qǐ zhāo yáng zuò è jiǔ yuè, jǐn qiáng yǔ chì fèn ruò liù yuè, fán sān nián yǒu qí.
起昭陽作噩九月,盡強圉赤奮若六月,凡三年有奇。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng liù nián jīn zhēn yòu yuán nián, méng gǔ tài zǔ bā nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝嘉定六年(金貞祐元年,蒙古太祖八年)
jiǔ yuè, yǐ sì shuò, jīn zhǔ yù shàng shū zhě: shì yǒu guī huà zhě, xī yī shì zōng suǒ xíng xíng zhī.
九月,乙巳朔,金主諭尚書者:「事有規畫者,悉依世宗所行行之。」
dīng wèi, jīn zhǔ lín diàn qián zhǔ yú wèi wáng dǐ dì, yǒu sī zòu jiù lǐ dāng zuò kū, jīn zhǔ mìng chè zuò, fú kū jǐn āi, chì yǒu sī yǐ lǐ gǎi zàng.
丁未,金主臨奠前主於衛王邸第,有司奏舊禮當坐哭,金主命撤坐,伏哭盡哀,敕有司以禮改葬。
jīn zhǔ zhào qiú zhí yán. wù shēn, yù rén zhèng diàn, shì cháo, cì hè shě lī zhí zhōng zuò, zhí zhōng bù cí ér zuò.
金主詔求直言。戊申,御仁政殿,視朝,賜赫舍哩執中坐,執中不辭而坐。
xīn hài, jīn fēng huáng zǐ shǒu lǐ wèi suì wáng, shǒu chún wèi pú wáng. kuí wáng yǒng shēng hōng, jīn zhǔ qīn lín diàn.
辛亥,金封皇子守禮為遂王,守純為濮王。夔王永升薨,金主親臨奠。
rén zǐ, jīn gǎi yuán zhēn yòu, dà shè. bǐng chén, yòu chéng xiàng tú kè tǎn yì jìn zuǒ chéng xiàng, fēng guǎng píng jùn wáng. zuǒ jiàn yì dài fū zhāng xíng xìn shàng yán chóng jié jiǎn guǎng tīng nà míng shǎng fá sān shì.
壬子,金改元貞祐,大赦。丙辰,右丞相圖克坦鎰進左丞相,封廣平郡王。左諫議大夫張行信上言崇節儉、廣聽納、明賞罰三事。
gēng shēn, jīn hè shě lī zhí zhōng yì fèi gù wèi wáng wèi shù rén. jīn zhǔ yuē: zhèn xú sī zhī. xuán zhào bǎi guān yì yú cháo táng, yì zhě èr bǎi yú rén, tài zǐ shǎo fù è tún zhōng xiào shì dú xué shì fù chá sī zhōng ē fù zhí zhōng, yì yuē: qiè rén zhī cái, yóu wèi zhī dào, kuàng tōu dà wèi yǐ sī jǐ hū? qǐng fèi wèi shù rén. hù bù shàng shū wǔ dū shí yí tián tíng fāng děng sān shí rén, qǐng jiàng wèi wáng hóu tài zǐ shǎo bǎo zhāng xíng jiǎn, qǐng yòng hàn chāng yì wáng jìn hǎi xī gōng gù shì shì yù shǐ wán yán yù děng shí rén, qǐng jiàng fù wáng fēng. zhí zhōng gù zhí qián yì, jīn zhǔ bù dé yǐ, nǎi jiàng fēng dōng hǎi jùn hóu.
庚申,金赫舍哩執中議廢故衛王為庶人。金主曰:「朕徐思之。」旋詔百官議於朝堂,議者二百餘人,太子少傅鄂屯忠孝、侍讀學士富察思忠阿附執中,議曰:「竊人之財,猶謂之盜,況偷大位以私己乎?請廢為庶人。」戶部尚書武都、拾遺田庭芳等三十人,請降為王侯;太子少保張行簡,請用漢昌邑王、晉海西公故事;侍御史完顏寓等十人,請降復王封。執中固執前議,金主不得已,乃降封東海郡侯。
jīn zhāo xuě zhāng zōng yuán fēi lǐ shì, chéng yù jiǎ shì, zhào yuē: dà ān zhī chū, bān yù tiān xià, wèi lǐ shì yǔ qí mǔ wáng pàn ér jí lǐ xīn xǐ tóng móu, lìng jiǎ shì xū chēng yǒu shēn, gè zhèng zuì fǎ. zhāng zōng huáng dì shèng dé cōng míng, qǐ róng yǒu cǐ qī dài! jìn yīn jí yì, tí diǎn jìn shì jú wán yán dá, huò wáng fù dà zhèng dé, jiē yán jiǎ shì shì nèi yǒu yuān. zhèn qīn lín wèn zuǒ zhèng, qí shì ài mèi, dāng shí bèi zuì qiǎn zé zhě, kě jù fàng miǎn hái jiā.
金昭雪章宗元妃李氏,承御賈氏,詔曰:「大安之初,頒諭天下,謂李氏與其母王盼兒及李新喜同謀,令賈氏虛稱有身,各正罪法。章宗皇帝聖德聰明,豈容有此欺紿!近因集議,提點近侍局完顏達,霍王傅大政德,皆言賈氏事內有冤。朕親臨問左證,其事曖昧,當時被罪譴責者,可俱放免還家。」
bǐng yín, jīn zhǔ mìng liù pǐn yǐ xià guān, shì yǒu kě yán zhě, yán zhī wú yǐn.
丙寅,金主命六品以下官,事有可言者,言之無隱。
shì yuè, chū yǐ jīng cháo guān jiān shěng mén.
是月,初以京朝官監省門。
rùn yuè, wù chén shuò, zhào yù shǐ tái kǎo kè jiān sī.
閏月,戊辰朔,詔御史台考課監司。
jīn zhǔ bài rì yú rén zhèng diàn. zì shì měi yuè jí wèi cháng.
金主拜日於仁政殿。自是每月吉為常。
jīn zhǔ jiù míng xún, tài hé zhōng, gǎi cì míng cóng jiā, gēng wǔ, fù jiù míng. zhào: qián suǒ gēng míng èr zì, zì jīn bù xū huí bì.
金主舊名珣,泰和中,改賜名從嘉,庚午,復舊名。詔:「前所更名二字,自今不須迴避。」
xīn wèi, jīn zhǔ zhuī zūn qí mǔ liú shì wèi huáng tài hòu.
辛未,金主追尊其母劉氏為皇太后。
jiǎ shēn, jīn lì huáng zǐ shǒu zhōng wèi huáng tài zǐ, cóng zhāng xíng xìn qǐng yě.
甲申,金立皇子守忠為皇太子,從張行信請也。
bǐng xū, yǐ jīn zhǔ xīn lì, mìng sì chuān jǐn biān bèi.
丙戌,以金主新立,命四川謹邊備。
jǐ chǒu, yǐ hú běi hàn shāng, zhào jiān sī shǒu lìng zhèn xù.
己丑,以湖北旱傷,詔監司、守令賑恤。
guǐ sì, léi.
癸巳,雷。
jiǎ wǔ, shǐ mí yuǎn děng shàng èr zǔ xià qī shì xiān yuán lèi pǔ gāo zōng bǎo xùn huáng dì yù dié huì yào. dì mìng zhù xiào zōng jìng tiān tú zhì zuǒ yòu, bèi shěng lǎn.
甲午,史彌遠等上二祖下七世《仙源類譜》、《高宗寶訓》、《皇帝玉牒、會要》。帝命駐孝宗《敬天圖》置左右,備省覽。
yǐ wèi, dà léi. bǐng shēn, xià zuì jǐ zhào.
乙未,大雷。丙申,下罪己詔。
jīn yǐ zhū hè lǜ guǒ lēi qí wèi yuán shuài yòu jiān jūn. jīn zhǔ yù zhī yuē: wén jūn zhōng shì jiē zhōng fù, dé wú shī jī yí hū? zì jīn dāng jí xíng zhī, zhèn dàn zé chéng gōng ěr. xuán mìng zì zhèn zhōu shǒu yù zhōng dōu.
金以珠赫寽果勒齊為元帥右監軍。金主諭之曰:「聞軍中事皆中覆,得無失機宜乎?自今當即行之,朕但責成功耳。」旋命自鎮州守御中都。
dōng, shí yuè, dīng yǒu shuò, jīn zhōng dōu jiè yán.
冬,十月,丁酉朔,金中都戒嚴。
wù shēn, qiǎn zhēn dé xiù hè jīn zhǔ jí wèi gēng xū, qiǎn lǐ zhí shǐ jīn hè zhēng dàn. huì jīn luàn, jiē bù zhì ér hái.
戊申,遣真德秀賀金主即位;庚戌,遣李埴使金賀正旦。會金亂,皆不至而還。
méng gǔ xuǎn zhū bù jīng bīng wǔ qiān qí, shǐ qí ěr tái hā tái èr jiāng qù zhōng dōu. méng gǔ yóu qí zhì gāo qiáo, jīn zǎi zhí yǐ wén. jīn zhǔ shǐ rén wèn zhí zhōng, zhí zhōng yuē: jì huà yǐ dìng yǐ. jì ér ràng zǎi zhí yuē: wú wèi shàng shū lìng, qǐ dé bù xiān yǔ yì ér jù zòu yé! zǎi zhí xùn xiè ér yǐ.
蒙古選諸部精兵五千騎,使奇爾台、哈台二將趣中都。蒙古游騎至高橋,金宰執以聞。金主使人問執中,執中曰:「計畫已定矣。」既而讓宰執曰:「吾為尚書令,豈得不先與議而遽奏耶!」宰執遜謝而已。
tí diǎn jìn shì jú qìng shàn nǔ, fù shǐ wéi bì, fèng yù wéi kāng, qǐng chú zhí zhōng. jīn zhǔ niàn yuán lì gōng, yǐn rěn bù xǔ.
提點近侍局慶善努,副使惟弼,奉御惟康,請除執中。金主念援立功,隱忍不許。
zhí zhōng qiǎn guǒ lēi qí chū zhàn, zhé bài, zhí zhōng yù zhǎn zhī, jīn zhǔ yù miǎn. zhí zhōng nǎi yì qí bīng, jiè zhī yuē: shèng zé shú zuì, bù shèng zhǎn rǔ yǐ! xīn hài, guǒ lēi qí chū zhàn, zì xī zhì xiǎo, běi fēng dà zuò, chuī shí yáng shā, bù néng xìng mù, jīn bīng dà kuì. guǒ lēi qí zì dù bì wèi zhí zhōng suǒ shā, nǎi yǐ jiū jūn rù zhōng dōu, wéi zhí zhōng dì. zhí zhōng wén nán, wān gōng zhù shǐ wài shè, bù shèng, dēng hòu tǎn yù zǒu, yī guà, duò ér shāng gǔ, jūn shì jiù zhǎn zhī. guǒ lēi qí qǔ qí shǒu, yì què qǐng zuì. jīn zhǔ shè zhī, wèi jìn shì jú mì dá zhào zhǐ, wèi guǒ lēi qí jiě, yīn yǐ guǒ lēi qí wèi zuǒ fù yuán shuài. zhí zhōng zhī dǎng qū shì rén yǔ jiū jūn dòu, jiū jūn duō sǐ. jīn zhǔ shǐ jìn shì jú wèi yù zhī, nǎi zhǐ. rén zǐ, chū zhí zhōng zhī dǎng yú wài.
執中遣果勒齊出戰,輒敗,執中欲斬之,金主諭免。執中乃益其兵,戒之曰:「勝則贖罪,不勝斬汝矣!」辛亥,果勒齊出戰,自夕至曉,北風大作,吹石揚沙,不能興目,金兵大潰。果勒齊自度必為執中所殺,乃以糺軍入中都,圍執中第。執中聞難,彎弓注矢外射,不勝,登後坦欲走,衣絓,墮而傷股,軍士就斬之。果勒齊取其首,詣闕請罪。金主赦之,謂近侍局密達詔旨,為果勒齊解,因以果勒齊為左副元帥。執中之黨驅市人與糺軍斗,糺軍多死。金主使近侍局慰諭之,乃止。壬子,出執中之黨於外。
jiǎ yín, jīn zhāng xíng xìn shàng fēng shì yuē: chūn qiū zhī fǎ, guó jūn lì bù yǐ dào, ruò cháng yǔ zhū hóu méng huì, jí liè wèi zhū hóu. dōng hǎi zài wèi yǐ liù nián yǐ, wèi qí chén zhě, shuí gǎn gàn zhī! zhí zhōng wò bīng rù chéng, gōng xíng shì nì, dāng shì shí, wéi shàn yán shí gǔ nè lǜ zhòng fù yuán, zhì yú zhàn sǐ, lùn qí zhōng liè, zài cháo shí lù zhě jiē dāng kuì zhī. bì xià shǐ qīn wàn jī, hǎi nèi wàng huà, bāo xiǎn èr rén, yán jí zi sūn, shù jǐ shǎo wèi zhēn hún. sòng xú xiàn zhī fù liàng xiè huì, shì yíng yáng wáng, lì wén dì, wén dì zhū zhī, yǐ jiāng líng fèng yíng zhī chéng, miǎn qí qī zǐ. zhí zhōng, guó zhī dà zéi, suī yǐ sǐ ér zuì míng wèi zhèng, yí bào qí guò è, xuān bù zhōng wài, chú míng xuē jué, yuán zuò qí jiā, rán hòu wèi kuài. bì xià ruò bù rěn yuán lì zhī láo, zé yī yuán jiā gù shì, yì zú shì chéng jiè. nǎi xià zhào bào zhí zhōng guò è, xuē qí guān jué. zèng shàn yán shí gǔ nè gōng, lù qí hòu. qìng shàn nǔ wéi kāng wéi bì jiē qiān shǎng. jìn shì jú zì cǐ yòng shì.
甲寅,金張行信上封事曰:「《春秋》之法,國君立不以道,若嘗與諸侯盟會,即列為諸侯。東海在位已六年矣,為其臣者,誰敢幹之!執中握兵入城,躬行弒逆,當是時,惟善延、實古訥率眾赴援,至於戰死,論其忠烈,在朝食祿者皆當愧之。陛下始親萬機,海內望化,褒顯二人,延及子孫,庶幾少慰貞魂。宋徐羨之、傅亮、謝晦,弒營陽王,立文帝,文帝誅之,以江陵奉迎之誠,免其妻子。執中,國之大賊,雖已死而罪名未正,宜暴其過惡,宣布中外,除名削爵,緣坐其家,然後為快。陛下若不忍援立之勞,則依元嘉故事,亦足示懲戒。」乃下詔暴執中過惡,削其官爵。贈善延、實古訥宮,錄其後。慶善努、惟康、惟弼皆遷賞。近侍局自此用事。
méng gǔ mù hū lī tǒng bīng qīn jīn, suǒ xiàng cán pò. yǒng qīng rén shǐ bǐng zhí jù zú móu yuē: fāng jīn guó jiā sàng luàn, wú jiā bǎi kǒu hé yǐ zì bǎo? jì ér zhī jiàng zhě jiē dé miǎn, nǎi lǜ lǐ zhōng shù qiān rén yì zhuō zhōu jūn mén jiàng. mù hū lī yù yòng bǐng zhí, bǐng zhí cí, nǎi yǐ qí zi tiān ní wèi wàn hù, lǐng jiàng rén jiā shǔ tún bà zhōu.
蒙古穆呼哩統兵侵金,所向殘破。永清人史秉直聚族謀曰:「方今國家喪亂,吾家百口何以自保?」既而知降者皆得免,乃率里中數千人詣涿州軍門降。穆呼哩欲用秉直,秉直辭,乃以其子天倪為萬戶,領降人家屬屯霸州。
guǐ hài, jīn fàng gōng nǚ bǎi sān shí rén.
癸亥,金放宮女百三十人。
shí yī yuè, wù chén, xià rén kòu jīn huì zhōu, tú kè tǎn chuò ěr chū bīng jī zǒu zhī.
十一月,戊辰,夏人寇金會州,圖克坦綽爾出兵擊走之。
jīn zhǔ yù yǔ méng gǔ yì hé, qiǎn shǐ bào zhī. gēng wǔ, zhào bǎi guān yì yú shàng shū shěng.
金主欲與蒙古議和,遣使報之。庚午,詔百官議於尚書省。
shí wò bīng zhě jiē wèi suō bù gǎn zhàn, yuē kǒng huài hé yì. zhāng xíng xìn shàng yán yuē: hé zhī yǔ zhàn, běn shì èr shì, fèng shǐ zhě zì zhuān yì hé, jiāng bīng zhě wéi dāng zhǔ zhàn, qǐ dé yǐ hé shì wèi cí? zì chóng qìng lái, jiē yǐ hé wù. ruò wǒ jūn shí kěn jìn zhàn, shāo cuò qí fēng, zé hé shì chéng yě jiǔ yǐ. qǐng běi shǐ jì lái, rán yóu pò dōng jīng, lüè hé dōng, jīn wǒ shǐ fāng xíng, jiāng shuài zhé àn bīng bù dòng, yú hé yì zú wú yì yě. shì shì yì jiān, chú liáng yì jié, hé zhī chéng fǒu, gài wèi kě zhī, qǐ dāng bì mén zì shǒu yǐ dài bì zāi? yí jí shì mǎ shàng zhuàng, zé měng jiāng ruì bīng, fáng wèi zhuǎn shū, wǎng lái jù zhàn, shǐ zhī shǎo jǔ, zé fù jìn xù jī jiē kě rù jīng shī, hé yì yì bù rì kě chéng yǐ. jīn zhǔ xīn zhī qí shàn ér bù néng xíng.
時握兵者皆畏縮不敢戰,曰恐壞和議。張行信上言曰:「和之與戰,本是二事,奉使者自專議和,將兵者惟當主戰,豈得以和事為辭?自崇慶來,皆以和誤。若我軍時肯進戰,稍挫其鋒,則和事成也久矣。頃北使既來,然猶破東京,略河東,今我使方行,將帥輒案兵不動,於和議卒無益也。事勢益艱,芻糧益竭,和之成否,蓋未可知,豈當閉門自守以待敝哉?宜及士馬尚壯,擇猛將銳兵,防衛轉輸,往來拒戰,使之少沮,則附近蓄積皆可入京師,和議亦不日可成矣。」金主心知其善而不能行。
jīn yǐ héng hǎi jié dù shǐ chéng huī wèi yòu chéng, yǐ gěng duān yì cān zhī zhèng shì.
金以橫海節度使承暉為右丞,以耿端義參知政事。
guǐ wèi, xū hèn mán kòu zhōng zhèn zhài.
癸未,虛恨蠻寇中鎮寨。
méng gǔ bīng gōng jīn guān zhōu, cì shǐ gāo shǒu yuē sǐ zhī.
蒙古兵攻金觀州,刺史高守約死之。
shí èr yuè, dīng yǒu shuò, jīn yǐ tú kè tǎn gōng bì wèi yòu chéng, chéng huī jìn dōu yuán shuài jiān píng zhāng zhèng shì, guǒ lēi qí jìn píng zhāng zhèng shì, réng jiān zuǒ fù yuán shuài.
十二月,丁酉朔,金以圖克坦公弼為右丞,承暉進都元帥兼平章政事,果勒齊進平章政事,仍兼左副元帥。
rén yín, juān qióng zhōu dīng yán qián.
壬寅,蠲瓊州丁鹽錢。
xià qǔ jīn jīng zhōu.
夏取金涇州。
méng gǔ zhǔ liú qí ěr tái hā tái tún jīn zhōng dū chéng běi, fēn jiàng rén yáng bó yù liú bó lín hàn jūn sì shí liù dōu tǒng bìng méng gǔ bīng wèi sān dào: mìng qí zi zhuō qìn chá hǎn tái è gé dé yī wèi yòu jūn, xún tài xíng ér nán, pò bǎo suì zhōng shān xíng luò cí xiāng wèi huī huái mèng zhū jùn, jìng dǐ huáng hé, lüè zé lù píng yáng tài yuán zhī jiān dì hā sà ěr jí kè tè bo qí děng wèi zuǒ jūn, zūn hǎi ér dōng, pò luán jì jí liáo xī zhū jùn méng gǔ zhǔ zì jiāng yǔ zi tú lěi wèi zhōng jūn, pò xióng mò qīng cāng jǐng xiàn hé jiān bīn dì jì nán děng jùn. sān dào bīng hái, fù tún dà kǒu, yǐ bī zhōng dōu. shí zhū lù bīng jiē wǎng shān hòu fáng è, nǎi qiān xiāng mín wèi bīng, shàng chéng shǒu yù. méng gǔ jǐn qū qí jiā shǔ lái gōng, fù zǐ xiōng dì, wǎng wǎng yáo hū xiāng yīng, yóu shì rén wú gù zhì, gù suǒ zhì jùn yì jiē xià. fán pò jīn jiǔ shí yú jùn, liǎng hé shān dōng shù qiān lǐ, rén mín shā lù jǐ jǐn, jīn bó zǐ nǚ yáng chù niú mǎ xí juǎn ér qù, wū lú fén huǐ, chéng guō qiū xū. wéi zhōng dōu tōng shùn zhēn dìng qīng wò dà míng dōng píng dé pī hǎi zhōu shí yī chéng bù xià.
蒙古主留奇爾台、哈台屯金中都城北,分降人楊伯遇、劉伯林漢軍四十六都統並蒙古兵為三道:命其子卓沁、察罕台、諤格德依為右軍,循太行而南,破保、遂、中山、邢、洛、磁、相、衛輝、懷、孟諸郡,徑抵黃河,掠澤、潞、平陽、太原之間;弟哈薩爾及克特卜齊等為左軍,遵海而東,破灤、薊及遼西諸郡;蒙古主自將與子圖壘為中軍,破雄、莫、清、滄、景、獻、河間、濱、棣、濟南等郡。三道兵還,復屯大口,以逼中都。時諸路兵皆往山後防遏,乃簽鄉民為兵,上城守御。蒙古盡驅其家屬來攻,父子兄弟,往往遙呼相應,由是人無固志,故所至郡邑皆下。凡破金九十餘郡,兩河、山東數千里,人民殺戮幾盡,金帛、子女、羊畜牛馬席捲而去,屋廬焚毀,城郭丘墟。惟中都、通、順、真定、清、沃、大名、東平、德、邳、海州十一城不下。
jīn zhāng xíng xìn yán: zì bīng xìng yǐ lái, jiāng shuài shén nán qí rén. yuàn bì xià lìng zhòng chén gè jǔ suǒ zhī, cái guǒ kě yòng, bāo xiǎn jiǎng yù, lìng qí zì xiào, bì yǒu fèn mìng bào guó zhě. xī lǐ mù wèi zhào jiāng, jūn gōng jué shǎng, jiē dé zì zhuān, chū gōng rù shǒu, bù cóng zhōng fù, suì néng běi pò dà dí, xī yì qiáng qín. mìng jiāng ruò bù yǐ wén fǎ jū shéng zhōng zhǐ qiān zhì, wěi rèn zé chéng, shǐ de jǐn qí zhì néng, zé kè fù zhī gōng kě wàng yǐ. jīn zhǔ shàn qí yán.
金張行信言:「自兵興以來,將帥甚難其人。願陛下令重臣各舉所知,才果可用,褒顯獎諭,令其自效,必有奮命報國者。昔李牧為趙將,軍功爵賞,皆得自專,出攻入守,不從中覆,遂能北破大敵,西抑強秦。命將若不以文法拘繩、中旨牽制,委任責成,使得盡其智能,則克復之功可望矣。」金主善其言。
méng gǔ bīng wéi zhōng dōu. jīn zhì zhāo xián suǒ yú dōng huá mén nèi wài, shì shù jiē dé yán shì, huò bù cì chú guān, yóu shì lǘ yán xì mín, wǎng wǎng xuàn yù qiú shòu. wáng shǒu xìn zhě, běn yī cūn fū, gǎn wèi dà yán, yǐ zhū gé liàng wèi bù zhī bīng, wán yán yù jiàn yú cháo, zhào shǔ xíng jūn dōu tǒng. mù shì jǐng wú lài wèi bīng, jiào yuè jìn tuì tiào yuè, dà gài shì tóng xì dà shū gǔ jīn xiāng duì sì zì yú qí shàng, zuò huáng bù páo zī jīn là pái gè sān shí liù shì, niú tóu xiǎng huán liù shí sì méi, yù yǐ bù dí ér zǒu zhī, dà shuài jiē dàn wàng yīn yǔ qí zhòng chū chéng, shā bǎi xìng zhī qiáo cǎi zhě yǐ wèi gōng. jiǎ nài ér zhě, běn qí lù xiǎo shuō rén, lǐ yǔ huī cháo yǐ qǔ yī shí, zhì yùn liáng chē qiān liàng, shì shí cái mù shén jiān, suǒ fèi hào dà, guān zhě jiē qiè xiào zhī. cǎo zé lǐ dòng, zài dà ān mò, cháng shì sī tiān jiān lǐ tiān huì, yī fù tiān wén, jiǎ tuō zhān bǔ, qū zǒu guì chén, dé wèi tiān wén guān. dòng cháng mì zòu: bái qì guàn zǐ wēi, zhǔ jīng shī bīng luàn, xìng bù guàn chè, dé bù chéng huò. jì ér guǒ lēi qí shā zhí zhōng, jīn zhǔ yì xìn zhī. zhāng xíng xìn shàng yán: yì chēng kāi guó chéng jiā, xiǎo rén fú yòng, shèng rén suǒ yǐ chuí jiè hòu shì zhě, qí yán rú cǐ. jīn dí bīng zòng héng, rén qíng xiōng jù, yīng dí xìng lǐ, fēi xián zhì mò néng. kuáng zi yōng liú, wěi méng bá zhuó, cān yù jī wù, shén wú wèi yě. yú shì jīn zhǔ jiē bà zhī.
蒙古兵圍中都。金置招賢所於東華門內外,士庶皆得言事,或不次除官,由是閭閻細民,往往炫鬻求售。王守信者,本一村夫,敢為大言,以諸葛亮為不知兵,完顏寓薦於朝,詔署行軍都統。募市井無賴為兵,教閱進退跳躍,大概似童戲;大書「古今相對」四字於旗上,作黃布袍、緇巾、鑞牌各三十六事,牛頭響環六十四枚,欲以怖敵而走之,大率皆誕妄;因與其眾出城,殺百姓之樵採者以為功。賈耐兒者,本岐路小說人,俚語詼嘲以取衣食,制運糧車千輛,是時材木甚艱,所費浩大,觀者皆竊笑之。草澤李棟,在大安末,嘗事司天監李天惠,依附天文,假託占卜,趨走貴臣,得為天文官。棟嘗密奏:「白氣貫紫微,主京師兵亂,幸不貫徹,得不成禍。」既而果勒齊殺執中,金主益信之。張行信上言:「《易》稱『開國承家,小人弗用』,聖人所以垂戒後世者,其嚴如此。今敵兵縱橫,人情恟懼,應敵興理,非賢智莫能。狂子庸流,猥蒙拔擢,參預機務,甚無謂也。」於是金主皆罷之。
jīn zhū hè lǜ guǒ lēi qí pì yù shǐ lǐ yīng wèi jīng lì guān. yīng shàng shū yú guǒ lēi qí yuē: zhōng dōu zhī yǒu jū yōng, yóu qín zhī yǒu xiáo hán shǔ zhī yǒu jiàn mén yě. ěr zhě chè jū yōng bīng, wǒ shì suì qù. jīn tǔ háo shǒu zhī, cháo tíng dāng qiǎn guān jié zhì. shī cǐ bù tú, zhōng yì zhī shì, jiāng zhuǎn wèi tā yǐ. yòu yuē: kě zhèn fǔ xuān dé dé xìng yú mín, shǐ zhī cóng róng, suǒ zài zì yǒu sù cáng, shì yǐ qǔ gěi, shì guó jiā bù fèi dòu liáng chǐ bó, zuò shōu suǒ shī zhī guān ài yě. jū yōng zhǐ chǐ, zài dōu zhī běi, ér bù néng wèi hù, yīng shí chǐ zhī. guǒ lēi qí zòu qí shū, jí chú gōng bù yuán wài láng, chōng xuān chà dōu tí kòng, jū yōng děng guān ài xī lì yān.
金珠赫寽果勒齊辟御史李英為經歷官。英上書於果勒齊曰:「中都之有居庸,猶秦之有崤、函、蜀之有劍門也。邇者撤居庸兵,我勢遂去。今土豪守之,朝廷當遣官節制。失此不圖,忠義之士,將轉為它矣。」又曰:「可鎮撫宣德、德興餘民,使之從戎,所在自有宿藏,是以取給,是國家不費斗糧尺帛,坐收所失之關隘也。居庸咫尺,在都之北,而不能衛護,英實恥之。」果勒齊奏其書,即除工部員外郎,充宣差都提控,居庸等關隘悉隸焉。
jīn yuán shuài yòu dōu jiān nèi zú é ěr kè lǜ bīng wǔ qiān hù liáng tōng zhōu, yù méng gǔ bīng zhé kuì. zhāng xíng xìn shàng yán yuē: yù bīng zhī dào, wú guò shǎng fá. shǐ qí lín dí yǒu suǒ mù ér lè yú jìn, yǒu suǒ wèi ér bù gǎn tuì, rán hòu jiāng shì yòng mìng ér gōng kě chéng. ruò é ěr kè bài nǜ, yí míng zhèng qí zuì. cháo tíng kuān róng, yī qiè bù wèn, chén kǒng yù jūn zhī dào wèi jǐn yě. jīn zhǔ bào yuē: qīng yì jù xī, é ěr kè yǐ xià yù yǐ.
金元帥右都監內族額爾克率兵五千護糧通州,遇蒙古兵輒潰。張行信上言曰:「御兵之道,無過賞罰。使其臨敵有所慕而樂於進,有所畏而不敢退,然後將士用命而功可成。若額爾克敗衄,宜明正其罪。朝廷寬容,一切不問,臣恐御軍之道未盡也。」金主報曰:「卿意具悉,額爾克已下獄矣。」
jīn shān dōng bèi bīng, jùn xiàn wàng fēng ér dùn, tài ān zhōu cì shǐ hé sù jiā ān lǐ dú chéng shǒu. huò quàn qí qù, ān lǐ yuē: wǒ qù, chéng shuí yǔ bǎo? qiě wèi rén chén ér bì nán, bù fù guó jiā zhī ēn hū? nǎi tuán liàn shàn wán, wèi shǒu yù jì. yǐ ér méng gǔ bīng zhì, gōng xún rì, bù néng xià, wèi zhī yuē: cǐ gū chéng ěr, nèi wú liáng chǔ, wài wú bīng yuán, bù jiàng, wú yí lèi yǐ. ān lǐ bù tīng. chéng pò, bèi zhí, huò zhǐ wèi jiǔ jiān, ān lǐ yuē: wǒ cì shǐ yě, hé yǐ huì wèi! shǐ zhī guì, ān lǐ bù qū, suì yǐ gē zhuāng qí xiōng ér shā zhī. zhào zèng tài dìng jūn jié dù shǐ, shì jiān zhēn. ān lǐ, dà míng lù rén yě.
金山東被兵,郡縣望風而遁,泰安州刺史和速嘉安禮獨城守。或勸其去,安禮曰:「我去,城誰與保?且為人臣而避難,不負國家之恩乎?」乃團練繕完,為守御計。已而蒙古兵至,攻旬日,不能下,謂之曰:「此孤城耳,內無糧儲,外無兵援,不降,無遺類矣。」安禮不聽。城破,被執,或指為酒監,安禮曰:「我刺史也,何以諱為!」使之跪,安禮不屈,遂以戈樁其胸而殺之。詔贈泰定軍節度使,諡堅貞。安禮,大名路人也。
shì suì, liǎng zhè zhū zhōu dà shuǐ, zhèn zhī.
是歲,兩浙諸州大水,賑之。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng qī nián jīn zhēn yòu èr nián, méng gǔ tài zǔ jiǔ nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝嘉定七年(金貞祐二年,蒙古太祖九年)
chūn, zhēng yuè, dīng mǎo shuò, jīn yǐ biān shì wèi xī, miǎn cháo hè.
春,正月,丁卯朔,金以邊事未息,免朝賀。
sì chuān zhì zhì shǐ ān bǐng, qiǎn tí jǔ fù jiāo bó mǎ wù hé jiǔ líng děng lǜ zhū jiāng jí jīn rén zhàn yú qín zhōu chéng xià, bài hái. miǎn zhōu dōu tǒng zhì wáng dà cái, zhí jiǔ líng děng qī rén, zhǎn zhī, xiāo shǒu jìng shàng, ér sòng bǐng yú cháo, wèi yǒu yì zhì.
四川制置使安丙,遣提舉阜郊博馬務何九齡等率諸將及金人戰於秦州城下,敗還。沔州都統制王大才,執九齡等七人,斬之,梟首境上,而訟丙於朝,謂有異志。
xīn wèi, méng gǔ bīng gōng jīn zhāng dé fǔ, zhī fǔ hóng guǒ jiǔ zhū sǐ zhī. jiǔ zhū, lín huáng rén yě.
辛未,蒙古兵攻金彰德府,知府洪果玖珠死之。玖珠,臨潢人也。
dīng chǒu, cān zhī zhèng shì zhāng liáng néng zú.
丁丑,參知政事章良能卒。
yǐ wèi, méng gǔ bīng rù huái zhōu, jīn qìn nán jūn jié dù shǐ wǎn píng sòng yǐ sǐ zhī.
乙未,蒙古兵入懷州,金沁南軍節度使宛平宋扆死之。
shì yuè, jīn lǐ yīng chéng yè yǔ zhuàng shì lǐ xióng guō zhòng yuán děng sì bǎi jiǔ shí rén chū zhōng dū chéng, yuán xī shān jìn zhì fú yán sì, lìng xióng děng xià shān zhāo mù jūn mín, xún rì, dé wàn yú rén, zé zhòng suǒ tuī fú zhě lǐng zhī, guǐ chēng tǔ háo, lǚ yǔ méng gǔ bīng zhàn, bèi chuàng, zhào hái.
是月,金李英乘夜與壯士李雄、郭仲元等四百九十人出中都城,緣西山進至佛岩寺,令雄等下山招募軍民,旬日,得萬餘人,擇眾所推服者領之,詭稱土豪,屢與蒙古兵戰,被創,召還。
jīn zhī dà xìng fǔ shì xū dǐng, yǐ zài jīng pín mín què shí zhě zhòng, yí lì fǎ zhèn jiù, shàng yán: jīng shī guān mín yǒu néng shàn gěi pín mín zhě, yí jì suǒ shàn, qiān guān shēng zhì, yǐ quàn jiǎng zhī. suì dìng quán yí yù ēn lì gé.
金知大興府事胥鼎,以在京貧民闕食者眾,宜立法賑救,上言:「京師官民有能贍給貧民者,宜計所贍,遷官升秩,以勸獎之。」遂定權宜鬻恩例格。
èr yuè, dīng wèi, qīng qiāng bo lóng shí èr gǔ lái jiàng. bo lóng, qīng qiāng bù zú yě, xìng cán rěn, duō qì xiè, yǎng lǔ lüè wèi shēng. shí èr gǔ zhě, shí èr zhǒng yě.
二月,丁未,青羌卜籠十二骨來降。卜籠,青羌部族也,性殘忍,多器械,仰擄掠為生。十二骨者,十二種也。
sān yuè, dīng mǎo, zhào ān bǐng wèi tóng zhī shū mì yuàn shì, yǐ chéng dū lù ān fǔ shǐ dǒng jū yì wèi sì chuān zhì zhì shǐ.
三月,丁卯,召安丙為同知樞密院事,以成都路安撫使董居誼為四川制置使。
gēng chén, jīn qiǎn shǐ lái dū èr nián suì bì.
庚辰,金遣使來督二年歲幣。
jīn cān zhī zhèng shì gěng duān yì, yǐ zhōng dōu wéi jiǔ, jiāng shuài jiē bù kěn zhàn, yán yú jīn zhǔ yuē: jīn rì zhī huàn, dōng hǎi qǐ zhī. shì zú zòng bù kě shǐ, chéng zhōng jūn zì dōu tǒng zhì mù kūn bù chì wàn yú, qiǎn cǐ bèi yī chū, huò kě yǐ dé zhì. yì jìng bù xíng.
金參知政事耿端義,以中都圍久,將帥皆不肯戰,言於金主曰:「今日之患,東海啟之。士卒縱不可使,城中軍自都統至穆昆不啻萬餘,遣此輩一出,或可以得志。」議竟不行。
guǐ wèi, jīn zhǔ yǐ liáng yùn dào jué, xià lìng kuò sù, zhōng dōu dà rǎo. zhāng xíng xìn shàng shū yuē: jìn rì cháo tíng lìng zhī dà xìng fǔ xū dǐng pián yí jì huà jūn shí, yīn zòu xǔ rén nà sù mǎi guān. jì yòu qiǎn cān zhī zhèng shì è tún zhōng xiào kuò guān mín liáng, hù cún liǎng yuè, yú xī lìng shū gōng. chóu yǐ jué jí yín chāo. shí yǒu sù zhě, huò xiān jù sù yú dǐng, wèi jí rù guān. zhōng xiào fù yù duō de, yǐ míng jǐ gōng, fán dǐng suǒ jí zhě, bù chú qí shù, mín shén kǔ zhī. jīn mǐ jià yǒng guì, wú suǒ cóng dí, mín liáng zhǐ liǎng yuè, yòu duó zhī. dí bīng zài ěr, rén fāng wēi jù, ruò fù wú liáo, huò shēng tā biàn, zé suǒ de bù cháng suǒ sǔn yǐ. jīn zhǔ shàn qí yán, mìng xíng xìn xié jìn chén shěn chù. réng yù zhōng xiào yuē: jí zhī qīng jǐn xīn yú gōng, rán guó jiā běn yù de liáng, jīn jì dé yǐ, gū cóng rén biàn kě yě.
癸未,金主以糧運道絕,下令括粟,中都大擾。張行信上書曰:「近日朝廷令知大興府胥鼎便宜計畫軍食,因奏許人納粟買官。既又遣參知政事鄂屯忠孝括官民糧,戶存兩月,餘悉令輸宮。酬以爵級、銀鈔。時有粟者,或先具粟於鼎,未及入官。忠孝復欲多得,以明己功,凡鼎所籍者,不除其數,民甚苦之。今米價踴貴,無所從糴,民糧止兩月,又奪之。敵兵在邇,人方危懼,若復無聊,或生他變,則所得不償所損矣。」金主善其言,命行信偕近臣審處。仍諭忠孝曰:「極知卿盡心於公,然國家本欲得糧,今既得矣,姑從人便可也。」
wù zǐ, jīn yǐ pú wáng shǒu chún wèi diàn qián dōu diǎn jiǎn jiān shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ quán dōu yuán shuài fǔ shì.
戊子,金以濮王守純為殿前都點檢兼侍衛親軍都指揮使、權都元帥府事。
méng gǔ zhǔ zhù jīn zhōng dōu zhī běi jiāo, zhū jiāng qǐng chéng shèng pò yàn, méng gǔ zhǔ bù cóng, qiǎn sà bā lēi wèi jīn zhǔ yuē rǔ shān dōng hé běi jùn xiàn, xī wèi wǒ yǒu, rǔ suǒ shǒu wéi yān jīng ěr. tiān jì ruò rǔ, wǒ fù pò rǔ, tiān qí wèi wǒ hé! wǒ jīn hái jūn, rǔ bù néng kào shī yǐ mǐ wǒ zhū jiāng zhī nù yé? píng zhāng zhèng shì zhū hè lǜ guǒ lēi qí wèi jīn zhǔ yuē: měng gǔ rén mǎ pí bìng, dāng jué yī zhàn. dōu yuán shuài wán yán chéng huī yuē: bù kě. wǒ jūn shēn zài dū chéng, jiā shǔ gè jū zhū lù, qí xīn xiàng bèi wèi kě zhī, zhàn bài bì sàn, gǒu shèng, yì sī qī zǐ ér qù. shè jì ān wēi, zài cǐ yī jǔ, mò rú qiǎn shǐ yì hé, dài bǐ hái jūn, gèng wèi zhī jì. zuǒ chéng xiàng tú kè tǎn yì yì yǐ hé qīn wèi biàn. jīn zhǔ rán zhī, qiǎn chéng huī yì méng gǔ qǐng hé. rén yín, yǐ dōng hǎi jùn hóu nǚ wèi qí guó gōng zhǔ, guī yú méng gǔ zhǔ, méng gǔ suǒ chēng gōng zhǔ huáng hòu yě. bìng yǐ jīn bó tóng nán nǚ wǔ bǎi mǎ sān qiān lù zhī. méng gǔ bīng tuì, zhōng dōu jiě yán, réng qiǎn chéng huī sòng chū jū yōng.
蒙古主駐金中都之北郊,諸將請乘勝破燕,蒙古主不從,遣薩巴勒謂金主曰「汝山東、河北郡縣,悉為我有,汝所守惟燕京耳。天既弱汝,我復迫汝,天其謂我何!我今還軍,汝不能犒師以弭我諸將之怒耶?」平章政事珠赫寽果勒齊謂金主曰:「蒙古人馬疲病,當決一戰。」都元帥完顏承暉曰:「不可。我軍身在都城,家屬各居諸路,其心向背未可知,戰敗必散,苟勝,亦思妻子而去。社稷安危,在此一舉,莫如遣使議和,待彼還軍,更為之計。」左丞相圖克坦鎰亦以和親為便。金主然之,遣承暉詣蒙古請和。壬寅,以東海郡侯女為岐國公主,歸於蒙古主,蒙古所稱公主皇后也。並以金帛、童男女五百、馬三千賂之。蒙古兵退,中都解嚴,仍遣承暉送出居庸。
rén chén, méng gǔ bīng pò jīn lán zhōu, zhèn xī jūn jié dù shǐ wū kù lī zhòng wēn sǐ zhī.
壬辰,蒙古兵破金嵐州,鎮西軍節度使烏庫哩仲溫死之。
xià, sì yuè, yǐ wèi shuò, jīn yǐ xū dǐng wèi yòu chéng. yǐ méng gǔ hé yì chéng, dà shè, mìng bù sà ān zhēn wèi xuān fǔ shǐ, ān jí yí lí. ān zhēn, kuí zhī zǐ yě.
夏,四月,乙未朔,金以胥鼎為右丞。以蒙古和議成,大赦,命布薩安貞為宣撫使,安輯遺黎。安貞,揆之子也。
jīn nán jīng liú shǒu bù sà duān děng qǐng xìng nán jīng, jīn zhǔ jiāng cóng zhī. zuǒ chéng xiàng tú kè tǎn yì yuē: luán yú yī dòng, běi lù jiē bù shǒu yǐ. jīn yǐ jiǎng hé, jù bīng jī sù, gù shǒu jīng shī, cè zhī shàng yě. nán jīng sì miàn shòu bīng liáo dōng gēn běn zhī dì, yī shān fù hǎi, qí xiǎn zú shì, yù bèi yī miàn, yǐ wèi hòu tú, cè zhī cì yě. jīn zhǔ bù cóng. gēng xū, yì zú. yì míng mǐn fāng zhèng, xué wèn yuān guàn, yī shí míng shì jiē chū qí mén.
金南京留守布薩端等請幸南京,金主將從之。左丞相圖克坦鎰曰:「鑾輿一動,北路皆不守矣。今已講和,聚兵積粟,固守京師,策之上也。南京四面受兵;遼東根本之地,依山負海,其險足恃,御備一面,以為後圖,策之次也。」金主不從。庚戌,鎰卒。鎰明敏方正,學問淵貫,一時名士皆出其門。
jīn yǐ zhāng xíng xìn wèi shān dōng zhuǎn yùn àn chá shǐ.
金以張行信為山東轉運按察使。
jiāng xíng, qiú rù jiàn, yán yuē: cān zhèng è tún zhōng xiào, shì zhà bù zhōng, lín shì cǎn kè, dǎng yú hè shě lī zhí zhōng, zuì zhuàng xiǎn zhe, wú shì zhī shí, yóu bù róng yī xiāng fēi cái kuàng jīn duō gù, nǎi shǐ cǐ rén yǔ zhèng, rú shè jì hé! jīn zhǔ yuē: zhèn chū jí wèi, dāng yǐ lǐ jìn tuì dà chén, qīng yǔ qí qīn zhī, fěng lìng qiú qù kě yě. xíng xìn yǐ yǔ yòu sī láng zhōng bā tú lǔ, bā tú lǔ yǐ jīn zhǔ yì gào zhōng xiào, zhōng xiào tiǎn rán bù xù. qǐng zhī, chū zhī jì nán fǔ.
將行,求入見,言曰:「參政鄂屯忠孝,飾詐不忠,臨事慘刻,黨於赫舍哩執中,罪狀顯著,無事之時,猶不容一相非才;況今多故,乃使此人與政,如社稷何!」金主曰:「朕初即位,當以禮進退大臣,卿語其親知,諷令求去可也。」行信以語右司郎中巴圖魯,巴圖魯以金主意告忠孝,忠孝靦然不恤。頃之,出知濟南府。
wǔ yuè, jiǎ xū, jīn huò wáng cóng yí zú.
五月,甲戌,金霍王從彝卒。
dīng chǒu, tài bái jīng tiān.
丁丑,太白經天。
yǐ yǒu, cì lǐ bù jìn shì yuán fǔ yǐ xià wǔ bǎi sì rén jí dì chū shēn.
乙酉,賜禮部進士袁甫以下五百四人及第、出身。
xīn sì, jīn qiān dōng hǎi hóu hào lì wǔ jiā shǔ yú zhèng zhōu.
辛巳,金遷東海侯、鎬勵五家屬於鄭州。
jīn zhǔ yǐ guó cù bīng ruò, cái yòng guì fá, bù néng shǒu zhōng dōu, nǎi jué yì nán qiān. tài xué shēng zhào fǎng děng shàng zhāng jí lùn lì hài yǐ dà jì yǐ dìng, bù néng zhōng zhǐ, jiē wèi yù ér qiǎn zhī. mìng píng zhāng zhèng shì dōu yuán shuài chéng huī, shàng shū zuǒ chéng mù yán jǐn zhōng, fèng tài zǐ shǒu zhōng liú shǒu zhōng dōu, suì yǔ liù gōng qǐ xíng. yǐ bā tú lǔ lǐ yīng wèi yù qián jīng lì guān. zhào yuē: hù cóng jūn mǎ, zhèn zì zǒng zhī, shì yǒu lì hài, kě yīn jìn shì jú yǐ wén.
金主以國蹙兵弱,財用匱乏,不能守中都,乃決意南遷。太學生趙昉等上章極論利害;以大計已定,不能中止,皆慰諭而遣之。命平章政事、都元帥承暉,尚書左丞穆延盡忠,奉太子守忠留守中都,遂與六宮啟行。以巴圖魯李英為御前經歷官。詔曰:「扈從軍馬,朕自總之,事有利害,可因近侍局以聞。」
méng gǔ zhǔ wén zhī, nù yuē: jì hé ér qiān, shì yǒu yí xīn ér bù shì, tè yǐ jiě hé wèi kuǎn wǒ zhī jì ěr. fù tú nán qīn.
蒙古主聞之,怒曰:「既和而遷,是有疑心而不釋,特以解和為款我之計耳。」復圖南侵。
jīn zhǔ zhì liáng xiāng, mìng hù wèi jiū jūn yuán gěi kǎi mǎ, xī fù hái guān. jiū jūn yuàn zhī, suì zuò luàn, shā qí zhǔ shuài suǒ hún ér tuī zhá dá bèi shí lēi zhá lā ěr sān rén wèi shuài, běi hái. chéng huī wén biàn, yǐ bīng zǔ lú gōu, zhá dá jī bài zhī, qiǎn shǐ qǐ xiáng yú méng gǔ.
金主至良鄉,命扈衛糺軍元給鎧馬,悉復還官。糺軍怨之,遂作亂,殺其主帥索琿而推札達、貝實勒、札拉爾三人為帥,北還。承暉聞變,以兵阻盧溝,札達擊敗之,遣使乞降於蒙古。
méng gǔ zhǔ qiǎn shū mù lǔ míng ān jí sǎn gé bā tú yuán zhī, rù gǔ běi kǒu, xùn jǐng jì tán shùn zhū zhōu. zhū jiāng yì yù tú zhī, míng ān yuē: cǐ bèi dāng sǐ, jīn ruò shēng zhī, zé bǐ zhī wèi fù zhě jiē wén fēng ér zì zhì yǐ. méng gǔ zhǔ cóng zhī. míng ān děng suì yǔ zhá dá hé bīng bī zhōng dōu.
蒙古主遣舒穆嚕明安及繖格巴圖援之,入古北口,徇景、薊、檀、順諸州。諸將議欲屠之,明安曰:「此輩當死,今若生之,則彼之未附者皆聞風而自至矣。」蒙古主從之。明安等遂與札達合兵逼中都。
jīn zhǔ wén zhī, qiǎn rén zhào tài zǐ, yīng fèng hàn lín wén zì wán yán sù lán yǐ wèi bù kě. zhū hè lǜ guǒ lēi qí yuē: zhǔ shàng jū cǐ, tài zǐ yí cóng. qiě rǔ néng bǎo dū chéng bì wán hū? sù lán yuē: wán gù bù gǎn bì, dàn tài zǐ zài bǐ, zé shēng shì jù zhòng, biān ài yǒu shǒu, zé dū chéng wú yú. xī táng míng huáng xìng shǔ, tài zǐ shí zài líng wǔ, gài jiāng yǐ xì tiān xià zhī xīn yě. bù cóng, jìng zhào tài zǐ.
金主聞之,遣人召太子,應奉翰林文字完顏素蘭以為不可。珠赫寽果勒齊曰:「主上居此,太子宜從。且汝能保都城必完乎?」素蘭曰:「完固不敢必,但太子在彼,則聲勢俱重,邊隘有守,則都城無虞。昔唐明皇幸蜀,太子實在靈武,蓋將以系天下之心也。」不從,竟召太子。
yáng ān ér zéi dǎng rì chì, wéi zhōu lǐ quán děng bìng qǐ piāo lüè. quán, jí kāi xǐ zhōng qī gǒng jié yǐ fù lián shuǐ zhě yě. zéi jiē yī hóng, shí mù wèi hóng ǎo zéi. quán yǔ zhòng xiōng fú yóu jié ào, liú qìng fú guó yòng ān zhèng yǎn dé tián sì zǐ yáng zi tán děng jiē fù zhī, yǔ ān ér xiāng yīng. jīn xuān fǔ shǐ bù sà ān zhēn zhì yì dōu, bài ān ér yú chéng dōng. ān ér bēn lái yáng, lái zhōu xú rǔ xián yǐ chéng jiàng, ān ér shì fù zhèn. dēng zhōu cì shǐ gěng gé kāi mén nà zhōu yìn, jiāo yíng ān ér, fā tǎng zàng yǐ láo zéi. ān ér suì jiàn hào, zhì guān shǔ, gǎi yuán tiān shùn, fán zhào biǎo fú yìn yí shì, jiē gé cǎo dìng. suì xiàn níng hǎi, gōng wéi zhōu. wěi yuán shuài guō fāng sān jù mì zhōu, lüè yí hǎi. lǐ quán fàn lín qú, è mù líng guān, yù qǔ yì dōu. ān zhēn yǐ yí zhōu fáng yù shǐ bù sà liú jiā wèi zuǒ yì, ān huà jūn jié dù shǐ wán yán ēn léng tǎo zhī.
楊安兒賊黨日熾,濰州李全等並起剽掠。全,即開禧中戚拱結以復漣水者也。賊皆衣紅,時目為紅襖賊。全與仲兄福尤桀奡,劉慶福、國用安、鄭衍德、田四子、洋子潭等皆附之,與安兒相應。金宣撫使布薩安貞至益都,敗安兒於城東。安兒奔萊陽,萊州徐汝賢以城降,安兒勢復振。登州刺史耿格開門納州印,郊迎安兒,發帑藏以勞賊。安兒遂僭號,置官屬,改元天順,凡詔表、符印、儀式,皆格草定。遂陷寧海,攻濰州。偽元帥郭方三據密州,略沂、海。李全犯臨朐,扼穆陵關,欲取益都。安貞以沂州防禦使布薩琉嘉為左翼,安化軍節度使完顏恩楞討之。
liù yuè, jiǎ wǔ shuò, jīn yǐ àn chá zhuǎn yùn shǐ gāo rǔ lì wèi cān zhī zhèng shì.
六月,甲午朔,金以按察轉運使高汝礪為參知政事。
jiǎ chén, yǐ hàn, mìng zhū lù jiān sī shǒu chén jué zhì sòng. rén zǐ, shì dà lǐ sān yá jí liǎng zhè lù zhàng yǐ xià qiú.
甲辰,以旱,命諸路監司、守臣決滯訟。壬子,釋大理、三衙及兩浙路杖以下囚。
zì shǐ mí yuǎn dé zhèng, tíng chén jù wù róng mò, wú gǎn kāng kǎi jǐn yán zhě. quán xíng bù shì láng liú yuè zòu: yuàn zhào dà chén, chóng jiǎng zhōng dǎng yǐ zuò shì qì, shēn jiè yú nìng yǐ sù jù liáo. wèi jǐ, jiān jìn zòu yuàn chén mì shàng fēng shì yán: gōng zhōng yàn yǐn, huò zhì wú jié fēi shí cì yǔ, wèi shù hào ráng. yī rén shū shí, ér pín yù bù fèi yú jī xiān biān shì fāng yīn, ér zhuāng jī fǎn zī yú wàng yòng. cǐ gōng wéi yí xíng yǒu wèi zhèng yě. dà chén suǒ yòng, fēi qīn jí gù, zhí zhèng zé yì zhì zhī rén, tái jiàn yòng shèn mò zhī shì, dū sī shū yuàn, wú fēi qīn nì, tān lì wú bù dé zhì, lián lì dòng zhāo yuàn yóu, cǐ cháo tíng quán bǐng yǒu suǒ fēn yě. chāo yán biàn yì, chǔ bì chēng tí, ān biān suǒ chuàng lì, gù zhí jǐ jiàn, dòng shī rén xīn. bài jūn zhī jiāng, liè jī diàn yán, yōng bǐ zhī fū, yòu yǐn jīng zhào. sù jiāng yǒu shǒu chéng zhī gōng, yǐ xiǎo guò ér biǎn sān yá wú hàn mǎ zhī láo, tuō gōng qín ér zhuó. cǐ zhèng lìng xíng shǎng duō suǒ chuǎn nì yě. ruò néng jiāo chì nèi wài, yī zhèng jì gāng, tiān qiě bù yǔ, chén qǐng fú miàn mán zhī zuì. zòu rù, mí yuǎn bù lè. dì wèi bà zhōng gōng qìng shòu sān yá xiàn yí. mì, jùn qīng zhī zǐ yě.
自史彌遠得政,廷臣俱務容默,無敢慷慨盡言者。權刑部侍郎劉龠奏:「願詔大臣,崇獎忠讜以作士氣,深戒諛佞以肅具僚。」未幾,監進奏院陳宓上封事言:「宮中宴飲,或至無節;非時賜予,為數浩穰。一人蔬食,而嬪御不廢於擊鮮;邊事方殷,而樁積反資於妄用。此宮闈儀刑有未正也。大臣所用,非親即故,執政擇易制之人,台諫用慎默之士,都司樞掾,無非親昵,貪吏無不得志,廉吏動招怨尤,此朝廷權柄有所分也。鈔鹽變易,楮幣稱提,安邊所創立,固執己見,動失人心。敗軍之將,躐躋殿岩,庸鄙之夫,又尹京兆。宿將有守城之功,以小過而貶;三衙無汗馬之勞,托公勤而擢。此政令刑賞多所舛逆也。若能交飭內外,一正紀綱,天且不雨,臣請伏面謾之罪。」奏入,彌遠不樂。帝為罷中宮慶壽、三衙獻遺。宓,俊卿之子也。
qiū, qī yuè, jiǎ zǐ shuò, yǐ zuǒ jiàn yì dài fū zhèng zhāo xiān qiān shū shū mì yuàn shì.
秋,七月,甲子朔,以左諫議大夫鄭昭先簽書樞密院事。
gēng chén, jīn bù sà ān zhēn jūn chāng yì dōng, xú rǔ xián děng yǐ sān zhōu zhī zhòng shí wàn lái jù zhàn, zì wǔ dǐ mù, zhuǎn zhàn sān shí lǐ, shā zéi shù wàn. rén wǔ, zéi jí qī lǜ zhòng sì wàn chén yú xīn hé, ān zhēn lìng liú jiā yóu shàng liú jiāo xī jì, jì yǐ dà bīng, shā huò shén zhòng. jiǎ shēn, ān zhēn jūn zhì lái zhōu, wěi níng hǎi zhōu cì shǐ shǐ pō lì yǐ èr shí wàn chén yú chéng dōng. liú jiā xiān yǐ qīng bīng báo zéi, zhū jiāng jì zhī, zéi dà bài, zhāo zhī jiàng, bù yīng. ān zhēn qiǎn lái zhōu qíng zú cáo quán děng zhà jiàng yú rǔ xián wèi nèi yīng, cáo quán yǔ zéi shù zú yáo yún xiāng jié, yuē nà guān jūn. dīng hài yè, cáo quán zhuì chéng chū, qián gào liú jiā, liú jiā mù yǒng gǎn shì sān shí rén, cóng cáo quán rù chéng, yún nà zhī, dà jūn bì dēng, zhǎn rǔ xián. ān ér tuō shēn zǒu, gěng gé shǐ pō lì jiē jiàng. liú jiā lüè dìng jiāo xī zhū xiàn, xí shā guō fāng sān, fù mì zhōu.
庚辰,金布薩安貞軍昌邑東,徐汝賢等以三州之眾十萬來拒戰,自午抵暮,轉戰三十里,殺賊數萬。壬午,賊棘七率眾四萬陳於辛河,安貞令琉嘉由上流膠西濟,繼以大兵,殺獲甚眾。甲申,安貞軍至萊州,偽寧海州刺史史潑立以二十萬陳於城東。琉嘉先以輕兵薄賊,諸將繼之,賊大敗,招之降,不應。安貞遣萊州黥卒曹全等詐降於汝賢為內應,曹全與賊戍卒姚雲相結,約納官軍。丁亥夜,曹全縋城出,潛告琉嘉,琉嘉募勇敢士三十人,從曹全入城,雲納之,大軍畢登,斬汝賢。安兒脫身走,耿格、史潑立皆降。琉嘉略定膠西諸縣,襲殺郭方三,復密州。
jīn rén lái gào qiān. gēng yín, qǐ jū shè rén zhēn dé xiù shàng shū, qǐng bà jīn suì bì, qí lüè yuē: nǚ zhēn yǐ méng gǔ qīn líng, xǐ dōu yú biàn, cǐ wú guó zhī zhì yōu yě. gài méng gǔ zhī tú miè nǚ zhēn, yóu liè shī zhī zhì zài dé lù, lù zhī suǒ zǒu, dú bì cóng zhī. jì néng yuè sān guān zhī zǔ yǐ gōng yàn, qǐ bù néng jué huáng hé yī dài zhī shuǐ yǐ qū biàn? shǐ méng gǔ suì néng rú liú cōng shí lè zhī jù yǒu zhōng yuán, zé jiāng yù xiāng wàng, biàn wèi lín guó, gù fēi wǒ zhī lì yě huò rú yē lǜ dé guāng zhī bù néng jí ān zhōng tǔ, zé jiān xióng bì jiāng tóu xì ér qǔ zhī, yóu fēi wǒ zhī fú yě. jīn dāng chéng dí zhī jiāng wáng, jí tú zì lì zhī cè, bù kě chéng dí zhī wèi wáng, gū wèi zì ān zhī jì yě. fū yòng zhōng xián, xiū zhèng shì, qū qún cè, shōu zhòng xīn zhě, zì lì zhī běn xùn bīng róng, zé jiāng shuài, shàn chéng chí, chì shù shǒu zhě, zì lì zhī jù. yǐ rěn chǐ hé róng wèi fú, yǐ xī bīng wàng zhàn wèi cháng, jī ān biān zhī jīn zēng, shì xíng rén zhī yù bó, nǚ zhēn shàng cún, zé yòng zhī nǚ zhēn, qiáng dí gēng shēng, zé shī zhī qiáng dí, cǐ gǒu ān zhī jì yě. bì xià yǐ zì lì wèi guī mó, zé guó shì rì zhāng yǐ gǒu ān wèi zhì xiàng, zé guó shì rì xuē ān wēi cún wáng, jiē suǒ zì qǔ. ruò fú dāng shì biàn fāng xìng zhī rì, ér shì rén yǐ kě wǔ zhī xíng, shì táng shàng zhào bīng, hù nèi yán dí yě. dì nà zhī, yì bà suì bì. huái xī zhuǎn yùn shǐ qiáo xíng jiǎn shàng shū chéng xiàng yuē: méng gǔ jiàn xìng, qí shì yǐ zú yǐ wáng jīn. jīn, xī wǒ zhī chóu yě, jīn wú zhī bì yě. yí gū yǔ bì, shǐ de jù méng gǔ. yì bù jué.
金人來告遷。庚寅,起居舍人真德秀上疏,請罷金歲幣,其略曰:「女真以蒙古侵凌,徙都於汴,此吾國之至憂也。蓋蒙古之圖滅女真,猶獵師之志在得鹿,鹿之所走,獨必從之。既能越三關之阻以攻燕,豈不能絕黃河一帶之水以趨汴?使蒙古遂能如劉聰、石勒之據有中原,則疆域相望,便為鄰國,固非我之利也;或如耶律德光之不能即安中土,則奸雄必將投隙而取之,尤非我之福也。今當乘敵之將亡,亟圖自立之策,不可乘敵之未亡,姑為自安之計也。夫用忠賢,修政事,屈群策,收眾心者,自立之本;訓兵戎,擇將帥,繕城池,飭戍守者,自立之具。以忍恥和戎為福,以息兵忘戰為常,積安邊之金繒,飾行人之玉帛,女真尚存,則用之女真,強敵更生,則施之強敵,此苟安之計也。陛下以自立為規模,則國勢日張;以苟安為志向,則國勢日削;安危存亡,皆所自取。若夫當事變方興之日,而示人以可侮之形,是堂上召兵,戶內延敵也。」帝納之,議罷歲幣。淮西轉運使喬行簡上書丞相曰:「蒙古漸興,其勢已足以亡金。金,昔我之讎也,今吾之蔽也。宜姑與幣,使得拒蒙古。」議不決。
shì yuè, xià zuǒ shū mì shǐ wàn qìng yì yǒng, qiǎn èr sēng jī là shū lái sì chuān, yì jiā gōng jīn yǐ huī fù gù jiāng, zhì zhì shǐ dǒng jū yì bù bào. yóu shì xià xùn zhōng jué.
是月,夏左樞密使萬慶義勇,遣二僧齎蠟書來四川,議夾攻金以恢復故疆,制置使董居誼不報。由是夏訊中絕。
jīn zhǔ zhì nán jīng, zhào lì yuán fēi dōu chá shì wèi huáng hòu. hòu běn wáng shì, zhōng dōu rén, dōu chá, qí cì xìng yě. zǐ yǒu zī sè, wèi jīn zhǔ suǒ nà, fēng shū fēi, zhì shì yì jìn fēng yuán fēi.
金主至南京,詔立元妃都察氏為皇后。後本王氏,中都人,都察,其賜姓也。姊有姿色,為金主所納,封淑妃,至是亦晉封元妃。
bā yuè, gēng zǐ, jīn tài zǐ shǒu zhōng zhì zì zhōng dōu.
八月,庚子,金太子守忠至自中都。
guǐ mǎo, jīn fù lái dū suì bì.
癸卯,金復來督歲幣。
yǐ sì, tài bái jīng tiān.
乙巳,太白經天。
wù shēn, yǐ ān bǐng wèi guān wén diàn xué shì, zhī tán zhōu.
戊申,以安丙為觀文殿學士,知潭州。
jiǎ yín, jīn wán yán sù lán shàng shū yuē: xī dōng hǎi zài wèi, xìn yòng chán chǎn, shū chì zhōng liáng, yǐ zhì xiǎo rén rì jìn, jūn zǐ rì tuì, jì gāng wěn luàn, fǎ dù yì huī. fēng zhé chéng mén zhī guān, huǒ fén shì lǐ zhī shě, gài shàng tiān chuí xiàng yǐ jǐng jù zhī yě dōng hǎi bù wù, suì zhì miè wáng. chéng néng dà míng chù zhì yǐ gé dōng hǎi zhī zhèng, zé zhì ān zhī xiào, kě zhǐ rì ér dài yě. bì xià bù sī chū cǐ, zhé yì nán qiān, zhào xià zhī rì, shì mín xiāng shuài shàng zhāng qǐng liú qǐ xíng zhī qī, fēng yǔ bù shí, qiáo liáng shù huài. rén xīn tiān yì, yì kě jiàn yǐ! bì xià wèi shè jì jì, gōng zhōng yòng dù, jiē cóng biǎn sǔn, ér yǒu sī fù duō zhì jūn guān, bù xù wàng fèi, shén wú wèi yě. huò wèi jūn guān zhī zhòng, suǒ yǐ zhāng dà wēi shēng, chén qiè yǐ wèi bù rán. bù jiā jīng xuǎn ér tú wù qí duō, huǎn jí lín dí, qí kě shì hū? qiě zhōng dōu wéi yīn liáng fá, gù chē jià zhì cǐ. shāo huò ān dì, suì wàng qí wēi, wàn yī zài rú qián rì, wèi zhī yǒu sī fù qǐng bì xià hé zhī yě!
甲寅,金完顏素蘭上書曰:「昔東海在位,信用讒諂,疏斥忠良,以致小人日進,君子日退,紀綱紊亂,法度益隳。風折城門之關,火焚市里之舍,蓋上天垂象以儆懼之也;東海不悟,遂至滅亡。誠能大明黜陟以革東海之政,則治安之效,可指日而待也。陛下不思出此,輒議南遷,詔下之日,士民相率上章請留;啟行之期,風雨不時,橋樑數壞。人心天意,亦可見矣!陛下為社稷計,宮中用度,皆從貶損,而有司復多置軍官,不恤妄費,甚無謂也。或謂軍官之眾,所以張大威聲,臣竊以為不然。不加精選而徒務其多,緩急臨敵,其可恃乎?且中都惟因糧乏,故車駕至此。稍獲安地,遂忘其危,萬一再如前日,未知有司復請陛下何之也!」
jiǔ yuè, rén xū shuò, rì yǒu shí zhī. tài bái zhòu jiàn.
九月,壬戌朔,日有食之。太白晝見。
yǐ chǒu, shǐ mí yuǎn shàng gāo zōng zhōng xìng jīng wǔ yào lüè.
乙丑,史彌遠上《高宗中興經武要略》。
dōng, shí yuè, dīng yǒu, méng gǔ bīng xùn jīn shùn zhōu, quàn nóng shǐ wáng huì sǐ zhī.
冬,十月,丁酉,蒙古兵徇金順州,勸農使王晦死之。
huì, zé zhōu gāo píng rén, bèi zhí shí, wèi qí ài jiāng niú dòu yuē: ruò néng sǐ hū? yuē: dòu méng gōng jiàn zhī, ān rěn dú shēng! suì bìng jiàn shā.
晦,澤州高平人,被執時,謂其愛將牛斗曰:「若能死乎?」曰:「斗蒙公見知,安忍獨生!」遂並見殺。
rén yín, jīn mù yán jǐn zhōng jìn píng zhāng zhèng shì. yǐ fù zhū lī dé yù wèi cān zhī zhèng shì. xuán mìng dé yù xíng shàng shū shěng yú dà míng fǔ, lìng qí biǎn sǔn yòng dù.
壬寅,金穆延盡忠進平章政事。以富珠哩德裕為參知政事。旋命德裕行尚書省於大名府,令其貶損用度。
bǐng chén, méng gǔ qǔ jīn chéng zhōu.
丙辰,蒙古取金成州。
jīn dé zhōu fáng yù shǐ wán yán chuò nuò fú zhū.
金德州防禦使完顏綽諾伏誅。
méng gǔ mù hū lī gōng liáo dōng gāo zhōu, lú cóng jīn pǔ děng jiàng. jǐn zhōu zhāng jīng shā qí jié dù shǐ, zì lì wèi lín hǎi wáng, jiàng yú méng gǔ.
蒙古穆呼哩攻遼東高州,盧琮、金朴等降。錦州張鯨殺其節度使,自立為臨海王,降於蒙古。
shí yī yuè, xīn chǒu shuò, qiǎn niè zi shù shǐ jīn hè zhēng dàn, xíng bù shì láng liú yuè děng yán qí bù kě. tài xué zhū shēng shàng shū qǐng zhǎn qiáo xíng jiǎn, bù bào.
十一月,辛丑朔,遣聶子述使金賀正旦,刑部侍郎劉龠等言其不可。太學諸生上書請斬喬行簡,不報。
dīng mǎo, jīn yǐ bù sà duān wèi zuǒ chéng xiàng.
丁卯,金以布薩端為左丞相。
jīn lán zhōu yì rén chéng chén sēng pàn, xī jié xià rén wèi yuán.
金蘭州譯人程陳僧叛,西結夏人為援。
shí èr yuè, sì xiù wáng shī kuí zú.
十二月,嗣秀王師揆卒。
jīn qū shè shān dōng, wéi yáng ān ér gěng gé bù shè. yǐ mǎo, gé fú zhū.
金曲赦山東,唯楊安兒、耿格不赦。乙卯,格伏誅。
jīn jūn fāng gōng zéi yú dà mò gù. zhī dōng píng fǔ shì wū líng ā yǐ wén shè, jí yǐn jūn hái. zéi zhòng chéng zhī, fù chū wèi huàn. jīn zhǔ yǐ shǎn xī tǒng jūn shǐ wán yán bì zhī dōng píng fǔ. qí hòu ān ér yǔ qí dǎng jí zhèng děng chéng zhōu rù hǎi, yù zǒu jù yú shān, zhōu rén qū chéng děng jī zhī, ān ér zhuì shuǐ sǐ.
金軍方攻賊於大沫堌。知東平府事烏凌阿以聞赦,即引軍還。賊眾乘之,復出為患。金主以陝西統軍使完顏弼知東平府。其後安兒與其黨汲政等乘舟入海,欲走岠嵎山,舟人曲成等擊之,安兒墜水死。
méng gǔ bīng xùn jīn yì zhōu, jié dù shǐ gāo lǘ shān sǐ zhī. lǘ shān, xī mù rén, wèi zhèng yán kù, nǎi néng yǐ sǐ shì zhe.
蒙古兵徇金懿州,節度使高閭山死之。閭山,析木人,為政嚴酷,乃能以死事著。
qīng qiāng jì jiàng, shǒu chén yuán nán zhī xù bo shì gū, qiǎn rén yù jiàng, xù bo yí bù gǎn chū fù qiǎn hàn rén rù xù wèi zhì, xù bo cóng sān bǎi rén zhì zhōu, nán zuò shòu qí jiàng, hòu kào zhī. xù bo liú zhōu chéng shí rì, jiāng dù hé, sòng hái hàn zhì. zì xù bo fàn biān zhì cǐ, gèng qī nián ér hòu dìng yún.
青羌既降,守臣袁楠知蓄卜勢孤,遣人諭降,蓄卜疑不敢出;復遣漢人入蓄為質,蓄卜從三百人至州,楠坐受其降,厚犒之。蓄卜留州城十日,將渡河,送還漢質。自蓄卜犯邊至此,更七年而後定雲。
jīn qiǎn shǐ zhāo yē lǜ liú gé jiàng, xǔ yǐ zhòng lù liú gé bù cóng. jīn zhǔ nù, fù qiǎn xuān fǔ wàn nǔ lǐng jūn sì shí yú wàn gōng zhī. liú gé yíng zhàn yú guī rén xiàn běi hé shàng, jīn bīng dà kuì, wàn nǔ shōu sàn zú bēn dōng jīng. ān dōng tóng zhī ā lín jù, qiǎn shǐ qiú fù, yú shì jǐn yǒu liáo dōng zhōu jùn, suì dōu xián píng, hào wèi zhōng jīng. jīn zuǒ fù yuán shuài yī lǎ dōu yǐ bīng shí wàn gōng liú gé, liú gé jù zhàn, bài zhī.
金遣使招耶律琉格降,許以重祿;琉格不從。金主怒,復遣宣撫萬努領軍四十餘萬攻之。琉格迎戰于歸仁縣北河上,金兵大潰,萬努收散卒奔東京。安東同知阿林懼,遣使求附,於是盡有遼東州郡,遂都咸平,號為中京。金左副元帥伊喇都以兵十萬攻琉格,琉格拒戰,敗之。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng bā nián jīn zhēn yòu sān nián, méng gǔ tài zǔ shí nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝嘉定八年(金貞祐三年,蒙古太祖十年)
chūn, zhēng yuè, yǐ chǒu, jīn mìng shān dōng ān fǔ shǐ bù sà ān zhēn děng tǎo hóng ǎo zéi liú èr zǔ.
春,正月,乙丑,金命山東安撫使布薩安貞等討紅襖賊劉二祖。
xīn wèi, yǐ shī yǔ wèi sì xiù wáng. shī yǔ, shī kuí dì yě.
辛未,以師禹為嗣秀王。師禹,師揆弟也。
dīng hài, jīn běi jīng xuān chà tí kòng wán yán shí lǜ, shā xuān fǔ shǐ jiān liú shǒu è tún xiāng, tuī wū kù lī yīn dá hún wèi shuài. shí lǜ wèi xuān fǔ shǐ suǒ shā.
丁亥,金北京宣差提控完顏實寽,殺宣撫使兼留守鄂屯襄,推烏庫哩音達琿為帥。實寽為宣撫使所殺。
dīng chǒu, jīn yòu fù yuán shuài fù chá qí jǐn yǐ tōng zhōu jiàng yú méng gǔ, shū mù lǔ míng ān mìng fù qí zhí, zhì zhī huī xià, suì zhù jūn yú zhōng dōu nán jiàn chūn gōng.
丁丑,金右副元帥富察齊錦以通州降於蒙古,舒穆嚕明安命復其職,置之麾下,遂駐軍於中都南建春宮。
yǐ chǒu, jīn tài zǐ shǒu zhōng zú, shì zhuāng xiàn.
乙丑,金太子守忠卒,諡莊獻。
xià rén gōng jīn huán zhōu, èr yuè, xīn mǎo, cì shǐ wū kù lī yán shòu děng jī què zhī.
夏人攻金環州,二月,辛卯,刺史烏庫哩延壽等擊卻之。
bǐng wǔ, zhī shū mì yuàn shì léi xiào yǒu bà.
丙午,知樞密院事雷孝友罷。
jīn shàng shū shěng yǐ nán qiān hòu, lì bù qiū dōng zhì xuǎn nán jīng, chūn xià zhì xuǎn zhōng dōu, fù diào zhě bù biàn, qǐng bìng xuǎn yú nán jīng cóng zhī.
金尚書省以南遷後,吏部秋冬置選南京,春夏置選中都,赴調者不便,請並選於南京;從之。
dīng wèi, jīn bù sà ān zhēn qiǎn tí kòng hè shě lī yuē hè dé, pò jù méng děng sì gù jí pò mǎ ěr shān, shā hóng ǎo zéi sì qiān yú, suì huì sù zhōu bīng tóng gōng dà mò gù zéi qiān yú nì zhàn, qí bīng jī zhī, jǐn yì. tí kòng mù yán duó qí běi mén yǐ rù, bié jūn qǔ zéi shuǐ zhài, zhū jūn jì jìn, shā zéi wǔ qiān yú. liú èr zǔ bèi chuàng, qín zhǎn zhī. yáng ān ér yú dǎng lǐ sī wēn děng bǎo dà xiǎo zōng jiǎo zǐ shān, jīn bīng jī pò zhī.
丁未,金布薩安貞遣提控赫舍哩約赫德,破巨蒙等四堌及破馬耳山,殺紅襖賊四千餘,遂會宿州兵同攻大沫堌;賊千餘逆戰,騎兵擊之,盡殪。提控穆延奪其北門以入,別軍取賊水寨,諸軍繼進,殺賊五千餘。劉二祖被創,擒斬之。楊安兒餘黨李思溫等保大、小嵕角子山,金兵擊破之。
ān ér mèi miào zhēn, hào sì niáng zǐ, yǒng hàn shàn qí shè, zéi dǎng liú fú děng fèng zhī, chēng wèi gū gū, zhòng shàng shù wàn, lüè shí mó qí shān. lǐ quán lǜ zhòng fù zhī, miào zhēn yǔ zhī tōng, suì yǐ wèi fū.
安兒妹妙真,號四娘子,勇悍善騎射,賊黨劉福等奉之,稱為姑姑,眾尚數萬,掠食磨旗山。李全率眾附之,妙真與之通,遂以為夫。
méng gǔ mù hū lī qiǎn bù jiāng shǐ tiān xiáng děng jìn gōng běi jīng, wū kù lī yīn dá hún jǔ chéng jiàng. mù hū lī nù qí jiàng huǎn, yù kēng qí zhòng. shū mù lǔ é sēn jiàn yuē: běi jīng wèi liáo xī zhòng zhèn, dāng fǔ zhī yǐ wèi rén wàng, nài hé kēng zhī? mù hū lī nǎi zhǐ. yǐ yīn dá hún quán běi jīng liú shǒu, wū yè ěr quán bīng mǎ dōu yuán shuài.
蒙古穆呼哩遣部將史天祥等進攻北京,烏庫哩音達琿舉城降。穆呼哩怒其降緩,欲坑其眾。舒穆嚕額森諫曰:「北京為遼西重鎮,當撫之以慰人望,奈何坑之?」穆呼哩乃止。以音達琿權北京留守,烏頁爾權兵馬都元帥。
jīn xìng zhōng fǔ yuán shuài shí tiān yīng jiàng yú méng gǔ, méng gǔ yǐ wèi xìng zhōng fǔ yǐn.
金興中府元帥石天應降於蒙古,蒙古以為興中府尹。
sān yuè, xīn sì, yīng xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn kē hé zhì, zuò wàng zào shì duān, yíng huò zhòng tīng, pèi guǎng xī láo chéng.
三月,辛巳,應賢良方正能直言極諫科何致,坐妄造事端,熒惑眾聽,配廣西牢城。
guǐ wèi, ān dìng jùn wáng bó chù zú.
癸未,安定郡王伯柷卒。
jǐ chǒu, jīn jìn zhōu xiàn zhì rèn yú zhàng yǐ jué zuì rén.
己丑,金禁州縣置刃於杖以決罪人。
jīn zhōng dōu jiǔ bèi wéi, yòu chéng xiàng dōu yuán shuài chéng huī, yǐ yòu chéng mù yán jǐn zhōng jiǔ zài jūn lǚ, wěi yǐ fù xīn, ér jǐ zǒng chí dà gāng, qī yú bǎo wán dōu chéng. jí fù chá qí jǐn pàn, zhōng dōu yì jí, jīn zhǔ qiǎn zuǒ jiān jūn yǒng xī zuǒ dōu jiān wū kù lī qìng shòu jiāng bīng sān wàn jiǔ qiān, yù shǐ zhōng chéng lǐ yīng yùn liáng dà míng, xíng shěng fù zhū lī dé yù diào qiǎn jì fā, yǐ jiù zhōng dōu. chéng huī qiǎn jiān shǐ fèng fán shū zòu yuē: qí jǐn jì jiàng, chéng zhōng mò yǒu gù zhì, chén suī yǐ sǐ shǒu zhī, qǐ néng chí jiǔ! fú niàn yī shī zhōng dōu, liáo dōng hé shuò jiē fēi wǒ yǒu. zhū jūn bèi dào lái yuán, yóu jì yǒu jì. yǒng xī jūn zhì zhuō zhōu zhī xuán fēng zhài, yǔ méng gǔ bīng yù ér kuì. lǐ yīng shōu qīng cāng yì jūn shù wàn yǐ jìn, yù méng gǔ bīng yú bà zhōu. yīng yù zhòng sù wú jì lǜ, yòu zhí bèi jiǔ, suì dà bài, jǐn shī qí suǒ yùn liáng, yīng sǐ, shì zú jiān yān. qìng shòu jūn wén zhī, yì kuì guī. yóu shì zhōng dōu gū lì, nèi wài bù tōng.
金中都久被圍,右丞相、都元帥承暉,以右丞穆延盡忠久在軍旅,委以腹心,而己總持大綱,期於保完都成。及富察齊錦叛,中都益急,金主遣左監軍永錫、左都監烏庫哩慶壽將兵三萬九千,御史中丞李英運糧大名,行省富珠哩德裕調遣繼發,以救中都。承暉遣間使奉礬書奏曰:「齊錦既降,城中莫有固志,臣雖以死守之,豈能持久!伏念一失中都,遼東、河朔皆非我有。諸軍倍道來援,猶冀有濟。」永錫軍至涿州之旋風寨,與蒙古兵遇而潰。李英收清、滄義軍數萬以進,遇蒙古兵於霸州。英馭眾素無紀律,又值被酒,遂大敗,盡失其所運糧,英死,士卒殲焉。慶壽軍聞之,亦潰歸。由是中都孤立,內外不通。
xià, sì yuè, guǐ mǎo, zhào zhōng wài chén mín zhí yán shí zhèng dé shī.
夏,四月,癸卯,詔中外臣民直言時政得失。
jīn yòng shān dōng xī lù xuān fǔ fù shǐ wán yán bì yán, zhāo dà mò gù qú zéi sūn bāng zuǒ zhāng rǔ jí yǐ wǔ pǐn zhí, xià zhào jiān xǐ qí zuì. rǔ jí xún móu fù pàn, wèi bì suǒ shā.
金用山東西路宣撫副使完顏弼言,招大沫堌渠賊孫邦佐、張汝檝以五品職,下詔湔洗其罪。汝檝尋謀復叛,為弼所殺。
jīn píng zhāng zhū hè lǜ guǒ lēi qí jū zhōng zhuān zhèng, jì chéng huī chéng gōng, zhū jiāng yòu jiē gù wàng, suī lǚ qiǎn yuán bīng, ér zhōng wú yī rén zhì zhōng dōu zhě.
金平章珠赫寽果勒齊居中專政,忌承暉成功,諸將又皆顧望,雖屢遣援兵,而終無一人至中都者。
xiān shì wán yán sù lán zì zhōng dōu jì yì jūn shì huí, shàng shū qiú jiàn, qǐ píng zuǒ yòu. jīn zhǔ zhào zhì jìn shì jú, gěi zhǐ dá dāo, lìng shū suǒ yù yán. shū wèi jí bàn, jīn zhǔ chū yù biàn diàn jiàn zhī, xī qù zuǒ yòu, wéi jìn shì jú zhí zhǎng zhào hé zhòng zài yān. sù lán yán: chén wén xìng shuāi zhì luàn, yǒu guó zhī cháng, zài suǒ yòng zhī rén hé rú ěr. yòng dé qí rén, suī shuāi luàn shàng kě fú chí yī huò fēi cái, zé zhì ān yì luàn yǐ. xiàng zhě jiū jūn zhī biàn, zhōng dōu shuài fǔ zì zú jiǎo miè, cháo tíng cuò zhì guāi fāng, suì bù kě zhì. chén zì wài fēng wén jiē píng zhāng guǒ lēi qí zhī yì. jīn zhǔ yuē: hé yǐ zhī zhī? sù lán yīn chén qí jiāo jié zhuàng, jīn zhǔ hàn zhī. sù lán yòu yuē: guǒ lēi qí běn wú xūn láo, yì wú gōng wàng, xiàng yǐ wèi sǐ gù, shàn zhū hè shě lī zhí zhōng, gài chū wú liáo ěr. yī dàn dé zhì, dù xián néng, shù jiān dǎng, qiè nòng guó quán, zì zuò wēi fú. qù nián, dū xià shū shēng fán zhī yī zhě, yì guǒ lēi qí, yán jiū jūn bù kě xìn, kǒng zhōng zuò luàn, suì yǐ dāo zhàng jué shā zhī, zì shì wú fù gǎn yán jūn guó lì hài zhě. xī dōng hǎi shí, zhí zhōng bá hù wú shàng, tiān xià zhī zhī ér bù gǎn yán, dú tái chén wū kù lī dé shēng zhāng xíng xìn dàn hé qí è, dōng hǎi bù chá, zú bèi qí huò. jīn guǒ lēi qí zhī jiān guò yú zhí zhōng yuǎn yǐ, tái jiàn dāng yán zé, pò yú xiōng wēi, jìn bù gǎn yán. rán nèi wài chén shù, jiàn qí zì héng, mò bù è wàn qiè chǐ, yù zì yǐ rèn, bì xià hé xī ér bù qù zhī yé? jīn zhǔ yuē: cǐ dà shì, rǔ gǎn jí zhī, shén shàn. sù lán qǐng zhào hái chéng huī. jīn zhǔ yuē: dū xià shì yīn, chéng xiàng kǒng bù kě chuò. zhèn xú sī zhī. sù lán chū, jīn zhǔ fù jiè yuē: jīn rì yǔ zhèn duì zhě, zhǐ rǔ èr rén, shèn wú xiè yě! xún lìng sù lán zài rèn jiān chá yù shǐ.
先是完顏素蘭自中都計議軍事回,上書求見,乞屏左右。金主召至近侍局,給紙答刂,令書所欲言。書未及半,金主出御便殿見之,悉去左右,惟近侍局直長趙和仲在焉。素蘭言:「臣聞興衰治亂,有國之常,在所用之人何如耳。用得其人,雖衰亂尚可扶持;一或非才,則治安亦亂矣。向者糺軍之變,中都帥府自足剿滅,朝廷措置乖方,遂不可制。臣自外風聞皆平章果勒齊之意。」金主曰:「何以知之?」素蘭因陳其交結狀,金主頷之。素蘭又曰:「果勒齊本無勳勞,亦無公望,向以畏死故,擅誅赫舍哩執中,蓋出無聊耳。一旦得志,妒賢能,樹奸黨,竊弄國權,自作威福。去年,都下書生樊知一者,詣果勒齊,言糺軍不可信,恐終作亂,遂以刀杖決殺之,自是無復敢言軍國利害者。昔東海時,執中跋扈無上,天下知之而不敢言,獨台臣烏庫哩德升、張行信彈劾其惡,東海不察,卒被其禍。今果勒齊之奸過於執中遠矣,台諫當言責,迫於凶威,噤不敢言。然內外臣庶,見其恣橫,莫不扼腕切齒,欲剚以刃,陛下何惜而不去之耶?」金主曰:「此大事,汝敢及之,甚善。」素蘭請召還承暉。金主曰:「都下事殷,丞相恐不可輟。朕徐思之。」素蘭出,金主復戒曰:「今日與朕對者,止汝二人,慎無泄也!」尋令素蘭再任監察御史。
méng gǔ shū mù lǔ míng ān gōng jīn zhī wàn níng gōng, kè zhī, qǔ fù chāng fēng yí èr guān, bá gù ān, zhōng dōu wēi zài dàn xī. chéng huī yǔ mù yán jǐn zhōng huì yì, qī tóng sǐ shè jì. jǐn zhōng bù cóng, chéng huī nù, jí qǐ hái dì. rán bīng bǐng jì jiē shǔ jǐn zhōng, chéng huī wú rú zhī hé, nǎi cí jiā miào, zhào zuǒ sī láng zhōng zhào sī wén, wèi zhī yuē: shì shì zhì cǐ, wéi yǒu yī sǐ yǐ bào guó jiā! wǔ yuè, gēng shēn, chéng huī zuò yí biǎo, fù shàng shū shěng lìng shǐ shī ān shí shū zhī, jiē lùn guó jiā dà jì jí guǒ lēi qí jiān zhuàng, qiě xiè bù néng zhōng bǎo dū chéng zhī zuì, cóng róng ruò píng rì. jǐn chū cái wù, zhào jiā rén, suí nián láo duō guǎ fēn gěi zhī. jǔ jiā hào qì, chéng huī shén sè tài rán, fāng yǔ ān shí jǔ bái yǐn mǎn yuē: chéng huī yú wǔ jīng jiē jīng shī shòu, jǐn shǒu ér lì xíng zhī, bù wèi xū wén. jì bèi jiǔ, qǔ bǐ yǔ ān shí jué, zuì hòu dào xiě èr zì, tóu bǐ yuē: jù ěr miù wù, dé fēi shén zhì luàn yé? wèi ān shí yuē: zi xíng yǐ! ān shí chū mén, wén kū shēng, zé yǐ yǎng yào sǐ yǐ. jiā rén cōng cōng yì tíng zhōng.
蒙古舒穆嚕明安攻金之萬寧宮,克之,取富昌、豐宜二關,拔固安,中都危在旦夕。承暉與穆延盡忠會議,期同死社稷。盡忠不從,承暉怒,即起還第。然兵柄既皆屬盡忠,承暉無如之何,乃辭家廟,召左司郎中趙思文,謂之曰:「事勢至此,惟有一死以報國家!」五月,庚申,承暉作遺表,付尚書省令史師安石書之,皆論國家大計及果勒齊奸狀,且謝不能終保都城之罪,從容若平日。盡出財物,召家人,隨年勞多寡分給之。舉家號泣,承暉神色泰然,方與安石舉白引滿曰:「承暉於《五經》皆經師授,謹守而力行之,不為虛文。」既被酒,取筆與安石訣,最後倒寫二字,投筆曰:「遽爾謬誤,得非神志亂耶?」謂安石曰:「子行矣!」安石出門,聞哭聲,則已仰藥死矣。家人匆匆瘞庭中。
shì rì mù, fán zài zhōng dōu fēi pín, wén jǐn zhōng jiāng nán bēn, jiē shù zhuāng zhì tōng xuán mén. jǐn zhōng dài zhī yuē: wǒ dāng xiān chū, wèi zhū fēi qǐ tú. nǎi yǔ ài qiè jí suǒ qīn zhě xiān chū chéng, bù fù fǎn gù. méng gǔ bīng rù chéng, hù bù shàng shū rèn tiān chǒng zhī dà xìng fǔ gāo lín jiē jí yú nán, gōng shì wèi luàn bīng suǒ fén. jí míng ān zhì, guān shǔ fù lǎo chū yíng, míng ān yuē: fù gù bù fú, yǐ zhì cǐ jí, fēi rǔ děng zuì, shǒu zhě zhī zé yě. xī lìng ān yè. shí méng gǔ zhǔ bì shǔ huán zhōu, wén zhōng dōu pò, qiǎn shǐ láo míng ān děng, xī niǎn qí fǔ kù zhī shí běi qù. yú shì jīn zǔ zōng shén yù jí zhū fēi pín jiē lún méi. jǐn zhōng xíng zhì zhōng shān, wèi suǒ qīn yuē: ruò yǔ zhū fēi xié lái, wǒ bèi qǐ dé zhì cǐ!
、是日暮,凡在中都妃嬪,聞盡忠將南奔,皆束裝至通玄門。盡忠紿之曰:「我當先出,為諸妃啟途。」乃與愛妾及所親者先出城,不復反顧。蒙古兵入城,戶部尚書任天寵、知大興府高霖皆及於難,宮室為亂兵所焚。及明安至,官屬、父老出迎,明安曰:「負固不服,以至此極,非汝等罪,守者之責也。」悉令安業。時蒙古主避暑桓州,聞中都破,遣使勞明安等,悉輦其府庫之實北去。於是金祖宗神御及諸妃嬪皆淪沒。盡忠行至中山,謂所親曰:「若與諸妃偕來,我輩豈得至此!」
ān shí fèng chéng huī yí biǎo zhì biàn, zèng chéng huī shàng shū lìng guǎng píng jùn wáng, shì zhōng sù. jǐn zhōng xuán yì zhì, jīn zhǔ shì qí zuì bù wèn, réng yǐ wèi píng zhāng zhèng shì.
安石奉承暉遺表至汴,贈承暉尚書令、廣平郡王,諡忠肅。盡忠旋亦至,金主釋其罪不問,仍以為平章政事。
méng gǔ yǐ shū mù lǔ míng ān wèi tài fù, fēng shào guó gōng, jiān guǎn méng gǔ hàn jūn bīng mǎ dōu yuán shuài. míng ān xuán yǐ jí zú.
蒙古以舒穆嚕明安為太傅,封邵國公,兼管蒙古、漢軍兵馬都元帥。明安旋以疾卒。
méng gǔ zhǔ fǎng qiú liáo jiù zú, dé jīn zuǒ yòu sī yuán wài láng yē lǜ chǔ cái, zhào wèi zhī yuē: liáo jīn shì chóu, zhèn wèi rǔ xuě zhī. duì yuē: chén fù zǔ cháng wěi zhì shì zhī, jì wèi zhī chén, gǎn chóu jūn yé! méng gǔ zhǔ yì qí yán, chù zhī zuǒ yòu. chǔ cái shēn zhǎng bā chǐ, měi xū hóng shēng, dōu mù dá wáng tuō yún bā shì sūn, shàng shū yòu chéng lǚ zhī zǐ yě.
蒙古主訪求遼舊族,得金左右司員外郎耶律楚材,召謂之曰:「遼、金世仇,朕為汝雪之。」對曰:「臣父祖嘗委贄事之,既為之臣,敢仇君耶!」蒙古主異其言,處之左右。楚材身長八尺,美須宏聲,都木達王托雲八世孫,尚書右丞履之子也。
xīn wèi, jīn lì huáng sūn kēng wèi huáng tài sūn.
辛未,金立皇孫鏗為皇太孫。
guǐ yǒu, jīn jìn shì gé chéng liú bǐng tiáo pián yí shí shì: yī yuē rèn zhū wáng yǐ zhèn shè jì. chén guān wǎng suì wáng shī, lǚ zhàn lǚ nǜ. chéng píng rì jiǔ, rén bù zhī bīng, jiāng shuài fēi cái, jì wú jìng nán zhī móu, yòu wú xiào sǐ zhī jié, wài tuō chí zhòng zhī míng, nèi wèi zì ān zhī jì, zé xiāo guǒ yǐ zì suí, wěi pí nuò yǐ lín zhèn, zhèn shì shāo dòng, wàng chén xiān bēn, shì zú cóng ér dà kuì cháo tíng bù jiā jié wèn, zhé wèi yì bīng, shì yǐ fǎ dù rì wěn, tǔ dì rì cù. zì dà jià nán xún, yuǎn jìn yì wú gù zhì, rèn hé běi zhě yǐ wèi bù xìng, qūn xún tuì bì, mò zhī gǎn qián. chén yuàn bì xià zé zhū wáng zhī yīng míng zhě, zǒng jiān tiān xià zhī bīng, běi zhù zhòng zhèn, yí xí yuǎn jìn, zé sì fāng wén fēng zhě jiē jiāng zì fèn. èr yuē jié rén xīn yǐ gù jī běn. jīn jiān wēi zhī hòu, yì yú wèi huì, yuàn kuān qí fù yì, xìn qí hào lìng, fán shì bù biàn zhě yī qiè tíng bà. sān yuē guǎng shōu rén cái yǐ bèi guó yòng. bèi suì hán zhě bì qiú diāo hú, shì zhǎng tú zhě bì xù qí jì hé nán shǎn xī yǒu cāo xíng wèi mín wàng zhě, shāo zhuó yòng zhī, yīn xì tiān xià zhī xīn. sì yuē xuǎn shǒu lìng yǐ ān bǎi xìng. jīn zhòng shù yǐ bì, guān lì tān bào hūn luàn, yǔ jiān wèi shì, gōng yǒu dòu sù zhī fù, sī yǒu wàn qián zhī qiú, yuǎn jìn xiāo xiāo, wú suǒ kòng gào zì jīn fēi cái qì guò rén zhèng jī zhuō yì zhě, bù kě rèn cǐ zhí. wǔ yuē bāo zhōng yì yǐ lì chén jié. zhōng yì zhī shì, fèn shēn xiào mìng, yǒu sī lüè bù jiā shěng, qì zhí zhě gù yǐ ēn dài, sǐ shì zhě fǎn bù jiàn lù, tiān xià hé suǒ mù dàn ér bù wèi zì ān zhī jì yé! liù yuē wù nóng lì běn yǐ guǎng xù jī. cǐ dāng jīn zhī yào wù yě. qī yuē chóng jié jiǎn yǐ shěng cái yòng. jīn hǎi nèi xū hào, shū shēng mín zhī jí, wú dà yú cǐ zhě. bā yuē qù rǒng shí yǐ zhù jūn fèi. jiǔ yuē xiū jūn zhèng yǐ xí shǒu zhàn. shí yuē xiū chéng chí yǐ bèi shǒu yù. jīn zhǔ suī yì qí yán ér bù néng yòng, yǐ bǔ yù shǐ tái lìng shǐ.
癸酉,金進士葛城劉炳條便宜十事:「一曰任諸王以鎮社稷。臣觀往歲王師,屢戰屢衄。承平日久,人不知兵,將帥非材,既無靖難之謀,又無效死之節,外托持重之名,內為自安之計,擇驍果以自隨,委疲懦以臨陣,陣勢稍動,望塵先奔,士卒從而大潰;朝廷不加詰問,輒為益兵,是以法度日紊,土地日蹙。自大駕南巡,遠近益無固志,任河北者以為不幸,逡巡退避,莫之敢前。臣願陛下擇諸王之英明者,總監天下之兵,北駐重鎮,移檄遠近,則四方聞風者皆將自奮。二曰結人心以固基本。今艱危之後,易於為惠,願寬其賦役,信其號令,凡事不便者一切停罷。三曰廣收人才以備國用。備歲寒者必求貂狐,適長塗者必蓄騏驥;河南、陝西有操行為民望者,稍擢用之,陰系天下之心。四曰選守令以安百姓。今眾庶已敝,官吏貪暴昏亂,與奸為市,公有斗粟之賦,私有萬錢之求,遠近囂囂,無所控告;自今非才器過人、政跡卓異者,不可任此職。五曰褒忠義以勵臣節。忠義之士,奮身效命,有司略不加省,棄職者顧以恩貸,死事者反不見錄,天下何所慕憚而不為自安之計耶!六曰務農力本以廣蓄積。此當今之要務也。七曰崇節儉以省財用。今海內虛耗,紓生民之急,無大於此者。八曰去冗食以助軍費。九曰修軍政以習守戰。十曰修城池以備守御。」金主雖異其言而不能用,以補御史台令史。
qiū, qī yuè, wù wǔ shuò, méng gǔ qǔ jīn jì yuán xiàn.
秋,七月,戊午朔,蒙古取金濟源縣。
xīn yǒu, yǐ zhèng zhāo xiān cān zhī zhèng shì, lǐ bù shàng shū céng cóng lóng qiān shū shū mì yuàn shì.
辛酉,以鄭昭先參知政事,禮部尚書曾從龍簽書樞密院事。
chéng zhōng láng lǐ gǒng, tóu guǐ wèi yáng jù yuán sòng yuān. rén xū, zhào sì chuān lì jù yuán miào, míng yuē bāo zhōng, zèng guān, lù qí hòu.
成忠郎李珙,投匭為楊巨源訟冤。壬戌,詔四川立巨源廟,名曰褒忠,贈官,錄其後。
gēng chén, zhào huáng dì jìn gēng míng sī zhèng, huáng zhí jūn gēng míng guì hé.
庚辰,詔皇帝搢更名思正,皇侄均更名貴和。
jīn zhǔ wén hé běi jī chá guān yāo qiú mín cái shǐ tīng dù hé zhě, mín bì bīng zhì huò è sǐ zì nì, mìng yù shǐ tái tǐ fǎng zhī.
金主聞河北譏察官要求民財始聽渡河者,民避兵至或餓死、自溺,命御史台體訪之。
bǐng zǐ, jīn shàng shū shěng zòu gěi huáng tài sūn suì cì qián, jīn zhǔ bù cóng, yuē: qiǎng bǎo ér ān suǒ yòng zhī!
丙子,金尚書省奏給皇太孫歲賜錢,金主不從,曰:「襁褓兒安所用之!」
jiǎ shēn, jīn gǎi jiāo chāo míng zhēn yòu bǎo quàn.
甲申,金改交鈔名「貞祐寶券」。
zì tài hé yǐ lái, jiāo chāo rì duō ér qīng, nǎi gèng zuò èr shí guàn zhì bǎi guàn èr bǎi guàn qiān guàn, wèi zhī dà chāo. chū suī shāo zhòng, wèi jǐ yì qīng ér yù zhì, shì yì shì wèi wú yì zhī wù. fù jiā nèi kùn cáng qiǎng zhī xiàn, wài bì jiāo chāo lǚ gèng, jiē zhì jiǒng bài, wèi zhī zuò huà. shāng rén wǎng wǎng zhōu yùn mào yì yú jiāng huái qián duō rù sòng. zhì shì gǎi míng ér bì rú gù.
自泰和以來,交鈔日多而輕,乃更作二十貫至百貫、二百貫、千貫,謂之大鈔。初雖稍重,未幾益輕而愈滯,市邑視為無益之物。富家內困藏鏹之限,外敝交鈔屢更,皆至窘敗,謂之「坐化」。商人往往舟運貿易於江、淮、錢多入宋。至是改名而弊如故。
jīn gōng bù xià kāi fēng shì bái gǔ, qǔ pí zhì yù yòng jū zhàng, qì wù jú fù shǐ zhū hè lǜ yún shòu, yǐ qí jiā suǒ yǒu jū zhàng yǐ jìn, yīn zòu yuē: zhōng dōu shí jǐn, yuǎn qì miào shè, bì xià dāng zuò xīn xuán dǎn zhī rì, nài hé yǐ qiú jū xì wù, dòng yáo mín jiān, shǐ tú zǎi gēng niú yǐ gōng bù jí zhī yòng fēi suǒ yǐ shì bǎi xìng yě. jīn zhǔ bù yì. xuán chū yún shòu wèi qiáo xī tí kòng.
金工部下開封市白牯,取皮治御用鞠仗,器物局副使珠赫寽筠壽,以其家所有鞠仗以進,因奏曰:「中都食盡,遠棄廟社,陛下當坐薪懸膽之日,奈何以球鞠細物,動搖民間,使屠宰耕牛以供不急之用」非所以示百姓也。」金主不懌。旋出筠壽為橋西提控。
hóng luó shān zhài zhǔ dù xiù jiàng yú méng gǔ, yǐ xiù wèi jǐn zhōu jié dù shǐ.
紅羅山寨主杜秀降於蒙古,以秀為錦州節度使。
méng gǔ zhǔ zhù jūn yú ér luò, qiǎn sǎn gé bā tú shuài wàn qí zì xī xià qū jīng zhào, yǐ gōng jīn tóng guān, bù néng xià, nǎi yóu liú shān xiǎo lù qū rǔ zhōu, yù shān jiàn, zhé yǐ tiě qiāng xiāng suǒ, lián jiē wèi qiáo yǐ dù, suì fù biàn jīng. jīn zhǔ jí zhào huā mào jūn yú shān dōng, méng gǔ bīng zhì xìng huā yíng, jù biàn jīng èr shí lǐ, huā mào jūn jī bài zhī. méng gǔ bīng hái bīng shǎn zhōu, shì hé bīng hé, suì dù ér běi, jīn rén zhuǎn shǒu guān fǔ. shí méng gǔ bīng suǒ xiàng jiē xià, jīn rén qiǎn shǐ qiú hé. méng gǔ zhǔ yù xǔ zhī, wèi sà mù hā yuē: pì rú wéi chǎng zhōng zhāng lù, wú yǐ qǔ zhī yǐ, dú yú yī tù, hé suì shě zhī! sà mù hā chǐ yú wú gōng, bù cóng, qiǎn yī shí lǐ wèi jīn zhǔ yuē: ruò yù yì hé, yǐ hé běi shān dōng wèi xià zhū chéng lái xiàn, jí qù dì hào chēng chén, dāng fēng rǔ wèi hé nán wáng. yì suì bù chéng.
蒙古主駐軍魚兒濼,遣繖格巴圖帥萬騎自西夏趨京兆,以攻金潼關,不能下,乃由留山小路趨汝州,遇山澗,輒以鐵槍相鎖,連接為橋以渡,遂赴汴京。金主急召花帽軍於山東,蒙古兵至杏花營,距汴京二十里,花帽軍擊敗之。蒙古兵還兵陝州,適河冰合,遂渡而北,金人轉守關輔。時蒙古兵所向皆下,金人遣使求和。蒙古主欲許之,謂薩木哈曰:「辟如圍場中麞鹿,吾已取之矣,獨餘一兔,盍遂舍之!」薩木哈恥於無功,不從,遣伊實里謂金主曰:「若欲議和,以河北、山東未下諸城來獻,及去帝號稱臣,當封汝為河南王。」議遂不成。
bā yuè, wù zǐ shuò, jīn yǐ shǎn xī tǒng jūn shǐ wán yán hā dá qiān shū shū mì yuàn shì.
八月,戊子朔,金以陝西統軍使完顏哈達簽書樞密院事。
jǐ chǒu, cì zhāng shì shì yuē xuān.
己丑,賜張栻諡曰宣。
gēng zǐ, quán zhǔ lǜ píng yáng chéng dà, bīng shí bù zú, yì qì zhī, zǎi zhí bù kě. nǎi yǐ tài cháng qīng hóu zhì wèi cān zhī zhèng shì, xíng zhōng shū shěng yú hé běi dōng xī liǎng lù.
庚子,全主慮平陽城大,兵食不足,議棄之,宰執不可。乃以太常卿侯摯為參知政事,行中書省於河北東、西兩路。
méng gǔ yǐ shǐ tiān ní nán fá, shòu yòu fù dōu yuán shuài, cì jīn hǔ fú. suì qǔ jīn píng zhōu, jīng lüè shǐ qí zhū jiàng.
蒙古以史天倪南伐,授右副都元帥,賜金虎符。遂取金平州,經略使奇珠降。
méng gǔ mù hū lī qiǎn shǐ jìn dào děng gōng guǎng níng fǔ, jiàng zhī.
蒙古穆呼哩遣史進道等攻廣寧府,降之。
shì yuè, lán zhōu dào chéng yàn huī qiú nèi fù, sì chuān zhì zhì shǐ dǒng jū yì què zhī.
是月,蘭州盜程彥暉求內附,四川制置使董居誼卻之。
jiǔ yuè, yǐ hài, shēn yán liǎng zhè wéi tián zhī jìn.
九月,乙亥,申嚴兩浙圍田之禁。
jīn mù yán jǐn zhōng yǔ guǒ lēi qí bù xiāng néng, ér guǒ lēi qí shì jìn shì jú wèi nèi yuán, jǐn zhōng huàn zhī, chéng jiān yán yú jīn zhǔ, qǐng yǐ wán yán sù lán wèi jìn shì jú. jīn zhǔ yuē: jìn shì jú lì zhù běn jú rén jí gōng zhōng chū shēn, zá yǐ tā liú, kǒng huò bù hé. jǐn zhōng yuē: ruò gěi shǐ zuǒ yòu, kě zhǐ zhù běn jú rén jì lìng yù zhèng, gù yí shèn xuǎn. jīn zhǔ yuē: hé wèi yù zhèng? jǐn zhōng yuē: zhōng wài zhī shì, dé yì lùn fǎng chá, jí wèi yù zhèng yǐ. jīn zhǔ yuē: zì shì zōng zhāng zōng cháo xǔ chá wài shì, fēi zì zhèn shǐ yě. rú qǐng yè yíng sī, nǐ chú bù dāng, tái jiàn bù zhí, fēi jìn shì tǐ chá, hé yóu zhī zhī? cān zhī zhèng shì wū kù lī dé shēng yuē: gù dāng shèn xuǎn qí rén. jīn zhǔ yuē: zhèn yú shù guān, hé cháng bù shèn! yǒu wài shì kě yòng ér shí wú cái lì zhě, shì zhī ruò zhōng xiào ér bāo cáng bèi nì zhě, fù chá qí jǐn yǐ cì shǐ lì gōng, zhòu shēng xiǎn guì, zhé huái yì zhì fù xiān wàn nǔ wěi yǐ liáo dōng, nǎi fù sì luàn zhī rén zhī nán rú cǐ, zhèn gǎn qīng hū? dé shēng yuē: bǐ lái fǎng chá kāi jué hé dī, shuǐ sǔn tián hé, fù zhī jiē bù shí. jīn zhǔ yuē: zhèn zì jīn bù gǎn wèn ruò bèi, wài jiān shì jiē bù zhī, zhèn gàn hé shì, dàn zhōng rì mò zuò, tīng rǔ děng suǒ wèi yǐ. fāng zhèn yǒu guò, rǔ děng bù jiàn, jīn nǎi miàn jié, cǐ qǐ wèi chén zhī yì zāi? wèi jǐ, huò gào jǐn zhōng móu nì, xià yù, zhū zhī. dé shēng xuán chū wèi jí yì jūn jié dù shǐ. jǐn zhōng zhī qì zhōng dōu yě, jīn zhǔ shì bù zhū, zhì shì nǎi yǐ lùn jìn shì jú huò zuì. yǐ hòu jìn shì jú yì héng, zhōng wài bì gé, yǐ zhì yú wáng.
金穆延盡忠與果勒齊不相能,而果勒齊恃近侍局為內援,盡忠患之,乘間言於金主,請以完顏素蘭為近侍局。金主曰:「近侍局例注本局人及宮中出身,雜以它流,恐或不和。」盡忠曰:「若給使左右,可止注本局人;既令預政,固宜慎選。」金主曰:「何謂預政?」盡忠曰:「中外之事,得議論訪察,即為預政矣。」金主曰:「自世宗、章宗朝許察外事,非自朕始也。如請謁、營私,擬除不當,台諫不職,非近侍體察,何由知之?」參知政事烏庫哩德升曰:「固當慎選其人。」金主曰:「朕於庶官,曷嘗不慎!有外似可用而實無才力者,視之若忠孝而包藏悖逆者,富察齊錦以刺史立功,驟升顯貴,輒懷異志;富鮮萬努委以遼東,乃復肆亂;知人之難如此,朕敢輕乎?」德升曰:「比來訪察開決河堤,水損田禾,覆之皆不實。」金主曰:「朕自今不敢問若輩,外間事皆不知,朕干何事,但終日默坐,聽汝等所為矣。方朕有過,汝等不諫,今乃面訐,此豈為臣之義哉?」未幾,或告盡忠謀逆,下獄,誅之。德升旋出為集義軍節度使。盡忠之棄中都也,金主釋不誅,至是乃以論近侍局獲罪。以後近侍局益橫,中外蔽隔,以至於亡。
hóng ǎo zéi zhōu yuán ér xiàn jīn shēn qí èr zhōu, shù lù ān píng wú jí děng xiàn, zhēn dìng shuài fǔ yǐ jì pò zhī, zhǎn yuán ér jí qí dǎng wǔ bǎi yú rén.
紅襖賊周元兒陷金深、祁二州,束鹿、安平、無極等縣,真定帥府以計破之,斬元兒及其黨五百餘人。
zì yáng ān ér liú èr zǔ bài hòu, hé běi cán pò, gān gē xiāng xún, hóng ǎo zéi yú dǎng wǎng wǎng fù xiāng tuán jù. jīn jūn suī shí yǒu zhǎn huò, bù néng chú yě, dà gài jiē lǐ quán guó yòng ān shí qīng zhī tú yān.
自楊安兒、劉二祖敗後,河北殘破,干戈相尋,紅襖賊餘黨往往復相團聚。金軍雖時有斬獲,不能除也,大概皆李全、國用安、時青之徒焉。
shì qiū, méng gǔ qǔ jīn chéng yì fán bā bǎi liù shí yǒu èr.
是秋,蒙古取金城邑凡八百六十有二。
dōng, shí yuè, jiāng dōng jì dù zhuǎn yùn fù shǐ zhēn dé xiù cháo cí, yán yuē: jīn zì nán qiān, qí shì rì cù, méng gǔ xī xià, dōng chū tóng guān, shēn rù xǔ zhèng, gōng wéi dū yì, yóu qí bù mǎn shān dōng, ér jīn yǐ hé nán shù zhōu zhī dì, kàng xī běi fāng zhāng zhī shī, jiā yǐ qún dào zòng héng, pàn zhě sì qǐ, wēi jí rú cǐ. chén jǐn àn tú shǐ, nǚ zhēn pàn liáo zài zhèng hé jiǎ wǔ, qí miè liáo yě zài xuān hé jǐ sì. ér fàn zhōng yuán jí yú shì nián zhī dōng. jīn rì tiān xià zhī shì, hé yǐ yì zhèng xuān zhī shí! bì xià yì yí yǐ zhèng xuān wèi jiàn. chén guān méng gǔ zhī zài jīn rì, wú yì xī rì nǚ zhēn fāng xìng zhī shí, yī dàn yǔ wǒ wèi lín, yì bì zǔ shù nǚ zhēn yǐ xíng zhī gù zhì. gài nǚ zhēn cháng yǐ yàn chéng guī wǒ yǐ, jīn dú bù néng hái wú hé nán zhī dì yǐ guān wú zhī suǒ chù hū? shòu zhī zé xiǎng xū míng ér zhào shí huò, bù shòu zé bǐ dé yǐ líng qǐn wèi cí, zhàng dà yì yǐ jiàn gōng. nǚ zhēn cháng yǔ wú tōng hǎo yǐ, jīn dú bù néng bēi cí qiǎn shǐ yǐ guān wú zhī suǒ qǐ hū? cóng zhī zé yào suǒ wú yàn, bù cóng zé bǐ dé jiè kǒu yǐ kāi xìn duān, bù kě bù yù tú suǒ yǐ yīng zhī yě. yīn yǐ wǔ bù kě wèi xiàn: yī yuē zōng shè zhī chǐ bù kě wàng, èr yuē bǐ lín zhī dào bù kě qīng, sān yuē xìng ān zhī móu bù kě shì, sì yuē dǎo yú zhī yán bù kě tīng, wǔ yuē zhì gōng zhī lùn bù kě hū. fǎn fù jí yán, dì bù néng yòng.
冬,十月,江東計度轉運副使真德秀朝辭,言曰:「金自南遷,其勢日蹙,蒙古、西夏,東出潼關,深入許、鄭,攻圍都邑,游騎布滿山東,而金以河南數州之地,抗西北方張之師,加以群盜縱橫,叛者四起,危急如此。臣謹案圖史,女真叛遼在政和甲午,其滅遼也在宣和己巳。而犯中原即於是年之冬。今日天下之勢,何以異政、宣之時!陛下亦宜以政、宣為鑑。臣觀蒙古之在今日,無異昔日女真方興之時,一旦與我為鄰,亦必祖述女真已行之故智。蓋女真嘗以燕城歸我矣,今獨不能還吾河南之地以觀吾之所處乎?受之則享虛名而召實禍,不受則彼得以陵寢為詞,仗大義以見攻。女真嘗與吾通好矣,今獨不能卑辭遣使以觀吾之所啟乎?從之則要索無厭,不從則彼得藉口以開釁端,不可不預圖所以應之也。」因以五不可為獻:「一曰宗社之恥不可忘,二曰比鄰之盜不可輕,三曰幸安之謀不可恃,四曰導諛之言不可聽,五曰至公之論不可忽。」反覆極言,帝不能用。
jīn yǐ yǎn shèng gōng kǒng yuán cuò wèi tài cháng bó shì. huò yán xuān shèng fén miào zài qū fù, yí qiǎn zhī fèng sì, jīn zhǔ yǐ yuán cuò shèng rén zhī hòu, shān dōng kòu dào zòng héng, kǒng lí qí hài, shì shǐ zhī fèng sì ér fǎn jué zhī yě, gù yǒu shì mìng.
金以衍聖公孔元措為太常博士。或言宣聖墳廟在曲阜,宜遣之奉祀,金主以元措聖人之後,山東寇盜縱橫,恐罹其害,是使之奉祀而反絕之也,故有是命。
xià rén gōng jīn bǎo ān yán ān, xiàn lín táo.
夏人攻金保安、延安,陷臨洮。
jīn xuān fǔ shǐ fù xiān wàn nǔ jù liáo dōng, jiàn chēng tiān wáng, guó hào dà zhēn, gǎi yuán tiān tài.
金宣撫使富鮮萬努據遼東,僭稱天王,國號大真,改元天泰。
shí yī yuè, bǐng chén shuò, fēng bó zé wèi ān dìng jùn wáng.
十一月,丙辰朔,封伯澤為安定郡王。
xià rén gōng jīn suī dé jí shú yáng zhài, jiē wèi shǒu jiāng suǒ bài.
夏人攻金綏德及熟羊寨,皆為守將所敗。
méng gǔ bīng xùn jīn zhāng dé fǔ, zhī fǔ tú men sè liè sǐ zhī.
蒙古兵徇金彰德府,知府圖們色埒死之。
méng gǔ shǐ tiān xiáng gōng jīn xìng zhōu, qín jié dù shǐ zhào shǒu yù.
蒙古史天祥攻金興州,擒節度使趙守玉。
yē lǜ liú gé pò dōng jīng.
耶律琉格破東京。
kè tè gé qǔ wàn nǔ zhī qī lǐ xiān é, liú gé bù zhí zhī, yǒu xì. jì ér yé sī bù děng quàn liú gé chēng dì, liú gé yuē: xiàng zhě wú yǔ àn chén nà yǎn méng, yuàn fù dà méng gǔ guó, xuē píng jiāng shǒu, tǎng shí qí yán ér zì wèi dōng dì, shì nì tiān yě. zhòng qǐng yù lì, liú gé chēng jí bù chū, qián yǔ qí zi xuē àn fèng jīn bì jiǔ shí chē rù jìn yú méng gǔ. méng gǔ zhǔ yuē: hàn rén xiān nè kuǎn zhě xiān yǐn jiàn. tài fù ā hā yuē: liú bó lín nà kuǎn zuì xiān. dì yuē: bó lín suī xiān, rán pò yú zhòng wéi ér lái, wèi ruò liú gé zhàng yì xiào shùn yě, qí xiān liú gé. jì jiàn, méng gǔ zhǔ dà yuè, yīn wèn: jiù hé guān? duì yuē: liáo wáng. mìng cì jīn hǔ fú, réng liáo wáng. yòu wèn: hù jí jǐ hé duì yuē: liù shí yú wàn. méng gǔ zhǔ yuē: kě fā sān qiān rén wèi zhì, zhèn fā méng gǔ sān bǎi rén wǎng qǔ zhī. liú gé qiǎn qí nǔ děng yǔ jù, qiě mìng jū xì kè tè gé yǐ lái. kè tè gé jù, yǔ yé sī bù děng dài qí zhòng yuē liú gé yǐ sǐ, suì yǐ qí zhòng pàn, shā suǒ qiǎn sān bǎi rén, wéi sān rén táo guī.
克特格娶萬努之妻李仙娥,琉格不直之,有隙。既而耶斯布等勸琉格稱帝,琉格曰:「向者吾與案陳那衍盟,願附大蒙古國,削平疆守,倘食其言而自為東帝,是逆天也。」眾請愈力,琉格稱疾不出,潛與其子薛闇奉金幣九十車入覲於蒙古。蒙古主曰:「漢人先訥款者先引見。」太傅阿哈曰:「劉伯林納款最先。」帝曰:「伯林雖先,然迫於重圍而來,未若琉格仗義效順也,其先琉格。」既見,蒙古主大悅,因問:「舊何官?」對曰:「遼王。」命賜金虎符,仍遼王。又問:「戶籍幾何」」對曰:「六十餘萬。」蒙古主曰:「可發三千人為質,朕發蒙古三百人往取之。」琉格遣奇努等與俱,且命拘系克特格以來。克特格懼,與耶斯布等紿其眾曰琉格已死,遂以其眾叛,殺所遣三百人,唯三人逃歸。
shí èr yuè, yǐ yǒu shuò, jīn xǐ shuò zhōu mín tún lán shí xí jí jiàng jiě děng zhōu.
十二月,乙酉朔,金徙朔州民屯嵐、石、隰、吉、絳、解等州。
rén chén, jīn tài kāng xiàn mín liú quán shí wēn dōng píng fǔ mín lǐ níng móu fǎn, fú zhū.
壬辰,金泰康縣民劉全、時溫、東平府民李寧謀反,伏誅。
yǐ sì, méng gǔ bīng xùn jīn dà míng fǔ.
乙巳,蒙古兵徇金大名府。
guǐ chǒu, jīn huáng tài sūn jiàn zú, shì chōng huái.
癸丑,金皇太孫鑒卒,諡沖懷。
méng gǔ yǐ zhāng jīng zǒng běi jīng shí tí kòng bīng, cóng duó hū lán sà lǐ bì nán fá. jīng huái fǎn cè, mù hū lī jué zhī, lìng shū mù lǔ é sēn jiān qí jūn. zhì píng zhōu, jīng chēng jí bù jìn, é sēn zhí ér shā zhī. jīng dì zhì, shā zhǎng shǐ, jù jǐn zhōu, zì chēng yíng wáng, gǎi yuán xìng lóng, xià píng luán ruì lì yì yì guǎng níng děng zhōu. mù hū lī shuài xiān fēng méng gǔ bù hā quán shuài wū yè ěr děng jūn tǎo zhī.
蒙古以張鯨總北京十提控兵,從奪呼蘭薩里必南伐。鯨懷反側,穆呼哩覺之,令舒穆嚕額森監其軍。至平州,鯨稱疾不進,額森執而殺之。鯨弟致,殺長史,據錦州,自稱瀛王,改元興隆,下平、灤、瑞、利、義、懿、廣寧等州。穆呼哩率先鋒蒙古布哈、權帥烏頁爾等軍討之。
shì suì, liǎng zhè jiāng dōng xī lù hàn huáng.
是歲,兩浙、江東西路旱、蝗。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng jiǔ nián jīn zhēn yòu sì nián, méng gǔ tài zǔ shí yī nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝嘉定九年(金貞祐四年,蒙古太祖十一年)
chūn, zhēng yuè, yǐ chǒu, cì lǚ zǔ qiān shì yuē chéng.
春,正月,乙丑,賜呂祖謙諡曰成。
gēng wǔ, méng gǔ qǔ jīn cáo zhōu.
庚午,蒙古取金曹州。
jǐ mǎo, jīn lì huáng zǐ suì wáng shǒu lǐ wèi huáng tài zǐ.
己卯,金立皇子遂王守禮為皇太子。
èr yuè, jiǎ shēn shuò, rì yǒu shí zhī.
二月,甲申朔,日有食之。
jīn mìng huáng tài zǐ kòng zhì shū mì yuàn shì.
金命皇太子控制樞密院事。
méng gǔ wéi jīn tài yuán fǔ, jǐ hài, gōng xià huò shān zhū ài.
蒙古圍金太原府,己亥,攻下霍山諸隘。
xīn hài, dōng xī liǎng chuān dì dà zhèn.
辛亥,東、西兩川地大震。
jīn tóng zhī guān zhōu zhāng kāi fù hé jiān fǔ cāng xiàn děng zhōu, bìng shǔ xiàn shí sān.
金同知觀州張開復河間府、滄、獻等州,並屬縣十三。
sān yuè, yǐ mǎo, dōng, xī liǎng chuān dì zhèn jiǎ zǐ, yòu zhèn. mǎ hú yí jiè shān bēng bā shí lǐ, jiāng shuǐ bù tōng. dīng mǎo, yòu zhèn rén shēn, yòu zhèn.
三月,乙卯,東,西兩川地震;甲子,又震。馬湖夷界山崩八十里,江水不通。丁卯,又震;壬申,又震。
shì yuè, jīn fù ēn xíng èr zhōu.
是月,金復恩、邢二州。
xià, sì yuè, guǐ sì, jīn zhāng kāi fù qīng zhōu děng shí yī chéng.
夏,四月,癸巳,金張開復青州等十一城。
jiǎ wǔ, jīn huáng tài zǐ shǒu lǐ gǎi cì míng shǒu xù.
甲午,金皇太子守禮改賜名守緒。
wù xū, qín zhōu rén táng jìn, yǔ qí tú hé jìn děng yǐn zhòng shí wàn lái guī, sì chuān zhì zhì shǐ dǒng jū yì jù què zhī.
戊戌,秦州人唐進,與其徒何進等引眾十萬來歸,四川制置使董居誼拒卻之。
jīn zhī píng yáng fǔ xū dǐng, wén méng gǔ bīng dù tóng guān, jí qiǎn bì lǎ ā lǔ dài tú kè tǎn bó jiā shuài bīng wàn wǔ qiān, yóu biàn dào jì hé qū guān shǎn, ér zì yǐ jīng bīng yuán biàn jīng. yòu qiǎn bù sà sà gù zhū shuài bīng huì zhū jiāng, yǐ jù méng gǔ bīng zhī zì guān ér dōng zhě. jīn zhǔ bài dǐng shàng shū zuǒ chéng, xíng shěng shì yú píng yáng.
金知平陽府胥鼎,聞蒙古兵度潼關,即遣必喇阿嚕岱、圖克坦伯嘉帥兵萬五千,由便道濟河趨關陝,而自以精兵援汴京。又遣布薩薩固珠帥兵會諸將,以拒蒙古兵之自關而東者。金主拜鼎尚書左丞,行省事於平陽。
wǔ yuè, guǐ yǒu, tài bái zhòu jiàn.
五月,癸酉,太白晝見。
jīn lái yuǎn zhèn huò dié zhě chén jié děng, zhī xià rén jiāng tú gǒng zhōu, kuī zhǎng ān, mìng shǎn xī xíng shěng yán wèi zhī bèi. xià rén xiū lái qiāng chéng jiè hé qiáo, yuán shuài yòu dōu jiān wán yán sà bù qiǎn bīng fén zhī, fú guó shén duō.
金來遠鎮獲諜者陳岊等,知夏人將圖鞏州,窺長安,命陝西行省嚴為之備。夏人修來羌城界河橋,元帥右都監完顏薩布遣兵焚之,俘馘甚多。
liù yuè, xīn mǎo, xī chuān dì zhèn rén chén, yòu zhèn yǐ wèi, yòu zhèn. lí zhōu shān bēng.
六月,辛卯,西川地震;壬辰,又震;乙未,又震。黎州山崩。
dīng wèi, jīn gǎi xuān fǔ sī wèi jīng lüè sī.
丁未,金改宣撫司為經略司。
rén chén, zhāng zhì jiàng jīn, jīn yǐ zhì xíng běi jīng lù yuán shuài fǔ shì.
壬辰,張致降金,金以致行北京路元帥府事。
qiū, qī yuè, guǐ chǒu shuò, jīn zhāo yì jūn jié dù shǐ bì lǎ ā lǔ dài fù wēi zhōu jí huò lù xiàn.
秋,七月,癸丑朔,金昭義軍節度使必喇阿嚕岱復威州及獲鹿縣。
jīn hóu zhì xíng shěng yú dōng píng, huò hóng ǎo zéi, xùn zhī, zhī qí qú shuài hǎo dìng jiàn hào shǔ guān gǎi yuán, yǐ gōng xiàn téng yǎn dān zhū zhōu, lái wú xīn tài děng shí yú xiàn, dào lù bù tōng. zhì shuài shī jìn jī, zhí dìng sòng nán jīng, zhū zhī.
金侯摯行省於東平,獲紅襖賊,訊之,知其渠帥郝定僭號、署官、改元,已攻陷滕、兗、單諸州,萊蕪、新泰等十餘縣,道路不通。摯帥師進擊,執定送南京,誅之。
rùn yuè, rén wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
閏月,壬午朔,日有食之。
xīn mǎo, jīn fù shēn zhōu.
辛卯,金復深州。
bā yuè, jīn dìng sēng dào nà sù bǔ wēi yí jiān sì zhī lìng.
八月,金定僧道納粟補威儀、監寺之令。
xià rén rù jīn ān zhài bǎo, yuán shuài zuǒ jiān jūn wū kù lī qìng shòu qiǎn jūn bài zhī.
夏人入金安寨堡,元帥左監軍烏庫哩慶壽遣軍敗之。
bǐng zǐ, méng gǔ gōng jīn yán ān.
丙子,蒙古攻金延安。
jǐ mǎo, xià rén rù jīn jié yé zī chuān, shǒu jiāng jī zǒu zhī.
己卯,夏人入金結耶觜川,守將擊走之。
jiǔ yuè, xīn sì shuò, méng gǔ gōng jīn fāng zhōu, jīn zhǔ mìng yù shǐ dài fū yǒng xī lǐng bīng fù shǎn xī, pián yí cóng shì.
九月,辛巳朔,蒙古攻金坊州,金主命御史大夫永錫領兵赴陝西,便宜從事。
rén chén. méng gǔ gōng jīn dài zhōu, jīng lüè shǐ è tún chuò hé shàng sǐ zhī. méng gǔ sǎn gé bā tú lǔ lǜ shī yóu xī xià qū guān xià. dōng, shí yuè, yuè tóng guān. jīn ān xī jūn jié dù shǐ ní páng gǔ fù lēi hū zhàn mò.
壬辰。蒙古攻金代州,經略使鄂屯綽和尚死之。蒙古繖格巴圖魯率師由西夏趨關下。冬,十月,越潼關。金安西軍節度使尼龐古富勒呼戰歿。
guǐ hài, xī chuān dì zhèn jiǎ zǐ, yòu zhèn.
癸亥,西川地震;甲子,又震。
jīn fù dōng hǎi hóu wèi wèi wáng, shì yuē shào, xǐ qí jiā shǔ jí hào lì wáng jiā shǔ yú nán jīng.
金復東海侯為衛王,諡曰紹,徙其家屬及鎬厲王家屬於南京。
méng gǔ bīng cì sōng rǔ jiān, jīn yù shǐ tái yán: dí bīng yú tóng guān xiáo miǎn, shēn rù zhòng dì, jìn dǐ xī jiāo. bǐ zhī jīng shī tún sù zhòng bīng, bù fù kòu chéng suǒ zhàn, dàn yǐ yóu qí zhē jué dào lù, ér bié bīng gōng jī zhōu xiàn, shì yì kùn jīng shī zhī jiàn yě. ruò zhuān yǐ chéng shǒu wèi shì, zhōng dōu zhī wēi, yòu jiāng jiàn yú jīn rì kuàng gōng sī xù jī, shì zhōng dōu bǎi bù jí yī. yuàn bì xià mìng shǎn xī bīng è tóng guān, yǔ yī ěr bì sī wèi jǐ jiǎo zhī shì, xuǎn zài jīng yǒng gǎn zhī jiāng shí shù rén, gè fù jīng bīng, suí yí cì chá, qiě zhàn qiě shǒu fù yù hé běi, yì yǐ cǐ dài zhī. jīn zhǔ yǐ zòu fù shàng shū shěng. píng zhāng zhū hè lǜ guǒ lēi qí yuē: tái guān sù bù xí bīng, bèi yù fāng lüè, fēi suǒ zhī yě. suì zhǐ. guǒ lēi qí yǐ méng gǔ bīng rì bī, yù yǐ zhòng bīng tún zhù biàn jīng yǐ zì gù, zhōu xiàn cán pò bù fù xù, jīn zhǔ huò zhī.
蒙古兵次嵩、汝間,金御史台言:「敵兵逾潼關、崤、澠,深入重地,近抵西郊。彼知京師屯宿重兵,不復扣城索戰,但以游騎遮絕道路,而別兵攻擊州縣,是亦困京師之漸也。若專以城守為事,中都之危,又將見於今日;況公私蓄積,視中都百不及一。願陛下命陝西兵扼潼關,與伊爾必斯為掎角之勢,選在京勇敢之將十數人,各付精兵,隨宜伺察,且戰且守;復諭河北,亦以此待之。」金主以奏付尚書省。平章珠赫寽果勒齊曰:「台官素不習兵,備御方略,非所知也。」遂止。果勒齊以蒙古兵日逼,欲以重兵屯駐汴京以自固,州縣殘破不復恤,金主惑之。
jīn hé nán xíng shěng xū dǐng, qiǎn lù zhōu yuán shuài zuǒ jiān jūn bì lǎ ā lǔ dài shān jūn yī wàn, mèng zhōu jīng lüè shǐ tú kè tǎn bó jiā yǐ jūn wǔ qiān, yóu biàn dào jì hé qù guān shǎn, zì jiāng píng yáng jīng bīng yuán nán jīng, jīn zhǔ mìng shū mì yuàn dū jūn yīng zhī.
金河南行省胥鼎,遣潞州元帥左監軍必喇阿嚕岱山軍一萬,孟州經略使圖克坦伯嘉以軍五千,由便道濟河趣關陝,自將平陽精兵援南京,金主命樞密院督軍應之。
jīn xíng shū mì yuàn zhī hé nán fǔ shì wán yán hā dá yǐ zhēng bīng shī lǜ, zuò zhū.
金行樞密院、知河南府事完顏哈達以徵兵失律,坐誅。
fù xiān wàn nǔ jiàng yú méng gǔ, ér yǐ qí zi dí gé rù shì. jì ér fù pàn, jiàn chēng dōng xià.
富鮮萬努降於蒙古,而以其子迪格入侍。既而復叛,僭稱東夏。
shí yī yuè, yǐ yǒu, jīn yuán shuài yòu dōu jiān wán yán sà bù, zòu dà bài xià rén yú dìng xī.
十一月,乙酉,金元帥右都監完顏薩布,奏大敗夏人於定西。
méng gǔ bīng cì yú miǎn chí, jīn yòu fù yuán shuài fù chá yī ěr bì sī jūn kuì ér dùn.
蒙古兵次於澠池,金右副元帥富察伊爾必斯軍潰而遁。
jīn xū dǐng lǜ méng gǔ bīng è hé, nǎi xí zhāng jiě xí jí mèng zhōu wǔ jīng lüè sī, xiāng yǔ huì shī, wèi jiā gōng zhī shì. jí méng gǔ zì sān mén jí jīn běi dù zhì píng yáng, dǐng qiǎn bīng jù zhàn, méng gǔ bīng bài qù. jīn rén fù tóng guān.
金胥鼎慮蒙古兵扼河,乃檄張、解、隰、吉、孟州五經略司,相與會師,為夾攻之勢。及蒙古自三門集津北渡至平陽,鼎遣兵拒戰,蒙古兵敗去。金人復潼關。
jīn hé nán lù tǒng jūn shǐ hè shě lī sà hā, yǐ fā bīng hòu qī zuò zhū.
金河南路統軍使赫舍哩薩哈,以發兵後期坐誅。
méng gǔ mù hū lī yǐ zhāng zhì bīng jīng, qiě yī xiǎn wèi zǔ, yù shè qí qǔ zhī, nǎi qiǎn wū yè ěr děng bié gōng liū shí shān bǎo, qiě yù zhī yuē: rǔ děng jí gōng liū shí, bài bì qiǎn bīng wǎng yuán, wǒ chū qí bù yì, duàn qí guī lù, kě yī zhàn qín yě. yòu lìng méng gǔ bù hā bié tún yǒng dé xiàn xī shí lǐ yǐ cì zhī. zhì wén liū shí bèi wéi, guǒ yǐ bīng wǎng jiù, méng gǔ bù hā qiǎn qí è qí guī qiě chí bào mù hū lī, shǐ yè bàn yǐn jūn jí chí, bǐ shǔ, dǐ shén shuǐ, yǔ zhì yù, bù hā bīng yì huì, qián hòu jiā jī, dà pò zhī, zhì suì bēn kuì, jìn wéi jǐn zhōu. zhì lǚ zhàn bù lì, nǎi bì mén shǒu, yuè yú, qí jiān jūn shāng yì fù zhì chū jiàng, mù hū lī shā zhī.
蒙古穆呼哩以張致兵精,且依險為阻,欲設奇取之,乃遣烏頁爾等別攻溜石山堡,且諭之曰:「汝等急攻溜石,敗必遣兵往援,我出其不意,斷其歸路,可一戰擒也。」又令蒙古布哈別屯永德縣西十里以伺之。致聞溜石被圍,果以兵往救,蒙古布哈遣騎扼其歸;且馳報穆呼哩,使夜半引軍疾馳,比曙,抵神水,與致遇,布哈兵亦會,前後夾擊,大破之,致遂奔潰,進圍錦州。致屢戰不利,乃閉門守,月餘,其監軍商益縛致出降,穆呼哩殺之。
shí èr yuè, guǐ hài, méng gǔ gōng jīn píng yáng.
十二月,癸亥,蒙古攻金平陽。
bǐng yín, méng gǔ gōng jīn dà míng fǔ.
丙寅,蒙古攻金大名府。
rén shēn, méng gǔ bīng jìn zì dài zhōu shén shān héng chéng jí píng dìng chéng tiān zhèn zhū ài, gōng tài yuán fǔ. jīn xuān fǔ shǐ wū kù lī lǐ qiǎn rén jiān dào jī fán shū zhì nán jīng gào jí, zhào fā lù zhōu yuán shuài fǔ píng yáng hé zhōng jiàng mèng xuān fǔ sī bīng yuán zhī.
壬申,蒙古兵進自代州神山、橫城及平定、承天鎮諸隘,攻太原府。金宣撫使烏庫哩禮遣人間道齎礬書至南京告急,詔發潞州元帥府、平陽、河中、絳、孟宣撫司兵援之。
yǐ hài, jīn zhū hè lǜ guǒ lēi qí qǐng xiū nán jīng lǐ chéng. jīn zhǔ yuē: mín lì yǐ kùn, cǐ yì yī xìng, bìng zī shén yǐ, chéng suī wán gù, zhèn yì hé néng ān cǐ hū?
乙亥,金珠赫寽果勒齊請修南京里城。金主曰:「民力已困,此役一興,病滋甚矣,城雖完固,朕亦何能安此乎?」
yǐ hài, jīn zhū hè lǜ guǒ lēi wén qǐng xiū nán jīng lǐ chéng. jīn zhǔ yuē: mín lì yǐ kùn, cǐ yì yī xìng, bìng zī shén yǐ, chéng suī wán gù, zhèn yì hé néng ān cǐ hū?
乙亥,金珠赫寽果勒文請修南京里城。金主曰:「民力已困,此役一興,病滋甚矣,城雖完固,朕亦何能安此乎?」
shì suì, qí nǔ jīn shān qīng gǒu tǒng gǔ yǔ děng, tuī yé sī bù jiàn dì hào yú chéng zhōu, guó hào liáo, gǎi yuán tiān wēi. yǐ liáo wáng liú gé xiōng tōng lǎ wèi píng zhāng, zhì bǎi guān. fāng yuè yuè, qí yuán shuài qīng gǒu pàn guī yú jīn, yé sī bù wèi qí xià suǒ shā, tuī qí chéng xiàng qí nǔ jiān guó, yǔ qí xíng yuán shuài xī ěr fēn bīng mín wèi zuǒ yòu yì, tún kāi bǎo zhōu guān, jīn gài zhōu shǒu jiāng zhòng jiā nǔ yǐn bīng gōng bài zhī. liú gé yǐn méng gǔ jūn shù qiān shì zhì, dé xiōng tōng lǎ bìng qī yáo lǐ shì hù èr qiān. xī ěr yǐn bài jūn dōng zǒu, liú gé zhuī jī zhī, hái, dù liáo hé, zhāo fǔ yì zhōu guǎng níng, xǐ jū lín huáng fǔ. qí nǔ zǒu gāo lì, wèi jīn shān suǒ shā. jīn shān yòu zì chēng guó wáng, gǎi yuán tiān dé. tǒng gǔ yǔ fù shā jīn shān ér zì lì, hè shě shā zhī, yì zì lì.
是歲,奇努、金山、青狗、統古與等,推耶斯布僭帝號于澄州,國號遼,改元天威。以遼王琉格兄通喇為平章,置百官。方閱月,其元帥青狗叛歸於金,耶斯布為其下所殺,推其丞相奇努監國,與其行元帥錫爾分兵民為左、右翼,屯開保州關,金蓋州守將重嘉努引兵攻敗之。琉格引蒙古軍數千適至,得兄通喇並妻姚里氏、戶二千。錫爾引敗軍東走,琉格追擊之,還,度遼河,招撫懿州、廣寧,徙居臨潢府。奇努走高麗,為金山所殺。金山又自稱國王,改元天德。統古與復殺金山而自立,赫舍殺之,亦自立。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì jiā dìng shí nián jīn xìng dìng yuán nián, méng gǔ tài zǔ shí èr nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝嘉定十年(金興定元年,蒙古太祖十二年)
chūn, zhēng yuè, guǐ wèi, hè zhēng dàn shǐ chén bó zhèn zì jīn cí hái. jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: wén ēn zhōu nán jìng yǒu dào, cǐ nǎi bǐ jiè jī mín yán huái wèi luàn ěr, sòng rén hé gù gōng wǒ! zhū hè lǜ guǒ lēi qí qǐng fá zhī yǐ guǎng jiāng tǔ, jīn zhǔ yuē: zhèn yì bù rán, dàn néng shǒu zǔ zōng suǒ fù zú yǐ, ān shì wài tǎo!
春,正月,癸未,賀正旦使陳伯震自金辭還。金主謂宰臣曰:「聞恩州南境有盜,此乃彼界饑民沿淮為亂耳,宋人何故攻我!」珠赫寽果勒齊請伐之以廣疆土,金主曰:「朕意不然,但能守祖宗所付足矣,安事外討!」
guǐ sì, yǔ tǔ.
癸巳,雨土。
yǐ sì, méng gǔ gōng jīn guān zhōu.
乙巳,蒙古攻金觀州。
wèi le wēng yǐ zhuàng yán: wén shì zhě xíng zhī jī, xī rén suǒ yǐ jīng shàn ér chéng è, jié huì ér zūn míng yě. yuán jí hòu shì, xiàn yǐ pǐn zhì, jì yǐ qǐng tuō, yú shì cháng wèi dà guān zhě, suī è yóu tè yǔ zhī pǐn zhì zhī suǒ bù dǎi, zé yǒu shuò dé mào xíng ér bù jiàn chēng yú shì zhě yǐ. xià sǒng gāo ruò nè ér shì wén zhuāng, cài biàn zhèng jū zhōng ér shì wén zhèng, dèng xún wǔ cài xiāo ér shì wén jiǎn, lǚ huì qīng ér shì wén mǐn, zhāng shāng yīng ér shì wén zhōng, qiáng yuān míng ér shì wén xiàn, lín xī ér shì wén jié, wēn yì ér shì wén jiǎn, wāng bó yàn ér shì zhōng dìng, qín guì ér shì zhōng xiàn, jiē míng fú yú xíng ér zhāng zhāng zài rén ěr mù zhě. zì yú cǐ lèi, yòu hé kě shèng shù! ér jǔ shì shì wèi dāng rán, wèi cháng yǐ wèi yà yě. zhì yú chàng míng zhèng xué yú qiān yǒu yú zài zhī hòu, shàng sì qù shèng, xià kāi lái zhé, rú zhōu dūn yí chéng hào chéng zé zhāng zài jí yī shí shū ài gāo dì, qí yǒu gōng yú shēng mín zhī lèi, yì bù wèi shǎo yǐ, shì zhī xiāng hòu, bù wèi jìn yǐ, ér zú wèi yǒu biǎo ér chū zhī zhě, rén yì bù yǐ wèi què yě. chén qián wù bèi jiǎn zhuó, shè chéng cáo jì, suì yīn zhí fēn suǒ guān, zhé wèi zhōu dūn yí mào chén yì míng zhī qǐng, yǐ hé yú yǔn yǐ suǒ zòu xià zhī yǒu sī. wéi shí chūn guān yì zhuān yǐ chéng hào xiōng dì wèi qǐng, shēn mìng suǒ sī, yǐ èr nián yú zī, yóu wèi yǒu yǐ yì qí míng zhě. qǐ shì dà tǐ zhòng, wèi róng yǐ qīng yì yě? wàng shēn chì yǒu sī, sù jiā kǎo dìng, bǐ lóng míng měi shì, zǎo yǒu yǐ fēng lì sì fāng, shì xué shì dài fū qū xiàng zhī de yě.
魏了翁以狀言:「聞諡者行之跡,昔人所以旌善而懲惡,節惠而尊名也。爰及後世,限以品秩,濟以請託,於是嘗位大官者,雖惡猶特予之;品秩之所不逮,則有碩德茂行而不見稱於世者矣。夏竦、高若訥而諡文莊,蔡卞、鄭居中而諡文正,鄧洵武、蔡翛而諡文簡,呂惠卿而諡文敏,張商英而諡文忠,強淵明而諡文獻,林希而諡文節,溫益而諡文簡,汪伯彥而諡忠定,秦檜而諡忠獻,皆名浮於行而章章在人耳目者。自餘此類,又何可勝數!而舉世視為當然,未嘗以為訝也。至於倡明正學於千有餘載之後,上嗣去聖,下開來哲,如周敦頤、程顥、程賾、張載及一時淑艾高弟,其有功於生民之類,亦不為少矣,世之相後,不為近矣,而卒未有表而出之者,人亦不以為闕也。臣前誤被簡擢,攝承漕寄,遂因職分所關,輒為周敦頤冒陳易名之請,已荷俞允以所奏下之有司。維時春官亦專以程顥兄弟為請,申命所司,已二年於茲,猶未有以易其名者。豈事大體重,未容以輕議也?望申飭有司,速加考訂,俾隆名美諡,早有以風厲四方,示學士大夫趨向之的也。」
jīn zhǔ mìng xuǎn bīng sān wàn wǔ qiān, fù tú men hū tú kè men tǒng zhī xī fá. shàng shū zuǒ chéng xū dǐng chí zòu, yǐ wèi fēi biàn, lüè yuē: zì běi bīng jīng guò zhī hòu, mín shí bù gěi, bīng lì wèi wán. ruò yòu chū shī, fēi dú kuì yùn wèi láo, ér mín jiāng liú wáng, yù zhì shī suǒ. sòng rén chéng xì ér dòng, fù hé yǐ zhì zhī? cǐ xì guó jiā shè jì dà jì. fāng jīn shì shì, zhǐ dāng bèi yù nán biān, xī zhēng wèi kě yì yě. suì zhǐ.
金主命選兵三萬五千,付圖們呼圖克們統之西伐。尚書左丞胥鼎馳奏,以為非便,略曰:「自北兵經過之後,民食不給,兵力未完。若又出師,非獨饋運為勞,而民將流亡,愈至失所。宋人乘隙而動,復何以制之?此系國家社稷大計。方今事勢,止當備御南邊,西征未可議也。」遂止。
èr yuè, wù shēn shuò, jīn chū yòng zhēn yòu tōng bǎo, fán yī guàn dāng zhēn yòu bǎo quàn shí guàn.
二月,戊申朔,金初用貞祐通寶,凡一貫當貞祐寶券十貫。
guǐ chǒu, jīn bà zhāo xián suǒ.
癸丑,金罷招賢所。
yǐ mǎo, jīn huáng sūn shēng.
乙卯,金皇孫生。
gēng shēn, dì zhèn.
庚申,地震。
rén xū, jīn shàng shū shěng yǐ jūn chǔ bù jì, qǐng bà zhōu fǔ xué shēng lǐn gěi. jīn zhǔ yuē: zì gǔ wén wǔ bìng yòng, xiàng zài zhōng dōu shè xué yǎng shì, yóu wèi cháng fèi, kuàng jīn rì hū? qí réng jiù gěi zhī.
壬戌,金尚書省以軍儲不繼,請罷州府學生廩給。金主曰:「自古文武並用,向在中都設學養士,猶未嘗廢,況今日乎?其仍舊給之。」
sān yuè, jīn zhǔ zhēng shān dōng bīng jiē yīng miáo dào rùn, gòng fù zhōng dōu, ér shí hǎi fāng jù zhēn dìng pàn, lǜ wèi suǒ gěng, nǎi jí niǔ hù lù zhēn guō wén zhèn jí wēi zhōu cì shǐ wǔ xiān suǒ bù jīng ruì, yǔ dōng píng jūn wèi jǐ jiǎo yǐ tú zhī. wǔ xiān lǜ bīng zhǎn shí hǎi jí qí dǎng èr bǎi yú rén, jiàng gé zhòng zhào lín zhāng lì děng jūn, jǐn huò hǎi jiàn nǐ wù. suì yǐ wǔ xiān quán zhī zhēn dìng fǔ shì.
三月,金主征山東兵接應苗道潤,共復中都,而石海方據真定叛,慮為所梗,乃集鈕祜祿貞、郭文振及威州刺史武仙所部精銳,與東平軍為掎角以圖之。武仙率兵斬石海及其黨二百餘人,降葛仲、趙林、張立等軍,盡獲海僭擬物。遂以武仙權知真定府事。
jīn qǐ fù zhāng xíng xìn quán cān zhī zhèng shì. shí zhū hè lǜ guǒ lēi qí yòng shì, è bù fù jǐ zhě, yì guān zhī shì, dòng zāo jiǒng rǔ, wéi xíng xìn lǚ yǐn jiù zhì, lì dǐ qí fēi. xuán zhēn bài cān zhī zhèng shì.
金起復張行信權參知政事。時珠赫寽果勒齊用事,惡不附己者,衣冠之士,動遭窘辱,惟行信屢引舊制,力詆其非。旋真拜參知政事。
jīn guǒ lēi qí lì quàn jīn zhǔ qīn sòng, jīn zhǔ huò zhī. chū, jīn yǒu wáng shì ān zhě, xiàn qǔ xū yí chǔ zhōu zhī cè, jīn zhǔ yǐ wèi huái nán zhāo fǔ shǐ, suì yǒu qīn sòng zhī móu. zhì shì mìng wū kù lī qìng shòu wán yán sà bù shuài shī nán qīn, suì dù huái. xià, sì yuè, dīng wèi shuò, gōng guāng zhōu zhōng dù zhèn, zhí què chǎng guān shèng yǔn shēng, shā zhī. qìng shòu fēn bīng gōng fán chéng, wéi zǎo yáng guāng huà jūn, bié qiǎn wán yán ā lín rù dà sàn guān, yǐ gōng xī hé jiē chéng zhōu. zhào jīng hú jiāng huái sì chuān zhì zhì shǐ zhào fāng lǐ jué dǒng jū yì jù pián yí xíng shì yǐ yù zhī.
金果勒齊力勸金主侵宋,金主惑之。初,金有王世安者,獻取盱眙、楚州之策,金主以為淮南招撫使,遂有侵宋之謀。至是命烏庫哩慶壽、完顏薩布帥師南侵,遂渡淮。夏,四月,丁未朔,攻光州中渡鎮,執榷場官盛允升,殺之。慶壽分兵攻樊城,圍棗陽、光化軍,別遣完顏阿林入大散關,以攻西和、階、成州。詔京湖、江淮、四川制置使趙方、李珏、董居誼俱便宜行事以御之。
jīn jì nán tài ān téng yǎn děng zhōu zéi bìng qǐ, jiē liú èr zǔ yú dǎng, hóu zhì qiǎn wán yán tíng lǜ bīng tǎo zhī. tíng zì qīng hé chū xú zhōu, pò zhǎn huò yí, zhāo xiáng wěi yuán shuài shí guī xià quán, yú zhòng jiē kuì.
金濟南、泰安、滕、兗等州賊並起,皆劉二祖餘黨,侯摯遣完顏霆率兵討之。霆自清河出徐州,破斬霍儀,招降偽元帥石珪、夏全,餘眾皆潰。
jīn rén qīn xiāng yáng, zhào fāng yǔ qí zi fàn kuí yuē: cháo tíng hé zhàn wèi dìng, yì luàn rén yì, wéi yǒu tí bīng lín biān, jué zhàn yǐ bào guó ěr! suì kàng shū zhǔ zhàn yīn qīn wǎng xiāng yáng, xí tǒng zhì hù zài xìng chén xiáng qián xiá mèng zōng zhèng děng yù zhī, réng zēng shù guāng huà xìn yáng jūn zhōu yǐ lián shēng shì. jīn rén lái zì tuán shān, shì rú fēng yǔ, zài xìng děng fēn sān chén, shè fú yǐ dài. jì zhì, zài xìng zhōng chū yī chén, fù què, jīn rén zhú zhī, zōng zhèng yǔ xiáng hé zuǒ yòu liǎng yì yǎn jī zhī, jīn rén sān miàn shòu dí, dà bài, xuè ròu zhěn jiè shān gǔ jiān. xún bào zǎo yáng wéi jí, zōng zhèng wǔ fā xiàn shǒu, chí míng dǐ zǎo yáng, chí tū rú shén, jīn rén dà hài, xiāo dùn. fāng yǐ zōng zhèng quán zhī zǎo yáng jūn. wèi jǐ, jīng hú jiāng wáng xīn liú shì xìng yì bài jīn bīng yú guāng shān suí zhōu, jīn rén nǎi qù.
金人侵襄陽,趙方語其子范、葵曰:「朝廷和、戰未定,益亂人意,惟有提兵臨邊,決戰以報國爾!」遂抗疏主戰;因親往襄陽,檄統制扈再興、陳祥、鈐轄孟宗政等御之,仍增戍光化、信陽、均州以聯聲勢。金人來自團山,勢如風雨,再興等分三陳,設伏以待。既至,再興中出一陳,復卻,金人逐之,宗政與祥合左右兩翼掩擊之,金人三面受敵,大敗,血肉枕藉山谷間。尋報棗陽圍急,宗政午發峴首,遲明抵棗陽,馳突如神,金人大駭,宵遁。方以宗政權知棗陽軍。未幾,京湖將王辛、劉世興亦敗金兵於光山、隨州,金人乃去。
wǔ yuè, jiǎ shēn, cì lǐ bù jìn shì wú qián yǐ xià wǔ bǎi èr shí sān rén jí dì chū shēn.
五月,甲申,賜禮部進士吳潛以下五百二十三人及第、出身。
guǐ mǎo, zhào fāng qǐng yǐ fá jīn zhào tiān xià. liù yuè, wù wǔ, zhào yuē: zhèn lì jīng gèng huà, yī yì xī mín. níng bù zhī jī huì kě chéng, chóu chǐ wèi fù niàn fǔ shēn yú méng shì, shí zhòng qǐ yú bīng duān. qǐ wèi dí rén, jù wàng dà dé, huáng huá zhī pèi cháo qiǎn, chì bái zhī náng xī wén. pàn zú chī zhāng, lǜ zuò rú lín zhī zhòng jī máng wū hé, qū wèi qǔ mài zhī shī. chú róng dāng jiè yú bù yú, zòng dí bì yí yú hòu huàn. yī zhāo bèi hǎo, shuí shí wèi zhī! liù yuè chì róng, yǔ fēi děi yǐ. liàng shēn míng qū zhí shùn nì zhī lǐ, qí shú wú jī áng fèn fā zhī sī! shī chū wú míng, bǐ jì zì yí yú diān pèi bīng yīng zhě shèng, ěr lì jí fù yú shì jī. ruò néng lì fēi cháng zhī gōng, zé yì yǒu bù cì zhī shǎng!
癸卯,趙方請以伐金詔天下。六月,戊午,詔曰:「朕厲精更化,一意息民。寧不知機會可乘,仇恥未復;念甫申於盟誓,實重起於兵端。豈謂敵人,遽忘大德,皇華之轡朝遣,赤白之囊夕聞。叛卒鴟張,率作如林之眾;飢氓烏合,驅為取麥之師。除戎當戒於不虞,縱敵必貽於後患。一朝背好,誰實為之!六月飭戎,予非得已。諒深明曲直順逆之理,其孰無激昂奮發之思!師出無名,彼既自貽於顛沛;兵應者勝,爾立急赴於事機。若能立非常之功,則亦有不次之賞!」
yǐ chǒu, jīn zuǒ chéng xiàng jiān dōu yuán shuài bù sà duān hōng.
乙丑,金左丞相兼都元帥布薩端薨。
xīn wèi, dōng chuān dà shuǐ.
辛未,東川大水。
guǐ yǒu, tài bái jīng tiān.
癸酉,太白經天。