qǐ tú wéi dà huāng luò bā yuè, jǐn xuán yì tūn tān shí èr yuè, fán sān nián yǒu qí.
起屠維大荒落八月,盡玄黓涒灘十二月,凡三年有奇。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng qī nián liáo tài píng jiǔ nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝天聖七年(遼太平九年)
bā yuè, dīng hài shuò, rì yǒu shí zhī.
八月,丁亥朔,日有食之。
zhào: bà tiān xià zhí tián, guān shōu qí rù yǐ suǒ zhí jūn gěi zhī. xiān shì shàng fēng zhě yán: zhí tián yǒu wú bù jūn, lì huò bù liáng, wǎng wǎng duō shōu yǐ cán xì mín. mìng zī zhèng diàn xué shì yàn shū yǔ sān sī shěn guān sān bān yuàn lì bù liú nèi quán cān yì, jiē yǐ wèi rán, gù yǒu shì zhào.
詔:「罷天下職田,官收其入以所直均給之。」先是上封者言:「職田有無不均,吏或不良,往往多收以殘細民。」命資政殿學士晏殊與三司、審官、三班院、吏部流內銓參議,皆以為然,故有是詔。
jǐ chǒu, yǐ lǚ yí jiǎn wèi zhāo wén guǎn dà xué shì.
己丑,以呂夷簡為昭文館大學士。
xīn mǎo, xià sǒng fù wèi shū mì fù shǐ, chén yáo zuǒ wáng shǔ bìng cān zhī zhèng shì, shū mì shǐ zhāng qí gǎi shān nán dōng dào jié dù shǐ. sǒng yǔ yí jiǎn bù xiāng yuè, gù yǐ yáo zuǒ yì zhī.
辛卯,夏竦復為樞密副使,陳堯佐、王曙並參知政事,樞密使張耆改山南東道節度使。竦與夷簡不相悅,故以堯佐易之。
chū, bó hǎi zì shén cè zhōng fù yú liáo, wú què gū yán qū zhī shuì, kuān chí guān shì zhī zhēng, bó hǎi ān zhī. zì féng yán xiū hán shào xūn yǐ yàn dì píng zhōu zhī fǎ shéng zhī, mín bù kān mìng. huì yàn dì jiàn jī, hù bù fù shǐ wáng jiā xiàn cè zào chuán, shǐ qí mín cáo sù yǐ zhèn zhī shuǐ lù jiān xiǎn, duō zhì fù méi, biān pū bàng lüè, mín yuàn sī luàn. dōng jīng shè lì jūn xiáng gǔn dà yán lín yīn zhī wèi biàn, suì qiú liú shǒu fù mǎ dū wèi xiāo xiào xiān jí nán yáng gōng zhǔ, shā shào xūn jiā yǐ yuè zhòng, jiàn hào xìng liáo, gǎi yuán tiān qìng.
初,渤海自神冊中附於遼,無榷酤鹽曲之稅,寬弛關市之徵,渤海安之。自馮延修、韓紹勛以燕地平州之法繩之,民不堪命。會燕地荐饑,戶部副使王嘉獻策造船,使其民漕粟以賑之;水路艱險,多至覆沒,鞭撲搒掠,民怨思亂。東京舍利軍詳袞大延琳因之為變,遂囚留守、駙馬都尉蕭孝先及南陽公主,殺紹勛、嘉以悅眾,僭號興遼,改元天慶。
shí liáo zhǔ zhù hēi lǐng, fù liú shǒu wáng dào píng yú chéng zǒu gào biàn, jí zhēng zhū dào bīng yǐ shí jìn tǎo. shí guó jiù xiáng gǔn xiāo shí dí xiān lǜ běn guǎn bīng jù yào hài, jué qí xī dù. yán lín yǐ shū jié bǎo zhōu shù zhǔ xià xíng měi, shǐ lǜ bó hǎi jūn wèi luàn, xíng měi zhí qí rén sòng tǒng jūn yē lǜ pǔ gǔ, pǔ gǔ suì shā bó hǎi bīng bā bǎi rén, rù jù bǎo zhōu, duàn qí dōng lù. yán lín fēn bīng xī qǔ shěn zhōu, fù shǐ zhāng jié shēng yán yù jiàng, yán lín xìn zhī, bù jí gōng jì zhī qí zhà, gōng zhī, shǒu yù yǐ bèi, bù kè ér hái. nán běi nǚ zhēn jiē cóng yán lín, gāo lì gòng shǐ yì bù zhì.
時遼主駐黑嶺,副留守王道平逾城走告變,即征諸道兵以時進討。時國舅詳袞蕭實迪先率本管兵據要害,絕其西渡。延琳以書結保州戍主夏行美,使率渤海軍為亂,行美執其人送統軍耶律普古,普古遂殺渤海兵八百人,入據保州,斷其東路。延琳分兵西取瀋州,副使張杰聲言欲降,延琳信之,不急攻;既知其詐,攻之,守御已備,不克而還。南北女真皆從延琳,高麗貢使亦不至。
dōng, shí yuè, bǐng xū shuò, liáo yǐ nán jīng liú shǒu yàn wáng xiāo xiào mù wèi dōu tǒng, xiāo shí dí fù zhī, xiāo pǔ nǔ wèi dōu jiān, tǎo yán lín. yù zéi pú shuǐ zhōng, jūn shǎo què, pǔ nǔ jiāng yòu yì, shí dí jiāng zuǒ yì, jiā gōng zhī, xiān jù gāo lì nǚ zhēn yào chōng, shǐ bù dé qiú yuán, zéi kuì, zhuī bài zhī yú píng shān běi. pǔ nǔ bù jiè mǎ ér chí, zhuī shā yú zéi. yǐ ér dà jūn wéi dōng jīng, pǔ nǔ tǎo zhū pàn yì. píng hǒu shān zéi, yán lín shēn gōu zì wèi, gù shǒu bù gǎn chū.
冬,十月,丙戌朔,遼以南京留守、燕王蕭孝穆為都統,蕭實迪副之,蕭普努為都監,討延琳。遇賊蒲水中,軍少卻,普努將右翼,實迪將左翼,夾攻之,先據高麗、女真要衝,使不得求援,賊潰,追敗之於平山北。普努不介馬而馳,追殺餘賊。已而大軍圍東京,普努討諸叛邑。平吼山賊,延琳深溝自衛,固守不敢出。
shí yī yuè, guǐ hài, dōng zhì, dì lǜ bǎi guān shàng huáng tài hòu shòu yú huì qìng diàn, suì yù tiān ān diàn shòu cháo. mì gé xiào lǐ fàn zhòng yān shū yán: tiān zǐ yǒu shì qīn zhī dào, wú wèi chén zhī lǐ yǒu nán miàn zhī wèi, wú běi miàn zhī yí. ruò fèng qīn yú nèi ér háng jiā rén lǐ kě yě. jīn gù yǔ bǎi guān tóng liè, kuī jūn tǐ, sǔn zhǔ wēi, bù kě wèi hòu shì fǎ. shū rù, bù bào yòu shū qǐng tài hòu hái zhèng, yì bù bào, suì qǐ bǔ wài. xún chū wèi hé zhōng fǔ tóng pàn.
十一月,癸亥,冬至,帝率百官上皇太后壽於會慶殿,遂御天安殿受朝。秘閣校理范仲淹疏言:「天子有事親之道,無為臣之禮;有南面之位,無北面之儀。若奉親於內而行家人禮可也。今顧與百官同列,虧君體,損主威,不可為後世法。」疏入,不報;又疏請太后還政,亦不報,遂乞補外。尋出為河中府同判。
bǐng yín, liáo yǐ zhāng jié wèi shěn zhōu jié dù shǐ, chāo shòu bǎo zhōu shù jiāng xià xíng měi píng zhāng shì. zhào huáng chéng jìn shì zhāng rén jì děng èr shí èr rén rù cháo, shì yǐ shī fù, jiē cì dì.
丙寅,遼以張杰為瀋州節度使,超授保州戍將夏行美平章事。召皇城進士張人紀等二十二人入朝,試以詩賦,皆賜第。
rén shēn, liáo yǐ fù mǎ dū wèi liú sì duān quán zhī xuān huī nán yuàn.
壬申,遼以駙馬都尉劉四端權知宣徽南院。
shí èr yuè, gēng yín, yǐ zhī zhì gào lǐ zhòng róng pàn lǐ bù. gù shì, mào cái yì děng gāo dǎo qiū yuán chén lún cǎo zé sān kē suǒ shàng cè lùn, xiān wěi lǐ bù kǎo hé yǐ wén, nǎi dé zhào shì. shí zhí shǐ guǎn kāng xiào jī pàn lǐ bù, dìng fù bì děng shí rén dì gǎi mìng zhòng róng ér yǐ xiào jī tóng pàn, réng qǔ bì děng cè lùn fù jiào zhī. bì, hé nán rén yě.
十二月,庚寅,以知制誥李仲容判禮部。故事,茂才異等、高蹈丘園、沉淪草澤三科所上策論,先委禮部考核以聞,乃得召試。時直史館康孝基叛禮部,定富弼等十人;帝改命仲容而以孝基同叛,仍取弼等策論覆較之。弼,河南人也。
xīn hài, yǐ zuǒ sī jiàn lóng tú gé dài zhì kǒng dào fǔ zhī yùn zhōu, zuò jiū chá xíng yù bù dāng yě. dào fǔ cháng jí lùn cáo lì yòng luó chóng xūn nòng quán, shí lì yòng sǐ ér chóng xūn yóu wěi rèn yún.
辛亥,以左司諫、龍圖閣待制孔道輔知鄆州,坐糾察刑獄不當也。道輔嘗極論曹利用、羅崇勛弄權,時利用死而崇勛猶委任雲。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng bā nián liáo tài píng shí nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝天聖八年(遼太平十年)
chūn, zhēng yuè, bǐng yín, mìng zī zhèng diàn xué shì yàn shū quán zhī lǐ bù gòng jǔ.
春,正月,丙寅,命資政殿學士晏殊權知禮部貢舉。
jiǎ xū, zhēn dìng fǔ dìng zhōu lù dōu bù shǔ zhāng wǔ jié dù shǐ cáo wěi zú, zèng shì zhōng, shì wǔ mù. wěi wèi jiāng bù rú qí fù kuān, rán yòng shì de sǐ lì. píng jū yì qì shū xiá, jí xíng shī, duō qí jì, chū rù shén sù. yī rì, zhāng lè yǐn liáo lì, zhōng zuò, shī wěi suǒ zài míng rì, xú chū shì shì, zéi shǒu yǐ zhì tíng xià yǐ. jiāng bīng jǐ sì shí nián, wèi cháng shǎo shī lì. zhēn zōng yù biān zòu, bì shǒu zhào jié nán zhì shí shù fǎn, ér wěi shǒu chū yì, zú wú yǐ duó. kāi biān háo, lǜ lìng shēn guǎng zhàng wǔ chǐ, shān xiǎn bù kě qiàn zhě, yīn qí qiào jué zhì zhī, shǐ zú yǐ xiàn dí, hòu jiē yǐ wèi fǎ.
甲戌,真定府、定州路都部署、彰武節度使曹瑋卒,贈侍中,諡武穆。瑋為將不如其父寬,然用士得死力。平居意氣舒暇,及行師,多奇計,出入神速。一日,張樂飲僚吏,中坐,失瑋所在;明日,徐出視事,賊首已擲庭下矣。將兵幾四十年,未嘗少失利。真宗遇邊奏,必手詔詰難至十數反,而瑋守初議,卒無以奪。開邊壕,率令深廣丈五尺,山險不可塹者,因其峭絕治之,使足以限敵,後皆以為法。
lín zī rén jiǎ tóng cháng zào wěi, wěi yù àn biān, yāo yǔ jù. tóng wèn: cóng bīng ān zài? yuē: yǐ jù. jì chū jiù qí, jiàn jiǎ shì sān qiān huán liè, chū bù wén rén mǎ shēng. tóng guī, yǔ rén yuē: zhēn míng jiāng yě. wáng qīn ruò fāng guì shèng, wén tóng míng, yù zhì zhī, gù cí bù wǎng. jiǔ zhī, shǐ tóng pàn gǔn zhōu. tiān shèng chū, shàng shū yán: zì xiáng fú yǐ lái, jiàn zhèng lù sāi, dīng wèi chéng jiān zào fú ruì yǐ qī xiān dì. jīn wèi jiān jì bái, yí míng gào tiān xià, zhèng fú ruì zhī miù, shǐ xiān dì miǎn hòu shì zhī yì. yòu yán kòu zhǔn zhōng guī liàng jié, yí hái zhī nèi dì. shí tài hòu lín cháo, ér tóng yán rú cǐ, rén yǐ wèi nán. zài qiān, zhī dì zhōu, zú.
臨淄人賈同嘗造瑋,瑋欲案邊,邀與俱。同問:「從兵安在?」曰:「已具。」既出就騎,見甲士三千環列,初不聞人馬聲。同歸,語人曰:「真名將也。」王欽若方貴盛,聞同名,欲致之,固辭不往。久之,始同判袞州。天聖初,上書言:「自祥符已來,諫諍路塞,丁謂乘間造符瑞以欺先帝。今謂奸既白,宜明告天下,正符瑞之謬,使先帝免後世之議。」又言寇準忠規亮節,宜還之內地。時太后臨朝,而同言如此,人以為難。再遷,知棣州,卒。
jí xián xiào lǐ huá yáng péng chéng kěn qiú biàn qīn, zhào chéng zhī pǔ zhōu. shǔ rén dé xiāng jùn zì chéng shǐ. pǔ rén xiān zhī xué zhě, chéng wèi xìng xué, zhào qí zǐ dì wèi shēng yuán, jiào yù zhī, sú suì yǐ biàn.
集賢校理華陽彭乘懇求便親,詔乘知普州。蜀人得鄉郡自乘始。普人鮮知學者,乘為興學,召其子弟為生員,教育之,俗遂以變。
xīn sì, zuò huì shèng gōng yú xī jīng yǒng ān xiàn.
辛巳,作會聖宮於西京永安縣。
èr yuè, wù zǐ, zhào: wǔ dài shí guān sān pǐn yǐ shàng gào shēn cún zhě, zi sūn yī yìn lǜ xù yìn, réng xū dé bǎo guān sān rén. yù shǐ tái zhǔ bù gǔn zhōu shí jiè shàng shū yǐ wèi bù kě, zuò bà.
二月,戊子,詔:「五代時官三品以上告身存者,子孫依廕律敘廕,仍須得保官三人。」御史台主簿袞州石介上疏以為不可,坐罷。
liáo zhǔ rú lóng huà zhōu.
遼主如龍化州。
sān yuè, jiǎ zǐ, yù chóng zhèng diàn shì lǐ bù zòu míng jìn shì bǐng yín, shì zhū kē. dīng mǎo, cì jìn shì xián píng wáng gǒng shòu děng èr bǎi rén jí dì, sì shí jiǔ rén tóng chū shēn jǐ sì, cì zhū kē jí dì tóng chū shēn zhě yòu wǔ bǎi qī shí sān rén. zhào gèng gǒng shòu míng yuē gǒng chén.
三月,甲子,御崇政殿試禮部奏名進士;丙寅,試諸科。丁卯,賜進士咸平王拱壽等二百人及第,四十九人同出身;己巳,賜諸科及第、同出身者又五百七十三人。詔更拱壽名曰拱辰。
rén shēn, xìng hòu yuàn, shǎng huā diào yú. měi suì cóng guān fù shī, huò yù bèi, jí shì chū bù yì, zuò duō jiǒng zhě, yōu rén yǐ wèi xì, zuǒ yòu jiē dà xiào. yì rì, jǐn qǔ shī fù zhōng shū, dì qí yōu liè. mì gé xiào lǐ hán xī suǒ fù dú bǐ è, luò zhí, tóng pàn jì zhōu.
壬申,幸後苑,賞花釣魚。每歲從官賦詩,或預備,及是出不意,坐多窘者,優人以為戲,左右皆大笑。翌日,盡取詩付中書,第其優劣。秘閣校理韓羲所賦獨鄙惡,落職,同判冀州。
yǐ hài, zhào: zōng shì jià nǚ, zé shì zú zhī yǒu xíng yì zhě gǎn yǐ cái bó wèi hūn, yù shǐ tái jiē sī chá jǔ zhī.
乙亥,詔:「宗室嫁女,擇士族之有行義者;敢以財帛為婚,御史台、街司察舉之。」
yǐ dù zhī fù shǐ xíng bù láng zhōng qián táng táng sù wèi lóng tú gé dài zhì. sù qīng zhí lián jiǎn, tián yú shì jìn. zài dù zhī, huì dí mài jīng shī, shù qiě zú, yǒu háo xìng yù rù guān shù shí wàn shí, yīn quán xìng yǐ gàn yè tíng. tài hòu miàn mìng sù, sù yuē: mài zhù cāng lǜ bù guò èr suì, duō zé fǔ xiǔ bù kě shí, kuàng náo fǎ xié! zú bù shòu. cháng zhī hóng zhōu, yǐ zhōu nán kāng, bù jí fù. huò wèn zhī, sù yuē: zhí tián yǐ sì yuè wèi xiàn, jīn jù wǎng, dé wú qū lì zhī jī hū? yú yuè nǎi shàng.
以度支副使、刑部郎中錢唐唐肅為龍圖閣待制。肅清直廉儉,恬於仕進。在度支,會糴麥京師,數且足,有豪姓欲入官數十萬石,因權幸以干掖庭。太后面命肅,肅曰:「麥貯倉率不過二歲,多則腐朽不可食,況撓法邪!」卒不受。嘗知洪州,艤舟南康,不即赴。或問之,肅曰:「職田以四月為限,今遽往,得無趨利之譏乎?」逾月乃上。
sān sī yǐ fāng jiàn tài yī gōng jí hóng fú děng yuàn, shì cái mù yú shǎn xī. tóng pàn hé zhōng fǔ fàn zhòng yān yán: zhāo yīng shòu níng, tiān jiè bù yuǎn. jīn fù chǐ tǔ mù, pò mín chǎn, fēi suǒ yǐ shùn rén xīn, hé tiān yì yě. xún xǐ chén zhōu, yòu yán: ēn xìng duō yǐ nèi jiàng chú guān, fēi tài píng zhī zhèng, yuàn yǐ shàng guān hè lóu wèi jiè. shì suī bù xíng, dì jiā qí zhōng.
三司以方建太一宮及洪福等院,市材木於陝西。同判河中府范仲淹言:「昭應、壽寧,天戒不遠。今復侈土木,破民產,非所以順人心,合天意也。」尋徙陳州,又言:「恩幸多以內降除官,非太平之政,願以上官、賀婁為戒。」事雖不行,帝嘉其忠。
liáo dōu tǒng xiāo xiào mù wéi dōng jīng, qù chéng wǔ lǐ, sì miàn zhú chéng bǎo, qǐ lóu lǔ, shǐ nèi wài bù xiāng tōng. fù mǎ xiāo xiào xiān jí nán yáng gōng zhǔ jì wèi dà yán lín suǒ qiú, wén liáo shī zhì, xiào xiān yǔ qí mèi xué dì táo chū. gōng zhǔ zài hòu, wèi shǒu pí zhě suǒ jué, yù hài. gōng zhǔ, liáo zhǔ zhī dì sì nǚ yě.
遼都統蕭孝穆圍東京,去城五里,四面築城堡,起樓櫓,使內外不相通。駙馬蕭孝先及南陽公主既為大延琳所囚,聞遼師至,孝先與其妹穴地逃出。公主在後,為守陴者所覺,遇害。公主,遼主之第四女也。
xià, sì yuè, liáo zhǔ rú qián líng. yǐ yē lǜ xíng píng wèi guǎng píng jūn jié dù shǐ, yǐ xià xíng měi wèi zhōng shùn jūn jié dù shǐ.
夏,四月,遼主如乾陵。以耶律行平為廣平軍節度使,以夏行美為中順軍節度使。
wǔ yuè, wù shēn, liáo zhǔ qīng shǔ bǎi pō.
五月,戊申,遼主清暑柏坡。
jiǎ yín, cì xìn zhōu lóng hǔ shān zhāng dào líng èr shí wǔ shì sūn gān yào hào xū jìng xiān shēng, yǐ qí sūn jiàn sù wèi shì jiāng zuò jiān zhǔ bù, réng lìng shì xí xiān shēng hào, juān qí zū kè.
甲寅,賜信州龍虎山張道陵二十五世孫乾曜號虛靖先生,以其孫見素為試將作監主簿,仍令世襲先生號,蠲其租課。
liù yuè, guǐ sì, jiān xiū guó shǐ lǚ yí jiǎn děng shàng xīn xiū guó shǐ yú chóng zhèng diàn. gù shì, shǐ chéng, jiān xiū ér xià jìn zhì, yí jiǎn gù cí zhī.
六月,癸巳,監修國史呂夷簡等上《新修國史》於崇政殿。故事,史成,監修而下進秩,夷簡固辭之。
yǐ sì, yù chóng zhèng diàn. shì shū pàn bá cuì jí wǔ jǔ rén. wǔ jǔ fǎ, xiān yuè qí shè, ér shì zhī yǐ cè wèi qù liú, gōng mǎ wèi gāo xià, měi yù zhì jǔ zé shì yān.
乙巳,御崇政殿。試書判拔萃及武舉人。武舉法,先閱騎射,而試之以策為去留,弓馬為高下,每遇制舉則試焉。
wù shēn, yǐ shū pàn bá cuì rén xuān zhōu sī lǐ cān jūn qǔ jiāng yú jìng wèi jiāng zuò jiān chéng zhī hǎi yáng xiàn, ān dé jié dù tuī guān hé nán yǐn zhū wèi wǔ shèng jié dù zhǎng shū jì zhī hé yáng xiàn.
戊申,以書判拔萃人宣州司理參軍曲江余靖為將作監丞、知海陽縣,安德節度推官河南尹洙為武勝節度掌書記、知河陽縣。
qiū, qī yuè, dīng sì, zhào xiū guó cháo huì yào.
秋,七月,丁巳,詔修《國朝會要》。
bǐng zǐ, cè zhì jǔ rén, yù chóng zhèng diàn, cè shì xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn tài cháng bó shì chéng dū hé yán yǒng mào cái yì děng fù bì. yán yǒng bì duì cè, bìng jí dì sì děng. dīng chǒu, yǐ yán yǒng wèi cí bù yuán wài láng tóng pàn yǒng xìng jūn, cì wǔ pǐn fú bì wèi jiāng zuò jiān chéng zhī zhǎng shuǐ xiàn.
丙子,策制舉人,御崇政殿,策試賢良方正能直言極諫太常博士成都何訁永、茂才異等富弼。訁永、弼對策,並及第四等。丁丑,以訁永為祠部員外郎、同判永興軍,賜五品服;弼為將作監丞、知長水縣。
rén wǔ, liáo zhào lái suì xíng gòng jǔ fǎ.
壬午,遼詔來歲行貢舉法。
bā yuè, wù zǐ, zhào: liú pèi rén dào sǐ zhě, qí qī zǐ gěi shí sòng hái xiāng lǐ.
八月,戊子,詔:「流配人道死者,其妻子給食送還鄉里。」
liáo dōng jīng bèi wéi jì jiǔ, chéng zhōng chè wū yǐ cuàn. wù shēn, zéi jiāng yáng xiáng shì mì sòng kuǎn, yè, kāi nán mén nà liáo jūn, qín dà yán lín, bó hǎi píng. fù mǎ dà lì qiū, zuò yán lín shì fú zhū.
遼東京被圍既久,城中撤屋以爨。戊申,賊將楊詳世密送款,夜,開南門納遼軍,禽大延琳,渤海平。駙馬大力秋,坐延琳事伏誅。
jiǔ yuè, bǐng chén, bà bǎi guān zhuǎn duì. zì fù zhuǎn duì, yán shì zhě pō zhòng, dà chén bù yuè, gù fù bà zhī.
九月,丙辰,罷百官轉對。自復轉對,言事者頗眾,大臣不悅,故復罷之。
yǐ chǒu, shū mì fù shǐ jiāng zūn zú.
乙丑,樞密副使姜遵卒。
liú měi jiā bì chū rù jìn zhōng, dà zhāo quán lì, shū mì zhí xué shì xíng bù shì láng zhào zhěn hòu jié zhī. jǐ sì, zhuó zhěn shū mì fù shǐ. mìng wèi chū, rén chí gào zhěn, zhěn wèn yuē: dōng tóu xī tóu? gài yì zài zhōng shū yě. shì chuán yǐ wèi xiào.
劉美家婢出入禁中,大招權利,樞密直學士、刑部侍郎趙稹厚結之。己巳,擢稹樞密副使。命未出,人馳告稹,稹問曰:「東頭、西頭?」蓋意在中書也。世傳以為笑。
sòng chū, yán lì jiē guī xiàn guān, qí jiě chí yǐn shuǐ ér chéng zhě yuē kē yán, huái zhè shǔ, guǎng zhǔ hǎi jǐng jiǎn ér chéng zhě yuē mò yán, chū jiē tōng shāng mào yì. xián píng zhōng, liáng dǐng qǐng guān zì yù jiě yán, wèi jǐ, yǐ gōng sī fán rǎo, fù jiù shāng fàn. dì chū jí wèi, zhì jì zhì sī, yì chá yán lì hài. chá fǎ biàn tiē shè ér yán zé guān zì yù, lì wēi ér hài bó. liǎng chí jī yán wèi fù, qí shàng shēng mù hé bào. xuǎn rén wáng jǐng shàng yán, qǐng tōng shāng píng gū yǐ shòu, shǎo kuān bǎi xìng zhī lì, tài hòu yǐ wèi rán, mìng shèng dù wáng suí yì gèng qí zhì.
宋初,鹽利皆歸縣官,其解池引水而成者曰顆鹽,淮、浙、蜀,廣煮海井鹼而成者曰末鹽,初皆通商貿易。咸平中,梁鼎請官自鬻解鹽,未幾,以公私煩擾,復舊商販。帝初即位,置計置司,議茶鹽利害。茶法變貼射而鹽則官自鬻,利微而害博。兩池積鹽為阜,其上生木合抱。選人王景上言,請通商平估以售,少寬百姓之力,太后以為然,命盛度、王隨議更其制。
suí yǔ quán sān sī shǐ hú zé huà tōng shāng wǔ lì shàng zhī yuē: fāng jìn shāng shí, fá mù zào chuán yǐ gěi niǎn yùn, ér bīng mín bà láo, bù kān qí mìng, jīn qù qí bì, yī lì yě. shǐ yǐ lù yùn, jì chà tiē tóu, yòu yì chē hù, pín rén jù yì, lián suì bū táo, jīn xī bà zhī, èr lì yě. zhōu yùn yǒu chén nì zhī huàn, gāng lì qīn dào, zá yǐ ní shā xiāo shí, qí wèi kǔ è, jí shēng zhòng zhuì, jīn jiē dé qí zhēn yán, sān lì yě. guó zhī qián bì, wèi zhī huò quán, gài yù shǐ zhī tōng liú, ér fù shì dà jiā duō cáng qiǎng bù chū, gù mín yòng jiē cù, jīn suì dé shāng rén liù shí yú wàn, pō zhù jīng fèi, sì lì yě. suì jiǎn yán guān bīng zú qí fū yōng zuò zhī gěi, wǔ lì yě. dōng, shí yuè, bǐng shēn, zhào bà sān jīng èr shí bā zhōu jūn què fǎ, tīng shāng jiǎ rù qián ruò jīn yín jīng shī, què huò wù gěi chāo, shòu yán yú jiě chí, ér shēn sī fàn yù zhī jìn. zhào xià, pú jiě zhī mín jiē zuò gǎn shèng ēn zhāi. zì shì suī jiǎ shāng liú xíng, ér suì kè zhī rù guān zhě hào yǐ.
隨與權三司使胡則畫通商五利上之曰:「方禁商時,伐木造船以給輦運,而兵民罷勞,不堪其命,今去其弊,一利也。始以陸運,既差帖頭,又役車戶,貧人懼役,連歲逋逃,今悉罷之,二利也。舟運有沉溺之患,綱吏侵盜,雜以泥沙硝石,其味苦惡,疾生重膇,今皆得其真鹽,三利也。國之錢幣,謂之貨泉,蓋欲使之通流,而富室大家多藏鏹不出,故民用皆蹙,今歲得商人六十餘萬,頗助經費,四利也。歲減鹽官兵卒、畦夫傭作之給,五利也。」冬,十月,丙申,詔罷三京二十八州軍榷法,聽商賈入錢若金銀京師,榷貨務給鈔,受鹽於解池,而申私販鬻之禁。詔下,蒲、解之民皆作感聖恩齋。自是雖賈商流行,而歲課之入官者耗矣。
rén yín, zhì tiān zhāng gé dài zhì, wèi lóng tú gé dài zhì zhī xià, mìng jū yán yǒng fàn fěng wèi zhī.
壬寅,置天章閣待制,位龍圖閣待制之下,命鞠訁永、范諷為之。
shì yuè, liáo zhǔ zhù zhǎng níng diàn.
是月,遼主駐長寧淀。
shí yī yuè, bǐng yín, cháo xiǎng jǐng líng gōng. dīng mǎo, xiǎng tài miào. wù chén, hé sì tiān dì yú yuán qiū, dà shè, hè huáng tài hòu yú huì qìng diàn.
十一月,丙寅,朝享景靈宮。丁卯,享太廟。戊辰,合祀天地於圜丘,大赦,賀皇太后於會慶殿。
xīn hài, liáo dōu tǒng xiāo xiào mù děng zì dōng jīng kǎi xuán, róng fú rù jiàn, liáo zhǔ cì yàn láo zhī. yì rì, fēng xiào mù wèi dōng píng wáng, cì zuǒ guó gōng chén hào. fù mǎ xiāo shí dí fēng lán líng jùn wáng, xiāo céng nǔ jiā shì zhōng, yǐ xiāo huì wèi nán jīng tǒng jūn shǐ. xún yǐ xiào mù wèi dōng jīng liú shǒu. dōng jīng cán pò zhī hòu, xiào mù fǔ nà liú mín, wèi zhèng wù kuān jiǎn, mín ān zhī. liáo zhǔ zhào bó hǎi jiù zú, yǒu xūn láo cái lì zhě xù yòng, yú fēn jū lái xí qiān rùn děng zhōu.
辛亥,遼都統蕭孝穆等自東京凱旋,戎服入見,遼主賜宴勞之。翌日,封孝穆為東平王,賜佐國功臣號。駙馬蕭實迪封蘭陵郡王,蕭曾努加侍中,以蕭惠為南京統軍使。尋以孝穆為東京留守。東京殘破之後,孝穆撫納流民,為政務寬簡,民安之。遼主詔渤海舊族,有勳勞材力者敘用,餘分居來、隰、遷、閏等州。
shí èr yuè, guǐ wèi, jiā ēn bǎi guān.
十二月,癸未,加恩百官。
rén chén, yǐ léi zhōu sī hù cān jūn dīng wèi wèi dào zhōu sī hù cān jūn.
壬辰,以雷州司戶參軍丁謂為道州司戶參軍。
dīng wèi, dìng nán jié dù shǐ xī píng wáng zhào dé míng qiǎn shǐ lái, xiàn mǎ qī shí pǐ, qǐ cì fú jīng yī cáng, cóng zhī.
丁未,定難節度使西平王趙德明遣使來,獻馬七十匹,乞賜《佛經》一藏,從之。
shì suì, hé zhōng fǔ tóng pàn fàn zhòng yān shàng shū, qǐng tài hòu fù pì, qí lüè yuē: bì xià yōng hù shèng gōng, tīng duàn dà zhèng, rì yuè chí jiǔ. jīn huáng dì chūn qiū yǐ shèng, ruì zhé míng shèng, wò gān gāng ér guī kūn niǔ, fēi huáng shang zhī jí xiàng yě. qǐ ruò bǎo qìng shòu yú zhǎng lè, juǎn shōu dà quán, hái shàng zhēn zhǔ, yǐ xiǎng tiān xià zhī yǎng! shū rù, bù bào.
是歲,河中府同判范仲淹上疏,請太后復辟,其略曰:「陛下擁護聖躬,聽斷大政,日月持久。今皇帝春秋已盛,睿哲明聖,握乾綱而歸坤紐,非黃裳之吉象也。豈若保慶壽於長樂,卷收大權,還上真主,以享天下之養!」疏入,不報。
gāo lì lái gòng.
高麗來貢。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng jiǔ nián liáo tài píng shí yī nián, liù yuè, gǎi jǐng fú yuán nián. xīn wèi, yī líng sān yī nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝天聖九年(遼太平十一年,六月,改景福元年。辛未,一零三一年)
chūn, zhēng yuè, bǐng chén, zhǎng níng jié, bǎi guān chū shàng huáng tài hòu shòu yú huì qìng diàn.
春,正月,丙辰,長寧節,百官初上皇太后壽於會慶殿。
jǐ wèi, guī zī guó shā zhōu bìng qiǎn shǐ gòng fāng wù. gēng shēn, zī zhèng diàn xué shì yàn shū yán: zhàn chéng guī zī shā zhōu qióng bù chuān mán yí wǎng wǎng yǒu qiè jiā rù gòng zhě, qǐng rú xiān cháo gù shì, wěi guǎn bàn shǐ xún qí dào lù fēng sú, jí huì rén wù yī kòu yǐ shàng shǐ guǎn. cóng zhī.
己未,龜茲國、沙州並遣使貢方物。庚申,資政殿學士晏殊言:「占城、龜茲、沙州、邛部川蠻夷往往有挈家入貢者,請如先朝故事,委館伴使詢其道路風俗,及繪人物衣寇以上史館。」從之。
xīn yǒu, yǐ xíng bù shàng shū zhī xǔ zhōu zhāng shì xùn wèi dìng guó jié dù shǐ jiǎn xiào tài fù. shí shì xùn cháo jīng shī, jì fù rù xiàng. tiān zhāng gé dài zhì jū yán yǒng zòu yuē: cáo lì yòng shàn zuò wēi fú, shì xùn yǔ zhī qīn hòu, yuán yǐn zhì xiàng wèi, bì xià tè yǐ dōng gōng liáo shǔ yòng zhī. chén yuàn gē jiù ēn, shēn gōng yì, qù shǐ zhī fān. shì xùn nǎi fù xǔ zhōu.
辛酉,以刑部尚書、知許州張士遜為定國節度使、檢校太傅。時士遜朝京師,冀復入相。天章閣待制鞠訁永奏曰:「曹利用擅作威福,士遜與之親厚,援引至相位,陛下特以東宮僚屬用之。臣願割舊恩,伸公議,趣使之籓。」士遜乃赴許州。
dīng mǎo, yǐ cí bù yuán wài láng cháo zōng què wèi zhī zhì gào. zōng què, jiǒng zi yě. sòng shòu cháng wèi: zì táng yǐ lái, wéi yáng yú líng shēn jiàn qí zǐ sì fù jì zhǎng shū mìng, jīn shǐ yǒu cháo shì yān.
丁卯,以祠部員外郎晁宗愨為知制誥。宗愨,迥子也。宋綬嘗謂:「自唐以來,唯楊於陵身見其子嗣復繼掌書命,今始有晁氏焉。」
xīn wèi, qián wéi yǎn gǎi pàn hé nán fǔ. wéi yǎn tuō bìng jiǔ liú jīng shī, jì chú chén zhōu, qiān yán bù fù, qiě tú xiàng wèi. tiān zhāng gé dài zhì fàn fěng zòu yuē: wéi yǎn cháng wèi shū mì shǐ, yǐ huáng tài hòu yīn shǔ bà zhī, shì tiān xià bù sī, jīn bù kě fù yòng. diàn zhōng shì yù shǐ xū chéng guō quàn yì cuī dū wéi yǎn shàng dào. wéi yǎn zì yán: xiān lǒng zài luò yáng, yuàn sī gōng yào. suì mìng wéi yǎn shǒu hé nán, cù qí xíng.
辛未,錢惟演改判河南府。惟演託病久留京師,既除陳州,遷延不赴,且圖相位。天章閣待制范諷奏曰:「惟演嘗為樞密使,以皇太后姻屬罷之,示天下不私,今不可復用。」殿中侍御史須城郭勸亦催督惟演上道。惟演自言:「先壠在洛陽,願司宮鑰。」遂命惟演守河南,促其行。
hàn lín xué shì shèng dù qǐng qí zi fèng lǐ láng shēn fǔ yú guǎn gé dú shū, cóng zhī.
翰林學士盛度請其子奉禮郎申甫於館閣讀書,從之。
èr yuè, guǐ sì, zhào fù zhí tián.
二月,癸巳,詔復職田。
sān yuè, rén zǐ, lǐ bù yuán wài láng tiān zhāng gé dài zhì jū yán yǒng zú.
三月,壬子,禮部員外郎、天章閣待制鞠訁永卒。
guǐ hài, cì qīng zhōu zhōu xué jiǔ jīng, cóng wáng céng zhī qǐng yě. zì shì zhōu jùn dāng lì xué zhě jiē dé cì shū.
癸亥,賜青州州學《九經》,從王曾之請也。自是州郡當立學者皆得賜書。
liáo zhǔ zì chūn chū rú hùn tóng jiāng, xuán rú zhǎng chūn hé. liáo zhǔ mò nián dé xiāo kě jí, yǔ duō jì huì, fán sǐ wáng zhě, zuǒ yòu shì chén jù bù dé yán jí zhī, zhì shì zēng jù.
遼主自春初如混同江,旋如長春河。遼主末年得消渴疾,語多忌諱,凡死亡者,左右侍臣俱不得言及之,至是增劇。
xià, sì yuè, wù yín, zhào yǐ lǒng zhōu lùn píng mín wǔ rén wèi jié dào dǐ sǐ, zhǔ zhě suī gèng shè, bìng cóng zhòng fá.
夏,四月,戊寅,詔以隴州論平民五人為劫盜抵死,主者雖更赦,並從重罰。
wǔ yuè, yǐ chǒu, lù qiú.
五月,乙丑,錄囚。
liáo jìng zhū hé, yǐ dà yǔ héng liú, shī qí gù dào.
遼境諸河,以大雨橫流,失其故道。
liù yuè, liáo zhǔ jí dà jiàn, yì zhào dōng jīng liú shǒu xiāo xiào mù shàng jīng liú shǒu xiāo xiào xiān jí zuǒ chéng xiàng zhāng jiǎn, shǐ fǔ lì tài zǐ, chéng wú shī nán cháo xìn shì. jǐ mǎo, liáo zhǔ cú yú dà fǔ hé zhī xíng gōng, nián liù shí yī, shì yuē wén wǔ dà xiào xuān huáng dì, miào hào shèng zōng.
六月,遼主疾大漸,驛召東京留守蕭孝穆、上京留守蕭孝先及左丞相張儉,使輔立太子,誠無失南朝信誓。己卯,遼主殂於大斧河之行宮,年六十一,諡曰文武大孝宣皇帝,廟號聖宗。
shèng zōng shǒu yuē shén jiān, wèi cháng shāo qǐ biān xì. zài wèi sì shí jiǔ nián, lǐ yuān zhì, jǔ cái xíng, chá tān cán, yì shē jiàn, lù sǐ shì zi sūn, zhèn zhū bù pín fá, zé jìn chén yíng hé, què gāo lì nǚ lè, zài liáo zhū dì zhōng hào wèi lìng zhǔ. jí cú, tài zǐ jí wèi, gǎi yuán jǐng fú.
聖宗守約甚堅,未嘗稍啟邊隙。在位四十九年,理冤滯,舉才行,察貪殘,抑奢僭,錄死事子孫,振諸部貧乏,責近臣迎合,卻高麗女樂,在遼諸帝中號為令主。及殂,太子即位,改元景福。
chū, shèng zōng zhī yuán fēi yǔ huáng hòu yǒu xì, bìng zhōng shǔ tài zǐ yuē: huáng hòu shì wǒ sì shí nián, yǐ qí wú zi, gù mìng rǔ wèi sì. wǒ sǐ, rǔ mǔ zǐ qiè wú shā zhī. yuán fēi wén zhī, huì yì shén. shèng zōng jí gé, yuán fēi lì huáng hòu yuē: lǎo wù, chǒng yì yǒu jì xié! lìng zuǒ yòu fú hòu chū. shèng zōng yí zhào yǐ huáng hòu wèi huáng tài hòu, yuán fēi wèi huáng tài fēi yuán fēi nì zhī, zì zūn wèi huáng tài hòu, shè guó zhèng.
初,聖宗知元妃與皇后有隙,病中屬太子曰:「皇后事我四十年,以其無子,故命汝為嗣。我死,汝母子切無殺之。」元妃聞之,恚益甚。聖宗疾革,元妃詈皇后曰:「老物,寵亦有既邪!」令左右扶後出。聖宗遺詔以皇后為皇太后,元妃為皇太妃;元妃匿之,自尊為皇太后,攝國政。
tài hòu jì dé zhì, yǐn xiāo xiào xiān yǔ mì móu, yù gòu hòu yǐ zuì, yǐ fù mǎ xiāo shí dí wèi huáng hòu suǒ xǐ, shēn jì zhī. qín jìn gōng zhǔ qiè wén qí móu, gào shí dí yuē: ěr jiāng wú zuì bèi lù, yǔ qí sǐ, hé ruò bēn nǚ zhēn yǐ quán qí shēng! shí dí yuē: cháo tíng jù kěn yǐ fēi yǔ hài zhōng liáng? níng sǐ, fú shì tā guó. huì hù wèi féng jiā nǔ zhàng xià yī yē lǜ xǐ xùn xī zhǐ shàng biàn, wū běi fǔ zǎi xiàng xiāo chuò bù jí shí dí móu nì, yù fèng huáng hòu shè zhèng, xú yì dāng lì zhě, tài hòu mìng jū zhì zhī. xīn chǒu, tài hòu zhū chuò bù shí dí jí qí dǎng qī rén, yù cí lián jí huáng hòu. liáo zhǔ wén zhī, yuē: huáng hòu shì xiān dì lì yǒu suì nián, fǔ yù miǎo gōng, dāng wèi tài hòu, jīn bù guǒ, fǎn zuì zhī, kě hū? tài hòu yuē: cǐ rén ruò zài, kǒng wèi hòu huàn. liáo zhǔ yuē: huáng hòu wú zi ér lǎo, suī zài, wú néng wèi yě. tài hòu bù cóng, zú zài yǐ xiǎo chē, qiú zhī shàng jīng. shí liáo chén shè tài hòu wēi, wú gǎn yán zhě. shū mì shǐ xiāo pǔ dú shàng shū bái huáng hòu zhī wū, bù bào, pǔ gǎn fèn, zhì yú ǒu xuè.
太后既得志,引蕭孝先與密謀,欲構後以罪,以駙馬蕭實迪為皇后所喜,深忌之。秦晉公主竊聞其謀,告實迪曰:「爾將無罪被戮,與其死,曷若奔女真以全其生!」實迪曰:「朝廷詎肯以飛語害忠良?寧死,弗適它國。」會護衛馮嘉努、帳下醫耶律喜遜希旨上變,誣北府宰相蕭綽布及實迪謀逆,欲奉皇后攝政,徐議當立者,太后命鞫治之。辛丑,太后誅綽布、實迪及其黨七人,獄詞連及皇后。遼主聞之,曰:「皇后侍先帝歷有歲年,撫育眇躬,當為太后,今不果,反罪之,可乎?」太后曰:「此人若在,恐為後患。」遼主曰:「皇后無子而老,雖在,無能為也。」太后不從,卒載以小車,囚之上京。時遼臣懾太后威,無敢言者。樞密使蕭朴獨上書白皇后之誣,不報,朴感憤,至於嘔血。
xióng zhōu yǐ liáo shèng zōng fù wén. xīn chǒu, chuò shì cháo qī rì, zài jīng jí hé běi hé dōng yuán biān yì jìn yīn lè qī rì, qiǎn shǐ jì diàn diào wèi jí hè jí wèi.
雄州以遼聖宗訃聞。辛丑,輟視朝七日,在京及河北、河東緣邊亦禁音樂七日,遣使祭奠、弔慰及賀即位。
qiū, qī yuè, bǐng wǔ shuò, liáo tài hòu lǜ huáng zú dà lín yú tài píng diàn, gāo lì qiǎn shǐ diào wèi. liáo zhǔ zhào jìn wáng xiāo pǔ gǔ děng yǐn bó, yè fēn nǎi bà.
秋,七月,丙午朔,遼太后率皇族大臨於太平殿,高麗遣使弔慰。遼主召晉王蕭普古等飲博,夜分乃罷。
liáo fèng líng jūn jié dù shǐ yē lǜ jí shí lái gào āi, dì wèi chéng fú yú nèi dōng mén zhī wò diàn, xiàng qí guó kū, wǔ jǔ yīn ér zhǐ, huáng tài hòu jǔ kū rú shàng yí. qiǎn jìn chén yì guǎn diào wèi, cháng fú, hēi dài, xì xī, bù pèi yú.
遼奉陵軍節度使耶律吉實來告哀,帝為成服於內東門之幄殿,向其國哭,五舉音而止,皇太后舉哭如上儀。遣近臣詣館弔慰,常服,黑帶,系奚,不佩魚。
dīng wèi, liáo zhǔ jī jū.
丁未,遼主擊鞠。
gēng xū, liáo zhèn jì zhōu jī.
庚戌,遼賑薊州飢。
yǐ mǎo, liáo yǐ bǐ suì fēng rěn, bà gěi dōng jīng tǒng jūn sī liáng.
乙卯,遼以比歲豐稔,罷給東京統軍司糧。
dīng sì, liáo zhǔ yè shèng zōng yù róng, āi tòng jiǔ zhī, yīn mìng xiě běi fǔ zǎi xiàng xiāo xiào yǒu nán fǔ zǎi xiàng xiāo xiào mù xiàng yú yù róng diàn.
丁巳,遼主謁聖宗御容,哀慟久之,因命寫北府宰相蕭孝友、南府宰相蕭孝穆象於御容殿。
wù wǔ, mìng kǒng dào fǔ wèi hè liáo tài hòu cè lǐ shǐ. liáo tài hòu cè lǐ shǐ zì cǐ shǐ.
戊午,命孔道輔為賀遼太后冊禮使。遼太后冊禮使自此始。
rén shēn, liáo zhǔ yè shén zhǔ zhàng, shí ào wēi xiāo shì shǐ rù gōng, yì mìng bài zhī.
壬申,遼主謁神主帳,時奧隈蕭氏始入宮,亦命拜之。
guǐ yǒu, yǐ hàn lín shì jiǎng xué shì bīng bù shì láng sūn shì wèi gōng bù shàng shū, zhī yǎn zhōu. shì sān qǐng zhì shì, zhào duì chéng míng diàn, dūn yù zhī. shì yǐ nián yú qī shí, gù qǐng, qì xià, dì yì cè rán. zhào mín féng yuán jiǎng lǎo zi sān zhāng, gè cì bó èr bǎi pǐ. yǐ bù dé qǐng, qiú jìn jùn, gù yōu bài yān, réng zhào xū yàn ér hòu xíng.
癸酉,以翰林侍講學士、兵部侍郎孫奭為工部尚書,知兗州。奭三請致仕,召對承明殿,敦諭之。奭以年逾七十,固請,泣下,帝亦惻然。詔民馮元講《老子》三章,各賜帛二百匹。以不得請,求近郡,故優拜焉,仍詔須宴而後行。
jiǎ xū, yòu zhèng yán chén zhí zhōng bà dù zhī pàn guān, jiàn yuàn gōng zhí. shì shí jiàn yì dài fū sī jiàn zhèng yán jiē bù rèn jiàn zhí, xū bié jiàng chì fù jiàn yuàn zhě, nǎi yuē jiàn guān.
甲戌,右正言陳執中罷度支判官,諫院供職。是時諫議大夫、司諫、正言皆不任諫職,須別降敕赴諫院者,乃曰諫官。
bā yuè, dīng chǒu, tài zǐ shǎo bǎo zhì shì mǎ liàng zú, zèng yòu pú shè. liàng yǒu zhì lüè, mǐn yú zhèng shì, rán suǒ zhì wú lián chēng. jí zú, yǐ xù lǚ yí jiǎn zài xiàng wèi, dé shì zhōng sù, rén bù yǐ wèi rán.
八月,丁丑,太子少保致仕馬亮卒,贈右僕射。亮有智略,敏於政事,然所至無廉稱。及卒,以婿呂夷簡在相位,得諡忠肅,人不以為然。
quán zhī kāi fēng fǔ kòu xián zú. xián chū fù dīng wèi, gù zǎo dá. jí wèi bài, zuǒ qiān, yù yù bù zì dé. mì shū chéng péng wén fù sàng jiā gǒu yǐ cì zhī.
權知開封府寇咸卒。咸初附丁謂,故早達。及謂敗,左遷,鬱郁不自得。秘書丞彭文賦《喪家狗》以刺之。
jiǔ yuè, wù shēn, liáo zhǔ qīn shì qìng líng.
九月,戊申,遼主親視慶陵。
jǐ sì, yǐ yòu jiàn yì dài fū chéng lín wèi gěi shì zhōng, quán zhī kāi fēng fǔ. wáng méng zhèng zǐ qí xióng chuí lǎo zú sǐ, lín lìng yǒu sī yàn zhuàng. méng zhèng lián yīn tài hòu, tài hòu yīn lín rù duì, wèi yuē: qí xióng fēi shā rén zhě, nǎi qí nú cháng chuí zhī ěr. lín yuē: nú wú zì zhuān lǐ, qiě shǐ lìng yǔ jǐ fàn tóng. tài hòu mò rán. suì lùn rú fǎ.
己巳,以右諫議大夫程琳為給事中,權知開封府。王蒙正子齊雄捶老卒死,琳令有司驗狀。蒙正連姻太后,太后因琳入對,謂曰:「齊雄非殺人者,乃其奴嘗捶之耳。」琳曰:「奴無自專理,且使令與己犯同。」太后默然。遂論如法。
gēng wǔ, yǐ lì bù shàng shū zhī tiān xióng jūn wáng céng wèi zhāng dé jié dù shǐ, réng zhī tiān xióng jūn. liáo shǐ zhě wǎng hái, liǎn chē tú ér hòu guò, wú gǎn huā zhě. rén lè qí zhèng, wèi huà xiàng ér shēng cí zhī.
庚午,以吏部尚書、知天雄軍王曾為彰德節度使,仍知天雄軍。遼使者往還,斂車徒而後過,無敢嘩者。人樂其政,為畫像而生祠之。
jiǎ xū, liáo qiǎn shǐ lái xiè diào wèi.
甲戌,遼遣使來謝弔慰。
dōng, shí yuè, wù yín, liáo zǎi chén lǚ dé mào zú.
冬,十月,戊寅,遼宰臣呂德懋卒。
jǐ mǎo, yǐ hàn lín xué shì sòng shòu wèi lóng tú gé xué shì zhī yīng tiān fǔ.
己卯,以翰林學士宋綬為龍圖閣學士、知應天府。
shí tài hòu yóu chēng zhì, wǔ rì yī yù chéng míng diàn, chuí lián jué shì, ér dì wèi shǐ dú duì qún chén yě. shòu yán: yí yuē táng xiān tiān zhōng zhì dù, lìng qún chén duì qián diàn, fēi jūn guó dà shì jí chú bài, jiē qián diàn qǔ zhǐ. shū shàng, wǔ tài hòu yì, gù mìng chū shǒu. shì yù shǐ liú suí diàn zhōng shì yù shǐ guō quàn bìng yán shòu yǒu cí xué, dāng liú yú cháo, bù tīng.
時太后猶稱制,五日一御承明殿,垂簾決事,而帝未始獨對群臣也。綬言:「宜約唐先天中制度,令群臣對前殿,非軍國大事及除拜,皆前殿取旨。」書上,忤太后意,故命出守。侍御史劉隨、殿中侍御史郭勸並言綬有詞學,當留於朝,不聽。
bǐng xū, xià zhào shēn jǐng shù guān, yīn shì yù shǐ zhī zá shì liú suí qǐng yě. qí lüè yuē: bǐ zhě jìn shēn zhī jiān, míng jié wǎng lì, jīn láo zhě lüè měi yǐ jìn míng, xī jìn zhě xíng xiǎn yǐ jiǎo chǒng, fēn píng hàn zhě huò zòu qǐng zhī mí yàn, rèn àn chá zhě huò kuān zòng zhī wèi dé tān ér wú chǐ, gù wù yíng sī, lǎo ér fēi cái, céng bù zhī tuì. yòng jī yí xùn, shēn jǐng qún lún, gǒu shǎo mào yú guān zhēn, jiāng zì tóu yú gōng xiàn.
丙戌,下詔申儆庶官,因侍御史知雜事劉隨請也。其略曰:「比者搢紳之間,名節罔勵,矜勞者掠美以近名,希進者行險以徼寵,分屏翰者或奏請之靡厭,任案察者或寬縱之為得;貪而無恥,故務營私,老而非材,曾不知退。用稽彝訓,申儆群倫,苟少冒於官箴,將自投於公憲。」
liáo qiǎn shǐ lái, zhì qí xiān zhǔ yí wù. jǐ yǒu, qiǎn shǐ lái xiè hè jí wèi jí tài hòu cè lǐ.
遼遣使來,致其先主遺物。己酉,遣使來謝賀即位及太后冊禮。
rùn yuè, xīn hài, liáo yǒu sī qǐng yǐ liáo zhǔ shēng chén wèi yǒng shòu jié, tài hòu shēng chén wèi yīng shèng jié, cóng zhī.
閏月,辛亥,遼有司請以遼主生辰為永壽節,太后生辰為應聖節,從之。
xīn yǒu, liáo zhǔ yuè xīn zào kǎi jiǎ.
辛酉,遼主閱新造鎧甲。
guǐ hài, yǐ yán tiě fù shǐ zhào zhōu wáng zōng wèi tiān zhāng gé dài zhì.
癸亥,以鹽鐵副使趙州王鬷為天章閣待制。
chū, mǎ jì liáng jiàn yán: jīng shī jiǎ rén cháng yǐ jiàn jià jū chá yán jiāo yǐn, qǐng guān zhì wù shōu shì zhī. jì liáng fāng yòng shì, yǒu sī mò gǎn wù qí yì, zōng dú bù kě, yuē: yǔ mín jìng lì, qǐ guó tǐ xié! shì suì qǐn.
初,馬季良建言:「京師賈人常以賤價居茶鹽交引,請官置務收市之。」季良方用事,有司莫敢迕其意,鬷獨不可,曰:「與民競利,豈國體邪!」事遂寢。
dīng mǎo, liáo zhèn huáng lóng fǔ jī.
丁卯,遼賑黃龍府飢。
wù chén, zhī yǎn zhōu sūn shì bì cí, qū yàn tài qīng lóu, zhào tài zǐ shǎo bǎo zhì shì cháo jiǒng jí jìn chén jiē yù. yì rì, shì rù xiè, yòu mìng jiǎng lǎo zi, cì xí yī jīn dài ān lēi mǎ. jí xíng, cì yàn ruì shèng yuán, yòu cì shī, zhào jìn chén jiē fù.
戊辰,知兗州孫奭陛辭,曲宴太清樓,召太子少保致仕晁迥及近臣皆預。翌日,奭入謝,又命講《老子》,賜襲衣、金帶、鞍勒馬。及行,賜宴瑞聖園,又賜詩,詔近臣皆賦。
shí yī yuè, xīn sì, xǐ sān guǎn yú chóng wén yuàn. xiān shì sān guǎn mì gé zài zuǒ yē mén nèi, zuǒ shēng lóng mén wài, dà zhōng xiáng fú bā nián, dà nèi huǒ, quán yù yòu yē mén wài, zhì shì xiū chóng wén yuàn chéng, fù xǐ zhī.
十一月,辛巳,徙三館於崇文院。先是三館、秘閣在左掖門內,左升龍門外,大中祥符八年,大內火,權寓右掖門外,至是修崇文院成,復徙之。
bǐng shēn, liáo zàng wén wǔ dà xiào xuān huáng dì yú qìng líng.
丙申,遼葬文武大孝宣皇帝於慶陵。
chū, yē lǜ zī zhōng wèi shèng zōng suǒ xìn rèn, yǐ wǔ quán guì, chū wèi zhāo dé jié dù shǐ, zhì shì biǎo qǐng huì zàng, jì zhì, fú zǐ gōng dà tòng yuē: chén xìng yù shèng míng, héng bèi chán zèn, bù huò jǐn quǎn mǎ zhī bào. qì jué ér sū. liáo zhǔ mìng yī zhì jí, jiǔ zhī, yán: guó jiù xiào xiān wú yōu guó zhī xīn, bì xià bù dāng fù yòng táng jǐng fú nián hào. yú shì yòng shì zhě è zhī, qiǎn guī zhèn. xún zú.
初,耶律資忠為聖宗所信任,以忤權貴,出為昭德節度使,至是表請會葬,既至,伏梓宮大慟曰:「臣幸遇聖明,橫被讒譖,不獲盡犬馬之報。」氣絕而蘇。遼主命醫治疾,久之,言:「國舅孝先無憂國之心,陛下不當復用唐景福年號。」於是用事者惡之,遣歸鎮。尋卒。
dīng hài, chí liǎng chuān fán jìn.
丁亥,馳兩川礬禁。
shí èr yuè, guǐ chǒu, liáo zhǔ zhì zì qìng líng.
十二月,癸丑,遼主至自慶陵。
tài hòu tīng zhèng, liáo zhǔ bù qīn shù wù, qún chén biǎo qǐng, liáo zhǔ bù cóng.
太后聽政,遼主不親庶務,群臣表請,遼主不從。
jiǎ yín, zhào lì bù quán: xuǎn rén fù mǔ nián bā shí yǐ shàng zhě, quán zhù jìn guān.
甲寅,詔吏部銓:「選人父母年八十以上者,權注近官。」
shì suì, liáo fēng lǐ dé míng zǐ yuán hào wèi xià guó gōng, yǐ xìng píng gōng zhǔ guī zhī.
是歲,遼封李德明子元昊為夏國公,以興平公主歸之。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì míng dào yuán nián liáo zhòng xī yuán nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝明道元年(遼重熙元年)
chūn, zhēng yuè, rén shēn shuò, liáo tài hòu yù zhèng diàn, shòu liáo zhǔ yǔ qún chén cháo.
春,正月,壬申朔,遼太后御正殿,受遼主與群臣朝。
yǐ hài, yǐ zhī jiāng líng fǔ huì jī dù yǎn wèi hé běi dōu zhuǎn yùn shǐ. chū, mìng yǎn shǒu jīng nán, diàn zhōng shì yù shǐ guō quàn yán yǎn qīng zhí, dāng liú zhōng cháo, bù tīng. huì hé běi fá jūn fèi, nǎi mìng yǎn wǎng jīng dù zhī, bù zēng fù yú mín ér yòng zú.
乙亥,以知江陵府會稽杜衍為河北都轉運使。初,命衍守荊南,殿中侍御史郭勸言衍清直,當留中朝,不聽。會河北乏軍費,乃命衍往經度之,不增賦於民而用足。
dīng chǒu, liáo zhǔ rú xuě lín.
丁丑,遼主如雪林。
guǐ sì, zhào: àn jǔ guān zòu hé suǒ bù guān lì ér fǎn wèi suǒ sòng zhě, zì jīn wú dé shòu lǐ.
癸巳,詔:「案舉官奏劾所部官吏而反為所訟者,自今無得受理。
èr yuè, guǐ mǎo, jiān xiū guó shǐ lǚ yí jiǎn shàng sān cháo bǎo xùn sān shí juǎn.
二月,癸卯,監修國史呂夷簡上《三朝寶訓》三十卷。
gēng xū, yǐ zhī xǔ zhōu dìng guó jié dù shǐ zhāng shì xùn wèi xíng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
庚戌,以知許州、定國節度使張士遜為刑部尚書、同中書門下平章事。
dīng mǎo, yǐ zhēn zōng shùn róng lǐ shì wèi chén fēi. shì rì, chén fēi hōng. fēi shǐ shēng dì, huáng tài hòu jí yǐ wèi jǐ zi. dì jí wèi yú shí nián, fēi mò chù xiān cháo pín yù zhōng, wèi cháng zì yì, rén wèi tài hòu, yì wú gǎn yán zhě, zhōng tài hòu shì, dì bù zì zhī fēi suǒ chū yě. jí gé, nǎi jìn wèi, nián sì shí liù.
丁卯,以真宗順容李氏為宸妃。是日,宸妃薨。妃始生帝,皇太后即以為己子。帝即位逾十年,妃默處先朝嬪御中,未嘗自異,人畏太后,亦無敢言者,終太后世,帝不自知妃所出也。疾革,乃進位,年四十六。
shǐ, gōng zhōng wèi zhì sàng, zǎi xiàng lǚ yí jiǎn cháo zòu shì, yīn yuē: wén yǒu gōng pín wáng zhě. tài hòu jué rán yuē: zǎi xiàng yì yù gōng zhōng shì xié? yǐn dì xié qǐ. yǒu qǐng, dú zuò lián xià, zhào yí jiǎn wèn yuē: yī gōng rén sǐ, xiàng gōng hé yǔ? yí jiǎn yuē: chén dài zuì zǎi xiàng, nèi wài shì wú bù dāng yù. tài hòu nù yuē: xiàng gōng yù lí jiān wǒ mǔ zǐ xié? yí jiǎn yuē: tài hòu bù yǐ liú shì wèi niàn, chén bù gǎn yán shàng niàn liú shì, zé sàng lǐ yí cóng hòu. tài hòu wù, jù yuē: lǐ chén fēi yě, qiě nài hé? yí jiǎn nǎi qǐng zhì sàng huáng yí diàn, yòng yī pǐn lǐ bìn hóng fú sì. yòu wèi nèi shì luó chóng xūn yuē: chén fēi dāng yǐ hòu fú liàn, yòng shuǐ yín shí guān. yǒu sī xī tài hòu zhǐ, yán suì yuè wèi lì. shí yǒu zhào yù záo gōng chéng yuán yǐ chū sàng, yí jiǎn jù qiú duì, tài hòu chuāi zhī qí yì, qiǎn chóng xūn wèn zhī, yí jiǎn yán: záo yuán fēi lǐ, sàng yí zì xī huá mén chū. tài hòu fù qiǎn chóng xūn yuē: qǐ yì qīng yì rú cǐ! yí jiǎn yuē: chén wèi zǎi xiàng, lǐ dāng tíng zhēng. tài hòu bù xǔ, chén zhōng bù tuì. chóng xūn sān fǎn, tài hòu yóu bù xǔ. yí jiǎn zhèng sè wèi chóng xūn yuē: chén fēi dàn yù shèng gōng, ér sàng bù chéng lǐ, yì rì bì yǒu shòu qí zuì zhě, mò wèi yí jiǎn jīn rì bù yán yě! chóng xūn jù, chí gào, tài hòu nǎi xǔ zhī.
始,宮中未治喪,宰相呂夷簡朝奏事,因曰:「聞有宮嬪亡者。」太后矍然曰:「宰相亦預宮中事邪?」引帝偕起。有頃,獨坐簾下,召夷簡問曰:「一宮人死,相公何與?」夷簡曰:「臣待罪宰相,內外事無不當預。」太后怒曰:「相公欲離間我母子邪?」夷簡曰:「太后不以劉氏為念,臣不敢言;尚念劉氏,則喪禮宜從厚。」太后悟,遽曰:「李宸妃也,且奈何?」夷簡乃請治喪皇儀殿,用一品禮殯洪福寺。又謂內侍羅崇勛曰:「宸妃當以後服殮,用水銀實棺。」有司希太后旨,言歲月未利。時有詔欲鑿宮城垣以出喪,夷簡遽求對,太后揣知其意,遣崇勛問之,夷簡言:「鑿垣非禮,喪宜自西華門出。」太后復遣崇勛曰:「豈意卿亦如此!」夷簡曰:「臣位宰相,理當廷爭。太后不許,臣終不退。」崇勛三反,太后猶不許。夷簡正色謂崇勛曰:「宸妃誕育聖躬,而喪不成禮,異日必有受其罪者,莫謂夷簡今日不言也!」崇勛懼,馳告,太后乃許之。
sān yuè, rén shēn shuò, liáo mìng shàng fù qī shuǐ jùn wáng dí lǐ fù wèi tè lǐ gǔn.
三月,壬申朔,遼命尚父、漆水郡王迪禮復為特里袞。
liáo tài hòu zì shè zhèng, jí zhuī fēng qí zēng zǔ wèi lán líng wáng, fù wèi qí wáng, zhū dì jiē wáng zhī, xiāo shì nú wèi tuán liàn fáng yù guān chá jié dù shǐ zhě zhì sì shí yú rén. yàn mín wú lài zhě duō zhàn míng lè gōng, wèi xiāo shì nú.
遼太后自攝政,即追封其曾祖為蘭陵王,父為齊王,諸弟皆王之,蕭氏奴為團練、防禦、觀察、節度使者至四十餘人。燕民無賴者多占名樂工,為蕭氏奴。
wù zǐ, shǐ xíng tiān shèng biān chì.
戊子,始行《天聖編敕》。
tài cháng bó shì ān qiū míng hào, chū wèi qí zhōu mù zhí, zhī zhōu dèng yú qìng tān bào bù fǎ, zhōu shì jiē hào chí zhèng zhī. xuē kuí lǐng qín zhōu yì zhōu, jiē pì hào zì suí. yú shì hào bà yì zhōu tóng pàn, hái cháo, cì duì, dì wèn fǔ chén yǐ hào suǒ néng zhě, kuí yuē: hào yǒu wén xué, shěn zhì néng duàn dà shì, yuàn bì xià jí yòng zhī. jǐ chǒu, mìng hào quán kāi fēng fǔ tuī guān, xún jí zhēn.
太常博士安丘明鎬,初為蘄州幕職,知州鄧餘慶貪暴不法,州事皆鎬持正之。薛奎領秦州、益州,皆辟鎬自隨。於是鎬罷益州同判,還朝,賜對,帝問輔臣以鎬所能者,奎曰:「鎬有文學,沈鷙能斷大事,願陛下亟用之。」己丑,命鎬權開封府推官,尋即真。
jiāng huái hàn. wù xū, zhào lǜ xì qiú, liú yǐ xià jiàng yī děng, zhàng chī shì zhī.
江、淮旱。戊戌,詔慮繫囚,流以下降一等,杖、笞釋之。
jǐ hài, chú wù xiù zhōu dīng shēn qián.
己亥,除婺、秀州丁身錢。
shì chūn, liáo zhǔ dà sōu. tài hòu lǜ liáo zhǔ huái qí tiān huáng hòu jū yù zhī ēn, yīn qí chū sōu, qiǎn rén chí zhì shàng jīng shì hòu. hòu yuē: wǒ shí wú gū, tiān xià gòng zhī, dài wǒ yù ér hòu jiù sǐ, kě hū? shǐ zhě tuì, bǐ fù zhì, zé hòu yǐ cú yǐ, shí nián wǔ shí. yīn shā qí zuǒ yòu bǎi yú rén, yǐ shù rén lǐ zàng.
是春,遼主大蒐。太后慮遼主懷齊天皇后鞠育之恩,因其出蒐,遣人馳至上京弒後。後曰:「我實無辜,天下共知,待我浴而後就死,可乎?」使者退,比復至,則後已殂矣,時年五十。因殺其左右百餘人,以庶人禮葬。
xià, sì yuè, wù wǔ, zhī dì zhōu wáng shè, zuò mào qǐng guān dì wèi zhí tián, pèi guǎng nán láo chéng.
夏,四月,戊午,知棣州王涉,坐冒請官地為職田,配廣南牢城。
liù yuè, diàn zhōng shì yù shǐ jì rén zhāng cún shàng shū yán: bì xià sì tǒng yǐ lái, yán nà zhì yán, wǎng yǒu jì huì, hán xià zhī rén, gòng sī dǎng zhí. zì qián qiū zhào bà bǎi guān zhuǎn duì, qù dōng chù jiàng yù shǐ cáo xiū gǔ děng, zuó yòu wén jìn shì lín xiàn kě yīn zòu fēng shì yuǎn cuàn lǐng nán, rén xīn huáng huò, zhōng wài mò cè. chén kǒng zì jīn zhōng zhí zhī yán, yǔ lǐ luàn ān wēi zhī jǐ, bì ér bù dá. yīn lì yǐn zhōu chāng zhū yún xīn qìng jì xīn pí shì yǐ guǎng dì yì.
六月,殿中侍御史冀人張存上疏言:「陛下嗣統以來,延納至言,罔有忌諱,函夏之人,共思讜直。自前秋詔罷百官轉對,去冬黜降御史曹修古等,昨又聞進士林獻可因奏封事遠竄嶺南,人心惶惑,中外莫測。臣恐自今忠直之言,與理亂安危之幾,蔽而不達。」因歷引周昌、硃雲、辛慶忌、辛毘事以廣帝意。
qiū, qī yuè, yǐ yǒu, cān zhī zhèng shì wáng shǔ bà wèi zī zhèng diàn xué shì, zhī shǎn zhōu, yǐ jí zì qǐng yě.
秋,七月,乙酉,參知政事王曙罷為資政殿學士,知陝州,以疾自請也。
xīn mǎo, yǐ mén xià shěng wèi jiàn yuàn, xǐ jiù shěng yú yòu yē mén zhī xī. xiān cháo suī chú jiàn guān ér wèi cháng zhì yuàn, jí chén zhí zhōng wèi jiàn guān, lǚ qǐng zhī, zhì jiàn yuàn zì cǐ shǐ.
辛卯,以門下省為諫院,徙舊省於右掖門之西。先朝雖除諫官而未嘗置院,及陳執中為諫官,屢請之,置諫院自此始。
liáo zhǔ liè yú píng dì sōng lín.
遼主獵於平地松林。
bā yuè, xīn chǒu, yǐ sān sī shǐ bīng bù shì láng yàn shū wèi shū mì fù shǐ. bǐng wǔ, yǐ yàn shū cān zhī zhèng shì.
八月,辛丑,以三司使、兵部侍郎晏殊為樞密副使。丙午,以晏殊參知政事。
liáo zhǔ zhù cì hé yuán. shì rì, huáng zǐ hóng jī shēng.
遼主駐刺河源。是日,皇子洪基生。
jiǎ yín, yǐ yáng chóng xūn wèi shū mì fù shǐ.
甲寅,以楊崇勛為樞密副使。
wù wǔ, zhào guó zi jiān chóng xiū qī shí èr xián táng, qí zuǒ qiū míng ér xià èr shí yī rén, bìng yǐ běn pǐn yì guān tú zhī.
戊午,詔國子監重修七十二賢堂,其左丘明而下二十一人,並以本品衣冠圖之。
rén xū, xiū wén dé diàn chéng. shì yè, dà nèi huǒ, yán jí chóng dé zhǎng chūn zī fú huì qìng chóng huī tiān hé chéng míng yán qìng bā diàn. dì yǔ huáng tài hòu bì huǒ yuàn zhōng guǐ hài, yí yù yán fú gōng.
壬戌,修文德殿成。是夜,大內火,延及崇德、長春、滋福、會慶、崇徽、天和、承明、延慶八殿。帝與皇太后避火苑中;癸亥,移御延福宮。
jiǎ zǐ, yǐ zǎi xiàng lǚ yí jiǎn wèi xiū qì dà nèi shǐ, shū mì fù shǐ yáng chóng xūn fù zhī.
甲子,以宰相呂夷簡為修葺大內使,樞密副使楊崇勛副之。
yǐ chǒu, zhào qún chén zhí yán què shī.
乙丑,詔群臣直言闕失。
xiān shì dà nèi huǒ, bǎi guān chén cháo ér gōng mén bù kāi. fǔ chén qǐng duì, dì yù gǒng chén mén, bǎi guān bài lóu xià, zǎi xiàng lǚ yí jiǎn dú bù bài, dì wèn qí gù, yuē: gōng tíng yǒu biàn, qún chén yuàn yī wàng qīng guāng. dì jǔ lián jiàn zhī, yí jiǎn nǎi bài.
先是大內火,百官晨朝而宮門不開。輔臣請對,帝御拱宸門,百官拜樓下,宰相呂夷簡獨不拜,帝問其故,曰:「宮庭有變,群臣願一望清光。」帝舉簾見之,夷簡乃拜。
dīng mǎo, dà shè. zhào: yíng zào diàn yǔ, yí yuē zǔ zōng jiù zhì, gèng cóng jiǎn shěng.
丁卯,大赦。詔:「營造殿宇,宜約祖宗舊制,更從減省。」
shí huàn zhě zhì yù zhì huǒ shì, dé fèng rén huǒ dòu, yǐ wū fú, xià kāi fēng fǔ, shǐ jù yù. quán zhī fǔ shì chéng lín biàn qí bù rán, nǎi mìng gōng tú huǒ suǒ jīng chù, qiě yán: hòu gōng rén duō ér suǒ jū ài, qí wēi zào jìn bǎn bì, suì jiǔ zào ér fén, cǐ dài tiān zāi, bù yí yǐ zuì rén. jiān chá yù shǐ yí xìng jiǎng táng yì yán: huǒ qǐ wú jī, ān zhī fēi tiān yì? bì xià yí xiū dé yīng biàn, jīn nǎi yù guī jiù gōng rén, yǐ zhī shǔ lì. gōng rén fù yù, hé qiú bù kě, ér suì cì zhī sǐ, shì zhòng tiān qiǎn yě. dì wèi kuān qí yù, zú wú zuò sǐ zhě.
時宦者置獄治火事,得縫人火斗,已誣服,下開封府,使具獄。權知府事程琳辨其不然,乃命工圖火所經處,且言:「後宮人多而所居隘,其烓灶近板壁,歲久燥而焚,此殆天災,不宜以罪人。」監察御史宜興蔣堂亦言:「火起無跡,安知非天意?陛下宜修德應變,今乃欲歸咎宮人,以之屬吏。宮人付獄,何求不可,而遂賜之死,是重天譴也。」帝為寬其獄,卒無坐死者。
shì yuè, diàn zhōng chéng hé nán téng zōng liàng mì shū chéng dà míng liú yuè zhǔn zhào shàng fēng shì. zōng liàng yán: guó jiā yǐ huǒ dé wáng, huǒ shī qí xìng, yóu zhèng shī qí běn. yīn qǐng tài hòu hái zhèng, ér yuè qǐng tài hòu hái zhèng, yán yóu gěng zhí jiē bù bào.
是月,殿中丞河南滕宗諒、秘書丞大名劉越准詔上封事。宗諒言:「國家以火德王,火失其性,由政失其本。」因請太后還政,而越請太后還政,言尤鯁直;皆不報。
jiǔ yuè, dīng hài, yǒng xìng jūn yán zuǒ wèi dà jiāng jūn fēn sī xī jīng lǐ shì héng zú. shì héng qián hòu guǎn jì èr shí nián, suī cái zhì guò rén, rán sù tān, jiā zī zhì lèi jù wàn, jiàn dà dì zhǎng ān lǐ zhōng, yǎn ruò gōng fǔ yún.
九月,丁亥,永興軍言左衛大將軍、分司西京李士衡卒。士衡前後筦計二十年,雖才智過人,然素貪,家資至累巨萬,建大第長安里中,儼若宮府雲。
gēng yín, zhòng zuò cè bǎo, yǐ jiù cè bǎo wèi huǒ suǒ fén yě. yǒu sī yán cè bǎo fǎ wù, fán yòng huáng jīn èr qiān qī bǎi liǎng. zhào yì yǐ yín ér jīn tú zhī.
庚寅,重作冊寶,以舊冊寶為火所焚也。有司言冊寶法物,凡用黃金二千七百兩。詔易以銀而金塗之。
dōng, shí yuè, jǐ yǒu, liáo zhǔ rú zhōng jīng.
冬,十月,己酉,遼主如中京。
shí yī yuè, jiǎ xū, yǐ xiū dà nèi chéng, gōng xiè tiān dì yú tiān ān diàn, suì yè tài miào, dà shè, gǎi yuán. shì rì, hái yán fú gōng.
十一月,甲戌,以修大內成,恭謝天地於天安殿,遂謁太廟,大赦,改元。是日,還延福宮。
jǐ mǎo, dōng zhì, bǎi guān hè huáng tài hòu yú wén dé diàn, dì yù tiān ān diàn shòu cháo.
己卯,冬至,百官賀皇太后於文德殿,帝御天安殿受朝。
shì rì, liáo zhǔ lǜ qún chén shàng tài hòu zūn hào yuē fǎ tiān yīng yùn rén dé zhāng shèng huáng tài hòu qún chén shàng liáo zhǔ zūn hào yuē wén wǔ shén shèng zhāo xiào huáng dì. dà shè, gǎi yuán zhòng xī. bù yú nián ér zài gǎi yuán, yóu yòng yē lǜ zī zhōng zhī yán yě.
是日,遼主率群臣上太后尊號曰法天應運仁德章聖皇太后;群臣上遼主尊號曰文武神聖昭孝皇帝。大赦,改元重熙。不逾年而再改元,猶用耶律資忠之言也。
liáo zhǔ yǐ xiāo sà bān wèi zhī hòu láng jūn. sà bān, xiào mù zhī zǐ yě, xìng lián jiè, fēng zī shuǎng lǎng, shàn qiú mǎ chí shè. liáo zhǔ měi yàn yǐn, xǐ xié xuè, sà bān suī chéng chǒng gù, cháng yǐ lǐ zì chí, shí rén chēng zhī.
遼主以蕭薩班為祗候郎君。薩班,孝穆之子也,性廉介,風姿爽朗,善球馬馳射。遼主每燕飲,喜諧謔,薩班雖承寵顧,常以禮自持,時人稱之。
liáo xiāo hǎn jiā nǔ, shǎo hǎo xué, bó lǎn jīng shǐ, tōng liáo hàn wén zì, cháng wèi yòu tōng jìn, diǎn nán jīng lì yuán, zhì shì mìng tóng zhī sān sī shǐ shì.
遼蕭罕嘉努,少好學,博覽經史,通遼、漢文字,嘗為右通進,典南京栗園,至是命同知三司使事。
dìng nán jié dù shǐ xī píng wáng zhào dé míng, fán qǔ sān xìng: wèi mù shì, shēng yuán hào miē mí shì, shēng chéng yù é cáng qū huái shì, shēng chéng wéi. yuán hào xiǎo míng wéi lǐ, qiāng yǔ wèi xī wèi wéi. fù guì wèi lǐ. xìng xiōng zhì cāi rěn yuán miàn gāo zhǔn, zhǎng wǔ chǐ yú xiǎo fú tú xué, tōng fān hàn wén zì, àn shàng zhì fǎ lǜ shū, cháng xié yě zhàn gē tài yī jīn jiàn jué. hū yǐn bīng xí yè luò gé kè hán wáng, pò zhī, duó gān zhōu. shù jiàn dé míng wú chén zhōng guó, dé míng zhé jiè zhī yuē: wú jiǔ yòng bīng, zhōng wú yì, tú zì pí ěr. wú zú sān shí nián yī jǐn qǐ yī, cǐ sòng tiān zǐ ēn, bù kě fù yě. yuán hào yuē: yī pí máo, shì xù mù, fān xìng suǒ biàn. yīng xióng zhī shēng, dāng wáng bà ěr, hé jǐn qǐ wèi! jì xiàn gān zhōu, fù jǔ bīng gōng bá xī liáng fǔ. zhì shì dé míng sǐ, yuán hào jì lì, yán zhōu yǐ wén. zhào chuò shì cháo sān rì, zèng tài shī shàng shū lìng jiān zhōng shū lìng, mìng dù zhī yuán wài láng zhū chāng fú wèi jì diàn shǐ, fù juàn shén hòu. dì yǔ huáng tài hòu wèi dé míng chéng fú yuàn zhōng, bǎi guān fèng wèi.
定難節度使、西平王趙德明,凡娶三姓:衛慕氏,生元昊;咩迷氏,生成遇、訛藏;屈懷氏,生成嵬。元昊小名嵬理,羌語謂惜為嵬。富貴為理。性凶鷙猜忍;圓面高准,長五尺餘;曉浮屠學,通蕃、漢文字,案上置法律書,常攜《野戰歌》、《太一金鑒訣》。忽引兵襲夜洛隔可汗王,破之,奪甘州。數諫德明無臣中國,德明輒戒之曰:「吾久用兵,終無益,徒自疲耳。吾族三十年衣錦綺衣,此宋天子恩,不可負也。」元昊曰:「衣皮毛,事畜牧,蕃姓所便。英雄之生,當王霸耳,何錦綺為!」既陷甘州,復舉兵攻拔西涼府。至是德明死,元昊繼立,延州以聞。詔輟視朝三日,贈太師、尚書令兼中書令,命度支員外郎硃昌符為祭奠使,賻絹甚厚。帝與皇太后為德明成服苑中,百官奉慰。
xīn mǎo, jìn fēng mèng wáng yuán yǎn wèi jīng wáng.
辛卯,進封孟王元儼為荊王。
guǐ sì, yǐ yuán hào wèi jiǎn xiào tài shī jiān shì zhōng dìng nán jié dù shǐ xī píng wáng, mìng sī fēng yuán wài láng yáng gào wèi jīng jié guān gào shǐ. yuán hào jì xí fēng, jí yīn wèi pàn jì. shí gǎi yuán míng dào, ér yuán hào bì fù míng, zhé chēng xiǎn dào yú guó zhōng, suī gòng fèng, rán jiàn yǐ méng yǐ. chū duì shǐ zhě, shè xí zì zūn dà, ér gào xǐ zuò jí bīn wèi, bù wèi qū. yòu wén wū hòu yǒu shù bǎi rén duàn shēng, zhī qí bì pàn, dú wèi nuò bù gǎn yán. gào, yǔn gōng zi yě.
癸巳,以元昊為檢校太師兼侍中、定難節度使、西平王,命司封員外郎楊告為旌節官告使。元昊既襲封,即陰為叛計。時改元明道,而元昊避父名,輒稱顯道於國中,雖貢奉,然僭已萌矣。初對使者,設席自尊大,而告徙坐即賓位,不為屈。又聞屋後有數百人鍛聲,知其必叛,獨畏懦不敢言。告,允恭子也。
bǐng shēn, zhào sū zhōu suǒ méi dīng wèi zhuāng tián hái gěi qí jiā, réng yǐ qí zi qián nèi diàn chéng zhì yǔ wèi gòng fèng guān.
丙申,詔蘇州所沒丁謂莊田還給其家,仍以其子前內殿承制羽為供奉官。
shì yuè, liáo cè yuán hào wèi xià guó wáng.
是月,遼冊元昊為夏國王。
shí èr yuè, gēng zǐ, zhào yǐ lái nián èr yuè gōng gēng jí tián, xiān qǐng huáng tài hòu gōng xiè zōng miào, quán bà nán jiāo zhī lǐ, qí ēn shǎng bìng jiù lǐ bì shī xíng.
十二月,庚子,詔以來年二月躬耕籍田,先請皇太后恭謝宗廟,權罷南郊之禮,其恩賞並就禮畢施行。
xīn chǒu, mìng lǐ guān xiáng dìng jí tián jí huáng tài hòu yè miào yí zhù. shǐ, tài hòu yù chún yòng dì zhě zhī fú, cān zhī zhèng shì yàn shū yǐ zhōu guān wáng hòu zhī fú wèi duì, shī tài hòu zhǐ fǔ chén jiē yī wéi bù jué. xuē kuí yuē: tài hòu bì yù cǐ, ruò hé ér bài? lì chén qí bù kě. tài hòu wèi gǎi tā fú, suī zhōng bù nà, yóu shǎo shā qí lǐ yān.
辛丑,命禮官詳定籍田及皇太后謁廟儀注。始,太后欲純用帝者之服,參知政事晏殊以《周官》王后之服為對,失太后旨;輔臣皆依違不決。薛奎曰:「太后必御此,若何而拜?」力陳其不可。太后為改它服,雖終不納,猶少殺其禮焉。
rén yín, yǐ xuān huī nán yuàn shǐ jiān shū mì fù shǐ yáng chóng xūn wèi shū mì shǐ. chóng xūn qū xiè, tài hòu yǔ dì yán, xiān dì zuì chēng chóng xūn zhì xìn, kě rèn dà shì, yòu chāo qiān zhī.
壬寅,以宣徽南院使兼樞密副使楊崇勛為樞密使。崇勛曲謝,太后與帝言,先帝最稱崇勛質信,可任大事,又超遷之。
rén zǐ, yǐ tài zǐ zhōng yǔn ān yáng hán qí wèi tài cháng chéng, zhí jí xián yuàn.
壬子,以太子中允安陽韓琦為太常丞,直集賢院。
chū, qí jǔ jìn shì dì èr, fāng chàng míng, tài shǐ zòu rì xià wǔ sè yún jiàn, zuǒ yòu jiē hè.
初,琦舉進士第二,方唱名,太史奏日下五色雲見,左右皆賀。
jǐ wèi, shàng fēng zhě yán: bǐ zhào huái nán mín jī, yǒu yǐ nán nǚ gù rén zhě, guān wèi shú hái zhī. jīn mín jiān bù gǎn gù yōng rén, ér pín zhě huò wú zì cún, wàng tīng qí biàn. cóng zhī.
己未,上封者言:「比詔淮南民飢,有以男女僱人者,官為贖還之。今民間不敢僱傭人,而貧者或無自存,望聽其便。」從之。
gēng shēn, mìng quán sān sī shǐ lǐ zī tóng shèng dù wáng suí yì jiě yán fǎ. tiān shèng bā nián, jì tīng jiě yán tōng shāng, xíng zhī yī nián, suì rù shì tiān shèng qī nián zēng mín qián shí wǔ wàn, míng nián, gèng sǔn jiǔ wàn qí hòu suì yì hào, gù lìng zī děng yì zhī. dù suí jiē chū yǐ tōng shāng wèi biàn zhě yě.
庚申,命權三司使李諮同盛度、王隨議解鹽法。天聖八年,既聽解鹽通商,行之一年,歲入視天聖七年增緡錢十五萬,明年,更損九萬;其後歲益耗,故令諮等議之。度、隨皆初以通商為便者也。
shì suì, tóng pàn chén zhōu tài cháng bó shì fàn zhòng yān, yǐ jīng shī duō bù guān yǒu sī ér shǔ guān shǎng zhě, nǎi fù yì shàng zòu, yǐ táng zhōng zōng cháo mò chì xié fēng guān wèi jiè yòu lǚ lùn nèi jiàng zhī bì.
是歲,同判陳州、太常博士范仲淹,以京師多不關有司而署官賞者,乃附驛上奏,以唐中宗朝墨敕斜封官為戒;又屢論內降之弊。
liáo yǐ xiāo xiào yǒu wèi xī běi lù zhāo tǎo shǐ, fēng lán líng jùn wáng.
遼以蕭孝友為西北路招討使,封蘭陵郡王。
xiān shì xiāo gé wèi zhāo tǎo shǐ, zhuān yǐ wēi zhì xī qiāng, zhū bù duō pàn. xiào yǒu xià chē, duō jiā suī fǔ, měi rù gòng, zhé zēng qí cì wù, qiāng rén yǐ ān. qí hòu jìn chéng gū xī, zhū bù jié ào zhī fēng suì chì. xiào yǒu, tài hòu zhī dì yě.
先是蕭革為招討使,專以威制西羌,諸部多叛。孝友下車,多加綏撫,每入貢,輒增其賜物,羌人以安。其後浸成姑息,諸部桀驁之風遂熾。孝友,太后之弟也。
tài hòu zhū dì, wéi xiào mù wèi gāo, yì wèi tài hòu, yǒu cì, zhé cí bù shòu, qī zǐ wú jiāo sè. ér xiào xiān zuì wèi jiāo héng, yóu yòng shì.
太后諸弟,惟孝穆位高,益畏太后,有賜,輒辭不受,妻子無驕色。而孝先最為驕橫,尤用事。
tài hòu zǐ qín guó fū rén, zǎo suì lí jū, yǒu chǒu shēng, tài hòu jiàn zhǎng shā wáng sè jiā nǔ měi zī róng, wèi shā qí fēi ér yǐ qín guó qī zhī. mèi jìn guó fū rén, xǐ hù bù shì láng gěng yuán jí mào měi, tài hòu cóng jìn guó zhī qǐng, yì wèi shā qí qī, yǐ jìn guó qī zhī.
太后姊秦國夫人,早歲嫠居,有醜聲,太后見長沙王色嘉努美姿容,為殺其妃而以秦國妻之。妹晉國夫人,喜戶部侍郎耿元吉貌美,太后從晉國之請,亦為殺其妻,以晉國妻之。
liáo fàng jìn shì liú shī zhēn děng wǔ shí qī rén.
遼放進士劉師貞等五十七人。