qǐ zhāo yáng dān è sì yuè, jǐn zhān méng dà huāng luò shí èr yuè, fán èr nián yǒu qí.
起昭陽單閼四月,盡旃蒙大荒落十二月,凡二年有奇。
huī zōng tǐ shén hé dào jùn liè xùn gōng shèng wén rén dé xiàn cí xiǎn xiào huáng dì xuān hé wǔ nián liáo bǎo dà sān nián, jīn tiān fǔ qī nián, jiǔ yuè hòu wèi tiān huì yuán nián
○徽宗體神合道駿烈遜功聖文仁德憲慈顯孝皇帝宣和五年(遼保大三年,金天輔七年,九月後為天會元年)
xià, sì yuè, dīng hài, jīn zhǔ qiǎn zōng wàng è luō xí liáo zhǔ yú yīn shān.
夏,四月,丁亥,金主遣宗望、鄂囉襲遼主於陰山。
rén chén, shǐ yáng pú jī shì shū, yǐ yān jīng jí zhuō yì tán shùn jǐng jì liù zhōu lái guī.
壬辰,使楊璞齎誓書,以燕京及涿、易、檀、順、景、薊六州來歸。
liáo yē lǜ dá shí bì lóng mén dōng, jīn dōu tǒng è luō qiǎn luò suǒ děng gōng zhī, shēng qín dá shí. yē lǜ jiū jiān jù zhòng xìng zhōng fǔ, yì wèi jīn rén suǒ pò, jiū jiān zì shā. zōng wàng è luō wén liáo zhǔ liú zī zhòng yú qīng zhǒng, yǐ bīng wàn rén wéi zhī. wù xū, liáo tài bǎo tè mò gé qiè liáng wáng yǎ lǐ yǐ dùn. qín wáng xǔ wáng zhū fēi gōng zhǔ cóng chén jù xiàn yú jīn.
遼耶律達實壁龍門東,金都統鄂囉遣洛索等攻之,生擒達實。耶律糾堅聚眾興中府,亦為金人所破,糾堅自殺。宗望、鄂囉聞遼主留輜重於青冢,以兵萬人圍之。戊戌,遼太保特默格竊梁王雅里以遁。秦王、許王、諸妃、公主、從臣俱陷於金。
gēng zǐ, tóng guàn cài yōu rù yān shān fǔ. yàn zhī jīn bó zǐ nǚ zhí guān mín hù, wèi jīn rén xí juǎn ér dōng, sǔn suì bì shù bǎi wàn, suǒ de zhě kōng chéng ér yǐ.
庚子,童貫、蔡攸入燕山府。燕之金帛、子女、職官、民戶,為金人席捲而東,損歲幣數百萬,所得者空城而已。
huò gào yàn rén yuē: rǔ zhī dōng qiān, fēi jīn rén yì yě, nán cháo liú cháng shèng jūn, lì rǔ tián zhái, gěi zhī ěr. yàn rén jiē yuàn, yīn shuō zōng hàn bù dāng yǔ nán cháo quán yàn. zōng hàn yīn yù zhǐ gē zhuō yì liǎng zhōu, jīn zhǔ yuē: hǎi shàng zhī méng, bù kě wàng yě. yì rì rǔ děng zì tú zhī.
或告燕人曰:「汝之東遷,非金人意也,南朝留常勝軍,利汝田宅,給之耳。」燕人皆怨,因說宗翰不當與南朝全燕。宗翰因欲止割涿、易兩州,金主曰:「海上之盟,不可忘也。異日汝等自圖之。」
rén yín, jīn zōng wàng yā yān shān dì tú zhì. chū yù lìng tóng guàn cài yōu bài shòu, mǎ kuò yáo píng zhòng gòng xiǎo zhī, nǎi yǐ. guàn yōu hòu lù zhī ér hái.
壬寅,金宗望押燕山地圖至。初欲令童貫、蔡攸拜受,馬擴、姚平仲共曉之,乃已。貫、攸厚賂之而還。
yǐ sì, tóng guàn zòu fǔ dìng yàn chéng. bǐng wǔ, wáng fǔ děng shàng biǎo chēng hè.
乙巳,童貫奏撫定燕城。丙午,王黼等上表稱賀。
wù shēn, jīn shǐ yáng pú tóng lú yì zhào liáng sì děng zhì, jī guó shū bìng shì shū yǐ jìn. liáng sì sī yǔ rén yuē: zhǐ kě bǎo sān nián ěr. shí shàng xià jiē zhī jīn bì yú méng, ér mò gǎn yán.
戊申,金使楊璞同盧益、趙良嗣等至,齎國書並誓書以進。良嗣私語人曰:「只可保三年爾。」時上下皆知金必渝盟,而莫敢言。
gēng xū, qū shè hé běi hé dōng yàn yún lù.
庚戌,曲赦河北、河東、燕、雲路。
shí yún zhōng lù dì shàng wèi de yě, ér shè nǎi xiān jí. qí hòu pō dé wǔ shuò wèi sān zhōu, xún fù shī zhī, bīng duān gài zì cǐ shǐ.
時雲中路地尚未得也,而赦乃先及。其後頗得武、朔、蔚三州,尋復失之,兵端蓋自此始。
xīn hài, tóng guàn cài yōu zì yān shān bān shī.
辛亥,童貫、蔡攸自燕山班師。
jīn rén qiǎn rén zhāo liáo zhǔ guī fù, liáo zhǔ dá shū qǐng hé. jì ér jīn rén bù sòng liáo zhī zú shǔ zī zhòng dōng xíng, liáo zhǔ fèn jǔ zú jiàn fú, yǐ bīng wǔ qiān yú jué zhàn yú bái shuǐ luò, zōng wàng yǐ qiān bīng jī bài zhī. liáo zhǔ xiāng qù bǎi bù, dùn qù, huò qí zi zhào wáng shí nè liè jí liáo zhǔ xǐ. zhuī èr shí yú lǐ, jǐn dé qí cóng mǎ, xiàn xǐ yú xíng zài, jīn zhǔ dà lù zhū shuài gōng, jiā shǎng yān. liáo zhǔ qiǎn rén sòng guī niǔ jīn yìn wěi jiàng, zōng wàng shòu zhī, shì qí wén, nǎi yuán shuài yàn guó wáng zhī yìn yě. zōng wàng fù yǐ shū zhāo zhī, yù yǐ shí jìn běi yàn gù shì.
金人遣人招遼主歸附,遼主答書請和。既而金人部送遼之族屬、輜重東行,遼主憤舉族見俘,以兵五千餘決戰於白水濼,宗望以千兵擊敗之。遼主相去百步,遁去,獲其子趙王實訥埒及遼主璽。追二十餘里,盡得其從馬,獻璽於行在,金主大錄諸帥功,加賞焉。遼主遣人送龜紐金印偽降,宗望受之,視其文,乃元帥燕國王之印也。宗望復以書招之,諭以石晉、北燕故事。
liáo zhǔ dùn rù yún nèi, tú yù dān ruò, tè mò gé xié liáng wáng yǎ lǐ chí fù zhī, cóng zhě qiān yú rén. liáo zhǔ lǜ tè mò gé wèi biàn, yù zhū zhī, zé yǐ bù néng jǐn jiù zhū wáng, jiāng xùn zhī, zhàng jiàn zhào yǎ lǐ, wèn yuē: tè mò gé jiào rǔ hé wèi? yǎ lǐ duì yuē: wú tā yán. nǎi shì zhī.
遼主遁入雲內,徒御單弱,特默格挾梁王雅里馳赴之,從者千餘人。遼主慮特默格為變,欲誅之,責以不能盡救諸王,將訊之,杖劍召雅里,問曰:「特默格教汝何為?」雅里對曰:「無它言。」乃釋之。
wǔ yuè, jǐ wèi, yǐ shōu fù yàn yún, cì wáng fǔ yù dài gēng shēn, jìn tài fù, zǒng zhì sān xǐng shì. zhèng jū zhōng wèi tài bǎo, jìn zǎi zhí guān èr děng. guǐ hài, tóng guàn luò jié yuè, jìn fēng xú yù guó gōng, cài yōu wèi shǎo shī, zhào liáng sì wèi yán kāng diàn xué shì. jū zhōng zì chén wú gōng, bù bài.
五月,己未,以收復燕、雲,賜王黼玉帶;庚申,進太傅,總治三省事。鄭居中為太保,進宰執官二等。癸亥,童貫落節鉞,進封徐豫國公,蔡攸為少師,趙良嗣為延康殿學士。居中自陳無功,不拜。
xià guó zhǔ gān shùn qiǎn shǐ qǐng liáo zhǔ lín qí guó, liáo zhǔ cóng zhī, zhōng jūn dōu tǒng xiāo dí lǐ děng qiè jiàn, bù tīng. suì dù hé, cì yú jīn sù jūn běi, qiǎn shǐ fēng gān shùn wèi xià guó huáng dì. rén qíng huáng jù, bù zhī suǒ wèi. dí lǐ yīn wèi yē lǜ yuán zhí yuē: shì zhí rú cǐ, yì zhào lí xīn, zhèng wǒ bèi xiào jié zhī qiū. bù zǎo wèi jì, nài shè jì hé! nǎi gòng jié liáng wáng yǎ lǐ zǒu xī běi bù, sān rì, suì lì wèi dì, gǎi yuán shén lì, yǐ dí lǐ wèi shū mì shǐ, tè mò gé fù zhī.
夏國主乾順遣使請遼主臨其國,遼主從之,中軍都統蕭迪里等切諫,不聽。遂渡河,次於金肅軍北,遣使封乾順為夏國皇帝。人情惶懼,不知所為。迪里陰謂耶律元直曰:「事執如此,億兆離心,正我輩效節之秋。不早為計,奈社稷何!」乃共劫梁王雅里走西北部,三日,遂立為帝,改元神歷,以迪里為樞密使,特默格副之。
yǎ lǐ xìng kuān dà, è zhū shā, huò wáng zhě, chī zhī ér yǐ, zì guī zhě jí guān zhī.
雅里性寬大,惡誅殺,獲亡者,笞之而已,自歸者即官之。
jīn zōng wàng qū tiān dé, wén xià rén yíng hù liáo zhǔ. liáo zhǔ yǐ dù hé, nǎi yí shū yú xià, shǐ zhí sòng liáo zhǔ, qiě xǔ gē dì.
金宗望趨天德,聞夏人迎護遼主。遼主已渡河,乃遺書於夏,使執送遼主,且許割地。
zuǒ qǐ gōng děng wèi jīn bù yàn rén dōng xǐ, liú lí dào lù, bù shèng qí kǔ, guò píng zhōu, suì rù chéng yán yú zhāng yuē: zuǒ qǐ gōng bù néng shǒu yàn, zhì wú mín rú shì. gōng jīn lín jù zhèn, wò qiáng bīng, jǐn zhōng yú liáo, miǎn wǒ qiān zhě, fēi gōng ér shuí! suì zhào guān shǔ yì, jiē yuē: wén tiān zuò bīng shì fù zhèn, chū méi mò nán, gōng ruò zhàng yì qín wáng, fèng yíng tiān zuò yǐ tú huī fù, xiān zé zuǒ qǐ gōng děng pàn guó zhī zuì ér zhū zhī, jǐn guī yàn mín, shǐ fù qí yè, ér yǐ píng zhōu guī sòng, zé sòng wú bù jiē nà, píng zhōu suì wèi fān zhèn yǐ. jí hòu rì jīn rén jiā bīng, nèi yòng yíng píng zhī jūn, wài jí sòng rén zhī yuán, yòu hé jù yān! yuē: cǐ dà shì yě, dāng shěn huà. yǐ hàn lín xué shì lǐ shí míng zhì, zhào ér wèn zhī, shí yǐ wèi rán. suì jū liǎng fǔ zuǒ qǐ gōng yú zhòng wén cáo yǒng yì kāng gōng bì, zhì luán hé xī, shù qí zuì yuē: tiān zuò bō qiān jiā shān, bù jí fèng yíng, yī yě quàn huáng shū qín jìn wáng jiàn hào, èr yě dǐ jié jūn fù, jiàng fēng xiāng yīn, sān yě tiān zuò qiǎn guān lái yì shì ér shā zhī, sì yě xí shū shǐ zhì, yǒu yíng qín jù xiāng zhī yì, wǔ yě bù shǒu yàn ér jiàng, liù yě chén shì yú jīn, qī yě kuò yàn cái yǐ yuè jīn, bā yě shǐ yàn rén qiān tú shī yè, jiǔ yě jiào jīn rén xiān xià píng zhōu, shí yě. ěr yǒu shí zuì, suǒ bù róng zhū. qǐ gōng děng wú yǐ duì, jiē yì shā zhī. réng chēng bǎo dà sān nián, huà tiān zuò xiàng, zhāo xī yè, shì bì gào ér hòu xíng, chēng liáo guān zhì. xuán yǐ bǎng yù yàn rén, lìng gè ān dǔ rú gù, tián zhái wèi cháng shèng jūn suǒ zhàn zhě, xī hái zhī. yàn rén dà yuè, wǎng wǎng nán lái zhì jīng shī.
左企弓等為金部燕人東徙,流離道路,不勝其苦,過平州,遂入城言於張曰:「左企弓不能守燕,致吾民如是。公今臨巨鎮,握強兵,盡忠於遼,免我遷者,非公而誰!」遂召官屬議,皆曰:「聞天祚兵勢復振,出沒漠南,公若仗義勤王,奉迎天祚以圖恢復,先責左企弓等叛國之罪而誅之,盡歸燕民,使復其業,而以平州歸宋,則宋無不接納,平州遂為籓鎮矣。即後日金人加兵,內用營、平之軍,外籍宋人之援,又何懼焉!」曰:「此大事也,當審畫。」以翰林學士李石明智,召而問之,石以為然。遂拘兩府左企弓、虞仲文、曹勇義、康公弼,至灤河西,數其罪曰:「天祚播遷夾山,不即奉迎,一也;勸皇叔秦晉王僭號,二也;詆訐君父,降封湘陰,三也;天祚遣官來議事而殺之,四也;檄書始至,有迎秦拒湘之議,五也;不守燕而降,六也;臣事於金,七也;括燕財以悅金,八也;使燕人遷徒失業,九也;教金人先下平州,十也。爾有十罪,所不容誅。」企弓等無以對,皆縊殺之。仍稱保大三年,畫天祚像,朝夕謁,事必告而後行,稱遼官秩。旋以榜諭燕人,令各安堵如故,田宅為常勝軍所占者,悉還之。燕人大悅,往往南來至京師。
shí gǎi míng ān bì, yǔ sān sī shǐ gāo lǚ gǎi míng dǎng zhě, yì yàn shuō wáng ān zhōng yuē: píng zhōu xíng shèng zhī dì, zhāng wén wǔ quán cái, zú yǐ yù jīn rén, ān yàn jìng, xìng sù zhāo zhì, wú lìng xī yíng tiān zuò, běi hé xiāo gàn yě. ān zhōng shēn nà zhī, lìng ān bì dǎng fù què yǐ wén. dì yǐ shǒu zhá fù zhān dù, dì lìng jī mí zhī. ér dù cù nèi fù, nǎi qiǎn rén chí shū lái qǐng jiàng. wáng fǔ quàn dì nà zhī, zhào liáng sì jiàn yuē: guó jiā xīn yǔ jīn méng, rú cǐ bì shī qí huān, hòu bù kě huǐ. bù tīng, liáng sì zuò xuē wǔ jiē. cháo tíng yòu wén qiān mín dé guī, jí zhào ān zhōng dù jiā xù lù shì dài fū zhī kě yòng zhě, fù bǎi xìng tián zū sān nián. wén zhī, dà xǐ, suì jué cè nà kuǎn yān.
石改名安弼,與三司使高履改名黨者,詣燕說王安中曰:「平州形勝之地,張文武全才,足以御金人,安燕境,幸速招致,毋令西迎天祚,北合蕭干也。」安中深納之,令安弼、黨赴闕以聞。帝以手札付詹度,第令羈縻之。而度促內附,乃遣人持書來請降。王黼勸帝納之,趙良嗣諫曰:「國家新與金盟,如此必失其歡,後不可悔。」不聽,良嗣坐削五階。朝廷又聞遷民得歸,亟詔安中、度加恤錄士大夫之可用者,復百姓田租三年。聞之,大喜,遂決策納款焉。
yǐ chǒu, zhào: zhèng wèi sān gōng lì běn bān, dài jié yuè ruò lǐng tā zhí zhě réng jiù bān. zhe wèi lìng.
乙丑,詔:「正位三公立本班,帶節鉞若領它職者仍舊班。著為令。」
guǐ yǒu, jì dì yú fāng zé.
癸酉,祭地於方澤。
hé lēi bó nán kòu yàn dì, bài yú jǐng jì jiān, qí zhòng bēn kuì, yē lǜ yù gǔ zé děng shā zhī. xī rén yǐ cì fù shǔ yú jīn, jīn gè zhì míng ān mù kūn lǐng zhī.
和勒博南寇燕地,敗於景、薊間,其眾奔潰,耶律裕古澤等殺之。奚人以次附屬於金,金各置明安、穆昆領之。
liù yuè, rén wǔ shuò, jīn zhǔ cì yuān yāng luò.
六月,壬午朔,金主次鴛鴦濼。
bǐng xū, zhāng qiǎn rén yì ān fǔ sī nà tǔ. jīn rén wén pàn, qiǎn jiǎn mó jiāng qí èr qiān lái tǎo, lǜ bīng yíng jù yú yíng zhōu. jīn rén yǐ bīng shǎo, bù jiāo fēng ér guī, dà shū zhōu mén, yǒu jīn dōng fù lái zhī yǔ, jí wàng yǐ dà jié wén xuān fǔ sī.
丙戌,張遣人詣安撫司納土。金人聞叛,遣揀摩將騎二千來討,率兵迎拒於營州。金人以兵少,不交鋒而歸,大書州門,有「今冬復來」之語,即妄以大捷聞宣撫司。
yǐ wèi, zhào: jīn hòu nèi wài zōng shì, bìng bù chēng xìng.
乙未,詔:「今後內外宗室,並不稱姓。」
bǐng shēn, jīn zhǔ yǒu jí, hái shàng jīng, mìng zōng hàn wèi dōu tǒng, yù jí wò lǔ fù zhī, zhù bīng yún zhōng yǐ bèi biān. xuán zhào huáng dì ān bān bèi lēi chéng qián fù xíng zài.
丙申,金主有疾,還上京,命宗翰為都統,昱及斡魯副之,駐兵雲中以備邊。旋召皇弟安班貝勒晟前赴行在。
wù shēn, lǐng shū mì yuàn zhèng jū zhōng zú. xīn hài, yǐ cài yōu lǐng shū mì yuàn.
戊申,領樞密院鄭居中卒。辛亥,以蔡攸領樞密院。
qiū, qī yuè, wù wǔ, yǐ liáng shī chéng wèi shǎo bǎo.
秋,七月,戊午,以梁師成為少保。
tóng guàn cài yōu guī zì yān shān, pō shī dì yì. wáng fǔ liáng shī chéng suì jiàn tán zhěn wèi xuān fǔ. shì rì, qǐ fù zhěn wèi hé dōng yān shān fǔ lù jiān hé běi lù xuān fǔ shǐ, lìng zhù hé dōng, jiāo gē jīn rén suǒ xǔ shān hòu zhī dì. jǐ wèi, zhào tóng guàn yī qián tài shī shén xiāo gōng shǐ, zhì shì.
童貫、蔡攸歸自燕山,頗失帝意。王黼、梁師成遂薦譚稹為宣撫。是日,起復稹為河東、燕山府路兼河北路宣撫使,令駐河東,交割金人所許山後之地。己未,詔童貫依前太師、神霄宮使,致仕。
jǐ yǒu, jīn zhǔ cì niú shān zōng hàn hái yú jūn zhōng.
己酉,金主次牛山;宗翰還於軍中。
gēng wǔ, wáng fǔ děng shàng zūn hào yuē jì tiān xìng dào fū wén chéng wǔ ruì míng huáng dì, bù yǔn.
庚午,王黼等上尊號曰繼天興道敷文成武睿明皇帝,不允。
bā yuè, xīn sì shuò, rì yǒu shí zhī.
八月,辛巳朔,日有食之。
yǐ wèi, guō yào shī dà bài xiāo gàn yú fēng shān.
乙未,郭藥師大敗蕭干於峰山。
yān jīng jì xiàn, gàn jiù xī wáng fǔ zì lì wèi shén shèng huáng dì, guó hào dà xī, gǎi yuán tiān sì. shí xī rén jī, gàn chū lú lóng lǐng, gōng pò jǐng zhōu, yòu bài cháng shèng jūn zhāng lìng huī liú shùn chén yú shí mén zhèn, xiàn jì zhōu, kòu lüè yàn chéng, qí fēng ruì shén, yǒu shè hé fàn jīng shī zhī yì, rén qíng xiōng xiōng, pō yǒu móu qì yàn zhě, tóng guàn zì jīng shī yí wén wáng ān zhōng zhān dù guō yào shī děng qiè zé zhī. yǐ ér ān zhōng mìng yào shī jī pò qí zhòng, chéng shèng qióng zhuī, guò lú lóng lǐng, shā shāng dà bàn. cóng jūn zhī jiā, xī wèi cháng shèng jūn suǒ de, zhāo xiáng xī bó hǎi wǔ qiān yú rén, shēng qín ā lǔ, huò liáo tài zōng zūn hào bǎo jiǎn qì dān tú jīn yìn děng. gàn dùn qù, xún wèi qí bù xià bā ěr dá kā suǒ shā, chuán shǒu hé jiān fǔ, zhān dù shàng zhī.
燕京既陷,干就奚王府自立為神聖皇帝,國號大奚,改元天嗣。時奚人飢,干出盧龍嶺,攻破景州,又敗常勝軍張令徽、劉舜臣於石門鎮,陷薊州,寇掠燕城,其鋒銳甚,有涉河犯京師之意,人情洶洶,頗有謀棄燕者,童貫自京師移文王安中、詹度、郭藥師等切責之。已而安中命藥師擊破其眾,乘勝窮追,過盧龍嶺,殺傷大半。從軍之家,悉為常勝軍所得,招降奚、渤海五千餘人,生擒阿嚕,獲遼太宗尊號寶檢、契丹塗金印等。干遁去,尋為其部下巴爾達喀所殺,傳首河間府,詹度上之。
yǐ wèi, jīn zhǔ cì hún hé běi, huáng dì ān bān bèi lēi chéng lǜ zōng shì bǎi guān shàng yè.
乙未,金主次渾河北,皇弟安班貝勒晟率宗室百官上謁。
xīn chǒu, mìng wáng ān zhōng zuò fù yàn yún bēi.
辛丑,命王安中作《復燕雲碑》。
rén yín, tài bái zhòu jiàn.
壬寅,太白晝見。
wù shēn, jīn zhǔ cú yú xíng gōng, nián wǔ shí liù. hòu shàng zūn shì yuē wǔ yuán huáng dì, miào hào tài zǔ.
戊申,金主殂於行宮,年五十六。後上尊諡曰武元皇帝,廟號太祖。
tài zǔ huō dá dà dù, zhī rén shàn rèn, rén lè wèi yòng, jǔ bīng shù nián, suàn wú yí cè, suì chéng dà yè.
太祖豁達大度,知人善任,人樂為用,舉兵數年,算無遺策,遂成大業。
jiǔ yuè, guǐ chǒu, tài zǔ sàng zhì shàng jīng, zàng gōng chéng xī nán níng shén diàn. bèi lēi gǎo yùn wáng áng jí zōng jùn zōng gàn lǜ zōng qīn bǎi guān qǐng ān bān bèi lēi chéng zhèng dì wèi, bù xǔ gù qǐng, yì bù xǔ. zōng gàn lǜ zhū dì yǐ zhě páo bèi chéng tǐ, zhì xǐ huái zhōng. bǐng chén, jí huáng dì wèi. jǐ wèi, gào sì tiān dì.
九月,癸丑,太祖喪至上京,葬宮城西南寧神殿。貝勒杲、鄆王昂及宗峻、宗干率宗親百官請安班貝勒晟正帝位,不許;固請,亦不許。宗干率諸弟以赭袍被晟體,置璽懷中。丙辰,即皇帝位。己未,告祀天地。
xīn yǒu, dà xiǎng míng táng.
辛酉,大饗明堂。
bǐng yín, jīn dà shè zhōng wài, gǎi tiān fǔ qī nián wèi tiān huì yuán nián.
丙寅,金大赦中外,改天輔七年為天會元年。
guǐ yǒu, jīn zhǔ mìng fā chūn zhōu sù, zhèn jiàng rén zhī xǐ yú shàng jīng zhě. wù yín, zhào zhū míng ān zhèn nèi dì guì fá.
癸酉,金主命發春州粟,振降人之徙於上京者。戊寅,詔諸明安振內地匱乏。
liáo yē lǜ dá shí jì wèi jīn rén suǒ qín, lín zhàn, zhé yǐ shéng xì qí bèi, shǐ wèi qián dǎo. shì yuè, dá shí fù wáng guī yú liáo.
遼耶律達實既為金人所擒,臨戰,輒以繩系其背,使為前導。是月,達實復亡歸於遼。
dōng, shí yuè, yǐ yǒu, yǔ mù bīng.
冬,十月,乙酉,雨木冰。
rén chén, jīn zhǔ yǐ kōng míng xuān tóu bǎi dào gěi dōu tǒng zōng hàn, xǔ yǐ pián yí cóng shì.
壬辰,金主以空名宣頭百道給都統宗翰,許以便宜從事。
jǐ hài, jīn shàng jīng sēng xiàn fó gǔ, jīn zhǔ què zhī.
己亥,金上京僧獻佛骨,金主卻之。
rén yín, bà zhū lù tí jǔ cháng píng zhī bù zhí zhě.
壬寅,罷諸路提舉常平之不職者。
shì yuè, jīng shī dì zhèn.
是月,京師地震。
zhào jiàn píng zhōu wèi tài níng jūn, yǐ zhāng wèi jié dù shǐ, shì xí píng zhōu, qí shǔ wèi fǔ zhào rén yàn zhāng dūn gù jiē zhuó huī yóu gé dài zhì lìng lǐ ān bì jī zhào hái píng zhōu, réng yǐ jīn huā jiān yù bǐ fù dì, lìng miàn shòu zhī.
詔建平州為泰寧軍,以張為節度使,世襲平州,其屬衛甫、趙仁彥、張敦固皆擢徽猷閣待制;令李安弼齎詔還平州,仍以金花箋御筆付弟,令面授之。
liáo yǎ lǐ chū zì lì, hǎo qǔ zhēn guān zhèng yào, jí lín yá yē lǜ zī zhōng suǒ zuò zhì guó shī, lìng shì cóng dú zhī. cháng mìng bó zhēng yú mín, yuē: mín yǒu jí wǒ yǒu, fǒu zé mín hé yǐ kān! yī shí xī rán chēng zhī. tǒng jūn tuō bo jiā děng lǜ zhòng lái fù, zì zhū bù jì zhì. ér yǎ lǐ rì jiàn huāng dài, hǎo jī jū, yǐ tè mò gé qiè jiàn ér zhǐ. xún yǐ chū liè guò láo bìng sǐ, xiāo dí lǐ wèi luàn bīng suǒ shā, tè mò gé fù yú jīn.
遼雅里初自立,好取《貞觀政要》,及林牙耶律資忠所作《治國詩》,令侍從讀之。嘗命薄征於民,曰:「民有即我有,否則民何以堪!」一時翕然稱之。統軍托卜嘉等率眾來附,自諸部繼至。而雅里日漸荒怠,好擊鞠,以特默格切諫而止。尋以出獵過勞病死,蕭迪里為亂兵所殺,特默格附於金。
shí yī yuè, yǐ mǎo, yǐ zhèng shēn wèi tài shī.
十一月,乙卯,以鄭紳為太師。
guǐ hài, zhào guó zi jiān kān yìn yù zhù chōng xū zhì dé zhēn jīng, bān zhī xué zhě, cóng jì jiǔ jiǎng zài chéng děng zòu qǐng yě.
癸亥,詔國子監刊印御注《沖虛至德真經》,頒之學者,從祭酒蔣在誠等奏請也。
bǐng yín, xìng wáng fǔ dì guān zhī. dì yóu biàn mén guò liáng shī chéng jiā, fù lái fǔ dì, yīn dà zuì, bù néng yǔ. yè, lòu shàng wǔ kè, nǎi kāi lóng dé gōng fù dào xiǎo mén yǐ guò, nèi shì shí yú rén zhí bīng jiē yōng. shì yè, zhū bān jìn cóng jiē jí jiào chǎng, bèi bù yú, jǐ zhì shēng biàn. yì rì, yóu bù yù diàn. bàn rì, rén xīn shǎo ān.
丙寅,幸王黼第觀芝。帝由便門過梁師成家,復來黼第,因大醉,不能語。夜,漏上五刻,乃開龍德宮復道小門以過,內侍十餘人執兵接擁。是夜,諸班禁從皆集教場,備不虞,幾至生變。翼日,猶不御殿。半日,人心少安。
zhū lù cáo chén zuò shàng gòng qián wù bù zú, biǎn zhì zhě èr shí èr rén.
諸路漕臣坐上供錢物不足,貶秩者二十二人。
dīng mǎo, wáng ān zhōng tán zhěn jiā jiǎn xiào shǎo fù, guō yào shī wèi tài wèi.
丁卯,王安中、譚稹加檢校少傅,郭藥師為太尉。
rén shēn, wáng fǔ zǐ dì qīn shǔ tuī ēn yǒu chà.
壬申,王黼子弟親屬推恩有差。
shì yuè, jīn qiǎn zōng wàng dū jiǎn mó gōng píng zhōu. huì zhāng wén cháo mìng jiāng zhì, dà xǐ, lǜ guān lì jiāo yíng. jīn rén dié zhī zhī, yǐ qiān qí xí pò píng zhōu, dé cháo tíng suǒ cì zhào zhǐ. tǐng shēn zǒu, yù jiān dào guī jīng shī. qí dì huái yù bǐ jiāng bēn yān shān, yǐ qí mǔ wèi jīn rén suǒ de, fù wǎng tóu zhī, ér mǔ jí qī yǐ wèi jīn rén suǒ lù, bìng dé dì suǒ huái yù bǐ, jīn rén dà nù. dùn yān shān, guō yào shī liú zhī, nì xìng míng, jì cháng shèng jūn zhōng. jīn rén lèi xí xuān fǔ sī qǔ, xuān fǔ sī jù zòu, cháo tíng chū bù yù fā qiǎn. jīn rén suǒ zhī yì jí, wáng ān zhōng qǔ mào lèi zhě, zhǎn qí shǒu yǔ zhī, jīn rén yuē: fēi yě. suì yù yǐ bīng gōng yàn. ān zhōng yán: bì bù fā qiǎn, kǒng qǐ bīng duān. cháo tíng bù dé yǐ, lìng ān zhōng yì shā zhī, hán qí shǒu, bìng èr zi sòng yú jīn. yàn jiàng jiāng jí cháng shèng jūn shì jiē qì xià. guō yào shī yuē: jīn rén yù jí yǔ, ruò qiú yào shī, yì yǔ zhī hū? ān zhōng jù, yīn lì qiú bà, zhào wèi yù qīng bǎo lù gōng shǐ, yǐ cài jìng zhī yān shān fǔ. zhāng lìng huī děng yóu shì qiè chǐ, ér cháng shèng jūn yì jiě tǐ yǐ.
是月,金遣宗望督揀摩攻平州。會張聞朝命將至,大喜,率官吏郊迎。金人諜知之,以千騎襲破平州,得朝廷所賜詔旨。挺身走,欲間道歸京師。其弟懷御筆將奔燕山,以其母為金人所得,復往投之,而母及妻已為金人所戮,並得弟所懷御筆,金人大怒。遁燕山,郭藥師留之,匿姓名,寄常勝軍中。金人累檄宣撫司取,宣撫司具奏,朝廷初不欲發遣。金人索之益急,王安中取貌類者,斬其首與之,金人曰:「非也。」遂欲以兵攻燕。安中言:「必不發遣,恐啟兵端。」朝廷不得已,令安中縊殺之,函其首,並二子送於金。燕降將及常勝軍士皆泣下。郭藥師曰:「金人慾即與,若求藥師,亦與之乎?」安中懼,因力求罷,召為玉清寶籙宮使,以蔡靖知燕山府。張令徽等由是切齒,而常勝軍亦解體矣。
shí èr yuè, xīn jǐ, jīn juān mín jiān dài xī. zhào yǐ xián zhōu yǐ nán, sū fù zhōu yǐ běi, nián gǔ bù dēng, qí yīng shū nán jīng jūn liáng, miǎn zhī.
十二月,辛己,金蠲民間貸息。詔以咸州以南,蘇、復州以北,年穀不登,其應輸南京軍糧,免之。
jiǎ wǔ, jīn zhǔ zhào yuē: bǐ wén mín jiān fá shí, zhì yǒu zì yù qí zi zhě, qí tīng yǐ dīng lì děng zhě shú zhī.
甲午,金主詔曰:「比聞民間乏食,至有自鬻其子者,其聽以丁力等者贖之。」
shì rì, yǐ gǔ lùn bèi lēi gǎo wèi ān bān bèi lēi, yǐ zōng gàn wèi guó lùn bèi lēi. qiǎn lǐ jìng lái gào āi.
是日,以古論貝勒杲為安班貝勒,以宗干為國論貝勒。遣李靖來告哀。
yǐ sì, jīn shǐ gāo jū qìng yáng yì lái hè zhēng dàn. shí yǐ shān hòu zhū zhōu qǐng yú jīn, jīn zhǔ xīn lì, jiāng xǔ zhī. zōng hàn zì yún zhōng zhì, yán yú jīn zhǔ yuē: xiān dì chū tú sòng xié lì gōng liáo, gù xǔ yǐ yàn dì. sòng rén jì méng zhī hòu, fù qǐng jiā bì yǐ qiú shān xī zhū zhèn, xiān dì cí qí bì ér fù yǔ zhī méng yuē: wú nì bū táo, wú rǎo biān mín. jīn sòng shù lù zhāo nà pàn wáng, lèi shū xìng míng suǒ zhī ér bù kěn qiǎn. méng wèi qī nián, jīn yǐ rú cǐ, wàn shì shǒu yuē, qí kě wàng hū! qiě xī bǐ wèi níng, gē fù shān xī zhū jùn, zé zhū jūn shī tún jù zhī suǒ, jiāng yǒu jīng lüè, huò nán chí jiǔ, qǐng wù yǔ zhī. jīn zhǔ suì qiǎn shǐ, zhǐ yǐ wǔ shuò èr zhōu lái guī.
乙巳,金使高居慶、楊意來賀正旦。時以山後諸州請於金,金主新立,將許之。宗翰自雲中至,言於金主曰:「先帝初圖宋協力攻遼,故許以燕地。宋人既盟之後,復請加幣以求山西諸鎮,先帝辭其幣而復與之盟曰:『無匿逋逃,無擾邊民。』今宋數路招納叛亡,累疏姓名索之而不肯遣。盟未期年,今已如此,萬世守約,其可望乎!且西鄙未寧,割付山西諸郡,則諸軍失屯據之所,將有經略,或難持久,請勿與之。」金主遂遣使,止以武、朔二州來歸。
shì suì, qín fèng hàn, hé běi jīng dōng huái nán jī, qiǎn guān zhèn jì.
是歲,秦、鳳旱,河北、京東、淮南飢,遣官賑濟。
huī zōng tǐ shén hé dào jùn liè xùn gōng shèng wén rén dé xiàn cí xiǎn xiào huáng dì xuān hé liù nián liáo bǎo dà sì nián, jīn yāo huì èr nián
○徽宗體神合道駿烈遜功聖文仁德憲慈顯孝皇帝宣和六年(遼保大四年,金夭會二年)
chūn, zhēng yuè, guǐ chǒu, qiǎn tài cháng shǎo qīng lián nán fū bàn sòng jīn shǐ guī guó, xún jiān jì diàn diào wèi shǐ.
春,正月,癸丑,遣太常少卿連南夫伴送金使歸國,尋兼祭奠弔慰使。
jiǎ yín, jīn zhǔ yǐ kōng míng xuān tóu wǔ shí yín pái shí gěi zōng wàng.
甲寅,金主以空名宣頭五十、銀牌十給宗望。
wù wǔ, zhì shū yì suǒ.
戊午,置書藝所。
guǐ hài, cáng xiāo gàn shǒu yú tài shè.
癸亥,藏蕭干首於太社。
jīn yǐ dōng jīng bǐ suì bù dēng, zhào jiǎn tián zū shì zū zhī bàn.
金以東京比歲不登,詔減田租、市租之半。
gēng wǔ, lēi tíng rén cài tāo fù cháo fèng láng, tí jǔ míng dào gōng.
庚午,勒停人蔡絛復朝奉郎,提舉明道宮。
guǐ yǒu, yù nèi dōng mén, wèi jīn zhǔ mín chéng fú.
癸酉,御內東門,為金主旻成服。
jiǎ xū, xià guó chēng fān yú jīn, jīn yǐ xià zhài yǐ běi, yīn shān yǐ nán, yī shí yī lǎ tú lǔ luò xī zhī dì yǔ zhī.
甲戌,夏國稱籓於金,金以下寨以北,陰山以南,伊實伊喇圖魯濼西之地與之。
dīng chǒu, jīn shǐ zì qí jīng shī zhì nán jīng, wǔ shí lǐ zhì yì.
丁丑,金始自其京師至南京,五十里置驛。
liáo zhǔ qū dōu tǒng mǎ gé jūn, jīn rén lái gōng, qì yíng běi dùn, mǎ gé bèi zhí. mǎ kè shí lái yíng, jìn mǎ tuó yáng, yòu lǜ bù rén fáng wèi. shí shì cóng fá liáng shù rì, yǐ yī yì yáng. zhì wū gǔ dí lǐ bù, yǐ dōu diǎn jiǎn xiāo yī sū zhī běi yuàn shū mì shǐ shì, fēng mǎ kè shí wèi shén yù yuè wáng.
遼主趨都統瑪格軍,金人來攻,棄營北遁,瑪格被執。瑪克實來迎,贐馬駝羊,又率部人防衛。時侍從乏糧數日,以衣易羊。至烏古迪里部,以都點檢蕭伊蘇知北院樞密使事,封瑪克實為神裕悅王。
èr yuè, jīn zhào hù liáo dì zhū líng, yǒu dào fā zhě zuì sǐ. gēng yín, gěi zōng hàn mǎ, mìng zhèn xīn fù zhī mín.
二月,金詔護遼帝諸陵,有盜發者罪死。庚寅,給宗翰馬,命賑新附之民。
jǐ hài, gōng gēng jí tián.
己亥,躬耕籍田。
bǐng wǔ, zhào: zì jīn fēi lì tái gé sì jiān jiān sī jùn shǒu kāi fēng fǔ cáo guān zhě, bù dé wèi láng guān qīng jiān. zhe wèi lìng.
丙午,詔:「自今非歷台閣、寺監、監司、郡守、開封府曹官者,不得為郎官、卿、監。著為令。」
shàng shū zuǒ chéng lǐ bāng yàn, yǐ fù yōu qù wèi.
尚書左丞李邦彥,以父憂去位。
jīn zōng hàn qǐ jì shī, zhào yǒu sī xuǎn jīng bīng wǔ qiān gěi zhī.
金宗翰乞濟師,詔有司選精兵五千給之。
dīng wèi, jīn zhǔ yù zōng wàng yuē: fán nán jīng liú shǒu jí zhū què yuán, kě xuǎn xūn xián yǒu rén wàng zhě jiù zhù nǐ zhī, jù xìng míng guān jiē yǐ wén.
丁未,金主諭宗望曰:「凡南京留守及諸闕員,可選勛賢有人望者就注擬之,具姓名官階以聞。」
liáo yē lǜ yuē suǒ děng shí rén móu pàn, fú zhū.
遼耶律約索等十人謀叛,伏誅。
sān yuè, jǐ yǒu shuò, yǐ qián jǐng zhēn wèi shǎo shī.
三月,己酉朔,以錢景臻為少師。
jīn qiǎn shǐ yì xuān fǔ sī, suǒ zhào liáng sì suǒ xǔ liáng èr shí wàn shí. tán zhěn yuē: èr shí wàn shí bù yì zhì, liáng sì suǒ xǔ, qǐ zú píng yě! suì bù yǔ. jīn rén dà nù, jí jǔ bīng, yì yǐ cǐ wèi cí.
金遣使詣宣撫司,索趙良嗣所許糧二十萬石。譚稹曰:「二十萬石不易致,良嗣所許,豈足憑也!」遂不與。金人大怒,及舉兵,亦以此為辭。
gēng xū, jīn zōng wàng qǐng xuǎn liáng lì zhāo fǔ qiān rùn lái xí zhī mín bǎo shān zhài zhě, cóng zhī.
庚戌,金宗望請選良吏招撫遷、潤、來、隰之民保山砦者,從之。
jǐ wèi, zōng wàng yǐ nán jīng fǎn fù, fán gōng qǔ zhī jì, qǐ yǔ zhī shū mì yuàn shì liú yàn zōng cái jué zhī.
己未,宗望以南京反覆,凡攻取之計,乞與知樞密院事劉彥宗裁決之。
xīn wèi, xià guó wáng lǐ gān shùn jìn shì biǎo yú jīn.
辛未,夏國王李乾順進誓表於金。
rùn yuè, wù yín shuò, jīn cì xià guó shì zhào.
閏月,戊寅朔,金賜夏國誓詔。
xīn sì, huáng hòu qīn cán.
辛巳,皇后親蠶。
jīng shī hé dōng shǎn xī dì zhèn, gōng diàn mén jiē yáo dòng yǒu shēng, hé dōng shǎn xī yóu shén, lán zhōu zhū shān cǎo mù xī méi rù dì, ér shān xià mài miáo jiē zài shān shàng. zhào yòu sī láng zhōng huáng qián shàn àn shì, qián shàn bù yǐ shí wén, dì yì nǎi ān. qiān qián shàn wèi hù bù shì láng.
京師、河東、陝西地震,宮殿門皆搖動有聲,河東、陝西尤甚,蘭州諸山草木悉沒入地,而山下麥苗皆在山上。詔右司郎中黃潛善案視,潛善不以實聞,帝意乃安。遷潛善為戶部侍郎。
xià, sì yuè, sì yǒu, jīn zhèn shàng jīng lù xī běi lù zhī lóng zhě jí xīn xǐ lǐng dōng zhī rén.
夏,四月,巳酉,金賑上京路、西北路之隆者及新徙嶺東之人。
guǐ chǒu, cì lǐ bù zòu míng jìn shì jí dì chū shēn bā bǎi wǔ rén.
癸丑,賜禮部奏名進士及第、出身八百五人。
dīng sì, qǐ fù lǐ bāng yàn wèi shàng shū zuǒ chéng.
丁巳,起復李邦彥為尚書左丞。
wù wǔ, jīn yǐ suǒ zhú shàng jīng xīn chéng míng huì píng zhōu.
戊午,金以所築上京新城名會平州。
wǔ yuè, guǐ mǎo, jīn shǐ lái gào sì wèi.
五月,癸卯,金使來告嗣位。
guǐ wèi, jīn zhǔ zhào yuē: xīn jiàng zhī mín, sù sòng zhě zhòng, jīn fāng nóng shí, huò shī tián yè, kě qí nóng xì tīng jué.
癸未,金主詔曰:「新降之民,訴訟者眾,今方農時,或失田業,可俟農隙聽決。」
jīn rén jì jiàn píng zhōu wèi nán jīng, wèi jǐ, zhōu rén yōng dōu tǒng zhāng dūn gù jù chéng kàng jù. shì yuè, jiǎn mó kè nán jīng, shā dūn gù.
金人既建平州為南京,未幾,州人擁都統張敦固據城抗拒。是月,揀摩克南京,殺敦固。
zì dé yàn dì, xī chū hé běi hé dōng shān dōng zhī lì yǐ wǎng kuì guān jūn, lǜ shí shù shí zhì yī shí, cái yī nián, sān lù jiē kùn. liù yuè, rén zǐ, zhào xī jīng huái zhè jiāng hú sì chuān mǐn guǎng cuò zhì diào fū gè shù shí wàn, bìng yuē miǎn fū qián, měi fū sān shí guàn, wěi cáo chén xiàn dū zhī, wéi zhě cóng jūn fǎ, yòng wáng fǔ yán yě. xún yòu zhào zōng shì qī lǐ zǎi zhí zhī jiā jí gōng guān sì yuàn, yī lì jūn fū, yú shì biàn lǜ tiān xià, suǒ de cái èr qiān wàn mín, ér jié yuàn sì hǎi yǐ.
自得燕地,悉出河北、河東、山東之力以往饋官軍,率十數石致一石,才一年,三路皆困。六月,壬子,詔西京、淮、浙、江、湖、四川、閩、廣措置調夫各數十萬,並約免夫錢,每夫三十貫,委漕臣限督之,違者從軍法,用王黼言也。尋又詔宗室、戚里、宰執之家及宮觀、寺院,一例均敷,於是遍率天下,所得才二千萬緡,而結怨四海矣。
qiū, qī yuè, rén wǔ, jīn huáng zǐ zōng jùn zú, tài zǔ zhī dí zǐ yě.
秋,七月,壬午,金皇子宗峻卒,太祖之嫡子也。
bǐng xū, jīn jìn wài fāng shǐ jiè rǒng cóng duō zhě.
丙戌,金禁外方使介冗從多者。
wù zǐ, qiǎn zhù zuò zuǒ láng xǔ kàng zōng děng rú jīn hè sì wèi.
戊子,遣著作佐郎許亢宗等如金賀嗣位。
dīng yǒu, zhào: yīng xì yù bǐ duàn zuì, bù xǔ yì shàng shū shěng chén sù gǎi zhèng.
丁酉,詔:「應系御筆斷罪,不許詣尚書省陳訴改正。」
wáng fǔ yán: qǐng dé fāng shì jī héng zhī shū, zú yǐ chá qī zhèng. jiǎ chén, zhào zhì jī héng suǒ, yǐ fǔ jí liáng shī chéng lǐng zhī.
王黼言:「頃得方士璣衡之書,足以察七政。」甲辰,詔置璣衡所,以黼及梁師成領之。
liáo zhǔ jì dé yē lǜ dá shí bīng, jí jū gǔ dí lǐ bù, yòu dé mǎ kè shí zhī bīng, zì wèi yǒu tiān zhù, zài móu chū bīng shōu fù yàn yún. dá shí jiàn yuē: xiàng yǐ quán shī bù móu zhàn bèi, shǐ jǔ guó jiē wèi jīn yǒu. guó shì zhì cǐ, ér fāng qiú zhàn, fēi jì yě. dāng yǎng bīng dài shí ér dòng, bù kě qīng jǔ. liáo zhǔ bù cóng. dá shí suì shā zhī běi yuàn shū mì shì xiāo yī shí jí bó lēi guǒ, zì lì wèi wáng, lǜ tiě qí sān bǎi xiāo dùn.
遼主既得耶律達實兵,及居古迪里部,又得瑪克實之兵,自謂有天助,再謀出兵收復燕、雲。達實諫曰:「向以全師不謀戰備,使舉國皆為金有。國勢至此,而方求戰,非計也。當養兵待時而動,不可輕舉。」遼主不從。達實遂殺知北院樞密事蕭伊實及博勒果,自立為王,率鐵騎三百宵遁。
qiǎn xiào shū láng wèi fū mǐn rú jīn hè shēng chén. fū mǐn yán: jīn shēng chén hòu tiān níng jié wǔ rì, jīn wèi wén bǐ qiǎn shǐ ér wú fǎn xiān zhī, yú wēi zhòng yǐ què. wàn yī jīn shǐ bù zhì, wèi cháo tíng xiū. qǐng zhì yàn ér hòu zhī, tuō ruò bù lái, zé yǐ bì zhì zhū jìng shàng. dì yǐ wèi rán. jì zhì yān shān, jīn shǐ guǒ bù lái, suì zhì bì ér fǎn.
遣校書郎衛膚敏如金賀生辰。膚敏言:「金生辰後天寧節五日,今未聞彼遣使而吾反先之,於威重已闕。萬一金使不至,為朝廷羞。請至燕而候之,脫若不來,則以幣置諸境上。」帝以為然。洎至燕山,金使果不來,遂置幣而返。
liáo zhǔ zài jiā shān, jīn rén yù qǔ zhī, yǐ lì bù néng rù jiā shān wèi hèn. liáo zhǔ wèi zōng hàn zài xī jīng è qí qián, jiǔ bù gǎn chū. é wén zōng hàn hái shàng jīng, luò suǒ dài lǐng jūn shì, suì lǜ zhū jūn chū jiā shān, xià tóng yáng lǐng, qǔ tiān dé dōng shèng jūn níng biān yún nèi děng zhōu, nán xià wǔ zhōu, rú lǚ wú rén zhī jìng. luò suǒ hū yǐ dà bīng è qí guī lù, jí jī zhī, liáo zhòng dà kuì.
遼主在夾山,金人慾取之,以力不能入夾山為恨。遼主畏宗翰在西京扼其前,久不敢出。俄聞宗翰還上京,洛索代領軍事,遂率諸軍出夾山,下潼陽嶺,取天德、東勝軍、寧邊、雲內等州,南下武州,如履無人之境。洛索忽以大兵扼其歸路,急擊之,遼眾大潰。
xià rén jǔ bīng qīn wǔ shuò èr zhōu dì jiè, xuān fǔ shǐ tán zhěn qiǎn lǐ sì běn yù zhī. bīng shù jiāo, xià rén wèi jí tuì, ér jīn rén yuàn cháo tíng nà zhāng, yòu yǐ zhěn bù gěi liáng, suì gōng wèi zhōu, shā shǒu chén chén yì, xiàn fēi hú líng qiū liǎng xiàn, zhú yīng zhōu shǒu chén sū jīng děng, jué shān hòu jiāo gē yì. cháo tíng jiù zhěn cuò zhì guāi fāng, tóng guàn cài yōu yòu gòng pái zhěn, bā yuè, yǐ mǎo, zé shòu zhěn shùn chāng jūn jié dù fù shǐ, zhì shì, yǐ tóng guàn lǐng shū mì yuàn, dài qí rèn.
夏人舉兵侵武、朔二州地界,宣撫使譚稹遣李嗣本御之。兵數交,夏人未即退,而金人怨朝廷納張,又以稹不給糧,遂攻蔚州,殺守臣陳翊,陷飛狐、靈丘兩縣,逐應州守臣蘇京等,絕山後交割意。朝廷咎稹措置乖方,童貫、蔡攸又共排稹,八月,乙卯,責授稹順昌軍節度副使,致仕,以童貫領樞密院,代其任。
liáo zhǔ zhī zài jiā shān yě, dì yù yòu zhì zhī, shǐ qiǎn yī fān sēng jī yù bǐ juàn shū tōng yì. jí liáo zhǔ xǔ yǔn, suì yì shū wèi zhào, xǔ dài yǐ huáng dì zhī lǐ, wèi yàn yuè èr wáng shàng, zhú dì qiān jiān, nǚ lè sān bǎi rén, liáo zhǔ dà xǐ. guàn shì xíng chū tài yuán, míng wèi dài zhěn jiāo gē shān hòu dì tǔ, shí yǐ mì yuē liáo zhǔ lái jiàng, zì wǎng yíng zhī yě. liáo zhǔ yù lái bēn, lǜ nán cháo bù zú shì, suì zhí qū shān yīn.
遼主之在夾山也,帝欲誘致之,始遣一番僧齎御筆絹書通意。及遼主許允,遂易書為詔,許待以皇弟之禮,位燕、越二王上,築第千間,女樂三百人,遼主大喜。貫是行出太原,名為代稹交割山後地土,實以密約遼主來降,自往迎之也。遼主欲來奔,慮南朝不足恃,遂直趨山陰。
guó jiù xiáng gǔn xiāo tuō bo jiā jiàng yú jīn.
國舅詳袞蕭托卜嘉降於金。
rén xū, yǐ fù yàn yún, shè tiān xià.
壬戌,以復燕、雲,赦天下。
jiǔ yuè, yǐ hài, yǐ bái shí zhōng wèi tè jìn tài zǎi jiān mén xià shì láng, lǐ bāng yàn wèi shǎo zǎi jiān zhōng shū shì láng.
九月,乙亥,以白時中為特進、太宰兼門下侍郎,李邦彥為少宰兼中書侍郎。
xīn sì, dà xiǎng míng táng.
辛巳,大饗明堂。
dīng hài, yǐ zhào yě wèi shàng shū zuǒ chéng, hàn lín xué shì chéng zhǐ yǔ wén cuì zhōng wèi shàng shū yòu chéng, kāi fēng fǔ yǐn cài mào tóng zhī shū mì yuàn.
丁亥,以趙野為尚書左丞,翰林學士承旨宇文粹中為尚書右丞,開封府尹蔡懋同知樞密院。
gēng yín, qiǎn xiào shū láng hè yǔn zhōng děng rú jīn hè zhēng dàn.
庚寅,遣校書郎賀允中等如金賀正旦。
gēng zǐ, jīn shǐ bù mì gǔ děng lái zhì yí liú wù.
庚子,金使布密古等來致遺留物。
dōng, shí yuè, jiǎ zǐ, jīn yǐ tài zhōu qiū lǎo, fā níng jiāng zhōu sù yǐ zhèn zhī. bǐng yín, mìng yùn mǐ wǔ wàn shí yú guǎng níng, yǐ gěi nán jīng rùn zhōu shù zú.
冬,十月,甲子,金以泰州秋潦,發寧江州粟以賑之。丙寅,命運米五萬石於廣寧,以給南京、潤州戍卒。
gēng wǔ, jīn shǐ lái hè zhēng dàn.
庚午,金使來賀正旦。
yù bǐ: dào guān kě zì dài fū yǐ shàng gòng dài zhí rén bìng lìng fēng zhì cháo guān, xǔ yìn shú sī zuì wèi guān hù.
御筆:「道官可自大夫以上共帶職人並令封至朝官,許廕贖私罪為官戶。」
zhào: yǒu shōu cáng xí yòng sū huáng zhī wén zhě, bìng lìng fén huǐ, fàn zhě yǐ dà bù gōng lùn.
詔:「有收藏習用蘇、黃之文者,並令焚毀,犯者以大不恭論。」
guǐ yǒu, zhào: nèi wài guān bìng yǐ sān nián wèi rèn, zhì jī zhe wén zhě zài rèn.
癸酉,詔:「內外官並以三年為任,治績著聞者再任。」
liáo zhǔ zài yīn shān, cóng zhě bù guò sì qiān hù, bù qí cái wàn yú, yóu nà tú lǔ bo bù rén é gé zhī qī, yǐ é gé wèi běn bù jié dù shǐ.
遼主在陰山,從者不過四千戶,步騎才萬餘,猶納圖魯卜部人額格之妻,以額格為本部節度使。
shí yī yuè, bǐng zǐ, tài fù wáng fǔ zhì shì.
十一月,丙子,太傅王黼致仕。
fǔ wèi yuán zǎi, měi péi qū yàn, qīn wèi pái yōu bǐ jiàn zhī yì yǐ xiàn xiào qǔ yuè, tài zǐ wén ér è zhī. fǔ yǐ yùn wáng kǎi yǒu chǒng, yīn wèi huà duó zōng zhī jì, wèi chéng. huì dì xìng qí dì guān zhī, ér fǔ dì yǔ liáng shī chéng lián qiáng, chuān biàn mén wǎng lái, dì shǐ wù qí yǔ shī chéng jiāo jié zhuàng, hái gōng, juàn dài dùn shuāi. lǐ bāng yàn sù yǔ fǔ bù xié, yīn jié cài yōu gòng huǐ zhī. huì zhōng chéng hé zòu fǔ jiān xié zhuān héng shí wǔ shì, suì mìng zhì shì, qí dǎng hú sōng nián děng bìng miǎn guān.
黼位元宰,每陪曲宴,親為俳優鄙賤之役以獻笑取悅,太子聞而惡之。黼以鄆王楷有寵,陰為畫奪宗之計,未成。會帝幸其第觀芝,而黼第與梁師成連牆,穿便門往來,帝始悟其與師成交結狀,還宮,眷待頓衰。李邦彥素與黼不協,陰結蔡攸共毀之。會中丞何奏黼奸邪專橫十五事,遂命致仕,其黨胡松年等並免官。
tài bái zhòu jiàn.
太白晝見。
zì cài jīng yǐ fēng hēng yù dà zhī shuō quàn dì, qióng jí chǐ mí, jiǔ ér tǎng zàng kōng jié, yán lì zhī chén, dài xī qiū háo. xuān hé yǐ lái, wáng fǔ zhuān zhǔ yīng fèng, kuò bō héng fù, yǐ xiàn wèi gōng, suǒ rù suī duō, guó yòng rì guì. zhì shì yǔ wén cuì zhōng shàng yán: zǔ zōng zhī shí, guó jì suǒ yǎng, jiē yǒu shí shù, liàng rù wèi chū, pèi rán yǒu yú. jìn nián zhū jú wù yīng fèng sī, wàng hào bǎi chū, ruò fēi tòng xíng cái jiǎn, lǜ zhì zhě wú yǐ shàn hòu. dì rán qí yán. bǐng xū, zhào cài yōu jiù shàng shū shěng zhì jiǎng yì cái lì sī, chú chá fǎ yǐ yǒu dìng zhì, yú bìng jiǎng jiū tiáo shàng. yōu qǐng nèi shì zhí zhǎng, shì gàn gōng jìn, yīng cái shěng zhě, wěi tóng guàn qǔ zhǐ. yóu shì bù jí zhī wù, wú míng zhī fèi, pō yì cái shěng.
自蔡京以豐亨豫大之說勸帝,窮極侈靡,久而帑藏空竭,言利之臣,殆析秋毫。宣和以來,王黼專主應奉,括剝橫賦,以羨為功,所入雖多,國用日匱。至是宇文粹中上言:「祖宗之時,國計所仰,皆有實數,量入為出,沛然有餘。近年諸局務、應奉司,妄耗百出,若非痛行裁減,慮智者無以善後。」帝然其言。丙戌,詔蔡攸就尚書省置講議財利司,除茶法已有定製,餘並講究條上。攸請內侍職掌,事干宮禁,應裁省者,委童貫取旨。由是不急之物,無名之費,頗議裁省。
rén chén, zhào: jiān sī zé xiàn lìng yǒu zhì jī zhě bǎo zòu, zhào fù dōu táng shěn chá lù yòng, wú guò sān rén.
壬辰,詔:「監司擇縣令有治績者保奏,召赴都堂審察錄用,毋過三人。」
tóng guàn qiǎn mǎ kuò zhī bǎo zhōu xīn xìng zōng shǐ zōng hàn jūn, yǐ wèi, kuò děng zhì yún zhōng fǔ. huì zōng hàn yǐ guī guó, liú luò suǒ quán yuán shuài, qiǎn rén lái yù tíng cān. kuò cí yǐ jiàn rén chén wú cǐ yí, luò suǒ yuē: tán xuān fǔ shí shǐ rén tíng cān wǒ. kuò yuē: tán zhěn yǐ fán yōng bù zhī gù cháng, wèi cháo tíng suǒ chù. shù wǎng fǎn biàn lùn. zuì hòu, luò suǒ qiǎn gāo qìng yì lái yuē: èr guān chá jì zhí jiù yí, cǐ yì zàn quán yuán shuài, bù gǎn zhé jiàn. suǒ yán jiāo shān hòu shì, yǐ guó xiāng yì què, bù gǎn zhuān. jiān liǎng cháo shì shū, gè bù shōu nà pàn wáng, guì cháo xiān shī yuē, suī shān hòu yì nán yǐ biàn jiāo. kuò yuē: zhí guān fù hù táo guī yān jīng, nǎi zhāng zhī zuì, běn cháo yǐ zhǎn shǒu hán sòng. qí yú mín hù, duō yǐn shān gǔ, wén yǐ jiàn zhě xiāng jì qiǎn qián, wèi jiàn zhě fāng xíng gēn bǔ. rú guì cháo yán, shān hòu bié wú jīng lüè, jí jiāo wèi zhōu fù zòng jūn mǎ gōng qǔ, ruò dà guó měi rú sī, zé liǎng cháo hé hǎo hé shí kě chéng! qìng yì yuē: shān hòu jiāng tǔ yǐ xǔ, liàng bù shí yán. dàn guì cháo yì xǔ cháng dūn xìn shì, qián suǒ zhí guān mín hù, jì zhǒng fā lái, shì wú bù suí yě. jí yǐ dié qiǎn shǐ rén huí.
童貫遣馬擴、知保州辛興宗使宗翰軍,乙未,擴等至雲中府。會宗翰已歸國,留洛索權元帥,遣人來諭庭參。擴辭以見人臣無此儀,洛索曰:「譚宣撫時使人庭參我。」擴曰:「譚稹以凡庸不知故常,為朝廷所黜。」數往返辨論。最後,洛索遣高慶裔來曰:「二觀察既執舊儀,此亦暫權元帥,不敢輒見。所言交山後事,以國相詣闕,不敢專。兼兩朝誓書,各不收納叛亡,貴朝先失約,雖山後亦難以便交。」擴曰:「職官、富戶逃歸燕京,乃張之罪,本朝已斬首函送。其餘民戶,多隱山谷,聞已見者相繼遣前,未見者方行根捕。如貴朝言,山後別無經略,及交蔚州復縱軍馬攻取,若大國每如斯,則兩朝和好何時可成!」慶裔曰:「山後疆土已許,諒不食言。但貴朝亦許常敦信誓,前索職官、民戶,繼踵發來,事無不遂也。」即以牒遣使人回。
guì xún kuò rù jìng suǒ jiàn, kuò yuē: jīn rén xùn xí hàn ér xiāng bīng, zēng fēi hú líng qiū zhī shù, shù zhǐ yán zhāng, yāo suǒ zhí guān mín hù, shí yǒu bāo cáng, yuàn tài shī sù yíng biān bèi. guàn bù néng yòng.
貴詢擴入境所見,擴曰:「金人訓習漢兒鄉兵,增飛狐、靈丘之戍,數指言張,邀索職官、民戶,實有包藏,願太師速營邊備。」貫不能用。
liáo zhǔ cóng xíng zhě jǔ bīng luàn, hù wèi tài bǎo xiāo zhòng gōng děng jī bài zhī.
遼主從行者舉兵亂,護衛太保蕭仲恭等擊敗之。
zhòng gōng xìng gōng jǐn, néng pī jiǎ chāo tuó tuó. qí mǔ liáng sòng guó dà zhǎng gōng zhǔ, dào zōng jì nǚ yě, zì qīng zhǒng táo guī, zhì shì yǐ mǎ fá bù néng jìn, wèi zhòng gōng xiōng dì yuē: rǔ děng jǐn jié guó jiā, wù yǐ wǒ wèi niàn. liáo zhǔ chì zhī, mìng zhòng gōng zhī dì zhòng xuān liú shì gōng zhǔ. zhòng gōng cóng liáo zhǔ xī bēn, gōng zhǔ xún wèi jīn suǒ huò.
仲恭性恭謹,能披甲超橐駝。其母梁宋國大長公主,道宗季女也,自青冢逃歸,至是以馬乏不能進,謂仲恭兄弟曰:「汝等盡節國家,勿以我為念。」遼主飭之,命仲恭之弟仲宣留侍公主。仲恭從遼主西奔,公主尋為金所獲。
shí èr yuè, jiǎ chén shuò, zhào: tài shī zhì shì cài jīng lǐng jiǎng yì sī, tīng jiù sī dì cái chù, réng miǎn qiān shū, wú zhì qín láo.
十二月,甲辰朔,詔:「太師致仕蔡京領講議司,聽就私第裁處,仍免僉書,毋致勤勞。
zhào bǎi guān zūn xíng yuán fēng fǎ zhì.
詔百官遵行元豐法制。
guǐ hài, cài jīng luò zhì shì, lǐng sān xǐng shì, wǔ rì yī fù cháo qǐng, zhì dōu táng zhì shì.
癸亥,蔡京落致仕,領三省事,五日一赴朝請,至都堂治事。
wáng fǔ jì bà, bái shí zhōng lǐ bāng yàn zuò xiāng, jīng dǎng hōng rán, yǐ wèi zǎi xiàng wàng qīng, zhū miǎn yīn lì quàn yòng jīng, dì cóng zhī. jīng zhì shì fán sì dāng guó, nián yǐ bā shí, mù máng bù néng shū zì, zú jiǎn bù néng bài guì. fán jīng suǒ pàn, jiē jì zǐ tāo wèi zhī, réng dài jīng jìn zhōng zòu shì, yú shì sì wèi jiān lì, shǎng fá wú zhāng. tāo qī xiōng hán lǚ zhě, zhòu yòng wèi hù bù shì láng, mì yǔ móu yì, biǎn zhú cháo shì, dài wú xū rì. tāo měi zào cháo, shì cóng yǐ xià jiē yíng yī, tiè niè ěr yǔ, táng lì shù shí rén bào wén shū yǐ cóng qiǎn shǐ sì chū, zhū qiú cǎi fǎng, xǐ zhě lìng jiàn zhī, fǒu zé hé zhī, zhōng wài jìn shēn, wú bù cè mù. xiān shì wáng fǔ lǐng yīng fèng sī, zǒng sì fāng gòng xiàn zhī wù yǐ shì quán chǒng. tāo fù xiào zhī, chuàng zhì xuān hé kù shì gòng sī, zhōng fēn zhū kù, rú quán huò bì bó fú yù yù shí qì yòng děng, jiē qí míng yě, shàng zì jīn yù, xià jí shū rú, wú bù lóng qǔ, yuán fēng dà guān kù jí què huò wù jiàn zài qián wù, jiē jū guǎn fēng zhuāng, wèi tiān zǐ sī cái, shí zhōng bāng yàn děng fèng xíng wén shū ér yǐ.
王黼既罷,白時中、李邦彥作相,京黨哄然,以為宰相望輕,硃勔因力勸用京,帝從之。京至是凡四當國,年已八十,目盲不能書字,足蹇不能拜跪。凡京所判,皆季子絛為之,仍代京禁中奏事,於是肆為奸利,賞罰無章。絛妻兄韓梠者,驟用為戶部侍郎,密與謀議,貶逐朝士,殆無虛日。絛每造朝,侍從以下皆迎揖,呫囁耳語,堂吏數十人抱文書以從;遣使四出,誅求採訪,喜者令薦之,否則劾之,中外搢紳,無不側目。先是王黼領應奉司,總四方貢獻之物以示權寵。絛復效之,創置宣和庫式貢司,中分諸庫,如泉貨、幣帛、服御、玉食、器用等,皆其名也,上自金玉,下及蔬茹,無不籠取,元豐大觀庫及榷貨務見在錢物,皆拘管封樁,為天子私財,時中、邦彥等奉行文書而已。
shí hé běi shān dōng zhuǎn liáng yǐ gěi yān shān, mín lì pí kùn, zhòng yǐ jiān é kē liǎn, jiā zhī lián suì xiōng huāng, yú shì jī bīng bìng qǐ wèi dào. shān dōng yǒu zhāng wàn xiān zhě, zhòng zhì shí wàn yòu yǒu zhāng dí zhě, zhòng zhì wǔ wàn hé běi yǒu gāo tuō shān zhě, hào sān shí wàn zì yú èr sān wàn zhě, bù kě shèng shù. mìng nèi shì liáng fāng píng tǎo zhī.
時河北、山東轉糧以給燕山,民力疲睏,重以監額科斂,加之連歲凶荒,於是飢兵並起為盜。山東有張萬仙者,眾至十萬;又有張迪者,眾至五萬;河北有高托山者,號三十萬;自餘二三萬者,不可勝數。命內侍梁方平討之。
dū chéng zhōng jiǔ bǎo zhū shì nǚ hū shēng zī, zhǎng liù qī cùn, tè zhào dù wèi dào shì.
都城中酒保硃氏女忽生髭,長六七寸,特詔度為道士。
liáo zhì èr zǒng guǎn fǔ.
遼置二總管府。
huī zōng tǐ shén hé dào jùn liè xùn gōng shèng wén rén dé xiàn cí xiǎn xiào huáng dì xuān hé qī nián liáo bǎo dà wǔ nián, jīn tiān huì sān nián
○徽宗體神合道駿烈遜功聖文仁德憲慈顯孝皇帝宣和七年(遼保大五年,金天會三年)
chūn, zhēng yuè, guǐ yǒu shuò, zhào shè liǎng hé jīng xī liú mín wèi dào zhě, réng gěi fù yī nián.
春,正月,癸酉朔,詔赦兩河、京西流民為盜者,仍給復一年。
wù zǐ, jīn tóng zhī xuān huī yuàn shì hán zī zhèng, jiā shàng shū zuǒ pú shè, wèi zhū gōng dōu bù shǔ.
戊子,金同知宣徽院事韓資正,加尚書左僕射,為諸宮都部署。
guǐ sì, zhào: bà zhū lù tí jǔ cháng píng guān shǔ, yǒu zuì dāng chù zhě yǐ míng wén réng lìng sān xǐng xiū yǐ fèi zhī fǎ.
癸巳,詔:「罷諸路提舉常平官屬,有罪當黜者以名聞;仍令三省修已廢之法。」
qiǎn lǐ bù yuán wài láng shào bó sòng bàn jīn shǐ.
遣禮部員外郎邵博送伴金使。
dǎng xiàng shū hé lún qiǎn rén qǐng liáo zhǔ lín qí dì, liáo zhǔ suì qū tiān dé. guò shā mò, jīn bīng hū zhì, liáo zhǔ tú bù chū zǒu. jìn shì jìn zhū mào, què zhī, chéng zhāng rén guì mǎ dé tuō. zhì tiān dé, yù xuě, wú yù hán jù, hù wèi tài bǎo xiāo zhòng gōng yǐ diāo qiú mào jìn. tú cì, jué liáng, zhòng gōng jìn yǔ zǎo. yù qì, zhòng gōng jí guì zuò, yǐ zhī jiǎ mèi zhòng gōng bèi wéi niè bīng xuě yǐ jì jī. guò tiān dé, zhì yè, jiāng sù tián jiā, dài yuē zhēn qí, qí jiā zhī zhī, nǎi kòu mǎ shǒu, guì ér dà tòng. qián sù qí jiā, jū shù rì, jiā qí zhōng, yáo shòu yǐ jié dù shǐ. suì qū dǎng xiàng, yǐ shū hé lún wèi xī nán miàn zhāo tǎo shǐ, zǒng zhī jūn shì.
党項舒和倫遣人請遼主臨其地,遼主遂趨天德。過沙漠,金兵忽至,遼主徒步出走。近侍進珠帽,卻之,乘張仁貴馬得脫。至天德,遇雪,無禦寒具,護衛太保蕭仲恭以貂裘帽進。途次,絕糧,仲恭進與棗。欲憩,仲恭即跪坐,倚之假寐;仲恭輩惟齧冰雪以濟飢。過天德,至夜,將宿田家,紿曰偵騎,其家知之,乃叩馬首,跪而大慟。潛宿其家,居數日,嘉其忠,遙授以節度使。遂趨党項,以舒和倫為西南面招討使,總知軍事。
èr yuè, jiǎ chén, fù zhì zhù qián jiān.
二月,甲辰,復置鑄錢監。
zhào yù shǐ chá zāng lì.
詔御史察贓吏。
jǐ yǒu, yǔ mù bīng.
己酉,雨木冰。
gēng xū, zhào jīng shī yùn mǐ wǔ shí wàn hú zhì yān shān, lìng gōng bù shì láng mèng kuí qīn wǎng cuò zhì.
庚戌,詔京師運米五十萬斛至燕山,令工部侍郎孟揆親往措置。
rén xū, liáo zhǔ xíng zhì yīng zhōu xīn chéng dōng liù shí lǐ, wèi jīn jiāng luò suǒ suǒ zhí, liáo wáng.
壬戌,遼主行至應州新城東六十里,為金將洛索所執,遼亡。
liáo zhǔ zhī zài jiā shān yě, dì shù qiǎn shǐ yòu zhī, wǎng lái jiē yóu yún zhōng, jīn rén jǐn zhī qí shì. jí qí zǒu shū hé lún zhàng zhōng, jīn rén yǐ wèi dé tiān zuò, qiǎn shǐ wèi tóng guàn yuē: hǎi shàng yuán yuē bù dé cún tiān zuò, bǐ cǐ dé jí shā zhī. ér zhōng guó wéi yuē zhāo lái, jīn yòu cáng nì bù chū, wǒ bì yù de tiān zuò yě. guàn cí yǐ wú yǒu. yòu qiǎn shǐ pò cù, yǔ dà bù xùn, guàn bù dé yǐ, qiǎn zhū jiāng chū jìng shàng sōu zhī, yuē: ruò yù yì sè mù rén, bù wèn, biàn shā yǐ shòu shǐ rén. huì jīn rén zì dé tiān zuò, shì nǎi xī.
遼主之在夾山也,帝數遣使誘之,往來皆由雲中,金人盡知其事。及其走舒和倫帳中,金人以未得天祚,遣使謂童貫曰:「海上元約不得存天祚,彼此得即殺之。而中國違約招徠,今又藏匿不出,我必欲得天祚也。」貫辭以無有。又遣使迫促,語大不遜,貫不得已,遣諸將出境上搜之,曰:「若遇異色目人,不問,便殺以授使人。」會金人自得天祚,事乃息。
rén shēn, jīng dōng zhuǎn yùn fù shǐ lǐ xiào chāng yán zhāo xiáng qún dào zhāng wàn xiān děng wǔ wàn yú rén zhào bǔ guān kào shǎng yǒu chà.
壬申,京東轉運副使李孝昌言招降群盜張萬仙等五萬餘人;詔捕官犒賞有差。
chū, yē lǜ dá shí běi xíng sān rì, guò hēi shuǐ, jiàn bái dá lēi dá xiáng gǔn chóng wū lǔ, chóng wū lǔ xiàn mǎ sì bǎi, tuó èr shí, yáng ruò gān. xī zhì hā tún chéng, zhù běi tíng dōu hù fǔ, huì xī bǐ qī zhōu jí shí bā bù wáng, yù zhī yuē: wǒ zǔ zōng jiān nán chuàng yè, lì shì jiǔ zhǔ, lì nián èr bǎi. jīn yǐ chén shǔ, bī wǒ guó jiā, cán wǒ lí shù, tú jiǎn wǒ zhōu yì, shǐ wǒ tiān zuò huáng dì méng chén yú wài, rì yè tòng xīn jí shǒu. wǒ jīn zhàng yì ér xī, jiǎn wǒ chóu dí, fù wǒ jiāng yǔ. wéi ěr zhòng shù, yì yǒu sī gòng jiù jūn fù, jì shēng mín zhī nán zhě hū? suì dé jīng bīng wǔ wàn yú. yú shì zhì guān lì, lì pái jiǎ, jù qì zhàng, yǐ qīng niú bái mǎ jì tiān dì zǔ zōng, zhěng lǚ ér xī. xiān qiǎn shū huí gú wáng bì lēi hā yuē: wú yǔ ěr guó fēi yī rì zhī hǎo, jīn wǒ jiāng xī zhì dà shí, jiǎ dào ěr guó, qí wù zhì yí. bì lēi hā dé shū, jí yíng zhì dǐ, dà yàn sān rì. lín xíng, xiàn mǎ tuó yáng, yuàn zhì zi sūn wèi fù yōng, sòng zhì jìng wài. suǒ guò, dí zhě shèng zhī, jiàng zhě ān zhī, bīng xíng wàn lǐ, guī zhě shù guó, huò cái chù bù kě shèng jì, jūn shì rì shèng. zhì tǎ shí gàn, xī yù zhū guó jǔ bīng shí wàn, hào hū lā shā, lái jù zhàn, liǎng jūn xiāng wàng èr lǐ xǔ. yù jiāng shì yuē: bǐ jūn suī duō ér wú móu, gōng zhī zé shǒu wěi bù jiù, wǒ shī bì shèng. nǎi qiǎn xiāo é lī liè yē lǜ sōng shān děng jiāng bīng gōng qí yòu, xiāo sū lā bù yē lǜ mù sū děng jiāng bīng gōng qí zuǒ, zì yǐ zhòng gōng qí zhōng, sān jūn jù jìn. hū lā shā dà bài, jiāng shī shù shí lǐ. zhù jūn tǎ shí gàn fán jiǔ shí rì, huí huí guó wáng lái jiàng, gòng fāng wù. yòu xī zhì qí ěr ài yǎ, wén wǔ bǎi guān cè lì dá shí wèi dì, yǐ shì yuè wǔ rì jí wèi, gǎi yuán yán qìng, hào gá ěr hàn, fù shàng hàn zūn hào yuē tiān yòu huáng dì, shì wèi zhī xī liáo. jì ér zhuī shì qí zǔ yuē sì yuán huáng dì, zǔ mǔ yuē xuān yì huáng hòu, cè yuán fēi xiāo shì wèi zhāo dé huáng hòu.
初,耶律達實北行三日,過黑水,見白達勒達詳袞崇烏魯,崇烏魯獻馬四百,駝二十,羊若干。西至哈屯城,駐北庭都護府,會西鄙七州及十八部王,諭之曰:「我祖宗艱難創業,歷世九主,歷年二百。金以臣屬,逼我國家,殘我黎庶,屠翦我州邑,使我天祚皇帝蒙塵於外,日夜痛心疾首。我今仗義而西,翦我仇敵,復我疆宇。惟爾眾庶,亦有思共救君父,濟生民之難者乎?」遂得精兵五萬餘。於是置官吏,立排甲,具器仗,以青牛、白馬祭天地、祖宗,整旅而西。先遣書回鶻王必勒哈曰:「吾與爾國非一日之好,今我將西至大食,假道爾國,其勿致疑。」必勒哈得書,即迎至邸,大宴三日。臨行,獻馬、駝、羊,願質子孫為附庸,送至境外。所過,敵者勝之,降者安之,兵行萬里,歸者數國,獲財畜不可勝計,軍勢日盛。至塔什干,西域諸國舉兵十萬,號呼拉沙,來拒戰,兩軍相望二里許。諭將士曰:「彼軍雖多而無謀,攻之則首尾不救,我師必勝。」乃遣蕭額哩埒、耶律松山等將兵攻其右,蕭蘇拉布、耶律穆蘇等將兵攻其左,自以眾攻其中,三軍俱進。呼拉沙大敗,殭屍數十里。駐軍塔什干凡九十日,回回國王來降,貢方物。又西至奇爾愛雅,文武百官冊立達實為帝,以是月五日即位,改元延慶,號噶爾汗,復上漢尊號曰天祐皇帝,世謂之西遼。既而追諡其祖曰嗣元皇帝,祖母曰宣義皇后,冊元妃蕭氏為昭德皇后。
sān yuè, guǐ yǒu shuò, yǔ báo.
三月,癸酉朔,雨雹。
bǐng zǐ, jīn zhèn xī qì dān xīn jiàng zhī mín.
丙子,金賑奚、契丹新降之民。
xīn sì, jīn jiàn qián yuán diàn. cì wán yán luò suǒ tiě quàn. gàn lǔ xiàn chuán guó bǎo, yǐ mǎ kè shí lái jiàng, qǐng gěi yìn shòu.
辛巳,金建乾元殿。賜完顏洛索鐵券。干魯獻傳國寶,以瑪克實來降,請給印綬。
jīn shǐ yì lǐ zhì dù, zhèng guān míng, dìng fú sè, xìng xiáng xù, shè xuǎn jǔ, qí yì jiē zì zōng gàn fā zhī.
金始議禮制度,正官名,定服色,興庠序,設選舉,其議皆自宗干發之。
jiǎ shēn, zhī hǎi zhōu qián bó yán zòu zhāo xiáng shān dōng kòu jiǎ jìn děng shí wàn rén, zhào bǔ guān yǒu chà.
甲申,知海州錢伯言奏招降山東寇賈進等十萬人,詔補官有差。
xiān shì, tóng guàn cháng wèn mǎ kuò: cháng shèng jūn qiě wèi huàn, yù xiāo zhī, rú hé? kuò yuē: chéng zhī bì ěr. rán jīn jīn rén wèi gǎn sì ér zhī yǒu suǒ jì zhě, yǐ yǒu cǐ jūn yě. ruò jù bà zhī, qiě wèi huàn, mò ruò qiě fǔ ér yòng zhī. guàn yuē: qí shù ān zài? kuò yuē: jīn yào shī zhī zhòng zhǐ sān wàn yú rén, duō mǎ jūn wǔ yǒng. tài shī chéng néng yú shǎn xī hé dōng hé běi xuǎn jīng ruì mǎ bù shí wàn, fēn zhī wèi sān, zé zhì yǒng rú yào shī zhě sān rén tǒng zhī, yī zhù yān shān, yǔ yào shī duì, yī zhù guǎng xìn jūn huò zhōng shān fǔ, yī zhù xióng zhōu huò hé jiān fǔ, quǎn yá xiāng zhì. shǐ yào shī zhī zhòng, jìn yǒu suǒ yī, tuì yǒu suǒ dàn, zé jīn rén suī sì, qǐ néng jù qián! guàn yuē: shàn! dì shí wàn rén wèi yì dé, wǒ dāng xú sī zhī.
先是,童貫嘗問馬擴:「常勝軍且為患,欲消之,如何?」擴曰:「誠知必爾。然今金人未敢肆而知有所忌者,以有此軍也。若遽罷之,且為患,莫若且撫而用之。」貫曰:「其術安在?」擴曰:「今藥師之眾止三萬餘人,多馬軍武勇。太師誠能於陝西、河東、河北選精銳馬步十萬,分之為三,擇智勇如藥師者三人統之,一駐燕山,與藥師對,一駐廣信軍或中山府,一駐雄州或河間府,犬牙相制。使藥師之眾,進有所依,退有所憚,則金人雖肆,豈能遽前!」貫曰:「善!第十萬人未易得,我當徐思之。」
xīn chǒu, guàn zì tài yuán zhēn dìng yíng mò rù yān shān, kào cháng shèng jūn, zòu qǐng hé běi zhì sì zǒng guǎn, zhōng shān xīn xìng zōng, zhēn dìng wáng yuán, hé zhōng yáng wéi zhōng, dà míng wáng yù, lìng zhāo táo zú yóu shǒu rén wèi jūn, cóng zhī, gài yòng kuò yán yě.
辛丑,貫自太原、真定、瀛、莫入燕山,犒常勝軍,奏請河北置四總管,中山辛興宗,真定王元,河中楊惟忠,大名王育,令招逃卒、游手人為軍,從之,蓋用擴言也。
xià, sì yuè, bǐng chén, jiàng dé yīn yú jīng dōng hé běi lù.
夏,四月,丙辰,降德音於京東、河北路。
gēng shēn, cài jīng yī qián tài shī lǔ guó gōng, zhì shì.
庚申,蔡京依前太師、魯國公,致仕。
cài tāo jì shàn quán yòng shì, qí xiōng yōu yù jí zhī bái shí zhōng lǐ bāng yàn yì è tāo, nǎi yǔ yōu fā tāo jiān sī shì. dì nù, zhào ān zhì hán lǚ yú huáng zhōu, bà tāo shì dú, tí jǔ míng dào gōng, xún yòu huǐ tāo cì chū shēn chì. shí zhōng děng yù yīn yǐ hàn jīng, ér jīng yóu wèi yǒu qù zhì. dì nǎi mìng tóng guàn yǔ yōu tóng wǎng qǔ xiè shì biǎo, jīng zhì jiǔ yǐn guàn yōu, jiǔ fāng xíng, jīng qì yuē: shàng hé bù róng jīng shù nián? dāng yǒu xiāng chán zèn zhě. guàn yuē: bù zhī yě. jīng yòu yuē: jīng shuāi lǎo yí qù, ér bù rěn jù qǐ shēn, yǐ shàng ēn wèi bào, cǐ xīn èr gōng suǒ zhī yě. shí zuǒ yòu wén jīng bìng hū yōu wèi gōng, jiē qiè xiào. jīng bù dé yǐ, yǐ zhāng shòu guàn. dì mìng cí chén dài wèi zuò sān biǎo qǐng qù, nǎi jiàng zhì cóng zhī.
蔡絛既擅權用事,其兄攸愈嫉之;白時中、李邦彥亦惡絛,乃與攸發絛奸私事。帝怒,詔安置韓梠於黃州,罷絛侍讀,提舉明道宮,尋又毀絛賜出身敕。時中等欲因以撼京,而京猶未有去志。帝乃命童貫與攸同往取謝事表,京置酒飲貫、攸,酒方行,京泣曰:「上何不容京數年?當有相讒譖者。」貫曰:「不知也。」京又曰:「京衰老宜去,而不忍遽乞身,以上恩未報,此心二公所知也。」時左右聞京並呼攸為公,皆竊笑。京不得已,以章授貫。帝命詞臣代為作三表請去,乃降制從之。
fù zhōu xiàn miǎn xíng qián.
復州縣免行錢。
wù chén, zhào xíng yuán fēng guān zhì, fù shàng shū lìng zhī míng, xū ér wù shòu sān gōng dàn wèi jiē guān, wú lǐng sān xǐng shì.
戊辰,詔行元豐官制,復尚書令之名,虛而勿授;三公但為階官,毋領三省事。
wǔ yuè, dīng hài, zhào: zhū lù shuài chén jǔ jiāng xiào yǒu cái lüè zhě, jiān sī jǔ shǒu lìng yǒu zhèng jī zhě, suì gè sān rén.
五月,丁亥,詔:「諸路帥臣舉將校有才略者,監司舉守令有政績者,歲各三人。」
yǐ wèi, qiǎn fèng yì láng shū chén zhōng rú jīn hè shēng chén, xún gǎi mìng xiào shū láng wèi fū mǐn.
乙未,遣奉議郎舒宸中如金賀生辰,尋改命校書郎衛膚敏。
liù yuè, xīn chǒu shuò, zhào zōng shì fù zhe xìng.
六月,辛丑朔,詔宗室復著姓。
dì shòu shén zōng yí xùn, néng fù quán yàn zhī jìng zhě, zuò tǔ, xī yǐ wáng jué, bǐng wǔ, fēng tóng guàn wèi guǎng yáng jùn wáng.
帝授神宗遺訓,能復全燕之境者,胙土,錫以王爵,丙午,封童貫為廣陽郡王。
jǐ wèi, jiā cài yōu tài bǎo.
己未,加蔡攸太保。
wù shēn, zhào: chén liáo zhé yǔ nèi shì lái wǎng zhě lùn zuì.
戊申,詔:「臣僚輒與內侍來往者論罪。」
xīn hài, lǜ qiú.
辛亥,慮囚。
guǐ hài, zhào: lì zhí zá liú chū shēn rén, wú dé chén qǐng gǎi huàn.
癸亥,詔:「吏職雜流出身人,毋得陳請改換。」
yǐ chǒu, bà jiǎn liù shàng suì gòng wù.
乙丑,罷減六尚歲貢物。
shì yuè, bǎo wén gé dài zhì liú ān shì zú.
是月,寶文閣待制劉安世卒。
ān shì shǎo cóng xué yú sī mǎ guāng, píng jū zuò bù qīng yǐ, shū bù cǎo shuài, bù hǎo shēng sè huò lì, zhōng xiào zhèng zhí, jiē qǔ zé yú guāng. chú jiàn guān, zài zhí lěi nián, zhèng sè lì cháo, qí miàn zhé tíng zhèng, huò féng shèng nù, zé zhí jiǎn què lì, qí wēi shǎo jì, fù qián kàng cí páng liè zhě jiàn zhī, xù suō sǒng hàn, mù zhī yuē diàn shàng hǔ. nián jì lǎo, qún xián diāo sàng lüè jǐn, kuī rán dú cún, yǐ shì míng wàng yì zhòng. liáng shī chéng yòng shì, xīn fú qí xián, qiú dé xiǎo lì wú mò cháng qū zǒu qián hòu zhě, shǐ chí shū dàn yǐ jí dà yòng, mò yīn quàn wèi zi sūn jì, ān shì xiào yuē: wú ruò wèi zi sūn jì, bù zhì shì yǐ. qiě wú fèi chì jǐ sān shí nián, wèi cháng yǒu yī diǎn mò yǔ quán guì. wú yù wèi yuán yòu quán rén, jiàn sī mǎ guāng yú dì xià ěr. hái qí shū bù dá. sū shì cháng píng yuán yòu rén wù yuē: qì zhī zhēn tiě hàn! qì zhī, ān shì zì yě.
安世少從學於司馬光,平居坐不傾倚,書不草率,不好聲色貨利,忠孝正直,皆取則於光。除諫官,在職累年,正色立朝,其面折廷諍,或逢盛怒,則執簡卻立,俟威少霽,復前抗辭;旁列者見之,蓄縮悚汗,目之曰「殿上虎」。年既老,群賢凋喪略盡,巋然獨存,以是名望益重。梁師成用事,心服其賢,求得小吏吳默常趨走前後者,使持書啖以即大用,默因勸為子孫計,安世笑曰:「吾若為子孫計,不至是矣。且吾廢斥幾三十年,未嘗有一點墨與權貴。吾欲為元祐全人,見司馬光於地下耳。」還其書不答。蘇軾嘗評元祐人物曰:「器之真鐵漢!」器之,安世字也。
qiū, qī yuè, gēng wǔ shuò, zhào: shì shù wú yǐ tiān wáng jūn shèng wèi míng zì.
秋,七月,庚午朔,詔:「士庶毋以天、王、君、聖為名字。」
rén shēn, jīn jìn nèi wài guān zōng shì wú sī yì bǎi xìng.
壬申,金禁內外官宗室毋私役百姓。
jǐ mǎo, jīn zhǔ zhào: quán shì zhī jiā wú mǎi pín mín wèi nú, qí xié mǎi zhě, yī rén cháng shí wǔ rén, zhà mǎi zhě, yī rén cháng èr rén, zhàng yī bǎi.
己卯,金主詔:「權勢之家毋買貧民為奴,其脅買者,一人償十五人,詐買者,一人償二人,杖一百。」
jiǎ shēn, jīn kuò nán jīng guān háo mù mǎ, yǐ děng dì qǔ zhī, fēn gěi zhū jūn.
甲申,金括南京官豪牧馬,以等第取之,分給諸軍。
shì yuè, xī hé lán zhōu hé dōng dì zhèn. xī hé yǒu liè shù shí zhàng zhě, lán zhōu yóu shén, cāng kù jiē méi.
是月,熙河、蘭州、河東地震。熙河有裂數十丈者,蘭州尤甚,倉庫皆沒。
hé dōng yì shèng jūn pàn.
河東義勝軍叛。
bā yuè, guǐ mǎo, jīn xī nán běi dōu tǒng è luō yǐ liáo zhǔ yán xǐ zhì lái liú hé. jiǎ chén, gào yú tài zǔ miào. bǐng wǔ, jiàn jīn zhǔ, suì jiàng fēng wèi hǎi bīn wáng. yǐ xiāo zhòng gōng wèi zhōng, shén jiā lǐ yù.
八月,癸卯,金西南北都統鄂囉以遼主延禧至來流河。甲辰,告於太祖廟。丙午,見金主,遂降封為海濱王。以蕭仲恭為忠,甚加禮遇。
rén zǐ, jīn zhǔ mìng yǒu sī jiǎn yuè shàn shè yǒng jiàn zhī shì yǐ bèi nán fá. shí zōng wàng yán yú jīn zhǔ yuē: sòng rén bù hái hù kǒu, qiě wén zhì jūn yān shān, gǒu bù xiān zhī, kǒng wèi hòu huàn. jì ér zōng hàn yì yǐ wèi yán. gù nán fá zhī cè, zōng wàng shí qǐ zhī.
壬子,金主命有司揀閱善射勇健之士以備南伐。時宗望言於金主曰:「宋人不還戶口,且聞治軍燕山,苟不先之,恐為後患。既而宗翰亦以為言。故南伐之策,宗望實啟之。
jiǔ yuè, rén chén, jīn shǐ lǐ xiào hé děng yǐ tiān zuò chéng qín lái gào qìng, zhào yǔ wén xū zhōng gāo shì zé guǎn zhī qí shí jīn jiāng jǔ bīng, xiān shǐ lái chān yě. shí hé dōng zòu zōng hàn zhì yún zhōng, pō jīng yíng nán xià, zhào tóng guàn zài xíng xuān fǔ. guàn jì shòu zhào, wèi jí xíng. huì zhāng xiào chún zòu jīn rén qiǎn xiǎo shǐ zhì tài yuán, yù jiàn guàn, jì, yì jiāo gē yún zhōng dì, dì pō xìn zhī, zhào qù guàn xíng wú liú.
九月,壬辰,金使李孝和等以天祚成擒來告慶,詔宇文虛中、高世則館之;其實金將舉兵,先使來覘也。時河東奏宗翰至雲中,頗經營南下,詔童貫再行宣撫。貫既受詔,未即行。會張孝純奏金人遣小使至太原,欲見貫,既,議交割雲中地,帝頗信之,詔趣貫行無留。
yǐ wèi, zhào jí zhōu ān zhì niè shān, fù cháo sàn láng, chéng yì fù què.
乙未,詔吉州安置聶山,復朝散郎,乘驛赴闕。
shí jīn rén yù fá zhōng yuán, qí móu yǐ shēn, jù wǒ wèi bèi, qiě chuāi zhī wǒ bì yù yún zhōng, gù duō wèi hǎo cí yǐ gěi wǒ. rán dié bào yǐ xiáng, yú shì yù móu yún zhōng shǒu, cài yōu nǎi jiàn shān, suì zhào zhī.
時金人慾伐中原,其謀已深,懼我為備,且揣知我必欲雲中,故多為好辭以給我。然諜報已詳,於是預謀雲中守,蔡攸乃薦山,遂召之。
shì yuè, yǒu hú shēng yù tà ér zuò. yòu yǒu dū chéng wài yù cài fū, zhì xuān dé mén xià, hū ruò mí wǎng, shì hé dān, xiàng mén jǐ shǒu, qiě yán yún: tài zǔ huáng dì shén zōng huáng dì shǐ wǒ lái dào, shàng yí sù gǎi yě. luó zú bǔ zhī, xià kāi fēng yù, yī xī, fāng shěng, chū bù zhī xiàng zhě suǒ wèi. nǎi yú yù zhōng shā zhī.
是月,有狐升御榻而坐。又有都城外鬻菜夫,至宣德門下,忽若迷罔,釋荷擔,向門戟手,且言云:「太祖皇帝、神宗皇帝使我來道,尚宜速改也。」邏卒捕之,下開封獄,一夕,方省,初不知向者所為。乃於獄中殺之。
qīng huà xiàn què yán chǎng shēn yān shān fǔ, yán jīn rén yōng dà bīng qián lái, jié lüè jū mín, fén huǐ lú shě. shí xuān fǔ shǐ cài jìng yǔ zhuǎn yùn shǐ lǚ yí hào lǐ yǔ quán děng xiū qì chéng huáng, tuán jié rén bīng, yǐ wèi shǒu yù zhī bèi shǐ yín pái mǎ rù zòu, jiān guān hé shǔ qù chù, ér dà chén wèi jiāo lǐ zài jìn, nì bù yǐ wén, kǒng ài tuī ēn, zòu jiàn shì bì, cuò zhì wèi wǎn, dàn yǐ dà shì wěi biān chén ér yǐ.
清化縣榷鹽場申燕山府,言金人擁大兵前來,劫掠居民,焚毀廬舍。時宣撫使蔡靖與轉運使呂頤浩、李與權等修葺城隍,團結人兵,以為守御之備;使銀牌馬入奏,兼關合屬去處,而大臣謂郊禮在近,匿不以聞,恐礙推恩,奏薦事畢,措置未晚,但以大事委邊臣而已。
dōng, shí yuè, jǐ hài, cì jīn gào qìng shǐ lǐ xiào hé děng yàn.
冬,十月,己亥,賜金告慶使李孝和等宴。
jiǎ chén, jīn zhǔ zhào zhū jiāng nán fá, yǐ ān bān bèi lēi gǎo jiān lǐng dōu wú shuài, bèi lēi zōng hàn jiān zuǒ fù yuán shuài, xiān fēng jīng lüè shǐ wán yán xī yǐn wèi yòu jiān jūn, zuǒ jīn wú shàng jiāng jūn yē lǜ yī dōu wèi yòu dōu jiān, zì xī jīng rù tài yuán. yǐ liù bù lù jūn shuài dá lán wèi liù bù lù dōu tǒng, shě yīn fù zhī. zōng wàng wèi nán lù dōu tǒng, jiǎn mó fù zhī, zhī shū mì yuàn shì liú yàn zōng jiān lǐng hàn dōu tǒng, zì nán jīng rù yān shān lù. shí jīn rén bù shǔ yǐ dìng, ér jǔ cháo bù zhī, qiǎn shǐ wǎng lái, xiè xiè rú píng shí.
甲辰,金主詔諸將南伐,以安班貝勒杲兼領都無帥,貝勒宗翰兼左副元帥,先鋒經略使完顏希尹為右監軍,左金吾上將軍耶律伊都為右都監,自西京入太原。以六部路軍帥達蘭為六部路都統,舍音副之。宗望為南路都統,揀摩副之,知樞密院事劉彥宗兼領漢都統,自南京入燕山路。時金人部署已定,而舉朝不知,遣使往來,泄泄如平時。
jīn jiàn tài zǔ miào yú xī jīng.
金建太祖廟於西京。
xīn hài, cì céng bù shì yuē wén sù.
辛亥,賜曾布諡曰文肅。
wù wǔ, bà jīng jī hé dí.
戊午,罷京畿和糴。
shí yī yuè, yǐ hài, qiǎn shǐ rú jīn huí qìng.
十一月,乙亥,遣使如金回慶。
tóng guàn zhì tài yuán, mǎ kuò xīn xìng zōng fù yì yún zhōng, shǐ zōng hàn jūn, yù yǐ dé zhǐ qiě jiāo wèi yīng fēi hú líng qiū, yú xī hái jīn,, réng chān qí guó yǒu wú nán qīn yì.
童貫至太原,馬擴、辛興宗復詣雲中,使宗翰軍,諭以得旨且交蔚、應、飛狐、靈丘,餘悉還金,,仍覘其國有無南侵意。
kuò děng zhì jūn qián, zōng hàn yán bīng yǐ dài, qù kuò děng tíng cān, rú jiàn jīn zhǔ lǐ. lǐ bì, shǒu yì shān hòu shì. zōng hàn yuē: xiān dì yǔ zhào huáng jiāo hǎo, gè lì shì shū, wàn shì wú huǐ. bù wèi guì cháo wéi yuē, yīn nà zhāng, shōu yān jīng táo qù guān mín, běn cháo lǚ dié zhuī hái, dì yǐ xū wén jiàn dài, jīn dāng lüè biàn shì fēi. kuò yuē běn cháo yuán tán zhěn mèi dà jì, qīng cóng zhāng zhī qǐng, shàng shēn huǐ zhī. yuàn guó xiāng cún jiù hǎo, bù yǐ qián shì zhì xiōng zhōng, qǐ qiě jiāo wèi yīng fēi hú líng qiū zhī dì. zōng hàn xiào yuē: rǔ shàng yù cǐ liǎng zhōu liǎng xiàn xié? shān qián shān hòu, jiē wǒ jiā dì, fù hé lùn! rǔ jiā zhōu xiàn xiāo shù chéng lái, kě shú zuì yě. rǔ bèi kě jí cí, wú zì qiǎn rén zhì xuān fǔ sī yǐ.
擴等至軍前,宗翰嚴兵以待,趣擴等庭參,如見金主禮。禮畢,首議山後事。宗翰曰:「先帝與趙皇交好,各立誓書,萬世無毀。不謂貴朝違約,陰納張,收燕京逃去官民,本朝屢牒追還,第以虛文見紿,今當略辨是非。」擴曰;「本朝緣譚稹昧大計,輕從張之請,上深悔之。願國相存舊好,不以前事置胸中,乞且交蔚、應、飛狐、靈丘之地。」宗翰笑曰:「汝尚欲此兩州、兩縣邪?山前、山後,皆我家地,復何論!汝家州縣消數城來,可贖罪也。汝輩可即辭,吾自遣人至宣撫司矣。」
jīn rén zì qín tiān zuò zhī hòu, yù nán xià, yì shàng yóu yù. huì lóng dé fǔ yì shèng jūn èr qiān rén pàn jiàng yú jīn, jù yán zhōng guó xū shí yòu, yì zhōu cháng shèng jūn shǒu lǐng hán mín yì yuàn shǒu chén xīn zōng, lǜ wǔ bǎi yú rén jiàn zōng hàn yuē: cháng shèng jūn wéi guō yào shī yǒu nán xiàng xīn, rú zhāng lìng huī liú shùn chén zhī tú, yǐ zhāng gù jiē jué wàng. yóu shì liú yàn zōng yē lǜ yī dōu bèi lì quàn jīn rén, yán nán cháo kě tú, réng bù bì yòng zhòng, yīn liáng jiù bīng kě yě, gù zōng hàn jué yì nán fá ér yǒu shì yán. yì rì, guǎn zhōng gōng jù liáng hòu, sà lǐ mù ěr xiào wèi mǎ kuò yuē: dài shǐ rén zhǐ cǐ huí yǐ.
金人自擒天祚之後,欲南下,意尚猶豫。會隆德府義勝軍二千人叛降於金,具言中國虛實;又,易州常勝軍首領韓民義怨守臣辛綜,率五百餘人見宗翰曰:「常勝軍惟郭藥師有南向心,如張令徽、劉舜臣之徒,以張故皆觖望。」由是劉彥宗、耶律伊都輩力勸金人,言南朝可圖,仍不必用眾,因糧就兵可也,故宗翰決意南伐而有是言。翼日,館中供具良厚,薩里穆爾笑謂馬擴曰:「待使人止此回矣。」
jīn zōng wàng qǐng yú jīn zhǔ yuē: jiǎn mó yú chén wèi shū fù, qǐng yǐ jiǎn mó wèi dōu tǒng, chén jiān zhàn shì. jīn zhì cóng zhī, yǐ zōng wàng jiān jiǎn mó liú yàn zōng liǎng jūn zhàn shì.
金宗望請於金主曰:「揀摩於臣為叔父,請以揀摩為都統,臣監戰事。」金至從之,以宗望監揀摩、劉彥宗兩軍戰事。
bǐng xū, sì yuán qiū, shè tiān xià.
丙戌,祀圜丘,赦天下。
gēng yín, yǐ bǎo jìng jūn jié dù shǐ zhǒng shī dào wèi hé dōng hé běi lù zhì zhì shǐ.
庚寅,以保靜軍節度使种師道為河東、河北路制置使。
shí èr yuè, wù xū, jīn rén pò tán zhōu.
十二月,戊戌,金人破檀州。
jǐ hài, mǎ kuò děng zì yún zhōng huí, zhì tài yuán, yǐ zōng hàn suǒ yán gào. tóng guàn jīng yuē: jīn rén chū lì guó, jù gǎn zuò rú xǔ shì! kuò yuē: běi rén shēn hàn běn cháo jié nà zhāng, yòu wèi qì dān wáng guó zhī chén suǒ jī, bì móu bào fù. kuò gù cháng guān bái, dú wèi méng xìn tīng ěr, jīn yóu kě sù zuò dī fáng. rán guàn xiān yǐ yīn huái dùn guī yì yǐ.
己亥,馬擴等自雲中回,至太原,以宗翰所言告。童貫驚曰:「金人初立國,遽敢作如許事!」擴曰:「北人深憾本朝結納張,又為契丹亡國之臣所激,必謀報復。擴固嘗關白,獨未蒙信聽耳,今猶可速作堤防。」然貫先已陰懷遁歸意矣。
jīn rén pò jì zhōu.
金人破薊州。
cháo tíng yǐ gù shì qiǎn lì bù yuán wài láng fù chá yíng jīn hè zhēng dàn shǐ yú yù tián xiàn, shí jīn yǐ yú méng, huò quàn wú jù xíng, chá yuē: shòu shǐ yǐ chū, wén nán ér zhǐ, ruò jūn mìng hé! suì xíng. yù zōng wàng, cù zhī shǐ bài, bái rèn rú lín, huò zuó zhī fú dì, yī mèi diān dào, yù zhí lì bù gù, yuē: wǒ yǒu sǐ ér yǐ, xī bù kě qū yě. suì shā zhī. chá, yáo yú cóng sūn yě, cāng zú xùn yì. jiāng guān wǔ hàn yīng shí qí shī fén zhī, guǒ qí gǔ, mìng hǔ yì zú shā lì fù yǐ guī. lì zhì zhuō zhōu, jīn rén dé ér xì zhū tǔ shì, fán liǎng yuè, cì shǒu zhě dài, huǐ yuán chū, guī, yǐ gǔ fù qí jiā.
朝廷以故事遣吏部員外郎傅察迎金賀正旦使於玉田縣,時金已渝盟,或勸毋遽行,察曰:「受使以出,聞難而止,若君命何!」遂行。遇宗望,促之使拜,白刃如林,或捽之伏地,衣袂顛倒,愈植立不顧,曰:「我有死而已,膝不可屈也。」遂殺之。察,堯俞從孫也,倉卒殉義。將官武漢英識其屍焚之,裹其骨,命虎翼卒沙立負以歸。立至涿州,金人得而系諸土室,凡兩月,伺守者怠,毀垣出,歸,以骨付其家。
rén yín, jīn shǐ wáng jiè rú sà lǐ mù ěr zhì tài yuán, chū suǒ jī shū, shuō zhāng yú méng děng shì, qí yǔ jù shén. tóng guàn hòu lǐ zhī, yuē: rú cǐ dà shì, hé bù sù gào wǒ? sà lǐ mù ěr yuē: jūn yǐ xìng, hé yòng gào wèi! guó xiāng jūn zì hé dōng lù rù, tài zǐ jūn zì yān jīng lù rù, bù lù yī rén, zhǐ chuán xí ér dìng ěr. mǎ kuò yuē: bīng xiōng qì, tiān dào yàn zhī. guì cháo miè qì dān, yì jí běn cháo zhī lì. jīn yī dàn yú méng, jǔ bīng xiāng xiàng, qǐ bù gù nán cháo jī lèi zhī guó, ruò shāo shì biān bèi, ān néng jù dí yé! sà lǐ mù ěr yuē: guó jiā ruò yǐ guì cháo kě dàn, zé bù zhǎng qū yǐ. yí dié qiě lái, gōng bì jiàn zhī. mò ruò qiǎn tóng dài wáng sù gē hé dōng hé běi, yǐ dà hé wèi jiè, cún sòng cháo zōng shè, nǎi zhì chéng bào guó yě.
壬寅,金使王介儒、薩里穆爾至太原,出所齎書,說張渝盟等事,其語倨甚。童貫厚禮之,曰:「如此大事,何不素告我?」薩里穆爾曰:「軍已興,何用告為!國相軍自河東路入,太子軍自燕京路入,不戮一人,止傳檄而定耳。」馬擴曰:「兵兇器,天道厭之。貴朝滅契丹,亦藉本朝之力。今一旦渝盟,舉兵相向,豈不顧南朝積累之國,若稍飾邊備,安能遽敵耶!」薩里穆爾曰:「國家若以貴朝可憚,則不長驅矣。移牒且來,公必見之。莫若遣童大王速割河東、河北,以大河為界,存宋朝宗社,乃至誠報國也。」
guàn wén zhī, yōu mèn bù zhī suǒ wèi, jí yǔ cān móu yǔ wén xū zhōng děng móu fù què bǐng yì, zhī tài yuán fǔ zhāng xiào chún zhǐ zhī yuē: jīn rén yú méng, dài wáng dāng huì zhū lù jiāng shì, jié lì zhī wú. jīn dài wáng qù, rén xīn bì yáo, shì qì hé dōng yǔ jīn yě. hé dōng jì shī, hé běi qǐ kě bǎo xié! yuàn shǎo liú, gòng tú bào guó. jiān tài yuán dì xiǎn chéng jiān, rén yì xí zhàn, wèi bì jīn biàn néng kè yě. guàn yuē: guàn shòu mìng xuān fǔ, fēi shǒu tǔ yě. bì yù liú guàn, zhì shuài chén hé wèi! yǐ sì, suì táo guī jīng shī. xiào chún tàn yuē: píng shēng tóng tài shī zuò jǐ xǔ wēi wàng, jí lín shì, nǎi xù suō wèi shè, fèng tóu shǔ cuàn, hé miàn mù jiàn tiān zǐ hū!
貫聞之,憂懣不知所為,即與參謀宇文虛中等謀赴闕稟議,知太原府張孝純止之曰:「金人渝盟,大王當會諸路將士,竭力支吾。今大王去,人心必搖,是棄河東與金也。河東既失,河北豈可保邪!願少留,共圖報國。兼太原地險城堅,人亦習戰,未必金便能克也。」貫曰:「貫受命宣撫,非守土也。必欲留貫,置帥臣何為!」乙巳,遂逃歸京師。孝純嘆曰:「平生童太師作幾許威望,及臨事,乃蓄縮畏懾,奉頭鼠竄,何面目見天子乎!」
chū, guō yào shī yǔ zhān dù tóng zhí, zì yǐ jié yuè, yù jū dù shàng, dù yǐ yù bǐ suǒ shū yǒu xù, bù cóng. cháng shèng jūn shì héng bào, dù bù néng zhì. cháo tíng lǜ qí jiāo è, mìng cài jìng dài dù. jìng zhì, tǎn huái dài zhī, yào shī yì zhòng jìng, shāo wèi yì sǔn. ér zhī yān shān fǔ wáng ān zhōng, dàn zhōu shì zhī, zǎi xiàng yì qū xùn qí yì, suǒ qǐng wú bù cóng. yú shì liáng xiè jīng jiǎ, yào shī lìng qí bù qǔ chí yǐ mào yì yú tā dào, wèi qí qiǎo zhī wù yǐ fèng quán guì guān shì, yù yán rì wén yú dì. suì zhuān zhì yí lù, zēng mù bīng, hào sān shí wàn, ér bù gǎi qì dān fú shì. cháo lùn pō yǐ wèi yí lǜ, jìn bài tài wèi, zhào zhī rù cháo, yào shī cí bù zhì. dì lìng tóng guàn xíng biān, yīn chá qí qù jiù, yù xié zhī xié lái. guàn zhì, yào shī yíng yú yì zhōu, zài bài zhàng xià. guàn bì zhī, yuē: rǔ jīn wèi tài wèi, wèi shì èr fǔ, yǔ wǒ děng ěr, cǐ lǐ hé wèi! yào shī yuē: tài shī, fù yě. yào shī wéi bài wǒ fù, yān zhī qí tā! guàn shì rán. suì yāo guàn shì shī, zhì yú jiǒng yě, lüè wú rén jī yào shī xià mǎ, dāng guàn qián diào qí yī huī, é qǐng, sì shān tiě qí yào rì, mò cè qí shù, guàn zhòng jiē shī sè. guī wèi dì yán, yào shī bì néng kàng běi cài yōu yì cóng zhōng lì zhǔ zhī, wèi qí kě yǐ. gù nèi dì bù fù fáng zhì, lǚ yǒu gào biàn jí dé qí tōng jīn guó shū, zǎi xiàng zhé bù xǐng. zhān dù yì yán yào shī zhān shì fēi cháng, qū xiàng huái yì, shǐ zhào qiǎn guān jiū shí, ér jīn bīng yǐ nán xià.
初,郭藥師與詹度同職,自以節鉞,欲居度上,度以御筆所書有序,不從。常勝軍士橫暴,度不能制。朝廷慮其交惡,命蔡靖代度。靖至,坦懷待之,藥師亦重靖,稍為抑損。而知燕山府王安中,但謅事之,宰相亦曲徇其意,所請無不從。於是良械精甲,藥師令其部曲持以貿易於它道,為奇巧之物以奉權貴官侍,譽言日聞於帝。遂專制一路,增募兵,號三十萬,而不改契丹服飾。朝論頗以為疑慮,進拜太尉,召之入朝,藥師辭不至。帝令童貫行邊,陰察其去就,欲挾之偕來。貫至,藥師迎於易州,再拜帳下。貫避之,曰:「汝今為太尉,位視二府,與我等耳,此禮何為!」藥師曰:「太師,父也。藥師唯拜我父,焉知其它!」貫釋然。遂邀貫視師,至於迥野,略無人跡;藥師下馬,當貫前掉旗一揮,俄頃,四山鐵騎耀日,莫測其數,貫眾皆失色。歸為帝言,藥師必能抗北;蔡攸亦從中力主之,謂其可倚。故內地不復防制,屢有告變及得其通金國書,宰相輒不省。詹度亦言藥師瞻視非常,趨向懷異,始詔遣官究實,而金兵已南下。
zōng wàng zhì sān hé, jìng qiǎn yào shī jí zhāng lìng huī liú shùn rén shuài shī sì wàn wǔ qiān yíng zhàn yú bái hé, bài jī ér hái. zōng wàng zhì yān shān, yào shī lǜ jūn jiāo yíng zhī, zhí jìng jí dōu zhuǎn yùn shǐ lǚ yí hào fù shǐ lǐ yǔ quán yǐ jiàng. yú shì yān shān fǔ suǒ shǔ zhōu xiàn, jiē wèi jīn yǒu. zōng wàng jì dé yào shī, yì zhī xū shí, yīn yǐ wèi xiāng dǎo, xuán jūn shēn rù yǐ.
宗望至三河,靖遣藥師及張令徽、劉舜仁帥師四萬五千迎戰於白河,敗績而還。宗望至燕山,藥師率軍郊迎之,執靖及都轉運使呂頤浩、副使李與權以降。於是燕山府所屬州縣,皆為金有。宗望既得藥師,益知虛實,因以為鄉導,懸軍深入矣。
chū, xuān fǔ sī zhāo yàn yún zhī mín, zhì zhī nèi dì, rú yì shèng jūn děng, jiē shān hòu hàn ér yě, shí yǒng hàn kě yòng. qí zài hé dōng zhě yuē shí wàn yú rén, guān gěi qián mǐ, suī zhū sī bù xǔ zhī yòng zhě yì tīng zhī. jiǔ zhī, cāng lǐn bù zú, yǐ jī ér nù, guān jūn yòu zhé mà rǔ, qí xīn yì èr, qí xìn qiě fā. zhì shì jīn rén nán qīn shuò wǔ zhī jìng, shuò zhōu shǒu jiāng sūn yì zhě, yǒng ér zhōng, chū yǔ zhī zhàn, wèi jué, hàn ér kāi mén xiàn yú jīn. zhì wǔ zhōu, hàn ér yì wèi nèi yīng, suì shī shuò wǔ. zhǎng qū zhì dài zhōu, shǒu jiāng lǐ sì běn lǜ bīng jù shǒu, hàn ér yòu qín sì běn yǐ jiàng, suì pò dài zhōu. jí zhì xīn zhōu, zhōu shǒu hè quán kāi mén zhāng lè yǐ yà zhī. zōng hàn dà xǐ, xià lìng bīng bù rù chéng.
初,宣撫司招燕、雲之民,置之內地,如義勝軍等,皆山後漢兒也,實勇悍可用。其在河東者約十萬餘人,官給錢米,雖諸司不許支用者亦聽之。久之,倉廩不足,以飢而怒,官軍又輒罵辱,其心益貳,俟釁且發。至是金人南侵朔、武之境,朔州守將孫翊者,勇而忠,出與之戰,未決,漢兒開門獻於金。至武州,漢兒亦為內應,遂失朔、武。長驅至代州,守將李嗣本率兵拒守,漢兒又擒嗣本以降,遂破代州。及至忻州,州守賀權開門張樂以迓之。宗翰大喜,下令兵不入城。
jǐ yǒu, zhī zhōng shān fǔ zhān dù zòu jīn rén fēn dào nán xià. shì yuè, lián sān zòu zhì jīng shī, cháo tíng shī sè.
己酉,知中山府詹度奏金人分道南下。是月,連三奏至京師,朝廷失色。
xīn hài, jīn zōng wàng yǐn bīng xiàng què, lìng suǒ guò zhōu xiàn wú dé shàn xíng zhū lù.
辛亥,金宗望引兵向闕,令所過州縣毋得擅行誅戮。
yǐ mǎo, zōng wàng gōng bǎo zhōu ān sù jūn, bù kè.
乙卯,宗望攻保州、安肅軍,不克。
dīng sì, huáng tài zǐ chú kāi fēng mù, bà xiū fán yǎn běi zhái, lìng zhū wáng zǐ fēn jū shí wèi.
丁巳,皇太子除開封牧,罷修蕃衍北宅,令諸王子分居十位。
wù wǔ, jīn rén wéi zhōng shān fǔ, zhān dù yù zhī.
戊午,金人圍中山府,詹度御之。
shì rì, huáng tài zǐ rù cháo, cì pái fāng yù dài. pái fāng yù dài fēi chén xià suǒ dāng fú yě, dì shí yǐ yǒu nèi chán yì yǐ.
是日,皇太子入朝,賜排方玉帶。排方玉帶非臣下所當服也,帝時已有內禪意矣。
jǐ wèi, xià zhào zuì jǐ, qí lüè yuē: yán lù yōng bì, dǎo yú rì wén, ēn xìng chí quán, tān tāo dé zhì. jìn shēn xián néng, xiàn yú dǎng jí zhèng shì xìng fèi, jū yú jì nián. fù liǎn jié shēng mín zhī cái, shù yì kùn jūn wǔ zhī lì duō zuò wú yì, chǐ mí chéng fēng. lì yuán gū què yǐ jǐn, ér móu lì zhě shàng sì zhū qiú zhū jūn yī liáng bù shí, ér rǒng shí zhě zuò xiǎng fù guì. zāi yì yán shì jiàn ér zhèn bù wù, zhòng shù yuàn duì ér zhèn bù zhī, zhuī wéi jǐ qiān, huǐ zhī hé jí! zhào, yǔ wén xū zhōng suǒ cǎo yě. yòu lìng zhōng wài zhí yán jí jiàn, jùn yì lǜ shī qín wáng mù cǎo zé yì cái, yǒu néng chū qí jì jí shǐ jiāng wài zhě zhū jú jí xī chéng suǒ jiàn guǎn qián wù, bìng fù yǒu sī qí jū shōu dào yuán xì bǎi xìng dì tǔ, bìng gěi hái jiù diàn rén jiǎn yè tíng yòng dù shì cóng guān yǐ shàng yuè lǐn bà dào guān bìng gōng guān bō cì tián tǔ, jí dà chéng fǔ jiào lè suǒ xíng xìng jú cǎi shí suǒ fán lí gé bì duān shù shí shì. zhào cǎo jì jìn, dì lǎn zhī, yuē yī yī kě biàn shī xíng, jīn rì bù lìn gǎi guò. xū zhōng zài bài qì xià, tóng liè shàng yǒu yóu yù zhě. chū, tóng guàn dé jīn rú yuè zhài dié, jí kāi chāi, nǎi xí wén, yán duō zhǐ chì, guàn bù gǎn zòu. zhì shì zhào cǎo shù gǎi yì, wèi yù xià yě lǐ bāng yàn wèi bù ruò jìn cǐ yǐ jī shèng xīn, cóng zhī. dì guǒ tì xià wú yǔ, dàn yuē xiū xiū, nèi chán zhī yì suì jué.
己未,下詔罪己,其略曰:「言路壅蔽,導諛日聞,恩幸持權,貪饕得志。搢紳賢能,陷於黨籍;政事興廢,拘於紀年。賦斂竭生民之財,戍役困軍伍之力;多作無益,侈靡成風。利源酤榷已盡,而謀利者尚肆誅求;諸軍衣糧不時,而冗食者坐享富貴。災異訁適見而朕不悟,眾庶怨懟而朕不知,追惟己愆,悔之何及!」詔,宇文虛中所草也。又令中外直言極諫,郡邑率師勤王;募草澤異才,有能出奇計及使疆外者;諸局及西城所見管錢物,並付有司;其拘收到元系百姓地土,並給還舊佃人;減掖庭用度、侍從官以上月廩;罷道官並宮觀撥賜田土,及大晟府、教樂所、行幸局、採石所;凡釐革弊端數十事。詔草既進,帝覽之,曰「一一可便施行,今日不吝改過。」虛中再拜泣下,同列尚有猶豫者。初,童貫得金茹越寨牒,及開拆,乃檄文,言多指斥,貫不敢奏。至是詔草數改易,未欲下也;李邦彥謂不若進此以激聖心,從之。帝果涕下無語,但曰「休休」,內禪之意遂決。
qiǎn tōng zhí láng lǐ yè shǐ jīn, gào yǐ jiāng nèi chán, qiě qiú hé.
遣通直郎李鄴使金,告以將內禪,且求和。
chū, tóng guàn jì guī zì tài yuán, jīn rén yòu qiǎn liǎng shǐ lái, dà chén bù gǎn yǐn jiàn. dì suì chuàng xiǎo shǐ zhī lǐ, lìng dà chén jiàn zhī yú shàng shū shěng tīng shì. cái jiù wèi, suì dà shēng yuē huáng dì yǐ mìng guó xiāng yǔ tài zǐ láng jūn diào mín fá zuì, dà jūn liǎng lù jù rù. bái shí zhōng lǐ bāng yàn yǔ cài yōu děng, jù shī sè bù gǎn dá. xú wèn: rú hé kě gào huǎn shī zhě? shǐ rén yīn dà yán yuē: bù guò gē dì chēng chén ěr. dà chén yòu jù shī sè bù gǎn dá, suì yì hòu qí lǐ ér qiǎn zhī. yōu dì tāo shuō yōu yuē: cǐ chān wǒ ěr. yí yǐ xíng rén shī cí ér zhǎn qí shǐ ér shǐ bǐ wǎng cè. bù rán, qiě qiú zhī, bù kě shǐ zhī wú qíng shí. yōu bù tīng. gài yǔ zhí zhèng yì, kǒng jī qí bīng zhī sù yě.
初,童貫既歸自太原,金人又遣兩使來,大臣不敢引見。帝遂創小使之禮,令大臣見之於尚書省廳事。才就位,遂大聲曰「皇帝已命國相與太子郎君弔民伐罪,大軍兩路俱入。」白時中、李邦彥與蔡攸等,俱失色不敢答。徐問:「如何可告緩師者?」使人因大言曰:「不過割地稱臣耳。」大臣又俱失色不敢答,遂議厚其禮而遣之。攸弟絛說攸曰:「此覘我耳。宜以行人失辭而斬其使而使彼罔測。不然,且囚之,不可使知吾情實。」攸不聽。蓋與執政議,恐激其兵之速也。
yè fèng shǐ, gài jīn sān wàn liǎng, ér cháo tíng pō nán zhī, suì chū zǔ zōng nèi tǎng jīn wèng èr, gè wǔ shí liǎng, mìng shū yì jú xiāo róng wèi jīn zì pái zi yǐ shòu yè.
鄴奉使,丐金三萬兩,而朝廷頗難之,遂出祖宗內帑金甕二,各五十兩,命書藝局銷鎔為金字牌子以授鄴。
xiān shì yǒu zhǐ xìng huái zhè, zhào jí cóng chén fù dōu táng wèn jì. gěi shì zhōng zhí xué shì yuàn wú mǐn rù duì yú yù huá gé xià, yuē: yuàn qǐng jiān. dì gù qún chén shǎo què lì. mǐn yuē: jīn rén yú méng, bì xià hé yǐ dài zhī? dì cù rán yuē: nài hé? shí dōng xìng jì yǐ dìng, zhào chú hù bù shàng shū lǐ zhuó shǒu jiàn kāng. mǐn lǜ gěi shě yì dōu táng yuē: cháo tíng biàn wèi qì jīng shī, jì hé zuǒ yě! cǐ mìng guǒ xíng, suī sǐ bù fèng zhào. zhuó suì bà xíng.
先是有旨幸淮、浙,詔集從臣赴都堂問計。給事中直學士院吳敏入對於玉華閣下,曰:「願請間。」帝顧群臣少卻立。敏曰:「金人渝盟,陛下何以待之?」帝蹙然曰:「奈何?」時東幸計已定,詔除戶部尚書李梲守建康。敏率給舍詣都堂曰:「朝廷便為棄京師,計何左也!此命果行,雖死不奉詔。」梲遂罷行。
jí tài zǐ chú kāi fēng mù, dì qù yì yì jí. mǐn yú shì zòu yuē: wén bì xià xún xìng zhī jì yǐ jué, yǒu zhī hū? dì wèi yīng. mǐn yuē: yǐ chén jì zhī, jīn jīng shī wén jīn dà rù, rén qíng zhèn dòng, yǒu yù chū bēn zhě, yǒu yù shǒu zhě, yǒu yù yīn ér fǎn zhě, yǐ sān zhǒng rén gòng shǒu, yī guó bì pò. dì yuē: rán, nài hé? mǐn yuē: bì xià dìng jì xún xìng, wàn yī shǒu zhě bù gù, zé xíng zhě bì bù dá. dì yuē: zhèng yōu cǐ. mǐn yuē: bì xià shǐ shǒu zhě wēi fú zú yǐ zhuān yòng qí rén, zé shǒu bì gù shǒu gù, zé xíng zhě dá yǐ. dì shāo kāi nà. mǐn yuē: bì xià néng dìng jì, shì dāng bù guò sān rì. guò sān rì, shǒu zhě shì wèi dìng, wēi fú wèi xíng, jīn rén zhì, wú yì yě. shí jīn yǐ yuè zhōng shān ér nán, jì chéng shí rì kě zhì jī diān, gù mǐn yǐ sān rì wèi qī. dì jiā xǔ.
及太子除開封牧,帝去意益急。敏於是奏曰:「聞陛下巡幸之計已決,有之乎?」帝未應。敏曰:「以臣計之,今京師聞金大入,人情震動,有欲出奔者,有欲守者,有欲因而反者,以三種人共守,一國必破。」帝曰:「然,奈何?」敏曰:「陛下定計巡幸,萬一守者不固,則行者必不達。」帝曰:「正憂此。」敏曰:「陛下使守者威福足以專用其人,則守必固;守固,則行者達矣。」帝稍開納。敏曰:「陛下能定計,事當不過三日。過三日,守者勢未定,威福未行,金人至,無益也。」時金已越中山而南,計程十日可至畿甸,故敏以三日為期。帝嘉許。
mǐn suì yǐ zhá zi jiàn tài cháng shǎo qīng lǐ gāng yuē: gāng míng juàn gāng zhèng, zhōng yì xǔ guó, zì yán yǒu qí jì zhǎng cè, yuàn dé zhào jiàn. gài gāng cháng zài mǐn jiā, wèi mǐn yán, shàng yí chuán wèi rú tiān bǎo gù shì, yǔ mǐn yì hé, gù jiàn zhī. dì lìng gāng lái rì hòu duì yú wén zì wài kù. xiān shì gāng shàng yù róng wǔ cè, yuē zhèng jǐ yǐ shōu rén xīn, tīng yán yǐ shōu shì yòng, xù cái gǔ yǐ zú jūn chǔ, shěn hào lìng yǐ zūn guó shì, shī huì zé yǐ mǐ mín yuàn, yīn wèi mǐn yuē: dí shì chāng jué, fēi chuán wèi tài zǐ, bù zú yǐ zhāo lái tiān xià háo jié. mǐn yuē: jiān guó kě hū? gāng yuē: sù zōng jiàn hào zhī yì, bù chū yú míng huáng, hòu shì xī zhī. zhǔ shàng cōng míng rén shù, gōng yán wàn yī de xíng, jiāng jiàn jīn rén huǐ huò, zōng shè dǐ níng, tiān xià shòu qí cì. yì rì, fù cì bì xuè, shàng shū qǐng zhī.
敏遂以札子薦太常少卿李綱曰:「綱明雋剛正,忠義許國,自言有奇計長策,願得召見。」蓋綱嘗在敏家,為敏言,上宜傳位如天寶故事,與敏意合,故薦之。帝令綱來日候對於文字外庫。先是綱上御戎五策,曰正己以收人心,聽言以收士用,蓄財谷以足軍儲,審號令以尊國勢,施惠澤以弭民怨,因謂敏曰:「敵勢猖獗,非傳位太子,不足以招徠天下豪傑。」敏曰:「監國可乎?」綱曰:「肅宗建號之義,不出於明皇,後世惜之。主上聰明仁恕,公言萬一得行,將見金人悔禍,宗社底寧,天下受其賜。」翼日,復刺臂血,上疏請之。
dì nǎi chú mǐn mén xià shì láng, fǔ tài zǐ. wèi cài yōu yuē: wǒ píng rì xìng gāng, bù yì jīn rén gǎn ěr! yīn wò yōu shǒu, hū qì sāi bù xǐng, zhuì yù chuáng xià. zǎi zhí jí hū zuǒ yòu fú jǔ, jǐn dé jiù xuān hé diàn zhī dōng gé. qún chén gòng yì, yī zài jìn tāng yào, é shǎo sū, yīn jǔ bì suǒ zhǐ bǐ, shū yuē: huáng tài zǐ kě jí huáng dì wèi, yǔ yǐ jiào zhǔ dào jūn tuì chù lóng dé gōng. kě hū wú mǐn lái zuò zhào. mǐn chéng mìng, yǐ zhào cǎo jìn, dì zuǒ shū qí wěi yuē: yī cǐ, shén wèi huái.
帝乃除敏門下侍郎,輔太子。謂蔡攸曰:「我平日性剛,不意金人敢爾!」因握攸手,忽氣塞不省,墜御床下。宰執亟呼左右扶舉,僅得就宣和殿之東閤。群臣共議,一再進湯藥,俄少蘇,因舉臂索紙筆,書曰:「皇太子可即皇帝位,予以教主道君退處龍德宮。可呼吳敏來作詔。」敏承命,以詔草進,帝左書其尾曰:「依此,甚慰懷。」
yǐ yǔ wén xū zhōng wèi bǎo hé diàn dà xué shì hé běi dōng lù xuān yù shǐ.
以宇文虛中為保和殿大學士、河北東路宣諭使。
xū zhōng chū wèi tóng guàn cān yì guān, yǐ miào mó shī cè, zhǔ shuài fēi rén, jiāng yǒu nà wǔ zì fén zhī huò, shàng shū jí yán, wáng fǔ dà nù yòu lèi jiàn fáng biān cè yì, jiē bù bào. jí jīn bīng nán xià, xū zhōng suí guàn hái cháo, quàn dì xià zuì jǐ zhī zhào yǐ gǎn dòng rén xīn. zhì shì zhào xī hé jīng lüè shǐ yáo gǔ qín fèng jīng lüè shǐ zhǒng shī dào, lìng yǐ běn lù bīng huì zhèng luò, wài yuán hé yáng, nèi wèi jīng chéng. suì mìng xū zhōng xuān yù, shǐ hù qí jūn. xū zhōng yǐ xí zhào gǔ shī dào, lìng zhí fù biàn jīng yīng yuán.
虛中初為童貫參議官,以廟謨失策,主帥非人,將有納侮自焚之禍,上書極言,王黼大怒;又累建防邊策議,皆不報。及金兵南下,虛中隨貫還朝,勸帝下罪己之詔以感動人心。至是召熙河經略使姚古、秦鳳經略使种師道,令以本路兵會鄭、洛,外援河陽,內衛京城。遂命虛中宣諭,使護其軍。虛中以檄召古、師道,令直赴汴京應援。
gēng shēn, xià zhào nèi chán, huáng tài zǐ jí wèi yú fú níng diàn.
庚申,下詔內禪,皇太子即位於福寧殿。
xīn yǒu shǐ yù chóng zhèng diàn. tài zǎi bái shí zhōng lǜ bǎi guān rù hè. rì yǒu wǔ sè yūn, xié chì huáng ěr, yòu yǒu zhòng rì xiāng dàng mó, jiǔ zhī nǎi yǐn. zūn dì wèi jiào zhǔ dào jūn huáng dì.
辛酉始御崇政殿。太宰白時中率百官入賀。日有五色暈,挾赤黃珥,又有重日相盪摩,久之乃隱。尊帝為教主道君皇帝。
shì rì, jīn rén gōng qìng yuán fǔ.
是日,金人攻慶源府。
rén xū, dà shè tiān xià, cháng shè suǒ bù yuán zhě xián chú zhī. bǎi guān jìn guān yī děng, shǎng zhū jūn yǒu chà. hàn lín xué shì wáng xiào dí shí cǎo shè wén, ér bù zhe shàng zì dōng gōng chuán wèi zhī yì, sì fāng duō yǐ wèi yí, shì lùn fēi zhī.
壬戌,大赦天下,常赦所不原者咸除之。百官進官一等,賞諸軍有差。翰林學士王孝迪實草赦文,而不著上自東宮傳位之意,四方多以為疑,士論非之。
lì fēi zhū shì wèi huáng hòu.
立妃硃氏為皇后。
yǐ gěng nán zhòng qiān shū shū mì yuàn shì. nán zhòng, dì dōng gōng jiù liáo yě.
以耿南仲僉書樞密院事。南仲,帝東宮舊僚也。
guǐ hài, zhào qiǎn hé guàn jiāng bīng èr wàn, tóng liáng fāng píng shǒu jùn zhōu hé qiáo, yǐ jīn bīng jiàn bī gù yě. jūn shì xíng zhě, wǎng wǎng shàng mǎ zhé yǐ liǎng shǒu zhuō ān, bù néng shī fàng, rén jiē xiào zhī.
癸亥,詔遣何灌將兵二萬,同梁方平守濬州河橋,以金兵漸逼故也。軍士行者,往往上馬輒以兩手捉鞍,不能施放,人皆笑之。
jiǎ zǐ, tài xué shēng chén dōng děng fú què shàng shū, qǐ zhū cài jīng wáng fǔ tóng guàn liáng shī chéng lǐ yàn zhū miǎn liù zéi, dà lüè yán: jīn rì zhī shì, cài jīng huài luàn yú qián, liáng shī chéng yīn móu yú nèi, lǐ yàn jié yuàn yú xī běi, zhū miǎn jié yuàn yú dōng nán, wáng fǔ tóng guàn yòu cóng ér jié yuàn yú èr guó, bài zǔ zōng zhī méng, shī zhōng guó zhī xìn, chuàng kāi biān xì, shǐ tiān xià wēi rú sī fà. cǐ liù zéi yì míng tóng zuì, fú yuàn bì xià qín cǐ liù zéi, sì zhū shì cháo, chuán shǒu sì fāng, yǐ xiè tiān xià.
甲子,太學生陳東等伏闕上書,乞誅蔡京、王黼、童貫、梁師成、李彥、硃勔六賊,大略言:「今日之事,蔡京壞亂於前,梁師成陰謀於內,李彥結怨於西北,硃勔結怨於東南,王黼、童貫又從而結怨於二國,敗祖宗之盟,失中國之信,創開邊隙,使天下危如絲髮。此六賊異名同罪,伏願陛下擒此六賊,肆諸市朝,傳首四方,以謝天下。」
shì yuè, jīn zōng wàng pò xìn dé fǔ, zōng hàn wéi tài yuán fǔ. zhào jīng dōng huái xī mù bīng rù wèi.
是月,金宗望破信德府,宗翰圍太原府。詔京東、淮西募兵入衛。
yān shān dōu jiān wǔ hàn yīng cóng zōng wàng nán fá, jiàn jīn dé zhòng guó rén, jiē bù shā. xíng jiāng zhì zhēn dìng, hàn yīng shuō zhī yuē: mǒu yóu bù zhī dà guó yòng bīng zhī yì, kuàng zhōng guó zhī rén hū! shì yí qí bù jiàng. jīn dǔ suǒ qín huò jiē bù shā, rén ān dé hù xiǎo! wèi rú mǒu děng shǐ de yù zhī, zé hé běi jiān chéng, kě bù zhàn ér xià yě. zōng wàng xǐ, nǎi duō chū wén bǎng, mìng hàn yīng chū sài, bǐ yòu yù zhū bù. hàn yīng suì jìng zǒu què xià, jù yǐ qí qíng gào yú cháo yuē: jīn rén zhī móu shēn yǐ, wèi zhōng guó dú xī bīng kě yòng ěr. jīn yǐ zōng hàn yī xià tài yuán, qǔ luò yáng, yào jué xī bīng yuán lù, qiě fáng tiān zǐ xìng shǔ zōng wàng yī jūn xià yān shān zhēn dìng, zhí yǎn dōng dōu. èr jūn xiāng huì ér hòu chěng qí dà yù, wèi zhī hé yǐ yù zhī? shí fāng nèi chán, ér hàn yīng dá zhì, dà chén fèn mào, yì yóu yù, zhàn bì zhī yì jiē wèi jué.
燕山都監武漢英從宗望南伐,見金得中國人,皆不殺。行將至真定,漢英說之曰:「某猶不知大國用兵之意,況中國之人乎!是宜其不降。今睹所擒獲皆不殺,人安得戶曉!謂如某等使得諭之,則河北堅城,可不戰而下也。」宗望喜,乃多出文榜,命漢英出塞,俾誘諭諸部。漢英遂徑走闕下,具以其情告於朝曰:「金人之謀深矣,謂中國獨西兵可用耳。今以宗翰一下太原,取洛陽,要絕西兵援路,且防天子幸蜀;宗望一軍下燕山、真定,直掩東都。二軍相會而後逞其大欲,未知何以御之?」時方內禪,而漢英達至,大臣憤眊,益猶豫,戰避之議皆未決。
bǐng yín, shàng dào jūn huáng dì zūn hào yuē jiào zhǔ dào jūn tài shàng huáng dì, jū lóng dé gōng, huáng hòu yuē dào jūn tài shàng huáng hòu, jū xié jǐng xī yuán. shàng huáng jiāng chū jū lóng dé, zǎi zhí lǜ bǎi guān qǐ jū, jiē tòng kū, shàng huáng yì chū tì. yīn yù qún chén yuē: nèi shì jiē lái yán cǐ jǔ cuò, fú yì kě wèi. wú mǐn yuē: yán cuò zhě shuí, yuàn zhǎn yī rén yǐ lì qí yú. shàng huáng yuē: zhòng zá zhì, bù kě jì yě. yòu yuē: huáng dì zhī shàng, qǐ róng gèng yǒu tā chēng, nǎi yǒu yù chēng sì jūn zhě! réng mì yù lǐ bāng yàn yuē: shī chéng yě. nǎi yǐ bāng yàn wèi lóng dé gōng shǐ, cài shū fù zhī.
丙寅,上道君皇帝尊號曰教主道君太上皇帝,居龍德宮,皇后曰道君太上皇后,居擷景西園。上皇將出居龍德,宰執率百官起居,皆慟哭,上皇亦出涕。因諭群臣曰:「內侍皆來言此舉錯,浮議可畏。」吳敏曰:「言錯者誰,願斬一人以厲其餘。」上皇曰:「眾雜至,不可記也。」又曰:「皇帝之上,豈容更有它稱,乃有欲稱嗣君者!」仍密諭李邦彥曰:「師成也。」乃以邦彥為龍德宮使,蔡倏副之。
zhào gǎi míng nián yuán yuē jìng kāng.
詔改明年元曰靖康。
tài cháng shǎo qīng lǐ gāng shàng fēng shì, yán: bì xià lǚ wèi zhī chū, dāng shàng yīng tiān xīn, xià shùn rén yù, rǎng chú wài huàn, shǐ zhōng guó zhī shì zūn, zhū chú nèi jiān, shǐ jūn zǐ zhī dào zhǎng, yǐ fù tài shàng huáng dì fù tuō zhī yì. yǐ chǒu, zhào duì yú yán hé diàn. yì rì, chú bīng bù shì láng.
太常少卿李綱上封事,言:「陛下履位之初,當上應天心,下順人慾,攘除外患,使中國之勢尊,誅鋤內奸,使君子之道長,以副太上皇帝付託之意。乙丑,召對於延和殿。翼日,除兵部侍郎。
gāng chū dé jìn, dì yíng wèi yuē: qīng qǐng lùn shuǐ zāi zhāng shū, zhèn zài dōng gōng jiàn zhī, zhì jīn yóu néng sòng yì. gāng xù xiè qì, yīn zòu yuē: jīn jīn bīng xiān shēng suī ruò kě wèi, rán wén yǒu nèi chán zhī yì, shì shì bì xiāo suō qǐng hé, hòu yǒu suǒ yāo qiú yú cháo tíng. chén qiè liào zhī, dà gài yǒu wǔ: yù chēng zūn hào, yī yě yù de guī cháo rén, èr yě yù zēng suì bì, sān yě yù qiú kào shī zhī wù, sì yě yù gē jiāng tǔ, wǔ yě. yù chēng zūn hào, rú qì dān gù shì, dāng fǎ yǐ dà shì xiǎo zhī yì, bù zú xī yù de guī cháo rén, dāng jǐn yǐ yǔ zhī, yǐ shì dà xìn, bù zú xī yù zēng suì bì, suì gào yǐ jiù yuē quán guī yàn yún, gù suì bì shì liáo zēng liǎng bèi, jīn jì bèi yuē zì qǔ zhī, zé suì bì dāng jiǎn, guó jiā dūn shì jiù hǎo, bù xiào huò cái, gū rú yuán shù kě yě yù qiú kào shī zhī wù, dāng liàng lì yǐ yǔ zhī zhì yú jiāng tǔ, zé zǔ zōng zhī dì, zi sūn dāng yǐ sǐ shǒu, bù dé yǐ chǐ cùn yǔ rén. yuàn bì xià liú shén yú cǐ shù zhě, zhí zhī zhì jiān, wù wèi fú yì suǒ yáo, kě wú hòu jiān yě. bìng chén suǒ yǐ yù dí gù shǒu zhī cè, dì jiē jiā nà zhī, suì yǒu cǐ mìng.
綱初得覲,帝迎謂曰:「卿頃論水災章疏,朕在東宮見之,至今猶能誦憶。」綱敘謝訖,因奏曰:「今金兵先聲雖若可畏,然聞有內禪之意,事勢必消縮請和,厚有所邀求於朝廷。臣竊料之,大概有五:欲稱尊號,一也;欲得歸朝人,二也;欲增歲幣,三也;欲求犒師之物,四也;欲割疆土,五也。欲稱尊號,如契丹故事,當法以大事小之意,不足惜;欲得歸朝人,當盡以與之,以示大信,不足惜;欲增歲幣,遂告以舊約全歸燕、雲,故歲幣視遼增兩倍,今既背約自取之,則歲幣當減,國家敦示舊好,不校貨財,姑如元數可也;欲求犒師之物,當量力以與之;至於疆土,則祖宗之地,子孫當以死守,不得以尺寸與人。願陛下留神於此數者,執之至堅,勿為浮議所搖,可無後艱也。」並陳所以禦敵固守之策,帝皆嘉納之,遂有此命。