qǐ zhe yōng yān mào zhēng yuè, jǐn tú wéi dà yuān xiàn wǔ yuè, fán yī nián yǒu qí.
起著雍閹茂正月,盡屠維大淵獻五月,凡一年有奇。
dì míng héng, tài zōng dì sān zi yě, mǔ yuē yuán dé huáng hòu lǐ shì. hòu mèng yǐ jū chéng rì yǒu shēn, kāi bǎo yuán nián shí èr yuè èr rì, shēng dì yú kāi fēng fǔ dì, chì guāng zhào kōng, zuǒ zú zhǐ yǒu wén, chéng dà zì. yòu ér cōng ruì, yǔ zhū wáng xì, hǎo zuò zhàn zhèn zhī zhuàng, zì chēng yuán shuài. tài zǔ ài zhī, fǔ ér wèn yuē: tiān zǐ hǎo zuò fǒu? duì yuē: yóu tiān mìng ěr. chū míng dé chāng, tài píng xìng guó bā nián, shòu jiǎn xiào tài bǎo tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, fēng hán wáng, gǎi míng yuán xiū duān gǒng yuán nián, fēng xiāng wáng, gǎi yuán kǎn chún huà wǔ nián jiǔ yuè, jìn fēng shòu wáng, jiā jiǎn xiào tài fù kāi fēng yǐn zhì dào yuán nián bā yuè, lì wèi huáng tài zǐ, gǎi jīn míng, réng pàn fǔ shì.
帝名恆,太宗第三子也,母曰元德皇后李氏。後夢以裾承日有娠,開寶元年十二月二日,生帝於開封府第,赤光照空,左足指有文,成「大」字。幼而聰睿,與諸王戲,好作戰陣之狀,自稱元帥。太祖愛之,撫而問曰:「天子好作否?」對曰:「由天命耳。」初名德昌,太平興國八年,授檢校太保、同中書門下平章事,封韓王,改名元休;端拱元年,封襄王,改元侃;淳化五年九月,進封壽王,加檢校太傅、開封尹;至道元年八月,立為皇太子,改今名,仍判府事。
zhēn zōng yīng fú jī gǔ shén gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào huáng dì xián píng yuán nián liáo tǒng hé shí liù nián
○真宗膺符稽古神功讓德文明武定章聖元孝皇帝咸平元年(遼統和十六年)
chūn, zhēng yuè, xīn yǒu shuò, gǎi yuán.
春,正月,辛酉朔,改元。
guǐ hài, cì jìn chén suì jié yàn yú zǎi xiàng lǚ duān dì. zì shì suì yǐ wèi lì.
癸亥,賜近臣歲節宴於宰相呂端第。自是遂以為例。
yǐ chǒu, liáo zhǔ rú zhǎng luò.
乙丑,遼主如長濼。
bǐng yín, yǒu sī shàng huáng tài hòu lǐ shì shì yuē yuán dé.
丙寅,有司上皇太后李氏諡曰元德。
hàn lín xué shì yáng lì děng shòu zhào zhī gòng jǔ, qǐng duì, dì zhào zuò, yǔ zhī yuē: gòng jǔ dāng xuǎn zhuó hán jùn, jīng qiú yì shí, yǐ fù zhèn xīn.
翰林學士楊礪等受詔知貢舉,請對,帝召坐,語之曰:「貢舉當選擢寒俊,精求藝實,以副朕心。」
rén shēn, zhāo xuān shǐ wáng yán dé shàng tài zōng huáng dì nán gōng shì jī sān juǎn, mìng sòng shí lù yuàn.
壬申,昭宣使王延德上《太宗皇帝南宮事跡》三卷,命送實錄院。
guǐ yǒu, shǐ lìng zhū wáng fǔ jì shì yì shàn shì dú děng guān fēn jiān nán běi zhái jiào shòu. shí yòu yǒu bàn dú, rán wú dìng yuán.
癸酉,始令諸王府記室、翊善、侍讀等官分兼南北宅教授。時又有伴讀,然無定員。
jiǎ xū, zhào: zhū lù chǎng wù bū qiàn guān wù, lìng zhǔ diǎn bèi cháng zhě, jiān lín guān fēi tóng wèi qī yǐn, wù lìng tián nà.
甲戌,詔:「諸路場務逋欠官物,令主典備償者,監臨官非同為欺隱,勿令填納。」
chū, lǐ zhì pàn guó zi jiān, xiào dìng zhū jīng yīn shū, jiàn guó zi bó shì dù hào zhí jiǎng sūn shì cuī yí zhèng, jiē kǔ xīn qiáng xué, bó guàn jiǔ jīng, wèn yì zhì yí, yǒu suǒ yī jù. wàng lìng zhòng jiā kān zhèng, chú qù chuǎn miù. tài zōng cóng zhī. hào, wú xī rén yí zhèng, fēng qiū rén. dīng chǒu, dì fǎng qún chén tōng jīng yì zhě, zhì fù yǐ yí zhèng duì, jí zhào yí zhèng zhì hòu yuàn, jiǎng shàng shū dà yǔ mó, cì wǔ pǐn fú. tā rì, wèi fǔ chén yuē: yí zhèng jiǎng sòng shén jīng, qīng děng gèng yú bān xíng zhōng xuǎn jīng míng xíng xiū zhī shì, jù yǐ míng wén. zì shì, rì lìng yí zhèng fù yù shū yuàn dài duì, jiǎng shàng shū zhì shí juǎn.
初,李至判國子監,校定諸經音疏,薦「國子博士杜鎬、直講孫奭、崔頤正,皆苦心強學,博貫《九經》,問義質疑,有所依據。望令重加刊正,除去舛謬。」太宗從之。鎬,無錫人;頤正,封丘人。丁丑,帝訪群臣通經義者,至復以頤正對,即召頤正至後苑,講《尚書·大禹謨》,賜五品服。它日,謂輔臣曰:「頤正講誦甚精,卿等更於班行中選經明行修之士,具以名聞。」自是,日令頤正赴御書院待對,講《尚書》至十卷。
wù yín, dì yù chóng zhèng diàn, zhào yù lóng zhí èr bǎi qī shí yú rén, yuè shì wǔ yì, qiān zhuó zhě èr shí liù rén.
戊寅,帝御崇政殿,召御龍直二百七十餘人,閱試武藝,遷擢者二十六人。
gēng chén, jiān chá yù shǐ hán jiàn sù biǎo qiú zhì shì, shí nián sì shí bā. dì wèn fǔ chén yuē: jiàn sù chǐ fā shàng shǎo, jù qiú zhì shì, hé yě? lǚ duān yuē: jiàn sù xìng tián tuì, xǐ xiū liàn. dì nán zhī. lǐ zhì yuē: jìn shì cháo xíng zhōng, zào jìn zhě duō, zhī zhǐ zhě shǎo, ruò yǔn qí qǐng, yì zú jī quàn báo sú. dì mò rán, nǎi shòu xíng bù yuán wài láng, zhì shì. jiàn sù, fèng xiáng rén, tuì jū huá shān, nián bā shí yú nǎi zú.
庚辰,監察御史韓見素表求致仕,時年四十八。帝問輔臣曰:「見素齒發尚少,遽求致仕,何也?」呂端曰:「見素性恬退,喜修煉。」帝難之。李至曰:「近世朝行中,躁進者多,知止者少,若允其請,亦足激勸薄俗。」帝默然,乃授刑部員外郎,致仕。見素,鳳翔人,退居華山,年八十餘乃卒。
jiǎ shēn, yǒu huì chū yíng shì běi, guāng máng chǐ yú.
甲申,有慧出營室北,光芒尺餘。
èr yuè, rén chén, dì zhào fǔ chén yuē: huì chū shén yì, nài hé? lǚ duān děng yán: biàn zài qí lǔ zhī fēn. dì yuē: zhèn yǐ tiān xià wèi yōu, qǐ dú yī fāng xié? lǐ zhì yuē: bì xià cǐ yán, kě yǐ què yāo xīng yǐ. jiǎ wǔ, zhào bǎi guān jí yán dé shī, bì zhèng diàn, jiǎn cháng shàn.
二月,壬辰,帝召輔臣曰:「慧出甚異,奈何?」呂端等言:「變在齊、魯之分。」帝曰:「朕以天下為憂,豈獨一方邪?」李至曰:「陛下此言,可以卻妖星矣。」甲午,詔百官極言得失,避正殿,減常膳。
bǐng wǔ, liáo yǐ jiān mén wèi shàng jiāng jūn yē lǜ yī luō wèi zhōng tái shěng zuǒ xiāng.
丙午,遼以監門衛上將軍耶律伊囉為中台省左相。
yǐ wèi, lǜ qiú, lǎo yòu jí bìng liú yǐ xià tīng shú, zhàng yǐ xià shì zhī. zhào zhū zhōu zhǎng lì píng jué yù sòng, shēn lǐ yuān làn.
乙未,慮囚,老幼、疾病流以下聽贖,杖以下釋之。詔諸州長吏平決獄訟,申理冤濫。
lì bù láng zhōng zhí jí xián yuàn tián xī chū zhī tài zhōu, wèi zhī rèn, huì xīng biàn, xī shàng shū yán: lǐ jì qiān bù hé yǔ xià zhōu, yòu bù hé hū zhī wèi zhào bǎo jí. yǐ chén yú méng, liào bǐ biàn zhà, bì bù kěn jiǔ fèng cháo mìng, yǒng bǎo sāi yuán. shì shí shì chuǎn wù zhī dà zhě. yòu yán: mì yuàn gōng shì, zǎi xiàng bù dé yǔ wén, zhōng shū zhèng shì, shū mì shǐ bù dé yǔ yì, zhì bīng móu bù jīng, guó jì wèi shàn. qù nián líng zhōu zhī yì, guān xī mín wú gū ér sǐ zhě shí wǔ wàn yú, jiù jiāng shuí zhí? cǐ zhèng huà yīn yù zhī dà zhě yě. shū zòu, jí rì zhào duì yí guǐ. jiāng xíng, yòu gòng fēng shì, fù zhào duì, wèi yuē: qīng dì qù, bù bàn suì, zhào qīng guī yǐ. shì dāng miàn lùn zhě, tīng chéng chuán fù què. zài qiǎn zhōng shǐ cì yǔ shén hòu.
吏部郎中、直集賢院田錫出知泰州,未之任,會星變,錫上疏言:「李繼遷不合與夏州,又不合呼之為趙保吉。以臣愚蒙,料彼變詐,必不肯久奉朝命,永保塞垣。是時事舛誤之大者。」又言:「密院公事,宰相不得與聞,中書政事,樞密使不得與議,致兵謀不精,國計未善。去年靈州之役,關西民無辜而死者十五萬餘,咎將誰執?此政化堙郁之大者也。」疏奏,即日召對移晷。將行,又貢封事,復召對,謂曰:「卿第去,不半歲,召卿歸矣。事當面論者,聽乘傳赴闕。」再遣中使賜與甚厚。
dīng yǒu, huì miè.
丁酉,彗滅。
wù xū, zhào yǐ jiǔ tíng gòng jǔ, pō zhì shí cái, lìng lǐ bù jù hé gé rén nèi jìn shì fàng wǔ shí rén, zhū kē bǎi wǔ shí rén, lái suì bù dé wèi lì.
戊戌,詔以久停貢舉,頗滯時才,令禮部據合格人內進士放五十人,諸科百五十人,來歲不得為例。
sān yuè, rén shēn, cì jìn shì rǔ yáng sūn jǐn děng yàn qióng lín. jǐn, hé dì yě.
三月,壬申,賜進士汝陽孫僅等宴瓊林。僅,何弟也。
xiān shì lì bù quán nǐ guān, gào shēn xī shū qí guò fàn, guǐ yǒu, zhào zì jīn wù fù shū.
先是吏部銓擬官,告身悉書其過犯,癸酉,詔自今勿復書。
chū, zōng zhèng shǎo qīng zhào ān yì yán: bié miào jì xiǎng, yì dé huáng hòu zài shū dé huáng hòu zhī shàng, chén wèi cè shēng jiàng zhī yóu, qǐng gǎi zhèng zhī. tài zōng bù xǔ. jí yì hé shí, yǒu sī xián qǐng yǐ yì dé shēng pèi. ān yì yòu yán: xù yǐ hòu xiān, dāng yòng shū dé pèi shí. zhào shàng shū shěng jí yì jí lǐ guān tóng xiáng dìng. shàng yì yuē: shū dé huáng hòu, shēng wú wèi hào, mò shǐ zhuī chóng, kuàng zài chū qián, zǎo yǐ hōng xiè. yì dé huáng hòu, xiǎng fēng dà guó, zuò pèi xiān cháo, suī bù jí lín yù zhī qī, yǐ sù zhāng xián yì zhī měi. qǐng fèng yì dé huáng hòu shén zhǔ shēng pèi tài zōng shì. zhào cóng zhī, qí shū dé huáng hòu réng jiù bié miào jì xiǎng.
初,宗正少卿趙安易言:「別廟祭饗,懿德皇后在淑德皇后之上,臣未測升降之由,請改正之。」太宗不許。及議合食,有司咸請以懿德升配。安易又言:「序以後先,當用淑德配食。」詔尚書省集議及禮官同詳定。上議曰:「淑德皇后,生無位號,歿始追崇,況在初潛,早已薨謝。懿德皇后,享封大國,作配先朝,雖不及臨御之期,已夙彰賢懿之美。請奉懿德皇后神主升配太宗室。」詔從之,其淑德皇后仍舊別廟祭饗。
xīn sì, yǐ zhào bǎo jí guī shùn, qiǎn shǐ yù shǎn xī, zòng suī yín liú mín hái xiāng, jiā gěi mǐ yī shí.
辛巳,以趙保吉歸順,遣使諭陝西,縱綏、銀流民還鄉,家給米一石。
shì yuè, nǚ zhēn qiǎn shǐ gòng yú liáo.
是月,女真遣使貢於遼。
xià, sì yuè, jǐ chǒu shuò, zhào zhū zhōu zhǎng lì jié chú láo yù, shū lǐ yān xì, yǒu jí bìng jí pín fá zhě liáo zhì zī gěi zhī.
夏,四月,己丑朔,詔諸州長吏潔除牢獄,疏理淹系,有疾病及貧乏者療治資給之。
rén yín, zhào bǎo jí qiǎn dì jì yuàn rù xiè.
壬寅,趙保吉遣弟繼瑗入謝。
guǐ mǎo, liáo yǐ chóng dé gōng suǒ lì zhōu xiàn bèi shuǐ, zhèn zhī.
癸卯,遼以崇德宮所隸州縣被水,賑之。
dì wèi zǎi xiàng yuē: zhū lù bū qiàn, xiān cháo měi yǒu shè yòu, jiē lìng juān fàng, ér yǒu sī shàng gèng lǐ dū, pō wén xì mín chóu tàn. jǐ chǒu, qiǎn shǐ chéng chuán àn bǎi xìng bū qiàn, xī chú zhī. yòng pàn lǐ qiàn sī wáng qīn ruò zhī yán yě. chú bū qiàn fán yī qiān yú wàn, shì xì qiú sān qiān yú rén. dì yóu shì juàn qīn ruò yì hòu.
帝謂宰相曰:「諸路逋欠,先朝每有赦宥,皆令蠲放,而有司尚更理督,頗聞細民愁嘆。」己丑,遣使乘傳按百姓逋欠,悉除之。用判理欠司王欽若之言也。除逋欠凡一千餘萬,釋繫囚三千餘人。帝由是眷欽若益厚。
dīng wèi, liáo bà mín shū guān fèng, chū nèi tǎng gěi zhī.
丁未,遼罷民輸官俸,出內帑給之。
jǐ yǒu, qí yǔ.
己酉,祈雨。
yǐ mǎo, liáo zhǔ rú mù yè shān.
乙卯,遼主如木葉山。
wǔ yuè, wù wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
五月,戊午朔,日有食之。
jiǎ zǐ, yǐ hàn, xìng dà xiāng guó sì qí yǔ, shēng diàn ér yǔ.
甲子,以旱,幸大相國寺祈雨,升殿而雨。
dīng mǎo, liáo zhǔ sì mù yè shān, gào lái suì nán fá.
丁卯,遼主祀木葉山,告來歲南伐。
gēng chén, tiě lí gòng yú liáo.
庚辰,鐵驪貢於遼。
yǐ yǒu, liáo zhǔ hái shàng jīng. tài hòu mìng fù rén nián jiǔ shí zhě cì yǐ wù.
乙酉,遼主還上京。太后命婦人年九十者賜以物。
liù yuè, wù zǐ shuò, liáo zhǔ jì zǔ huái èr líng.
六月,戊子朔,遼主祭祖、懷二陵。
gēng yín, mì zhōu fā jiě guān jū fù, zuò jiàn sòng fēi qí rén, dāng shú jīn, tè zhào tíng rèn. dì wèi fǔ chén yuē: fán suǒ jǔ guān, duō wén miù làn. yí xuǎn zé jǔ zhǔ, yǐ lèi qiú rén. jīn wài guān yào qiē wéi zhuǎn yùn shǐ, qīng děng kě xiān zé rén, hòu lìng jǔ zhī. xīn mǎo, zhào yú cháng cān guān nèi jǔ cái kān zhuǎn yùn shǐ zhě, bù xiàn rén shù.
庚寅,密州發解官鞠傅,坐薦送非其人,當贖金,特詔停任。帝謂輔臣曰:「凡所舉官,多聞謬濫。宜選擇舉主,以類求人。今外官要切惟轉運使,卿等可先擇人,後令舉之。」辛卯,詔於常參官內舉材堪轉運使者,不限人數。
zhào yì tài zǔ miào chēng hào. xiān shì pàn tài cháng lǐ yuàn lǐ zōng nè qǐng gǎi xī zǔ yǐ xià chēng hào, xià shàng shū shěng jí yì. shí zhāng qí xián yán: wèi rén hòu zhě wèi zhī zǐ, ān dé zōng miào zhōng yǒu bó shì zhī chēng? zhào lǐ guān xiáng dìng. lǐ guān yǐn chūn qiū mǐn xī tóng wèi yī dài jí jìn huì huái táng zhōng ruì gù shì, qǐng tài zǔ tài zōng zhāo mù tóng wèi. zhào dōu shěng fù jí yì, yì tóng qí xián yòu zhào lǐ guān zài tǎo diǎn gù. lǐ guān yán: àn tài zōng xiǎng sì tài zǔ èr shí yǒu èr nián, chēng yuē xiào dì, cǐ bù yì zhī zhì. táng xuán zōng wèi zhōng zōng wèi huáng bó kǎo, dé zōng wèi zhōng zōng wèi gāo bó zǔ. bó shì zhī chēng, fù hé bù kě! chén děng cān yì, zì jīn hé jì rì, tài zǔ tài zōng yī diǎn yí, tóng wèi yì zuò, tài zǔ wèi réng jiù chēng xiào zǐ. zòu kě. zōng nè, fǎng zi yě.
詔議太祖廟稱號。先是判太常禮院李宗訥請改僖祖以下稱號,下尚書省集議。時張齊賢言:「為人後者為之子,安得宗廟中有伯氏之稱?」詔禮官詳定。禮官引《春秋》閔、僖同為一代及晉惠、懷、唐中、睿故事,請太祖、太宗昭穆同位。詔都省復集議,議同齊賢;又詔禮官再討典故。禮官言:「按太宗饗祀太祖二十有二年,稱曰孝弟,此不易之制。唐玄宗謂中宗為皇伯考,德宗謂中宗為高伯祖。伯氏之稱,復何不可!臣等參議,自今合祭日,太祖、太宗依典儀,同位異坐,太祖位仍舊稱孝子。」奏可。宗訥,昉子也。
qiū, qī yuè, dīng sì shuò, liáo zhǔ lù qiú tīng zhèng.
秋,七月,丁巳朔,遼主錄囚聽政。
guǎng xī zhuǎn yùn shǐ chén yáo sǒu shàng yán: suǒ bù zhū zhōu, tǔ fēng běn yì, dì shǎo cán sāng, qí mín chú gēng shuǐ tián wài, wéi zhǒng má níng, zhōu suì sān shōu. bù chū zhī shí, měi duān zhǐ shòu bǎi qián, gài zhī zhě zhòng ér shì zhě shǎo gù yě. jīn chén yǐ guó jiā jūn xū suǒ jí, bù bó wèi xiān, yīn quàn yù bù mín guǎng zhí má níng, yǐ qián yán zhé biàn shōu shì zhī, wèi jí èr nián, yǐ dé sān shí qī wàn yú pǐ. wàng zì jīn xǔ yǐ suǒ zhǒng má níng qǐng mǔ zhé sāng zǎo zhī shù, zhū xiàn lìng zuǒ yī lì shū lì wèi kè, mín yǐ bù fù guān mài zhě, miǎn qí suàn shuì. rú cǐ, zé bù bó shàng gòng, quán huò xià liú, gōng sī jiāo jì, qí lì shén bó. zhào cóng zhī.
廣西轉運使陳堯叟上言:「所部諸州,土風本異,地少蠶桑,其民除耕水田外,惟種麻苧,周歲三收。布出之時,每端只售百錢,蓋織者眾而市者少故也。今臣以國家軍須所急,布帛為先,因勸諭部民廣植麻苧,以錢鹽折變收市之,未及二年,已得三十七萬餘匹。望自今許以所種麻苧頃畝折桑棗之數,諸縣令佐依例書歷為課,民以布赴官賣者,免其算稅。如此,則布帛上供,泉貨下流,公私交濟,其利甚博。」詔從之。
bā yuè, dīng hài shuò, zhào sān sī jīng dù chá yán jiǔ shuì yǐ chōng suì yòng, wù dé zēng jiā fù liǎn, zhòng kùn lí yuán, zhū sè fèi yòng bìng yí jié yuē, bìng tiáo xī wèi jǐn shì jiàn yǐ wén.
八月,丁亥朔,詔三司「經度茶、鹽、酒稅以充歲用,勿得增加賦斂,重困黎元,諸色費用並宜節約,並條析未盡事件以聞。」
xīn mǎo, jīng xī zhuǎn yùn shǐ hé féi yáo xuàn shàng yán: zhū lù guān lì huò qiáng míng lì shì huì ài jí mín zhě, zé bì lì jiào tiáo, chú qí fán rǎo. rán suǒ gèng zhī bì, shì duō bù biàn yú jiǎo xū, qí qí bà guān, xī cáng jì jí. hài gōng dù zhèng, mò shén yú zī. yīng zhī zhōu fǔ jūn jiān tōng pàn mù zhí zhōu xiàn guān, yú suǒ zài yǒu jīng huà lì jì, shì kě jīng jiǔ zhě, suì zhōng shū lì, tì rì lù fù xīn guān, bǐ zhī zūn shǒu, bù dé wàng xìn xià lì, zhé yǒu gǎi gèng. ruò zhuó rán bù biàn, zhōu yǐ shàng wén, mù zhí yǐ xià wén yú zhǎng lì, qí bào gǎi zhèng. yǔ yuē: jiù lìng yǐn zhī zhèng, bì yǐ gào xīn lìng yǐn. cǐ shí shèng rén zhī gé yán, guó jiā zhī jí wù yě. cóng zhī.
辛卯,京西轉運使合肥姚鉉上言:「諸路官吏或強明蒞事、惠愛及民者,則必立教條,除其煩擾。然所更之弊,事多不便於狡胥,俟其罷官,悉藏記籍。害公蠹政,莫甚於茲。應知州、府、軍、監、通判、幕職、州縣官,於所在有經畫利濟,事可經久者,歲終書歷,替日錄付新官,俾之尊守,不得妄信下吏,輒有改更。若灼然不便,州以上聞,幕職以下聞於長吏,俟報改正。《語》曰:『舊令尹之政,必以告新令尹。』此實聖人之格言,國家之急務也。」從之。
yǐ sì, gōng bù shì láng jí xián yuàn xué shì qián ruò shuǐ děng shàng tài zōng shí lù bā shí juǎn. dì lǎn shū liú tì, cì zhào bāo yù. shí ruò shuǐ pàn jí xián, yīn yòng yuàn yìn, shǐ guǎn wú suǒ yù, cái jiǔ yuè ér huá. chū, tài zōng yǒu chù quǎn shén xún, cháng zài chéng yú zuǒ yòu, jí jià bēng, quǎn zhé hào jiào bù shí, yīn sòng yǒng xī qǐn gōng. lǐ zhì cháng zuò gē jì qí shì yǐ yí ruò shuǐ, qí duàn zhāng yún: bái lín zhū yàn qiě wù shū, quàn jūn shū cǐ chéng fú sú. ruò shuǐ bù wèi zài. lǚ duān suī wèi jiān xiū, wèi cháng lì jú, shū chéng bù shǔ duān míng, zhì jué qí shì yǐ wèi zhuān měi. ruò shuǐ chēng zhào zhǐ zhuān xiū, bù lì shǐ jú, yòu yuán táng cháo gù shì yǐ zhé zhī, shí yì bù néng duó.
乙巳,工部侍郎、集賢院學士錢若水等上《太宗實錄》八十卷。帝覽書流涕,賜詔褒諭。時若水判集賢,因用院印,史館無所預,才九月而華。初,太宗有畜犬甚馴,常在乘輿左右,及駕崩,犬輒號叫不食,因送永熙寢宮。李至嘗作歌紀其事以遺若水,其斷章云:「白麟硃雁且勿書,勸君書此懲浮俗。」若水不為載。呂端雖為監修,未嘗蒞局,書成不署端名,至抉其事以為專美。若水稱詔旨專修,不隸史局,又援唐朝故事以折之,時議不能奪。
guǐ chǒu, zhào: jiān cāng jīng cháo guān, wú dé yǐ xiàn yú wèi kè.
癸丑,詔:「監倉京朝官,無得以羨餘為課。」
jiǔ yuè, dīng sì shuò, liáo zhǔ zhù dé shèng kǒu.
九月,丁巳朔,遼主駐得勝口。
jǐ wèi, qín guó yán shòu bǎo shèng fū rén liú shì zú, fā āi yuàn zhōng, chuò cháo sān rì, gěi lǔ bù yǐ zàng.
己未,秦國延壽保聖夫人劉氏卒,發哀苑中,輟朝三日,給鹵簿以葬。
xiān shì tài zōng mìng zhāng jì chóng xiū tài zǔ shí lù, wèi chéng ér zú. jǐ sì, zhào zǎi xiàng lǚ duān jí xián yuàn xué shì qián ruò shuǐ tóng lǐng qí shì. ruò shuǐ kěn cí, dì yuē: qīng xīn xiū tài zōng shí lù shén zhōu bèi, tài zǔ shí duō quē lòu, gù zài mìng qīng, wú duō ràng yě.
先是太宗命張洎重修《太祖實錄》,未成而卒。己巳,詔宰相呂端、集賢院學士錢若水同領其事。若水懇辭,帝曰:「卿新修《太宗實錄》甚周備,太祖時多缺漏,故再命卿,毋多讓也。」
bào lín gǔ yǐn shì zhǒng fàng mǔ sǐ, pín bù kè zàng, qiǎn tóng nú gào yú hàn lín xué shì sòng shí děng. shí yǔ qián ruò shuǐ wáng yǔ chēng tóng shàng yán: xiān dì cháng jiā zhào mìng, jīn wú yǐ zàng mǔ, yù xíng sī dí, kǒng lüè cháo tíng zhī měi. rén shēn, yōu zhào cì fàng sù bó mín qián.
豹林谷隱士种放母死,貧不克葬,遣僮奴告於翰林學士宋湜等。湜與錢若水、王禹偁同上言:「先帝嘗加召命,今無以葬母,欲行私覿,恐掠朝廷之美。」壬申,優詔賜放粟帛緡錢。
lìng líng jǐn yuàn gǎi zhī juàn. jiǎ shēn, shǐ yǐ xīn zhī juàn jìn yù.
令綾錦院改織絹。甲申,始以新織絹進御。
jiù zhì, guó zi jiān kāi fēng fǔ jǔ rén yǒu yǔ fā jiě guān qīn qī zhě, zhǐ liǎng sī gèng hù kǎo shì, dì lǜ shè sī xùn, shì qiū, tè xuǎn guān bié shì.
舊制,國子監、開封府舉人有與發解官親戚者,止兩司更互考試,帝慮涉私徇,是秋,特選官別試。
dōng, shí yuè, bǐng xū shuò, rì yǒu shí zhī.
冬,十月,丙戌朔,日有食之。
zǎi xiàng lǚ duān jiǔ bìng, zhào miǎn cháo yè, jiù zhōng shū shì shì, lèi shū qiú jiě, wù zǐ, bà wèi tài zǐ tài bǎo. chū, lǐ wéi qīng zì zhī shū yuàn zuǒ qiān yù shǐ zhōng chéng, yì duān yì jǐ, jí duān miǎn cháo yè, nǎi dàn zòu cháng cān guān yǒu jí gào yú nián shòu fèng zhě, yòu jiào rén sòng táng lì guò shī, yù yǐ lèi duān. duān yuē: wú zhí dào ér xíng, wú suǒ kuì, fēng bō zhī yán, bù zú lǜ yě.
宰相呂端久病,詔免朝謁,就中書視事,累疏求解,戊子,罷為太子太保。初,李惟清自知樞院左遷御史中丞,意端抑己,及端免朝謁,乃彈奏常參官有疾告逾年受俸者,又教人訟堂吏過失,欲以累端。端曰:「吾直道而行,無所愧,風波之言,不足慮也。」
jiā zhāng qí xián bīng bù shàng shū, yǔ cān zhī zhèng shì lǐ hàng bìng píng zhāng shì. cān zhī zhèng shì lǐ zhì, bà wèi wǔ shèng jié dù shǐ. zhì yǐ mù jí jiě jī wù, jí shòu máo yuè, rù jiàn kěn cí, dì yuē: cǐ táng cháo gù shì, fèi jiǔ yǐ, tè mìng zhèn jǔ, shì yōu xián yě. yòu cì yù zhì shī chǒng qí xíng.
加張齊賢兵部尚書,與參知政事李沆並平章事。參知政事李至,罷為武勝節度使。至以目疾解機務,及授旄鉞,入見懇辭,帝曰:「此唐朝故事,廢久矣,特命振舉,示優賢也。」又賜御製詩寵其行。
jǐ chǒu, cān zhī zhèng shì wēn zhòng shū, bà wèi lǐ bù shàng shū shū mì fù shǐ xià hóu jiào, bà wèi hù bù shì láng. yǐ shū mì fù shǐ xiàng mǐn zhōng wèi bīng bù shì láng cān zhī zhèng shì hàn lín xué shì yáng lì wèi gōng bù shì láng, sòng shí wèi gěi shì zhōng, bìng wèi shū mì fù shǐ.
己丑,參知政事溫仲舒,罷為禮部尚書;樞密副使夏侯嶠,罷為戶部侍郎。以樞密副使向敏中為兵部侍郎、參知政事;翰林學士楊礪為工部侍郎,宋湜為給事中,並為樞密副使。
xiān shì yǒu pān fù jū jìn zhí zhě, chéng chǒng fàng zì, mín jiā zǐ jì dìng hūn, qiáng qǔ zhī, qí jiā yì kāi fēng sù yān. zhī fǔ shì bì shì ān jí qǐng duì, bái qí shì, zú dé mín jiā zǐ hái qí fù mǔ, shǐ chéng hūn. pān fù zhě rì yè sù shì ān yú dì qián, shì ān yīn qiú jiě fǔ shì, dì xǔ zhī, fù rù hàn lín wèi xué shì. hàn lín xué shì chéng zhǐ sòng bái, cháng xiàn nǐ lù zhì bǎng zǐ jí, dì chá qí yì yù gàn shì rèn, nǎi mìng bái quán zhī kāi fēng fǔ. jì ér bái juàn yú tīng duàn, bù bàn suì, yì gài bà yún.
先是有攀附居近職者,乘寵放恣,民家子既定婚,強娶之,其家詣開封訴焉。知府事畢士安即請對,白其事,卒得民家子還其父母,使成婚。攀附者日夜訴士安於帝前,士安因求解府事,帝許之,復入翰林為學士。翰林學士承旨宋白,嘗獻《擬陸贄榜子集》,帝察其意欲幹事任,乃命白權知開封府。既而白倦於聽斷,不半歲,亦丐罷雲。
gēng yín, dì wèi fǔ chén yuē: qún chén zhōng yǒu bàng yán dá yú zhèn tīng zhě, xún zhī shì dé qí shí. rán rén shuí wú guò, néng qiān gé zé shàn yǐ, zhèn gù bù yǐ yī shěng fèi zhōng shēn zhī yòng yě.
庚寅,帝謂輔臣曰:「群臣中有謗言達於朕聽者,詢之似得其實。然人誰無過,能遷革則善矣,朕固不以一眚廢終身之用也。」
yǐ wèi, zǎi xiàng zhāng qí xián lǐ hàng rù duì, dì yù zhī yuē: xiān cháo jiē yǒu chéng xiàn, dàn yǔ qīng děng zūn shǒu, qī zhì hé píng ěr. shí qī lǐ yǒu fèn cái bù jūn zhě gèng xiāng sòng, yòu rù gōng zì sù, qí xián qǐng zì zhì zhī, nǎi zuò xiāng fǔ, zhào ér wèn yuē: rǔ fēi yǐ bǐ suǒ fēn cái duō, rǔ suǒ fēn shǎo hū? yuē: rán. mìng jù kuǎn. nǎi zhào liǎng lì lìng jiǎ jiā rù yǐ shě, yǐ jiā rù jiǎ shě, huò cái wú dé dòng, fēn shū zé jiāo yì zhī. míng rì, zòu wén, dì dà yuè, yuē: zhèn gù zhī fēi qīng mò néng dìng yě.
乙未,宰相張齊賢、李沆入對,帝諭之曰:「先朝皆有成憲,但與卿等遵守,期致和平耳。」時戚里有分財不均者更相訟,又入宮自訴,齊賢請自治之,乃坐相府,召而問曰:「汝非以彼所分財多,汝所分少乎?」曰:「然。」命具款。乃召兩吏令甲家入乙舍,乙家入甲舍,貨財無得動,分書則交易之。明日,奏聞,帝大悅,曰:「朕固知非卿莫能定也。」
chū, zhāng qí xián wèi hù bù shàng shū, zhào tóng jiān chá yù shǐ wáng jì biān cì shān dìng zhì chì. jiù tiáo, chí zhàng xíng jié, bù jì yǒu zāng wú zāng, xī dǐ sǐ, qí xián yì dài bù dé cái zhě. jì yuē: yǐ sǐ jù zhī shàng bù wèi, kě huǎn qí sǐ hū? yǔ qí xián tíng zhèng shù sì, cí qì shén lì, shǒu shū yán qí xián fǔ rú, bù zhī shí yào. dì wèn fǔ chén: shú kě cóng zhě? lǚ duān qǐng zhào bǎi guān jí yì, bìng hé jì. wèi jǐ, qí xián rù xiàng. dīng yǒu, qí xián zòu: chén jīn zài zhōng shū, bù yù yǔ shù liáo zhēng jiào qū zhí, yuàn shōu qián zhào. dì jiā qí róng wù, suì bà jí yì, jì dé miǎn hé. xíng míng zú rú qí xián zhī qǐng, ér fàn dào zhě suì yì bù zēng.
初,張齊賢為戶部尚書,詔同監察御史王濟編次、刪定製敕。舊條,持杖行劫,不計有贓無贓,悉抵死,齊賢議貸不得財者。濟曰:「以死懼之尚不畏,可緩其死乎?」與齊賢廷諍數四,詞氣甚厲,手疏言齊賢腐儒,不知時要。帝問輔臣:「孰可從者?」呂端請詔百官集議,並劾濟。未幾,齊賢入相。丁酉,齊賢奏:臣今在中書,不欲與庶僚爭較曲直,願收前詔。」帝嘉其容物,遂罷集議,濟得免劾。刑名卒如齊賢之請,而犯盜者歲亦不增。
jǐ yǒu, chóng zhèng diàn shì shì, zhì wǔ ér bà. dì zì jí wèi, měi dàn yù qián diàn, zhōng shū shū mì yuàn sān sī kāi fēng fǔ shěn xíng yuàn jí qǐng duì guān yǐ cì zòu shì, zhì chén hòu hái gōng jìn shí shǎo shí fù chū, yù hòu diàn shì zhū sī shì, huò xiào yuè jūn shì wǔ yì, rì zhōng ér bà yè zé zhào rú chén xún wèn dé shī, huò zhì yè fēn hái gōng, lǜ yǐ wèi cháng.
己酉,崇政殿視事,至午而罷。帝自即位,每旦御前殿,中書、樞密院、三司、開封府、審刑院及請對官以次奏事,至辰後還宮進食;少時復出,御後殿視諸司事,或校閱軍士武藝,日中而罷;夜則召儒臣詢問得失,或至夜分還宮,率以為常。
guǐ chǒu, mìng qián ruò shuǐ děng fù kǎo kāi fēng fǔ dé jiě jìn shì shì juǎn. gù shì, jīng fǔ jiě shí rén yǐ shàng, wèi zhī děng jiǎ, fēi wén yè yōu shàn yǒu míng chēng zhě bù qǔ. shí yǐ gāo fǔ yáo wèi shǒu, qián yì cì zhī. yì bù píng, suì shàng shū zhǐ chén fā jiě guān suǒ shì xiǔ suǒ yù liù mǎ fù jí shī lùn cè tí, yì shè jī shàn. yòu jìn shì shù bǎi bèi yì fǔ sòng jiàn sòng bù dāng. fǔ yáo yì tóu dié xùn bì, qǐng yǐ yì wèi shǒu. kāi fēng fǔ yǐ wén, gù yǒu shì mìng. shí hàn lín xué shì chéng zhǐ sòng bái shēn yòu yì, kǎo guān dù zhī yuán wài láng féng zhěng zòu yì yǔ bái jiāo jié zhuàng, dì dà nù, qiǎn zhōng shǐ xià zhěng yù shǐ yù. zhěng lì yán yì wú xíng, bù kě guān duō shì, dì yì yǐ shì liú fēn jìng, bù kě qǐ qí duān, qiě yù zhèn fú sú, nǎi zhào shì zhěng, bà liǎng zhì yì jí fù kǎo, zhǐ lìng ruò shuǐ děng zhuó wén xíng jiān zhù zhě yī rén wèi shǒu. nǎi yǐ sūn jì wèi dì yī, fǔ yáo dì èr, yì dì sān, yú bìng rú jiù. jì, kāi fēng rén yě.
癸丑,命錢若水等覆考開封府得解進士試卷。故事,京府解十人已上,謂之等甲,非文業優贍有名稱者不取。時以高輔堯為首,錢易次之。易不平,遂上書指陳發解官所試《朽索馭六馬賦》及詩、論、策題,意涉譏訕。又進士數百輩詣府訟薦送不當。輔堯亦投牒遜避,請以易為首。開封府以聞,故有是命。時翰林學士承旨宋白深右易,考官度支員外郎馮拯奏易與白交結狀,帝大怒,遣中使下拯御史獄。拯力言易無行,不可冠多士,帝亦以士流紛競,不可啟其端,且欲鎮浮俗,乃詔釋拯,罷兩制議及覆考,止令若水等擢文行兼著者一人為首。乃以孫暨為第一,輔堯第二,易第三,餘並如舊。暨,開封人也。
shí yī yuè, bǐng chén shuò, hé xī jūn yòu xiāng fù shǐ guī dé jiāng jūn zhé bū yóu lóng bō lái cháo. hé xī jūn, jí xī liáng fǔ yě. lóng bō sì shì shòu cháo mìng wèi qiú zhǎng, suī gòng fāng wù, wèi cháng zì xíng, jīn shǐ zhì, xiàn mǎ èr qiān yú pǐ. jiā lóng bō ān yuǎn dà jiāng jūn.
十一月,丙辰朔,河西軍右廂副使、歸德將軍折逋游龍缽來朝。河西軍,即西涼府也。龍缽四世受朝命為酋長,雖貢方物,未嘗自行,今始至,獻馬二千餘匹。加龍缽安遠大將軍。
wù wǔ, dì wèi fǔ chén yuē: guó jiā suǒ jǐn, jiǎn yuē wèi xiān, jié yòng ài rén, mín sú zì huà. zhāng qí xián yuē: shū chēng dà yǔ kè jiǎn yú jiā. lǎo shì sān bǎo, jiǎn jū qí yī. shàng zhī suǒ hǎo, xià bì cóng zhī, shàng hǎo jiǎn zé guó yǒu yú cái, xià bù jiàn zé jiā yǒu yú zī, zì rán lián ràng xìng xíng, dào zéi xiān shǎo.
戊午,帝謂輔臣曰:「國家所謹,儉約為先,節用愛人,民俗自化。」張齊賢曰:「《書》稱大禹克儉於家。老氏三寶,儉居其一。上之所好,下必從之,上好儉則國有餘財,下不僭則家有餘資,自然廉讓興行,盜賊鮮少。」
sān sī shàng jīng fèi zhī shù, dì yuē: xiān dì yǐ cái fù guó zhī dà běn, mò bù qiú zhū zhōng dào ér wèi yǒng zhì. fǔ chén yuē: xiān dì fēi zhǐ ài rén sè fèi, zhì yú jié sǔn fú yòng, yù huàn zhuó zhī yī, gài qián gǔ zhé wáng mò néng xié yě. dì chū mìng sān sī jù zhōng wài qián gǔ dà shù yǐ wén, yán tiě shǐ chén shù jiǔ bù jìn, dì mìng fǔ chén jié zhī, shù yuē: tiān zǐ fù yú chūn qiū, ruò zhī fǔ kù chōng xiàn, kǒng shēng chǐ xīn, gù bù gǎn jìn. dì wén ér shàn zhī.
三司上經費之數,帝曰:「先帝以財賦國之大本,莫不求諸中道而為永制。」輔臣曰:「先帝非止愛人嗇費,至於節損服用,御浣濯之衣,蓋前古哲王莫能偕也。」帝初命三司具中外錢穀大數以聞,鹽鐵使陳恕久不進,帝命輔臣詰之,恕曰:「天子富於春秋,若知府庫充羨,恐生侈心,故不敢進。」帝聞而善之。
jiǎ zǐ, zhào qì lì dài dì wáng líng miào.
甲子,詔葺歷代帝王陵廟。
shì yuè, zhì gū mǎ sī, gū fān bù jí jìn gòng mǎ jià. fán shì mǎ zhī chù, hé dōng fǔ zhōu kě lán jūn, shǎn xī qín wèi jīng yuán zhū zhōu, chuān xiá yì lí děng zhōu, jiē zhì wù, suì dé wǔ qiān yú pǐ, yǐ bù bó chá tā wù zhǔn qí zhí.
是月,置估馬司,估蕃部及進貢馬價。凡市馬之處,河東府州、岢嵐軍,陝西秦、渭、涇、原諸州,川峽益、黎等州,皆置務,歲得五千餘匹,以布帛茶它物准其直。
liáo qiǎn shǐ cè wáng sòng wèi gāo lì guó wáng.
遼遣使冊王誦為高麗國王。
shí èr yuè, bǐng xū shuò, liáo yù yuè sòng guó wáng yē lǜ xiū gé hōng, chuò cháo wǔ rì. xiū gé yǒu gōng fǔ qì, jí yīng biān sāi zhòng rèn, zhī lüè hóng yuǎn, liào dí rú shén. měi zhàn shèng, ràng gōng zhū jiāng, gù shì zú lè wèi yòng. shēn gèng bǎi zhàn, wèi cháng lù yī wú gū. gāo liáng hé zhī jié, yóu wèi nán jūn suǒ wèi, bái gōu yǐ nán yù zhǐ ér tí, zhé yuē: yù yuè zhì yǐ! xiū gé yǐ yàn mín pí bì, shěng fù shuì, xù gū guǎ, jiè shù bīng wú fàn sòng jìng, suī mǎ niú yì yú běi zhě, xī hái zhī, biān jìng yǐ níng. liáo zhǔ zhào lì cí nán jīng.
十二月,丙戌朔,遼裕悅宋國王耶律休格薨,輟朝五日。休格有公輔器,及膺邊塞重任,知略宏遠,料敵如神。每戰勝,讓功諸將,故士卒樂為用。身更百戰,未嘗戮一無辜。高梁河之捷,尤為南軍所畏,白溝以南欲止兒啼,輒曰:「裕悅至矣!」休格以燕民疲弊,省賦稅,恤孤寡,戒戍兵無犯宋境,雖馬牛逸於北者,悉還之,邊境以寧。遼主詔立祠南京。
liáo jìn fēng huáng dì héng wáng lóng qìng wèi liáng guó wáng, nán jīng liú shǒu zhèng wáng lóng yòu wèi wú guó wáng.
遼進封皇弟恆王隆慶為梁國王,南京留守;鄭王隆祐為吳國王。
bǐng wǔ, gěi shì zhōng chái chéng wù zòu shàng xīn dìng biān chì gòng bā bǎi wǔ shí liù tiáo, qǐng lòu bǎn bān xià, yǔ lǜ lìng gé shì xíng tǒng tóng háng yōu zhào bāo dá.
丙午,給事中柴成務奏上《新定編敕》共八百五十六條,請鏤板頒下,與《律令格式》、《刑統》同行;優詔褒答。
jiǎ yín, zhī zhì gào wáng yǔ chēng, zuò xiū tài zǔ shí lù yǐ yì qīng zhòng qí jiān, luò zhí zhī huáng zhōu.
甲寅,知制誥王禹偁,坐修《太祖實錄》以意輕重其間,落職知黃州。
shì suì, yǐ rú jīng shǐ liǔ kāi zhī dài zhōu, zhì, qì chéng lěi, xiū zhàn jù, zhū jiāng duō jǔ yì bù xié. kāi wèi qí cóng zǐ yuē: wú guān mǎo xīng yǒu guāng, yún duō cóng běi lái fàn, jìng shàng kòu jiāng zhì yǐ. wú wén shī kè zài hé, jīn zhū jiāng yuàn wǒ, yī dàn kòu zhì, wǒ qí wēi zāi! yīn shàng yán qǐng xǐ tā zhōu. xún gǎi zhī xīn zhōu.
是歲,以如京使柳開知代州,至,葺城壘,修戰具,諸將多沮議不協。開謂其從子曰:「吾觀昴星有光,雲多從北來犯,境上寇將至矣。吾聞師克在和,今諸將怨我,一旦寇至,我其危哉!」因上言請徙它州。尋改知忻州。
liáo fàng jìn shì yáng wén lì děng èr rén.
遼放進士楊文立等二人。
zhēn zōng yīng fú jī gǔ shén gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào huáng dì xián píng èr nián liáo tǒng hé shí qī nián
○真宗膺符稽古神功讓德文明武定章聖元孝皇帝咸平二年(遼統和十七年)
chūn, zhēng yuè, yǐ mǎo shuò, liáo zhǔ rú zhǎng chūn gōng.
春,正月,乙卯朔,遼主如長春宮。
jiǎ zǐ, zhào: shàng shū chéng láng gěi shě, jǔ shēng cháo guān kě shǒu dà zhōu zhě gè yī rén, qí shǐ sān rèn yǒu zhèng jī, dāng yì jiǎng qí shàn jǔ yǒu zāng sī zuì, yì lián zuò zhī.
甲子,詔:「尚書丞、郎、給、舍,舉升朝官可守大州者各一人,俟使三任有政績,當議獎其善舉;有贓私罪,亦連坐之。」
yǐ chǒu, mìng lǐ bù shàng shū wēn zhòng shū zhī gòng jǔ, yù shǐ zhōng chéng zhāng yǒng xíng bù láng zhōng zhī zhì gào shī háng tóng zhī gòng jǔ, réng dāng rì rù gòng yuàn. shǐ fēng yìn juàn shǒu. háng, nèi huáng rén.
乙丑,命禮部尚書溫仲舒知貢舉,御史中丞張詠、刑部郎中、知制誥師頏同知貢舉,仍當日入貢院。始封印卷首。頏,內黃人。
lǐ bù shì láng yáng huī zhī, yǐ shuāi jí qiú jiě zhí, jiǎ xū, shòu bīng bù shì láng, yī qián jiān mì shū jiān. jí zhàn xiè, biàn diàn mìng zuò, láo wèn jiǔ zhī, qiě yuē: tú shū zhī fǔ, qīng jìng wú shì, kě yǐ yǎng xìng yě. huī zhī chún hòu qīng jiè, yóu jí fēi dào gàn jìn zhě, cháng yán: wēn zhòng shū kòu zhǔn yòng bó jī qǔ guì shì, shǐ hòu bèi wù xí qū jìng, lǐ sú jìn báo. shì wèi qí zhī yán.
禮部侍郎楊徽之,以衰疾求解職,甲戌,授兵部侍郎,依前兼秘書監。及占謝,便殿命坐,勞問久之,且曰:「圖書之府,清淨無事,可以養性也。」徽之純厚清介,尤疾非道干進者,嘗言:「溫仲舒、寇準用搏擊取貴仕,使後輩務習趨競,禮俗浸薄。」世謂其知言。
èr yuè, bǐng shēn, yǐ zhào pǔ pèi xiǎng tài zǔ miào tíng.
二月,丙申,以趙普配饗太祖廟庭。
xīn chǒu, tài cháng chéng pàn sān sī cuī qiàn sī wáng qīn ruò, biǎo shù dì dēng wèi yǐ lái, fàng tiān xià bū qiàn qián wù qiān yú wàn, shì xì qiú sān qiān yú rén, qǐng fù shǐ guǎn. dì wèi jìn chén yuē: zī shì xiān dì fāng yù xíng zhī, zhèn fèng chéng xiān zhì ěr. yīn mìng xué shì yuàn zhào shì qīn ruò. jí lǎn suǒ shì wén, wèi fǔ chén yuē: qīn ruò fēi dú mǐn yú lì shì, jiān fù wén cí jīn xī yē què guān, kě tè rèn zhī. jí bài yòu zhèng yán, zhī zhì gào.
辛丑,太常丞、判三司催欠司王欽若,表述帝登位以來,放天下逋欠錢物千餘萬,釋繫囚三千餘人,請付史館。帝謂近臣曰:「茲事先帝方欲行之,朕奉成先志耳。」因命學士院召試欽若。及覽所試文,謂輔臣曰:「欽若非獨敏於吏事,兼富文詞;今西掖闕官,可特任之。」即拜右正言,知制誥。
jǐ yǒu, dì wèi zǎi xiàng yuē: wén cháo tíng zhōng yǒu jié jiāo péng dǎng hù shàn xū yù sù qiú jìn yòng zhě. fú báo zhī fēng, chéng bù kě zhǎng. nǎi mìng jiàng zhào shēn jǐng, yù shǐ tái jiū chá zhī.
己酉,帝謂宰相曰:「聞朝廷中有結交朋黨、互扇虛譽、速求進用者。浮薄之風,誠不可長。」乃命降詔申警,御史台糾察之。
mì shū jiān yáng huī zhī jiàn zhù zuò zuǒ láng tōng pàn tài zhōu qī lún, wén xué chún jǐn, yí zài rú guǎn. sān yuè, jiǎ yín shuò, yǐ lún wèi mì gé xiào lǐ. lún fù tóng wén, yǐn jū jiào shòu, xué zhě bù yuǎn qiān lǐ ér zhì, dēng kē zhě wǔ shí liù rén, mén rén zhuī hào yuē jiān sù xiān shēng.
秘書監楊徽之薦著作佐郎、通判泰州戚綸,文學純謹,宜在儒館。三月,甲寅朔,以綸為秘閣校理。綸父同文,隱居教授,學者不遠千里而至,登科者五十六人,門人追號曰堅素先生。
bǐng chén, mìng dù zhī láng zhōng péi zhuāng děng fēn yì jiāng nán liǎng zhè, fā lǐn sù zhèn jī mín, chú qí tián zū.
丙辰,命度支郎中裴莊等分詣江南、兩浙,發廩粟賑饑民,除其田租。
guǐ hài, zhào: jīn suì jǔ rén pō zhòng, ruò yī qù nián rén shù qǔ hé gé zhě, lǜ yǒu suǒ yí luò. jìn shì kě zēng jí qī shí rén, zhū kē zēng jí yī bǎi bā shí rén. lǐ bù xún yǐ sūn jì èr bǎi wǔ shí rén míng wén, nèi zhū kē yī jǔ zhě liù rén, tè chù qù zhī, yú bìng cì jí dì.
癸亥,詔:「今歲舉人頗眾,若依去年人數取合格者,慮有所遺落。進士可增及七十人,諸科增及一百八十人。」禮部尋以孫暨二百五十人名聞,內諸科一舉者六人,特黜去之,餘並賜及第。
jīng xī zhuǎn yùn fù shǐ tài cháng bó shì zhí shǐ guǎn méi shān zhū tái fú shàng yán: bì xià shòu mìng, yǔ wù gēng shǐ, shòu jì qiān yǐ jié yuè, jiā lí huán yǐ wáng jué, xián mìng shǐ zhě zhèn fǔ qí bāng wéi bǐ qì dān, wèi méng wò zé, fēi suǒ yǐ zhāo wáng dào zhī wú piān yě. chén yú yǐ wèi yí yīn cǐ shí, zé wén wǔ cái lüè xí zhī biān jìng zhī shì, wèi yī jiè zhī shǐ, yǐ sì wèi fú chú, lǐ dāng xiū hǎo, yǔ zhī jǐn qì qián è, fù xún jiù méng, lì yǐ huò cái, xǔ yǐ guān shì, rú tài zǔ gù shì, zé liǎng guó jì hé, wú běi gù zhī yōu, kě yǐ zhuān lì xī bǐ, jì qiān dāng zì gé xīn ér shù shǒu, shì yī jǔ ér liǎng huò yě. tái fú yòu zì qǐng běi shǐ, shí lùn chēng zhī.
京西轉運副使、太常博士、直史館眉山硃台符上言:「陛下受命,與物更始,授繼遷以節鉞,加黎桓以王爵,咸命使者鎮撫其邦;惟彼契丹,未蒙渥澤,非所以昭王道之無偏也。臣愚以為宜因此時,擇文武才略習知邊境之士,為一介之使,以嗣位服除,禮當修好,與之盡棄前惡,復尋舊盟,利以貨財,許以關市,如太祖故事,則兩國既和,無北顧之憂,可以專力西鄙,繼遷當自革心而束手,是一舉而兩獲也。」台符又自請北使,時論稱之。
jiǎ xū, zhào: chuān xiá guǎng nán fú jiàn lù guān dīng yōu, xǔ gěi yì guī. xiān shì xiǎo guān yuǎn rèn zāo sàng, duō máng jù cè zhàng, liú luò bù néng guī, gù yǒu shì zhào.
甲戌,詔:「川峽、廣南、福建路官丁憂,許給驛歸。」先是小官遠任遭喪,多芒屨策杖,流落不能歸,故有是詔。
qín dào wáng lǚ zàng fú líng, rùn yuè, zhào zé rǔ dèng jiān dì gǎi zàng.
秦悼王旅葬涪陵,閏月,詔擇汝、鄧間地改葬。
gēng yín, zhào yǒu sī: lì yì wú míng yíng shàn bù jí zhě, xī bà zhī.
庚寅,詔有司:力役無名、營繕不急者,悉罷之。
huáng tài hòu jū xī gōng jiā qìng diàn, zǎi xiàng yǐn hàn táng gù shì, shàng gōng míng yuē wàn ān cóng zhī.
皇太后居西宮嘉慶殿,宰相引漢、唐故事,上宮名曰萬安;從之。
dì yǐ kàng hàn, zhào zhōng wài chén shù bìng zhí yán jí jiàn. shí yǒu shàng fēng zhǐ zhōng shū guò shī qǐng bà miǎn zhě, dì lǎn zhī, bù yuè, wèi zǎi xiàng yuē: cǐ bèi jiē fēi liáng shàn, zhǐ yù zì jìn, dāng qiǎn zé yǐ jǐng zhī. lǐ hàng jìn yuē: cháo tíng bǐ kāi yán lù, gǒu yán zhī dāng lǐ, yí jiā jīng shǎng, bù zé liú zhōng kě yě. kuàng chén děng fēi cái, bèi yuán tái fǔ, rú méng bà miǎn, nǎi shì yán shì zhī rén yǒu bǔ cháo tíng. dì yuē: qīng zhēn zhǎng zhě!
帝以亢旱,詔中外臣庶並直言極諫。時有上封指中書過失請罷免者,帝覽之,不悅,謂宰相曰:「此輩皆非良善,止欲自進,當譴責以警之。」李沆進曰:「朝廷比開言路,苟言之當理,宜加旌賞,不則留中可也。況臣等非才,備員台輔,如蒙罷免,乃是言事之人有補朝廷。」帝曰:「卿真長者!」
yǐ hé běi zhuǎn yùn shǐ yòu jiàn yì dài fū suǒ xiāng wèi hù bù shǐ. xiāng zhì pǔ shǎo wén, ér zhǎng yú lì shì, lì rèn biān bù, suǒ zhì bì guǎng chǔ xù, wèi bèi yù jì, chū rù jūn lǚ jiān, zhe néng míng. xiān zài hé běi, fán rǎo mín shì, duō zòu bà zhī. yòu, zì jīng tì chá zhì què chǎng, shì zuì fán rǎo, fù duō sǔn bài, xiāng jiàn yì, qǐng xǔ shāng jiǎ yuán jiāng zài chá yì biān jùn rù zhōng, jì miǎn dào tú zhī hào, fù yǒu zhēng suàn zhī yì. yòu, wēi lǔ jìng róng jūn, suì shāo biān cǎo dì yǐ yú nán mù, yán shì zhě qǐng yú běi zhài shān lù zhōng xìng zhì yín yě xiāng yǐ wèi zhào kòu, yì zòu bà zhī.
以河北轉運使、右諫議大夫索湘為戶部使。湘質樸少文,而長於吏事,歷任邊部,所至必廣儲蓄,為備豫計,出入軍旅間,著能名。先在河北,凡擾民事,多奏罷之。又,自京替茶至榷場,事最煩擾,復多損敗,湘建議,請許商賈緣江載茶詣邊郡入中,既免道途之耗,復有徵算之益。又,威虜、靜戎軍,歲燒邊草地以虞南牧,言事者請於北寨山麓中興置銀冶;湘以為召寇,亦奏罷之。
zhào sān guǎn xiě sì bù shū èr běn, yī zhì jìn zhōng zhī lóng tú gé, yī zhì hòu yuàn zhī tài qīng lóu, yǐ bèi guān lǎn.
詔三館寫四部書二本,一置禁中之龍圖閣,一置後苑之太清樓,以備觀覽。
jīng xī zhuǎn yùn fù shǐ zhū tái fú shàng shū, qǐng zhòng nóng jī gǔ, rèn jiāng xuǎn bīng, shèn zé shǒu lìng, kǎo kè chù zhì, qīng yáo jié yòng, jūn fù shèn xíng, zé rèn dà chén, yǔ tú zhì dào yōu zhào bāo dá.
京西轉運副使硃台符上疏,請重農積穀,任將選兵,慎擇守令,考課黜陟,輕徭節用,均賦慎刑,責任大臣,與圖治道;優詔褒答。
bǐng wǔ, zhào: jiāng zhè jī mín rù chéng chí yú cǎi wù jìn.
丙午,詔:「江、浙饑民入城池漁采勿禁。」
xià, sì yuè, bǐng chén, zhào: wén wǔ qún chén fēng shì, gé mén huà shí jìn rù, wù zhì jī liú.
夏,四月,丙辰,詔:「文武群臣封事,閣門畫時進入,勿致稽留。」
xīn yǒu, yù shǐ zhōng chéng zhāng yǒng shàng yán: qǐng zì jīn yù shǐ jīng cháo shǐ chén shòu zhào tuī hé, bù dé qiú shēng diàn qǔ zhǐ jí yì zhōng shū zī bǐng. cóng zhī.
辛酉,御史中丞張詠上言:「請自今御史、京朝使臣受詔推劾,不得求升殿取旨及詣中書咨稟。」從之。
bǐng yín, hé dōng zhuǎn yùn shǐ yē rén sòng tuán yán: dà tōng jiān yě tiě yíng jī, kě gōng zhū zhōu jūn shù shí nián gǔ zhù, qǐng quán bà cǎi qǔ yǐ shū mín. zhào cóng qí qǐng. shí xī běi èr biān tún shī shén guǎng, tuán jīng zhì kuì xiǎng, yǐ gàn zhì chēng, cháo tíng nán qí dài, fán shí yī nián bù xǐ.
丙寅,河東轉運使掖人宋摶言:「大通監冶鐵盈積,可供諸州軍數十年鼓鑄,請權罷採取以紓民。」詔從其請。時西北二邊屯師甚廣,摶經制饋餉,以干治稱,朝廷難其代,凡十一年不徙。
bǐng zǐ, dì wèi fǔ chén yuē: shù guān zhōng qiú cái gàn zé bù fá, xún dé xíng zé hǎn jiàn qí rén. fū dé wèi bǎi xíng zhī běn, dé xíng zhī mén bì yǒu zhōng chén xiào zǐ, qǐ wú dé xíng zhě néng quán qí zhōng xiào hū? yòu, shù guān suǒ zhǎng zhī wù, duō bù xiū jǔ, ér jùn shí tā jú lì hài, yǐ tú jìn shēn. ruò néng zì gàn běn jú, zé bǎi zhí bù yán ér sù, yòu hé huàn hū zhèng shì zhī náo dú zāi?
丙子,帝謂輔臣曰:「庶官中求才幹則不乏,詢德行則罕見其人。夫德為百行之本,德行之門必有忠臣孝子,豈無德行者能全其忠孝乎?又,庶官所掌之務,多不修舉,而捃拾它局利害,以圖進身。若能自干本局,則百職不嚴而肅,又何患乎政事之撓瀆哉?」
yǐ yù shǐ zhōng chéng zhāng yǒng wèi gōng bù shì láng, zhī háng zhōu.
以御史中丞張詠為工部侍郎,知杭州。
yǒng jì zhì, shǔ suì qiàn, mín duō sī yù yán yǐ zì gěi, bǔ fàn zhě shù bǎi rén, yǒng xī kuān qí fá ér qiǎn zhī. guān shǔ qǐng yuē: bù tòng shéng zhī, kǒng wú yǐ jìn. yǒng yuē: qián táng shí wàn jiā, jī zhě bā jiǔ, gǒu bù yǐ yán zì huó, yī dàn fēng qǐ wèi dào, zé qí huàn shēn yǐ. qí qiū chéng dāng réng jiù fǎ. yǒu mín jiā zǐ yǔ zǐ sòng jiā cái, xù yán: qī fù lín zhōng, cǐ zi cái sān suì, gù mìng zhǎng zī chǎn, qiě yǒu yí shū, lìng yì rì yǐ shí zhī sān yǔ zi, qī yǔ xù. yǒng lǎn zhī, yǐ jiǔ lèi dì yuē: rǔ qī fù, zhì rén yě. yǐ zi yòu shén, gù tuō rǔ, tǎng jù yǐ jiā cái shí zhī qī yǔ zi, zé zi sǐ yú rǔ shǒu yǐ. jí mìng yǐ qī fēn gěi qí zi, yú sān gěi xù. jiē fú yǒng míng duàn.
詠既至,屬歲歉,民多私鬻鹽以自給,捕犯者數百人,詠悉寬其罰而遣之。官屬請曰:「不痛繩之,恐無以禁。」詠曰:「錢唐十萬家,飢者八九,苟不以鹽自活,一旦蜂起為盜,則其患深矣。俟秋成當仍舊法。」有民家子與姊訟家財,婿言:「妻父臨終,此子才三歲,故命掌資產,且有遺書,令異日以十之三與子,七與婿。」詠覽之,以酒酹地曰:「汝妻父,智人也。以子幼甚,故托汝,倘遽以家財十之七與子,則子死於汝手矣。」亟命以七分給其子,餘三給婿。皆服詠明斷。
xiān shì zuǒ zhèng yán gěng wàng zhī xiāng zhōu, jiàn yì: xiāng yáng xiàn yǒu chún hé, jiù zuò dī jié shuǐ rù guān qú, gài mín tián sān shí qǐng. yí chéng xiàn yǒu mán hé, gài tián qī bǎi qǐng, yòu yǒu tún tián sān bǎi yú qǐng. qǐng yú jiù dì jiān kuò huāng tián, zhì yíng tián shàng zhōng xià sān wù, diào fū wǔ bǎi zhú dī, réng jí lín zhōu bīng, měi wù èr bǎi rén, kāi hé, shì niú qī bǎi tóu fēn gěi zhī. dì yuē: tún tián fèi jiǔ yǐ, gǒu rú cǐ, yì zú wèi quàn nóng zhī shǐ. lìng wàng gōng àn shì, jí yǐ wèi yòu sī jiàn jīng xī zhuǎn yùn shǐ, yǔ fù shǐ zhū tái fú bìng jiān běn lù zhì zhì yíng tián shì. shì suì, zhǒng dào sān bǎi yú qǐng. rǔ zhōu jiù yǒu luò yáng nán wù, qiǎn nèi yuán bīng shì zhǒng dào, yōng xī zhōng, yǐ suǒ shōu báo, qiě rǎo rén, fèi zhī, fù pín mín. yú shì cóng tái fú zhī qǐng, fù mù mín èr bǎi yú hù, zì bèi gēng niú, jiù zhì tuán zhǎng, jīng cháo guān zhuān zhǎng zhī, kěn liù bǎi qǐng, dǎo rǔ shuǐ jiāo gài, suì shōu èr wàn sān qiān dàn.
先是左正言耿望知襄州,建議:「襄陽縣有淳河,舊作堤截水入官渠,溉民田三十頃。宜城縣有蠻河,溉田七百頃,又有屯田三百餘頃。請於舊地兼括荒田,置營田上中下三務,調夫五百築堤,仍集鄰州兵,每務二百人,開河,市牛七百頭分給之。」帝曰:「屯田廢久矣,苟如此,亦足為勸農之始。」令望躬按視,即以為右司諫、京西轉運使,與副使硃台符併兼本路制置營田事。是歲,種稻三百餘頃。汝州舊有洛陽南務,遣內園兵士種稻,雍熙中,以所收薄,且擾人,廢之,賦貧民。於是從台符之請,復募民二百餘戶,自備耕牛,就置團長,京朝官專掌之,墾六百頃,導汝水澆溉,歲收二萬三千石。
wǔ yuè, bǐng xū, zhào: tiān xià gòng jǔ rén yīng sān jǔ zhě, jīn suì bìng miǎn qǔ jiě, zì yú yī lì jǔ sòng.
五月,丙戌,詔:「天下貢舉人應三舉者,今歲並免取解,自餘依例舉送。」
dì wèi zǎi xiàng yuē: jìn wén fēng sú chǐ mí, gōng qīng shì shù fú yòng yú zhì, zhì yǒu róng jīn shì yī, huò yǐ zhū cuì zhě. zhāng qí xián yuē: cǐ bì dāng jí chéng. xiān zé dà chén zhī jiā, shǐ gè zūn pǔ sù, zé kě yǐ dǎo mín xuān huà yǐ. dīng hài, lìng yǒu sī jìn chén shù ní jīn pù cuì zhī shì, wéi zhě zuò qí jiā zhǎng.
帝謂宰相曰:「近聞風俗侈靡,公卿士庶服用逾制,至有鎔金飾衣,或以珠翠者。」張齊賢曰:「此弊當亟懲。先責大臣之家,使各遵樸素,則可以導民宣化矣。」丁亥,令有司禁臣庶泥金鋪翠之飾,違者坐其家長。
dīng yǒu, yǐ diàn zhōng chéng mǎ yuán fāng quán hù bù pàn guān, cóng hù bù shǐ chén shù suǒ zòu yě. yuán fāng cháng jiàn yán: fāng chūn mín fá jué shí, qǐng yù dài kù qián, yuē zhì xià qiū lìng shū juàn yú guān, gōng sī biàn zhī. cháo tíng yīn xià qí fǎ yú zhū dào, lìng yù mǎi juàn, gài shǐ yú cǐ.
丁酉,以殿中丞馬元方權戶部判官,從戶部使陳恕所奏也。元方嘗建言:「方春民乏絕時,請預貸庫錢,約至夏秋令輸絹於官,公私便之。」朝廷因下其法於諸道,令預買絹,蓋始於此。
yǐ sì, xìng shū mì shǐ cáo bīn dì wèn jí, cì bái jīn wàn liǎng, wèn yǐ hòu shì, duì yuē: chén wú shì kě yán. chén zǐ càn wěi, cái qì jiē kān rèn jiāng shuài. yòu wèn qí yōu liè, yuē: càn bù rú wěi. xiān shì zhī xióng zhōu hé chéng jǔ zòu liáo móu rù biān, dì yǐ wèn bīn, duì yuē: tài zǔ yīng wǔ dìng tiān xià, yóu wěi sūn quán xìng jīng yíng hé hǎo. bì xià chū dēng jí shí, chéng jǔ cháng fā shū dào yì, chén liào běi bǐ zhōng fù chéng hé hǎo. dì yuē: cǐ shì zhèn dāng qū jié wèi tiān xià cāng shēng, rán xū zhí jì gāng, cún dà tǐ, jí jiǔ yuǎn zhī lì yě. cháng yǒu zhào tīng mín yuè jù mǎ hé dǐ qì dān zhōng shì mǎ, chéng jǔ yán: yuán biān zhàn zhào sī, zì táo hé zhì ní gū hǎi kǒu, qū qǔ jiǔ bǎi lǐ xǔ, tiān shè xiǎn gù, zhēn dì lì yě. tài zōng zhì zhài èr shí bā, pù bǎi èr shí wǔ, mìng tíng chén shí yī rén, shù zú sān qiān yú, bù zhōu bǎi sōu, wǎng lái xún jǐng, yǐ píng jiān zhà, zé huǎn jí zhī bèi, dà wèi yào hài. jīn tīng gōng sī mào shì, zé rén mǎ jiāo dù, shēn fēi pián yí. ruò rán, zé zhài pù wèi xū shè yǐ. dì nà qí yán, jí tíng qián zhào.
乙巳,幸樞密使曹彬第問疾,賜白金萬兩,問以後事,對曰:「臣無事可言。臣子璨、瑋,材器皆堪任將帥。」又問其優劣,曰:「璨不如瑋。」先是知雄州何承矩奏遼謀入邊,帝以問彬,對曰:「太祖英武定天下,猶委孫全興經營和好。陛下初登極時,承矩常發書道意,臣料北鄙終復成和好。」帝曰:「此事朕當屈節為天下蒼生,然須執紀綱,存大體,即久遠之利也。」嘗有詔聽民越拒馬河抵契丹中市馬,承矩言:「緣邊戰棹司,自淘河至泥姑海口,屈曲九百里許,天設險固,真地利也。太宗置寨二十八,鋪百二十五,命廷臣十一人,戍卒三千餘,部舟百艘,往來巡警,以屏奸詐,則緩急之備,大為要害。今聽公私貿市,則人馬交度,深非便宜。若然,則寨、鋪為虛設矣。」帝納其言,即停前詔。