí lǐng. yáo wàng dōng miàn luàn shān héng cuì, pián sǒng qí běi zhě, wèi pái yá shí, zuì gāo xié tū qí nán zhě, wèi xiān yán, zuì xiù ér jìn kàn lǐng xià, yī shí jiān chā píng chóu, sì miàn xuē qǐ zhě, wèi jié shí, zuì qiào. xià lǐng, jí jiàn dà xī zì dōng ér lái, zhí bī lǐng jiǎo, qí xī fā yuán hù xī, yóu shàng qīng ér xià. nǎi cóng xī běi sù xī, dōng nán sì lǐ, zhì jié shí xià. zé qí shí yǎng wàng qióng rán, suī jiàn zhǎn ér kuò, rán xuē lì yù shén, yǒu gū zhù chēng tiān zhī zhuàng. qí xià yǒu jié shí cūn, shì wèi ān rén dōng nán jiè dù xī nán wèi lì shuǐ, shān xī shàng jū mín shù shí jiā, yú shì fù shǔ guì xī yǐ. yòu dōng wǔ lǐ, zhí dǐ pái yá shí zhī xī, shì wèi yú táng. yú táng jū mín yǐ zào cū zhǐ wèi yè, qí dì dōng lín dà xī. xún xī xī nán xíng yī lǐ, wèi cài fāng dù, suì zhǐ sù yān.
二十六日　平明起，再以米炊，彼仍以細米易，姑餐而即行。仍從北連處下，令顧仆先出峽門之口，余獨轉上西崖。其岩亦橫裂如馬祖，而無其深，然亦無其填塞諸穢趣也。從岩畔直趨而南，路斷處輒為開鑿，既竭走完岩端，〔崖壁峻立，不可下瞰，〕忽有洞透峽而出。既越洞西，遂分兩道，一道循崖而北，一道循崖而南，兩崖並夾，遂成一線。線中東崖之下，復裂為岩，亦橫如馬祖，而清淨幽渺，忽有霄壤之異。岩外之崖，與對崖俱下墜百仞，上插千尺，俱不合如咫，而中亦橫裂，邃幽深若重樓。惟極北則豁然，以為可通外境，而豁處天光既辟，地險彌懸，削崖穹壁，莫可下上，洵實在是自然之幽阻，非所稱別有天地者耶？復還至洞門分道處，仰其上層，飛石平出，可以上登而又高無可攀。從其南道轉峰側而上，則飛閣高懸，莫可攀躋，另闢一境矣。時顧仆候余峽下已久，乃穿透腹之洞，仍東出崖端，欲覓道下峽口，不可得；循舊沿崖抵北連處下，則顧仆見余久不出，復疾呼而至矣。遂與同出峽口，東南四里，過南吉嶺。遙望東面亂山橫翠，駢聳其北者，為排衙石，最高；斜突其南者，為仙岩，最秀；而近瞰嶺下，一石尖插平疇，四面削起者，為碣石，最峭。下嶺，即見大溪自東而來，直逼嶺腳，〔其溪發源滬溪，由上清而下。〕乃從溪北溯溪，東南四里，至碣石下。則其石仰望穹然，雖漸展而闊，然削立愈甚，有孤柱撐天之狀。其下有碣石村，是為安仁東南界；渡溪南為瀝水，山溪上居民數十家，於是復屬貴溪矣。又東五里，直抵排衙石之西，是為漁搪。漁塘居民以造粗紙為業，其地東臨大溪。循溪西南行一里，為蔡坊渡，遂止宿焉。

èr shí qī rì　 cài fāng dù xī dōng yī lǐ, lóng hǔ guān. guān hòu yī lǐ, shuǐ lián dòng. nán chū shān wǔ lǐ, lán chē dù. sān lǐ, nán zhèn gōng. běi xíng dōng zhuǎn yī lǐ, dù xī jí shàng qīng jiē, qí jiē shén zhǎng. dōng yī lǐ, zhēn rén fǔ. nán dù xī wǔ lǐ, yuè yī lǐng, yuē hú shù. xī nán qī lǐ, yuē shí gāng shān, jīn xī xiàn dōng jiè yě, shì rù fǔ zhōu jìng. yòu sān lǐ yuē chún táng, yòu wǔ lǐ yuē kǒng fāng, jù jiāng xìng, sù.
二十七日　蔡坊渡溪東一里，龍虎觀。觀後一里，水簾洞。南出山五里，蘭車渡。三里，南鎮宮。北行東轉一里，渡溪即上清街，其街甚長。東一里，真人府。南渡溪五里，越一嶺，曰胡墅。西南七里，曰石岡山，金谿縣東界也，是入撫州境。又三里曰淳塘，又五里曰孔坊，俱江姓，宿。

èr shí bā rì　 yóu kǒng fāng sān lǐ, zhèng tuó lǐng. qī lǐ, lián yáng pù. shí lǐ, gé fāng. shí lǐ, qīng tián pù. yǒu shí liáng shuǐ, chū dèng bù. shí lǐ, máo tián, jí wǎng fǔ zhōu dào. xià yī lǐng wèi wǔ lǐ qiáo, shuǐ shǐ xī xiàng xǔ wān qiáo, nán yǒu ān, páng yǒu gé, wèi yíng sòng zhī suǒ. dōng nán rù jīn xī chéng. chéng jìng èr lǐ, yóu dōng chū xī, qí běi mén wèi fǔ zhōu dào. chéng wài dōng běi wèi huáng jiān lǐng, jí chū jīn chù, zhì suǒ chēng jīn kū shān. zài chéng dōng wǔ lǐ. qí xī wèi yīn chén lǐng, yǒu gāng xī zǒu, jí wǔ lǐ běi fēn shuǐ zhī gāng yǐ. jīn kū shān zhī dōng nán, huán rào chéng nán zhě, yuē zhū gān shān. jí cuì yún shān, cuì yún sì zài yān. jīn míng zhū gān. zì jīn kū yīn chén, běi dōng nán sān miàn huán chéng, suǒ yún jǐn xiù gǔ yě. wéi xī nán shǎo quē, xiǎo shuǐ yán zhū gān xī qù, ér xià xǔ wān shǐ shèng zhōu yún. zhū yú zhī nán yǒu shān gāo sǒng, yì zì dōng běi rào ér nán, wèi liú yáng zhài móu mí lǐng, qí dōng wèi hù xī, xī wèi jīn xī zhī dà táng shān, yí jí zhì suǒ chēng méi fēng yě. yòu nán wèi qī bǎo shān.
二十八日　由孔坊三里，鄭陀嶺。七里，連洋鋪。十里，葛坊。十里，青田鋪。有石樑水，出鄧埠。十里，茅田，即往撫州道。下一嶺為五里橋，水始西向許灣橋，南有庵，旁有閣，為迎送之所。東南入金谿城。城徑二里，由東出西，其北門為撫州道。城外東北為黃尖嶺，即出金處，《志》所稱金窟山。在城東五里。其西為茵陳嶺，有岡西走，即五里北分水之岡矣。金窟山之東南，環繞城南者，曰朱干山。即翠雲山，翠雲寺在焉。今名朱干。自金窟、茵陳，北東南三面環城，所云「錦繡谷」也。惟西南少缺，小水沿朱干西去，而下許灣始勝舟雲。朱於之南有山高聳，亦自東北繞而南，為劉陽寨、牟彌嶺，其東為滬溪，西為金谿之大塘山，疑即《志》所稱梅峰也。又南為七寶山。

èr shí jiǔ rì　 fā zì dà táng. duì dà táng zhě, dōng wèi móu mí dǐng dà shān yě. nán shí lǐ wèi nán yuè pù, yòu xī nán shí lǐ wèi jiǎ yuán, yòu wǔ lǐ wèi qīng jiāng yuán. yán jiāng xī nán, wǔ lǐ wèi hòu chē pù, fàn. yòu nán shí lǐ wèi jiè shān lǐng. yī míng hán pó zhài. xià lǐng èr lǐ, wèi hù xī fēn dào. yòu èr lǐ wèi dà píng tóu, shuǐ shǐ nán liú. yòu sì lǐ wèi héng bǎn pù. wǔ lǐ, qī xīng qiáo. yòu wǔ lǐ, tán shù qiáo. shí lǐ, wú tóng ài. jiē yáng wú dù, dào jiàn chāng dōng mén sù.
二十九日　發自大塘。對大塘者，東為牟彌頂大山也。南十里為南嶽鋪，又西南十里為賈源，又五里為清江源。沿江西南，五里為後車鋪，飯。又南十里為界山嶺。一名韓婆寨。下嶺二里，為滬溪分道。又二里為大坪頭，水始南流。又四里為橫坂鋪。五里，七星橋。又五里，潭樹橋。十里，梧桐隘。揭陽無渡，到建昌東門宿。