qǐ zhāo yáng zuò è zhēng yuè, jǐn è féng yān mào shí èr yuè, fán èr nián.
起昭陽作噩正月,盡閼逢閹茂十二月,凡二年。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì míng dào èr nián liáo zhòng xī èr nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝明道二年(遼重熙二年)
chūn, zhēng yuè, wù yín, bà guǎn gé shì shū.
春,正月,戊寅,罷館閣侍書。
chū, guāng lù sì chéng shèng shēn fǔ mǎ zhí fāng zài guǎn gé dú shū, zì chén suì jiǔ, qǐng yī tiē zhí, dì zhǐ lìng dà guān gěi shí, hòu sān nián yǔ shì, yīn zhào hòu wú dé fù zhì.
初,光祿寺丞盛申甫、馬直方在館閣讀書,自陳歲久,請一貼職,帝止令大官給食,候三年與試,因詔後毋得復置。
jǐ mǎo, zhào fā yùn shǐ yǐ shàng gòng mǐ bǎi wàn hú zhèn jiāng huái jī mín.
己卯,詔發運使以上供米百萬斛賑江、淮饑民。
guǐ wèi, zhù míng dào yuán bǎo qián.
癸未,鑄「明道元寶」錢。
rén chén, nǚ zhí gòng yú liáo. nǚ zhí jí nǚ zhēn, bì liáo zhǔ míng, gǎi chēng nǚ zhí.
壬辰,女直貢於遼。女直即女真,避遼主名,改稱女直。
èr yuè, gēng zǐ, zhào: jiāng huái mín bèi zāi sǐ zhě, guān wèi zàng jì.
二月,庚子,詔:「江、淮民被災死者,官為葬祭。」
yǐ sì, huáng tài hòu fú gǔn yī yí tiān guān, xiǎng tài miào, wèi chū xiàn, huáng tài fēi yà xiàn, huáng hòu zhōng xiàn. shì rì, shàng huáng tài hòu zūn hào yuē yīng tiān qí shèng xiǎn gōng chóng dé cí rén bǎo shòu huáng tài hòu. dīng wèi, sì xiān nóng, xíng jí tián lǐ, lǐ chéng, yù zhèng yáng mén, dà shè. bǎi guān shàng zūn hào yuē ruì shèng wén wǔ tǐ tiān fǎ dào rén míng xiào dé huáng dì.
乙巳,皇太后服袞衣、儀天冠,享太廟,為初獻,皇太妃亞獻,皇后終獻。是日,上皇太后尊號曰應天齊聖顯功崇德慈仁保壽皇太后。丁未,祀先農,行藉田禮,禮成,御正陽門,大赦。百官上尊號曰睿聖文武體天法道仁明孝德皇帝。
sān yuè, gēng yín, huáng tài hòu bù yù, dà shè. dīng wèi tè xǔ zhì shì.
三月,庚寅,皇太后不豫,大赦。丁謂特許致仕。
jiǎ wǔ, huáng tài hòu bēng yú bǎo cí diàn. yí gào: zūn tài fēi wèi huáng tài hòu, jūn guó dà shì yǔ tài hòu nèi zhōng cái chù cì zhū jūn mín qián. yǐ wèi, dì yù huáng yí diàn zhī dōng yíng, hào tòng jiàn fǔ chén, yuē: tài hòu jí bù néng yán, yóu shù yǐn qí yī, ruò yǒu suǒ shǔ, hé yě? cān zhī zhèng shì xuē kuí yuē: qí zài gǔn miǎn yě, fú zhī hé yǐ jiàn xiān dì? dì wù, yǐ hòu fú liǎn. mìng lǚ yí jiǎn wèi shān líng shǐ. jì xuān yí gào, gé mén qū bǎi guān hè tài hòu yú nèi dōng mén. yù shǐ zhōng chéng cài qí mù tái lì wú zhuī bān, rù bái zhí zhèng yuē: shàng chūn qiū zhǎng, jīn shǐ qīn guó zhèng, qǐ yí shǐ nǚ zhǔ xiāng jì chēng zhì hū? suì bà yù zhèng.
甲午,皇太后崩於寶慈殿。遺誥:「尊太妃為皇太后,軍國大事與太后內中裁處;賜諸軍緡錢。」乙未,帝御皇儀殿之東楹,號慟見輔臣,曰:「太后疾不能言,猶數引其衣,若有所屬,何也?」參知政事薛奎曰:「其在袞冕也,服之何以見先帝?」帝悟,以後服斂。命呂夷簡為山陵使。既宣遺誥,閣門趨百官賀太后於內東門。御史中丞蔡齊目台吏毋追班,入白執政曰:「上春秋長,今始親國政,豈宜使女主相繼稱制乎?」遂罷預政。
shì yuè, wēn bū qí qiú jiā lēi sī lài yú jǐng zhōng, ér chū bīng shōu bù fù jǐ zhě. shǒu jǐng rén chū zhī, jiā lēi sī lài yīn jí bù zhòng tǎo shā wēn bū qí ér xǐ jū qīng táng.
是月,溫逋奇囚嘉勒斯賚於阱中,而出兵收不附己者。守阱人出之,嘉勒斯賚因集部眾討殺溫逋奇而徙居青唐。
xià, sì yuè, bǐng shēn shuò, xià zhào qiú yán. shān qù yí gào huáng dì yǔ tài hòu cái chù jūn guó dà shì zhī yǔ.
夏,四月,丙申朔,下詔求言。刪去遺誥「皇帝與太后裁處軍國大事」之語。
huáng tài hòu jì bēng, zuǒ yòu yǒu yǐ chén fēi shì wén zhě, dì shǐ zhī wèi chén fēi suǒ shēng, hào tòng lèi rì bù jué. rén yín, zhuī zūn chén fēi wèi huáng tài hòu jiǎ chén, zhào gǎi zàng yú yǒng dìng líng, yǐ dà xíng huáng tài hòu shān líng wǔ shǐ bìng jiān zhuī zūn huáng tài hòu yuán líng shǐ. huò yán tài hòu sǐ fēi zhèng mìng, sàng bù chéng lǐ, dì yì yí yān. yīn yì zǐ gōng, dì qiǎn tài hòu dì lǐ yòng hé shì zhī, zé róng mào rú shēng, fú shì yán jù. yòng hé rù gào, dì tàn yuē: rén yán qí kě xìn zāi! yù liú shì jiā hòu.
皇太后既崩,左右有以宸妃事聞者,帝始知為宸妃所生,號慟累日不絕。壬寅,追尊宸妃為皇太后;甲辰,詔改葬於永定陵,以大行皇太后山陵五使併兼追尊皇太后園陵使。或言太后死非正命,喪不成禮,帝亦疑焉。因易梓宮,帝遣太后弟李用和視之,則容貌如生,服飾嚴具。用和入告,帝嘆曰:「人言其可信哉!」遇劉氏加厚。
wù shēn, dì tīng zhèng yú chóng zhèng diàn xī xiāng.
戊申,帝聽政於崇政殿西廂。
gēng xū, yǐ liú rén lín xiàn kě wèi sān bān fèng zhí. míng dào chū, xiàn kě kàng yán qǐng tài hòu hái zhèng, tài hòu nù, cuàn yú lǐng nán, zhì shì tè lù zhī.
庚戌,以流人林獻可為三班奉職。明道初,獻可抗言請太后還政,太后怒,竄於嶺南,至是特錄之。
rén zǐ, qún chén shàng biǎo qǐng yù zhèng diàn, bù yǔn biǎo sān shàng, nǎi cóng zhī. zhào: nèi wài wú dé jìn xiàn yǐ qí ēn zé, jí yuán qīn qī tōng zhāng biǎo. bà chuàng xiū sì guān. dì shǐ qīn zhèng, cái yì jiǎo xìng, zhōng wài dà yuè.
壬子,群臣上表請御正殿,不允;表三上,乃從之。詔:「內外毋得進獻以祈恩澤,及緣親戚通章表。」罷創修寺觀。帝始親政,裁抑僥倖,中外大悅。
guǐ chǒu, zhào zhī yīng tiān fǔ sòng shòu tóng pàn chén zhōu fàn zhòng yān fù què.
癸丑,召知應天府宋綬、同判陳州范仲淹赴闕。
chū, tài hòu chēng zhì, huàn zhě jiāng dé míng suì chóng xūn rèn shǒu zhōng děng, jiāo tōng qǐng yè, quán chǒng pō shèng cān zhī zhèng shì xuē kuí yán bù suí chì zhú, kǒng jiē yǐ wèi luàn. dì bù yù bào qí zuì zhuàng, zhǐ chù zhī yú wài.
初,太后稱制,宦者江德明、歲崇勛、任守忠等,交通請謁,權寵頗盛;參知政事薛奎言不遂斥逐,恐階以為亂。帝不欲暴其罪狀,止黜之於外。
jǐ wèi, lǚ yí jiǎn bà wèi wǔ shèng jié dù shǐ tóng píng zhāng shì, pàn chán zhōu shū mì shǐ zhāng qí bà wèi zuǒ pú shè hù guó jié dù shǐ, pàn xǔ zhōu, xún gǎi chén zhōu shū mì fù shǐ xià sǒng bà wèi lǐ bù shàng shū, zhī xiāng zhōu, xún gǎi yǐng zhōu cān zhī zhèng shì chén yáo zuǒ bà wèi hù bù shì láng, zhī yǒng xìng jūn shū mì fù shǐ fàn yōng bà wèi hù bù shì láng, zhī jīng nán fǔ, xún gǎi yáng zhōu, yòu gǎi shǎn zhōu shū mì fù shǐ zhào zhěn bà wèi shàng shū zuǒ chéng, zhī hé zhōng fǔ cān zhī zhèng shì yàn shū bà wèi lǐ bù shàng shū, zhī jiāng níng fǔ, xún gǎi bó zhōu.
己未,呂夷簡罷為武勝節度使、同平章事,判澶州;樞密使張耆罷為左僕射、護國節度使,判許州,尋改陳州;樞密副使夏竦罷為禮部尚書,知襄州,尋改潁州;參知政事陳堯佐罷為戶部侍郎,知永興軍;樞密副使范雍罷為戶部侍郎,知荊南府,尋改揚州,又改陝州;樞密副使趙稹罷為尚書左丞,知河中府;參知政事晏殊罷為禮部尚書,知江寧府,尋改亳州。
dì shǐ qīn zhèng, yí jiǎn shǒu shū bā shì, yuē zhèng cháo gāng, sāi xié jìng, jìn huì lù, biàn nìng rén, jué nǚ yè, shū jìn xí, bà lì yì, jié rǒng fèi, qí yǔ shén qiè. dì yǔ yí jiǎn móu, yǐ qí sǒng děng jiē tài hòu suǒ rèn yòng, yù xī bà zhī. tuì, gào guō hòu, hòu yuē: yí jiǎn dú bù fù tài hòu xié? dàn duō jī qiǎo, shàn yīng biàn ěr. yóu shì bìng bà yí jiǎn. jí xuān zhì, yí jiǎn fāng yā bān, wén chàng qí míng, dà hài, bù zhī qí gù. ér yí jiǎn sù hòu nèi shì fù dōu zhī yán wén yīng, yīn shǐ wèi zhōng yán jiōng, jiǔ zhī, nǎi zhī shì yóu hòu yún.
帝始親政,夷簡手疏八事,曰正朝綱,塞邪徑,禁賄賂,辨佞壬,絕女謁,疏近習,罷力役,節冗費,其語甚切。帝與夷簡謀,以耆、竦等皆太后所任用,欲悉罷之。退,告郭后,後曰:「夷簡獨不附太后邪?但多機巧,善應變耳。」由是並罷夷簡。及宣制,夷簡方押班,聞唱其名,大駭,不知其故。而夷簡素厚內侍副都知閻文應,因使為中訁冋,久之,乃知事由後雲。
zǎi chén zhāng shì xùn jiā zhāo wén guǎn dà xué shì jiān xiū guó shǐ zī zhèng diàn dà xué shì gōng bù shàng shū pàn dōu shěng lǐ dí tóng píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì hù bù shì láng wáng suí cān zhī zhèng shì lǐ bù shì láng quán sān sī shǐ shì lǐ zī wèi shū mì fù shǐ bù jūn fù dōu zhǐ huī shǐ wáng dé yòng wèi jiǎn xiào tài bǎo qiān shǔ shū mì yuàn shì.
宰臣張士遜加昭文館大學士、監修國史;資政殿大學士、工部尚書、判都省李迪同平章事、集賢殿大學士;戶部侍郎王隨參知政事;禮部侍郎、權三司使事李諮為樞密副使;步軍副都指揮使王德用為檢校太保、僉署樞密院事。
shǐ, tài hòu lín cháo, yǒu qiú nèi jiàng bǔ jūn shì zhě, dé yòng yuē: bǔ lì, jūn zhèng yě gǎn xié cǐ yǐ gàn jūn zhèng, bù kě yǔ. tài hòu gù yù yǔ zhī, zú bù fèng zhào, nǎi zhǐ. dì yuè tài hòu gé zhōng, dé dé yòng qián zòu jūn lì shì, qí zhī, yǐ wèi kě dà yòng, gù zhuó rèn shū mì. dé yòng xiè yuē: chén wǔ rén, dài zuì xíng jiān, bù zú yǐ dāng dà rèn. dì qiǎn shǐ zhě qù rù yuàn.
始,太后臨朝,有求內降補軍事者,德用曰:「補吏,軍政也;敢挾此以干軍政,不可與。」太后固欲與之,卒不奉詔,乃止。帝閱太后閤中,得德用前奏軍吏事,奇之,以為可大用,故擢任樞密。德用謝曰:「臣武人,待罪行間,不足以當大任。」帝遣使者趣入院。
yǐ quán yù shǐ zhōng chéng cài qí wèi lóng tú gé xué shì, quán sān sī shǐ shì tiān zhāng gé dài zhì fàn fěng wèi yòu jiàn yì dài fū, quán yù shǐ zhōng chéng.
以權御史中丞蔡齊為龍圖閣學士,權三司使事;天章閣待制范諷為右諫議大夫,權御史中丞。
shí yǒu fēi yǔ chuán jīng wáng yuán yǎn wèi tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài zhě, jí bǔ dé, xì yù, dǎi jí shù bǎi rén, qí àn zhī yuán jī. dì dū zé yù jí, qí yuē: xiǎo rén wú zhī, bù zú zhì, qiě wú yǐ ān jīng wáng. yī xī sān shū. dì dà wù, zhǐ chī shù rén ér yǐ.
時有飛語傳荊王元儼為天下兵馬都元帥者,即捕得,系獄,逮及數百人,齊案之元跡。帝督責愈急,齊曰:「小人無知,不足治,且無以安荊王。」一夕三疏。帝大悟,止笞數人而已。
xiān shì fěng chū zhī qīng zhōu, shí shān dōng hàn huáng, qián zǎi xiàng wáng céng, jiā duō jī sù, fěng fā qǔ shù qiān hú jì jī mín, yīn qǐng qiǎn shǐ ān fǔ. yú shì yǐ yù shǐ zhōng chéng zhào, qí zài qīng zhōu bù yú suì yě.
先是諷出知青州,時山東旱蝗,前宰相王曾,家多積粟,諷發取數千斛濟饑民,因請遣使安撫。於是以御史中丞召,其在青州不逾歲也。
yǐ tài cháng bó shì mì gé xiào lǐ fàn zhòng yān wèi yòu sī jiàn. zhòng yān chū wén yí gào yǐ tài fēi wèi huáng tài hòu, cān jué jūn guó shì, shàng shū yán: tài hòu, mǔ hào yě, zì gǔ wú yīn bǎo yù ér dài lì zhě. jīn yī tài hòu bēng, yòu lì yī tài hòu, tiān xià qiě yí bì xià bù kě yī rì wú mǔ hòu zhī zhù yǐ. shí yǐ shān qù cān jué děng yǔ, rán tài hòu zhī hào qì bù gǎi, zhǐ bà cè mìng ér yǐ.
以太常博士、秘閣校理范仲淹為右司諫。仲淹初聞遺誥以太妃為皇太后,參決軍國事,上疏言:「太后,母號也,自古無因保育而代立者。今一太后崩,又立一太后,天下且疑陛下不可一日無母后之助矣。」時已刪去參決等語,然太后之號訖不改,止罷冊命而已。
jiàng diàn zhōng chéng zhī jí zhōu fāng zhòng gōng wèi tài zǐ zhōng shè jiān fēng guó jiān.
降殿中丞、知吉州方仲弓為太子中舍、監豐國監。
chū, zhòng gōng qǐng yī táng wǔ hòu gù shì lì liú shì qī miào, tài hòu jiàn qí zòu, nù yuē: wú bù zuò cǐ fù zǔ zōng shì! liè ér zhì zhī, yóu yòng shì de zhī jí zhōu. dì yǐ lèi gèng shè yòu, zhǐ báo zé yān.
初,仲弓請依唐武后故事立劉氏七廟,太后見其奏,怒曰:「吾不作此負祖宗事!」裂而擲之,猶用是得知吉州。帝以累更赦宥,止薄責焉。
rén xū, shǐ yù chóng zhèng diàn.
壬戌,始御崇政殿。
guǐ hài, shàng tài hòu shì yuē zhuāng xiàn míng sù. jiù zhì, hòu shì èr zì chēng zhì jiā sì zì zì cǐ shǐ. zhuī zūn lǐ tài hòu shì yuē zhuāng yì.
癸亥,上太后諡曰莊獻明肅。舊制,後諡二字;稱制加四字自此始。追尊李太后諡曰莊懿。
wǔ yuè, dīng mǎo, pàn hé nán fǔ qián wéi yǎn qǐng yǐ zhuāng xiàn zhuāng yì huáng tài hòu bìng fù zhēn zōng shì. wéi yǎn jì bà jǐng líng gōng shǐ, hái hé nán, bù zì ān, nǎi jiàn cǐ yì yǐ xī dì yì.
五月,丁卯,判河南府錢惟演請以莊獻、莊懿皇太后並祔真宗室。惟演既罷景靈宮使,還河南,不自安,乃建此議以希帝意。
wù chén, zhào lǐ bù gòng jǔ.
戊辰,詔禮部貢舉。
xīn wèi, yǐ tún tián yuán wài láng wǔ chéng páng jí wèi diàn zhōng shì yù shǐ. jí zòu qǐng xià gé mén qǔ chuí lián yí zhì jǐn fén zhī. yòu zòu: bì xià gōng qīn wàn jī, yòng rén yí biàn xié zhèng, jìn zhuó jìn liè, yuàn cǎi gōng lùn, wú lìng chū yú zhí zhèng. kǒng dào fǔ cháng wèi rén yuē: yán shì guān duō guān wàng zǎi xiàng yì, dú páng jūn kě wèi tiān zǐ yù shǐ yě.
辛未,以屯田員外郎武城龐籍為殿中侍御史。籍奏請下閣門取垂簾儀制盡焚之。又奏:「陛下躬親萬機,用人宜辨邪正,進擢近列,願采公論,毋令出於執政。」孔道輔嘗謂人曰:「言事官多觀望宰相意,獨龐君可謂天子御史也。」
guǐ yǒu, zhào: tài hòu chuí lián rì zhào mìng, zhōng wài wú zhé yǐ yán.
癸酉,詔:「太后垂簾日詔命,中外毋輒以言。」
shǐ, tài hòu chēng zhì, suī zhèng chū gōng wéi, ér hào lìng yán míng, zuǒ yòu jìn xí yì shǎo jiǎ jiè, cì yǔ jiē yǒu jié. cì zú rén yù shí, bì yì yǐ kòu qì, yuē: shàng fāng qì wù shǐ rù wú jiā yě. wǎn, shāo jìn wài jiā, rèn nèi guān luó chóng xūn jiāng dé míng děng fǎng wài shì, chóng xūn děng yǐ cǐ shì qīng zhōng wài, yòu yǐ liú cóng dé gù chù cáo xiū gǔ děng. rán tài hòu bǎo hù dì jì jǐn lì, dì fèng tài hòu yì shén bèi. jí tài hòu bēng, yán zhě duō zhuī chì chuí lián shí shì. fàn zhòng yān yán yú dì yuē: tài hòu shòu yí xiān dì, bǎo yòu shèng gōng shí yú nián, yí yǎn qí xiǎo gù yǐ quán dà dé. dì dà gǎn wù, nǎi jiàng shì zhào.
始,太后稱制,雖政出宮闈,而號令嚴明,左右近習亦少假借,賜與皆有節。賜族人御食,必易以釦器,曰:「尚方器勿使入吾家也。」晚,稍進外家,任內官羅崇勛、江德明等訪外事,崇勛等以此勢傾中外,又以劉從德故黜曹修古等。然太后保護帝既盡力,帝奉太后亦甚備。及太后崩,言者多追斥垂簾時事。范仲淹言於帝曰:「太后受遺先帝,保佑聖躬十餘年,宜掩其小故以全大德。」帝大感悟,乃降是詔。
bǐng zǐ, mìng zhāng shì xùn zhuàn jí tián jí gōng xiè tài miào jì, yǐ hàn lín xué shì féng yuán wèi biān xiū guān, zhí shǐ guǎn sòng qí wèi jiǎn tǎo guān. jì ér qí yán huáng tài hòu yè miào fēi hòu shì fǎ, nǎi zhǐ zhuàn jí tián jì.
丙子,命張士遜撰《藉田》及《恭謝太廟記》,以翰林學士馮元為編修官,直史館宋祁為檢討官。既而祁言皇太后謁廟非後世法,乃止撰《藉田記》。
dì shǐ zhào sòng shòu, jiāng dà yòng zhī, wèi zhāng shì xùn suǒ jǔ. dīng chǒu, yǐ shòu wèi hàn lín shì dú xué shì jiān lóng tú gé xué shì, pàn dōu shěng.
帝始召宋綬,將大用之,為張士遜所沮。丁丑,以綬為翰林侍讀學士兼龍圖閣學士,判都省。
liù yuè, jiǎ wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
六月,甲午朔,日有食之。
rén yín. lù zhōu shì zōng jí gāo jì xìng lǐ yù mèng chǎng liú jì yuán liú chǎng hòu.
壬寅。錄周世宗及高季興、李煜、孟昶、劉繼元、劉鋹後。
xīn hài, tài zǐ shǎo fù zhì shì sūn shì zú. dì wèi zhāng shì xùn yuē: zhèn fāng yù zhào shì hái, ér shì suì sǐ yǐ! jiē xī jiǔ zhī, bà cháo yī rì, zèng zuǒ pú shè, shì yuē xuān.
辛亥,太子少傅致仕孫奭卒。帝謂張士遜曰:「朕方欲召奭還,而奭遂死矣!」嗟惜久之,罷朝一日,贈左僕射,諡曰宣。
shì quàn jiǎng jìn zhōng èr shí yú nián, tǎo lùn diǎn lǐ, bì qǔ qián dài zhōng zhèng hé fǎ shì lèi chén zhī, gù zhèng fǔ fèng xíng wú yí. dāng zhēn zōng fēng chán shí, dú zhèng yán jiàn zhèng bù shǎo ā. wǎn jié yǒng tuì. jí shén, xǐ zhèng qǐn, píng bì qiè, wèi qí zi yú yuē: wú lìng wǒ sǐ fù rén shǒu yě!
奭勸講禁中二十餘年,討論典禮,必取前代中正合法事類陳之,故政府奉行無疑。當真宗封禪時,獨正言諫諍不少阿。晚節勇退。疾甚,徙正寢,屏婢妾,謂其子瑜曰:「無令我死婦人手也!」
chū, yǐ qián wéi yǎn yì xià, lǐ yuàn yán: xià shāng yǐ lái, fù zhāo zi mù, jiē yǒu pèi zuò. měi shì yī dì yī hòu, lǐ zhī zhèng yí, qián dài wú tóng rì bìng fù zhī wén. zhào dōu shěng yǔ lǐ yuàn yì, jiē yǐ wèi: zhuāng mù wèi chóng zhōng hú, yǔ yì dé yǒu yì, yǐ fù zhēn miào, zì xié yī dì yī hòu zhī wén. zhuāng xiàn fǔ zhèng shí nián, zài yì dàn yù shèng gōng, dé mò yǔ bìng, tuì jiù hòu miào, wèi yàn zhòng xīn. àn zhōu lǐ dà sī lè zhí: zòu yí zé, gē xiǎo lǚ, yǐ xiǎng xiān bǐ. xiān bǐ zhě, jiāng yuán yě, dì kù zhī fēi, hòu jì zhī mǔ, tè lì miào ér jì, wèi zhī bì gōng. yí yú tài miào wài bié lì xīn miào, fèng ān èr hòu shén zhǔ, tóng diàn yì shì, suì shí jiàn xiǎng, yòng tài miào yí. bié lì miào míng, zì wèi lè qū, yǐ chóng shì xiǎng. jì qián yī rì bù yù zhèng diàn, bǎi guān fèng wèi, zhe zhī jiǎ lìng. zhào cóng zhī. jǐ wèi, mìng quán zhī kāi fēng fǔ chéng lín nèi shì fù dōu zhī yán wén yīng dù dì yíng jiàn xīn miào.
初,以錢惟演議下,禮院言:「夏、商以來,父昭子穆,皆有配坐。每室一帝一後,禮之正儀,前代無同日並祔之文。」詔都省與禮院議,皆以為:「莊穆位崇中壺,與懿德有異,已祔真廟,自協一帝一後之文。莊獻輔政十年,在懿誕育聖躬,德莫與並,退就後廟,未厭眾心。案《周禮》大司樂職:『奏夷則,歌小呂,以享先妣。』先妣者,姜嫄也,帝嚳之妃,后稷之母,特立廟而祭,謂之閟宮。宜於太廟外別立新廟,奉安二後神主,同殿異室,歲時薦享,用太廟儀。別立廟名,自為樂曲,以崇世享。忌前一日不御正殿,百官奉慰,著之甲令。」詔從之。己未,命權知開封府程琳、內侍副都知閻文應度地營建新廟。
qiū, qī yuè, dīng chǒu, zhào zhī fù píng xiàn shì zhāng guī nián zēng zhì zài rèn, yǐ qí zhì xíng fēng gào tiān xià.
秋,七月,丁丑,詔知富平縣事張龜年增秩再任,以其治行風告天下。
guǐ wèi, jiàng zhī yǒng xìng jūn chén yáo zuǒ zhī lú zhōu, wèi kuáng rén wáng wén jí suǒ wū yě. yáo zuǒ bà zhèng, guò zhèng, wén jí xié gù yuàn, gào yáo zuǒ móu fǎn. dì qiǎn zhōng guān xùn wèn, fù yǐ shǔ yù shǐ tái. zhōng chéng fàn fěng, yè bàn bèi zhǐ, jié dàn dé qí wū zhuàng, shàng zhī, yáo zuǒ yóu zuò shì zuǒ jiàng. shí fù yǒu wū jiàn guān yīn fù zōng shì zhě, zǎi xiàng zhāng shì xùn zhì èr zòu dì qián, qiě yán: xiān rén wū yǐn liáng shàn yǐ yáo cháo tíng, ruò yī kāi jiān méng, chén yì bù néng zì bǎo. dì wù, zhì wén jí yú fǎ, wū jiàn guān shì yì qǐn.
癸未,降知永興軍陳堯佐知廬州,為狂人王文吉所誣也。堯佐罷政,過鄭,文吉挾故怨,告堯佐謀反。帝遣中官訊問,復以屬御史台。中丞范諷,夜半被旨,詰旦得其誣狀,上之,堯佐猶坐是左降。時復有誣諫官陰附宗室者,宰相張士遜置二奏帝前,且言:「憸人誣隱良善以搖朝廷,若一開奸萌,臣亦不能自保。」帝悟,置文吉於法,誣諫官事亦寢。
xiān shì yòu sī jiàn fàn zhòng yān yǐ jiāng huái jīng dōng zāi shāng, qǐng qiǎn shǐ xún xíng, wèi bào. zhòng yān qǐng jiān, yuē: gōng yē zhōng bàn rì bù shí, dāng rú hé? jīn shù lù jiān shí, ān kě bù xù! jiǎ shēn, mìng zhòng yān ān fǔ jiāng huái, suǒ zhì kāi cāng lǐn, zhèn fá jué, jìn yín sì, zòu juān lú shū zhé yì chá, jiāng dōng dīng kǒu yán qián. jī mín yǒu shí wū mèi cǎo zhě, xié cǎo jìn yù, qǐng shì liù gōng guì qī, yǐ jiè chǐ xīn.
先是右司諫范仲淹以江、淮、京東災傷,請遣使循行,未報。仲淹請間,曰:「宮掖中半日不食,當如何?今數路艱食,安可不恤!」甲申,命仲淹安撫江、淮,所至開倉廩,賑乏絕,禁淫祀,奏蠲廬、舒折役茶,江東丁口鹽錢。饑民有食烏昧草者,擷草進御,請示六宮貴戚,以戒侈心。
yòu shàng shū yuē: zǔ zōng shí, jiāng huái kuì yùn zhì shǎo, ér yǎng liù jūn yòu qǔ tiān xià. jīn dōng nán cáo mǐ suì liù bǎi wàn shí, zhì yú fǔ kù cái bó, jiē chū yú mín, jiā zhī jī nián, jiān shí rú cǐ. yuàn xià gè yǒu sī, qǔ zǔ zōng suì yòng zhī shù xiào zhī, zé shē jiǎn kě jiàn yǐ.
又上疏曰:「祖宗時,江、淮饋運至少,而養六軍又取天下。今東南漕米歲六百萬石,至於府庫財帛,皆出於民,加之飢年,艱食如此。願下各有司,取祖宗歲用之數校之,則奢儉可見矣。
zǔ zōng yù fù yōu jì, gù jǐn nèi cáng, wù xiān fēng cái, shù yú xíng shī zhī shí bù rǎo yú xià. jīn héng wèi duò fèi, huò yǒu jí nán, jiāng hé yǐ jì! tiān zhī shēng wù yǒu shí, ér guó jiā yòng zhī wú dù, tiān xià ān dé bù kùn! jiāng huái liǎng zhè zhū lù, suì yǒu kuì liáng, yú zū shuì wài fù yòu rù dí, jì dōng nán shù lù bù xià èr sān bǎi wàn shí, gù suī fēng nián, gǔ jià yì gāo. zhì yú zào zhōu zhī fèi jí kuì yùn bīng fū gěi shòu shǎng yǔ, měi suì yòu wǔ qī bǎi wàn mín, gù jùn guó zhī mín lǜ bù xiá gěi.
「祖宗欲復幽薊,故謹內藏,務先豐財,庶於行師之時不擾於下。今橫為墮費,或有急難,將何以濟!天之生物有時,而國家用之無度,天下安得不困!江、淮、兩浙諸路,歲有饋糧,於租稅外復又入糴,計東南數路不下二三百萬石,故雖豐年,谷價亦高。至於造舟之費及饋運兵夫給受賞與,每歲又五七百萬緡,故郡國之民率不暇給。
guó jiā yǐ kuì yùn shù guǎng, wèi zhī yǒu bèi. rán rǒng bīng rǒng lì, yóu duò gōng zuò, chōng sè jīng dū. chén zhì huái nán, dào féng yíng bīng, zì yán sān shí rén zì tán zhōu wǎn xīn chuán zhì wú wèi jūn, zài dào táo sǐ, zhǐ cún liù rén, qù hú nán yóu sì qiān yú lǐ, liù rén zhě bǐ hái běn zhōu, shàng wèi zhī quán huó. nǎi zhī kuì yùn zhī huàn. qí hài rén rú cǐ.
「國家以饋運數廣,謂之有備。然冗兵冗吏,游惰工作,充塞京都。臣至淮南,道逢嬴兵,自言三十人自潭州挽新船至無為軍,在道逃死,止存六人,去湖南猶四千餘里,六人者比還本州,尚未知全活。乃知饋運之患。其害人如此。
jīn yí xiāo rǒng bīng, xuē rǒng lì, jìn yóu duò, jiǎn gōng zuò, jì shěng jīng shī yòng dù, rán hòu jiǎn jiāng huái kuì yùn, zū shuì shàng gòng zhī wài, kě bà gāo jià rù dí. guó yòng bù fá, dōng nán bà dí, zé mǐ jià bù qǐ shāng rén jì tōng, zé rù zhōng zhī fǎ kě yǐ jiān xíng yǐ. zhēn zhōu jiàn zhǎng lú sì, yì bīng zhī liáng yǐ sì wàn hú, dòng yǔ xiàng sù jīn bì zhī zī yòu sān shí wàn mín. shī zhī yú mín, kě yǐ kuān zhòng liǎn shī zhī yú shì, kě yǐ zēng hòu lù shī zhī yú bīng, kě yǐ tà jiù jiāng. zì jīn yuàn cháng yǐ tǔ mù zhī láo wèi jiè. shàng jiā nà zhī.
「今宜銷冗兵,削冗吏,禁游惰,減工作,既省京師用度,然後減江、淮饋運,租稅上供之外,可罷高價入糴。國用不乏,東南罷糴,則米價不起;商人既通,則入中之法可以兼行矣。真州建長蘆寺,役兵之糧已四萬斛,棟宇像塑金碧之資又三十萬緡。施之於民,可以寬重斂;施之於士,可以增厚祿;施之於兵,可以拓舊疆。自今願常以土木之勞為戒。」上嘉納之。
wù zǐ, zhào yǐ huáng hàn zì zé, qù zūn hào ruì shèng wén wǔ sì zì, réng lìng zhōng wài zhí yán què zhèng.
戊子,詔以蝗旱自責,去尊號「睿聖文武」四字,仍令中外直言闕政。
bā yuè, jiǎ wǔ shuò, liáo qiǎn shǐ lái jì diàn diào wèi.
八月,甲午朔,遼遣使來祭奠、弔慰。
bǐng shēn, yǐ tài cháng chéng yǒng xīn liú hàng zhí jí xián yuàn. hàng qián tóng pàn shū zhōu, zhuāng xiàn tài hòu qiǎn nèi shì zhāng huái xìn xiū shān gǔ sì, jiàn zī shèng fú tú, huái xìn xié zhào mìng, dū yì yán jí, zhōu jiāng zhì yí jí bù gǎn chū, hàng zòu bà zhī.
丙申,以太常丞永新劉沆直集賢院。沆前同判舒州,莊獻太后遣內侍張懷信修山谷寺,建資聖浮屠,懷信挾詔命,督役嚴急,州將至移疾不敢出,沆奏罷之。
zèng gōng bù yuán wài láng cáo xiū gǔ wèi jiàn yì dài fū. xiū gǔ gěng zhí, yǒu fēng jié. dāng zhuāng xiàn shí, quán xìng yòng shì, rén rén gù wàng wèi jì, ér xiū gǔ yù shì zhé yán, wú suǒ huí náo. wǔ tài hòu zhǐ, biǎn tóng pàn háng zhōu wèi xíng, gǎi zhī xìng huà jūn, zú yú guān, pín bù néng guī zàng. bīn zuǒ fù qián wǔ shí wàn, jì nǚ qì bái qí mǔ yuē: nài hé yǐ shì lèi wú xiān rén yě! zú jù bù nà. dì sī xiū gǔ zhōng, gù yōu zèng zhī, réng xù qí jiā.
贈工部員外郎曹修古為諫議大夫。修古鯁直,有風節。當莊獻時,權幸用事,人人顧望畏忌,而修古遇事輒言,無所回撓。忤太后旨,貶同判杭州;未行,改知興化軍,卒於官,貧不能歸葬。賓佐賻錢五十萬,季女泣白其母曰:「奈何以是累吾先人也!」卒拒不納。帝思修古忠,故優贈之,仍恤其家。
rén yín, míng zhuāng xiàn míng sù tài hòu zhuāng yì tài hòu xīn miào yuē fèng cí.
壬寅,名莊獻明肅太后、莊懿太后新廟曰奉慈。
guǐ mǎo, zhào: fán chú zhuǎn yùn shǐ jí fān zhèn biān jùn shǒu chén, zì jīn bìng xǔ shàng diàn zòu shì.
癸卯,詔:「凡除轉運使及籓鎮、邊郡守臣,自今並許上殿奏事。」
jiǎ chén, zhào: zhōng wài wú bì zhuāng xiàn míng sù tài hòu fù huì.
甲辰,詔:「中外毋避莊獻明肅太后父諱。」
dīng yǒu, liáo zhǔ rú wēn quán gōng.
丁酉,遼主如溫泉宮。
rén zǐ, zǎi chén zhāng shì xùn děng yán: bǐ zhū dào hàn huáng, qǐng yòng hàn gù shì cè miǎn, méng cì zhào bù xǔ. jīn bì xià jì jiǎn sǔn zūn míng, yuàn gè jiàng guān yī děng, yǐ sāi tiān yì. dì wèi miǎn zhī.
壬子,宰臣張士遜等言:「比諸道旱蝗,請用漢故事冊免,蒙賜詔不許。今陛下既減損尊名,願各降官一等,以塞天異。」帝慰勉之。
yǐ mǎo, liáo qiǎn shǐ yuè zhū lù hé jià.
乙卯,遼遣使閱諸路禾稼。
dīng sì, zhì duān míng diàn xué shì, yǐ hàn lín shì dú xué shì sòng shòu wèi zhī.
丁巳,置端明殿學士,以翰林侍讀學士宋綬為之。
sān sī yán: zì jí tián hòu, jì yǒu shǎng lài, yòng dù bù zú, qǐng jiǎ yú nèi cáng kù. gēng shēn, chū mín qián bǎi wàn cì zhī. dì wèi zhāng shì xùn yuē: guó jiā qián běn wú nèi wài, gài yǐ zhù jīng fèi ěr. zì shì suì qiàn huò diào fā, zé chū nèi cáng yǐ jì zhī.
三司言:「自藉田後,繼有賞賚,用度不足,請假於內藏庫。」庚申,出緡錢百萬賜之。帝謂張士遜曰:「國家錢本無內外,蓋以助經費耳。」自是歲歉或調發,則出內藏以濟之。
jiǔ yuè, bǐng yín, chóng xìn jié dù shǐ tóng píng zhāng shì pàn hé nán fǔ qián wéi yǎn luò píng zhāng shì, hái běn zhèn.
九月,丙寅,崇信節度使、同平章事、判河南府錢惟演落平章事,還本鎮。
chū, wéi yǎn yù wèi zì ān jì, shǒu jiàn èr hòu bìng pèi yì. jì yǔ liú měi wèi qīn, yòu wèi qí zi ài qǔ guō huáng hòu mèi, zhì shì yòu yù yǔ zhuāng yì tài hòu zú wèi hūn. yù shǐ zhōng chéng fàn fěng, hé wéi yǎn shàn yì zōng miào qián zài zhuāng xiàn shí quán chǒng tài shèng, qiě yǔ hòu zú lián yīn, qǐng xíng jiàng chù. dì yù fǔ chén yuē: xiān hòu wèi zàng, zhèn bù rěn jù zé wéi yǎn. fěng xiù gào shēn duì yuē: chén jīn fèng shǐ shān líng, ér wéi yǎn shǒu hé nán, chén zhāo mù yōu cì kè, yuàn nà cǐ, bù gǎn fù wèi yù shǐ zhōng chéng yǐ. dì bù dé yǐ kě zhī, fěng nǎi qū chū. dīng mǎo, fù duó ài yī guān, luò jí xián xiào lǐ, tīng suí wéi yǎn xíng, zhū zi jiē bǔ wài zhōu jiān dāng.
初,惟演欲為自安計,首建二後並配議。既與劉美為親,又為其子曖娶郭皇后妹,至是又欲與莊懿太后族為婚。御史中丞范諷,劾惟演擅議宗廟;前在莊獻時權寵太盛,且與後族連姻,請行降黜。帝諭輔臣曰:「先後未葬,朕不忍遽責惟演。」諷袖告身對曰:「臣今奉使山陵,而惟演守河南,臣朝暮憂刺客,願納此,不敢復為御史中丞矣。」帝不得已可之,諷乃趨出。丁卯,復奪曖一官,落集賢校理,聽隨惟演行,諸子皆補外州監當。
jiǎ xū, xìng hóng fú yuàn, lín zhuāng yì tài hòu zǐ gōng. bǐng zǐ rén wǔ, lín rú zhī.
甲戌,幸洪福院,臨莊懿太后梓宮。丙子、壬午,臨如之。
dīng chǒu, zhào: guó jì rì bà fó xiàng qián shè shén yù.
丁丑,詔:「國忌日罷佛像前設神御。」
rén wǔ, zhuāng xiàn míng sù huáng tài hòu líng jià fā yǐn, dì gù fǔ chén yuē: zhèn yù qīn xíng zhí fú, yǐ shēn xiào xīn. nǎi yǐn fú xíng kū, chū huáng yí diàn mén, lǐ guān gù qǐng ér zhǐ. qiǎn diàn zhèng yáng mén wài, suì yì hóng fú yuàn, fú sù shā fú tóu dàn huáng shān, cóng guān cháng fú hēi dài fèng yǐn zhuāng yì tài hòu zǐ gōng, qiǎn diàn tíng zhōng, jiē gǎi shuāi fú. fèng cí, suí zǐ gōng pān hào bù yǐ. zuǒ yòu gù qǐng zhǐ, dì qì yuē: qú láo zhī ēn, zhōng shēn hé suǒ bào hū! bù sòng zhì yuàn xī nán yú, zhàng zhuǎn nǎi hái.
壬午,莊獻明肅皇太后靈駕發引,帝顧輔臣曰:「朕欲親行執紼,以申孝心。」乃引紼行哭,出皇儀殿門,禮官固請而止。遣奠正陽門外,遂詣洪福院,服素紗幞頭、淡黃衫,從官常服、黑帶奉引莊懿太后梓宮,遣奠廷中,皆改衰服。奉辭,隨梓宮攀號不已。左右固請止,帝泣曰:「劬勞之恩,終身何所報乎!」步送至院西南隅,仗轉乃還。
dōng, shí yuè, dīng yǒu, fù zàng zhuāng xiàn míng sù huáng tài hòu zhuāng yì huáng tài hòu yú yǒng dìng líng.
冬,十月,丁酉,祔葬莊獻明肅皇太后、莊懿皇太后於永定陵。
jiǎ chén, zhào: liǎng chuān suì gòng líng jǐn luó qǐ zhī shǔ, yǐ sān zhī èr yì wèi juàn, gōng jūn xū.
甲辰,詔:「兩川歲貢綾錦羅綺之屬,以三之二易為絹,供軍需。」
dì fù yú chūn qiū, zuǒ yòu yù yǐ qiǎo zì mèi, hòu wǎn zhū yù zhī gōng pō shèng. diàn zhōng shì yù shǐ páng jí yán: jīn zhōng míng wèi zāi, mín yōu zhuǎn sǐ, bì xià ān dé bù yǐ jiǎn yuē wèi shī, xī guó fèi yǐ xùn mín jí! dì nà qí yán.
帝富於春秋,左右欲以巧自媚,後菀珠玉之工頗盛。殿中侍御史龐籍言:「今螽螟為災,民憂轉死,陛下安得不以儉約為師,惜國費以徇民急!」帝納其言。
jǐ yǒu, fù zhuāng xiàn míng sù tài hòu zhuāng yì tài hòu zhǔ yú fèng cí miào.
己酉,祔莊獻明肅太后、莊懿太后主於奉慈廟。
xīn hài, dì yù fǔ chén yuē: jìn suì jìn shì shì shī fù, duō fú huá, yí lìng yǒu sī jiān qǔ cè lùn.
辛亥,帝諭輔臣曰:「近歲進士試詩賦,多浮華,宜令有司兼取策論。」
yǐ sī fēng yuán wài láng mì gé xiào lǐ wú zūn lù wèi kāi fēng fǔ tuī guān.
以司封員外郎、秘閣校理吳遵路為開封府推官。
shǐ, zhuāng xiàn tài hòu chēng zhì, zūn lù tiáo zòu shí yú shì, yǔ jiē qiè zhí, wǔ tài hòu yì, chū zhī cháng zhōu. zūn lù zhì cháng zhōu, jí lìng zhuǎn shì wú zhōng mǐ yǐ bèi suì jiǎn, yǐ ér guǒ dà fá shí, mín lài yǐ jì, zì tā jùn liú zhì zhě yì shí quán bā jiǔ. fàn zhòng yān ān fǔ huái nán, jiàn zūn lù, qǐ yǐ zūn lù jiù zāi shì jī bān zhū zhōu wèi fǎ, bìng fù shǐ guǎn. zūn lù, shū zi yě.
始,莊獻太后稱制,遵路條奏十餘事,語皆切直,忤太后意,出知常州。遵路至常州,即令轉市吳中米以備歲儉,已而果大乏食,民賴以濟,自它郡流至者亦十全八九。范仲淹安撫淮南,薦遵路,乞以遵路救災事跡頒諸州為法,並付史館。遵路,淑子也。
guǐ chǒu, jiàng dōng xī jīng qiú zuì yī děng, tú yǐ xià shì zhī. yuán èr tài hòu líng yīng fèng mín hù, miǎn zū fù kē yì yǒu chà.
癸丑,降東、西京囚罪一等,徒以下釋之。緣二太后陵應奉民戶,免租賦、科役有差。
wù wǔ, zhāng shì xùn bà wèi zuǒ pú shè, pàn hé nán fǔ, shū mì shǐ yáng chóng xūn bà wèi hé nán sān chéng jié dù shǐ tóng píng zhāng shì, pàn xǔ zhōu. xiān shì huáng hàn réng jiàn, shì xùn jū shǒu xiàng, wú suǒ jiàn míng, dì pō fù sī lǚ yí jiǎn. jí bǎi guān yì hóng fú yuàn shàng zhuāng xiàn tài hòu shì cè, tuì ér fèng wèi, shì xùn nǎi guò chóng xūn yuán yǐn jiǔ, rì zhōng bù zhì, qún chén lí lì yǐ qí. yù shǐ zhōng chéng fàn fěng hé zòu zhī, suì yǔ chóng xūn jù bà rán zhì cí yóu yǐ jūn láo yì wèi yán.
戊午,張士遜罷為左僕射,判河南府,樞密使楊崇勛罷為河南三城節度使、同平章事,判許州。先是蝗旱仍見,士遜居首相,無所建明,帝頗復思呂夷簡。及百官詣洪福院上莊獻太后諡冊,退而奉慰,士遜乃過崇勛園飲酒,日中不至,群臣離立以俟。御史中丞范諷劾奏之,遂與崇勛俱罷;然制辭猶以均勞佚為言。
yǐ lǚ yí jiǎn wèi mén xià shì láng jiān lì bù shàng shū, tóng píng zhāng shì zhī hé nán fǔ wáng shǔ jiā jiǎn xiào tài fù, chōng shū mì shǐ qiān shǔ shū mì yuàn shì wáng dé yòng wèi shū mì fù shǐ duān míng diàn xué shì xíng bù shì láng sòng shòu cān zhī zhèng shì quán sān sī shǐ shì cài qí wèi shū mì fù shǐ.
以呂夷簡為門下侍郎兼吏部尚書,同平章事;知河南府王曙加檢校太傅,充樞密使;僉署樞密院事王德用為樞密副使;端明殿學士、刑部侍郎宋綬參知政事;權三司使事蔡齊為樞密副使。
gēng shēn, zhào: zì jīn měi rì yù qián diàn shì shì. dì jí wèi zhī chū, shàng xún zhēn zōng wǎn nián gù shì, wéi zhǐ rì yù diàn, zhì shì shǐ fù jiù zhì.
庚申,詔:「自今每日御前殿視事。」帝即位之初,尚循真宗晚年故事,惟只日御殿,至是始復舊制。
zì táng yǐ lái, mín jì tián shū fù wài, zēng qǔ tā wù, fù zhé wèi fù, wèi zhī zá biàn, yì wèi zhī yán nà, míng pǐn fán xì. guān sī suì fù zhàng jí, bìng yuán qīn rǎo, mín yǐ wèi huàn. dì zhào sān sī, yán nà wù yǐ lèi bìng hé. yú shì sān sī qǐng xī chú zhū míng pǐn, bìng wèi yī wù, xià qiū suì rù, dì fēn cū xì èr sè. bǎi xìng biàn zhī.
自唐以來,民計田輸賦外,增取它物,復折為賦,謂之雜變,亦謂之沿納,名品煩細。官司歲附帳籍,並緣侵擾,民以為患。帝詔三司,沿納物以類併合。於是三司請悉除諸名品,並為一物,夏秋歲入,第分粗細二色。百姓便之。
shí yī yuè, guǐ hài shuò, cān zhī zhèng shì xuē kuí, bà wèi zī zhèng diàn xué shì hù bù shì láng pàn dōu shěng. shǐ, zhuāng xiàn bēng, èr fǔ dà chén jiē bà qù, kuí dú liú, dì qiě yǐ yǐ wèi xiāng. ér kuí dé chuǎn jí, shù cí wèi, jiǔ zhī nǎi bà.
十一月,癸亥朔,參知政事薛奎,罷為資政殿學士、戶部侍郎、判都省。始,莊獻崩,二府大臣皆罷去,奎獨留,帝且倚以為相。而奎得喘疾,數辭位,久之乃罷。
yǐ lóng tú gé dài zhì kǒng dào fǔ wèi shí jiàn yì zài fū, quán yù shǐ zhōng chéng.
以龍圖閣待制孔道輔為石諫議在夫,權御史中丞。
zhào zēng zōng shì fèng.
詔增宗室俸。
yǐ chǒu, zhuī cè měi rén zhāng shì wèi huáng hòu.
乙丑,追冊美人張氏為皇后。
kòu zhǔn yǐ zé sǐ jì shí yī nián, yǐ gēng yín shè shū, shǐ dé tài zǐ tài fù. jiǎ xū, zèng zhǔn zhōng shū lìng, fù lái guó gōng, qí xù tún tián yuán wài láng zhāng zi gāo fù zhí shǐ guǎn. réng lìng jī zhào cì qí jiā, jì lèi zhī. zi gāo, qí xián sūn yě.
寇準以責死既十一年,以庚寅赦書,始得太子太傅。甲戌,贈准中書令,復萊國公,其婿屯田員外郎張子皋復直史館。仍令齎詔賜其家,祭酹之。子皋,齊賢孫也。
wù yín, yǐ dà lǐ píng shì bǎo sāi liú huàn wèi yòu zhèng yán. chū, huàn shàng shū zhuāng xiàn tài hòu, qǐng hái zhèng, tài hòu nù, yì qíng miàn pèi bái zhōu. shǔ tài hòu jí gé, zǎi xiàng pǐn yí jiǎn gù wèi jī liú, bù jí xíng. zhì shì huàn yǐ qián shū zì yán, yí jiǎn qǐng bāo zhuó. dì jì yòng huàn, gù wèi yí jiǎn yuē: xiàng zhě shū mì yuàn jí yù tóu cuàn, lài qīng yǐ miǎn. yí jiǎn xiè yuē: huàn shū wài, gǎn yán dà chén huò jí cǐ, zé tài hòu bì yí fēng zhǐ zì bì xià, shǐ mǔ zǐ bù xiāng ān yǐ. dì xǐ, yǐ yí jiǎn wèi zhōng.
戊寅,以大理評事保塞劉渙為右正言。初,渙上疏莊獻太后,請還政,太后怒,議黥面配白州。屬太后疾革,宰相品夷簡故為稽留,不即行。至是渙以前疏自言,夷簡請褒擢。帝既用渙,顧謂夷簡曰:「向者樞密院亟欲投竄,賴卿以免。」夷簡謝曰:「渙疏外,敢言;大臣或及此,則太后必疑風旨自陛下,使母子不相安矣。」帝喜,以夷簡為忠。
jǐ mǎo, xǐ pàn tiān xióng jūn wáng céng pàn hé nán fǔ. shǐ, chén yáo zī yǔ céng yǒu xì, céng shí dài yáo zī yú tiān xióng, zhèng yǒu bù biàn zhě xú gèng zhī, mí fèng bù jiàn qí jī. jí qù, yáo zī fù jì céng hòu, jiàn fǔ shǔ jí shí qì jiē yīn yáo zī jiù guī, dàn wán qì, wú suǒ gǎi, tàn yuē: wáng gōng dù liàng, wǒ bù jí yě!
己卯,徙判天雄軍王曾判河南府。始,陳堯咨與曾有隙,曾實代堯咨於天雄,政有不便者徐更之,彌縫不見其跡。及去,堯咨復繼曾後,見府署及什器皆因堯咨舊規,但完葺,無所改,嘆曰:「王公度量,我不及也!」
shí èr yuè, bǐng shēn, dì wèi fǔ chén yuē: zhèn tuì cháo, fán tiān xià zhī zòu bì qīn lǎn. lǚ yí jiǎn yuē: xiǎo shì jiē tīng lǎn, kǒng fēi suǒ yǐ yǎng shèng shén. dì yuē: zhèn chéng xiān dì zhī tuō, wàn jǐ zhī zhòng, gǎn zì tài hū! yòu yuē: zhèn rì shàn bù yù zhēn měi, yī fú duō yǐ zēng jiān, lǚ jīng huàn zhuó, gōng rén huò yǐ wèi xiào. dà guān jìn shàn, yǒu chóng zài shí qì zhōng, zhèn yǎn ér bù yán, kǒng zuì jí yǒu sī yě. yí jiǎn yīn chēng shèng dé. dì yuē: ǒu yǔ qīng děng yán zhī, fēi yù wén yú wài, xián jìn míng ěr.
十二月,丙申,帝謂輔臣曰:「朕退朝,凡天下之奏必親覽。」呂夷簡曰:「小事皆聽覽,恐非所以養聖神。」帝曰:「朕承先帝之託,萬幾之重,敢自泰乎!」又曰:「朕日膳不欲珍美,衣服多以繒縑,屢經浣濯,宮人或以為笑。大官進膳,有蟲在食器中,朕掩而不言,恐罪及有司也。」夷簡因稱盛德。帝曰:「偶與卿等言之,非欲聞於外,嫌近名耳。」
fù zhì zhū lù tí diǎn xíng yù guān, réng cān yòng wǔ chén.
復置諸路提點刑獄官,仍參用武臣。
jiǎ chén, yǐ jīng dōng jī, chū nèi cáng kù juàn èr shí wàn xià sān sī, dài běn lù shàng gòng zhī shù.
甲辰,以京東飢,出內藏庫絹二十萬下三司,代本路上供之數。
dīng wèi, chū shì yù shǐ zhāng miǎn zhī xìn zhōu, diàn zhōng shì yù shǐ hán dú zhī yuè zhōu.
丁未,出侍御史張沔知信州,殿中侍御史韓瀆知岳州。
xiān shì zǎi xiàng lǐ dí chú èr rén wèi tái guān, yán zhě wèi tái guān bì yóu zhōng zhǐ, nǎi zǔ fǎ yě. jì shù yuè, lǚ yí jiǎn fù rù, yīn yì yú dì qián. dì yuē: zǔ fǎ bù kě huài yě. zǎi xiàng zì yòng tái guān, zé zǎi xiàng guò shī wú gǎn yán zhě yǐ. dí děng jiē huáng kǒng. suì chū miǎn dú, réng zhào: zì jīn tái guān yǒu quē, fēi zhōng chéng zhī zá bǎo jiàn zhě, wú dé chú shòu.
先是宰相李迪除二人為台官,言者謂台官必由中旨,乃祖法也。既數月,呂夷簡復入,因議於帝前。帝曰:「祖法不可壞也。宰相自用台官,則宰相過失無敢言者矣。」迪等皆惶恐。遂出沔、瀆,仍詔:「自今台官有缺,非中丞、知雜保薦者,毋得除授。」
wù shēn, chū gōng rén èr bǎi. dì shí lǚ chū gōng rén, lǚ yí jiǎn yuē: cǐ chéng měi shì, rán chū gōng rén, kǒng yǒu shī suǒ zhě. dì yīn yuē: nǎng tài hòu lín cháo, chén liáo qī shǔ duō jìn nǚ, jīn yǐ xī hái qí jiā yǐ.
戊申,出宮人二百。帝時屢出宮人,呂夷簡曰:「此誠美事,然出宮人,恐有失所者。」帝因曰:「曩太后臨朝,臣僚戚屬多進女,今已悉還其家矣。」
jǐ yǒu, liáo jìn xià guó shǐ yán tú sī shì jīn tiě.
己酉,遼禁夏國使沿途私市金鐵。
chū, guō huáng hòu zhī lì, fēi dì yì, jìn jiàn shū ér hòu xié zhuāng xiàn shì pō jiāo, hòu gōng xī dé jìn. jí zhuāng xiàn bēng, dì shāo zì zòng, gōng rén shàng shì yáng shì zhòu yǒu chǒng hòu xìng dù, lǚ yǔ fèn zhēng. shàng shì cháng yú dì qián yǔ qīn hòu, hòu bù shèng fèn, qǐ pī qí jiá. dì zì qǐ jiù zhī, hòu wù pī dì jǐng. dì dà nù, yǒu fèi hòu yì. nèi shì fù dōu zhī yán wén yīng, bái dì chū zhǎo hén shì zhí zhèng jìn chén. lǚ yí jiǎn yǐ qián bà xiāng gù yuàn hòu, ér fàn fěng fāng yǔ yí jiǎn xiāng jiē, fěng chéng jiān yán: hòu lì jiǔ nián wú zi. yì dāng fèi. yí jiǎn zàn qí yán. dì yì wèi jué, wài rén jí jí pō yǒu wén zhě. yòu sī jiàn fàn zhòng yān yīn duì, jí chén qí bù kě, qiě yuē: yí zǎo xī cǐ yì, bù kě wén yú wài yě.
初,郭皇后之立,非帝意,浸見疏;而後挾莊獻勢頗驕,後宮希得進。及莊獻崩,帝稍自縱,宮人尚氏、楊氏驟有寵;後性妒,屢與忿爭。尚氏嘗於帝前語侵後,後不勝忿,起批其頰。帝自起救之,後誤批帝頸。帝大怒,有廢后意。內侍副都知閻文應,白帝出爪痕示執政近臣。呂夷簡以前罷相故怨後,而范諷方與夷簡相接,諷乘間言:「後立九年無子。義當廢。」夷簡贊其言。帝意未決,外人藉藉頗有聞者。右司諫范仲淹因對,極陳其不可,且曰:「宜早息此議,不可聞於外也。」
jū jiǔ zhī, nǎi dìng yì fèi hòu, yí jiǎn xiān chì yǒu sī wú dé shòu tái jiàn shū. yǐ mǎo, zhào chēng: huáng hòu yǐ wú zi yuàn rù dào, tè fēng wèi jìng fēi yù jīng chōng miào xiān shī, cì míng qīng wù, bié jū zhǎng níng gōng. tái jiàn shū jiē bù dé rù, zhòng yān jí yǔ quán yù shǐ zhōng chéng kǒng dào fǔ lǜ zhī jiàn yuàn sūn zǔ dé shì yù shǐ jiǎng táng guō quàn yáng xié mǎ jiàng diàn zhōng shì yù shǐ duàn shǎo lián zuǒ zhèng yán sòng jiāo yòu zhèng yán liú huàn fú gé zhēng zhī, yì chuí gǒng diàn mén fú zòu: huáng hòu bù dāng fèi, yuàn cì duì yǐ jǐn yán. shǒu diàn mén zhě hé fēi bù wèi tōng, dào fǔ shǒu fǔ tóng huán dà hū yuē: huáng hòu bèi fèi, nài hé bù tīng tái jiàn rù yán! xún zhào yì zhōng shū. dào fǔ děng yǔ yí jiǎn yuē: rén chén yú dì hòu, yóu zi shì fù mǔ yě. fù mǔ bù hé, gù yí jiàn zhǐ, nài hé shùn fù chū mǔ hū! zhòng huá rán, zhēng jìn shuō. yí jiǎn yuē: fèi hòu zì yǒu gù shì. dào fǔ jí zhòng yān yuē: rén chén dāng dào jūn yǐ yáo shùn, qǐ dé yǐn hàn táng shī dé wèi fǎ? gōng bù guò yǐn hàn guāng wǔ quàn shàng ěr, shì nǎi guāng wǔ shī dé, hé zú fǎ yě? yí jiǎn bù néng dá, gǒng lì yuē: zhū jūn gèng zì jiàn shàng lì chén zhī. dào fǔ yǔ zhòng yān děng tuì, jiāng yǐ míng rì liú bǎi guān yī zǎi xiàng tíng zhēng. ér yí jiǎn jí zòu tái jiàn fú gé qǐng duì, fēi tài píng měi shì, nǎi yì zhú dào fǔ děng. zǔ dé, běi hǎi rén xié, fāng zhōu rén shǎo lián, kāi fēng rén.
居久之,乃定議廢后,夷簡先敕有司無得受台諫疏。乙卯,詔稱:「皇后以無子願入道,特封為淨妃、玉京沖妙仙師,賜名清悟,別居長寧宮。」台諫疏皆不得入,仲淹即與權御史中丞孔道輔率知諫院孫祖德、侍御史蔣堂、郭勸、楊偕、馬絳、殿中侍御史段少連、左正言宋郊、右正言劉渙伏閤爭之,詣垂拱殿門伏奏:「皇后不當廢,願賜對以盡言。」守殿門者闔扉不為通,道輔手撫銅鐶大呼曰:「皇后被廢,奈何不聽台諫入言!」尋詔詣中書。道輔等語夷簡曰:「人臣於帝後,猶子事父母也。父母不和,固宜諫止,奈何順父出母乎!」眾譁然,爭進說。夷簡曰:「廢后自有故事。」道輔及仲淹曰:「人臣當道君以堯、舜,豈得引漢、唐失德為法?公不過引漢光武勸上耳,是乃光武失德,何足法也?」夷簡不能答,拱立曰:「諸君更自見上力陳之。」道輔與仲淹等退,將以明日留百官揖宰相廷爭。而夷簡即奏台諫伏閤請對,非太平美事,乃議逐道輔等。祖德,北海人;偕,坊州人;少連,開封人。
bǐng chén dàn, dào fǔ děng shǐ zhì dài lòu yuàn, zhào dào fǔ chū zhī tài zhōu, zhòng yān zhī mù zhōu, zǔ dé děng gè fá tóng èr shí jīn. gù shì, bà zhōng chéng bì yǒu gào cí, zhì shì zhí yǐ chì chú, dào fǔ bǐ hái jiā, chì suí zhì, yòu qiǎn shǐ yā dào fǔ jí zhòng yān jí chū chéng. réng zhào: jiàn guān yù shǐ, zì jīn bìng xū mì jù zhāng shū, wú dé xiāng shuài qǐng duì, hài dòng zhōng wài. jiàng xié zòu qǐ yǔ dào fǔ zhòng yān jù biǎn, quàn jí shǎo lián zài shàng shū, jiē bù fú.
丙辰旦,道輔等始至待漏院,詔道輔出知泰州,仲淹知睦州,祖德等各罰銅二十斤。故事,罷中丞必有告辭,至是直以敕除,道輔比還家,敕隨至,又遣使押道輔及仲淹亟出城。仍詔:「諫官、御史,自今並須密具章疏,毋得相率請對,駭動中外。」絳、偕奏乞與道輔、仲淹俱貶,勸及少連再上疏,皆不服。
jiāng zuò jiān chéng qiān pàn hé yáng fù bì shàng shū yuē: huáng hòu zì jū zhōng gōng, bù wén yǒu guò bì xià hū rán fèi chì, wù yì téng yǒng. zì tài zǔ tài zōng zhēn zōng sān hòu wèi cháng yǒu cǐ. bì xià wèi rén zǐ sūn, bù néng shǒu zǔ kǎo zhī xùn, ér suì yǒu fèi hòu zhī shì. zhì jiā shàng bù yǐ dào, nài tiān xià hé! fàn zhòng yān wèi jiàn guān, suǒ jí jiàn zhě, nǎi qí zhí yě, bì xià hé gù zuì zhī? jiǎ shǐ suǒ jiàn bù dāng, yóu xū hán rěn yǐ zhāo jiàn zhèng kuàng zhòng yān suǒ jiàn, dà qiè zhòng xīn, bì xià nǎi zòng sī fèn, bù gù gōng yì, qǔ xiào sì fāng, chén shén wèi bì xià bù qǔ yě. bì xià yǐ wàn chéng zhī zūn, fèi yī fù rén, shén wèi xiǎo shì, rán suǒ sǔn zhī tǐ zé dà. fū fèi hòu wèi zhī jiā shì ér bù tīng wài chén zhě, cǐ nǎi táng jiān chén xǔ jìng zōng lǐ shì jī chǎn nìng zhī cí, bì xià hé zú qǔ fǎ! bì xià bì yù fèi hòu, dàn kě bù nà suǒ jiàn, hé bì jiā zé yǐ zhòng jǐ guò! jīn pǐ shù zhī jiā huò chū qī, yì xū gào fù mǔ, fù mǔ xǔ, rán hòu gǎn chū zhī. bì xià guì wèi tiān zǐ, qiě zhuāng xiàn zhuāng yì shān líng shǐ bì, fén tǔ wèi gān, biàn fèi chù hòu shì, bù gào zōng miào, shì bù jìng fù mǔ yě. jīn bì xià jǔ yī shì ér huò èr guò yú tiān xià: fèi wú zuì zhī hòu, yī yě zhú zhōng chén, èr yě. cǐ èr zhě, jiē fēi tài píng zhī shì suǒ xíng, chén shí tòng xī zhī! zhòng yān yǐ zhōng zhí bù náo, zhuāng xiàn shí lùn dōng zhàng shì, dà zhèng jūn chén zhī fēn, bì xià yǐ cǐ zhuó yòng zhī. jì jū jiàn liè, wén lèi céng xuān yù, shǐ dà xiǎo zhī shì, bì jiàn wú yǐn. shì bì xià yù wén guò shī, suī gǔ xiān shèng zhé yì wú yǐ guò. jīn zhòng yān wén guò suì jiàn, shàng fù xuān yù zhī yì ér fǎn jí yú huò, shì bì xià yòu ér xiàn zhī, bù zhī zì jīn hé yǐ shǐ chén! suī rì jiā xuān yù, jiàn chén yǐ zhòng yān wèi jiè, bì bù xìn yǐ. yuàn zhuī hái zhòng yān, fù qí jiàn zhí, jiǎn èr guò zhī yī, shù hū jiàn lù bù jué, cháo gāng fù zhèn, sī shè jì zhī qìng yě. shū rù, bù bào.
將作監丞、簽判河陽富弼上疏曰:「皇后自居中宮,不聞有過;陛下忽然廢斥,物議騰湧。自太祖、太宗、真宗三後未嘗有此。陛下為人子孫,不能守祖考之訓,而遂有廢后之事。治家尚不以道,奈天下何!范仲淹為諫官,所極諫者,乃其職也,陛下何故罪之?假使所諫不當,猶須含忍以招諫諍;況仲淹所諫,大愜眾心,陛下乃縱私忿,不顧公議,取笑四方,臣甚為陛下不取也。陛下以萬乘之尊,廢一婦人,甚為小事,然所損之體則大。夫廢后謂之家事而不聽外臣者,此乃唐奸臣許敬宗、李世勣諂佞之辭,陛下何足取法!陛下必欲廢后,但可不納所諫,何必加責以重己過!今匹庶之家或出妻,亦須告父母,父母許,然後敢出之。陛下貴為天子,且莊獻、莊懿山陵始畢,墳土未乾,便廢黜後氏,不告宗廟,是不敬父母也。今陛下舉一事而獲二過於天下:廢無罪之後,一也;逐忠臣,二也。此二者,皆非太平之世所行,臣實痛惜之!仲淹以忠直不撓,莊獻時論冬仗事,大正君臣之分,陛下以此擢用之。既居諫列,聞累曾宣諭,使大小之事,必諫無隱。是陛下欲聞過失,雖古先聖哲亦無以過。今仲淹聞過遂諫,上副宣諭之意而反及於禍,是陛下誘而陷之,不知自今何以使臣!雖日加宣諭,諫臣以仲淹為戒,必不信矣。願追還仲淹,復其諫職,減二過之一,庶乎諫路不絕,朝綱復振,斯社稷之慶也。」疏入,不報。
shí réng suì huáng hàn, zhí zhèng wèi yí yǒu biàn gèng yǐ dǎo yíng hé qì. dīng sì, zhào gǎi míng nián yuán yuē jǐng yòu.
時仍歲蝗旱,執政謂宜有變更以導迎和氣。丁巳,詔改明年元曰景祐。
jìn biān chén zēng zhì bǎo zhài.
禁邊臣增置堡砦。
cān zhī zhèng shì wáng suí yán: huái nán jī yán yī qiān wǔ bǎi wàn shí, zhì wú wū yǐ zhù, lù jī shān fù, suì yǐ sǔn hào. yòu, tíng hù shū yán dé běn qián, huò wú yǐ gěi, gù tíng hù pín kùn, wǎng wǎng qǐ wèi dào zéi. qí hài rú cǐ, yuàn dé quán tīng tōng shāng sān wǔ nián, shǐ shāng rén rù qián jīng shī, yòu zhì zhé bó wù yú yáng zhōu, shǐ shū qián jí sù bó yǐ zī guó yòng. suì zhào sòng shòu děng yǔ sān sī shǐ jiāng huái zhì zhì shǐ tóng yì kě fǒu, jiē yǐ wèi: tīng tōng shāng zé kǒng sī fàn sì xíng, qīn dù xiàn guān. qǐng chì zhì zhì sī jiān zào chuán, yùn zhì zhū lù, shǐ jiē yǒu èr sān nián zhī chù. fù tiān xǐ yuán nián zhì, tīng shāng rén rù qián sù jīng shī jí huái zhè jiāng nán jīng hú zhōu jūn yì yán. zài tōng tài chǔ hǎi zhēn yáng lián shuǐ gāo yóu mào yì zhě, wú dé chū chéng, yú zhōu tīng yì xiàn zhèn, wú zhì xiāng cūn. qí rù qián jīng shī, zēng yán yǔ zhī. bìng chì zhuǎn yùn sī jīng huà běn qián yǐ cháng tíng hù. zhào jiē shī xíng.
參知政事王隨言:「淮南積鹽一千五百萬石,至無屋以貯,露積苫覆,歲以損耗。又,亭戶輸鹽得本錢,或無以給,故亭戶貧困,往往起為盜賊。其害如此,願得權聽通商三五年,使商人入錢京師,又置折博務於揚州,使輸錢及粟帛以資國用。」遂詔宋綬等與三司使、江、淮制置使同議可否,皆以為:「聽通商則恐私販肆行,侵蠹縣官。請敕制置司監造船,運至諸路,使皆有二三年之畜。復天禧元年制,聽商人入錢粟京師及淮、浙、江南、荊湖州、軍易鹽。在通、泰、楚、海、真、揚、漣水、高郵貿易者,毋得出城,餘州聽詣縣鎮,毋至鄉邨。其入錢京師,增鹽予之。並敕轉運司經畫本錢以償亭戶。」詔皆施行。
liáo yǐ běi fǔ zǎi xiàng xiāo xiào xiān wèi shū mì shǐ. xiào xiān zài shū mì fǔ, hǎo è zì zì, quán qīng rén zhǔ, cháo duō cè mù.
遼以北府宰相蕭孝先為樞密使。孝先在樞密府,好惡自恣,權傾人主,朝多側目。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì jǐng yòu yuán nián liáo zhòng xī sān nián. jiǎ xū, yī líng sān sì nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝景祐元年(遼重熙三年。甲戌,一零三四年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ zǐ, xǔ jīng zhào fǔ lì xué, cì jiǔ jīng, réng gěi tián wǔ qǐng.
春,正月,甲子,許京兆府立學,賜《九經》,仍給田五頃。
fā jiāng huái cáo mǐ zhèn jīng dōng jī mín.
發江、淮漕米賑京東饑民。
dīng mǎo, shì yù shǐ chōng hè liáo zhēng dàn shǐ zhāng pín zú yú liáo jìng. liáo zhǔ zhào yǒu sī fù zèng, mìng jìn shì hù sàng yǐ guī.
丁卯,侍御史充賀遼正旦使章頻卒於遼境。遼主詔有司賻贈,命近侍護喪以歸。
wù chén, zhào zhù jǐng yòu yuán bǎo qián.
戊辰,詔鑄「景祐元寶」錢。
dīng chǒu, mìng hàn lín xué shì pǔ chéng zhāng dé xiàng děng wǔ rén quán zhī gòng jǔ.
丁丑,命翰林學士浦城章得象等五人權知貢舉。
rén wǔ, yǐ tài cháng bó shì téng zōng liàng wèi zuǒ zhèng yán. zōng liàng, xiān yǔ liú yuè tóng shàng zhuāng xiàn tài hòu shū qǐng guī zhèng zhě yě.
壬午,以太常博士滕宗諒為左正言。宗諒,先與劉越同上莊獻太后疏請歸政者也。
guǐ wèi, lìng: nán shěng jiù shì jìn shì zhū kē shí qǔ qí èr, jìn shì wǔ jǔ nián wǔ shí zhū kē liù jǔ nián liù shí cháng jīng diàn shì jìn shì sān jǔ zhū kē wǔ jǔ jí cháng yù xiān cháo yù shì zhě, suī shì wén bù hé gé, wú zhé chù, jiē yǐ míng wén. zì cǐ lǜ yǐ wèi cháng.
癸未,令:「南省就試進士、諸科十取其二,進士五舉年五十、諸科六舉年六十、嘗經殿試進士三舉、諸科五舉及嘗預先朝御試者,雖試文不合格,毋輒黜,皆以名聞。」自此率以為常。
jiǎ shēn, yǐ huái nán suì jī, chū nèi cáng juàn èr shí wàn xià sān sī, dài qí suì shū.
甲申,以淮南歲飢,出內藏絹二十萬下三司,代其歲輸。
shǐ zhì chóng zhèng diàn shuō shū, mìng dōu guān yuán wài láng jiǎ chāng cháo tún tián yuán wài láng zhào xī yán tài cháng bó shì wáng zōng dào guó zi bó shì yáng ān guó wèi zhī, rì yǐ èr rén rù shì jiǎng shuō. chū, sūn shì chū zhī yǎn zhōu, dì wèn shuí kě dài jiǎng shuō zhě, shì jiàn chāng cháo děng, yīn mìng zhòng shū shì shuō shū, zhì shì tè zhì cǐ zhí yǐ chù zhī.
始置崇政殿說書,命都官員外郎賈昌朝、屯田員外郎趙希言、太常博士王宗道、國子博士楊安國為之,日以二人入侍講說。初,孫奭出知兗州,帝問誰可代講說者,奭薦昌朝等,因命中書試說書,至是特置此職以處之。
xīn mǎo, liáo zhǔ rú chūn shuǐ.
辛卯,遼主如春水。
shì yuè, zhào yuán hào kòu fǔ zhōu.
是月,趙元昊寇府州。
èr yuè, rén chén shuò, quán tíng jiě zhōu yán chí zhǒng yán sān nián, yǐ běn chí suǒ zhù kě zhī shí nián gù yě.
二月,壬辰朔,權停解州鹽池種鹽三年,以本池所貯可支十年故也。
liáo běi yuàn shū mì shǐ xiāo pǔ, chū wèi dōng jīng liú shǒu. zì tài hòu zhuān zhì guó shì, yī wěi dì xiāo xiào xiān. pǔ lǚ yán rén dé huáng hòu zhī yuān, tài hòu jiān zhī, gù wài qiān.
遼北院樞密使蕭朴,出為東京留守。自太后專制國事,一委弟蕭孝先。朴屢言仁德皇后之冤,太后兼之,故外遷。
yǐ wèi, bà shū pàn bá cuì kē, gèng bù yù shì. zì jīn mù zhí zhōu xiàn guān jīng sān kǎo yǐ shàng, fēi yuán biān jí chuān guǎng fú jiàn zhě, xǔ yīng xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn děng liù kē qí jīng cháo guān zhì tài cháng bó shì jí jìn shì zhū kē qǔ jiě ér bèi chù luò zhě, wú dé fù yīng mào cái yì děng sān kē jí wǔ jǔ. yòng zhī zhì gào lǐ shū yì yě.
乙未,罷書判拔萃科,更不御試。自今幕職、州縣官經三考以上,非緣邊及川、廣、福建者,許應賢良方正能直言極諫等六科;其京朝官至太常博士及進士諸科取解而被黜落者,毋得復應茂才異等三科及武舉。用知制誥李淑議也。
xiān shì zhào zhī fèng xiáng fǔ bīng bù yuán wài láng sī mǎ chí zhī jiàn yuàn, chí shàng biǎo kěn cí. dì wèi zǎi xiàng yuē: rén jiē shì jìn, chí dú shì tuì, yì nán néng yě. jiā zhí shǐ guǎn, fù zhī fèng xiáng. cháng yǒu yí yù shàng yàn, dà lǐ zhé fù xià, yuàn shǔ huáng kǒng yǐn jiù, chí yuē: zhǎng lì zhě, zhèng shì suǒ yóu, fēi zhū jūn guò. nǎi dú chéng qí zuì. yǒu zhào wù hé.
先是召知鳳翔府、兵部員外郎司馬池知諫院,池上表懇辭。帝謂宰相曰:「人皆嗜進,池獨嗜退,亦難能也。」加直史館,復知鳳翔。嘗有疑獄上讞,大理輒復下,掾屬惶恐引咎,池曰:「長吏者,政事所由,非諸君過。」乃獨承其罪。有詔勿劾。
xīn chǒu, zhào: lǐ bù gòng yuàn, zhū kē jǔ rén, yīng qī jǔ zhě, gèng bù xiàn nián, bìng xǔ tè zòu míng.
辛丑,詔:「禮部貢院,諸科舉人,應七舉者,更不限年,並許特奏名。」
jiǎ chén, quán jiǎn jiāng huái cáo mǐ èr bǎi wàn shí, hòu suì fēng bǔ zhī.
甲辰,權減江、淮漕米二百萬石,候歲豐補之。
wù shēn, zhào lín fǔ zhōu zhèn fān hàn jī mín.
戊申,詔麟、府州賑蕃、漢饑民。
sān yuè, kāi fēng fǔ pàn guān xiè jiàng yán: huáng gèn tián yě, bèn rù fú guō, tiào zhì guān sì, jǐng yǎn jiē mǎn, ér shǐ zhě shù chū, fǔ xiàn jiān bǔ qū zhú, róu jiàn tián shè, mín bù liáo shēng. lǔ shǐ shū míng, gǔ liáng yǐ wèi āi gōng yòng tián fù, nüè qǔ yú mín. jīn zhāo tíng liǎn chí zhī fǎ, jìn yú lián píng, yǐ chén yú suǒ wén, shì lì bù shèn chēng zhí ér zhào qí biàn. fán jīn diǎn chéng mù mín, yǒu zhuān fāng miàn zhī shì, cái zhě lüè gōng qǔ míng, yǐ yán jí wèi shù, huò biàn wěi wú shí, shù méng jiǎng lù yú zhě qī huì bù shū, wèi shǒu yǔ wěi èr zhě zhèng shū ér tóng guī yú bì. fū wèi guó zài yǎng mín, yǎng mín zài zé lì, lì xún zé mín ān qì hé ér zāi xī. yuàn xiān qǔ dà zhōu yì shù shí bǎi, zhào gōng qīng yǐ xià jǔ rèn shǒu zhōu zhě, shǐ de zì pì shǔ xiàn lìng zhǎng, wù qiú shù lüè, bù xiàn zī kǎo, rán hòu kuān yǐ yuē shù, xǔ pián yí cóng shì, qī nián tiáo shàng lǐ zhuàng, huò xǐ huò liú, bì yǒu gōng huà fēng jī. rú cǐ ér lì qì bù mǐ, jiā xiū bù zhì zhě, wèi zhī yǒu yě.
三月,開封府判官謝絳言:「蝗亘田野,坌入郛郭,跳擲官寺,井匽皆滿,而使者數出,府縣監捕驅逐,蹂踐田舍,民不聊生。魯史書螟,《穀梁》以為哀公用田賦,虐取於民。今朝廷斂弛之法,近於廉平,以臣愚所聞,似吏不甚稱職而召其變。凡今典城牧民,有顓方面之勢,才者掠功取名,以嚴急為術,或辨偽無實,數蒙獎錄;愚者期會簿書,畏首與尾;二者政殊而同歸於敝。夫為國在養民,養民在擇吏,吏循則民安氣和而災息。願先取大州邑數十百,詔公卿以下舉任守州者,使得自辟屬縣令長,務求術略,不限資考,然後寬以約束,許便宜從事,期年條上理狀,或徙或留,必有功化風跡。如此而沴氣不弭,嘉休不至者,未之有也。」
bǐng zǐ, zhào: yù shì jìn shì tí mù shū suǒ chū, mó yìn gěi zhī, gèng bù xǔ shàng qǐng.
丙子,詔:「御試進士題目書所出,摹印給之,更不許上請。」
wù yín, yù chóng zhèng diàn, shì lǐ bù zòu míng jìn shì. jǐ mǎo, shì zhū kē. xīn sì, shì tè zòu míng. yǐ ér dé jìn shì zhū kē bā bǎi bā shí sān rén, tè zòu míng bā bǎi wǔ shí qī rén, cì jí dì chū shēn.
戊寅,御崇政殿,試禮部奏名進士。己卯,試諸科。辛巳,試特奏名。已而得進士諸科八百八十三人,特奏名八百五十七人,賜及第、出身。
xià, sì yuè, rén chén, zhào: suǒ tīng jǔ rén suǒ shì bù hé gé zhě, chú qí zuì. shǐ, tiān xǐ èr nián, zǎi xiàng wáng qīn ruò qǐng suǒ tīng jǔ rén shì bù hé gé zhě, bìng zuò sī zuì, zhì shì shǐ chú zhī.
夏,四月,壬辰,詔:「鎖廳舉人所試不合格者,除其罪。」始,天禧二年,宰相王欽若請鎖廳舉人試不合格者,並坐私罪,至是始除之。
jiǎ wǔ, zèng gù hàn lín xué shì lǐ bù shì láng zhī zhì gào yáng yì wèi lǐ bù shàng shū, shì yuē wén. gù shì, fēi cháng rèn èr fǔ jí shì dōng gōng, zé sì pǐn wú zèng guān. shū mì shǐ wáng shǔ yán: yì cháng wèi kòu zhǔn cǎo zòu, qǐng tài zǐ qīn zhèng, wèi dīng wèi suǒ pái, bù dé zhì ér mò. zhǔn jì zèng zhōng shū lìng, yì yí méng jīng bì. gù tè zèng zhī.
甲午,贈故翰林學士、禮部侍郎、知制誥楊億為禮部尚書,諡曰文。故事,非常任二府及事東宮,則四品無贈官。樞密使王曙言:「億嘗為寇準草奏,請太子親政,為丁謂所排,不得志而歿。准既贈中書令,億宜蒙旌賁。」故特贈之。
chū, zhǔn lìng yì cǎo zòu, shǔ zhī qí bù kě, cháng quàn zhǐ. zhǔn bài, shǔ qǔ zòu cǎo fù qí qī, fèng zhì jiá yī zhōng. jí cháo tíng yù lǐ zhǔn jiù xūn, shǔ nǎi chū zhī, qí zì màn miè, jǐ bù kě shí yǐ.
初,准令億草奏,曙知其不可,嘗勸止。准敗,曙取奏草付其妻,縫置袷衣中。及朝廷欲理准舊勛,曙乃出之,其字漫滅,幾不可識矣。
dīng yǒu, diàn zhōng shì yù shǐ páng jí wèi kāi fēng fǔ pàn guān, shàng měi rén qiǎn nèi shì chēng jiào zhǐ, miǎn gōng rén shì zū. jí yán: zǔ zōng yǐ lái, wèi yǒu měi rén chēng jiào zhǐ xià fǔ zhě. dì wèi zhàng nèi shì, qiè zé měi rén, réng zhào yǒu sī: zì jīn gōng zhōng chuán mìng, wú dé zhé shòu.
丁酉,殿中侍御史龐籍為開封府判官,尚美人遣內侍稱教旨,免工人市租。籍言:「祖宗以來,未有美人稱教旨下府者。」帝為杖內侍,切責美人,仍詔有司:「自今宮中傳命,毋得輒受。」
guǐ chǒu. zhào zhì diàn zhōng shì yù shǐ jiān chá yù shǐ lǐ xíng.
癸丑。詔置殿中侍御史、監察御史里行。
jiāng dōng zhuǎn yùn shǐ jiǎng táng yán: qiè jiàn zhū lù wǔ chén zhī zhōu jūn zhě, duō shì sù mèi tiáo jiào. yù qǐ zì jīn chú è shù biān chuí zhī chù hé xuǎn rèn jìn shàng wǔ chén wài, qí yú zhōu gǎi chà wén zī. dì yù lìng shū mì yuàn, jīn hòu chà wǔ chén zhī zhōu jūn, bìng xū zé rén.
江東轉運使蔣堂言:「竊見諸路武臣知州軍者,多是素昧條教。欲乞自今除扼束邊陲之處合選任近上武臣外,其餘州改差文資。」帝諭令樞密院,今後差武臣知州軍,並須擇人。
wǔ yuè, gēng shēn shuò, liáo zhǔ qǐng shǔ yán liǔ hú.
五月,庚申朔,遼主請暑沿柳湖。
yǐ chǒu, yǐ quán zhī kāi fēng fǔ chéng lín wèi sān sī shǐ.
乙丑,以權知開封府程琳為三司使。
xiān shì sān sī bìng hé tián fù yán nà zhū míng pǐn wèi yī wù, lín wèi: jiè shǐ niú pí shí yán dì qián hé wèi yī, gǔ mài shǔ dòu hé wèi yī, yì yú gōu xiào kě yě. rán hòu shì yǒu xìng lì zhī chén, fù yòng jiù míng zēng zhī, shì zhòng kùn mín wú yǐ shí yě. lín yòu shàng shū, lùn bīng zài jīng bù zài zhòng, hé běi shǎn xī jūn chǔ shù guì, ér zhāo mù bù yǐ. qí zhù yíng yī bīng zhī fèi, kě gěi tún zhù sān bīng, xī yǎng wàn bīng zhě, jīn sān wàn yǐ. yuàn bà hé běi shǎn xī mù zhù yíng bīng, wù fù zēng zhì, yù què jí xuǎn xiāng jūn jīng ruì zhě bǔ zhī. réng jiàn xǐ yíng nèi jùn, yǐ biàn liáng xiǎng. dì jiā nà yān.
先是三司併合田賦沿納諸名品為一物,琳謂:「借使牛皮、食鹽、地錢合為一,谷、麥、黍、豆合為一,易於鈎校可也。然後世有興利之臣,復用舊名增之,是重困民無已時也。」琳又上疏,論「兵在精不在眾,河北、陝西軍儲數匱,而招募不已。其住營一兵之費,可給屯駐三兵,昔養萬兵者,今三萬矣。願罷河北、陝西募住營兵,勿復增置,遇闕即選廂軍精銳者補之。仍漸徙營內郡,以便糧餉。」帝嘉納焉。
dīng mǎo, jìn mín jiān zhī jǐn xiù wèi fú.
丁卯,禁民間織錦繡為服。
yǐ mì shū chéng zhāng zōng yì sūn miǎn bìng wèi jiān chá yù shǐ lǐ xíng. miǎn, huì jī rén yě.
以秘書丞張宗誼、孫沔並為監察御史里行。沔,會稽人也。
rén shēn, chū nèi cáng kù mín qián bǎi wàn cì sān sī.
壬申,出內藏庫緡錢百萬賜三司。
yǐ hé nán fǔ xué wèi guó zi jiān.
以河南府學為國子監。
rén wǔ, lù xì qiú.
壬午,錄繫囚。
liáo tài hòu jì shè zhèng, lǜ liáo zhǔ nián zhǎng nán zhì, yǔ shū mì shǐ xiāo xiào xiān móu fèi lì, yù lì shǎo zǐ zhòng yuán, zhòng yuán yǐ suǒ móu bái liáo zhǔ. liáo zhǔ yòng nèi shì zhào ān rén cè, lēi wèi bīng chū gōng, zhào xiào xiān zhì, yù yǐ tài hòu dāng fèi zhuàng, xiào xiān zhèn shè bù néng duì. suì shōu tài hòu fú xǐ, qiān yú qìng zhōu, zhū nèi shì shù shí zú, shì xiào xiān děng bù wèn.
遼太后既攝政,慮遼主年長難制,與樞密使蕭孝先謀廢立,欲立少子重元,重元以所謀白遼主。遼主用內侍趙安仁策,勒衛兵出宮,召孝先至,諭以太后當廢狀,孝先震懾不能對。遂收太后符璽,遷於慶州,誅內侍數十族,釋孝先等不問。
liù yuè, jǐ chǒu shuò, cì chén zhōu yáng zhōu xué tián sān qǐng.
六月,己丑朔,賜陳州、揚州學田三頃。
rén chén, guǎng dōng zhuǎn yùn sī yán jiāo zhōu chén gōng yǒng děng liù bǎi yú rén nèi fù, lǐ dé zhèng fā bīng jìng shàng bǔ zhú. zhào qiǎn gōng yǒng děng hái, réng yù dé zhèng fǔ cún zhī. shū mì fù shǐ cài qí yán: mán qù bào guī dé, qǐng nà zhī, gěi yǐ jīng hú xián tián shǐ zì yíng. jīn zòng qù, bì bù fù hái jiù bù, ruò sàn rù shān gǔ, rú hòu huàn hé! bù tīng. míng nián, mán guǒ wèi luàn.
壬辰,廣東轉運司言交州陳公永等六百餘人內附,李德政發兵境上捕逐。詔遣公永等還,仍諭德政撫存之。樞密副使蔡齊言:「蠻去暴歸德,請納之,給以荊湖閒田使自營。今縱去,必不復還舊部,若散入山谷,如後患何!」不聽。明年,蠻果為亂。
huái nán zhì zhì fā yùn shǐ liú chéng yán xiàn lún shàn yù qì. tóng zhī jiàn yuàn guō quàn yán: cǐ fēi suǒ yí xiàn, chéng yán yù yǐ cǐ mèi shàng ěr. qǐ fù wài huǐ qì, yǐ jiè xié nìng. jiǎ chén, zhào hái zhī.
淮南制置發運使劉承顏獻輪扇浴器。同知諫院郭勸言:「此非所宜獻,承顏欲以此媚上耳。乞付外毀棄,以戒邪佞。」甲辰,詔還之。
jǐ yǒu, cè shì xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn tài cháng bó shì jìn jiāng sū shēn cái shí jiān mào míng yú tǐ yòng dà lǐ sì chéng jiàn ān wú yù mào cái yì děng sòng chéng zhāng fāng píng jí wǔ jǔ rén yú chóng zhèng diàn. yù suǒ duì cè rù dì sān děng, shēn fāng píng bìng děng sì děng cì, yǐ yù wèi zhù zuò zuǒ láng zhí jí xián yuàn tōng pàn hú zhōu, shēn wèi cí bù yuán wài láng tōng pàn hóng zhōu, fāng píng wèi xiào shū láng zhī kūn shān xiàn.
己酉,策試賢良方正能直言極諫太常博士晉江蘇紳、才識兼茂明於體用大理寺丞建安吳育、茂才異等宋城張方平及武舉人於崇政殿。育所對策入第三等,紳、方平並等四等次,以育為著作左郎、直集賢院、通判湖州,紳為祠部員外郎、通判洪州,方平為校書郎、知崑山縣。
rùn yuè, wù wǔ shuò, cì háng zhōu xué tián wǔ qǐng.
閏月,戊午朔,賜杭州學田五頃。
yǐ chǒu, fǔ zhōu yán zhào yuán hào zì zhēng yuè hòu shù rù kòu, zhào bīng zhōu bù shǔ sī yán bīng bèi zhī.
乙丑,府州言趙元昊自正月後數入寇,詔并州部署司嚴兵備之。
yǐ hài, huǐ tiān xià wú é sì yuàn.
乙亥,毀天下無額寺院。
rén wǔ, bà hòu yuàn zuò suǒ yòng dài mào guī tǒng, cóng dù zhī pàn guān xiè jiàng yán yě. jiàng yòu yán: ěr lái yòng wù zī chǐ, cì yǔ guò zhì, jìn zhōng xū suǒ. qù nián jì wèi mín qián sì shí wǔ wàn, zì jīn chūn zhì sì yuè, yǐ jǐn èr shí wàn. bǐ zhào cái jié fèi yòng, ér yǒu sī yí wén, dàn qiú xián píng jǐng dé bù shū, bù cún zé wú suǒ cuò zhì. chén yǐ wèi bù ruò tuī jìn jí yuǎn, dì kǎo suì yòng ér cái jié zhī, bù bì xián píng jǐng dé wèi zhǔn yě. yòu yán: hào lìng shù biàn zé kuī tǐ, lì hài piān tīng zé huò cōng, qǐng zhě wù yù gè xíng, ér shǒu zhě huàn yú bù yī. qǐng bà nèi jiàng, fán zhào lìng jiē yóu zhōng shū shū mì yuàn, rán hòu shī xíng.
壬午,罷後苑作所用玳瑁、龜筒,從度支判官謝絳言也。絳又言:「邇來用物滋侈,賜予過制,禁中須索。去年計為緡錢四十五萬,自今春至四月,已僅二十萬。比詔裁節費用,而有司移文,但求咸平、景德簿書,不存則無所錯置。臣以為不若推近及遠,遞考歲用而裁節之,不必咸平、景德為準也。」又言:「號令數變則虧體,利害偏聽則惑聰,請者務欲各行,而守者患於不一。請罷內降,凡詔令皆由中書、樞密院,然後施行。」
jiǎ shēn, zhào: yù shì zhì kē jǔ rén, zì jīn zhāng mù cì yú diàn wǔ, réng lìng dà guān gěi shí wǔ jǔ rén yǐ bié rì shì zhī. cóng zhī zhì gào sòng jiāo yán yě.
甲申,詔:「御試製科舉人,自今張幕次於殿廡,仍令大官給食;武舉人以別日試之。」從知制誥宋郊言也。
yǐ yǒu, yǐ qián xī jīng liú shǒu tuī guān ān fú ōu yáng xiū wèi guǎn gé jiào kān, shū mì shǐ wáng shǔ suǒ jiàn yě.
乙酉,以前西京留守推官安福歐陽修為館閣校勘,樞密使王曙所薦也。
shǐ, qián wéi yǎn liú shǒu xī jīng, xiū jí yǐn zhū wèi guān shǔ, jiē yǒu shí míng, wéi yǎn dài zhī shén hòu. xiū děng yóu yǐn wú jié, wéi yǎn qù, shǔ jì zhì, shù jiā jiè chì, cháng lì sè wèi xiū děng yuē: zhū jūn zhī kòu lái gōng wǎn nián zhī huò hū? zhèng yǐ zòng jiǔ guò dù ěr. zhòng kè jiē wěi wěi, xiū dú qǐ duì yuē kòu gōng zhī huò, yǐ lǎo bù zhī zhǐ ěr. shǔ mò rán, zhōng bù nù, gèng jiàn xiū jí zhū, zhì zhī guǎn gé, yì zhě xián zhī.
始,錢惟演留守西京,修及尹洙為官屬,皆有時名,惟演待之甚厚。修等游飲無節,惟演去,曙繼至,數加戒敕,常厲色謂修等曰:「諸君知寇萊公晚年之禍乎?正以縱酒過度耳。」眾客皆唯唯,修獨起對曰「寇公之禍,以老不知止耳。」曙默然,終不怒,更薦修及洙,置之館閣,議者賢之。
qiū, qī yuè, wù zǐ shuò, liáo zhǔ shǐ qīn zhèng, shòu zhào ān rén zuǒ chéng xuān jiān mén wèi dà jiāng jūn, chōng qì dān hàn rén bó hǎi nèi shì dōu zhī jiān dōu tí diǎn. yǐ yē lǜ mǎ lù wèi chóng dé gōng shǐ. mǎ lù wèi rén, wèi shèn róng wù, huò yǒu miàn xiāng líng zhé zhě, tián rán ruò fú wén, bù zāng pǐ rén wù, gù yì wèi liáo zhǔ suǒ qīn xiá.
秋,七月,戊子朔,遼主始親政,授趙安仁左承宣、監門衛大將軍,充契丹漢人渤海內侍都知兼都提點。以耶律瑪陸為崇德宮使。瑪陸為人,畏慎容物,或有面相陵折者,恬然若弗聞,不臧否人物,故益為遼主所親狎。
liáo zhǔ cháng yǔ hù wèi yē lǜ rén xiān lùn zhèng shì, jí tàn qí cái. rén xiān yǐ wèi bù shì zhī yù, yán wú suǒ yǐn. liáo zhǔ shàn zhī, shòu wèi sù zhí jiāng jūn.
遼主嘗與護衛耶律仁先論政事,亟嘆其才。仁先以為不世之遇,言無所隱。遼主善之,授為宿直將軍。
yǐ tài cháng bó shì jiān chá yù shǐ lǐ xíng wèi rén gāo ruò nè wèi zhǔ kè yuán wài láng diàn zhōng shì yù shǐ lǐ xíng.
以太常博士、監察御史里行衛人高若訥為主客員外郎、殿中侍御史里行。
chū, mìng tóng pàn sī tiān jiān yáng wéi dé děng yǐ zhōu tiān xīng xiù dù fēn jí zhàn cè zhī shù, zuǎn ér wèi shū, chéng sān shí juǎn, zhì shì shàng zhī, wéi dé děng jiē qiān guān.
初,命同判司天監楊惟德等以周天星宿度分及占測之術,纂而為書,成三十卷,至是上之,惟德等皆遷官。
yǐ hàn lín shì dú xué shì fàn fěng wèi gěi shì zhōng lóng tú gé xué shì, zhī yǎn zhōu. fěng xìng tì tǎng, bù jū xì xíng. yǎ shàn lǐ dí. cháng yǔ zhāng shì xùn yì lùn bù hé, wèi zhōng chéng, lì jǐ shì xùn. shòu lǚ yí jiǎn rù xiàng, yòu hé móu fèi guō hòu, yù yí jiǎn yǐn jǐ zhì èr fǔ, rán yí jiǎn dàn fěng, zhōng bù gǎn jiàn yě. fěng jiàn yì, cháo tíng dāng chà zé néng chén, liú yǐ dài dà chén zhī bù chēng zhí zhě, yí jiǎn wén ér è zhī. quán sān sī shǐ gōng bàn suì, yǐ jí miǎn jì jiǔ bù dé yì, fèn jī qiú chū. jiāng xíng, fù wèi dì yuē: bì xià cháo wú zhōng chén, yī dàn jì gāng dà huài, rán hòu zhào chén, hé yì! yí jiǎn yù è zhī, gù xún bèi qiǎn chù.
以翰林侍讀學士范諷為給事中、龍圖閣學士,知兗州。諷性倜儻,不拘細行。雅善李迪。常與張士遜議論不合,為中丞,力擠士遜。授呂夷簡入相,又合謀廢郭后,欲夷簡引己置二府,然夷簡憚諷,終不敢薦也。諷建議,朝廷當差擇能臣,留以代大臣之不稱職者,夷簡聞而惡之。權三司使公半歲,以疾免;既久不得意,憤激求出。將行,復謂帝曰:「陛下朝無忠臣,一旦紀綱大壞,然後召臣,何益!」夷簡愈惡之,故尋被譴黜。
rén chén, liáo zhǔ rú qiū shān. zhào dōng jīng liú shǒu xiāo pǔ wèi nán yuàn shū mì shǐ, xǐ fēng chǔ wáng.
壬辰,遼主如秋山。召東京留守蕭朴為南院樞密使,徙封楚王。
jǐ hài, zhào: zhū lù jiān sī àn suǒ bù guān lì bù fǎ zhě, xū mì qiè tǐ fǎng, wú dé chū bǎng zhào rén gào shǒu.
己亥,詔:「諸路監司按所部官吏不法者,須密切體訪,毋得出榜召人告首。」
yǐ sì, suí zhōu yán chóng xìn jūn jié dù shǐ qián wéi yǎn zú, tè zèng shì zhōng, guān hù zàng shì. wéi yǎn shǐ yǐ fù guī guó, gù jí xiǎn, rán zì yǐ cái néng jìn. cháng yuē: hán lín xué shì bèi gù wèn, sī qū gào, yú shū yī yǒu suǒ bù guān, hé yǐ chēng zhí! guān jiān jiāng xiāng, jiē xūn pǐn jiē dì yī, ér zhōng bù lì zhōng shū, gù cháng wèi rén yuē: wú píng shēng bù zú zhě, wéi bù dé yú huáng zhǐ wěi yā zì ěr.
乙巳,隨州言崇信軍節度使錢惟演卒,特贈侍中,官護葬事。惟演始以父歸國,故亟顯,然自以才能進。嘗曰:「韓林學士備顧問,司曲誥,於書一有所不觀,何以稱職!」官兼將相,階勛品皆第一,而終不歷中書,故常謂人曰:「吾平生不足者,惟不得於黃紙尾押字耳。」
cháng píng cāng jiù lǐng yú sī nóng sì, rén zǐ, shǐ zhào zhū lù zhuǎn yùn shǐ yǔ zhōu zhǎng lì jǔ suǒ bù guān zhuān zhǔ cháng píng qián sù. jì ér huái nán zhuǎn yùn fù shǐ wú zūn lù yán: běn lù dīng kǒu bǎi wǔ shí wàn, ér cháng píng qián sù cái sì shí yú wàn, suì jī bù zú yǐ jiù xù. yuàn zì jīng zhì, zēng wèi èr bǎi wàn, tā wú dé yí yòng. xǔ zhī.
常平倉舊領於司農寺,壬子,始詔諸路轉運使與州長吏舉所部官專主常平錢粟。既而淮南轉運副使吳遵路言:「本路丁口百五十萬,而常平錢粟才四十餘萬,歲飢不足以救恤。願自經制,增為二百萬,它毋得移用。」許之。
shū mì zhí xué shì dù yǎn yì cháng jiàn yì yuē: háo xìng xù jiǎ, chéng shí jiàn shōu, shuǐ hàn zé jī fú ér bù chū, xū qí xiáng yǒng yǐ móu hòu lì, ér nóng mín guì dí. jiǔ gǔ sàn yú ráng suì, bǎi xìng kùn yú xiōng nián, gài yuán cháng píng cāng zhì dù bù lì, yǒu míng ér wú shí. wèi yí liàng zhōu xiàn yuǎn jìn, hù kǒu zhòng guǎ, shí qí jī shú, qǔ jiàn chū guì, yán yǐ shǎng fá, kè zé guān lì, chū nà wú yōng, zēng sǔn yǒu yí. gōng dí wèi chōng, zé jìn zhēng dí yǐ guī lì zhě dí bì ér chǔ zhī, zé chá qí yǐ gōng jūn wèi míng ér jiǎ jiè zhě. fū xiāng xiàng zhū jī, jiǔ cáng fǔ kù, fēi yī shí zhī jí. ruò zhōu jùn què wú qián, yuàn chì mài yǐ cì zhī, bǔ zhù qí fá.
樞密直學士杜衍亦嘗建議曰:「豪姓蓄賈,乘時賤收,水旱則稽伏而不出,須其翔踴以牟厚利,而農民貴糴。九穀散於穰歲,百姓困於凶年,蓋緣常平倉制度不立,有名而無實。謂宜量州縣遠近,戶口眾寡,時其飢熟,取賤出貴,嚴以賞罰,課責官吏,出納無壅,增損有宜。公糴未充,則禁爭糴以規利者;糴畢而儲之,則察其以供軍為名而假借者。夫香象珠璣,久藏府庫,非衣食之急。若州郡闕無錢,願斥賣以賜之,補助其乏。」
xiān shì qìng zhōu róu yuǎn fān bù xún jiǎn wéi bū, lǐng bīng rù xià zhōu jiè, gōng pò hòu qiáo xīn xiū zhū bǎo. shì yuè, zhào yuán hào lǜ wàn yú zhòng lái kòu, chēng bào chóu. yuán biān dōu xún jiǎn yáng zūn róu yuǎn sāi jiān yā lú xùn, yǐ qí qī bǎi zhàn yú lóng mǎ lǐng, bài jī. huán qìng lù dōu jiān qí zōng jǔ zǒu mǎ chéng shòu zhào dé xuān níng zhōu dōu jiān wáng wén yuán zhī, cì jié yì fēng. tōng shì fān guān yán fān bù duō fú bīng, bù kě guò háo, zōng jǔ bù tīng. fú bīng fā, zōng jǔ bèi zhí. jiǔ zhī, yǐ zōng jǔ hái.
先是慶州柔遠蕃部巡檢嵬逋,領兵入夏州界,攻破後橋新修諸堡。是月,趙元昊率萬餘眾來寇,稱報仇。緣邊都巡檢楊遵、柔遠塞監押盧訓,以騎七百戰於龍馬嶺,敗績。環慶路都監齊宗矩、走馬承受趙德宣、寧州都監王文援之,次節義烽。通事蕃官言蕃部多伏兵,不可過壕,宗矩不聽。伏兵發,宗矩被執。久之,以宗矩還。
bā yuè, gēng shēn, xǐ zhī dìng zhōu lóng shén wèi xī xiāng dōu zhǐ huī shǐ liú píng wèi huán qìng lù fù dōu bù shǔ.
八月,庚申,徙知定州、龍神衛西廂都指揮使劉平為環慶路副都部署。
dì chū zhuó píng zhǔ sì xiāng, wèi zuǒ yòu yuē: píng, suǒ wèi shī shū zhī jiāng yě. píng zài dìng zhōu, cháng jiàn yán: chén qián zài shǎn xī, jiàn yuán hào chē fú jiàn qiè, shì qiě pàn yǐ, yí yán bèi zhī. bù tīng. jí shì, jiè píng yuē: zhī qīng yǒu jiāng lüè, gù wěi yǐ biān jì, qīng qí miǎn zhī! jiā cì qián bǎi wàn.
帝初擢平主四廂,謂左右曰:「平,所謂詩書之將也。」平在定州,嘗建言:「臣前在陝西,見元昊車服僭竊,勢且叛矣,宜嚴備之。」不聽。及是,戒平曰:「知卿有將略,故委以邊寄,卿其勉之!」加賜錢百萬。
zī zhèng diàn xué shì hù bù shì láng xuē kuí zú, zèng bīng bù shàng shū, shì jiǎn sù. kuí zài zhèng fǔ, móu yì wú suǒ yíng bì, huò shí bù rú zhì, guī, zhé tàn zhà bù shí, yuē: wú yǎng cán gǔ rén, fǔ kuì hòu shì ěr! yóu shàn zhī rén, fàn zhòng yān páng jí míng hào, zì wèi lì bù xuǎn rén, jiē yǐ gōng fǔ xǔ zhī ōu yáng xiū wáng gǒng chén, jiē qí nǚ xù yě.
資政殿學士、戶部侍郎薛奎卒,贈兵部尚書,諡簡肅。奎在政府,謀議無所迎避,或時不如志,歸,輒嘆咤不食,曰:「吾仰慚古人,俯愧後世耳!」尤善知人,范仲淹、龐籍、明鎬,自為吏部選人,皆以公輔許之;歐陽修、王拱辰,皆其女婿也。
rén xū, yǒu xīng bèi yú zhāng yì.
壬戌,有星孛於張、翼。
dēng hài, shū mì shǐ lì bù shì láng jiǎn xiào tài fù tóng píng zhāng shì wáng shǔ zú, zèng tài bǎo zhōng shū lìng, shì wén kāng. shǔ fāng yán jiǎn zhòng, yǒu dà chén tǐ. cháng yán rén chén huàn bù jié jiǎn, jí guì xiǎn, shēn zì yì sǔn. zi yì gōng, yǐ yìn wèi wèi wèi sì chéng, dàn yú róng lì, shù jiě guān. shǔ shǐ cān zhī zhèng shì, zhì dì xī jīng, jì chéng, yì gōng zuò shū chén zhǐ zú zhī yì, quàn shǔ xiè shì tuì jū, shǔ bù guǒ qù. yì gōng zhōng fù sàng, suì yǐ sī mén yuán wài láng zhì shì.
登亥,樞密使、吏部侍郎、檢校太傅、同平章事王曙卒,贈太保、中書令,諡文康。曙方嚴簡重,有大臣體。常言人臣患不節儉,及貴顯,深自抑損。子益恭,以廕為衛尉寺丞,淡於榮利,數解官。曙始參知政事,治第西京,既成,益恭作書陳止足之義,勸曙謝事退居,曙不果去。益恭終父喪,遂以司門員外郎致仕。
jiǎ zǐ, zǎi chén lǚ yí jiǎn děng shàng biǎo qǐng lì huáng hòu.
甲子,宰臣呂夷簡等上表請立皇后。
cān zhī zhèng shì sòng shòu, yǐ dì fù yú chūn qiū, tiān xià wú shì, lǜ yàn lè yǒu jiàn, nǎi shàng yán: yù xià zhī dào yǒu sān: lín shì shàng hū shǒu, dāng jī guì hū duàn, zhào móu xiān hū mì. néng shǒu zé jiān mò yóu yí, néng duàn zé xié mò yóu huò, néng mì zé shì mò yóu biàn. sī ān wēi zhī suǒ xì, yuàn bì xià niàn zhī. zhì ruò cháo wù qīng yí, shēn jū xián yàn, shēng wèi yǐ diào liù qì, jié xuān yǐ shùn sì shí, ài yǎng wáng gōng, shǐ bù zhì shāng guò, nǎi bǎo hé píng, wú jiāng zhī fú yě.
參知政事宋綬,以帝富於春秋,天下無事,慮燕樂有漸,乃上言:「馭下之道有三:臨事尚乎守,當機貴乎斷,兆謀先乎密。能守則奸莫由移,能斷則邪莫由惑,能密則事莫由變。斯安危之所系,願陛下念之。至若朝務清夷,深居閒燕,聲味以調六氣,節宣以順四時,愛養王躬,使不至傷過,乃保和平,無疆之福也。」
wù chén, dì bù yù.
戊辰,帝不豫。
gēng wǔ, yǐ wáng céng wèi lì bù shàng shū tóng píng zhāng shì shū mì shǐ.
庚午,以王曾為吏部尚書、同平章事、樞密使。
shí nán jīng liú shǒu tuī guān fèng fú shí jiè yí zèng shū yuē: zhǔ shàng jí wèi shí yǒu sān nián, bù hǎo yóu tián, bù jìn shēng sè, gōng jiǎn zhī dé, wén yú tiān xià. nǎi zhēng yuè yǐ lái, wén jì fèi guō huáng hòu, chǒng xìng shàng měi rén, gōng tíng chuán yán jiàn yǒu shī dé. zì qī bā yuè lái, suǒ wén yòu shén, chàng yōu fù rén, péng yín gōng nèi, yǐn lè wú shí, shèng tǐ yīn cháng yǒu bù yù, sī bù dé bù wèi lǜ yě. jīn biàn yì lǚ jiàn, rén xīn yōu wēi, bái qì qiè xiāo, xiōng zāi jiàn suì, cǐ tiān dì shén líng suǒ yǐ shì jiè jǐng yě. xiàng gōng xī zuò yuán tái, jīn guān shū fǔ, shè jì ān wēi, jiē xì yú xiàng gōng. dāng cǐ zhī shí, yí jí yǐ cǐ wèi jiàn jiàn zhǐ zé yǐ, jiàn bù zhǐ zé xiàng gōng yí cí shū héng zhī rèn, shù jǐ yǒu yǐ kāi wù cōng tīng, gǎn dòng shàng xīn. ruò zhí guǎn zhòng bù hài bà zhī yán, yǐ shì yù xián shì, bù yù jí zhēng, zé suì qǐ chéng luàn jiē, kǒng wú jí yǐ.
時南京留守推官奉符石介貽贈書曰:「主上即位十有三年,不好游畋,不近聲色,恭儉之德,聞於天下。乃正月以來,聞既廢郭皇后,寵幸尚美人,宮庭傳言漸有失德。自七、八月來,所聞又甚,倡優婦人,朋淫宮內,飲樂無時,聖體因常有不豫,斯不得不為慮也。今變異屢見,人心憂危,白氣切霄,凶災薦歲,此天地神靈所以示戒警也。相公昔作元台,今冠樞府,社稷安危,皆繫於相公。當此之時,宜即以此為諫;諫止則已,諫不止則相公宜辭樞衡之任,庶幾有以開悟聰聽,感動上心。若執管仲不害霸之言,以嗜欲閒事,不欲極爭,則遂啟成亂階,恐無及矣。」
xīn wèi, yǐ xīng biàn, dà shè, bì zhèng diàn, jiǎn cháng shàn, chū nèi cáng kù qián yōu shǎng zài jīng jiāng shì. zhào fǔ chén yú yán hé diàn gé zòu shì, qí zhū sī shì, quán lìng fǔ chén chù fēn.
辛未,以星變,大赦,避正殿,減常膳,出內藏庫錢優賞在京將士。詔輔臣於延和殿閤奏事,其諸司事,權令輔臣處分。
rén shēn, zhào: jìng fēi guō shì chū jū yú wài, měi rén shàng shì wèi dào shì dòng zhēn gōng, yáng shì bié zhái ān zhì. zhǎng qiū zhī wèi, bù kě jiǔ xū, dāng qiú dé mén yǐ zhèng nèi zhì.
壬申,詔:「淨妃郭氏出居於外,美人尚氏為道士洞真宮,楊氏別宅安置。長秋之位,不可久虛,當求德門以正內治。」
zì guō hòu fèi, shàng yáng èr měi rén yì yǒu chǒng, měi xī shì qǐn, tǐ wèi zhī bì, huò lèi rì bù jìn shí, zhōng wài yōu jù, jiē guī zuì èr měi rén. yáng tài hòu jí yǐ wèi yán, dì wèi néng qù. rù nèi dōu zhī yán wén yīng, zǎo mù shì dì, yán zhī bù yǐ, dì bù shèng qí fán, nǎi hàn zhī, wén yīng jí mìng zhān chē zài èr měi rén chū. èr měi rén tì qì bù kěn xíng, wén yīng bó qí jiá mà yuē: gōng bì, shàng hé yán! qū shǐ dēng chē yì rì, jiàng shì zhào.
自郭后廢,尚、楊二美人益有寵,每夕侍寢,體為之敝,或累日不進食,中外憂懼,皆歸罪二美人。楊太后亟以為言,帝未能去。入內都知閻文應,早暮侍帝,言之不已,帝不勝其煩,乃頷之,文應即命氈車載二美人出。二美人涕泣不肯行,文應搏其頰罵曰:「宮婢,尚何言!」驅使登車;翌日,降是詔。
jiǎ xū, sī tiān yán bèi xīng bù jiàn.
甲戌,司天言孛星不見。
diàn zhōng shì yù shǐ páng jí zuǒ sī jiàn téng zōng liàng, bìng zuò yán gōng jìn shì bù shí, yǐ yǒu, chū jí wèi guǎng dōng zhuǎn yùn shǐ, zōng liàng zhī xìn zhōu.
殿中侍御史龐籍、左司諫滕宗諒,並坐言宮禁事不實,乙酉,出籍為廣東轉運使,宗諒知信州。
jiǔ yuè, jǐ chǒu, qún chén shàng biǎo qǐng yù zhèng diàn, fù cháng shàn biǎo sān shàng, nǎi cóng zhī.
九月,己丑,群臣上表請御正殿,復常膳;表三上,乃從之。
rén chén, qún chén shàng biǎo qǐng shuāng rì bù shì cháo, cóng zhī. réng zhào zhōng shū shū mì yuàn, shuāng rì yǒu hé zòu shì, yì xǔ biàn diàn qǐng duì.
壬辰,群臣上表請雙日不視朝,從之。仍詔中書、樞密院,雙日有合奏事,亦許便殿請對。
dīng yǒu, dì kāng fù, yù zhèng diàn, fù cháng shàn.
丁酉,帝康復,御正殿,復常膳。
fàn zhòng yān zhī mù zhōu, bù bàn suì, xǐ sū zhōu. zhōu bǐ dà shuǐ, mín tián bù dé gēng, zhòng yān shū wǔ hé, dǎo tài hú zhù zhī hǎi, mù yóu shǒu xìng zuò. wèi jiù, yòu xǐ míng zhōu. zhuǎn yùn shǐ yán zhòng yān zhì shuǐ yǒu xù, yuàn liú yǐ bì qí yì gēng zǐ, zhào zhòng yān fù zhī sū zhōu.
范仲淹知睦州,不半歲,徙蘇州。州比大水,民田不得耕,仲淹疏五河,導太湖注之海,募游手興作。未就,又徙明州。轉運使言仲淹治水有緒,願留以畢其役;庚子,詔仲淹復知蘇州。
tài zǐ shǎo fù cháo jiǒng, jì yǔ tài qīng lóu yàn, fù zhào duì yán hé diàn gé, wèn hóng fàn yǔ wù zhī yīng, jiǒng jù jīng yǐ duì. hū gǎn jí zú, nián bā shí sì. zhào bà yī rì cháo, zèng tài zǐ tài bǎo, shì wén yuán.
太子少傅晁迥,既與太清樓宴,復召對延和殿閤,問《洪範》雨勿之應,迥據經以對。忽感疾卒,年八十四。詔罷一日朝,贈太子太保,諡文元。
jiǒng lè yì chún gù, xǐ zhì zhèng jīng shǐ yí yì, biāo kuò zì lèi, wú yī rì fèi xué. bù xǐ shù shù, cháng yuē: zì rán zhī fēn, tiān mìng yě lè tiān bù yōu, zhī mìng yě tuī lǐ ān cháng, wěi mìng yě. hé bì nì jì wèi rán hū!
迥樂易純固,喜質正經史疑義,標括字類,無一日廢學。不喜術數,嘗曰:「自然之分,天命也;樂天不憂,知命也;推理安常,委命也。何必逆計未然乎!」
shàng yáng èr měi rén chū gōng hòu, dì lìng cān zhī zhèng shì sòng shòu miàn zuò zhào yún: dāng qiú dé mén, yǐ zhèng nèi zhì. jì ér zuǒ yòu yǐn shòu zhōu chá shāng chén shì nǚ rù gōng, dì yù lì zhī wèi hòu, shòu jiàn yuē: bì xià nǎi yù yǐ jiàn zhě zhèng wèi zhōng gōng, bù yǔ qián rì zhào yǔ lì hū? hòu shù rì, shū mì shǐ wáng céng rù duì, yòu zòu yǐn nà chén shì wèi bù kě, dì yuē: sòng huǎn yì rú cǐ yán. zǎi xiàng lǚ yí jiǎn shū mì fù shǐ cài qí xiāng jì lùn jiàn, jiān shì yù shǐ zhī zá shì yáng xié tóng zhī jiàn yuàn guō quàn fù shàng shū, zú bà chén shì.
尚、楊二美人出宮後,帝令參知政事宋綬面作詔云:「當求德門,以正內治。」既而左右引壽州茶商陳氏女入宮,帝欲立之為後,綬諫曰:「陛下乃欲以賤者正位中宮,不與前日詔語戾乎?」後數日,樞密使王曾入對,又奏引納陳氏為不可,帝曰:「宋緩亦如此言。」宰相呂夷簡、樞密副使蔡齊相繼論諫,兼侍御史知雜事楊偕、同知諫院郭勸復上疏,卒罷陳氏。
jiǎ chén, zhào lì huáng hòu cáo shì, bīn zhī sūn nǚ yě. guō hòu fèi, shǐ pìn hòu rù gōng. yǐ sì, mìng zǎi xiàng lǐ dí wèi cè lǐ shǐ, cān zhī zhèng shì wáng suí fù zhī, sòng shòu zhuàn cè wén, bìng shū cè bǎo. yǒu sī zòu yòng dōng zhì rì xíng cè lǐ. jiān chá yù shǐ lǐ xíng sūn miǎn, yán zhuāng xiàn sān nián zhī sàng wèi chú, qǐng zhōng zhì ér hòu xíng, mì shū chéng yú jìng yì yǐ wèi yán, bù bào.
甲辰,詔立皇后曹氏,彬之孫女也。郭后廢,始聘後入宮。乙巳,命宰相李迪為冊禮使,參知政事王隨副之,宋綬撰冊文,並書冊寶。有司奏用冬至日行冊禮。監察御史里行孫沔,言莊獻三年之喪未除,請終制而後行,秘書丞余靖亦以為言,不報。
rén zǐ, zhào míng tài hòu suǒ jū diàn yuē bǎo qìng gōng, zì jīn bìng yǐ bǎo qìng huáng tài hòu wèi chēng.
壬子,詔名太后所居殿曰保慶宮,自今並以保慶皇太后為稱。
dōng, shí yuè, jǐ wèi, liáo zhǔ zhù zhōng huì chuān.
冬,十月,己未,遼主駐中會川。
gēng shēn, bà huái nán jiāng zhè jīng hú zhì zhì fā yùn shǐ, réng zhào: huái nán zhuǎn yùn shǐ jiān lǐng fā yùn shǐ sī shì qí zhì zhì chá yán fán shuì, gè guī zhú lù zhuǎn yùn shǐ sī.
庚申,罷淮南、江、浙、荊湖制置發運使,仍詔:「淮南轉運使兼領發運使司事;其制置茶鹽礬稅,各歸逐路轉運使司。」
gǎi qián wéi yǎn shì yuē sī. xiān shì tài cháng bó shì tóng zhī lǐ yuàn zhāng guī yì: wéi yǎn bó xué yè wén, cǐ qí suǒ yōu tān mù quán yào, xìn shēng bù zú, cǐ qí suǒ liè. shì fǎ, mǐn ér hǎo xué yuē wén, tān yǐ bài guān yuē mò. qǐng shì wén mò. qí jiā sù yú cháo, zhào fù yì, yǐ wéi yǎn wú tān dú zhuàng, ér wǎn jié lǜ zhí zì xīn, shì fǎ, zhuī huǐ qián guò, gǎi shì yuē sī. zhào: zì jīn dìng shì, xū lǐ yuàn jí guān zhòng yì zhī.
改錢惟演諡曰思。先是太常博士、同知禮院張瑰議:「惟演博學業文,此其所優;貪慕權要,釁生不足,此其所劣。《諡法》,敏而好學曰文,貪以敗官曰墨。請諡文墨。」其家訴於朝,詔覆議,以惟演無貪黷狀,而晚節率職自新,《諡法》,「追悔前過」,改諡曰思。詔:「自今定諡,須禮院集官眾議之。」
jǐ chǒu, zhào: gé mén zhī hòu, zì jīn xū shàng shū yuán wài láng zhū sī shǐ yǐ shàng jí běn lù zhuǎn yùn shǐ huò tí diǎn xíng yù yī yuán, gòng qī rén jǔ zhī, fāng xǔ yǐn duì.
己丑,詔:「閤門祗候,自今須尚書員外郎、諸司使以上及本路轉運使或提點刑獄一員,共七人舉之,方許引對。」
zhào yuán hào zì xí fēng, jí wèi fǎn jì, duō zhāo nà wáng mìng, jùn zhū shā, yǐ bīng fǎ bù lēi zhū qiāng. shǐ yī bái zhǎi shān, zhān guān hóng lǐ dǐng, guān hòu chuí hóng jié shòu. zì hào wéi míng wú zǔ, fán liù rì, jiǔ rì zé jiàn guān shǔ. chū zhì tū fà lìng, yuán hào xiān zì tū fà, jí lìng guó rén jiē tū fà, sān rì bù cóng lìng, xǔ zhòng shā zhī. měi yù jǔ bīng, bì lǜ qiú háo yǔ liè, yǒu huò zé xià mǎ huán zuò yǐn, gē xiān ér shí, gè wèn suǒ jiàn, zé qǔ qí zhǎng. shì suì chūn, shǐ kòu xī biān, shā lüè jū rén, xià zhào yuē shù zhī. jū guó zhōng, jiàn yì shén, sī gǎi yuán yuē kāi yùn, jì yú yuè, rén gào yǐ shí jìn bài wáng nián hào yě, nǎi gèng guǎng yùn.
趙元昊自襲封,即為反計,多招納亡命,峻誅殺,以兵法部勒諸羌。始衣白窄衫,氈冠紅里、頂,冠後垂紅結綬。自號嵬名吾祖,凡六日,、九日則見官屬。初制禿髮令,元昊先自禿髮,及令國人皆禿髮,三日不從令,許眾殺之。每欲舉兵,必率酋豪與獵,有獲則下馬環坐飲,割鮮而食,各問所見,擇取其長。是歲春,始寇西邊,殺掠居人,下詔約束之。居國中,僭益甚,私改元曰開運,既逾月,人告以石晉敗亡年號也,乃更廣運。
mǔ mǐ shì zú rén shān xǐ, móu shā yuán hào, shì jué, yuán hào zhèn qí mǔ, shā zhī, chén shān xǐ zhī zú yú hé, qiǎn shǐ lái gào āi. zhào qǐ fù, yǐ gé mén zhī hòu wáng yòng zhōng wèi zhì jì shǐ, bīng bù yuán wài láng guō quàn wèi diào zèng jiān qǐ fù guān gào shǐ. yuán hào lù yí quàn děng bǎi wàn, quàn xī jù bù shòu.
母米氏族人山喜,謀殺元昊,事覺,元昊鴆其母,殺之,沉山喜之族於河,遣使來告哀。詔起復,以閤門祗候王用中為致祭使,兵部員外郎郭勸為吊贈兼起復官告使。元昊賂遺勸等百萬,勸悉拒不受。
guǐ yǒu, yǐ jìng fēi yù jīng chōng miào xiān shī qīng wù wèi jīn tíng jiào zhǔ chōng jìng yuán shī. měi rén yáng shì tīng rù dào, cì míng zōng miào. bìng jū ān hé yuàn, réng gǎi cì yuàn míng yuē yáo huá gōng.
癸酉,以淨妃、玉京沖妙仙師清悟為金庭教主、沖靜元師。美人楊氏聽入道,賜名宗妙。並居安和院,仍改賜院名曰瑤華宮。
yǐ hài, zuò jiāo miào jǐng ān xìng ān yòu ān zhī qū.
乙亥,作郊廟《景安》、《興安》、《祐安》之曲。
xīn sì, cì shū zhōu xué tián wǔ qǐng.
辛巳,賜舒州學田五頃。
rén wǔ, mìng lóng tú gé dài zhì yàn sù jí xián xiào lǐ lǐ zhào zhí shǐ guǎn sòng qí tóng àn shì wáng pǔ lǜ zhǔn. sù shí pàn tài cháng sì, jiàn yán jiù tài cháng zhōng qìng jiē shè sè, měi sān suì qīn shì, zé zhòng shì zhī. suì jí jiǔ, suǒ tú jī hòu, shēng yì bù xié, gù yǒu shì mìng. dì qīn yuè shì lǜ zhǔn tí qí bèi yǐ shǔ tài cháng. sù děng jí qǔ zhōng qìng chǎn dí kǎo jī, yòng lǜ zhǔn àn shì jiē hé.
壬午,命龍圖閣待制燕肅、集賢校理李照、直史館宋祁同按試王朴律准。肅時判太常寺,建言舊太常鐘磬皆設色,每三歲親視,則重飾之。歲即久,所塗積厚,聲益不協,故有是命。帝親閱視律准題其背以屬太常。肅等即取鐘磬剗滌考擊,用律准按試皆合。
shí yī yuè, jǐ chǒu, cè huáng hòu.
十一月,己丑,冊皇后。
jǐ yǒu, zhào qīn cí jiāo miào nǎi yòng yù suǒ zhì lè zhāng, qí yǒu sī shè shì lè zhāng, lìng zǎi chén lǚ yí jiǎn lǐ dí fēn zhuàn zhī. xīn hài, zhào tài cháng sì: zì jīn xiǎng xiān nóng shì diàn wén xuān wáng wǔ chéng wáng, bìng yòng dēng gē lè, lìng xué shì yuàn zhuàn lè zhāng.
己酉,詔親祠郊廟乃用御所制樂章,其有司攝事樂章,令宰臣呂夷簡、李迪分撰之。辛亥,詔太常寺:「自今享先農、釋奠文宣王、武成王,並用登歌樂,令學士院撰樂章。」
yǐ dōng shàng gé mén shǐ cáo cóng wèi wèi zhōu tuán liàn shǐ. cóng xiōng nǚ wèi hòu, lǐ jiē cóng zhǔ bàn, yú shì zòu yuē: bì xià fāng yǐ zhì gōng lì tiān xià, chén jì bèi hòu zú, bù yí mào ēn zé, luàn cháo tíng fǎ zú rén gǎn yīn yuán qǐng tuō zhě, yuàn zhì yú lǐ. shí lùn chēng zhī. xún chū wèi huán qìng lù bù shǔ zhī fēn fù zhōu.
以東上閤門使曹琮為衛州團練使。琮兄女為後,禮皆琮主辦,於是奏曰:「陛下方以至公厲天下,臣既備後族,不宜冒恩澤,亂朝廷法;族人敢因緣請託者,願置於理。」時論稱之。尋出為環慶路部署、知分阝州。
tún tián yuán wài láng zhāng kàng zhě, kuí dì yě, háo mài yǒu qí jié. cháng tōng pàn zhèn róng jūn, shàng yán: zhào dé míng sǐ, qí zi yuán hào xǐ zhū shā, shì bì nán zhì, yí jí fáng biān. lùn xī běi gōng shǒu zhī jì, zhāng shù shí shàng. dì yù yòng zhī, huì dīng mǔ yōu. huò chuán liáo jù bīng yōu zhuō jiān, hé běi jiē jīng, shí èr yuè, guǐ yǒu, mìng kàng wèi rú jīng shǐ zhī ān sù jūn. yīn rù duì, yuē: liáo rén suì xiǎng jīn bó shén hòu, jù zhōng guó jiàn fá, tè zhāng yán ěr, fēi qí shí yě.
屯田員外郎張亢者,奎弟也,豪邁有奇節。常通判鎮戎軍,上言:「趙德明死,其子元昊喜誅殺,勢必難制,宜亟防邊。」論西北攻守之計,章數十上。帝欲用之,會丁母憂。或傳遼聚兵幽、涿間,河北皆驚,十二月,癸酉,命亢為如京使、知安肅軍。因入對,曰:「遼人歲享金帛甚厚,懼中國見伐,特張言耳,非其實也。」
zhào yuán hào xiàn mǎ wǔ shí pǐ, qiú fú jīng yī cáng cì zhī.
趙元昊獻馬五十匹,求《佛經》一藏;賜之。
jǐ mǎo, xuān qìng shǐ rù nèi dōu zhī lán jì zōng, yǐ lǎo jí bà wèi jǐng fú diàn shǐ yōng zhōu guān chá shǐ.
己卯,宣慶使、入內都知藍繼宗,以老疾罷為景福殿使、邕州觀察使。
jiān chá yù shǐ lǐ xíng sūn miǎn yuē: qiè jiàn shàng fēng shì rén tóng ān xiàn wèi lǐ ān shì, zhé yīn kuáng bèi, wàng jìn gǔ yán, xià lì shěn wèn. zì kǒng dào fǔ fàn zhòng yān bèi chù zhī hòu, páng jí fàn fěng zhì duì yǐ lái, fán zài jìn shēn, jǐn sī jiān mò. yòu lǜ sì fāng zhī rén bù zhī ān shì shàn shàng fàn yán, jiāng wèi ān shì xiàn zhōng huò zuì, zì yuǎn liú chuán, wèi yì fēi měi. fú wàng dài yǐ kuān ēn, tè miǎn tóu cuàn, shǐ bǐ tōu ān zhī shì, yǒng huái nèi kuì zhī xīn. hòu qī rì, zé miǎn zhī tán zhōu héng shān xiàn.
監察御史里行孫沔曰:「竊見上封事人同安縣尉李安世,輒因狂悖,妄進瞽言,下吏審問。自孔道輔、范仲淹被黜之後,龐籍、范諷置對以來,凡在搢紳,盡思緘默。又慮四方之人不知安世訕上犯顏,將謂安世獻忠獲罪,自遠流傳,為議非美。伏望貸以寬恩,特免投竄,使彼偷安之士,永懷內愧之心。」後七日,責沔知潭州衡山縣。
miǎn wèi yǒu zé mìng shí, fù shàng shū yuē: qù qiū yǐ shèng tǐ qiān hé, zhǔn shuāng rì bù zuò zhī qǐng, shì zé yī suì zhōng lǜ wú bǎi yú rì shì shì, zǎi chén shàng diàn zòu shì, zhǐ yú shù kè, tiān xià wàn wù, dé bù kuàng zāi! fú yuàn bì xià yīn suì shǒu zhèng cháo zhī shǐ, pèi rán xià lìng, dàn gào duō fāng, měi dàn gōng jǐ, biàn sè jū wèi, tuī zé dà chén, jiǎng qiú gǔ dào, jiàng yǐ wēn yán, bǐ zhī jí lùn. wài zé zhú cì shǐ xiàn lìng wú zhuàng lǎo nuò tān cán zhī bèi, nèi zé bà gōng qīng dài fū bù cái chǎn nìng guǐ dàn zhī shì. yè tíng zhī zhōng, jiǎn qù yōu kuàng, guān sì zhī nèi, yì sǔn zhòng rèn. jiào dūn yú shàng, mín yuè yú xià, jiē mù qián kě jiàn zhī shì, wéi bì xià lì xíng ér yǐ. shū zòu, zài zé jiān yǒng zhōu jiǔ.
沔未有責命時,復上書曰:「去秋以聖體愆和,准雙日不坐之請,是則一歲中率無百餘日視事,宰臣上殿奏事,止於數刻,天下萬務,得不曠哉!伏願陛下因歲首正朝之始,霈然下令,誕告多方,每旦恭己,辨色居位,推擇大臣,講求古道,降以溫顏,俾之極論。外則逐刺史、縣令無狀老懦貪殘之輩,內則罷公卿大夫不才諂佞詭誕之士。掖庭之中,簡去幽曠,官寺之內,抑損重任。教敦於上,民悅於下,皆目前可見之事,惟陛下力行而已。」書奏,再責監永州酒。