qǐ xuán yì zhí xú zhēng yuè, jǐn zhāo yáng dà huāng luò shí èr yuè, fán èr nián.
起玄黓執徐正月,盡昭陽大荒落十二月,凡二年。
xiào zōng shào tǒng tóng dào guān dé zhāo gōng zhé wén shén wǔ míng shèng chéng xiào huáng dì qián dào bā nián jīn dà dìng shí èr nián
○孝宗紹統同道冠德昭功哲文神武明聖成孝皇帝乾道八年(金大定十二年)
chūn, zhēng yuè, gēng wǔ shuò, bān qián dào chì lìng gé shì.
春,正月,庚午朔,頒《乾道敕令格式》。
mò méng chōng jīn guó hè zhèng shǐ. gù shì, zhēng yuè sān rì xī yàn, qián hòu shǐ zhě xún xíng wú wéi, méng dú yǐ běn cháo guó jì, bù gǎn zān huā tīng lè wèi cí, zhēng biàn jiǔ zhī. bàn shǐ yǐ bái jīn zhǔ, xǔ jiù guǎn cì shí.
莫濛充金國賀正使。故事,正月三日錫宴,前後使者循行無違,濛獨以本朝國忌,不敢簪花聽樂為辭,爭辨久之。伴使以白金主,許就館賜食。
wù yín, tài cháng bó shì yáng wàn lǐ lún duì, lùn jí rén cái, dì yuē: rén cái xū biàn shí wěi, fēn xié zhèng, zuì bù kě yǐ yán qǔ rén. kǒng zǐ dà shèng, yóu yuē: shǐ wú yú rén yě, tīng qí yán ér xìn qí xíng jīn wú yú rén yě, tīng qí yán ér guān qí xíng. gù yǐ yán qǔ rén, shī zhī zǎi yǔ.
戊寅,太常博士楊萬里輪對,論及人材,帝曰:「人材須辨實偽,分邪正,最不可以言取人。孔子大聖,猶曰:『始吾於人也,聽其言而信其行;今吾於人也,聽其言而觀其行。』故以言取人,失之宰予。」
jīn zhǔ zhào yǒu sī yuē: fán chén yán zhě, jiē guó zhèng lì hài. zì jīn yán yǒu kě xíng, yǐ qí běn fēng sòng mì shū jiān, dāng xíng zhě lù fù fù suǒ sī.
金主詔有司曰:「凡陳言者,皆國政利害。自今言有可行,以其本封送秘書監,當行者錄副付所司。」
yǐ yǒu, tài cháng shǎo qīng huáng jūn yán: guó mò zhòng yú lǐ, lǐ mò yán yú fēn. fú jiàn sì mèng yuè jǐng líng gōng cháo xiàn, huáng dì yǔ qún chén jù bài yú tíng xīn, qiè yí zhī. tuì ér qiú zhī lǐ jīng, kǎo zhī yí zhù, yǒu suǒ bù hé. wèn zhī zhǎng gù, zé dù jiāng zhī hòu, qún lì shěng jì zhě shī zhī yě. qū lǐ yuē: jūn jiàn zuò, lín jì sì. lǐ qì yuē: miào táng zhī shàng, léi zūn zài zuò. yòu yuē: jūn zài zuò. zhèng yì yuē: zuò, zhǔ rén jiē yě. shén zōng yuán fēng jiān, xiáng dìng jiāo miào lǐ wén, míng táng tài miào jǐng líng gōng xíng lǐ, jiān shè huáng dì bài wèi yú dōng jiē zhī shàng. jīn qīn jiāo zhī suì, cháo xiàn jǐng líng gōng, cháo xiǎng tài miào, huáng dì bài shàng, qún chén bài xià yǐ dú sì mèng cháo xiàn, shè rù wèi yú zuò jiē zhī xià, zé shì yǐ tiān zǐ zhī zūn ér yòng zhī dài fū shì lín jì zhī wèi, fēi suǒ yǐ zhèng lǐ ér míng fēn yě. qǐng zūn yuán fēng zhī zhì, měi yù huáng dì mèng yuè cháo xiàn, shè rù wèi yú dōng jiē zhī shàng, xī xiàng. yǐ lǐ zé hé, yǐ fēn zé zhèng. zhào cóng zhī.
乙酉,太常少卿黃鈞言:「國莫重於禮,禮莫嚴於分。伏見四孟月景靈宮朝獻,皇帝與群臣俱拜於庭心,竊疑之。退而求之禮經,考之儀注,有所不合。問之掌故,則渡江之後,群吏省記者失之也。《曲禮》曰:『君踐祚,臨祭祀。』《禮器》曰:『廟堂之上,罍樽在阼。」又曰:『君在阼。』《正義》曰:『阼,主人階也。』神宗元豐間,詳定郊廟禮文,明堂、太廟、景靈宮行禮,兼設皇帝拜位於東階之上。今親郊之歲,朝獻景靈宮,朝饗太廟,皇帝拜上,群臣拜下矣;獨四孟朝獻,設褥位於阼階之下,則是以天子之尊而用之大夫士臨祭之位,非所以正禮而明分也。請遵元豐之制,每遇皇帝孟月朝獻,設褥位於東階之上,西向。以禮則合,以分則正。」詔從之。
bǐng xū, zǎi zhí qǐng tǎo lùn shàng dīng shì diàn huáng tài zǐ rù xué zhī yí. dì yuē: lǐ jì wén wáng shì zǐ piān zài tài zǐ rù xué shì shén xiáng. liáng kè jiā yuē: rù xué yǐ chǐ, zé zhī fù zǐ jūn chén zhǎng yòu zhī dào, gǔ rén suǒ yǐ jiào shì zǐ rú cǐ. yú yǔn wén yuē: cǐ shì bèi yú lǐ jīng, hòu shì hǎn jǔ xíng zhě. dì yuē: kě lìng yǒu sī tǎo lùn yǐ wén.
丙戌,宰執請討論上丁釋奠、皇太子入學之儀。帝曰:「《禮記·文王世子篇》載太子入學事甚詳。」梁克家曰:「入學以齒,則知父子、君臣、長幼之道,古人所以教世子如此。」虞允文曰:「此事備於《禮經》,後世罕舉行者。」帝曰:「可令有司討論以聞。」
bǐng shēn, jīn yǐ shuǐ hàn miǎn zhōng dōu xī jīng nán jīng hé běi hé dōng shān xī shǎn xī qù nián zū shuì.
丙申,金以水旱免中都、西京、南京、河北、河東、山西、陝西去年租稅。
èr yuè, rén yín, jīn zhǔ zhào zhū wáng fǔ zhǎng lì yù zhī yuē: zhèn xuǎn rǔ děng, zhèng yù quàn dǎo zhū wáng, shǐ zhī wèi shàn. rú zhū wáng suǒ wèi yǒu suǒ wèi shàn, dāng lì chén zhī tǎng huò bù cóng, zé jù měi rì xíng shì yǐ zòu. ruò ē fù bù yán, zhèn wéi rǔ zuì yě.
二月,壬寅,金主召諸王府長吏諭之曰:「朕選汝等,正欲勸導諸王,使之為善。如諸王所為有所未善,當力陳之;倘或不從,則具每日行事以奏。若阿附不言,朕惟汝罪也。」
yǐ sì, zhào yuē: zhèn wéi dì wáng zhī shì, fǔ bì zhī chén, qí míng suī shū, ér xiāng zhī shí yī yě. jué hòu wèi hào dìng yú hàn, ér chēng wèi gǔ yú táng, yǐ pū chén ér zhǎng bǎi liáo, zhèn suǒ bù qǔ. qiě chéng xiàng zhě, dào kuí zhī rèn yě, sān xǐng zhě, fǎ shǒu suǒ zì chū yě. jīn shě qí dà ér jǔ qí xì, qǐ zé shí zhī yì hū! sì zhèn jī gǔ, lí ér zhèng zhī, gài míng zhèng zé yán shùn, yán shùn zé shì chéng, wèi zhèng zhī xiān wù yě. qí gǎi shàng shū zuǒ yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì wèi zuǒ yòu chéng xiàng.
乙巳,詔曰:「朕惟帝王之世,輔弼之臣,其名雖殊,而相之實一也。厥後位號定於漢,而稱謂汩於唐,以仆臣而長百僚,朕所不取。且丞相者,道揆之任也,三省者,法守所自出也。今舍其大而舉其細,豈責實之議乎!肆朕稽古,厘而正之,蓋名正則言順,言順則事成,為政之先務也。其改尚書左、右僕射、同中書門下平章事為左、右丞相。」
jǐ yǒu, zhào yǐ pàn tài shǐ jú lǐ jì zōng gòng fèng dé shòu gōng, yīng zhuǎn sān guān, xǔ huí shòu qí zǐ ān guó bǔ tài shǐ jú bǎo zhāng zhèng, chōng lì suàn kē. chén liáo yán: bǎo zhāng cóng bā pǐn, yǔ xuān yì chéng zhōng láng děng, shǐ qí jīng yú lì suàn, suī tè mìng zhī kě yě, yòng qí fù zhī huí shòu zé bù kě. suī yuē yǐ sān guān yì yī mìng, ruò yì shí qún chén jìn xí yǒu bù zhī shì tǐ bù gù lián chǐ, jiē qǐ yòng cǐ lì, bì xià hé yǐ jù zhī? suì qǐn qí mìng.
己酉,詔以判太史局李繼宗供奉德壽宮,應轉三官,許回授其子安國補太史局保章正,充歷算科。臣僚言:「保章從八品,與宣義、承忠郎等,使其精於歷算,雖特命之可也,用其父之回授則不可。雖曰以三官易一命,若異時群臣近習有不知事體、不顧廉恥,皆乞用此例,陛下何以拒之?」遂寢其命。
gēng xū, jīn zhǔ rú shùn zhōu chūn shuǐ.
庚戌,金主如順州春水。
xīn hài, yǐ yú yǔn wén wèi zuǒ chéng xiàng, liáng kè jiā wèi yòu chéng xiàng, bìng jiān shū mì shǐ. xún zhào: yǐ zhèng chéng xiàng zhī míng, qí shì zhōng zhōng shū lìng shàng shū lìng, shàng cún xū míng, zá yā kě shān qù, yǐ zuǒ yòu chéng xiàng chōng qí wèi.
辛亥,以虞允文為左丞相,梁克家為右丞相,併兼樞密使。尋詔:「已正丞相之名,其侍中、中書令、尚書令,尚存虛名,雜壓可刪去,以左右丞相充其位。」
guǐ chǒu, yǐ ān qìng jūn jié dù shǐ zhāng shuō lì bù shì láng wáng zhī qí bìng qiān shū shū mì yuàn shì.
癸丑,以安慶軍節度使張說、吏部侍郎王之奇並簽書樞密院事。
shí zhāng shì yǐ chū zhī yuán zhōu, shì yù shǐ lǐ héng, yòu zhèng yán wáng xī lǚ, lùn shuō bù kě zhí zhèng lǐ bù shì láng jiān zhí xué shì yuàn zhōu bì dà, bù cǎo dá zhào gěi shì zhōng mò jì, fēng hái lù huáng. dì lìng hàn lín xué shì wáng yán cǎo zhì, gěi shì zhōng yáo xiàn shū xíng, bì dà jì bìng yǔ wài gōng guān. xuán yǐ xī lǚ hé dǎng yāo míng, zé yuǎn xiǎo jiān dāng héng yán shāo wǎn, zuǒ qiān qǐ jū láng. dōu rén zuò sì xián shī yǐ jì zhī. wèi jǐ, yán zhuó xué shì chéng zhǐ, xiàn cì chū shēn wèi jiàn yì dài fū. yú shì shuō shì hè rán, wú gǎn yīng zhī zhě.
時張栻已出知袁州,侍御史李衡,右正言王希呂,論說不可執政;禮部侍郎兼直學士院周必大,不草答詔;給事中莫濟,封還錄黃。帝令翰林學士王嚴草制,給事中姚憲書行,必大、濟並與外宮觀。旋以希呂合黨邀名,責遠小監當;衡言稍婉,左遷起居郎。都人作《四賢詩》以紀之。未幾,嚴擢學士承旨,憲賜出身為諫議大夫。於是說勢赫然,無敢攖之者。
zhù zuò zuǒ láng zhào rǔ yú bù wǎng jiàn shuō, qǐ cí, bù bào. huì qí zǔ mǔ zú, bù qí bào, jí rì guī shěng fù, yīn zì hé. dì bù zuì, jiù chú zhī xìn zhōu.
著作佐郎趙汝愚不往見說,乞祠,不報。會其祖母卒,不俟報,即日歸省父,因自劾。帝不罪,就除知信州。
shì rì, jīn zhǔ hái dōu.
是日,金主還都。
jīn zhǔ zhào yuē: zì jīn guān zhǎng bù fǎ, qí liáo zuǒ bù néng jiū zhèng, yòu bù yán shàng zhě, bìng zuò zhī. hù bù shàng shū gāo dé jī làn zhī cháo guān fèng sì shí wàn guàn, zhàng bā shí.
金主詔曰:「自今官長不法,其僚佐不能糾正,又不言上者,並坐之。」戶部尚書高德基濫支朝官俸四十萬貫,杖八十。
bǐng yín, hù bù shàng shū céng huái, cì chū shēn, cān zhī zhèng shì.
丙寅,戶部尚書曾懷,賜出身,參知政事。
sān yuè, jǐ sì shuò, zhǔ guǎn mǎ jūn sī gōng shì lǐ xiǎn zhōng, qǐng duì huàn mín tián chōng dōu jiào chǎng, yǒu sī yǐ mín jiān bù yuàn, qǐng měi mǔ zhī qián wǔ guàn wén shōu mǎi. dì yuē: mǎ guān zhū jūn jiē wèi yǒu jiào chǎng fǒu? yú yǔn wén yuē: suī yǒu zhī, dàn wèi yǒu dōu jiào chǎng yǐ bèi hé jiào. dì yuē: jiàn kāng guǎn jūn mǎ, zì yǒu dà jiào chǎng, měi yù hé jiào, kě yǐ shí zàn jiào yuè. yǔn wén yuē: shèng yì dài bù yù qǔ mín tián ěr. dì yuē: rán.
三月,己巳朔,主管馬軍司公事李顯忠,請兌換民田充都教場,有司以民間不願,請每畝支錢五貫文收買。帝曰:「馬官諸軍皆未有教場否?」虞允文曰:「雖有之,但未有都教場以備合教。」帝曰:「建康管軍馬,自有大教場,每遇合教,可以時暫教閱。」允文曰:「聖意殆不欲取民田耳。」帝曰:「然。」
yǐ hài, jīn zhào shàng shū shěng: zāng wū zhī guān, yǐ bèi lián wèn, ruò réng jiù jī, bì fù hài mín, qí qiǎn shǐ zhū dào, jí rì bà zhī.
乙亥,金詔尚書省:「贓污之官,已被廉問,若仍舊積,必復害民,其遣使諸道,即日罷之。」
dīng chǒu, jīn qiǎn sù zhí jiāng jūn wū kù lī sī liè cè fēng wáng hào wèi gāo lì guó wáng.
丁丑,金遣宿直將軍烏庫哩思列冊封王晧為高麗國王。
rén wǔ, dì niàn jí biān bèi, wèi yú yǔn wén yuē: shì dài fū nán dé rèn shì zhī rén. yǔn wén yuē: chéng píng shí, qián bèi míng chén rú fàn zhòng yān hán qí děng zài biān, shàng yóu nán zhī. dì yuē: dāng shí zhàn duō shī lì, gài yóu wèi shén zhī bīng. yǔn wén yuē: fēi bù zhī bīng, dàn bù jiào zhī bīng nán yǐ yù dí. dì yuē: xī xià xiǎo bāng, dāng shí yì zì zhī wú bù jí, suǒ yǐ xún zhì bǐng wǔ zhī chǐ. zhèn jīn zī zī bù juàn, qī yǔ qīng děng gòng xuě zhī. jīn wén jīn rén shàng jiāo xià duò, zhèn suǒ yǐ rì xī mó lì, bì yù lìng jīn rì wǒ zhī shī tú rú xī rì jīn rén zhī bīng shì, gài sī fǎn zhī yě.
壬午,帝念及邊備,謂虞允文曰:「士大夫難得任事之人。」允文曰:「承平時,前輩名臣如范仲淹、韓琦等在邊,尚猶難之。」帝曰:「當時戰多失利,蓋由未甚知兵。」允文曰:「非不知兵,但不教之兵難以禦敵。」帝曰:「西夏小邦,當時亦自枝梧不及,所以馴致丙午之恥。朕今孜孜不倦,期與卿等共雪之。今聞金人上驕下惰,朕所以日夕磨厲,必欲令今日我之師徒如昔日金人之兵勢,蓋思反之也。」
rén chén, zǎi zhí qǐng diǎn jiǎn zhū jūn zhàn chuán, dì yuē: zhōu jí zhèng shì wǒ zhī suǒ zhǎng, qǐ kě zhì ér bù wèn? è zhōu jīng nán jiāng zhōu, kě lìng jiāng shēn qián qù, chí zhōu yǐ xià, wěi yè héng jù shù zòu wén.
壬辰,宰執請點檢諸軍戰船,帝曰:「舟楫正是我之所長,豈可置而不問?鄂州、荊南、江州,可令姜詵前去,池州以下,委葉衡具數奏聞。」
guǐ sì, jīn yǐ qián xī běi lù zhāo tǎo shǐ yī lǎ dào wèi cān zhī zhèng shì.
癸巳,金以前西北路招討使伊喇道為參知政事。
bǐng shēn, xiáng dìng yī sī chì dìng suǒ zòu xiū zhèng sān gōng sān shǎo fǎ, tài shī tài fù tài bǎo wèi sān gōng, zuǒ yòu chéng xiàng wèi zǎi xiàng, shǎo shī shǎo fù shǎo bǎo wèi sān shǎo, zhào cóng zhī.
丙申,詳定一司敕定所奏修正三公、三少法,太師、太傅、太保為三公,左、右丞相為宰相,少師、少傅、少保為三少,詔從之。
dīng yǒu, jīn běi jīng cáo guì děng móu fǎn, fú zhū.
丁酉,金北京曹貴等謀反,伏誅。
xià, sì yuè, gēng zǐ, cì lǐ bù jìn shì huáng dìng děng sān bǎi bā shí jiǔ rén jí dì chū shēn.
夏,四月,庚子,賜禮部進士黃定等三百八十九人及第、出身。
guǐ mǎo, jīn shàng shū yòu chéng mèng hào bà, wèi zhēn dìng yǐn. jīn zhǔ yuē: qīng nián suī lǎo, jīng shén bù shuāi, shàn zhì jūn mín, wú jù yán tuì. yǐ tōng xī dài cì zhī.
癸卯,金尚書右丞孟浩罷,為真定尹。金主曰:「卿年雖老,精神不衰,善治軍民,毋遽言退。」以通犀帶賜之。
bǐng wǔ, jìn chéng zǎi chén zhì guó yòng shì, dì yuē: guān zhì yǐ dìng, chéng xiàng shì wú bù tǒng, suǒ yǒu jiān zhì guó yòng, gèng bù rù xián.
丙午,進呈宰臣制國用事,帝曰:「官制已定,丞相事無不統,所有兼制國用,更不入銜。」
jǐ yǒu, diàn zhōng shì láng shǐ xiāo zhī mǐn hé yú yǔn wén shàn quán bù gōng, yǔn wén qǐng bà zhèng, xǔ zhī. yì rì, dì guò dé shòu gōng, shàng huáng yuē: cǎi shí zhī zhàn, zhī mǐn zài hé chù? wú tīng yǔn wén qù. suì fù liú. chū zhī mǐn tí diǎn jiāng dōng xíng yù.
己酉,殿中侍郎史蕭之敏劾虞允文擅權不公,允文請罷政,許之。翌日,帝過德壽宮,上皇曰:「采石之戰,之敏在何處?毋聽允文去。」遂復留。出之敏提點江東刑獄。
jiǎ yín, hù bù shì láng yáng tán yán: yì cāng, zài fǎ xià qiū zhèng shuì, měi yī dòu bié nà wǔ hé, jí zhèng shuì bù jí yī dòu miǎn nà, yīng fēng shú yī xiàn jiǔ fēn yǐ shàng, jí nà yī shēng, wéi chōng zhèn gěi, bù xǔ tā yòng. jīn zhū lù zhōu xiàn cháng píng yì cāng mǐ hú bù shǎo, jiān yǒu zāi shāng qù chù, zhī gěi bù duō, jiē shì shàn xíng qīn yòng. qǐng xià zhū lù cháng píng yán, xiàn bàn yuè wěi zhú zhōu zhǔ guǎn guān, qǔ suǒ wǔ nián de shí shōu zhī shù mù, zhú nián yǒu wú zāi shāng jiǎn fàng jí qǔ gěi guò ruò gān, jiàn zài zhī shù shí jì ruò gān, mù jīn zài shén chù zhuāng guǎn, shēn bù jī kǎo. cóng zhī.
甲寅,戶部侍郎楊倓言:「義倉,在法夏、秋正稅,每一斗別納五合,即正稅不及一斗免納,應豐熟一縣九分已上,即納一升,惟充賑給,不許它用。今諸路州縣常平義倉米斛不少,間有災傷去處,支給不多,皆是擅行侵用。請下諸路常平言,限半月委逐州主管官,取索五年的實收支數目,逐年有無災傷檢放及取給過若干,見在之數實計若干,目今在甚處樁管,申部稽考。」從之。
dīng sì, jīn xī běi lù nà hā tǎ qí jǐn móu fǎn, fú zhū.
丁巳,金西北路納哈塔齊錦謀反,伏誅。
jǐ wèi, xuān shì cì xīn jìn shì yù shū yì jì piān. liáng kè jiā yán: yì jì shǒu zài zhì shuǐ bō zòu jiān shí, mò zài jūn chén gèng xiāng xùn chì zhī yì. xué zhě yīn chén hàn yǐ wèi jīng zhǐ, bì zhī gǔ rén yòng xīn yǐ. dì yuē: rú suǒ zài wú ruò dān zhū ào děng yǔ, jiàn gǔ zhě jūn chén jǐng jiè zhī shēn. yǔn wén yuē: shùn yǔ gāo yáo gēng gē zhī cí, shùn zé yuē gǔ gōng xǐ, yuán shǒu qǐ, gāo yáo zé yuē yuán shǒu míng, gǔ gōng liáng, yòu jì yǐ yuán shǒu cóng cuǒ, gǔ gōng duò zhī yǔ, jūn chén zhī jiān, xiāng chēng yù, xiāng jǐng jiè, zì yǒu cì xù rú cǐ, suǒ yǐ néng zhì wú wèi zhī zhì. dì yuē: rán. cǐ piān shǒu yán mín zhī lì shí, zé zhī wù nóng wèi zhì zhī běn. zhì yú gào chén lín zhī yán, zé yuē shù wán chán shuō, ruò bù zài shí, hóu yǐ míng zhī, tà yǐ jì zhī, yòu yuē gé zé chéng zhī, yōng zhī, fǒu zé wēi zhī, shì gǔ shèng rén dài tiān xià zhī rén, wèi cháng bù xiān zhī yǐ jiào, jí qí bù gé, zé bì yǐ xíng wēi zhī. jīn wèi shū shēng zhě, duō shì xū wén ér hū zī èr shì, shì wèi jiū gǔ shèng rén zhī yòng xīn yě.
己未,宣示賜新進士御書《益稷篇》。梁克家言:「《益稷》首載治水播奏艱食,末載君臣更相訓飭之意。學者因宸翰以味經旨,必知古人用心矣。」帝曰:「如所載『無若丹硃傲』等語,見古者君臣儆戒之深。」允文曰:「舜與皋陶賡歌之詞,舜則曰『股肱喜,元首起』,皋陶則曰『元首明,股肱良』,又繼以『元首叢脞,股肱惰』之語,君臣之間,相稱譽,相警戒,自有次序如此,所以能致無為之治。」帝曰:「然。此篇首言民之粒食,則知務農為治之本。至於告臣鄰之言,則曰『庶頑讒說,若不在時,侯以明之,撻以記之』,又曰『格則承之,庸之,否則威之』,是古聖人待天下之人,未嘗不先之以教,及其不格,則必以刑威之。今為書生者,多事虛文而忽茲二事,是未究古聖人之用心也。」
guǐ hài, jīn yǐ jiǔ hàn, mìng dǎo sì shān chuān. zhào zǎi chén yuē: zhū fǔ shǎo yǐn duō què yuán, dāng xuǎn jìn shì, suī zī xù wèi jí ér yǒu zhèng shēng zhě, jiē zhuó yòng zhī.
癸亥,金以久旱,命禱祀山川。詔宰臣曰:「諸府少尹多闕員,當選進士,雖資敘未及而有政聲者,皆擢用之。」
chén liáo yán: yì fǎ zhī jūn, qí fǎ mò ruò xiàn mín tián, zì shí qǐng yǐ shàng zhì yú èr shí qǐng, zé wèi xià nóng zì èr shí yī qǐng yǐ shàng zhì sì shí qǐng, zé wèi zhōng nóng zì sì shí yī qǐng yǐ shàng zhì yú liù shí qǐng, zé wèi shàng nóng. shàng nóng kě shǐ sān yì, zhōng nóng èr yì, xià nóng yī yì. qí cháng yǒu wàn qǐng zhě, zé shǐ qí zi sūn fēn xī zhī shí, bì yǐ sān nóng zhī shù wèi xiàn. qí huò guǐ míng xié hù, ér zài sān nóng xiàn tián zhī wài zhě, xǔ rén shǒu gào, ér méi tián yú guān. mó yǐ suì yuè, bù wéi tiān xià wú bù jūn zhī yì, yì qiě wú bù jūn zhī mín yǐ.
臣僚言:「役法之均,其法莫若限民田,自十頃以上至於二十頃,則為下農;自二十一頃以上至四十頃,則為中農;自四十一頃以上至於六十頃,則為上農。上農可使三役,中農二役,下農一役。其嘗有萬頃者,則使其子孫分析之時,必以三農之數為限。其或詭名挾戶,而在三農限田之外者,許人首告,而沒田於官。磨以歲月,不惟天下無不均之役,亦且無不均之民矣。」
yǐ chǒu, jīn dà míng yǐn jīng wáng wén, yǐ zāng zuì duó jué, jiàng shòu dé zhōu fáng yù shǐ, liáo zuǒ jiē zuò bù jiǎo zhèng jiě zhí. wén, zōng wàng zhī zǐ, jīng zhī dì yě.
乙丑,金大名尹荊王文,以贓罪奪爵,降授德州防禦使,僚佐皆坐不矯正解職。文,宗望之子,京之弟也。
bǐng yín, jīn yòu chéng xiàng hè shě lī zhì níng hōng, shì wǔ dìng.
丙寅,金右丞相赫舍哩志寧薨,諡武定。
jīn zhǔ cháng yàn qún chén yú tài zǐ gōng, gù zhì níng wèi tài zǐ yuē: tiān xià wú shì, wú fù zǐ jīn rì xiāng lè, jiē cǐ rén lì yě. jí mò, shén dào xī zhī, yuē: zhì níng lín dí, shēn xiān shì zú, yǒng gǎn zhī qì, zì tài shī liáng wáng hòu, wèi yǒu rú cǐ rén yě.
金主嘗宴群臣於太子宮,顧志寧謂太子曰:「天下無事,吾父子今日相樂,皆此人力也。」及歿,甚悼惜之,曰:「志寧臨敵,身先士卒,勇敢之氣,自太師梁王后,未有如此人也。」
wǔ yuè, jǐ sì, tí diǎn jiāng dōng xíng yù xiāo zhī mǐn qǐ cí, dì bù yǔn.
五月,己巳,提點江東刑獄蕭之敏乞祠,帝不允。
yú yǔn wén yán: qián rì zhī mǐn yán chén, shì qí zhí shì. chén suī bù zhī qí suǒ lùn, qiè zì chuǎi duó, zuì wú kě yí zhě. jì méng shèng ēn, fù lìng zàn liú, rú zhī mǐn zhī duān fāng, yuàn zhào guī jiù bān, yǐ pì gǎn yán zhī lù. dì yuē: jīn yǐ jiān sī chù zhī, yì zì shén yōu. gù céng huái yuē: chéng xiàng zhī yán shén kuān hòu, kě shū zhī shí zhèng jì.
虞允文言:「前日之敏言臣,是其職事。臣雖不知其所論,竊自揣度,罪無可疑者。既蒙聖恩,復令暫留,如之敏之端方,願召歸舊班,以辟敢言之路。」帝曰:「今以監司處之,亦自甚優。」顧曾懷曰:「丞相之言甚寬厚,可書之《時政記》。」
guǐ yǒu, jīn zhǔ rú bǎi huā chuān.
癸酉,金主如百花川。
jiǎ xū, jīn mìng zhèn shān dōng lù jī.
甲戌,金命賑山東路飢。
dīng chǒu, jīn zhǔ cì zhǔn jū. jiǔ hàn ér yǔ.
丁丑,金主次准居。久旱而雨。
wù yín, jīn zhǔ guān jià, jìn hù cóng róu jiàn mín tián, jìn bǎi guān jí chéng yīng rén bù dé fú chún huáng yóu yī.
戊寅,金主觀稼,禁扈從蹂踐民田,禁百官及承應人不得服純黃油衣。
guǐ wèi, jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: zhèn měi cì shě, fán mò mǎ zhī jù, jiē jiǎ yú mín jiān, duō wáng shī, bù hái qí zhǔ, cǐ dàn yā guān bù zhí, kě zé rén dài zhī. suǒ guò jí lìng xún wèn, dàn wáng shī mín jiān shí wù, bìng cháng qí zhí.
癸未,金主謂宰臣曰:「朕每次舍,凡秣馬之具,皆假於民間,多亡失,不還其主,此彈壓官不職,可擇人代之。所過即令詢問,但亡失民間什物,並償其直。」
yǐ yǒu, jīn gěi xī běi lù rén hù niú.
乙酉,金給西北路人戶牛。
wù xū, zhào fú jiàn yán xíng chāo fǎ, cóng zhuǎn yùn chén xiàn zhī qǐng yě. réng zhī jiè shí wàn guàn zuò běn.
戊戌,詔福建鹽行鈔法,從轉運陳峴之請也。仍支借十萬貫作本。
zhī fú zhōu chén jùn qīng yí shū zǎi zhí yuē: fú jiàn yán fǎ yǔ huái zhè bù tóng. gài huái zhè zhī yán, xíng bā jiǔ lù bā shí yú zhōu, dì guǎng shù qiān lǐ, gù qí lì shén bó. fú jiàn bā zhōu, wéi tīng shào jiàn jiàn sì zhōu kě shòu, ér dì xiá rén pín, tǔ wú zhòng huò, fēi kě yǐ tā lù bǐ yě. jīn yù gǎi háng chāo fǎ, yǐ duó zhōu xiàn suì jì, yòu yù yán jìn sī fàn, bì kuī shuì wù cháng é ér pín mín wú yè, yòu jiāng qǐ ér wèi dào. fū zhōu xiàn què yòng, zé bì héng liǎn nóng mín shuì wù jì kuī cháng é, zé bì zhòng zhēng shāng lǚ. dào zéi jì qǐ, zé wèi zhī suǒ zēng sān shí wàn mín zhī rù, qí zú yǐ cháng diào bīng zhī fèi fǒu yě! jiāng lái guān chāo huò zhì bù xíng, zé bì kē xià zhōu xiàn zhōu xiàn wú cè, bì zhì yì pèi mín hù. běn yǐ lì mín ér fǎn rǎo zhī, kǒng jiē fēi biàn fǎ zhī běn yì yě. dāng shí bù néng yòng, rán chāo fǎ guǒ bù xíng.
知福州陳俊卿移書宰執曰:「福建鹽法與淮、浙不同。蓋淮、浙之鹽,行八九路、八十餘州,地廣數千里,故其利甚博。福建八州,惟汀、邵、劍、建四州可售,而地狹人貧,土無重貨,非可以它路比也。今欲改行鈔法,已奪州縣歲計,又欲嚴禁私販,必虧稅務常額;而貧民無業,又將起而為盜。夫州縣闕用,則必橫斂農民;稅務既虧常額,則必重征商旅。盜賊既起,則未知所增三十萬緡之入,其足以償調兵之費否也!將來官鈔或滯不行,則必科下州縣;州縣無策,必至抑配民戶。本以利民而反擾之,恐皆非變法之本意也。」當時不能用,然鈔法果不行。
bǐng shēn, lì zōng shì quán shì fǎ.
丙申,立宗室銓試法。
liù yuè, gēng zǐ, yǐ wǔ dé láng lìng tái wèi jīn zhōu guān chá shǐ, fēng ān dìng jùn wáng.
六月,庚子,以武德郎令抬為金州觀察使,封安定郡王。
xīn chǒu, dì yuē: yǔ zhǐ, suì shì yǒu wàng. yú yǔn wén yuē: mài yǐ shí xīn, mǐ jià rì jiǎn. dì yuē: jīn suì zài dé yī rěn, xiǎng jiàn lì mǐ láng lì, gèng dé èr nián, biàn yǒu sān nián zhī xù. réng xū yán qiè jiè yuē, zhǐ zhì chǎng hé dí, tīng bǎi xìng qíng yuàn rù zhōng, bù dé xiān háo kē rǎo.
辛丑,帝曰:「雨止,歲事有望。」虞允文曰:「麥已食新,米價日減。」帝曰:「今歲再得一稔,想見粒米狼戾,更得二年,便有三年之蓄。仍須嚴切戒約,只置場和糴,聽百姓情願入中,不得纖毫科擾。」
rén yín, juān liǎng huái guī zhèng rén cuō shōu kè zi. huái dōng xún wèi yǒu zòng yì guī zhèng hù kǒu guò huái zhě, duó guān yǒu chà.
壬寅,蠲兩淮歸正人撮收課子。淮東巡尉有縱逸歸正戶口過淮者,奪官有差。
guó zi sī yè liú tūn, cháng yí shū zǎi xiàng, yán zhāng shuō bù dāng yòng, chū wèi jiāng xī zhuǎn yùn pàn guān. cháo cí, lùn zhōu xiàn qióng kōng wú bèi jí dāng jīn lì hài, dì yuē: jiāng xī hàn huāng zhī yú, zhōu xiàn yì shì wú bèi, yì duō yóu guān lì fēi qí rén. xuán mìng zhèn jiāng xī jī.
國子司業劉焞,嘗移書宰相,言張說不當用,出為江西轉運判官。朝辭,論州縣窮空無備及當今利害,帝曰:「江西旱荒之餘,州縣亦是無備,亦多由官吏非其人。」旋命賑江西飢。
bǐng wǔ, fù zì qiáng yán fù chá yù hài yú yān shān, qǐ cì shì, tè cì shì zhōng sù.
丙午,傅自強言父察遇害於燕山,乞賜諡,特賜諡忠肅。
jiǎ yín, jīn zhǔ rú jīn lián chuān.
甲寅,金主如金蓮川。
qiū, qī yuè, jǐ sì, chén liáo yán: zǔ zōng mǎ zhèng chá mǎ sī, bìng zhuān yòng chá jǐn juàn bó yì, fān hàn jiē biàn, jìn chá mǎ sī zhuān yòng yín bì, shén fēi lì fǎ zhī yì. kuàng chá wèi wài jiè bì yòng zhī wù, yín bǎo duō chū wài jiè, shén fēi zhōng guó zhī lì. zhào sì chuān xuān fǔ sī cān jiù fǎ cuò zhì.
秋,七月,己巳,臣僚言:「祖宗馬政、茶馬司,並專用茶、錦、絹博易,蕃、漢皆便,近茶馬司專用銀幣,甚非立法之意。況茶為外界必用之物,銀寶多出外界,甚非中國之利。」詔四川宣撫司參舊法措置。
guǐ wèi, yǐ céng dí wèi wǔ tài jūn jié dù shǐ.
癸未,以曾覿為武泰軍節度使。
gēng yín, zhī guāng zhōu téng ruì zòu: yù tiān shēn shèng jié, chén zì shū shèng shòu wàn suì sì zì, yuē èr zhàng yú, jiān zào sān péng, gāo sān zhàng yú, fán yòng juàn wǔ shí pǐ, biāo bèi tóu jìn. dì yuē: téng ruì bù xiū jùn zhèng, yǐ cǐ xiàn yú, tè jiàng yī guān.
庚寅,知光州滕瑞奏:「遇天申聖節,臣自書『聖壽萬歲』四字,約二丈餘,兼造三棚,高三丈餘,凡用絹五十匹,標背投進。」帝曰:「滕瑞不修郡政,以此獻諛,特降一官。」
shì yuè, zhī lú zhōu zhào shàn jùn yán: cháo tíng qǐng zhě fēn bīng tún tián, qí bù kě zhě yǒu sān. chén wèi bà tún tián yǒu sān lì: xí shú zhàn chén zhī bīng, dé guī háng wǔ, rì cóng shì yú jiào yuè, yī lì yě. wú zhāng guān zhì lì, zuò yǐ mí shāo, wú mǎi niú sàn zhǒng yǐ fèi guān wù, èr lì yě. tún tián zhī tián, xī jiē gāo yú, niú jù wū lú, wú yī bù jù, yǐ zī guī zhèng rén, shǐ zhī ān jū, sān lì yě. zhào: lú zhōu jiàn tún tián guān bīng bìng xíng fèi bà, qí tián mǔ niú jù, lìng zhào shàn jùn jǐn shù jū shōu, gěi fù guī zhèng rén qǐng diàn jí mù rén zū zhǒng.
是月,知廬州趙善俊言:「朝廷頃者分兵屯田,其不可者有三。臣謂罷屯田有三利:習熟戰陳之兵,得歸行伍,日從事於教閱,一利也。無張官置吏,坐以糜稍,無買牛散種以費官物,二利也。屯田之田,悉皆膏腴,牛具屋廬,無一不具,以資歸正人,使之安居,三利也。」詔:「廬州見屯田官兵並行廢罷,其田畝牛具,令趙善俊盡數拘收,給付歸正人請佃及募人租種。」
jīn bà bǎo ān lán ān què chǎng. jīn zhǔ wèi zǎi xiàng yuē: xià guó yǐ zhū yù yì wǒ sī bó, shì yǐ wú yòng yì wǒ yǒu yòng yě. mìng bà zhī.
金罷保安、蘭安榷場。金主謂宰相曰:「夏國以珠玉易我絲帛,是以無用易我有用也。」命罷之。
bā yuè, gēng zǐ, dù zhī zhū dān yán: jīng zǒng zhì qián, qǐng zì zhū zhōu tōng pàn zhuān shōu, suì rù zhì yī qiān qī bǎi èr shí wǔ wàn mín, jì mìng zhī zhōu tōng pàn tóng zhǎng, ér suì kuī èr bǎi sān shí wàn mín. gù xiàng zhě bǎn cáo zòu qǐng zhuān shǔ tōng pàn, qí hòu yòu yīn chén liáo qǐ wěi shǒu chén, yú shì yǒu zhī tōng tóng gòng jū cuī fēn shòu chóu shǎng zhī zhì. fū zhōu jùn qián wù, cháng huàn wèi shǒu zhě qīn qī, jīng zhì qián fēn lì zhī shù, ér duō shōu xì shěng yǐ gōng wàng fèi, jīn shǐ zhī tōng tóng zhǎng, zé tōng pàn yù bù dé ér shuí hé. qǐng réng jiù wěi zhī tōng pàn ér shǒu chén bù yù. cóng zhī. jì ér hù bù shàng shū yáng tán yán: ruò lìng tōng pàn jū cuī, kǒng shǒu chén bù néng xié lì, yí zhào qián dào èr nián zhǐ huī, lìng zhī tōng tóng gòng rèn zé fēn shǎng. cóng zhī.
八月,庚子,度支硃儋言:「經總制錢,頃自諸州通判專收,歲入至一千七百二十五萬緡,繼命知州、通判同掌,而歲虧二百三十萬緡。故向者版曹奏請專屬通判,其後又因臣僚乞委守臣,於是有知、通同共拘催分授酬賞之制。夫州郡錢物,常患為守者侵欺,經制錢分隸之數,而多收系省以供妄費,今使知、通同掌,則通判愈不得而誰何。請仍舊委之通判而守臣不預。」從之。既而戶部尚書楊倓言:「若令通判拘催,恐守臣不能協力,宜照乾道二年指揮,令知、通同共任責分賞。」從之。
xīn chǒu, chén liáo yán: zhōu xiàn bèi chà zhí yì zhě, lǜ zhōng xià zhī hù, chǎn yè wēi bó, yī wèi bǎo zhèng, xiān bù pò jiā. xī zhī suǒ guǎn zhě, bù guò yān huǒ dào zéi ér yǐ, jīn nǎi zhì yú chéng wén yǐn, dū zū fù yān xī zhī suǒ láo zhě, bù guò qiáo liáng dào lù ér yǐ, jīn nǎi zhì yú bèi xiū zào, gōng yì shǐ yān. fāng qí shǐ cān yě, kuì zhū lì zé wèi zhī cí yì qián, zhī xiàn yíng sòng jiù fū jiǎo zé wèi zhī dì lǐ qián, jié shuò cān zàn zé wèi zhī jié liào qián, guān yuán xià xiāng zé wèi zhī guò dōu qián, yuè rèn cù é zé wèi zhī cù xī qián. fù yǒu suǒ wèi chéng chāi rén, zhuān yī chéng shòu chāi shǐ, yòu yǒu suǒ wèi chuán tiē rén, gè zài zhū tīng bái zhí, shí bù céng chéng chuán wén tiē, yì lìng jiù gù ér zhàn pò. wàng shēn yán zhōu xiàn, jīn hòu rú gǎn lìng bǎo zhèng fù chū bèi shàng jiàn míng sè qián wù, guān yuán zuò yǐ zāng sī, gōng lì chóng xíng jué pèi. rú chōng yì zhī jiā bù yuàn qīn shēn zhī yīng, zhǐ xǔ gù chéng chāi rén yī míng, yú suǒ wèi chuán tiē zhī lèi bìng bà. cóng zhī.
辛丑,臣僚言:「州縣被差執役者,率中下之戶,產業微薄,一為保正,鮮不破家。昔之所管者,不過煙火、盜賊而已,今乃至於承文引,督租賦焉;昔之所勞者,不過橋樑、道路而已,今乃至於備修造,供役使焉。方其始參也,饋諸吏則謂之『辭役錢』,知縣迎送僦夫腳則謂之『地理錢』,節朔參贊則謂之『節料錢』,官員下鄉則謂之『過都錢』,月認醋額則謂之『醋息錢』。復有所謂『承差人』,專一承受差使,又有所謂『傳帖人』,各在諸廳白直,實不曾承傳文帖,亦令就顧而占破。望申嚴州縣,今後如敢令保正、副出備上件名色錢物,官員坐以贓私,公吏重行決配。如充役之家不願親身祗應,止許顧承差人一名,餘所謂傳帖之類並罷。」從之。
rén zǐ, zhè dōng tí jǔ zhèng liáng sì yán shōu dí cháng píng shàng shǎo qián wǔ wàn sān qiān èr shí yú guàn, zhào lǐ bù niǔ jì dù dié gěi jiàng.
壬子,浙東提舉鄭良嗣言收糴常平尚少錢五萬三千二十餘貫,詔禮部紐計度牒給降。
yǐ mǎo, dì wèi fǔ chén yuē: zuó yīn jiǎn táng shū lǐ jí fǔ chuán, jiàn qī yún wèi cháng zhōu cì shǐ, zhí tuī jiàn jī, jùn qú, sī liú jiāng, jìng nèi suì fēng rěn. bù zhī liú jiāng yuǎn jìn, kě lìng zhè cáo jí cháng zhōu kǎo qiú gǔ jī yǐ wén.
乙卯,帝謂輔臣曰:「昨因檢《唐書·李吉甫傳》,見棲筠為常州刺史,值推瀳飢,浚渠,廝流江,境內遂豐稔。不知流江遠近,可令浙漕及常州考求古蹟以聞。」
guǐ hài, bīng bù shì láng huáng jūn lùn zhī rén shàn rèn shǐ, dāng chá qí rén ér qǔ zhī, liàng qí cái ér yòng zhī, dì yuē: zhèn yǐ wú xīn chù zhī. wú xīn zé míng, wú xīn zé bù piān, wú xīn zé wú sī.
癸亥,兵部侍郎黃鈞論知人善任使,當察其人而取之,量其材而用之,帝曰:「朕以無心處之。無心則明,無心則不偏,無心則無私。」
jiǎ zǐ, zhù zuò zuǒ láng dīng shí fā yán: rén jūn xū píng rì fèng tiān, dé tiān zhù rán hòu kě yǐ lì dà shì. dì yuē: zhèn rì yè niàn cǐ, suǒ wèi mǒu zhī dǎo jiǔ yǐ. shí fā yán jìn rì duō jié mín lì yǐ shì bù jí, bì xià dāng xù mín yǐ gù běn, dì yuē: zhèn fēi tè tú jiàn gōng yè, rú hàn wén juān tiān xià zū fù shì, yì yù cì dì xíng zhī.
甲子,著作佐郎丁時發言:「人君須平日奉天,得天助然後可以立大事。」帝曰:「朕日夜念此,所謂『某之禱久矣』。」時發言近日多竭民力以事不急,陛下當恤民以固本,帝曰:「朕非特圖建功業,如漢文蠲天下租賦事,亦欲次第行之。」
shì yuè, sì chuān shuǐ zāi, mìng zhèn zhī.
是月,四川水災,命賑之。
jiǔ yuè, wù chén, dìng jiāng xī sì jiān tiě qián é, měi suì gòng zhù sān shí wàn guàn, jiāng zhōu guǎng níng jiān xìng guó jūn fù mín jiān gè shí wàn guàn, lín jiāng jūn fēng yú jiān fǔ zhōu yù guó jiān gè wǔ wàn guàn.
九月,戊辰,定江西四監鐵錢額,每歲共鑄三十萬貫,江州廣寧監、興國軍富民監各十萬貫,臨江軍豐餘監、撫州裕國監各五萬貫。
rén shēn, dì yuē: jìn shí mín sú, duō shàng shē chǐ, cái yù fēng nián, shāo suì cóng róng, zé huá shì mén hù, xiān lì yī fú, cù hūn jià, hòu zhuāng lián, wéi kǒng shē huá zhī bù zhì, shén fēi suǒ yí. jīn nián fēng dēng, yù shǐ mín jiān gè wù chǔ jī, réng qù shí guǎng zhǒng èr mài, yǐ bèi shuǐ hàn zhī yòng.
壬申,帝曰:「近時民俗,多尚奢侈,才遇豐年,稍遂從容,則華飾門戶,鮮麗衣服,促婚嫁,厚裝奩,惟恐奢華之不至,甚非所宜。今年豐登,欲使民間各務儲積,仍趣時廣種二麥,以備水旱之用。」
yǐ hài, zhào wáng yán fù dōu táng zhì shì.
乙亥,詔王炎赴都堂治事。
bǐng zǐ, jīn zhǔ hái dōu.
丙子,金主還都。
chū, dì mìng xuǎn jiàn guān, yú yǔn wén yǐ lǐ yàn yǐng lín guāng cháo wáng zhì duì, sān rén jiē gěng liàng, yǒu wén xué, wèi shí suǒ tuī zhòng dì bù bào, ér yòng céng dí suǒ jiàn zhě. yǔn wén liáng kè jiā zhēng zhī, bù cóng, yǔn wén lì qiú qù. wù yín, yǐ yǔn wén wèi shǎo bǎo wǔ ān jūn jié dù shǐ sì chuān xuān fǔ shǐ, fēng yōng guó gōng.
初,帝命選諫官,虞允文以李彥穎、林光朝、王質對,三人皆鯁亮,有文學,為時所推重;帝不報,而用曾覿所薦者。允文、梁克家爭之,不從,允文力求去。戊寅,以允文為少保、武安軍節度使、四川宣撫使,封雍國公。
dīng hài, jīn fū zhōu lǐ fāng děng móu fǎn, fú zhū.
丁亥,金鄜州李方等謀反,伏誅。
jǐ chǒu, cì yú yǔn wén jiā miào jì qì. yǔn wén rù cí, dì yù yǐ jìn qǔ zhī fāng, kè rì huì shī hé nán. yǔn wén yán yì shí huò nèi wài bù shèn yīng, dì yuē: ruò xī shī chū ér zhèn chí huí, jí zhèn fù qīng ruò zhèn yǐ dòng ér qīng chí huí, jí qīng fù zhèn. dì yòng lǐ gāng gù shì, yù zhèng yá, zhuó zhī jiǔ cì zhī jí diàn mén chéng mǎ chí jié ér chū.
己丑,賜虞允文家廟祭器。允文入辭,帝諭以進取之方,刻日會師河南。允文言異時或內外不甚應,帝曰:「若西師出而朕遲回,即朕負卿;若朕已動而卿遲回,即卿負朕。」帝用李綱故事,御正衙,酌卮酒賜之;即殿門乘馬持節而出。
dōng, shí yuè, bǐng chén, bà jiè zhū lù zhí tián.
冬,十月,丙辰,罷借諸路職田。
shí yī yuè, xīn wèi, qiǎn guān yù jiāng zhè fú jiàn èr guǎng hú nán fēn lù guān tián.
十一月,辛未,遣官鬻江、浙、福建、二廣、湖南分路官田。
jiǎ xū, jīn zhǔ wèi zǎi xiàng yuē: zōng shì zhōng yǒu bù rèn guān shì zhě, ruò bù jiā ēn zé, yú qīn qīn zhī dào yǒu suǒ wèi guǎng. zhèn yù shòu yǐ sàn guān, liàng yǔ lǐn lù, wèi zhī qián dài hé rú? zuǒ chéng shí jū yuē: táo táng zhī qīn jiǔ zú, zhōu jiā zhī nèi mù jiǔ zú, jiàn yú shī shū, jiē dì wáng měi shì yě.
甲戌,金主謂宰相曰:「宗室中有不任官事者,若不加恩澤,於親親之道有所未廣。朕欲授以散官,量予廩祿,未知前代何如?」左丞石琚曰:「陶唐之親九族,周家之內睦九族,見於《詩》、《書》,皆帝王美事也。」
chén liáo yán: zài fǎ, guāng lù dài fū jié dù shǐ yǐ shàng, jì hé dìng shì, yì yú tài cháng, fù yú kǎo gōng, gǒu qí rén xíng yīng shì fǎ ér xià wú yì cí, zé yǐ shàng yú cháo tíng ér xíng yān. shào xìng jiān, yǐ shǒu chén hàn yù, lín nán bù qū, sǐ jié zhāo zhù, ér qí guān pǐn huò wèi gāi dìng shì, yú shì yǒu tè xǔ cì shì zhǐ huī, gù yǐ dìng shì zhě gěi chì ér yǐ cì shì zhě gěi gào. jìn lái qǐng shì zhī jiā, què yǒu guān pǐn hé gāi dìng shì, zī yuán shào xìng zhǐ huī, zhé jīng cháo tíng chén qǐ cì shì, bù yì yú tài cháng, bù fù yú kǎo gōng, dú shè rén mìng cí xíng xià. shì tài cháng kǎo gōng èr zhí jù fèi, ér měi shì nǎi kě yǐ xìng de, cǐ zé fǎ lìng zhī xiāng lì zhě yě. dà fán mìng cí gěi gào, jiē sān xǐng guān fèng zhì xuān xíng, liè míng yú qí hòu. jīn tè ēn cì shì, lǐ mìng yōu zhòng, guān wáng yán yú qí shǒu, ér zǎi xiàng cān zhèng gěi shě bìng bù rù xián, dú lì bù zhǎng èr kǎo gōng láng guān yú hòu yā zì, shū bù lèi gào, shén fēi suǒ yǐ zūn wáng mìng, yán guó jiā yě. kuàng shè rén zhǎng cí mìng zhī guān, yóu bù rù xián, cì shì chū bù yì yú kǎo gōng, nǎi yì yā zì, lǐ yǒu wèi ān, cǐ zé zhì dù zhī kě yí zhě yě. qǐng jīn hòu dìng shì cì shì, yī zūn jiù diǎn zhì yú gào mìng zhī zhì, yì qǐ lìng lǐ guān cí chén kǎo xún jiù zhāng xiáng yì. xù zhōng shū hòu shěng lǐ bù tài cháng sì yì shàng: jīn hòu ruò yǒu guān pǐn hé gāi dìng shì, jí yǎng qí jiā jīng cháo tíng chén qǐ, xià yǒu sī zūn yī dìng shì tiáo fǎ yì shì, gěi chì shī xíng. rú xì shǒu chén shǒu yù, lín nán bù qū, sǐ jié zhāo zhù, bìng yīng dé yùn dé qiū yuán, shēng wén xiǎn zhe tiáo fǎ zhǐ huī chén qǐ cì shì zhī rén, huò fèng tè zhǐ cì shì zhě, jí yī shào xìng sān nián zhǐ huī, mìng cí gěi gào shī xíng. cóng zhī.
臣僚言:「在法,光祿大夫、節度使已上,既合定諡,議於太常,覆於考功,苟其人行應諡法而下無異詞,則以上於朝廷而行焉。紹興間,以守臣捍禦,臨難不屈,死節昭著,而其官品或未該定諡,於是有特許賜諡指揮,故以定諡者給敕而以賜諡者給告。近來請諡之家,卻有官品合該定諡,茲緣紹興指揮,輒經朝廷陳乞賜諡,不議於太常,不覆於考功,獨舍人命詞行下。是太常、考功二職俱廢,而美諡乃可以幸得,此則法令之相戾者也。大凡命詞給告,皆三省官奉制宣行,列名於其後。今特恩賜諡,禮命優重,冠王言於其首,而宰相、參政、給、舍並不入銜,獨吏部長、貳、考功郎官於後押字,殊不類告,甚非所以尊王命,嚴國家也。況舍人掌詞命之官,猶不入銜,賜諡初不議於考功,乃亦押字,理有未安,此則制度之可疑者也。請今後定諡、賜諡,一遵舊典;至於告命之制,亦乞令禮官、詞臣考尋舊章詳議。」續中書後省、禮部、太常寺議上:「今後若有官品合該定諡,即仰其家經朝廷陳乞,下有司遵依定諡條法議諡,給敕施行。如系守臣守御,臨難不屈,死節昭著,並應得蘊德邱園,聲聞顯著條法指揮陳乞賜諡之人,或奉特旨賜諡者,即依紹興三年指揮,命詞給告施行。」從之。
shí èr yuè, yǐ wèi shuò, jīn mìng dà lǐ shǎo qīng zhāng jiǔ sī fù jì nán jū yù.
十二月,乙未朔,金命大理少卿張九思赴濟南鞫獄。
jì nán yǐn liú è, yàn zōng zhī zǐ yě, xiān wèi dìng wǔ jūn jié dù shǐ, yín zòng wú xíng, suǒ zhì tān mò láng jí, lián shǐ hé zhī, gù qiǎn jiǔ sī jiù jū. è jì jiù dǎi, bù cè suǒ yǐ, yǐn rèn zì cì, bù sǐ. zhào xuē guān yī jiē, bà guī tián lǐ, xún zú.
濟南尹劉萼,彥宗之子也,先為定武軍節度使,淫縱無行,所至貪墨狼籍,廉使劾之,故遣九思就鞫。萼既就逮,不測所以,引刃自刺,不死。詔削官一階,罷歸田裡,尋卒。
dīng yǒu, jīn qiǎn guān jí hù wèi èr shí rén, fēn lù xuǎn nián èr shí yǐ shàng sì shí yǐ xià, yǒu mén dì cái xíng jí shàn shè zhě chōng hù wèi, bù dé guò bǎi rén.
丁酉,金遣官及護衛二十人,分路選年二十以上、四十以下,有門地才行及善射者充護衛,不得過百人。
jīn jì zhōu wáng qióng děng móu fǎn, fú zhū.
金冀州王瓊等謀反,伏誅。
wù xū, juān liǎng huái míng nián zū fù.
戊戌,蠲兩淮明年租賦。
xīn chǒu, jīn chū gōng nǚ èr shí yú rén.
辛丑,金出宮女二十餘人。
jiǎ chén, zhào: jīng xī zhāo jí guī zhèng rén, shòu tián rú liǎng huái.
甲辰,詔:「京西招集歸正人,授田如兩淮。」
jǐ yǒu, jīn shū mì fù shǐ yī lǎ chéng bà.
己酉,金樞密副使伊喇成罷。
xīn hài, jīn zhào: jīn yín kēng zhì, tīng mín kāi cǎi, wú dé shōu shuì.
辛亥,金詔:「金銀坑治,聽民開採,毋得收稅。」
jīn jìn shěn lù guān yǐ yàn yǐn fèi gōng wù.
金禁審錄官以宴飲廢公務。
guǐ chǒu, jīn yǐ diàn qián dōu diǎn jiǎn tú kè tǎn kè níng wèi shū mì fù shǐ, jiān zhī dà xìng fǔ shì.
癸丑,金以殿前都點檢圖克坦克寧為樞密副使,兼知大興府事。
jiǎ yín, mìng sì chuān shì wǔ jǔ.
甲寅,命四川試武舉。
jǐ wèi, jīn zhào: zì jīn chú míng rén zǐ sūn, yǒu zài shì zhě, bìng qǔ zòu cái.
己未,金詔:「自今除名人子孫,有在仕者,並取奏裁。」
shì yuè, jīn dé zhōu fáng yù shǐ wén, yǐ móu fǎn fú zhū.
是月,金德州防禦使文,以謀反伏誅。
wén jì shī zhí, jū cháng yàng yàng, rì yǔ jiā nú shū mù lǔ hā zhū wèi yuàn yán. hā zhū chuāi zhī qí yì, yīn yán: nán jīng lù míng ān ā kù hā zhū mù kūn ní chǔ hè yǔ dài wáng hòu shàn, guǒ yù jǔ dà shì, bǐ jiē yuàn cóng. wén xìn qí yán, nǎi zhào rì zhě kāng hóng zhàn xiū jiù, mì yǐ móu gào hóng. hóng yán lái suì shén jí, wén hòu xiè hóng, shǐ jiā tóng gāng gé yǐ shū bì wǎng nán jīng yuē ā kù děng, gāng gé jiàn ā kù děng, bù yán qí běn lái zhī shì, hái, gěi wén yuē: ā kù cóng dài wáng yǐ. wén nǎi zào bīng zhàng, huà chén tú, wèi fǎn jì. jiā nú zhòng xǐ yì hé běi dōng lù shàng biàn. qiǎn rén zhì dé zhōu bǔ wén, wén yè yǔ hā zhū děng wáng qù. jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: hǎi líng jiǎn miè zōng shì dài jǐn, zhèn niàn tài zǔ zi sūn, cún zhě wú jǐ, qū wèi kuān jiǎ, ér wén céng bù zhī xìng, shàng huái yì tú, hé kuáng bèi rú cǐ! qí dū suǒ zài bǔ zhī. wén wáng mìng fán sì yuè, zhì shì bèi huò, fú zhū kāng hóng lùn sǐ, yú jiē zuò rú lǜ. shì wén qī, yǐ qí jiā cái cì wén xiōng zi yào zhū. xià zhào yuē: dé zhōu fáng yù shǐ wén běi jīng cáo guì fū zhōu lǐ fāng jiē yīn shù shì wàng tán lù mìng, xiàn yú dà lù. fán shù shì duō wù gǒu dé, sì wèi yì shuō. zì jīn zōng shì zōng nǚ yǒu shǔ jí zhě jí guān zhí sān pǐn yǐ shàng, chú zhàn wèn jià qǔ xiū zào zàng shì, bù dé tuī suàn lù mìng wéi zhě tú sān nián, zhòng zhě cóng zhòng zhì zhī.
文既失職,居常怏怏,日與家奴舒穆嚕哈珠為怨言。哈珠揣知其意,因言:「南京路明安阿庫哈珠、穆昆尼楚赫與大王厚善,果欲舉大事,彼皆願從。」文信其言,乃召日者康洪占休咎,密以謀告洪。洪言來歲甚吉,文厚謝洪,使家僮剛格以書幣往南京約阿庫等,剛格見阿庫等,不言其本來之事,還,給文曰:「阿庫從大王矣。」文乃造兵仗,畫陳圖,為反計。家奴重喜詣河北東路上變。遣人至德州捕文,文夜與哈珠等亡去。金主謂宰臣曰:「海陵翦滅宗室殆盡,朕念太祖子孫,存者無幾,曲為寬假,而文曾不知幸,尚懷異圖,何狂悖如此!其督所在捕之。」文亡命凡四月,至是被獲,伏誅;康洪論死,餘皆坐如律。釋文妻,以其家財賜文兄子耀珠。下詔曰:「德州防禦史文、北京曹貴、鄜州李方皆因術士妄談祿命,陷於大戮。凡術士多務苟得,肆為異說。自今宗室、宗女有屬籍者及官職三品以上,除占問嫁娶、修造、葬事,不得推算祿命;違者徒三年,重者從重治之。」
jīn shàng shū shěng zòu yán: hé yí gù dào, shuǐ dōng nán xíng, qí shì shén dà. kě zì hé yīn guǎng wǔ shān xún hé ér dōng, zhì yuán wǔ yáng wǔ dōng míng děng xiàn, mèng wèi děng zhōu, zēng zhú dī àn. cóng zhī.
金尚書省奏言:「河移故道,水東南行,其勢甚大。可自河陰、廣武山循河而東,至原武、陽武、東明等縣,孟、衛等州,增築堤岸。」從之。
shì suì, liú gǒng miǎn sàng, fù chú hú nán guò què, yán yuē: rén jūn néng dé tiān xià zhī xīn, rán hòu kě yǐ lì tiān xià zhī shì néng xún tiān xià zhī lǐ, rán hòu kě yǐ dé tiān xià zhī xīn. rán fēi zhì chéng xū jǐ, jiān tīng bìng guān, zài wǒ zhě kōng dòng qīng míng ér wú yī háo wù yù zhī bì, yì wèi yǒu néng xún tiān xià zhī lǐ zhě yě. yīn yǐn qí yì yǐ fù shí shì, yán shén qiē zhì. dì jiā láo zài sān.
是歲,劉珙免喪,復除湖南;過闕,言曰:「人君能得天下之心,然後可以立天下之事;能循天下之理,然後可以得天下之心。然非至誠虛己,兼聽並觀,在我者空洞清明而無一毫物慾之蔽,亦未有能循天下之理者也。」因引其意以傅時事,言甚切至。帝加勞再三。
xiào zōng shào tǒng tóng dào guān dé zhāo gōng zhé wén shén wǔ míng shèng chéng xiào huáng dì qián dào jiǔ nián jīn dà dìng shí sān nián
○孝宗紹統同道冠德昭功哲文神武明聖成孝皇帝乾道九年(金大定十三年)
chūn, zhēng yuè, xīn wèi, qiān shū shū mì yuàn shì wáng zhī qí bà wèi huái nán ān fǔ shǐ.
春,正月,辛未,簽書樞密院事王之奇罷為淮南安撫使。
guǐ yǒu, jīn shàng shū shěng yán nán kè chē jùn děng yīn què chǎng mào yì wù fàn biān jiè, zuì dāng sǐ, jīn zhǔ yuē: běn fēi gù yì, kě miǎn zuì fā hái, wú lìng běn guó zhī zhī, kǒng fù zhì qí zuì.
癸酉,金尚書省言南客車俊等因榷場貿易誤犯邊界,罪當死,金主曰:「本非故意,可免罪發還,無令本國知之,恐復治其罪。」
yǐ hài, yǐ zhāng shuō tóng zhī shū mì yuàn, hù bù shì láng shěn xià qiān shū shū mì yuàn shì.
乙亥,以張說同知樞密院,戶部侍郎沈夏簽書樞密院事。
xīn sì, yǐ xíng bù shàng shū zhèng wén qiān shū shū mì yuàn shì.
辛巳,以刑部尚書鄭聞簽書樞密院事。
rén wǔ, zhào yuē: fū bù cì shǐ zhī guān, suǒ yǐ zhōu xíng jùn guó, bān xuān fēng huà, zǒng fāng lüè ér yī tǒng lèi zhě yě. jīn zé bù rán. shǒu tǔ zhī guān chū yú qí bù, jiān sī zhī rèn, zuì wèi jìn ér yì chá zhě yě, ér qiú qí líng lì fēng jié, jiàn lì shì gōng, jí è rú chóu, fèng gōng bù náo zhě, gài jǐn jǐn ér yǒu yān. shén zé péng bǐ gǒu qiě, qì wú jǔ zòu. mín mò bù wén yú shàng, shàng yì bù fú yú xià, zhèn hé wàng yān! jì zì jīn, qí xī nǎi xīn, wú mào yú xiàn. fán zài jué wèi, míng tǐ zhèn huái.
壬午,詔曰:「夫部刺史之官,所以周行郡國,頒宣風化,總方略而一統類者也。今則不然。守土之官出於其部,監司之任,最為近而易察者也,而求其凌厲風節,建立事功,疾惡如仇,奉公不撓者,蓋僅僅而有焉。甚則朋比苟且,訖無舉奏。民瘼不聞於上,上意不孚於下,朕何望焉!繼自今,其悉乃心,毋冒於憲。凡在厥位,明體朕懷。」
jǐ chǒu, shū mì shǐ wáng yán bà, wèi guān wén diàn dà xué shì tí jǔ dòng xiāo gōng.
己丑,樞密使王炎罷,為觀文殿大學士、提舉洞霄宮。
shì yuè, zhōng shū mén xià shěng yán: fú jiàn yán zì lái zhǐ shì zhōu jūn fēn lì gāng shù, zì xíng bān yùn chū mài yǐ bàn suì jì, jìn gǎi wèi chāo fǎ, tīng cóng kè fàn zhōu jùn yuán zhù bān mài, què zhì zhī yòng bù zú, qiè lǜ fū rǎo yǐ wèi mín hài. zhào: bà chāo fǎ. zhū zhōu jūn gāng yán, bìng yī jiù fēn bō, guān bān guān mài. suǒ yǒu běn sī yuán jiè běn qián yī shí wàn guàn, bìng yǐ mài dào chāo miàn qián yī shí jiǔ wàn guàn, bìng xù mài chāo miàn qián, bìng jū shōu, fù zuǒ cáng kù jiāo nà.
是月,中書門下省言:「福建鹽自來止是州軍分立綱數,自行般運出賣以辦歲計,近改為鈔法,聽從客販州郡緣住般賣,卻致支用不足,切慮敷擾以為民害。」詔:「罷鈔法。諸州、軍綱鹽,並依舊分撥,官般官賣。所有本司元借本錢一十萬貫,並已賣到鈔面錢一十九萬貫,並續賣鈔面錢,並拘收,赴左藏庫交納。」
qǐ jū shè rén liú zhèng yán: suǒ xiū jì zhù, zì shào xìng shí wǔ nián yǐ hòu, duō yǒu wèi xiū yuè fèn, jiǔ zhī wén zì sàn shī, suǒ de shū lüè, yù nán xiū zuǎn. qǐng lìng èr shǐ jiāng chéng shòu zhū chù guān dié shī xíng zhèng shì bìng chén xià suǒ de shèng yǔ, suí yuè biān zuǎn. réng jiāng shào xìng shí wǔ nián yǐ hòu wèi xiū yuè fèn, bìng xiū yī yuè, bìng yú cì yuè shàng xún sòng fù shǐ guān. cóng zhī.
起居舍人留正言:「所修記注,自紹興十五年以後,多有未修月分,久之文字散失,所得疏略,愈難修纂。請令二史將承受諸處關牒、施行政事並臣下所得聖語,隨月編纂。仍將紹興十五年以後未修月分,並修一月,並於次月上旬送付史官。」從之。
rùn yuè, dīng yǒu, è zhōu dōu tǒng zhì wú tǐng, zòu qián rèn qín qí mào qǐng mǎ liào jí cháo tíng jiàng qián xiū zào jūn qì, jiē bù jiān lì, suǒ jiàng qián qí zhé yíng yùn zì sī, jīn yǐ lì shì zhì zào. dì yuē: jūn qì bù qì, qián nǎi zì sī, qín qí bù kě bù zhì. xíng xià wú tǐng dìng zuì.
閏月,丁酉,鄂州都統制吳挺,奏前任秦琪冒請馬料及朝廷降錢修造軍器,皆不堅利,所降錢琪輒營運自私,今已立式製造。帝曰:「軍器不葺,錢乃自私,秦琪不可不治。」行下吳挺定罪。
jǐ hài, mǎ jūn sī qǐng shēng tǒng lǐng guān zhāng yù wèi tǒng zhì, liáng kè jiā děng yán zhāng yù bǐ fù dōu táng shěn chá, jiàn qí rén shuāi lǎo yōng miù, dì yuē: tǒng zhì guān bù kě gǒu rèn, yì shí dà shuài jiē yú cǐ xuǎn. shǐ qí yǒu móu, lǎo gù wú hài lǎo qiě miù zé wú suǒ yòng yǐ.
己亥,馬軍司請升統領官張遇為統制,梁克家等言張遇比赴都堂審察,見其人衰老庸謬,帝曰:「統制官不可苟任,異時大帥皆於此選。使其有謀,老固無害;老且謬則無所用矣。」
gēng zǐ, shū mì yuàn yán zhū zhōu jūn jiǎn fà jìn bīng, fēn fān fù zhōng ruì jūn jiào yuè, yì jiǎ jūn qì bù bèi, qǐng xíng xià zhōu jūn zēng qì, liáng kè jiā yuē: fēi tè zhū zhōu wèi rán, jìn wú tǐng suǒ shēn è zhōu jūn yì rú cǐ. kǒng sān yá jiāng shàng zhū jūn, jūn qì yì huài, lǐ hé diǎn jiǎn. dì yuē: xū bù shí yuè shì, zé wú dé ér yǐn. kè jiā yuē: bù sī tǒng zhì guān wáng shì xióng, jiāo gē zhī chū, jiàn jiǎ pí duō duàn làn, gōng nǔ tuō huài, cháng yǔ chén děng yán zhī. dì yuē: cǐ shì xióng néng liú yì zhí shì yě.
庚子,樞密院言諸州軍揀髮禁兵,分番赴忠銳軍教閱,衣甲、軍器不備,請行下州軍增葺,梁克家曰:「非特諸州為然,近吳挺所申鄂州軍亦如此。恐三衙江上諸軍,軍器亦壞,理合點檢。」帝曰:「須不時閱視,則無得而隱。」克家曰:「步司統制官王世雄,交割之初,見甲皮多斷爛,弓弩脫壞,常與臣等言之。」帝曰:「此世雄能留意職事也。」
gēng shēn, yǐ jiǔ yǔ, mìng dà lǐ sān yá lín ān fǔ jí liǎng zhè zhōu xiàn jué xì qiú, jiǎn zá fàn sǐ zuì yī děng, zhàng yǐ xià shì zhī.
庚申,以久雨,命大理、三衙、臨安府及兩浙州縣決繫囚,減雜犯死罪一等,杖以下釋之。
rén zǐ, jīn zhǔ zhào tài zǐ zhān shì yuē: dōng gōng guān shǔ, yóu dāng xuǎn yòng zhèng rén, rú xíng jiǎn bù xiū jí bù chēng zhí zhě, jù yǐ míng wén.
壬子,金主詔太子詹事曰:「東宮官屬,尤當選用正人,如行檢不修及不稱職者,具以名聞。」
yǐ mǎo, xiū lú zhōu chéng.
乙卯,修廬州城。
dīng sì, jìn chéng chì lìng suǒ tiáo mù. yuán dàn, huáng dì yù dà qìng diàn shòu hè. qí zòu xiáng ruì biǎo bìng dú biǎo zhě, chà zhí zhèng guān qí zòu yún wù xiáng ruì qǐng fù shǐ guǎn zhě, chà běn zhí guān. dì yuē: cǐ jiē wén jù, bù xū lì fǎ, kě jǐn shān qù. liáng kè jiā yuē: shèng shì bù yán xiáng ruì, zhēn shèng dé shì.
丁巳,進呈敕令所條目。元旦,皇帝御大慶殿受賀。其奏祥瑞表並讀表者,差執政官;其奏雲物祥瑞請付史館者,差本職官。帝曰:「此皆文具,不須立法,可盡刪去。」梁克家曰:「聖世不言祥瑞,真盛德事。」
wù wǔ, tài zǐ zhān shì lǐ yàn yǐng zòu: huáng tài zǐ zài dōng gōng, wéi jiǎng xué zú yǐ zēng yì jiàn wén, yǎng chéng dào dé. chén zì gēng yín suì rù shì wáng dǐ, yǐ jí shēng chǔ, jì gèng sì zài, cái jiǎng shàng shū zhōng piān. jīn shǐ jìn jiǎng zhōu yì, fēi sān sì nián bù néng jìng yī jīng. zhēn zōng huáng dì zài dōng gōng, rì jiǎng shàng shū zhì qī bā biàn, lǐ jì děng shū yì jiē shù sì. zǔ zōng zhī shèng, suī dé yú shēng zhī, yì jiǎng xué bù juàn, shì yǐ shèng ér yì shèng. jīn gōng liáo cū bèi, dé yù shàng táng, chú jiǎng dú guān wài, yú guān bù guò péi shì zuò xí, xū yú ér tuì. qǐng yǐ shù zǐ huò yù dé yī yuán jiān jiǎng guān, yú chūn qiū èr lǐ, lìng tiān jiǎng yī jīng. zhào lìng shù zǐ, yù dé lún jiǎng lǐ jì.
戊午,太子詹事李彥穎奏:「皇太子在東宮,惟講學足以增益見聞,養成道德。臣自庚寅歲入侍王邸,以及升儲,既更四載,才講《尚書》終篇。今始進講《周易》,非三四年不能竟一經。真宗皇帝在東宮,日講《尚書》至七八遍,《禮記》等書亦皆數四。祖宗之聖,雖得於生知,亦講學不倦,是以聖而益聖。今宮僚粗備,得遇上堂,除講讀官外,餘官不過陪侍坐席,須臾而退。請以庶子或諭德一員兼講官,於《春秋》、二《禮》,令添講一經。」詔令庶子,諭德輪講《禮記》。
xīn yǒu, xìng yù jīn yuán yàn shè.
辛酉,幸玉津園宴射。
jīn luò yáng xiàn zéi jù zhòng gōng lú shì xiàn, shā xiàn lìng lǐ yīng cái, wáng rù nán jiè.
金洛陽縣賊聚眾攻盧氏縣,殺縣令李應才,亡入南界。
èr yuè, jǐ sì, dì yuē: qián rì nèi yuè zhōng ruì jūn, shè yì kě guān, cǐ běn zhū zhōu wū hé shì zú, xùn liàn yǒu fāng, suì chéng jì lǜ. zhǔ bīng guān dāng yì tuī shǎng.
二月,己巳,帝曰:「前日內閱忠銳軍,射藝可觀,此本諸州烏合士卒,訓練有方,遂成紀律。主兵官當議推賞。」
yǐ hài, qīng qiāng nǔ ěr jí kòu ān jìng zhài, tuī guān lí shāng lǎo zhàn sǐ, kuí zhōu zhuǎn yùn pàn guān zhào bù bǎi xīn shè zhì shuài yǐ tǎo zhī.
乙亥,青羌努爾吉寇安靜砦,推官黎商老戰死,夔州轉運判官趙不{百心}攝製帥以討之。
nǔ ěr jí, tǔ bō zhī zhǒng yě, shí qiǎn qí shǒu lǐng lǜ shù gè rén rù hàn dì èr bǎi yú lǐ, chéng dū dà zhèn. bù bǎi xīn jìng yǐ zhèn zhī, zhào liáo shǔ yǐn, yè, qiǎn bù jiāng lǐng fēi jūn jìng fù shěn lí, yòu tú mián zhōu bīng shù qióng zhōu wèi yuán, jiè zhī yuē: jiān shǒu bù chū, mì xí zhū fān bù, shēng huò tǔ bō yī rén shǎng shí jiān, shā yī rén èr jiān. yú shì qióng bù chuān zhū bù luò dà pò tǔ bō yú hàn yuán, shā qí shǒu lǐng, fán shí liù rì ér píng. bù bǎi xīn, sì pú wáng zōng huī céng sūn yě, jū guān suǒ zhì yǒu shēng. měi yàn gōng zhōng, dì bì gù tài zǐ yuē: cǐ xián zōng shì yě.
努爾吉,吐蕃之種也,時遣其首領率數各人入漢地二百餘里,成都大震。不{百心}靜以鎮之,召僚屬飲,夜,遣步將領飛軍徑赴沈黎,又徒綿州兵戍邛州為援,戒之曰:「堅守不出,密檄諸蕃部,生獲吐蕃一人賞十縑,殺一人二縑。」於是邛部川諸部落大破吐蕃於漢源,殺其首領,凡十六日而平。不{百心},嗣濮王宗暉曾孫也,居官所至有聲。每宴宮中,帝必顧太子曰:「此賢宗室也。」
wù yín, zǎi zhí zòu shì, yīn lùn jí gǔ zhī péng dǎng, dì yuē: zhèn cháng sī zhī, péng dǎng bù néng pò, bù bì wèn qí rén, dàn shì shì fēi fēi, wéi lǐ zhī suǒ zài ér yǐ.
戊寅,宰執奏事,因論及古之朋黨,帝曰:「朕嘗思之,朋黨不能破,不必問其人,但是是非非,惟理之所在而已。」
dīng hài, tè zèng sū shì wèi tài shī.
丁亥,特贈蘇軾為太師。
sān yuè, jiǎ wǔ, jìn běi jiè bó yì yín juàn.
三月,甲午,禁北界博易銀絹。
yǐ sì, dài yù shǐ sū jiào yán: guǎng nán tí jǔ guān liào róng zhá zi: guǎng zhōu dōu yán cāng, yǒu jī cún yán běn yín jì qián shí yī wàn yǒu yú. yòu diǎn jiǎn dé běn lù zhū zhōu fǔ zhú nián jū cuī cháng píng zhū sè kuān shèng qián wǔ wàn guàn, yù xíng qǐ fā, zhù cháo tíng jīng fèi. dé zhǐ fù nán kù sòng nà. bì xià jí wèi yǐ lái, lǚ què xiàn yú zhī xiàn, gù jìn nián jiān sī zhōu xiàn shāo zhī zūn shǒu, cǐ shèng dé zhī shì. ér xiǎo rén jí yú zì jìn, shí yǐ yī èr cháng shì cháo tíng. zì qián dào qī nián, tí jǔ guān zhāng tán xiàn qián èr shí wàn guàn, yǐ cǐ tè zhuǎn yī guān, bù jí qī nián, zhuó guǎng xī yùn pàn. liào róng shí duàn qí hòu, gù dào guān wèi jǐ, biàn wèi cǐ jǔ. wén cǐ qián bìng xì yán běn qián, tán dào rèn shí yǒu sān sì shí wàn mín, jiē shì qián guān lèi zhèng chǔ jī, tán qǔ qí bàn yǐ xiàn. jīn róng xiàn shí yī wàn mín, yǐ shì jié zé, suǒ yú wú jǐ, hòu rén hé yǐ wèi jì! yì shí kè é bù dēng, shuí rèn qí jiù! wàng què ér bù shòu, jí yǐ cǐ qián fù zhī běn sī, yī jiù chōng yán běn. nèi cháng píng kuān shèng qián, yì qǐ zhuāng liú běn lù, wèi shuǐ hàn zhèn dài zhī bèi. zhào cóng zhī.
乙巳,待御史蘇嶠言:「廣南提舉官廖容札子:『廣州都鹽倉,有積存鹽本銀計錢十一萬有餘。又點檢得本路諸州府逐年拘催常平諸色寬剩錢五萬貫,欲行起發,助朝廷經費。』得旨『赴南庫送納』。陛下即位以來,屢卻羨餘之獻,故近年監司、州縣稍知遵守,此盛德之事。而小人急於自進,時以一二嘗試朝廷。自乾道七年,提舉官張潭獻錢二十萬貫,以此特轉一官,不及期年,擢廣西運判。廖容實斷其後,故到官未幾,便為此舉。聞此錢並系鹽本錢,潭到任時有三四十萬緡,皆是前官累政儲積,潭取其半以獻。今容獻十一萬緡,已是竭澤,所餘無幾,後人何以為繼!異時課額不登,誰任其咎!望卻而不受,即以此錢付之本司,依舊充鹽本。內常平寬剩錢,亦乞樁留本路,為水旱賑貸之備。」詔從之。
bǐng chén, gěi shì zhōng lín jī, jīng yán jiǎng yǔ gòng bì, yán: kǒng zǐ wèi yǔ fēi yǐn shí ér zhì xiào hū guǐ shén, è yī fú ér zhì měi hū fú miǎn, bēi gōng shì ér jǐn lì hū gōu xù, yán qí kè qín yú bāng, kè jiǎn yú jiā zhě rú cǐ. guān yǔ gòng lì wèi jīng cháng zhī zhì, yì qí qín jiǎn zhī dé yǒu yǐ xiān zhī. gù cǐ piān zhī mò, yán xián zé sān rǎng, chéng fù zhōng bāng, ér jì zhī yǐ zhī tái dé xiān, bù jù zhèn xíng, gài yǒu shēn yì. hòu shì zhī jūn, qióng shē jí chǐ, ruò hàn wǔ dì, cháng fù zhī wài zhì yú suàn jí mín qián zhōu chē, suǒ yí shēn jiè. cháng yǐ dà yǔ qín jiǎn zhī dé wèi huái, zhì xiào bù nán dào yě. dì yuē: rén zhǔ gǒu yǒu tān xīn, hé suǒ bù zhì!
丙辰,給事中林機,經筵講《禹貢》畢,言:「孔子謂『禹菲飲食而致孝乎鬼神,惡衣服而致美乎黻冕,卑宮室而盡力乎溝洫』,言其克勤於邦,克儉於家者如此。觀《禹貢》立為經常之制,亦其勤儉之德有以先之。故此篇之末,言『咸則三壤,成賦中邦』,而繼之以『祗台德先,不距朕行』,蓋有深意。後世之君,窮奢極侈,若漢武帝,常賦之外至於算及緡錢、舟車,所宜深戒。常以大禹勤儉之德為懷,治效不難到也。」帝曰:「人主苟有貪心,何所不至!」
yǐ mǎo, jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: huì níng nǎi guó jiā xìng wáng zhī dì, zì hǎi líng qiān dōu, yǒng ān nǚ zhí rén qǐn wàng jiù fēng. zhèn jí jiàn nǚ zhí fēng sú, qì jīn bù wàng. jīn zhī yàn yǐn yīn lè, jiē xí hàn fēng, gài yǐ bèi lǐ yě, fēi zhèn xīn suǒ hǎo. dōng gōng bù zhī nǚ zhí fēng sú, dì yǐ zhèn gù shàng cún zhī, kǒng yì shí yī biàn cǐ fēng, fēi zhǎng jiǔ zhī jì. shén sú yī zhì huì níng, shǐ zi sūn yī jiàn jiù sú, shù jǐ xí xiào zhī.
乙卯,金主謂宰臣曰:「會寧乃國家興王之地,自海陵遷都,永安女直人寢忘舊風。朕及見女直風俗,迄今不忘。今之燕飲、音樂,皆習漢風,蓋以備禮也,非朕心所好。東宮不知女直風俗,第以朕故尚存之,恐異時一變此風,非長久之計。甚俗一至會寧,使子孫一見舊俗,庶幾習效之。」
jīn tài zǐ zhān shì liú zhòng huì qǐng zēng dōng gōng mù rén jí zhāng shè, jīn zhǔ yuē dōng gōng zhū sī jú rén, zì yǒu cháng shù, zhāng shè yǐ jù, shàng hé zēng yì! tài zǐ shēng yú fù guì, wéi dāng dǎo yǐ chún jiǎn. zhèn zì jí wèi yǐ lái, fú yù qì wù, wǎng wǎng réng jiù. qīng yǐ cǐ yì yù zhī.
金太子詹事劉仲晦請增東宮牧人及張設,金主曰「東宮諸司局人,自有常數,張設已具,尚何增益!太子生於富貴,惟當導以淳儉。朕自即位以來,服御器物,往往仍舊。卿以此意諭之。」
shì chūn, yǐ wáng jí lǐ dà zhèng bìng wèi tí diǎn kēng yě zhù qián, yú ráo gàn zhōu zhì sī, jiāng dōng huái nán liǎng zhè tóng chuān lì zhōu lù fēn lì ráo zhōu sī, jiāng xī hú guǎng fú jiàn fēn lì gàn zhōu sī. chú tóng chuān fǔ lì lù kēng yě tóng bǎo xì zhú lù zhuǎn yùn sī jū cuī fā nà zhù qián sī wài, yī jiù yǐ jiāng huái jīng zhè fú jiàn guǎng nán lù tí diǎn kēng yě zhù qián sī wèi míng. liǎng sī xíng yí, lián xián àn chá.
是春,以王楫、李大正並為提點坑冶鑄錢,於饒、贛州置司,江東、淮南、兩浙、潼川、利州路分隸饒州司,江西、湖廣、福建分隸贛州司。除潼川府隸路坑冶銅寶系逐路轉運司拘催發納鑄錢司外,依舊以江、淮、荊、浙、福建、廣南路提點坑冶鑄錢司為名。兩司行移,連銜按察。
xià, sì yuè, jǐ sì, jīn zhì: chū jì zi suǒ jì cái chǎn bù jí běn jiā zhě, yǐ suǒ jì yǔ běn jiā cái chǎn tōng shù jūn fēn.
夏,四月,己巳,金制:「出繼子所繼財產不及本家者,以所繼與本家財產通數均分。」
gēng wǔ, dì yù yuē: zhōng wǔ jūn yǐ nèi jiào, rén cái shǎo zhuàng, bù jiǎn diàn qián sī zhū jūn, wǔ yì yì xí shú. liáng kè jiā yuē: rén wú nán běi, wéi jiào xí ér yòng zhī rú hé ěr. dì yuē: rán.
庚午,帝諭曰:「忠武軍已內教,人材少壯,不減殿前司諸軍,武藝亦習熟。」梁克家曰:「人無南北,惟教習而用之如何耳。」帝曰:「然。」
jīn zhǔ yù ruì sī diàn, mìng gē zhě gē nǚ zhí cí, gù wèi tài zǐ jí zhū wáng yuē: zhèn sī xiān cháo suǒ xíng zhī shì, wèi cháng zàn wàng, gù shí tīng cǐ cí, yì yù lìng rǔ bèi zhī zhī. rǔ bèi zì yòu wéi xí hàn sú, bù zhī nǚ zhí chún shí zhī fēng, zhì yú wén zì yǔ yán huò bù tōng xiǎo, shì wàng běn yě. rǔ bèi dāng tǐ zhèn yì, zhì yú zi sūn, yì dāng zūn zhèn jiào jiè yě.
金主御睿思殿,命歌者歌女直詞,顧謂太子及諸王曰:「朕思先朝所行之事,未嘗暫忘,故時聽此詞,亦欲令汝輩知之。汝輩自幼惟習漢俗,不知女直純實之風,至於文字語言或不通曉,是忘本也。汝輩當體朕意,至於子孫,亦當遵朕教誡也。」
yǐ chǒu, qǐ jū shè rén zhào cuì zhōng yán: zǔ zōng shèng shí, chǔ yǎng biān shuài zhī cái, suǒ yǐ liào dí zhì shèng, hǎn yǒu bài què. qǐng zhào zǎi zhí shì cóng, suì jǔ kě chōng shuài rèn zhě gè yī rén, bèi jǔ zhě fù dōu táng shěn chá. rú wěi kě rèn, jí xìng míng wén zòu, chà chōng biān fāng shuài sī jí dōu tǒng sī shǔ guān huò cuì èr yǐ chǔ qí cái, hòu rèn mǎn, huò shēng zhī jī mù móu yì, rù wèi sì jiān láng cáo, chū wèi jiān sī biān jùn, bǐ zhī xí shú biān yǔ lì hài. tā shí biān shuài yǒu què, jí yú shù nèi xuǎn zhuó. qí zī lì shāo gāo, rù wèi qīng jiān shì cóng, yù yǒu biān shì, yǐ bèi xún fǎng, rú zǔ zōng shí. réng qǐng yán zhào dīng níng, xiáng zé qí rén, wù xùn sī qǐng rú yǒu xiǎn xiào, yì dāng tuī jiàn xián zhī shǎng. rú cǐ, shí nián zhī hòu, shuài chén bù shèng yòng yǐ. dì yuē: shuài chén zì shì nán dé, qīng cǐ lùn shén yǔn. ruò rán, zé bù dài shí nián, dé rén duō yǐ.
乙丑,起居舍人趙粹中言:「祖宗盛時,儲養邊帥之才,所以料敵制勝,罕有敗闕。請詔宰執、侍從,歲舉可充帥任者各一人,被舉者赴都堂審察。如委可任,籍姓名聞奏,差充邊方帥司及都統司屬官或倅貳以儲其材,候任滿,或升之機幕謀議,入為寺、監、郎曹,出為監司、邊郡,俾之習熟邊圉利害。它時邊帥有闕,即於數內選擢。其資歷稍高,入為卿、監、侍從,遇有邊事,以備詢訪,如祖宗時。仍請嚴詔丁寧,詳擇其人,勿徇私請;如有顯效,亦當推薦賢之賞。如此,十年之後,帥臣不勝用矣。」帝曰:「帥臣自是難得,卿此論甚允。若然,則不待十年,得人多矣」。
wǔ yuè, rén chén shuò, rì yǒu shí zhī.
五月,壬辰朔,日有食之。
guǐ sì, gōng mào liáng yán mǎ yì lì hài, bìng jí mǎi xiàng shì, liáng kè jiā děng yuē: shū mì yuàn jiàn chāi shǐ chén zhào bì wǎng yōng zhōu cuī mǎi. dì yuē: jiāo sì dà lǐ, chū bù xì cǐ. qí chà qù shǐ chén kě huàn huí.
癸巳,龔茂良言馬驛利害,並及買象事,梁克家等曰:「樞密院見差使臣趙璧往邕州催買。」帝曰:「郊祀大禮,初不系此。其差去使臣可喚回。」
wù xū, jīn jìn nǚ zhí rén wú dé yì wèi hàn xìng.
戊戌,金禁女直人毋得譯為漢姓。
rén yín, jīn zhēn dìng yǐn mèng hào zú.
壬寅,金真定尹孟浩卒。
jiǎ chén, jīn shàng shū shěng zòu dèng zhōu mín fàn sān ōu shā rén dāng sǐ, ér qīn lǎo wú shì, jīn zhǔ yuē: zài chǒu bù zhēng wèi zhī xiào, xiào rán hòu néng yǎng. sī rén yǐ yī zhāo zhī fèn wàng qí shēn, ér yǒu shì qīn zhī xīn hū! kě lùn rú fǎ. qí qīn, guān yǔ yǎng jì.
甲辰,金尚書省奏鄧州民范三毆殺人當死,而親老無侍,金主曰:「在丑不爭謂之孝,孝然後能養。斯人以一朝之忿忘其身,而有事親之心乎!可論如法。其親,官與養濟。」
jǐ wèi, zuǒ dí gōng láng zhū xī cí miǎn zhào mìng, qǐ chà yuè miào. liáng kè jiā yán zhū xī bó xué yǒu shǒu, ér ān yú jìng tuì, lǚ zhào bù qǐ, zhí zhèng jù chēng zhī. huò yuē: xī xué wèn yān gāi, dàn ní yú suǒ shǒu, chà shǎo tōng ěr. dì yuē: shì dài fū suī gāi bó, rán yì xū ān liàn shū tōng. rú zhèn zài qián dǐ, dàn zhī dú shū wèi wén. jí jí wèi yǐ lái, jīn shí yǒu yú nián, ān lì wù qíng shì gù, qǐ zhǐ dú shū wèi wén, xū yǒu yòng nǎi kě ěr. zhū xī jīn yǐ jí cí, rán ān pín lè dào, lián tuì kě jiā. tè gǎi xuān jiào láng, zhǔ guǎn tái zhōu chóng dào guān. xī yǐ qiú tuì dé jìn, yú yì wèi ān, zài cí yú nián, nǎi bài mìng.
己未,左迪功郎硃熹辭免召命,乞差岳廟。梁克家言硃熹博學有守,而安於靜退,屢召不起,執政俱稱之。或曰:「熹學問淹該,但泥於所守,差少通耳。」帝曰:「士大夫雖該博,然亦須諳練疏通。如朕在潛邸,但知讀書為文。及即位以來,今十有餘年,諳歷物情世故,豈止讀書為文,須有用乃可耳。硃熹今以疾辭,然安貧樂道,廉退可嘉。特改宣教郎,主管台州崇道觀。」熹以求退得進,於義未安,再辭;逾年,乃拜命。
shì yuè, huáng tài zǐ miǎn yǐn lín ān.
是月,皇太子免尹臨安。
hóng jí děng jùn shuǐ zāi, mìng zhèn zhī.
洪、吉等郡水災,命賑之。
liù yuè, jǐ sì, chén liáo yán: jìn nián zhōu jùn lì jiē qióng guì, bù néng zhī wú. yán qí diāo bì zhī yīn, yǒu jiǎn tài zhī jūn shì, yǒu tiān chà zhī rǒng yuán, yǒu zhǐ jià hé dí mǐ zhī bèi cháng, yǒu gāng yùn shuǐ jiǎo qián zhī mí fèi, yǒu dǎ zào suì jì zhī tiě jiǎ, yǒu pāo mǎi fēi fàn zhī jūn qì, yǒu jiàn zào zhài wū zhī péi tiē, yǒu shōu mǎi zhú mù zhī kē fū, yǒu qǐ fā jiǎn zhōng xiāng jìn shàng jūn gōng shǒu zhī yòng dù, yǒu jiào shuì mín bīng bǎo jiǎ zhī zhī fèi yóu chuán jiāo chí, shǐ zhě páng wǔ, shì jiē zhōu jùn zhī dù, suǒ yǐ zhì què fá zhī yáo yě. bì xià zhuó jiàn qí bì, yǐ chú qù qī bā. wéi shì jiǎn tài jūn rén bìng lí jūn rén jí guī zhèng tiān chà bù lí wù, zhōu jùn shén yǐ wèi kǔ, rì zēng yuè tiān, wú yǒu qióng yǐ, zé fù rù yǒu xiàn ér zēng tiān zhī fèi wú qióng. qǐng tè jiàng zhǐ huī, xià lì bīng bù sān yá zài wài zhū jūn dōu tǒng zǒng lǐng sī, fán jiǎn tài jūn rén bìng lí jūn shǐ chén zhū sè tiān chà bù lí wù rén, gè xiāng zhào yīng, zì lái lì dìng rén shù yuán quē, bù dé guò shù chà zhù fēn bō, lìng gòng lǐ zhī chén dé yǐ liú yì shōu yǎng. zhào cóng zhī.
六月,己巳,臣僚言:「近年州郡例皆窮匱,不能支吾。言其凋弊之因,有揀汰之軍士,有添差之冗員,有指價和糴米之備償,有綱運水腳錢之糜費,有打造歲計之鐵甲,有拋買非泛之軍器,有建造寨屋之陪貼,有收買竹木之科敷,有起發揀中廂禁上軍、弓手之用度,有教稅民兵、保甲之支費;郵傳交馳,使者旁午,是皆州郡之蠹,所以致闕乏之繇也。陛下灼見其弊,已除去七八。惟是揀汰軍人並離軍人及歸正添差不厘務,州郡甚以為苦,日增月添,無有窮已,則賦入有限而增添之費無窮。請特降指揮,下吏、兵部、三衙、在外諸軍都統、總領司,凡揀汰軍人並離軍使臣諸色添差不厘務人,各相照應,自來立定人數員缺,不得過數差注分撥,令共理之臣得以留意收養。」詔從之。
zhào: lìng zhū lù jiān sī jùn shǒu, bù dé fēi fǎ jù liǎn, bìng yuán shēn qǐng, wàng jìn xiàn yú, wéi zhě zhòng zhì diǎn xiàn.
詔:「令諸路監司、郡守,不得非法聚斂,並緣申請,妄進羨餘,違者重置典憲。」
shì yuè, zhì qí zhōu qí chūn tiě qián jiān, suì yǐ shí wàn guàn wèi é, réng jiǎn shū zhōu tóng ān jiān suì é yī shí wàn guàn.
是月,置蘄州、蘄春鐵錢監,歲以十萬貫為額,仍減舒州同安監歲額一十萬貫。
jīn shū mì shǐ wán yán sī jìng zú. jīn zhǔ chuò cháo, qīn lín sàng, qì zhī tòng, yuē: jiù chén yě. fù zèng jiā hòu, zàng lǐ xī cóng guān gěi.
金樞密使完顏思敬卒。金主輟朝,親臨喪,器之慟,曰:「舊臣也。」賻贈加厚,葬禮悉從官給。
qiū, qī yuè, gēng zǐ, jīn fù yǐ huì níng fǔ wèi shàng jīng.
秋,七月,庚子,金復以會寧府為上京。
gēng xū, jīn bà suì kè zhì wěi.
庚戌,金罷歲課雉尾。
bā yuè, dīng mǎo, jīn yǐ pàn dà xìng yǐn zhào wáng yǒng zhōng wèi shū mì shǐ.
八月,丁卯,金以判大興尹趙王永中為樞密使。
jīn míng ān mù kūn jǔ xián néng zhě, jīn zhǔ mìng shǎng zhī.
金明安、穆昆舉賢能者,金主命賞之。
guǐ yǒu, nèi pī lóng yún chén shī liàng tiān chà, liáng kè jiā děng yán yú zhǐ huī yǒu ài, dì jiā qí shǒu fǎ, yīn yuē: jiǎo xìng zhī mén, gài zài shàng zhě duō zì qǐ zhī, gù rén shēng jì yú xīn. hàn huà yī zhī fǎ, guì zài néng shǒu.
癸酉,內批龍雲、陳師亮添差,梁克家等言於指揮有礙,帝嘉其守法,因曰:「僥倖之門,蓋在上者多自啟之,故人生覬覦心。漢畫一之法,貴在能守。」
bǐng zǐ, chén liáo yán jiāng xī lián suì huāng hàn, bù néng yù xìng shuǐ lì wèi zhī bèi, nǎi jiàng zhào yuē: zhèn wéi hàn gān shuǐ yì zhī zāi, yáo tāng shèng shí yǒu bù néng miǎn, mín wèi gào bìng zhě, bèi xiān jù yě. yù zhāng zhū jùn, dàn qiān mò jìn shuǐ zhě, miáo xiù ér shí gāo yǎng zhī dì, yǔ bù shí zhì, miáo zhé jiù gǎo. yì shuǐ lì bù xiū, shī suǒ yǐ wèi hàn bèi hū? jīn zhū dào míng shān, chuān yuán shén zhòng, mín wèi zhī qí lì. rán zé tōng gōu dú, zhū bēi zé, jiān sī shǒu lìng gù fēi qí zhí yú? qí wèi zhèn xiāng qiū líng yuán xí zhī yí, miǎn nóng sāng, jǐn dì lì, píng yáo xíng shuǐ, wù shǐ shī shí, zhèn jiāng jí qín duò ér yù shǎng fá.
丙子,臣僚言江西連歲荒旱,不能預興水利為之備,乃降詔曰:「朕惟旱乾、水溢之災,堯、湯盛時有不能免,民未告病者,備先具也。豫章諸郡,但阡陌近水者,苗秀而實;高仰之地,雨不時至,苗輒就槁。意水利不修,失所以為旱備乎?今諸道名山,川源甚眾,民未知其利。然則通溝瀆,瀦陂澤,監司、守令顧非其職歟?其為朕相丘陵原隰之宜,勉農桑,盡地利,平繇行水,勿使失時,朕將即勤惰而寓賞罰。」
jǐ mǎo, jīn yù shǐ dài fū zhāng bà.
己卯,金御史大夫璋罷。
guǐ wèi, hé jīng è èr jūn wèi yī, yǐ wú tǐng chōng dōu tǒng zhì.
癸未,合荊、鄂二軍為一,以吳挺充都統制。
jiǔ yuè, bǐng shēn, liáng kè jiā děng shàng zhōng xìng huì yào tài shàng huáng jí huáng dì yù dié.
九月,丙申,梁克家等上《中興會要》、《太上皇》及《皇帝玉牒》。
gēng zǐ, mìng xū yí jūn yǐ shòu shū lǐ yí dié sì zhōu, shì jīn shēng chén shǐ, jīn shǐ bù cóng.
庚子,命盱眙軍以受書禮移牒泗州,示金生辰使,金使不從。
xīn hài, jīn zhǔ hái dōu. dà míng fǔ sēng lǐ zhì jiū děng móu fǎn, fú zhū.
辛亥,金主還都。大名府僧李智究等謀反,伏誅。
dōng, shí yuè, chén liáo yán: zhè dōng zhū jùn hàn shāng, rú wēn tái èr zhōu, zì lái měi yù hái rěn, quán lài zhuǎn hǎi bān yùn zhè xī mǐ hú, cū néng shàn gěi. wén zhè xī píng jiāng xiù zhōu biān hǎi zhū xiàn bù lìng fàng chū, yú huāng qiàn zhī chù wèi hài shén dà, qǐng yán jìn è dí. cóng zhī.
冬,十月,臣僚言:「浙東諸郡旱傷,如溫、台二州,自來每遇還稔,全賴轉海般運浙西米斛,粗能贍給。聞浙西平江、秀州邊海諸縣不令放出,於荒歉之處為害甚大,請嚴禁遏糴。」從之。
xīn wèi, yòu chéng xiàng liáng kè jiā bà. kè jiā shí dú xiāng, guì qī quán xìng, bù shǎo jiǎ jiè, ér wài jì yǐ hé, yǐ yǔ zhāng shuō yì shǐ shì bù hé, suì qiú qù, nǎi bà wèi guān wén diàn dà xué shì zhī jiàn níng fǔ.
辛未,右丞相梁克家罷。克家時獨相,貴戚權幸,不少假借,而外濟以和,以與張說議使事不合,遂求去,乃罷為觀文殿大學士、知建寧府。
jiǎ xū, yǐ céng huái wèi yòu chéng xiàng, zhèng wén cān zhī zhèng shì, zhāng shuō zhī shū mì yuàn shì, shěn xià tóng zhī yuàn shì.
甲戌,以曾懷為右丞相,鄭聞參知政事,張說知樞密院事,沈夏同知院事。
bǐng zǐ, jīn yǐ qián nán jīng liú shǒu táng gǔ ān lǐ wèi shàng shū yòu chéng.
丙子,金以前南京留守唐古安禮為尚書右丞。
shí yǐ nán lù nǚ zhí hù pō yǒu pín zhě, yì qiān hàn hù rù jūn jí, jīn zhǔ cháng yǐ wèn ān lǐ yuē: yú qīng yì rú hé? ān lǐ duì yuē: míng ān rén yǔ hàn hù jīn jiē yī jiā, bǐ gēng cǐ zhǒng, jiē shì guó rén. jí rì qiān jūn, kǒng fáng nóng zuò. jīn zhǔ zé zhī yuē: zhèn wèi qīng yǒu zhī shí, měi shì zhuān xiào hàn rén. ruò wú shì zhī shí, kě yí nóng zuò, dù sòng rén zhī yì, qiě qǐ zhēng duān. guó jiā yǒu shì, nóng zuò xī xiá! qīng xí hàn zì, dú shī shū, gū zhì cǐ yǐ jiǎng běn cháo zhī fǎ. qián rì zǎi chén jiē nǚ zhí bài, qīng dú hàn rén bài, shì yé fēi yé? suǒ wèi yī jiā zhě, jiē yī lèi yě. nǚ zhí hàn rén, qí shí zé èr. zhèn jí wèi dōng jīng, qì dān hàn rén jiē bù wǎng, wéi nǚ zhí rén xié lái, cǐ kě wèi yī lèi hū? yòu yuē: zhèn sù yè sī niàn, shǐ tài zǔ gōng yè bù zhuì, chuán jí wàn shì, dāng shǐ nǚ zhí rén bù kùn. qīng děng xī zhī!
時以南路女直戶頗有貧者,議簽漢戶入軍籍,金主嘗以問安禮曰:「於卿意如何?」安禮對曰:「明安人與漢戶今皆一家,彼耕此種,皆是國人。即日簽軍,恐妨農作。」金主責之曰:「朕謂卿有知識,每事專效漢人。若無事之時,可移農作,度宋人之意,且起爭端。國家有事,農作奚暇!卿習漢字,讀《詩》、《書》,姑置此以講本朝之法。前日宰臣皆女直拜,卿獨漢人拜,是耶非耶?所謂一家者,皆一類也。女直、漢人,其實則二。朕即位東京,契丹、漢人皆不往,惟女直人偕來,此可謂一類乎?」又曰:「朕夙夜思念,使太祖功業不墜,傳及萬世,當使女直人不困。卿等悉之!」
yǐ yǒu, chén liáo yán: zhōu jùn shuǐ hàn, wǎng wǎng huì yán, suī yǒu chén zòu, wèi bì néng jǐn qí shí, suì zhì xià zhī jí kǔ yōng yú shàng wén, shàng zhī dé yì yì yú xià jiū. gài huì yán shuǐ hàn zhě, lǜ cháo tíng zuì qí shī zhèng yě bù jǐn qí shí zhě, lǜ zhōu yòng zhī què ér bù duàn yě. shǔ xiàn shēn qǐng, zhì yú qǔ wèn zhě yǒu zhī, bì yù qí bù wèn ér hòu yǐ mín jiān gào sù, yì lìng fú shú zhě yǒu zhī, bì yù qí wú suǒ chén ér hòu yǐ. qī tiān wǎng shàng, qí zuì kě shèng yán zāi! wàng shēn yán xíng xià, fán yǒu hàn shāng, bì xū cóng shí jiǎn fàng, bù dé luàn yǒu jǔ yì, zhì jiān hé qì. réng qǐ lìng zhú lù cháng píng tí jǔ guān gōng qīn xún lì, tóng shuài cáo zhī chén jué chá àn hé yǐ wén. shù jǐ mín bèi shí huì. zhào cóng zhī.
乙酉,臣僚言:「州郡水旱,往往諱言,雖有陳奏,未必能盡其實,遂至下之疾苦壅於上聞,上之德意抑於下究。蓋諱言水旱者,慮朝廷罪其失政也;不盡其實者,慮州用之闕而不斷也。屬縣申請,至於取問者有之,必欲其不問而後已;民間告訴,抑令伏熟者有之,必欲其無所陳而後已。欺天罔上,其罪可勝言哉!望申嚴行下,凡有旱傷,必須從實檢放,不得亂有沮抑,致奸和氣。仍乞令逐路常平提舉官躬親巡歷,同帥漕之臣覺察按劾以聞。庶幾民被實惠。」詔從之。
dīng hài, jīn shǐ wán yán xiāng děng lái hè huì qìng jié, bié hán shēn yì shòu shū zhī lǐ. réng shì yú yǔn wén, sù wèi biān bèi.
丁亥,金使完顏襄等來賀會慶節,別函申議受書之禮。仍示虞允文,速為邊備。
shí yī yuè, xīn mǎo, zhào shū mì yuàn: chú shòu jí cái fù, shì guān zhōng shū mén xià shěng, qí biān jī jūn zhèng, gèng bù lù sòng.
十一月,辛卯,詔樞密院:「除授及財賦,事關中書、門下省,其邊機軍政,更不錄送。」
jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: wài lù zhèng wǔ pǐn zhí shì duō què yuán, hé yě? tài wèi lǐ shí yuē: zī kǎo shǎo yǒu jí zhě. jīn zhǔ yuē: gǒu yǒu shèn néng, dāng bù cì yòng zhī.
金主謂宰臣曰:「外路正五品職事多闕員,何也?」太尉李石曰:「資考少有及者。」金主曰:「苟有腎能,當不次用之。」
wù xū, hé sì tiān dì yú yuán qiū, dà shè. gǎi míng nián wèi chún xī yuán nián.
戊戌,合祀天地於圜丘,大赦。改明年為淳熙元年。
xīn hài, chén liáo yán: jīn suì hàn shāng, fēi tè zhè dōng bèi hài, rú jiāng xī zhū zhōu, lì jiē què yǔ, hé dào bù shōu, ér gàn jí èr zhōu yóu shén. jiāng dōng zhī tài píng guǎng dé, huái xī zhī wú wèi jūn hé zhōu, duō shì xiān bèi shuǐ huàn, jì zhī yǐ hàn. qí jiān zhōu jùn, huò yǒu wéi yán jìng nèi zāi shāng, bù jí shēn chén, zhì shī jiǎn fàng tiáo xiàn huò yǒu suī céng shēn wén, cuò zhì zhèn jì shì jiàn, cháo tíng wèi yǔ xíng xià. jiù huāng zhī zhèng, pì rú zhěng nì jiù fén, shì bù kě huǎn, jīn yù cóng cháo tíng zhuān wěi zhú lù tí jǔ guān gōng qīn xún lì, rú wěi xì shī shōu, bù céng jiǎn fàng huò jiǎn fàng bù shí zhě, yǎng jiāng jīn nián miáo mǐ yī hé jiǎn fēn shù, quán xíng tíng gé, lìng hòu lái nián qiū shú dài nà. qí yǒu hé dí mǐ hú pāo jiàng mǎ liào jí zhū sè kē mǎi, bìng quán yǔ zhù bà yī nián. yīng hé zhèn tiào zhèn jì zhě, xǔ tí jǔ guān jiāng yí lù jiàn guǎn cháng píng yì cāng mǐ tōng róng bō jiè yīng fù. qí yǒu zhū zhōu yǐ tiáo huà dào cuò zhì zhèn jì shì jiàn, cháo tíng sù jiàng zhǐ huī. shù jǐ guān lì biàn kě fèng xíng, bǎi xìng zǎo bèi shí huì. zhào cóng zhī.
辛亥,臣僚言:「今歲旱傷,非特浙東被害,如江西諸州,例皆闕雨,禾稻不收,而贛、吉二州尤甚。江東之太平、廣德,淮西之無為軍、和州,多是先被水患,繼之以旱。其間州郡,或有違言境內災傷,不即申陳,致失檢放條限;或有雖曾申聞,措置賑濟事件,朝廷未與行下。救荒之政,譬如拯溺救焚,勢不可緩,今欲從朝廷專委逐路提舉官躬親巡歷,如委系失收,不曾檢放或檢放不實者,仰將今年苗米依合減分數,權行停閣,令候來年秋熟帶納。其有和糴米斛、拋降馬料及諸色科買,並權與住罷一年。應合賑糶、賑濟者,許提舉官將一路見管常平義倉米通融撥借應副。其有諸州已條畫到措置賑濟事件,朝廷速降指揮。庶幾官吏便可奉行,百姓早被實惠。」詔從之。
rén zǐ, jīn lì bù shàng shū liáng sù qǐng jìn nú bì fú luó qǐ, jīn zhǔ yuē: jìn yǐ jìn qí fú míng jīn, xíng zhī yǐ jiàn kě yě. qiě jiào huà zhī xíng, dāng zì guì jìn shǐ. zhèn gōng zhōng fú yù cháng zì jié yuē, qīng děng yí gèng cóng jiǎn sù, shǐ mín zhī suǒ xiào yě.
壬子,金吏部尚書梁肅請禁奴婢服羅綺,金主曰:「近已禁其服明金,行之以漸可也。且教化之行,當自貴近始。朕宮中服御常自節約,卿等宜更從儉素,使民知所效也。」
hàn zhōu shí fāng xiàn yáng cūn jìn shì chén mǐn zhèng jiā, tè cì jīng biǎo mén lú. zì mǐn zhèng gāo zǔ mǔ wáng shì yí xùn, zhì jīn wǔ shì tóng jū, bìng yǐ xiào yǒu xìn yì zhe. wáng shì nián shí bā guī yú chén, suì yú fū zú, shǒu zhì bù jià, shì jiù gū shén xiào, jiào zǐ sūn dǔ xué yǒu wén. běn zhōu yǐ shì lái shàng, gù yǒu shì mìng.
漢州什邡縣楊村進士陳敏政家,特賜旌表門廬。自敏政高祖母王氏遺訓,至今五世同居,並以孝友信義著。王氏年十八歸於陳,歲餘夫卒,守志不嫁,事舅姑甚孝,教子孫篤學有聞。本州以事來上,故有是命。
shí èr yuè, jǐ wèi shuò, jiè chì yán biān zhū jūn, wú zhé qiǎn jiān dié zhāo nà pàn wáng.
十二月,己未朔,戒飭沿邊諸軍,毋輒遣間諜、招納叛亡。
jiǎ zǐ, tóng zhī shū mì shǐ shěn xià bà. yǐ chǒu, yǐ yù shǐ zhōng chéng yáo xiàn qiān shū shū mì yuàn shì.
甲子,同知樞密使沈夏罷。乙丑,以御史中丞姚憲簽書樞密院事。
guǐ yǒu, guǎng xī yán fù guān mài fǎ, cóng shuài chén fàn chéng dà zhī qǐng yě. èr guǎng yán fǎ, zì jìng kāng jiān, xíng guān bān guān mài fǎ. zhì shào xìng bā nián hòu, yīn chén liáo yán qí lì wèi shén bó, suì gǎi háng chāo fǎ, jié cì gèng fèi bù yī. zhì qián dào liù nián, zhú sī hù yǒu shēn chén. suì zì bā nián zhào lìng liǎng lù tōng fàn guān chāo jiǔ shí wàn guàn, tóng rèn suì é, rán shí yú xī lù suì jì bù biàn. suì zhào: guǎng xī yán zhù xíng chāo fǎ, bō hái yùn sī, jūn yǔ zhū zhōu guān bān guān mài, yǐ chōng suì jì.
癸酉,廣西鹽復官賣法,從帥臣范成大之請也。二廣鹽法,自靖康間,行官般官賣法。至紹興八年後,因臣僚言其利為甚博,遂改行鈔法,節次更廢不一。至乾道六年,逐司互有申陳。遂自八年詔令兩路通販官鈔九十萬貫,同認歲額,然實於西路歲計不便。遂詔:「廣西鹽住行鈔法,撥還運司,均與諸州官般官賣,以充歲計。」
yǐ yǒu, jīn qiǎn wán yán zhāng děng lái hè míng nián zhēng dàn, yǐ yì shòu shū yí bù hé, zhào qí gǎi rì yǐ tài shàng huáng yǒu zhǐ, gū tīng réng jiù. dīng hài, zhāng děng rù jiàn.
乙酉,金遣完顏璋等來賀明年正旦,以議受書儀不合,詔俟改日;以太上皇有旨,姑聽仍舊。丁亥,璋等入見。
shì suì, jiǎn shào xìng fǔ yán chù zhōu dīng juàn é.
是歲,減紹興府、嚴、處州丁絹額。