qǐ shàng zhāng shè tí gé zhēng yuè, jǐn chóng guāng dān è wǔ yuè, fán yī nián yǒu qí.
起上章攝提格正月,盡重光單閼五月,凡一年有奇。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì huáng yòu èr nián liáo zhòng xī shí jiǔ nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝皇祐二年(遼重熙十九年)
chūn, zhēng yuè, gēng yín, liáo sēng huì jiàn jiā jiǎn xiào tài wèi.
春,正月,庚寅,遼僧惠鑒加檢校太尉。
gēng zǐ, liáo lùn fá xià zhū jiāng shì gōng zuì, fēng yē lǜ dá hé kè wèi qī shuǐ jùn wáng, qí suǒ shǔ jiāng xiào jí zhǔn bù děng bù zhǎng gè jìn jué yǒu chà. yǐ xiāo huì zi cí shì nǔ zhàn mò, shì huì sàng shī zhī zuì, zèng cí shì nǔ píng zhāng shì.
庚子,遼論伐夏諸將士功罪,封耶律達和克為漆水郡王,其所屬將校及准布等部長各進爵有差。以蕭惠子慈氏努戰歿,釋惠喪師之罪,贈慈氏努平章事。
xīn chǒu, liáo qiǎn shǐ wèn zuì yú xià.
辛丑,遼遣使問罪於夏。
rén yín, liáo zhǔ rú yú ér luò.
壬寅,遼主如魚兒濼。
guǐ mǎo, yǐ suì jī, bà shàng yuán guān dēng.
癸卯,以歲飢,罷上元觀燈。
rén zǐ, mìng hàn lín xué shì chéng zhǐ wáng yáo chén rù nèi dōu zhī wáng shǒu zhōng yòu sī jiàn chén xù yǔ sān sī jiào tiān xià měi suì cái fù chū rù zhī shù yǐ wén.
壬子,命翰林學士承旨王堯臣、入內都知王守忠、右司諫陳旭與三司較天下每歲財賦出入之數以聞。
zì kāng dìng yuán nián, shǎn xī mù rén rù zhōng bìng biān chú sù, shǐ jiā shù gěi dōng nán yán, ér hé běi shāo yòng sān shuō fǎ, yì yǐ dōng nán yán dài jīng shī suǒ gěi mín qián, shù zú jí zhǐ. jí qìng lì èr nián, sān sī yòu qǐng rú kāng dìng yuán nián fǎ mù rén rù zhōng, nǎi zhào rù zhōng shǎn xī hé dōng zhě, chí quàn zhì jīng shī, cháng yǐ qián jí jīn bó gè bàn zhī. bù yuàn shòu jīn bó zhě, yǔ xiāng yào chá yán, wéi qí suǒ yù. ér dōng nán yán lì tè hòu, shāng lǚ bù fù shòu jīn bó, jiē yuàn dé yán. zhì bā nián, hé běi xíng sì shuō fǎ, yán jū qí yī, ér bìng biān chú sù jiē yǒu xū shù, téng yuè zhì shù bèi, quàn zhì jīng shī, fǎn wèi chù jiǎ suǒ yì. yán bā bǎi jīn jiù shòu qián shí wàn, zhì shì zhǐ liù wàn shāng rén yǐ jiàn gū quàn qǔ yán, bù fù rù qián jīng shī, tǎng zàng yì fá. yú shì zhào sān sī xiáng dìng, yáo chén děng qǐng fù rù qián jīng shī fǎ, shì jiù rù qián shù shāo zēng yǔ yán, ér bìng biān rù zhōng yuán dé quàn shòu yán zhě, hé dōng shǎn xī rù chú sù zhí qián shí wàn, zhǐ gěi yán zhí qī wàn, hé běi yòu sǔn wèi liù wàn wǔ qiān, qiě lìng rù qián shí wàn yú jīng shī, nǎi tīng jiān gěi, wèi zhī duì tiē. zì shì rù qián jīng shī shāo fù gù.
自康定元年,陝西募人入中並邊芻粟,始加數給東南鹽,而河北稍用三說法,亦以東南鹽代京師所給緡錢,數足即止。及慶曆二年,三司又請如康定元年法募人入中,乃詔入中陝西、河東者,持券至京師,償以錢及金帛各半之。不願受金帛者,予香藥、茶、鹽,惟其所欲。而東南鹽利特厚,商旅不復受金帛,皆願得鹽。至八年,河北行四說法,鹽居其一,而並邊芻粟皆有虛數,騰躍至數倍,券至京師,反為畜賈所抑。鹽八百斤舊售錢十萬,至是止六萬;商人以賤估券取鹽,不復入錢京師,帑藏益乏。於是詔三司詳定,堯臣等請復入錢京師法,視舊入錢數稍增予鹽,而並邊入中元得券受鹽者,河東、陝西入芻粟直錢十萬,止給鹽直七萬,河北又損為六萬五千,且令入錢十萬於京師,乃聽兼給,謂之對貼。自是入錢京師稍復故。
èr yuè, jiǎ shēn, chū nèi cáng kù juàn wǔ shí wàn, xià hé běi shǎn xī hé dōng lù, yǐ bèi jūn shǎng.
二月,甲申,出內藏庫絹五十萬,下河北、陝西、河東路,以備軍賞。
dīng hài, xià jiāng gōng liáo jīn sù chéng, liáo nán miàn lín yá gǎo jiā nǔ děng jī pò zhī, zhǎn shǒu wàn yú jí.
丁亥,夏將攻遼金肅城,遼南面林牙杲嘉努等擊破之,斬首萬餘級。
sān yuè, wù zǐ shuò, zhào bà jīn nián dōng zhì qīn sì nán jiāo zhī lǐ, yǐ jiǔ yuè zé rì yǒu shì yú míng táng. xiān shì sòng xiáng yì, jīn nián dāng jiāo ér rì zhì zài huì, yòng jiàn lóng gù shì, yí yǒu suǒ bì, yīn qǐng qiū jì dà xiǎng yú míng táng. dì wèi fǔ chén yuē: míng táng zhě, bù zhèng zhī gōng, cháo zhū hóu zhī wèi, tiān zǐ zhī lù qǐn, nǎi jīn dà qìng diàn yě, kuàng míng dào chū, hé sì tiān dì yú cǐ. jīn zhī qīn sì, bù dāng yīn xún, shàng yú jiāo yí yù jì. jǐ chǒu, zhào yǐ dà qìng diàn wèi míng táng, réng lìng suǒ sī xiáng dìng yí zhù yǐ wén.
三月,戊子朔,詔罷今年冬至親祀南郊之禮,以九月擇日有事於明堂。先是宋庠議,今年當郊而日至在晦,用建隆故事,宜有所避,因請秋季大享於明堂。帝謂輔臣曰:「明堂者,布政之宮,朝諸侯之位,天子之路寢,乃今大慶殿也,況明道初,合祀天地於此。今之親祀,不當因循,尚於郊遺寓祭。」己丑,詔以大慶殿為明堂,仍令所司詳定儀注以聞。
jiǎ wǔ, qiǎn guān qí yǔ.
甲午,遣官祈雨。
wù xū, zhào: míng táng lǐ chéng, qún chén wú dé shàng zūn hào.
戊戌,詔:「明堂禮成,群臣毋得上尊號。」
liáo diàn qián dōu diǎn jiǎn xiāo dí lǐ tè yǔ xià rén zhàn yú sān jiǎo chuān, bài zhī.
遼殿前都點檢蕭迪里特與夏人戰於三角川,敗之。
jǐ hài, zhào sì míng táng, zì chéng yú fú yù zhū wù, wù lìng yǒu sī cái jiǎn zhī.
己亥,詔祀明堂,自乘輿服御諸物,務令有司裁簡之。
gēng zǐ, liáo qiǎn diàn qián fù diǎn jiǎn yē lǜ yì děng lái gào fá xià guó hái.
庚子,遼遣殿前副點檢耶律益等來告伐夏國還。
guǐ mǎo, liáo qiǎn xī nán zhāo tǎo shǐ xiāo pú nǔ děng shuài shī dài xià. jiǎ chén, qiǎn tóng zhī běi yuàn shū mì shǐ xiāo gé àn jūn biān chéng, yǐ wèi shēng yuán.
癸卯,遼遣西南招討使蕭蒲努等帥師代夏。甲辰,遣同知北院樞密使蕭革按軍邊城,以為聲援。
zhào: zōng shì zi shēng sì suì zhě, guān wèi gěi shí. chū, zhào wǔ suì shǐ gěi shí, zhī dà zōng zhèng shì yǔn ràng qǐng qiě réng jiù yǐ sān suì, gù cái dìng zhī.
詔:「宗室子生四歲者,官為給食。」初,詔五歲始給食,知大宗正事允讓請且仍舊以三歲,故裁定之。
jǐ yǒu, yǐ cháo lín xué shì zhào gài wèi liáo guó xìn shǐ. liáo zhǔ zhù xī jī diàn, cháng yīn huì liè, lìng gài fù xìn shì rú shān hé shī, shī chéng, yòu yǐ yù bēi.
己酉,以朝林學士趙概為遼國信使。遼主駐息雞淀,嘗因會獵,令概賦《信誓如山河詩》,詩成,侑以玉杯。
zhào: liǎng zhè liú mín nán nǚ bù néng zì cún zhě, tīng rén shōu yǎng, hòu bù dé fù qǔ.
詔:「兩浙流民男女不能自存者,聽人收養,後不得復取。」
guǐ chǒu, zhào yǐ jì qiū xīn hài dà xiǎng míng táng. xiān shì lǐ guān yì wáng zhě jiāo yòng xīn, gài qǔ zhāi róng zì xīn zhī yì, yòu, tōng lǐ sì míng táng yì yòng xīn suì xià sī tiān zé rì, ér dé xīn hài jí, gài jiǔ yuè èr shí qī rì yě.
癸丑,詔以季秋辛亥大享明堂。先是禮官議王者郊用辛,蓋取齋戎自新之義,又,《通禮》祀明堂亦用辛;遂下司天擇日,而得辛亥吉,蓋九月二十七日也。
bǐng chén, sòng qí shàng míng táng tōng yì èr piān.
丙辰,宋祁上《明堂通議》二篇。
zhī fǔ zhōu zhé jì mǐn zú, yǐ qí dì jì zǔ lǐng fǔ zhōu jūn shì.
知府州折繼閔卒,以其弟繼祖領府州軍事。
xià, sì yuè, jiǎ zǐ, shā zhōu fú gǔ dǔ mò shì pó wēn děng lái gòng yù.
夏,四月,甲子,沙州符骨篤末、似婆溫等來貢玉。
yǐ chǒu, nèi chū shǒu zhào yán: míng táng zhī lǐ, qián dài bìng yòng zhèng kāng chéng wáng sù liǎng jiā yì shuō, jiān jì hào tiān shàng dì, yǐ wèi biàn lǐ. zǔ zōng yǐ lái, sān suì yī qīn jiāo, hé jì tiān dì, zǔ zōng bìng pèi, bǎi shén cóng sì. jīn sì míng táng, zhèng dāng qīn jiāo zhī qī, ér lǐ guān suǒ dìng, zhǐ jì hào tiān wǔ dì, bù jí dì qí, pèi zuò bù jí zǔ zōng, wèi hé sān cháo zhī zhì. yí hé jì dì qí, fèng tài zǔ tài zōng zhēn zōng bìng pèi, ér wǔ dì shén zhōu yì qīn xiàn, rì yuè hé hǎi zhū shén, xī rú yuán qiū cóng sì. yīn wèi wén yàn bó yuē: lǐ fēi tiān jiàng dì chū, yuán rén qíng ěr. lǐ guān xí jū rú zhī jiù chuán, shou shě sān cháo zhī chéng fǎ, fēi zhèn suǒ yǐ zhāo xiào xī mín yě. yì rì, yàn bó zòu: zhào shū suǒ dìng qīn xiàn zhī lǐ, zhōu yú wǔ tiān dì shén zhōu, bǐ yuán qiū zhī wèi, zhì jiàng wèi láo, qǐng mìng guān fēn xiàn. dì yuē: zhèn yú dà sì, qǐ gǎn dàn láo! lǐ guān yì cóng sì shén wèi wèi jué, fù yù yuē: jiāo tán dì yī kān zhě zài táng, dì èr dì sān kān zhě shè yú zuǒ yòu jiā wǔ jí lóng chí shàng, zài yí nèi wài zhě liè yú táng dōng xī xiāng jí hòu wǔ, yǐ xiàng tán yí zhī zhì, réng xiān huì tú yǐ wén.
乙丑,內出手詔言:「明堂之禮,前代並用鄭康成、王肅兩家義說,兼祭昊天上帝,已為變禮。祖宗以來,三歲一親郊,合祭天地,祖宗並配,百神從祀。今祀明堂,正當親郊之期,而禮官所定,止祭昊天五帝,不及地祇,配坐不及祖宗,未合三朝之制。宜合祭地祇,奉太祖、太宗、真宗並配,而五帝、神州亦親獻,日月河海諸神,悉如圜丘從祀。」因謂文彥博曰:「禮非天降地出,緣人情耳。禮官習拘儒之舊傳,扌舍三朝之成法,非朕所以昭孝息民也。」翼日,彥博奏:「詔書所定親獻之禮,周於五天帝、神州,比圜丘之位,陟降為勞,請命官分獻。」帝曰:「朕於大祀,豈敢憚勞!」禮官議從祀神位未決,復諭曰:「郊壇第一龕者在堂,第二、第三龕者設於左右夾廡及龍墀上,在遺內外者列於堂東西廂及後廡,以象壇遺之制,仍先繪圖以聞。」
liáo zhǔ rú yú ér luò.
遼主如魚兒濼。
wù chén, jiàng hàn lín xué shì quán zhī kāi fēng fǔ qián míng yì wèi lóng tú gé xué shì zhī cài zhōu.
戊辰,降翰林學士、權知開封府錢明逸為龍圖閣學士、知蔡州。
xiān shì, yī jiā zǐ lěng qīng zì chēng huáng zǐ, yán qí mǔ cháng de xìng yē tíng, yǒu shēn ér chū, shēng qīng, dū shì jù guān. míng yì bǔ dé qīng, rù fǔ, chì míng yì yuē: míng yì ān dé bù qǐ! míng yì wèi qǐ zuò. jì ér yǐ wèi kuáng, sòng rǔ zhōu biān guǎn. tuī guān hán jiàng yán qīng liú wài jiāng huò zhòng hàn lín xué shì zhào gài yán qīng yán bù wàng bù dāng liú, ruò zhà dāng zhū jí zhào gài yǔ zhī jiàn yuàn bāo zhěng zhuī qīng qióng zhì. gài qí mǔ wáng shì cháng zhí yì jìn zhōng, chū jià mín lěng xù, shǐ shēng nǚ, hòu shēng qīng. qīng piāo bó lú shān, shù wèi rén yán jǐ shí dì zi, fú tú quán dà dào xié zhī rù jīng shī, yù zì yán què xià. yù jù, jiē lùn bù dào, zhū sǐ. míng yì zuò yǐn jīng shī wú wēi wàng, gǔ jí yú zé. jiàng, yì zhī zǐ yě.
先是,醫家子冷青自稱皇子,言其母嘗得幸掖廷,有娠而出,生青,都市聚觀。明逸捕得青,入府,叱明逸曰:「明逸安得不起!」明逸為起坐。既而以為狂,送汝州編管。推官韓絳言青留外將惑眾;翰林學士趙概言青言不妄不當流,若詐當誅;即詔概與知諫院包拯追青窮治。蓋其母王氏嘗執役禁中,出嫁民冷緒,始生女,後生青。青漂泊廬山,數為人言己實帝子,浮屠全大道挾之入京師,欲自言闕下。獄具,皆論不道,誅死。明逸坐尹京師無威望,古及於責。絳,億之子也。
jiǎ shēn, gāo lì gòng yú liáo.
甲申,高麗貢於遼。
wǔ yuè, jǐ chǒu, liáo zhǔ rú liáng xíng.
五月,己丑,遼主如涼陘。
guǐ sì, liáo xiāo pú nǔ děng rù xià jìng, bù jiàn dí, zòng lüè ér hái.
癸巳,遼蕭蒲努等入夏境,不見敵,縱掠而還。
jiǎ wǔ, lǐ yuàn shàng míng táng wǔ shì zhì dù tú.
甲午,禮院上《明堂五室制度圖》。
fēng yǎn zhōu ní qiū shān shén yuē yù shèng hóu.
封兗州尼丘山神曰毓聖侯。
bǐng shēn, zhào guó xìn sī bà sān fān shǐ chén. zì yǔ liáo tōng hǎo, qí jiē sòng shǐ rén jiē zì jīng chà sān fān shǐ chén, yán lù zhōu jūn, kùn yú xū suǒ, jiàn guān bāo zhěng wú kuí jí yán qí rǎo. jì bà qiǎn sān fān, ér dùn zhì shí wù, bìng lìng yán lù zhōu jūn guān zì bàn zhī.
丙申,詔國信司罷三番使臣。自與遼通好,其接送使人皆自京差三番使臣,沿路州軍,困於須索,諫官包拯、吳奎極言其擾。既罷遣三番,而頓置什物,並令沿路州、軍官自辦之。
wù shēn, guǎng nán xī lù zhuǎn yùn sī yán jiāo zhǐ fā bīng bǔ guǎng yuán zhōu zéi nóng zhì gāo, qí zhòng jiē dùn fú shān lín zhào běn lù yán bèi zhī.
戊申,廣南西路轉運司言交趾發兵捕廣源州賊儂智高,其眾皆遁伏山林;詔本路嚴備之。
liù yuè, bǐng yín, hàn lín xué shì chéng zhǐ wáng yáo chén děng yán: fèng zhào yǔ tài cháng cān yì ruǎn yì suǒ shàng biān zhōng sì qīng shēng pǔ fǎ, qǐng yòng zhī yú míng táng zhě. qiè yǐ lǜ lǚ xuán gōng zhī fǎ, jì dìng yǐ guǎn, yòu zhì shí èr zhōng zhǔn wèi shí èr zhèng shēng, yǐ lǜ jì, zì bèi bàn. shuō zhě yún: bàn zhě, zhǔn zhèng shēng zhī bàn yǐ wèi shí èr zi shēng zhī zhōng, gù yǒu zhèng shēng zi shēng gè shí èr. zi shēng, jí qīng shēng yě. qí zhèng guǎn zhǎng zhě wèi jūn, zì yòng zhèng shēng zhèng guǎn duǎn zhě wèi jūn, zé tōng yòng zi shēng ér chéng wǔ yīn. rán qiú shēng zhī fǎ, běn zhī yú zhōng, gù guó yǔ suǒ wèi dù lǜ jūn zhōng zhě yě. qí biān jīn shí zhī fǎ, zé lì dài bù tóng, huò yǐ shí jiǔ wèi yī quán, huò yǐ sān shí yī wèi yī quán, huò yǐ shí liù wèi yī quán, huò yǐ èr shí sì wèi yī quán. gù táng zhì yǐ shí liù shù wèi xiǎo jià, èr shí sì wèi dà jià, tiān dì zōng miào cháo huì gè yǒu suǒ shī. jīn tài cháng zhōng xiàn shí liù zhě, jiù chuán zhèng shēng zhī wài, yǒu huáng zhōng zhì jiā zhōng sì shēng, gài zì yí zé zhì yīng zhōng sì lǜ wèi jūn zhī shí, ruò jǐn yòng zhèng shēng, zé guān qīng ér shāng zhòng. yuán gōng shēng yǐ xià, bù róng gèng yǒu zhuó shēng. yī jūn zhī zhōng, gōng ruò shāng qiáng, shì wèi líng jiàn, gù xū yòng zi shēng, nǎi dé zhǎng duǎn xiāng xù. zì jiǎo ér xià, yì xún zī fǎ. zhì tā lǜ wèi gōng, qí zhǎng duǎn zūn bēi zì xù zhě, bù dāng gèng yǐ qīng shēng jiān zhī. zì táng mò duō gù, lè wén zhuì quē, kǎo jī zhī fǎ, jiǔ yǐ bù chuán. jīn sī zhú děng zhū qì jiù yǒu qīng shēng zhě, jīn suí zhōng shí jiào xí běn wú qīng shēng zhě, wèi kě chuàng yì qiú fǎ, qiě dāng rú jiù. qí ruǎn yì suǒ shàng shēng pǔ, yǐ qīng zhuó xiāng yīng, xiān hòu hù jī, qǔ yán mí màn, jìn yú zhèng shēng, bù kě yòng. zhào kě.
六月,丙寅,翰林學士承旨王堯臣等言:「奉詔與太常參議阮逸所上編鐘四清聲譜法,請用之於明堂者。竊以律呂旋宮之法,既定以管,又制十二鍾准為十二正聲,以律計,自倍半。說者云:半者,准正聲之半以為十二子聲之鐘,故有正聲、子聲各十二。子聲,即清聲也。其正管長者為均,自用正聲;正管短者為均,則通用子聲而成五音。然求聲之法,本之於鍾,故《國語》所謂『度律均鍾』者也。其編金石之法,則歷代不同,或以十九為一佺,或以三十一為一佺,或以十六為一佺,或以二十四為一佺。故唐制以十六數為小架,二十四為大架,天地、宗廟、朝會各有所施。今太常鍾縣十六者,舊傳正聲之外,有黃鐘至夾鍾四聲,蓋自夷則至應鐘四律為均之時,若盡用正聲,則官輕而商重。緣宮聲以下,不容更有濁聲。一均之中,宮弱商強,是謂陵僭,故須用子聲,乃得長短相敘。自角而下,亦循茲法。至它律為宮,其長短尊卑自序者,不當更以清聲間之。自唐末多故,樂文墜缺,考擊之法,久已不傳。今絲竹等諸器舊有清聲者,今隨鍾石教習;本無清聲者,未可創意求法,且當如舊。其阮逸所上聲譜,以清濁相應,先後互擊,取言靡曼,近於鄭聲,不可用。」詔可。
liáo zhǔ yè qìng líng.
遼主謁慶陵。
dīng mǎo, yǐ yù zhuàn huáng zhōng wǔ yīn wǔ qū fán wǔ shí qī shēng, xià tài cháng yì xí zhī.
丁卯,以御撰黃鐘五音五曲凡五十七聲,下太常肄習之。
gēng wǔ, liáo zhǔ yè dà ān diàn.
庚午,遼主謁大安殿。
rén shēn, liáo yǐ jiāng cè jìn shì, mìng yī bo tú fàn nú lì jí bèi fù mǔ huò fàn shì táo wáng zhě, bù dé yīng jǔ.
壬申,遼以將策進士,命醫、卜、屠、販、奴隸及倍父母或犯事逃亡者,不得應舉。
bǐng zǐ, jiàn guān bāo zhěng chén xù wú kuí děng yán: sān sī shǐ zhāng yáo zuǒ. fán yōng zhī rén, tú yuán chǒng sī, zhòu jiē xiǎn liè, zì rèn yòng yǐ lái, wàn kǒu jiāo jī. bì xià hé bì yī yáo zuǒ, shàng wéi tiān yì, xià fú rén qíng, ér rěn chéng wēi jī hū? shí wèi bì xià tòng zhī! zhěng yòu yán: lì dài hòu fēi zhī zú, suī yǒu cái zhě wèi cháng jiǎ yǐ shì quán, kuàng bù cái zhě hū? fú jiàn zǔ zōng yǐ lái, dāng tǎng lǐn fēng yíng, yòng dù chōng zú zhī jì, shàng nǎi jīng xuǎn jì chén rú chén shù wèi yǔ bèi yòng zhī, qí yú yì jǐn yī shí zhī xuǎn. kuàng jīn shàng xià jiǒng pò, qǐ kě zhuān rèn cǐ rén! fú wàng tè chū chén duàn, shòu yǐ tā zhí, bié qiú cái jié zhī shì, wěi ér rèn zhī.
丙子,諫官包拯、陳旭、吳奎等言:「三司使張堯佐。凡庸之人,徒緣寵私,驟階顯列,自任用以來,萬口交譏。陛下何庇一堯佐,上違天意,下咈人情,而稔成危機乎?實為陛下痛之!」拯又言:「歷代后妃之族,雖有才者未嘗假以事權,況不才者乎?伏見祖宗以來,當帑廩豐盈,用度充足之際,尚乃精選計臣如陳恕、魏羽輩用之,其餘亦盡一時之選。況今上下窘迫,豈可專任此人!伏望特出宸斷,授以它職,別求才傑之士,委而任之。」
xīn sì, yǐ tún tián yuán wài láng lǚ gōng zhe tóng pàn lì bù nán cáo. gōng zhe, yí jiǎn zi yě, cháng zhào shì guǎn zhí, bù jiù. yú shì dì yù yuē: zhī qīng yǒu tián tuì zhī jié. yīn cì wǔ pǐn fú.
辛巳,以屯田員外郎呂公著同判吏部南曹。公著,夷簡子也,嘗召試館職,不就。於是帝諭曰:「知卿有恬退之節。」因賜五品服。
liáo zhǔ cè jìn shì yú jīn luán diàn.
遼主策進士於金鑾殿。
shì yuè, dì jiǎng shū ěr yīng gé, yīn wèi shì chén yuē: gǔ yǒu qiān mín yú kuān xián zhī dì zhě, jīn mǐn shǔ dì xiá, qí mín yì kě qiān hū? dīng dù duì yuē: lǜ lìng gù zài, dàn yǒu sī bù néng jǔ xíng ěr. tài zǔ cháng xǐ tài yuán mín qiān yú jiā yú shān dōng, tài zōng yòu xǐ yún yīng huán shuò zhī mín yú jīng xī zhū zhōu. xī běi zhī rén, qín lì jǐn jiǎn, jīn fù yú qí xiāng lǐ zhě, duō dāng shí suǒ xǐ zhī mín yě. mín gù ān tǔ zhòng qiān, ruò dì lì jì jǐn, yào wú kě liàn zhī lǐ. jīn shǔ mín suì zēng, kuàng tǔ jǐn pì, xià hù cái yǒu tián sān shí wǔ mǔ huò wǔ qī mǔ, ér shàn yī jiā shí shù kǒu, yī bù shú zé zhuǎn sǐ gōu hè, chéng kě jīn cè. chén yǐ wèi bù dàn shǔ mín, fán shì cǐ xiá xiāng, jiē yí xǐ zhī, jì kǒu gěi tián, fù qí jiā rú lǜ lìng, shí lì nóng jī gǔ zhī běn yě. dì nà qí yán, nǎi zhào jīng xī zhuǎn yùn sī xiǎo gào yì zǐ lì kuí fú jiàn lù, mín yuàn xǐ zhě tīng zhī.
是月,帝講書邇英閣,因謂侍臣曰:「古有遷民於寬閒之地者,今閩、蜀地狹,其民亦可遷乎?」丁度對曰:「律令故在,但有司不能舉行耳。太祖嘗徙太原民千餘家於山東,太宗又徙雲、應、寰、朔之民於京西諸州。西北之人,勤力謹儉,今富於其鄉里者,多當時所徙之民也。民固安土重遷,若地利既盡,要無可戀之理。今蜀民歲增,曠土盡辟,下戶才有田三十五畝或五七畝,而贍一家十數口,一不熟則轉死溝壑,誠可矜惻。臣以為不但蜀民,凡似此狹鄉,皆宜徙之,計口給田,復其家如律令,實利農積穀之本也。」帝納其言,乃詔京西轉運司曉告益、梓、利、夔、福建路,民願徙者聽之。
qiū, qī yuè, dīng hài, zèng měi rén shàng shì wèi wǎn yí.
秋,七月,丁亥,贈美人尚氏為婉儀。
rén chén, liáo zhǔ zhù kuò lǐ pú wǎn.
壬辰,遼主駐括里蒲碗。
guǐ sì, liáo yǐ huáng zǐ yàn zhào guó wáng hóng jī lǐng běi nán shū mì yuàn.
癸巳,遼以皇子燕趙國王洪基領北南樞密院。
bǐng shēn, xìng zhāng xìn jié dù shǐ jiān shì zhōng lǐ yòng hé dì wèn jí, rù jiàn yú wò nèi, zhuó qí cì zǐ xún wèi gé mén shǐ, yǐ suǒ jū dì cì zhī, bìng rì gěi guān shě jiù qián wǔ qiān. yòng hé yuán dì jiù, qǐ mín jiān, wèi jiāng xiāng, ér néng hé mén xiè kè, tuī yuǎn quán shì. dì yǐ zhāng yì tài hòu bù dǎi yǎng, gù chǒng wài jiā yú děng. jí zú, lín diàn, kū zhī tòng, zèng tài shī zhōng shū lìng lǒng xī jùn wáng, tè hōng shì cháo wǔ rì, zhì fú yuàn zhōng, shì gōng xī, yù zhuàn shén dào bēi, réng zhuàn yuē qīn xián zhī bēi. jí qí qī zú, yì chuò cháo chéng fú.
丙申,幸彰信節度使兼侍中李用和第問疾,入見於臥內,擢其次子珣為閤門使,以所居第賜之,並日給官舍僦錢五千。用和緣帝舅,起民間,位將相,而能闔門謝客,推遠權勢。帝以章懿太后不逮養,故寵外家逾等。及卒,臨奠,哭之慟,贈太師、中書令、隴西郡王,特轟視朝五日,制服苑中,諡恭僖,御撰神道碑,仍篆曰「親賢之碑」。及其妻卒,亦輟朝成服。
wù xū, liáo lù qiú.
戊戌,遼錄囚。
wù shēn, liáo yǐ zuǒ yī lēi xī bā xiāo táng kuò wèi běi yuàn shū mì fù shǐ.
戊申,遼以左伊勒希巴蕭唐括為北院樞密副使。
rén zǐ, liáo zhǔ liè yú hóu lǐ jí.
壬子,遼主獵於侯里吉。
bā yuè, jǐ wèi, yǐ shì yù shǐ zhī zá shì hé tán wèi zhí lóng tú gé zhī hàn zhōu tán yǐ mǔ lǎo qǐng wài gù yě. jiāng xíng, shàng shū yán: sān sī shǐ zhāng yáo zuǒ, suī yóu jìn shì dēng dì, lì guān wú tā gù, rán zhòu bèi chǒng yòng, rén qíng jiē yǐ zhǐ yuán hòu gōng zhī qīn, fēi fù yǐ cái néng xǔ zhī. yú nián ruò dà xiǎng qì shì, zhòng yì wèi bì xià yǐ chóu láo wèi míng, bì dāng jìn yòng liǎng fǔ. guǒ rú zhòng yì, mìng xíng zhī rì, yán shì zhī chén bì yǐ sǐ zhēng. yòng yáo zuǒ ér chù yán zhě zé lèi dé, yòng yán zhě ér bà yáo zuǒ zé shāng ēn lèi dé zé sǔn guī shèng gōng, shāng ēn zé yuàn qǐ jìn qī. mò ruò fù guì yáo zuǒ ér bù jiǎ zhī yǐ quán, rú lǐ yòng hé kě yě.
八月,己未,以侍御史知雜事何郯為直龍圖閣、知漢州、郯以母老請外故也。將行,上疏言:「三司使張堯佐,雖由進士登第,歷官無它故,然驟被寵用,人情皆以止緣後宮之親,非復以才能許之。逾年若大享訖事,眾議謂陛下以酬勞為名,必當進用兩府。果如眾議,命行之日,言事之臣必以死爭。用堯佐而黜言者則累德,用言者而罷堯佐則傷恩;累德則損歸聖躬,傷恩則怨起近戚。莫若富貴堯佐而不假之以權,如李用和可也。」
yǐ chǒu, zhī háng zhōu zī zhèng diàn xué shì fàn zhòng yān zòu jìn jiàn chāng jūn cǎo zé lǐ gòu suǒ zhuàn míng táng tú yì, zhào sòng liǎng zhì kàn xiáng, chēng qí xué yè yōu bó, shòu shì tài xué zhù jiào. gòu cháng jǔ mào cái yì děng, bù zhōng, qīn lǎo, yǐ jiào shòu zì zī, xué zhě cháng shù shí bǎi rén.
乙丑,知杭州、資政殿學士范仲淹奏進建昌軍草澤李覯所撰《明堂圖義》,詔送兩制看詳,稱其學業優博,授試太學助教。覯嘗舉茂材異等,不中,親老,以教授自資,學者嘗數十百人。
bǐng yín, fú zhōu cǎo zé zhèng shū bào shàng zōng sì shū sān juǎn, shù míng táng zhì dù jí pèi xiǎng miǎn fú zhī yì.
丙寅,福州草澤鄭叔豹上《宗祀書》三卷,述明堂制度及配享冕服之義。
dīng chǒu, zhào lì dōng bà jì shén zhōu dì qí. chū, lǐ yuàn yǐ hēi dì jí shén zhōu dì qí jiē dāng hé jì yú míng táng, qǐng bà lì dōng zhī jì. dì yǐ sì shí yíng qì bù kě chuò, gù bà jì shén zhōu dì qí.
丁丑,詔立冬罷祭神州地祇。初,禮院以黑帝及神州地祇皆當合祭於明堂,請罷立冬之祭。帝以四時迎氣不可輟,故罷祭神州地祇。
jiǔ yuè, xīn mǎo, zhào míng táng lǐ bì, bìng yǐ xí yī jīn bó qì bì ān lēi mǎ cì xià sǒng wáng dé yòng chéng lín lǐ zhāo liàng. jiāng xiāng zài wài yù dà lǐ yǒu cì zì cǐ shǐ.
九月,辛卯,詔明堂禮畢,並以襲衣、金帛、器幣、鞍勒馬賜夏竦、王德用、程琳、李昭亮。將相在外遇大禮有賜自此始。
bǐng shēn, zhào tài zǐ tài bǎo zhì shì dù yǎn tài zǐ shǎo fù zhì shì rèn bù péi sì míng táng, lìng yīng tiān fǔ yǐ lǐ dūn qiǎn, réng yú dōu tíng yì xī qìng yuàn yōu bèi gōng zhàng jǐ zhàng, dài qí zhì. yǎn shǒu shū yǐ jí cí, bù jiāng jiù dào, shǐ cí yǐ jí bìng qiǎn zhōng shǐ jī cì yī yào.
丙申,詔太子太保致仕杜衍、太子少傅致仕任布陪祀明堂,令應天府以禮敦遣,仍於都亭驛、錫慶院優備供帳几杖,待其至。衍手疏以疾辭,布將就道,始辭以疾;並遣中使齎賜醫藥。
gēng zǐ, jiē yù zhuàn míng táng èr zì, fēi bái míng táng zhī mén sì zì, zhào sì bì cáng yú zōng zhèng sì.
庚子,揭御篆「明堂」二字,飛白「明堂之門」四字,詔祀畢藏於宗正寺。
rén yín, xià qīn liáo biān jiè, qī shuǐ jùn wáng yē lǜ dá hé kè qiǎn liù yuàn jūn jiāng xié lǐ jī bài zhī. xià rén shù bù dé zhì yú liáo, shǐ yì tōng shǐ.
壬寅,夏侵遼邊界,漆水郡王耶律達和克遣六院軍將諧里擊敗之。夏人數不得志於遼,始議通使。
shí jī yǔ mí xún, dì qǐng rù jìn zhōng, jiǎ chén, zhāi yú wén dé diàn, tiān jì. jǐ yǒu, cháo xiǎng jǐng líng gōng. gēng xū, xiǎng tài miào. xīn hài, dà xiǎng tiān dì yú míng táng, yǐ tài zǔ tài zōng zhēn zōng pèi. dà shè. wén wǔ zhí guān jí gōng sī zhì shì zhě, bìng tè yǔ zhuǎn zī nèi chén rù shì jí shí nián, yì yǔ qiān gǎi, bù wèi yǒng lì.
時積雨彌旬,帝請褥禁中,甲辰,齋於文德殿,天霽。己酉,朝享景靈宮。庚戌,享太廟。辛亥,大享天地於明堂,以太祖、太宗、真宗配。大赦。文武職官及公司、致仕者,並特與轉資;內臣入仕及十年,亦與遷改,不為永例。
zhào: nèi jiàng zhǐ huī, bǎi sī zhí zòu wú zhé xíng gǎn yīn yuán gàn qǐng zhě, jiàn guān yù shǐ chá jǔ zhī.
詔:「內降指揮,百司執奏毋輒行;敢因緣干請者,諫官、御史察舉之。」
chū, yì sì shè, dì wèi fǔ chén yuē: bǐ yǒu guì qī jìn xí, yín yuán qǐng tuō yǐ tú nèi jiàng, suī pō yì jué, rán wèi miǎn shí yǒu qīn náo. kě yú shè wén zhōng yán qiè jìn zhǐ, shì xìn tiān xià. fǔ chén duì yuē: bì xià gōng xíng dà sì, pì zhì gōng zhī lù, dù sī yè zhī qī, tiān xià xìng shèn. rán zài zhī shè tiáo, kǒng wèi jǐn shèng yì. nǎi bié wèi shǒu zhào, yǔ shè tóng jiàng.
初,議肆赦,帝謂輔臣曰:「比有貴戚近習,夤緣請託以圖內降,雖頗抑絕,然未免時有侵撓。可於赦文中嚴切禁止,示信天下。」輔臣對曰:「陛下躬行大祀,辟至公之路,杜私謁之蹊,天下幸甚。然載之赦條,恐未盡聖意。」乃別為手詔,與赦同降。
xiān shì tún tián yuán wài láng zhī cháng zhōu lú líng péng sī yǒng rù wèi shì yù shǐ, jí lùn nèi jiàng zhī bì, yǐ wèi xié fēng fēi shèng shì suǒ yí yǒu. jí sì míng táng qián yī rì, yǒu chuán shè shū yǔ bǎi guān jiē qiān guān zhě, sī yǒng cóng jià sù jǐng líng gōng, jí shàng yán bù yí làn ēn. shí zhāng yáo zuǒ yǐ qīn lián gōng yē zhòu jìn, wáng shǒu zhōng yǐ chū rù jìn tà bèi chǒng, cān zhī zhèng shì quē yuán, yáo zuǒ zhāo mù dài mìng, ér shǒu zhōng yì qiú wèi jié dù shǐ. sī yǒng yù lǜ tóng liè yán zhī, huò yuē: yí qí mìng chū. sī yǒng yuē: níng yǐ xiān shì dé zuì, mìng chū ér bù kě jiù, zé wèi cháo tíng shī yǐ. suì dú zòu: bì xià tán cǐ móu ēn, qǐ wèi gū hán, dú yǐ yáo zuǒ shǒu zhōng gù qǔ yuè zhòng rén ěr. wài qī bǐng zhèng, huàn guān yòng shì, jiē fēi zōng shè zhī fú yě. shū rù, dì zhèn nù, zhào jié sī yǒng: ān cóng dé cǐ? jiàn guān wú kuí yán: yù shǐ xǔ fēng wén, shì yǒu fēi shí, cháo tíng dāng hán róng zhī, bù néng róng, zuì zhī kě yě, hé bì qióng jiū zhǔ míng? zhōng chéng guō quàn yì yán sī yǒng bù yí shēn zuì, dì wù, bù fù zhì jié. sī yǒng xún bà shì yù shǐ, yǐ sī fēng yuán wài láng zhī xuān zhōu, ér yáo zuǒ shǒu zhōng zhī yì suì gé.
先是屯田員外郎、知常州廬陵彭思永入為侍御史,極論內降之弊,以為斜封非盛世所宜有。及祀明堂前一日,有傳赦書語百官皆遷官者,思永從駕宿景靈宮,亟上言不宜濫恩。時張堯佐以親連宮掖驟進,王守忠以出入禁闥被寵,參知政事缺員,堯佐朝暮待命,而守忠亦求為節度使。思永欲率同列言之,或曰:「宜俟命出。」思永曰:「寧以先事得罪,命出而不可救,則為朝廷失矣。」遂獨奏:「陛下覃此繆恩,豈為孤寒,獨以堯佐、守忠故取悅眾人耳。外戚秉政,宦官用事,皆非宗社之福也。」疏入,帝震怒,詔詰思永:「安從得此?」諫官吳奎言:「御史許風聞,事有非實,朝廷當含容之,不能容,罪之可也,何必窮究主名?」中丞郭勸亦言思永不宜深罪,帝悟,不復致詰。思永尋罷侍御史,以司封員外郎知宣州,而堯佐、守忠之議遂格。
xiān shì rù nèi dōu zhī mài yǔn yán zú, zèng sī tú ān wǔ jié dù shǐ. yòu zhào: yǔn yán yǒu jūn gōng, tè gěi lǔ bù, jīn hòu bù dé wèi lì. tóng zhī lǐ yuàn sī mǎ guāng yán: kǒng zǐ wèi wéi qì yǔ míng bù kě yǐ jiǎ rén. fū jué wèi zūn bēi zhī wèi míng, chē fú děng wēi zhī wèi qì. jīn yǔn yán jìn xí zhī chén, fēi yǒu yuán xūn dà láo guò jué yú rén, zèng yǐ sān gōng zhī guān, gěi yǐ yī pǐn lǔ bù, qí wèi fán yīng, bù yì dà hū! lù xià yù chǒng zhì qí rén, shì zú zēng qí zuì lèi ěr. guāng, chí zhī zǐ yě.
先是入內都知麥允言卒,贈司徒、安武節度使。又詔:「允言有軍功,特給鹵簿,今後不得為例。」同知禮院司馬光言:「孔子謂惟器與名不可以假人。夫爵位尊卑之謂名,車服等威之謂器。今允言近習之臣,非有元勛大勞過絕於人,贈以三公之官,給以一品鹵簿,其為繁纓,不亦大乎!陸下欲寵秩其人,適足增其罪累耳。」光,池之子也。
dōng, shí yuè, bǐng chén, zǎi xiàng wén yàn bó yǐ xià jìn guān yǒu chà. shū mì shǐ wáng yí yǒng, jiā zhèn hǎi jié dù shǐ, jìn fēng dèng guó gōng. chū, yì tán ēn, gāo ruò nè wèi wén yàn bó yuē guān làn jiǔ yǐ, wèi yǒu yǐ jié zhǐ, jīn yòu qǐ zhī, hé yě? yàn bó bù tīng.
冬,十月,丙辰,宰相文彥博以下進官有差。樞密使王貽永,加鎮海節度使,進封鄧國公。初,議覃恩,高若訥謂文彥博曰;「官濫久矣,未有以節止,今又啟之,何也?」彥博不聽。
bǐng yín, dà yàn jí yīng diàn, yǐ míng táng lǐ chéng yǐn fú yě.
丙寅,大宴集英殿,以明堂禮成飲福也。
gēng wǔ, liáo zhǔ hái shàng jīng.
庚午,遼主還上京。
xīn wèi, zhào wén yàn bó sòng xiáng gāo ruò nè wáng zhū biān xiū dà xiǎng míng táng jì.
辛未,詔文彥博、宋庠、高若訥、王洙編修《大享明堂記》。
xià guó zhǔ liàng zuò mǔ méi cáng shì qiǎn shǐ yú liáo, qǐ yī jiù chēng fān. liáo yīn qí shǐ hái, zhào bié qiǎn xìn chén zhì, dāng xú tú zhī.
夏國主諒祚母沒藏氏遣使於遼,乞依舊稱籓。遼因其使還,詔別遣信臣至,當徐圖之。
rén shēn, liáo shì lín huáng fǔ tú yì.
壬申,遼釋臨潢府徒役。
jiǎ xū, liáo zhǔ rú zhōng huì chuān.
甲戌,遼主如中會川。
yǐ hài, yàn jīng jī fù lǎo yī bǎi wǔ shí rén yú xī qìng yuàn.
乙亥,宴京畿父老一百五十人於錫慶院。
shì yuè, měi rén yáng shì wèi jié yú. jǐng yòu chū, tīng rù dào, jū yáo huá gōng, zhì shì fù jìn wèi hào.
是月,美人楊氏為婕妤。景祐初,聽入道,居瑤華宮,至是復進位號。
zhào: zì jīn zhū chù wú dé shēn zòu jí fā qiǎn niàn shū tóng zǐ fù què.
詔:「自今諸處無得申奏及發遣念書童子赴闕。」
shí yī yuè, yǐ yǒu, zhào tài zǐ zhōng shè zhì shì hú yuàn fù dà lè suǒ, tóng dìng zhōng qìng zhì dù. xiān shì qīn yuè dà lè, yán zhě yǐ wèi jīn fū zhōng tè qìng, dà xiǎo yǔ gǔ zhì dù wèi hé zhào lìng gǎi zuò, ér tài cháng yán yuàn sù xiǎo yīn lǜ, gù zhào zhī.
十一月,乙酉,召太子中舍致仕胡瑗赴大樂所,同定鐘磬制度。先是親閱大樂,言者以為釒尃鍾、特磬,大小與古制度未合;詔令改作,而太常言瑗素曉音律,故召之。
wù zǐ, mìng quán yù shǐ zhōng chéng guō quàn zhī jiàn yuàn bāo zhěng fàng tiān xià qiàn fù.
戊子,命權御史中丞郭勸、知諫院包拯放天下欠負。
rén chén, cì huái nán jiāng zhè jīng hú zhì zhì fā yùn shǐ jīn bù yuán wài láng xǔ yuán jìn shì chū shēn.
壬辰,賜淮南、江、浙、荊湖制置發運使、金部員外郎許元進士出身。
dì cháng wèi zhí zhèng yuē: fā yùn shǐ zǒng lǐng liù lù bā shí bā zhōu jūn zhī guǎng, qí cái huò diào yòng, bì bó gǔ sù suì qiān bǎi wàn, yí dé qí rén ér jiǔ rèn. jīn xǔ yuán lèi shàng zhāng qiú qù, zhèn sī zhī, bù ruò jiǎng lì yǐ jǐn qí cái. gù tè yǒu shì cì.
帝嘗謂執政曰:「發運使總領六路八十八州、軍之廣,其財貨調用,幣帛谷粟歲千百萬,宜得其人而久任。今許元累上章求去,朕思之,不若獎勵以盡其才。」故特有是賜。
wù xū, quán yù shǐ zhōng chéng guō quàn, bà wèi hàn lín shì dú xué shì. quàn chū jiù míng táng zhāi cì, shuài zhòng yù shǐ qiú duì, lùn qún chén bù dāng qiān guān, bù xǔ. yòu shàng shū jí yán zhī, qì bù cóng. yú shì yǐ lǎo qiú jiě tái rèn, xǔ zhī.
戊戌,權御史中丞郭勸,罷為翰林侍讀學士。勸初就明堂齋次,帥眾御史求對,論群臣不當遷官,不許。又上疏極言之,訖不從。於是以老求解台任,許之。
zhào zhī yì zhōu tián kuàng quán yù shǐ zhōng chéng.
召知益州田況權御史中丞。
yì zhōu shǒu chén dé pián yí cóng shì, duō shàn shā yǐ wèi wēi, suī xiǎo zuì, zhé bìng qī zǐ xǐ chū shǔ, zhì yǒu liú lí sǐ dào lù zhě. kuàng zài shǔ yú èr nián, fǔ xún jiào huì, fēi yǒu shèn è, bù shǐ dōng qiān. shǔ rén ài zhī, yǐ bǐ zhāng yǒng.
益州守臣得便宜從事,多擅殺以為威,雖小罪,輒並妻子徙出蜀,至有流離死道路者。況在蜀逾二年,拊循教誨,非有甚惡,不使東遷。蜀人愛之,以比張詠。
gēng xū, liáo lù qiú.
庚戌,遼錄囚。
rén zǐ, liáo yǐ nán fǔ zǎi xiàng hán zhī bái shū mì fù shǐ yáng jī shàn gěi jìn shì táng tiē, chū zhī bái wèi wǔ dìng jūn jié dù shǐ, jī wèi zhǎng níng jūn jié dù shǐ.
壬子,遼以南府宰相韓知白、樞密副使楊績擅給進士堂帖,出知白為武定軍節度使,績為長寧軍節度使。
shì yuè, zhào: guān chá shǐ yǐ shàng, zì jīn yī dà liǎng shěng dài zhì lì, jīng liǎng cì jiāo lǐ, xǔ yī cì jiāng dì zhí zi sūn ēn zé zòu bǔ yì xìng gǔ ròu.
是月,詔:「觀察使以上,自今依大兩省、待制例,經兩次郊禮,許一次將弟侄子孫恩澤奏補異姓骨肉。」
rùn yuè, yǐ mǎo, liáo hàn wáng tè bù wèi zhōng jīng liú shǒu.
閏月,乙卯,遼漢王特布為中京留守。
bǐng chén, chū nèi cáng kù mín qián sì shí wàn, juàn liù shí wàn, xià hé běi shǐ dí liáng cǎo. xiān shì hé běi pín nián shuǐ zāi, cháo tíng juān mín shuì jǐ jǐn. zhì qiū, hé jià jiāng dēng, ér zhèn dìng fù dà shuǐ, yán biān yóu bèi qí hài. dì yōu jūn chǔ bù gěi. gù tè chū nèi fǔ qián bó yǐ zhù zhī.
丙辰,出內藏庫緡錢四十萬,絹六十萬,下河北使糴糧草。先是河北頻年水災,朝廷蠲民稅幾盡。至秋,禾稼將登,而鎮、定復大水,沿邊尤被其害。帝憂軍儲不給。故特出內府錢帛以助之。
wù wǔ, hé nán fǔ yán qián guān wén diàn xué shì shàng shū zuǒ chéng zhāng guān zú. zèng lì bù shàng shū, shì wén xiào. guān chū wèi mì shū láng, qí fù jū yè cóng shì fāng zhōu, yīn shàng yán yuàn yǐ guān shòu fù, zhēn zōng jiā zhī, yǐ jū yè wèi jīng guān. jí guān guì, jū yè yóu ēn zhì tài fǔ qīng. cháng guò luò, jiā qí shān chuān fēng wù, yuē wú dé lǎo yú cǐ zú yǐ. guān yú shì mǎi tián zhái, yíng lín xiè, yǐ shì qí yì. guān zǎo qǐ fèng yào shàn, rán hòu chū shì shì, wèi cháng yī rì yì yě. jū sàng, āi huǐ guò rén, jì liàn ér zú.
戊午,河南府言前觀文殿學士、尚書左丞張觀卒。贈吏部尚書,諡文孝。觀初為秘書郎,其父居業從事坊州,因上言願以官授父,真宗嘉之,以居業為京官。及觀貴,居業由恩至太府卿。嘗過洛,嘉其山川風物,曰;「吾得老於此足矣。」觀於是買田宅,營林榭,以適其意。觀早起奉藥膳,然後出視事,未嘗一日易也。居喪,哀毀過人,既練而卒。
jǐ wèi, yǐ sān sī shǐ hù bù shì láng zhāng yáo zuǒ wèi xuān huī nán yuàn shǐ huái kāng jié dù shǐ jǐng líng gōng shǐ, yǐ zī zhèng diàn xué shì shàng shū zuǒ chéng wáng jǔ zhèng jiān yù shǐ zhōng chéng, gǎi mìng tián kuàng quán sān sī shǐ. shì rì, zhào: hòu fēi zhī jiā, wú dé chú èr fǔ zhí wèi. gēng shēn, yòu jiā yáo zuǒ tóng qún mù zhì zhì shǐ.
己未,以三司使、戶部侍郎張堯佐為宣徽南院使、淮康節度使、景靈宮使,以資政殿學士、尚書左丞王舉正兼御史中丞,改命田況權三司使。是日,詔:「后妃之家,無得除二府職位。」庚申,又加堯佐同群牧制置使。
xīn yǒu, cì guì fēi zhāng shì cóng dì wèi wèi sì chéng xī pú tài táng sì tài zhù jí fǔ bìng jìn shì chū shēn, yáo zuǒ zhī zǐ yě.
辛酉,賜貴妃張氏從弟衛尉寺丞希脯、太堂寺太祝及甫並進士出身,堯佐之子也。
shì yè, xiù zhōu dì zhèn, yǒu shēng rú léi.
是夜,秀州地震,有聲如雷。
guǐ hài, zhī jiàn yuàn bāo zhěng děng yán: bì xià jí wèi jǐn sān shí nián, wèi yǒu shī dé. nǎi wǔ liù nián jiān, chāo zhuó zhāng yáo zuǒ, qún chén jiē qiè yì yú xià rán ér qí guò bù zài bì xià, zài nǚ yè jìn xí jí zhí zhèng dà chén yě. gài nǚ yè jìn xí, dòng cì bì xià zhī suǒ wèi, zhī bì xià jì sì wèi lì ér yǒu suǒ sī, mò bù qián yǒu qū xiàng ér fù jié zhī. zhí zhèng dà chén bù sī guī bì xià yǐ dà yì, nǎi cóng yú shùn zhǐ, gāo guān yào zhí, wéi kǒng yáo zuǒ bù mǎn qí yì, shǐ bì xià yǒu sī nì hòu gōng zhī guò, cǐ qǐ ài jūn zhī xīn zāi! fú wàng duàn yǐ dà yì, zhuī qǐn yáo zuǒ guò yuè zhī ēn bì bù dé yǐ, xuān huī jié dù shǐ zé yǔ qí yī, réng bà qún mù zhì zhì shǐ zhī mìng, bì zhī wài jùn yǐ ān quán zhī.
癸亥,知諫院包拯等言:「陛下即位僅三十年,未有失德。乃五六年間,超擢張堯佐,群臣皆竊議於下;然而其過不在陛下,在女謁近習及執政大臣也。蓋女謁近習,動伺陛下之所為,知陛下繼嗣未立而有所私,莫不潛有趨向而附結之。執政大臣不思規陛下以大誼,乃從諛順指,高官要職,惟恐堯佐不滿其意,使陛下有私昵後宮之過,此豈愛君之心哉!伏望斷以大義,追寢堯佐過越之恩;必不得已,宣徽、節度使擇與其一,仍罷群牧制置使之命,畀之外郡以安全之。」
chū, zhí zhèng xī shàng zhǐ, yī rì chú yáo zuǒ sì shǐ yòu yǐ wáng jǔ zhèng zhòng hòu guǎ yán, tóng rì shòu yù shǐ zhōng chéng. cháo yì yì jǔ zhèng huò yí lì tuì bì, dòng jīng xún jiā, zé yáo zuǒ zhī mìng bì suì xíng, lùn jiàn fú jí yǐ. jiǎ zǐ, jǔ zhèng suì gào xiè shàng diàn, lì yán zhuó yòng yáo zuǒ bù dāng. qí shū yuē: jìn zhě tái jiàn lùn liè, bì xià suī bà qí shǐ rèn, ér fù jiā chóng chǒng, zhuǎn yú yú qián, bìng shòu sì shǐ, yòu cì èr zi kē míng. xián yú yī cí, wú bù jiē hài. xī hàn yuán dì shí, féng yě wáng yǐ zhāo yí zhī xiōng, zài wèi duō jǔ qí xíng néng, dì yuē: wú yòng yě wáng, hòu shì bì wèi wǒ sī hòu gōng qīn qī. běn cháo tài zōng huáng dì sūn fēi zhī fù, zhǐ shòu nán bān sàn zhì. gài bǎo quán hòu gōng qī shǔ, bù lìng jiàn shèng yǐ qǔ diān fù. fú wàng bì xià yuǎn jiàn qián gǔ měi shì, jìn shǒu tài zōng shèng fàn, zhuī qǔ yáo zuǒ xīn mìng, chú yǔ yī jùn, yǐ xī zhōng wài zhī yì. bù bào. wù chén, cháo tuì, jǔ zhèng liú bǎi guān bān tíng zhèng, fù shuài diàn zhōng shì yù shǐ yì dōu zhāng zé xíng jiāng líng táng jiè jí jiàn guān bāo zhěng chén xù wú kuí yú dì qián jí yán, qiě yú diàn wǔ qiè zé zǎi xiàng. dì wén zhī, yí zhōng shǐ yù zhǐ, bǎi guān nǎi tuì.
初,執政希上旨,一日除堯佐四使;又以王舉正重厚寡言,同日授御史中丞。朝議意舉正或迤麗退避,動經旬浹,則堯佐之命必遂行,論諫弗及矣。甲子,舉正遂告謝上殿,力言擢用堯佐不當。其疏曰:「近者台諫論列,陛下雖罷其使任,而復加崇寵,轉逾於前,並授四使,又賜二子科名。賢愚一詞,無不嗟駭。昔漢元帝時,馮野王以昭儀之兄,在位多舉其行能,帝曰:『吾用野王,後世必謂我私後宮親戚。』本朝太宗皇帝孫妃之父,止授南班散秩。蓋保全後宮戚屬,不令僭盛以取顛覆。伏望陛下遠鑒前古美事,近守太宗聖范,追取堯佐新命,除與一郡,以息中外之議。」不報。戊辰,朝退,舉正留百官班廷諍,復帥殿中侍御史益都張擇行、江陵唐介及諫官包拯、陳旭、吳奎於帝前極言,且於殿廡切責宰相。帝聞之,遺中使諭旨,百官乃退。
jǐ sì, zhào: jìn zhě tái jiàn guān lèi qǐ bà zhāng yáo zuǒ sān sī shǐ yòu yán qīn lián gōng yē, bù kě yòng wèi zhí zhèng, ruò yōu yǔ guān jué, yú tǐ chà biàn, suì chú xuān huī shǐ jiān yǐ zhǐ huī: zì jīn hòu fēi zhī jiā, wú dé chú liǎng fǔ zhí rèn. jīn tái jiàn guān zhòng yǒu zhāng shū, qí yán fǎn fù, jí jìn duì zhī jì, shī yú xuān huá, zài fǎ dāng chù, cháo tíng tè shì hán róng. qí lìng zhōng shū qǔ jiè lì, zì jīn tái jiàn guān xiāng shuài shàng diàn, bìng xiān shēn zhōng shū qǔ zhǐ. shí dì nù wèi jiě, dà chén mò gǎn yán, shū mì fù shǐ liáng shì dú jìn yuē: tái jiàn guān gài yǒu yán zé, qí yán suī guò, wéi bì xià jīn chá. rán chǒng yáo zuǒ tài hòu, kǒng fēi suǒ yǐ quán zhī. shì rì, yáo zuǒ yì zòu cí xuān huī shǐ jǐng líng gōng shǐ. réng zhào xué shì yuàn tiē má chù fēn, ér qǔ jiè lì zú bù xíng.
己巳,詔:「近者台諫官累乞罷張堯佐三司使;又言親連宮掖,不可用為執政,若優與官爵,於體差便,遂除宣徽使;兼已指揮:『自今后妃之家,毋得除兩府職任。』今台諫官重有章疏,其言反覆,及進對之際,失於喧譁,在法當黜,朝廷特示含容。其令中書取戒厲,自今台諫官相率上殿,並先申中書取旨。」時帝怒未解,大臣莫敢言,樞密副使梁適獨進曰:「台諫官蓋有言責,其言雖過,惟陛下矜察。然寵堯佐太厚,恐非所以全之。」是日,堯佐亦奏辭宣徽使、景靈宮使。仍詔學士院貼麻處分,而取戒厲卒不行。
xīn wèi, liáo yǐ tóng zhī běi yuàn shū mì shǐ xiāo gé wèi nán yuàn shū mì shǐ yǐ nán yuàn dài wáng yē lǜ rén xiān zhī běi yuàn shū mì shǐ shì, fēng sòng wáng.
辛未,遼以同知北院樞密使蕭革為南院樞密使;以南院大王耶律仁先知北院樞密使事,封宋王。
shí èr yuè, jiǎ shēn shuò, zhào bān sān pǐn yǐ shàng jiā miào zhī zhì.
十二月,甲申朔,詔班三品以上家廟之制。
chū, zǎi chén sòng xiáng qǐng lìng zhū chén jiàn lì jiā miào, xià liǎng zhì yǔ lǐ guān xiáng dìng shěn dù. hàn lín xué shì chéng zhǐ wáng yáo chén děng dìng yì: guān zhèng yī pǐn píng zhāng shì yǐ shàng, lì sì miào shū mì shǐ zhī shū mì yuàn shì cān zhī zhèng shì shū mì fù shǐ tóng zhī shū mì yuàn shì qiān shǔ yuàn shì, jiàn rèn qián rèn tóng. xuān huī shǐ shàng shū jié dù shǐ dōng gōng shǎo bǎo yǐ shàng, jiē lì sān miào. yú guān jì yú qǐn. fán dé lì miào zhě, xǔ dí zǐ xí jué, shì jiàng yī děng. sǐ jí bù dé zuò zhǔ fù miào, bié jì yú qǐn zì dāng lì miào zhě, jí fù qí zhǔ. qí zi sūn chéng dài, bù jì miào qǐn jì, jì bìng yǐ shì shù qīn shū qiān tiāo. shǐ dé lì miào zhě bù tiāo, yǐ bǐ shǐ fēng yǒu bù tiāo zhě, tōng jì sì miào wǔ miào. miào yīn zhòng zi lì ér dí zhǎng zi zài, zé jì yǐ dí zhǎng zi zhǔ zhī dí zhǎng zi sǐ, jí bù chuán qí zi, ér chuán lì miào zhě zhī zǐ. fán lì miào, tīng yú jīng shī huò suǒ jū zhōu xiàn qí zài jīng shī zhě, bù dé yú lǐ chéng jí nán jiāo yù lù zhī cè. réng bié yì xí jué zhī zhì. qí hòu zhōng yǐ yǒu miào zhě zhī zǐ sūn huò guān wēi bù kě yǐ chéng jì, ér cháo tíng yòu nán jǐn tuī xí jué zhī ēn, suì bù guǒ xíng.
初,宰臣宋庠請令諸臣建立家廟,下兩制與禮官詳定審度。翰林學士承旨王堯臣等定議:「官正一品、平章事以上,立四廟;樞密使、知樞密院事、參知政事、樞密副使、同知樞密院事、簽署院事,見任、前任同。宣徽使、尚書、節度使、東宮少保以上,皆立三廟。餘官祭於寢。凡得立廟者,許嫡子襲爵,世降一等。死即不得作主祔廟,別祭於寢;自當立廟者,即祔其主。其子孫承代,不計廟寢祭,祭並以世數親疏遷祧。始得立廟者不祧,以比始封;有不祧者,通祭四廟、五廟。廟因眾子立而嫡長子在,則祭以嫡長子主之;嫡長子死,即不傳其子,而傳立廟者之子。凡立廟,聽於京師或所居州縣;其在京師者,不得於里城及南郊御路之側。仍別議襲爵之制。」其後終以有廟者之子孫或官微不可以承祭,而朝廷又難盡推襲爵之恩,遂不果行。
chū, róng zhōu rén xiàng jí děng cāo bīng jiǎ fàn, shì qí zhòng, suǒ guò bù shū wù shuì, zhōu xiàn bǔ zhú, jiē sàn zǒu. chéng dū qián xiá sī zòu qǐng bù yǐ nán jiāo shè chú qí zuì, cóng zhī. dài bǔ qīn shǔ xì yù, zhì gèng liǎng shè. yǒu yì què gào jié zhě, xíng bù xiáng fù guān yǐ wèi tè chì yù shè bù yuán zhě, suī shù shè yóu lùn rú fǎ. tóng pàn xíng bù sūn xī dú zòu shì zhī, fán shì bǎi èr shí sān rén. jiù pàn xíng bù zhě duō chí shì wǎng jué yú zhōng shū, xī dú bù wǎng. xī, zhēn zhōu rén yě.
初,戎州人向吉等操兵賈販,恃其眾,所過不輸物稅,州縣捕逐,皆散走。成都鈐轄司奏請不以南郊赦除其罪,從之。逮捕親屬系獄,至更兩赦。有詣闕告訐者,刑部祥覆官以為特敕遇赦不原者,雖數赦猶論如法。同判刑部孫錫獨奏釋之,凡釋百二十三人。舊判刑部者多持事往決於中書,錫獨不往。錫,真州人也。
dīng hài, liáo běi fǔ zǎi xiàng zhào wáng xiāo xiào yǒu chū wèi dōng jīng liú shǒu.
丁亥,遼北府宰相趙王蕭孝友出為東京留守。
gēng xū, liáo hán guó wáng xiāo huì qǐng lǎo, zhào cì jiān yú rù cháo, cè zhàng shàng diàn, zài cí, nǎi xǔ zhī, xǐ fēng wèi wáng. zhào dōng xià fù xíng zài cān jué yí yì. huì xìng kuān hòu, zì fèng jiǎn báo. liáo zhǔ cháng shǐ qí zì qǔ zhēn wù, huì yuē chén yǐ qī shǔ jū yào dì, lù zú yǎng lián, nú bì qiān yú, bù wèi què fá, bì xià yóu yǒu suǒ cì pín yú chén zhě, hé yǐ dài zhī? liáo zhǔ yǐ wèi rán. gù wèi jiāng suī shù bài nǜ, bù zhī zuì yě.
庚戌,遼韓國王蕭惠請老,詔賜肩輿入朝,策杖上殿,再辭,乃許之,徙封魏王。詔冬夏赴行在參決疑議。惠性寬厚,自奉儉薄。遼主嘗使其恣取珍物,惠曰;「臣以戚屬居要地,祿足養廉,奴婢千餘,不為闕乏,陛下猶有所賜;貧於臣者,何以待之?」遼主以為然。故為將雖數敗衄,不之罪也。
rén zǐ, xià guó zhǔ liàng zuò qiǎn shǐ shàng biǎo yú liáo, yán zūn mǔ xùn, qǐ yī jiù chén shǔ.
壬子,夏國主諒祚遣使上表於遼,言遵母訓,乞依舊臣屬。
shì suì, zhǔn bù shù gòng yú liáo.
是歲,准布數貢於遼。
xià gǎi yuán tiān yòu chuí shèng.
夏改元天祐垂聖。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì huáng yòu sān nián liáo zhòng xī èr shí nián. xīn mǎo, yī líng wǔ yī nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝皇祐三年(遼重熙二十年。辛卯,一零五一年)
chūn, zhēng yuè, bǐng zǐ, zhào jiāng níng fǔ yáng zhōu lú zhōu hóng zhōu fú zhōu bìng dài tí xiá běn lù bīng jiǎ zéi dào gōng shì, yì tún jìn bīng. réng fēn huái nán wèi liǎng lù: yáng zhōu wèi dōng lù, lú zhōu wèi xī lù.
春,正月,丙子,詔江寧府、揚州、廬州、洪州、福州並帶提轄本路兵甲賊盜公事,益屯禁兵。仍分淮南為兩路:揚州為東路,廬州為西路。
wù xū, liáo zhǔ rú hùn tóng jiāng.
戊戌,遼主如混同江。
èr yuè, rén wǔ shuò, yǐ tài zǐ zhōng shè zhì shì hú yuàn wèi dà lǐ píng shì jiān tài cháng sì zhǔ bù, gù cí.
二月,壬午朔,以太子中舍致仕胡瑗為大理評事兼太常寺主簿,固辭。
jiǎ shēn, liáo qiǎn qián běi yuàn dōu jiān xiāo yǒu kuò děng shǐ xī xià, suǒ dǎng xiàng pàn hù.
甲申,遼遣前北院都監蕭友括等使西夏,索党項叛戶。
bǐng xū, wén yàn bó děng jìn míng táng dà xiǎng jì èr shí juǎn, jì yào èr juǎn dì wèi zhī xù, lòu bǎn yǐ cì jìn chén.
丙戌,文彥博等進《明堂大享記》二十卷,《紀要》二卷;帝為之序,鏤版以賜近臣。
jǐ chǒu, zhào xú sù sì yào jiāng zhèng huái yáng qī zhōu jūn cǎi qìng shí, réng lìng zhū lù zhuǎn yùn sī fǎng mín jiān yǒu cáng gǔ chǐ lǜ zhě shàng zhī.
己丑,詔徐、宿、泗、耀、江、鄭、淮陽七州軍采磬石,仍令諸路轉運司訪民間有藏古尺律者上之。
liáo zhǔ rú cāng ěr luò.
遼主如蒼耳濼。
jǐ hài, zhào sān sī, hé běi rù zhōng liáng cǎo fù xíng jiàn qián fǎ.
己亥,詔三司,河北入中糧草復行見錢法。
jiǎ chén, tǔ bō gòng yú liáo.
甲辰,吐蕃貢於遼。
bǐng wǔ, jīng yuán jīng lüè shǐ xià ān qī shàng gōng jiàn shǒu zhèn tú. chū, ān qī xuǎn gōng jiàn shǒu wàn sān qiān rén, fēn lì dōng xī lù dōu xún jiǎn xià. shǔ suì fēng rěn, zhào zhì zhōu, dà yuè, jì yì jīng qiáng, qiě yán kě dāng zhèng bīng wǔ qī wàn. jì tú shàng zhèn fǎ, nǎi jiàng zhào jiǎng yù.
丙午,涇原經略使夏安期上弓箭手陣圖。初,安期選弓箭手萬三千人,分隸東西路都巡檢下。屬歲豐稔,召至州,大閱,技藝精強,且言可當正兵五七萬。既圖上陣法,乃降詔獎諭。
wù shēn, hàn lín shì dú xué shì shǐ guǎn xiū zhuàn sòng qí, zuò qí zi yǔ zhāng yàn fāng yóu, chū zhī bó zhōu.
戊申,翰林侍讀學士、史館修撰宋祁,坐其子與張彥方游,出知亳州。
zhāng yàn fāng zhě, guì fēi mǔ yuè guó fū rén cáo shì kè yě. shòu fù mín jīn, wèi wěi gào chì, shì bài, xì kāi fēng fǔ yù, yǔ lián yuè guó fū rén. zhī kāi fēng fǔ liú hàng lùn yàn fāng sǐ, bù gǎn jí cáo shì zhí zhèng yǐ fēi gù, yì bù fù jié. yù jù, zhōng shū qiǎn bǐ bù yuán wài láng dù shū lǜ wèn, shū yáng yán jiāng bó zhèng, jí gǎi yòng jiàn guān chén xù. quán xìng qiè chǐ yú shū. xiān shì yù shǐ zhōng chéng wáng jǔ zhèng liú bǎi guān bān, lùn zhāng yáo zuǒ chú xuān huī shǐ bù dāng, shū dú chū bān wèn yuē shū yù xiān wèn zhōng chéng suǒ yán hé shì ér hòu gǎn liú bān. jǔ zhèng gào zhī gù, shū yuē: yòng cǐ liú shū kě yě. zhì shì gài lěi yuè, zhí zhèng bái yǐ wèi zuì, chù lín héng zhōu shuì. shū, qǐ zhī dì yě.
張彥方者,貴妃母越國夫人曹氏客也。受富民金,為偽告敕,事敗,系開封府獄,語連越國夫人。知開封府劉沆論彥方死,不敢及曹氏;執政以妃故,亦不復詰。獄具,中書遣比部員外郎杜樞慮問,樞揚言將駁正,亟改用諫官陳旭。權幸切齒於樞。先是御史中丞王舉正留百官班,論張堯佐除宣徽使不當,樞獨出班問曰;「樞欲先問中丞所言何事而後敢留班。」舉正告之故,樞曰:「用此留樞可也。」至是蓋累月,執政白以為罪,黜臨衡州稅。樞,杞之弟也。
chū, kāi fēng fǔ guǎ fù hú shì, sù zhū jiǎ fù xī běn qián, yīn jǐn bào quàn shū zhì tíng qí fū jiāo yóu shū duō zhī míng shì, hàng zhǐ wèi lǐ suǒ fù qiàn ér zhì qí shū bù wèn. jí yàn fāng yù, hàng yòu bù wèn yuè guó jí suǒ yǔ jiāo yóu zhě, jiàn guān yù shǐ yǐ wèi yán. dì wèn zhī, hàng duì: hú shì fū, qī pǐn zhèng yuán guān yàn fāng jǔ jìn shì, cháng tíng shì suī jiāo guì guān, yǔ gōng liáo zǐ dì yóu, wú hài yě. gù chén jiǔ zài wài, ǒu bù shí zhī ěr. dì rán qí yán.
初,開封府寡婦胡氏,訴諸賈負息本錢,因盡抱券書至庭;其夫交遊書多知名士,沆止為理所負欠而置其書不問。及彥方獄,沆又不問越國及所與交遊者,諫官、御史以為言。帝問之,沆對:「胡氏夫,七品正員官;彥方舉進士,嘗廷試;雖交貴官,與公聊子弟游,無害也。顧臣久在外,偶不識之耳。」帝然其言。
zuǒ zhèng yán jiǎ àn, zì yǐ shào nián zāo yù, guǒ yú yán shì, shǒu lùn hán qí fù bì fàn zhòng yān kě dà yòng. jí dù shū biǎn chù, àn yán shū wú zuì, qiě zhǐ cóng zhōng chū, kǒng zì cǐ guì xìng jìn xí, yīn sì chán huǐ, hài jí shàn liáng, bù kě bù chá. shí yán zhě huò lùn shì wú zhuàng, zhé jiè lì qióng jié. àn zòu: jiàn guān yù shǐ, jī jì shū yuǎn, wèi cháng yù wén shí zhèng, bù miǎn cǎi yú chuán wén. yī yǒu shī shí, ér jié nán jǔ rǔ suí zhī, fēi suǒ yǐ guǎng kāi yán lù. qǐng rú táng tài zōng gù shì, měi zhí zhèng zòu shì, tīng jiàn guān yī yuán suí rù. shí zhí zhèng huàn yán shì guān lǚ jìn, lùn yì dì qián bù kěn zhǐ, suì zhào: fán yù hé bān shàng diàn zhě, jiē bǐng zhōng shū qí zhǐ. àn lùn yǐ wèi: jīn dé jìn jiàn yán shì zhě dú jiàn guān yù shǐ, ruò rán, yán lù jiāng yōng, bì xià bù dé wén wài shì yǐ. qǐng rú gù biàn. jiē fú xǔ.
左正言賈黯,自以少年遭遇,果於言事,首論韓琦、富弼、范仲淹可大用。及杜樞貶黜,黯言樞無罪,且旨從中出,恐自此貴幸近習,陰肆讒毀,害及善良,不可不察。時言者或論事無狀,輒戒厲窮詰。黯奏:「諫官、御史,跡既疏遠,未嘗預聞時政,不免采於傳聞。一有失實,而詰難沮辱隨之,非所以廣開言路。請如唐太宗故事,每執政奏事,聽諫官一員隨入。」時執政患言事官旅進,論議帝前不肯止,遂詔:「凡欲合班上殿者,皆稟中書俟旨。」黯論以為:「今得進見言事者獨諫官、御史,若然,言路將壅,陛下不得聞外事矣。請如故便。」皆弗許。
sān yuè, rén zǐ shuò, liáo zhǔ rú mò shuǐ.
三月,壬子朔,遼主如墨水。
yǐ mǎo, mìng zhī bó zhōu sòng qí jiù zhōu xiū táng shū, yì shǐ guǎn xiū zhuàn wèi jí yīng diàn xiū zhuàn.
乙卯,命知亳州宋祁就州修《唐書》,易史館修撰為集英殿修撰。
jǐ wèi, jiàn guān bāo zhěng wú kuí chén xù, yán gōng bù shàng shū píng zhāng shì sòng xiáng, bù jí zǐ dì, zài zhèng fǔ wú jìn jiàn míng xiáng yì qǐng qù. yòu yán xiáng wén yǒu hé zhāng, jí qiú tuì miǎn biǎo jì zài shàng, nǎi bù dài dá, fù rù shì shì. gēng shēn, bà wèi xíng bù shàng shū guān wén diàn dà xué shì zhī hé nán fǔ. yǐ lóng tú gé xué shì quán zhī kāi fēng fǔ liú hàng cān zhī zhèng shì. yì zhě wèi hàng bù gǎn qióng zhì zhāng yàn fāng yù, guì fēi dé zhī, zuò cǐ huò jìn. jiàn guān yù shǐ xiāng jì lùn liè, dì bù tīng.
己未,諫官包拯、吳奎、陳旭,言工部尚書、平章事宋庠,不戢子弟,在政府無近建明;庠亦請去。又言庠聞有劾章,即求退免;表既再上,乃不待答,復入視事。庚申,罷為刑部尚書、觀文殿大學士、知河南府。以龍圖閣學士、權知開封府劉沆參知政事。議者謂沆不敢窮治張彥方獄,貴妃德之,坐此獲進。諫官、御史相繼論列,帝不聽。
guǐ yǒu, guǎng nán xī lù zhuǎn yùn sī yán nóng zhì gāo fèng biǎo xiàn xún xiàng jí shēng shú jīn yín, zhào què zhī.
癸酉,廣南西路轉運司言儂智高奉表獻馴象及生熟金銀,詔卻之。
bǐng zǐ, wèi guó dà zhǎng gōng zhǔ hōng. zhǔ, tài zōng dì bā nǚ. tài zōng cháng fā bǎo cáng, lìng zhū nǚ zé qǔ zhī, zhǔ dú wú suǒ qǔ, tài zōng yóu suǒ zhōng ài. xià jià lǐ zūn xù, shí zūn xù fù jì chāng wáng yàng, zhǔ yīn jì chāng shēng rì, yǐ jiù lǐ yè zhī. dì wén, mì yǐ jiān yī bǎo dài qì bì zhù yǐ wèi shòu.
丙子,魏國大長公主薨。主,太宗第八女。太宗嘗發寶藏,令諸女擇取之,主獨無所取,太宗尤所鍾愛。下嫁李遵勖,時遵勖父繼昌亡恙,主因繼昌生日,以舅禮謁之。帝聞,密以兼衣、寶帶、器幣助以為壽。
gù shì, mìng fù jiē fú fā jì jìn jiàn, zhāng xiàn míng sù tài hòu mìng yǐ zhū cuò luó jīn tāo zhī, yòu cì jīn lóng xiǎo guān, cí bù gǎn fú. tā rì, gù mìng zhī, rán dàn jié chēng shòu, yóu yǐ fā jì rù jiàn. tài hòu yú zhèng shì yǒu suǒ fǎng dǎi, zhǔ duō yǔ zǔ zōng jiù shì yǐ fěng. jū zūn xù sàng, shuāi má wèi cháng qù shēn, fú chú, bù fù yù huá lì. cháng yàn jìn zhōng, dì qīn wèi zhǔ zān huā, zhǔ cí yuē: zì shì bù fù wèi cǐ jiǔ yǐ. cháng jiè zhū zi yǐ zhōng yì zì shǒu, wú shì wú yǐ sù huǐ yóu. qí shì tā zi, yǔ jǐ chū jūn. jí bìng mù, dì qiǎn nèi shì xié tài yī zhěn shì, ráng guì wú bù zhì. chē jià lín xìng, shì zhě yē zhǔ yíng zhī. dì mìng zhǔ xiān zuò, shè yù zuò yú xī, zhǔ gù cí. nǎi yí tà dōng nán xiàng, yīn qīn shì zhǔ mù, zuǒ yòu jiē gǎn qì. dì yì bēi tòng yuē: xiān dì bó zhòng zhī jí shí yǒu sì rén, jīn dú cún dà zhǔ, nài hé yīng sī jí? fù gù wèn zi sūn suǒ yù, zhǔ yuē: qǐ kě yǐ mǔ bìng ér yāo shǎng xié! jī bái jīn sān qiān liǎng, cí bù shòu. dì yīn wèi cóng chén yuē: dà zhǔ zhī jí tǎng kě yí yú zhèn, yì suǒ bù bì yě. zhǔ suī sàng míng, píng jū yǐn jǐ, chōng dàn zì ruò. cháng jiè zhū zǐ yuē: rǔ fù yí lìng, jiù zhōng wú cáng jīn yù, shí yī cái shù xí ér yǐ. wú mò hòu, dāng yì rú shì. chū yǐ bào jí wén, dì qù jià wǎng, jí dào, zòu bù qǐ, nǎi yì fú diàn kū. zhuī fēng qí guó dà zhǎng gōng zhǔ, shì xiàn mù. zhào qián yuán jié bà lè, zǎi chén gù qǐng, nǎi yǐ. yù zhì wǎn cí, réng zhuàn bēi shǒu yuē bāo qīn jīng dé zhī bēi.
故事,命婦皆服發紒進見,章獻明肅太后命以珠錯羅巾縚之,又賜金龍小冠,辭不敢服。它日,固命之,然誕節稱壽,猶以發紒入見。太后於政事有所訪逮,主多語祖宗舊事以諷。居遵勖喪,衰麻未嘗去身,服除,不復御華麗。嘗宴禁中,帝親為主簪花,主辭曰:「自誓不復為此久矣。」嘗誡諸子以忠義自守,無恃吾以速悔尤。其視它子,與己出均。及病目,帝遣內侍挾太醫診視,禳禬無不至。車駕臨幸,侍者掖主迎之。帝命主先坐,設御坐於西,主固辭。乃移榻東南向,因親舐主目,左右皆感泣。帝亦悲痛曰:「先帝伯仲之籍十有四人,今獨存大主,奈何嬰斯疾?」復顧問子孫所欲,主曰:「豈可以母病而邀賞邪!」齎白金三千兩,辭不受。帝因謂從臣曰:「大主之疾倘可移於朕,亦所不避也。」主雖喪明,平居隱几,沖澹自若。嘗戒諸子曰:「汝父遺令,柩中無藏金玉,時衣才數襲而已。吾歿後,當亦如是。」初以暴疾聞,帝趣駕往,及道,奏不起,乃易服奠哭。追封齊國大長公主,諡獻穆。詔乾元節罷樂,宰臣固請,乃已。御製輓辭,仍篆碑首曰「褒親旌德之碑」。
xià, sì yuè, guǐ wèi, zhào: hé běi mín liú xiāng shǔ, lì bù jiā xù, ér nǎi chì chú chuán, jiāo lù shǐ kè, yǐ qǔ xū míng. zì jīn fēi kào shè bīng xiào, qí yī qiè jìn zhī.
夏,四月,癸未,詔:「河北民流相屬,吏不加恤,而乃飭廚傳,交賂使客,以取虛名。自今非犒設兵校,其一切禁之。」
jiǎ shēn, zhī jiàn yuàn wú kuí yán: qī shí ér zhì shì, zài zhī lǐ jīng. chén xià yǐn nián ér zì chén, fēn zhī cháng yě jūn shàng tuī ēn ér gù liú, quán zhī zhì yě. jìn rì guāng lù qīng jù xī zhòng lì bù láng zhōng zhí zhāo wén guǎn lù zhěn děng, bìng yǐ nián gāo, tè yǔ fēn sī, chū yù fēng dòng qún lún, ér zài wèi shū wèi yǒu yǐn qù zhě. qǐ zǎo yǐ chén qián zòu shī xíng. xiān shì kuí jí bāo zhěng jiē yán: zài guān nián qī shí ér bù zhì shì zhě, bìng lìng yù shǐ tái yǐ shí àn jí jǔ xíng. zhī zhì gào hú sù dú yǐ wèi: wén lì dāng yǎng qí lián chǐ, wǔ lì dāng niàn qí gōng jiù, jīn yù yī qiè yǐ lì yì cóng shì, dài fēi yōu lǎo quàn gōng zhī yì. dāng shǎo huǎn qí fǎ, wǔ lì chá qí rèn shì yǔ fǒu, wù duàn yǐ nián, wén lì shǐ de zì chén ér quán qí jié. cháo tíng zú xíng sù yán.
甲申,知諫院吳奎言:「七十而致仕,載之《禮經》。臣下引年而自陳,分之常也;君上推恩而固留,權之至也。近日光祿卿句希仲、吏部郎中、直昭文館陸軫等,並以年高,特與分司,初欲風動群倫,而在位殊未有引去者。乞早以臣前奏施行。」先是奎及包拯皆言:「在官年七十而不致仕者,並令御史台以時按籍舉行。」知制誥胡宿獨以為:「文吏當養其廉恥,武吏當念其功舊,今欲一切以吏議從事,殆非優老勸功之意。當少緩其法,武吏察其任事與否,勿斷以年,文吏使得自陳而全其節。」朝廷卒行宿言。
xīn chǒu, yǐ hé běi zhuǎn yùn shǐ lǚ gōng bì wèi tiān zhāng gé dài zhì hé běi dōu zhuǎn yùn shǐ. gōng bì, yí jiǎn zi yě, zài zhí yú nián, tōng yù hé, cáo sù shí sāi xià. yòu zhì tiě yě zuǒ jīng yòng, jiǎn jìn biān tún bīng, shǐ jiù shí jīng dōng yǐ shěng zhī yí. zhū zhōu zēng zhuàng chéng bīng, zhuān gěi bǎn zhú yǐ kuān mín yì. juān rǒng fù jí mín fù zé bù néng cháng zhě shù bǎi wàn jì, ér guān yòng yì ráo. dì yǐ wèi néng, gù jiā zhì ér yīn rèn zhī. jiàn guān chén xù yán gōng bì jí fù yú yìn, gàn qiú jiàn yǐn, bù dāng jù yǒu cǐ chú, gōng bì yīn shì qǐ bà. dì wèi fǔ chén yuē: gǔ zhī jūn zǐ, guì fū jǐ jiàn, jīn zé wù jì rén yīn sī yǐ gū zhí míng, zhèn bù qǔ yě.
辛丑,以河北轉運使呂公弼為天章閣待制、河北都轉運使。公弼,夷簡子也,在職逾年,通御河,漕粟實塞下。又置鐵冶佐經用,減近邊屯兵,使就食京東以省支移。諸州增壯城兵,專給版築以寬民役。蠲冗賦及民負責不能償者數百萬計,而官用亦饒。帝以為能,故加秩而因任之。諫官陳旭言公弼藉父餘廕,干求薦引,不當遽有此除,公弼因是乞罷。帝謂輔臣曰:「古之君子,貴夫幾諫,今則務計人陰私以沽直名,朕不取也。」
yǐ xíng bù láng zhōng zhī zhì gào céng gōng liàng wèi hàn lín xué shì. gōng liàng zì wèi jí xián xiào lǐ, jí yù jīng yán, fán shí yú nián, dì měi hòu yù zhī. jí qiān xué shì, guǎn jù sān bān, sān bān lì cóng wěi, lǎo xū bào wén shū shēng táng qǔ pàn zhě, jiē gāo xià zài kǒu, yì shí zhǎng guān màn bù xǐng chá, jǐn zhàn shǔ ér yǐ. gōng liàng jǐn qǔ qián hòu tiáo mù zhì zuò cè, àn yǐ cóng shì, lì shù shǒu wú néng wèi. hòu zhì zhě jiē yǐ wèi fǎ.
以刑部郎中、知制誥曾公亮為翰林學士。公亮自為集賢校理,即預經筵,凡十餘年,帝每厚遇之。及遷學士,管句三班,三班吏叢猥,老胥抱文書升堂取判者,皆高下在口,異時長官漫不省察,謹占署而已。公亮盡取前後條目置座側,案以從事,吏束手無能為。後至者皆以為法。
wǔ yuè, gēng xū shuò, yǐ ēn jì děng zhōu hàn, zhào zhǎng lì jué xì yù.
五月,庚戌朔,以恩、冀等州旱,詔長吏決系獄。
guǐ chǒu, liáo xiāo yǒu kuò zì xià hái. xià guó zhǔ liàng zuò zhī mǔ shàng biǎo, qǐ rú dǎng xiàng quán jìn mǎ tuó niú yáng děng wù.
癸丑,遼蕭友括自夏還。夏國主諒祚之母上表,乞如党項權進馬駝牛羊等物。
dīng sì, zhào: zhōng shū táng hòu guān, zì jīn wú dé pèi yú, ruò shì rén xuǎn shòu zhì tí diǎn wǔ fáng zhě, xǔ zhī.
丁巳,詔:「中書堂後官,自今毋得佩魚,若士人選授至提點五房者,許之。」
jǐ sì, xià qiǎn shǐ rú liáo qiú táng lóng zhèn jí qǐ bà suǒ jiàn chéng yì, liáo zhǔ yǐ zhào dá zhī.
己巳,夏遣使如遼求唐隆鎮及乞罷所建城邑,遼主以詔答之。
gēng wǔ, zǎi chén wén yàn bó děng yán: chén děng měi yīn jìn duì, cháng wén dé yīn, yǐ jìn shēn zhī jiān, duō wù bēn jìng, fěi cái yì zhī zé wú yǐ hòu fēng sú. ruò tián tuì shǒu dào zhě shāo jiā jīng zhuó, zào qiú zhě shù jǐ zhī chǐ. fú jiàn gōng bù láng zhōng zhí shǐ guǎn zhāng guī, shí yú nián bù mó kān, cháo tíng jiǎng qí tuì jìng, tè qiān liǎng zhè zhuǎn yùn shǐ dài hái, chà zhī yǐng zhōu, yì wèi cháng yǐ zī xù zì yán. diàn zhōng chéng wáng ān shí, jìn shì dì sì rén jí dì, jiù zhì, yī rèn hái, jìn suǒ yè, qiú shì guǎn zhí. ān shí fán shù rèn, bìng wú suǒ chén cháo tíng tè lìng zhào shì, yì cí yǐ jiā pín qīn lǎo. guǎn gé zhī zhí, shì rén suǒ yù, ér ān shí tián rán zì shǒu, wèi yì duō de. dà lǐ píng shì hán wéi, cháng yù nán shěng gāo jiàn, hào gǔ shì xué, ān yú tuì jìng. bìng qǐ tè cì zhēn zhuó. zhào cì guī sān pǐn fú zhào ān shí fù què, qí shì bì bié qǔ zhǐ wéi lìng xué shì yuàn yǔ shì. ān shí wéi bìng cí bù jiù. ān shí, lín chuān rén. wéi, yì zhī zǐ yě.
庚午,宰臣文彥博等言:「臣等每因進對,嘗聞德音,以搢紳之間,多務奔競,匪裁抑之則無以厚風俗。若恬退守道者稍加旌擢,躁求者庶幾知恥。伏見工部郎中、直史館張瑰,十餘年不磨勘,朝廷獎其退靜,特遷兩浙轉運使;代還,差知潁州,亦未嘗以資序自言。殿中丞王安石,進士第四人及第,舊制,一任還,進所業,求試館職。安石凡數任,並無所陳;朝廷特令召試,亦辭以家貧親老。館閣之職,士人所欲,而安石恬然自守,未易多得。大理評事韓維,嘗預南省高薦,好古嗜學,安於退靜。並乞特賜甄擢。」詔賜瑰三品服;召安石赴闕,俟試畢別取旨;維令學士院與試。安石、維並辭不就。安石,臨川人。維,億之子也。
rén shēn, chū zhì hé qú sī, lì sān sī, mìng yán tiě fù shǐ liú shí pàn guān shào shì lǐng zhī.
壬申,初置河渠司,隸三司,命鹽鐵副使劉湜、判官邵飾領之。
bǐng xū, liáo yǐ suǒ huò xià guó zhǔ dí mǔ jí qián hòu suǒ fú huò xià rén ān zhì sū zhōu.
丙戌,遼以所獲夏國主嫡母及前後所俘獲夏人安置蘇州。