qǐ è féng dūn zāng zhēng yuè, jǐn zhān méng xié qià shí èr yuè, fán èr nián.
起閼逢敦牂正月,盡旃蒙協洽十二月,凡二年。
zhì zhèng shí sì nián
◎至正十四年
chūn, zhēng yuè, jiǎ zǐ shuò, biàn liáng chéng dōng biàn shuǐ bīng, jiē chéng wǔ sè huā cǎo rú huì huà, sān rì fāng jiě.
春,正月,甲子朔,汴梁城東汴水冰,皆成五色花草如繪畫,三日方解。
dīng chǒu, dì wèi tuō kè tuō yuē: zhèn cháng zuò duō ěr jì kè lè hǎo shì, yíng bái sǎn gài yóu huáng chéng, shí wèi tiān xià shēng líng zhī gù. jīn mìng lǎ ma xuǎn sēng yī bǎi bā rén, réng zuò duō ěr jì kè lè hǎo shì, fán suǒ yòng wù, guān zì gěi zhī, wú rǎo yú mín.
丁丑,帝謂托克托曰:「朕嘗作多爾濟克勒好事,迎白傘蓋游皇城,實為天下生靈之故。今命喇嘛選僧一百八人,仍作多爾濟克勒好事,凡所用物,官自給之,毋擾於民。」
èr yuè, lì zhèn jiāng shuǐ jūn wàn hù fǔ, mìng jiāng zhè xíng shěng yòu chéng fú jiā lǜ lǐng zhī.
二月,立鎮江水軍萬戶府,命江浙行省右丞佛嘉律領之。
zhào hé nán huái nán liǎng shěng bìng lì yì bīng wàn hù fǔ.
詔河南、淮南兩省並立義兵萬戶府。
qiǎn lì bù shì láng gòng shī tài hé dí yú zhè xī. shí jiāng zhè bīng qǐ, jīng shī shí bù zú, gù mìng shī tài hé dí, dé liáng bǎi wàn shí.
遣吏部侍郎貢師泰和糴於浙西。時江浙兵起,京師食不足,故命師泰和糴,得糧百萬石。
jiàn qīng hé dà shòu yuán zhōng guó sì, yǐ jiāng zhè fèi sì tián guī zhī.
建清河大壽元忠國寺,以江浙廢寺田歸之。
sān yuè, guǐ hài shuò, rì yǒu shí zhī.
三月,癸亥朔,日有食之。
jǐ sì, tíng shì jìn shì liù shí èr rén, cì xuē cháo wù niú jì zhì děng jí dì chū shēn.
己巳,廷試進士六十二人,賜薛朝晤、牛繼志等及第、出身。
rén shēn, yǐ huáng tài zǐ xíng xìng, hé mǎi tuó mǎ.
壬申,以皇太子行幸,和買駝馬。
bǐng zǐ, yǐng zhōu xiàn.
丙子,潁州陷。
shì yuè, zhōng shū dìng nǐ yì bīng lì gōng zhě quán rèn jūn zhí, shì píng yuán yǐ mín zhí, cóng zhī.
是月,中書定擬義兵立功者權任軍職,事平援以民職,從之。
zhào hé mǎi mǎ yú běi biān yǐ gōng jūn yòng, fán yǒu mǎ zhī jiā, shí pǐ nèi hé mǎi èr pǐ, měi pǐ gěi chāo yī shí dìng.
詔和買馬於北邊以供軍用,凡有馬之家,十匹內和買二匹,每匹給鈔一十錠。
shì chūn, dà yǔ fán bā shí yú rì, qún lóng xué dì ér chū zhě wú shù.
是春,大雨凡八十餘日,群龍穴地而出者無數。
xià, sì yuè, guǐ sì, fén zhōu jiè xiū xiàn dì zhèn, quán yǒng.
夏,四月,癸巳,汾州介休縣地震,泉涌。
shì yuè, dì rú shàng dōu.
是月,帝如上都。
zào guò jiē tǎ yú lú gōu qiáo.
造過街塔於盧溝橋。
wǔ yuè, jiǎ zǐ, ān fēng zhèng yáng zéi wéi lú zhōu.
五月,甲子,安豐、正陽賊圍廬州。
shì yuè, zhào xiū qì běi xún suǒ jīng sè zé lǐng hēi shí tóu hé xī yán shān dào lù, chuàng jiàn lóng mén děng chù shí qiáo.
是月,詔修砌北巡所經色澤嶺、黑石頭、河西沿山道路,創建龍門等處石橋。
huáng tài zǐ xǐ jū chén dé diàn, mìng yǒu sī xiū qì zhī.
皇太子徙居宸德殿,命有司修葺之。
lì nán yáng dèng zhōu děng chù máo hú lú yì bīng wàn hù fǔ, mù tǔ rén wèi jūn, miǎn qí chāi yì, lìng tǎo zéi zì xiào. yīn qí xiāng rén zì xiāng tuán jié, hào máo hú lú, gù yǐ míng zhī. mù níng xià shàn shè zhě jí gè chù huí huí zhū tú yīn fù zhě, fù jīng shī cóng jūn.
立南陽、鄧州等處毛葫蘆義兵萬戶府,募土人為軍,免其差役,令討賊自效。因其鄉人自相團結,號毛葫蘆,故以名之。募寧夏善射者及各處回回珠圖殷富者,赴京師從軍。
guō zi xìng yǐ zhèn fǔ zhū yuán zhāng wèi zǒng guǎn, lǜ bīng gōng quán jiāo, kè zhī.
郭子興以鎮撫硃元璋為總管,率兵功全椒,克之。
liù yuè, xīn mǎo shuò, zhāng shì chéng kòu yáng zhōu. bǐng shēn, dá shí tè mù ěr yǐ bīng tǎo shì chéng, bài jī, zhū jūn jiē kuì. zhào jiāng zhè xíng shěng cān zhèng fú jiā lǜ huì dá shí tè mù ěr fù jìn bīng tǎo zhī.
六月,辛卯朔,張士誠寇揚州。丙申,達實特穆爾以兵討士誠,敗績,諸軍皆潰。詔江浙行省參政佛嘉律會達實特穆爾復進兵討之。
jǐ yǒu, péng zǎo zhù zhào jūn yòng xiàn xū yí xiàn gēng xū, xiàn sì zhōu, guān jūn jiē kuì. mìng xíng bù shàng shū ā lǔ yú hǎi níng zhōu děng chù mù bīng tǎo sì zhōu.
己酉,彭早住、趙君用陷盱眙縣;庚戌,陷泗州,官軍皆潰。命刑部尚書阿嚕於海寧州等處募兵討泗州。
qiū, qī yuè, lù zhōu xiāng yuán xiàn dà fēng bá mù yǎn hé.
秋,七月,潞州襄垣縣大風拔木偃禾。
shì yuè, fén zhōu xiào yì xiàn dì zhèn.
是月,汾州孝義縣地震。
bā yuè, jì níng lù yú cì xiàn táo lǐ huá.
八月,冀寧路榆次縣桃李華。
dì zhì zì shàng dōu.
帝至自上都。
jiāng xī xíng shěng zuǒ chéng xiàng cè lín qìn bā lēi yǐ jí zú yú guān, zhuī fēng qí wáng, shì zhōng xiàn.
江西行省左丞相策琳沁巴勒以疾卒於官,追封齊王,諡忠獻。
shí zuǒ chéng hé ní qí jí píng zhāng zhèng shì dào tōng yǐ bīng píng fù ruì èr zhōu, fēn zhèn qí dì, shì suì dà hàn, gōng sī guì fá, dào tōng nǎi yí zī jiāng zhè xíng shěng, jiè mǐ shù shí wàn shí, yán shù shí wàn yǐn, fán jūn mín yuē sān rì rén dí guān mǐ yī dòu, rù mín chāo èr guàn, yòu sān rì, mǎi guān yán shí jīn, rù mín chāo èr guàn, mín jiē biàn zhī, yóu shì ān dǔ rú gù, ér zéi yì bù gǎn fàn qí jìng. dào tōng, gāo chāng rén yě.
時左丞和尼齊及平章政事道通以兵平富、瑞二州,分鎮其地,適歲大旱,公私匱乏,道通乃移咨江浙行省,借米數十萬石,鹽數十萬引,凡軍民約三日人糴官米一斗,入緡鈔二貫,又三日,買官鹽十斤,入緡鈔二貫,民皆便之,由是安堵如故,而賊亦不敢犯其境。道通,高昌人也。
jiǔ yuè, gēng shēn, yǐ hú guǎng xíng shěng zuǒ chéng lǚ sī chéng fù wèi zhōng shū zuǒ chéng.
九月,庚申,以湖廣行省左丞呂思誠復為中書左丞。
sī chéng chū zuǒ qiān hú guǎng, yí shū cān yì gōng bó suì yuē: qù nián xǔ kě yòng wèi hé nán zuǒ chéng, jīn nián lǚ sī chéng wèi hú guǎng zuǒ chéng, shì shì zhì cǐ, zú xià de wú dòng xīn hū? dǐ wǔ chāng chéng xià, yǔ zhū jiāng yuē: zéi jù chéng yǔ zhū jūn xiāng chí jīng jiǔ, bì bù zhī wú wèi cǐ lái, chū qí bù yì, kě yǐ rù chéng. suì xíng, zhū jiāng bù huò yǐ suí qí hòu, jìng bù fán zhuǎn dòu ér rù. sī chéng yú shì shēn hào lìng, jiè zhí shì, xiū qì xiè, qì chéng guō, míng bù wǔ, xiān móu zì shǒu, xú yì chū zhēng. miáo jūn bào héng, qīn rǔ shěng xiàn, sī chéng zhèng sè chì zhī yuē: ruò děng néng shā lǚ zuǒ chéng hū? zì shì wú gǎn fù zhì. é zhào hái zhōng shū, qù sān rì, chéng fù xiàn.
思誠初左遷湖廣,貽書參議龔伯璲曰:「去年許可用為河南左丞,今年呂思誠為湖廣左丞,世事至此,足下得無動心乎?」抵武昌城下,語諸將曰:「賊據城與諸君相持經久,必不知吾為此來,出其不意,可以入城。」遂行,諸將不獲已隨其後,竟不煩轉斗而入。思誠於是申號令,戒職事,修器械,葺城郭,明部伍,先謀自守,徐議出征。苗軍暴橫,侵辱省憲,思誠正色叱之曰:「若等能殺呂左丞乎?」自是無敢復至。俄召還中書,去三日,城復陷。
xīn yǒu, mìng tài shī yòu chéng xiàng tuō kè tuō zǒng zhì zhū wáng zhū shěng gè yì jūn mǎ tǎo zhāng shì chéng, chù zhì yǔ duó yī qiè shù zhèng, xī tīng pián yí xíng shì, shěng tái yuàn bù zhū sī, tīng xuǎn guān shǔ cóng xíng, bǐng shòu jié zhì. xī yù xī fān jiē fā bīng lái zhù, jīng qí gèn qiān lǐ, jīn gǔ zhèn yě, chū shī zhī shèng, wèi yǒu guò zhī zhě.
辛酉,命太師、右丞相托克托總制諸王、諸省、各翼軍馬討張士誠,黜陟予奪一切庶政,悉聽便宜行事,省、台、院部諸司,聽選官屬從行,稟受節制。西域、西蕃皆發兵來助,旌旗亘千里,金鼓震野,出師之盛,未有過之者。
jiǎ zǐ, fēng gāo lì guó wáng tuō kè tuō bù hā wèi shěn wáng.
甲子,封高麗國王托克托布哈為沈王。
dīng mǎo, lì níng zōng yǐng táng.
丁卯,立寧宗影堂。
shì yuè, yǐ mù qīng gé chéng, cì gōng jiàng pí yī gè yī lǐng. gài hǎi qīng yīng fáng gé, lián yán shù bǎi jiān, qiān mén wàn hù, qǔ fù nǚ shí zhī, wèi dà xǐ lè gù yě.
是月,以穆清閣成,賜工匠皮衣各一領。蓋海青鷹房閣,連延數百間,千門萬戶,取婦女實之,為大喜樂故也。
háo zhōu bīng xiàn liù hé xiàn.
濠州兵陷六合縣。
fāng guó zhēn zhí yuán shuài yè tè mì shí huáng yán zhōu dá lǔ gá qí sòng bā yán bù hā zhī zhōu zhào yí hào, yǐ qí zhào mìng.
方國珍執元帥頁特密實、黃岩州達嚕噶齊宋巴延布哈、知州趙宜浩,以俟詔命。
yǐ xuān zhèng yuàn shǐ hā mǎ ěr fù wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
以宣政院使哈瑪爾復為中書平章政事。
dōng, shí yuè, wù xū, zhào dá shí bā dōu lǔ jí tái hā bù hā děng huì jūn tǎo ān fēng.
冬,十月,戊戌,詔達實巴都魯及台哈布哈等會軍討安豐。
jiǎ chén, zhào jiā hào hǎi shén wèi fǔ guó hù shèng bì mín guǎng jì fú huì míng zhe tiān fēi.
甲辰,詔加號海神為「輔國護聖庇民廣濟福惠明著天妃。」
tuō kè tuō shī cì jì níng, qiǎn guān zhǐ què lǐ sì kǒng zǐ, guò zōu xiàn, sì mèng zǐ.
托克托師次濟寧,遣官指闕里祀孔子,過鄒縣,祀孟子。
shí yī yuè, bǐng yín, chì: zhōng shū shěng shū mì yuàn yù shǐ tái, fán zòu shì xiān qǐ huáng tài zǐ.
十一月,丙寅,敕:「中書省、樞密院、御史台,凡奏事先啟皇太子。」
dīng mǎo, tuō kè tuō lǐng dà bīng zhì gāo yóu xīn wèi, yǔ zhāng shì chéng zhàn yú gāo yóu chéng wài, dà bài zhī, suì qiǎn bīng xī píng liù hé.
丁卯,托克托領大兵至高郵;辛未,與張士誠戰於高郵城外,大敗之,遂遣兵西平六合。
shì yì yě, yī qiè jūn zī yì jiǎ qì zhàng gǔ sù xīn gǎo zhī shǔ xián qǔ jù yú jiāng zhè, píng zhāng zhèng shì qìng tú guī cuò yǒu fāng, lù yùn chuān shū, qiān lǐ xiāng shǔ, cháo tíng lài zhī.
是役也,一切軍資、衣甲、器仗、谷粟、薪藁之屬咸取具於江浙,平章政事慶圖規措有方,陸運川輸,千里相屬,朝廷賴之。
liù hé qiǎn shǐ qiú jiù yú chú zhōu, guō zi xìng yǔ qí shuài yǒu xì, nù bù fā bīng. zhū yuán zhāng yuē: liù hé pò, chú bù dú cún, chún chǐ yě, kě yǐ xiǎo hàn ér qì dà shì hū? zi xìng wù, wèn zhū jiāng: shuí kě wǎng zhě? shí guān jūn hào bǎi wàn, zhū jiāng wèi zhī, mò gǎn zhù, qiě yǐ dǎo shén bù jí wèi cí, yuán zhāng yuē: shì zhī kě fǒu, dāng duàn yú xīn, hé dǎo yě! suì shuài shī qū liù hé, yǔ gěng zài chéng shǒu wǎ liáng lěi. guān jūn gōng zhī jí, měi rì mù, lěi chuí xiàn, guān jūn qù zhī, jié cháo fù wán lěi yǔ zhàn. xún yǐ jì dài zhī, nǎi liǎn bīng rù shě, bèi qiǔ liáng, qiǎn fù nǚ yǐ mén jǐ shǒu dà mà, guān jūn cuò è bù gǎn bī, suì liè duì ér chū, xú yǐn hái chú zhōu. jì ér guān jūn fù dà jí, yuán zhāng lìng zài chéng yáng zǒu, yòu zhī dù jiàn, fú fā, chéng zhōng gǔ zào ér chū, guān jūn bài zǒu. yuán zhāng kǒng yì bīng lái gōng, móu kuǎn qí shī, nǎi jù niú jiǔ, liǎn suǒ huò mǎ, qiǎn fù lǎo sòng hái, gào qí shuài yuē: chéng zhǔ lǎo bìng, bù néng xíng, jǐn qiǎn kào jūn. chéng zhōng jiē liáng mín, suǒ yǐ jié jù zhě, bèi tā dào ěr. jiāng jūn xìng fǔ cún zhī, wéi jūn xū shì gōng. jīn gāo yóu jù kòu wèi miè, fēi bìng lì bù kě, nài hé fēn bīng gōng liáng mín hū? qí shuài xìn zhī, wèi qí zhòng yuē: fēi liáng mín, qǐ kěn hái mǎ! jí rì jiě qù, yóu shì chú chéng dé wán.
六合遣使求救於滁州,郭子興與其帥有隙,怒不發兵。硃元璋曰:「六合破,滁不獨存,脣齒也,可以小憾而棄大事乎?」子興悟,問諸將:「誰可往者?」時官軍號百萬,諸將畏之,莫敢住,且以禱神不吉為辭,元璋曰:「事之可否,當斷於心,何禱也!」遂帥師趨六合,與耿再成守瓦梁壘。官軍攻之急,每日暮,壘垂陷,官軍去之,詰朝復完壘與戰。尋以計紿之,乃斂兵入舍,備糗糧,遣婦女倚門戟手大罵,官軍錯愕不敢逼,遂列隊而出,徐引還滁州。既而官軍復大集,元璋令再成佯走,誘之渡澗,伏發,城中鼓譟而出,官軍敗走。元璋恐益兵來攻,謀款其師,乃具牛酒,斂所獲馬,遣父老送還,告其帥曰:「城主老病,不能行,謹遣犒軍。城中皆良民,所以結聚者,備他盜耳。將軍幸撫存之,惟軍需是供。今高郵巨寇未滅,非併力不可,奈何分兵攻良民乎?」其帥信之,謂其眾曰:「非良民,豈肯還馬!」即日解去,由是滁城得完。
zi xìng wú yì yuǎn lüè, dàn yù jù chú zì wáng. yuán zhāng yīn shuō yuē: chú, shān chéng yě, zhōu jí bù tōng, shāng jiǎ bù jí, wú xíng shèng kě jù, bù kě jū yě. zi xìng hēi rán, yuán zhāng suì bù fù yán.
子興無意遠略,但欲據滁自王。元璋因說曰:「滁,山城也,舟楫不通,商賈不集,無形勝可據,不可居也。」子興嘿然,元璋遂不復言。
shì yuè, dá shí bā tú lǔ fù miáo jūn suǒ jù zhèng jūn xǔ sān zhōu.
是月,達實巴圖魯復苗軍所據鄭、均、許三州。
huáng tài zǐ xiū fó shì, shì jīng shī sǐ zuì yǐ xià qiú.
皇太子修佛事,釋京師死罪以下囚。
shí èr yuè, xīn mǎo, jiàng zhōu běi fāng, yǒu hóng qì rú huǒ bì tiān.
十二月,辛卯,絳州北方,有紅氣如火蔽天。
tuō kè tuō zhī chū shī yě, yǐ rǔ zhōng bǎi wèi zhì shū shì yù shǐ, bǐ fǔ é sēn tè mù ěr. zhōng bǎi lèi yán: hā mǎ ěr bì dāng píng chì, bù rán bì wèi hòu huàn. é sēn tè mù ěr bù cóng. hā mǎ ěr zhī zhī, shén kǒng.
托克托之出師也,以汝中柏為治書侍御史,俾輔額森特穆爾。中柏累言:「哈瑪爾必當屏斥,不然必為後患。」額森特穆爾不從。哈瑪爾知之,甚恐。
xiān shì huáng tài zǐ zhī lì, hā mǎ ěr yǔ tuō kè tuō yì shòu cè bǎo lǐ, tuō kè tuō měi yán zhōng gōng yǒu zi, jiāng zhì zhī hé suǒ, yǐ gù jiǔ bù xíng. zhì shì hā mǎ ěr suì sù yú huáng hòu yuē: huáng tài zǐ jì lì, ér cè bǎo jí jiāo miào zhī lǐ bù xíng zhě, tuō kè tuō xiōng dì zhī yì yě. huáng hòu jì pō xìn zhī. hā mǎ ěr fù yǔ xuān huī shǐ wàng jiā nǔ zhī zǐ sēng gé shí lī é sēn tè mù ěr zhī kè míng lǐ míng gǔ zèn zhū tài zǐ.
先是皇太子之立,哈瑪爾與托克托議授冊寶禮,托克托每言中宮有子,將置之何所,以故久不行。至是哈瑪爾遂訴於皇后曰:「皇太子既立,而冊寶及郊廟之禮不行者,托克托兄弟之意也。」皇后既頗信之。哈瑪爾復與宣徽使旺嘉努之子僧格實哩、額森特穆爾之客明里明古譖諸太子。
huì é sēn tè mù ěr yí jí jiā jū, yú shì jiān chá yù shǐ yuán sài yīn bù hā děng chéng wàng hā mǎ ěr fēng zhǐ, hé zòu: tuō kè tuō chū shī sān yuè, lüè wú cùn gōng, qīng guó jiā zhī cái wèi jǐ yòng, bàn cháo tíng zhī guān yǐ zì suí. qí dì é sēn tè mù ěr, yōng cái bǐ qì, diàn wū qīng tái, gāng jì zhī zhèng bù xiū, tān yín zhī xīn yì zhe. zhāng sān shàng, shǐ yǔn, zhào shōu yù shǐ tái yìn, lìng é sēn tè mù ěr chū dōu mén tīng zhǐ, ér yǐ wàng jiā nǔ wèi yù shǐ dài fū. dīng yǒu, zhào xuē tuō kè tuō guān jué, ān zhì huái nán lù, é sēn tè mù ěr ān zhì níng xià lù, yǐ tái hā bù hā wèi hé nán xíng shěng zuǒ chéng xiàng, yī kuò chá ěr jiā tài wèi, shū sū zhī shū mì yuàn shì, yī tóng zǒng bīng, zǒng lǐng zhū chù zhēng jìn jūn mǎ.
會額森特穆爾移疾家居,於是監察御史袁賽音布哈等承望哈瑪爾風指,劾奏:「托克托出師三月,略無寸功,傾國家之財為己用,半朝廷之官以自隨。其弟額森特穆爾,庸材鄙器,玷污清台,綱紀之政不修,貪淫之心益著。」章三上,始允,詔收御史台印,令額森特穆爾出都門聽旨,而以旺嘉努為御史大夫。丁酉,詔削托克托官爵,安置淮南路,額森特穆爾安置寧夏路,以台哈布哈為河南行省左丞相,伊闊察爾加太尉,舒蘇知樞密院事,一同總兵,總領諸處征進軍馬。
dāng shì shí, chéng xiàng dū jūn, jiāng shì jiāo mìng, gāo yóu chéng dàn xī qiě pò, ér hū wén yǒu zhào jiě jūn, jūn zhōng jiē dà kū. xīn hài, zhào zhì, cān yì gōng bó suì yuē: jiāng zài wài, jūn mìng yǒu suǒ bù shòu, qiě chéng xiàng chū shī shí cháng bèi mì zhǐ, jīn fèng cǐ, yī yì jìn tǎo kě yě, zhào shū qiě wù kāi, kāi zé dà shì qù yǐ. tuō kè tuō yuē: tiān zǐ zhào wǒ ér wǒ bù cóng, shì yǔ tiān zǐ kàng yě, jūn chén zhī yì hé zài! jì tīng zhào, tuō kè tuō dùn shǒu xiè yuē: chén zhì yú, hé tiān zǐ chǒng líng, wěi yǐ jūn guó zhòng shì, zǎo yè zhàn jīng, jù fú néng shèng, yī dàn shì cǐ zhòng fù, shàng ēn suǒ jí zhě shēn yǐ.
當是時,丞相督軍,將士郊命,高郵城旦夕且破,而忽聞有詔解軍,軍中皆大哭。辛亥,詔至,參議龔伯璲曰:「將在外,君命有所不受,且丞相出師時嘗被密旨,今奉此,一意進討可也,詔書且勿開,開則大事去矣。」托克托曰:「天子詔我而我不從,是與天子抗也,君臣之義何在!」既聽詔,托克托頓首謝曰:「臣至愚,荷天子寵靈,委以軍國重事,早夜戰兢,懼弗能勝,一旦釋此重負,上恩所及者深矣。」
xiān shì dà chén zǐ dì lǐng jūn cóng xíng zhě, hā mǎ ěr lì gào qí jiā, yīn qiǎn rén xiān lái jūn zhōng bái qí zhǎng yuē: zhào shū qiě zhì, bù jí sàn zhě, dāng zú zhū. yǐ gù xuān zhào bì, jí shí jiě sàn, qí wú suǒ fù zhě, duō cóng hóng jūn, rú tiě jiǎ yī jūn rù xiāng yáng, hào tiě jiǎ wú zhě shì yě.
先是大臣子弟領軍從行者,哈瑪爾歷告其家,陰遣人先來軍中白其長曰:「詔書且至,不即散者,當族誅。」以故宣詔畢,即時解散,其無所附者,多從紅軍,如鐵甲一軍入襄陽,號鐵甲吳者是也。
shì rì, tuō kè tuō chū bīng jiǎ jí míng mǎ sān qiān, fēn cì zhū jiāng, bǐ gè shuài suǒ bù yǐ tīng yī kuò chá ěr shū sū jié zhì. kè shěng fù shǐ hā lǎ tái yuē: chéng xiàng cǐ xíng, wǒ děng bì sǐ tā rén zhī shǒu, jīn rì níng sǐ chéng xiàng qián! bá jiàn wěn jǐng ér sǐ.
是日,托克托出兵甲及名馬三千,分賜諸將,俾各帥所部以聽伊闊察爾、舒蘇節制。客省副使哈喇台曰:「丞相此行,我等必死他人之手,今日寧死丞相前!」拔劍刎頸而死。
tuō kè tuō jū huái ān yī yuè, fù yǒu zhǐ yí zhì yī jí nà lù, jí hàn mín yán sāi yě, xī nán jù gān zhōu yī qiān wǔ bǎi lǐ.
托克托居淮安一月,復有旨移置伊集納路,即漢民延塞也,西南距甘州一千五百里。
yǒu shàng biàn gào gōng bó suì quàn tuō kè tuō lè bīng běi xiàng zhě, xià qí shì dǎi wèn, cí lián zhōng shū zuǒ chéng wū gǔ sūn liáng zhēn, bù duì wú yàn. bó suì fú zhū, liáng zhēn réng hái wèi zuǒ chéng.
有上變告龔伯璲勸托克托勒兵北向者,下其事逮問,詞連中書左丞烏古孫良楨,簿對無驗。伯璲伏誅,良楨仍還為左丞。
chū, wēi shùn wáng kù chūn bù hā, yǐ zéi jù hú guǎng, duó wáng yìn, shì yuè, tǎo zéi lèi lì gōng, zhào hái qí yìn, réng zhèn hú guǎng.
初,威順王庫春布哈,以賊據湖廣,奪王印,是月,討賊累立功,詔還其印,仍鎮湖廣。
shì yuè, shào xìng lù dì zhèn.
是月,紹興路地震。
dá shí bā dōu lǔ fù hé yīn gǒng xiàn.
達實巴都魯復河陰、鞏縣。
yáo zéi zì lěi yáng kòu héng zhōu, wàn hù xǔ tuō yīn sǐ zhī.
猺賊自耒陽寇衡州,萬戶許托因死之。
shì suì, zhào yù: mín jiān sī zū tài zhòng, yǐ shí fēn wèi lǜ jiǎn èr fēn, yǒng wèi dìng lì.
是歲,詔諭:「民間私租太重,以十分為率減二分,永為定例。」
jīng shī dà jī, jiā yǐ yì lì, mín yǒu fù zǐ xiāng shí zhě.
京師大飢,加以疫癘,民有父子相食者。
dì yú nèi yuàn zào lóng chuán, mìng nèi guān gòng fèng shǎo jiān tǎ sī bù hā dǒng qí shì. dì zì zhì chuán yàng, shǒu wěi zhǎng yī bǎi èr shí chǐ, guǎng èr shí chǐ, qián wǎ lián péng chuān láng liǎng nuǎn gé, hòu wú diàn lóu zi, lóng shēn bìng diàn yǔ yòng wǔ cǎi jīn zhuāng, qián yǒu liǎng zhǎo. shàng yòng shuǐ shǒu èr shí sì rén, zǐ shān, jīn lì zhī dài, sì dài tóu jīn, yú chuán liǎng páng xià gè zhí gāo yī. zì hòu gōng zhì qián gōng shān xià hǎi zǐ nèi, wǎng lái yóu xì, xíng shí, qí lóng shǒu yǎn kǒu zhǎo wěi jiē dòng.
帝於內苑造龍船,命內官供奉少監塔斯布哈董其事。帝自製船樣,首尾長一百二十尺,廣二十尺,前瓦簾棚、穿廊、兩暖閣,後吾殿樓子,龍身並殿宇用五彩金妝,前有兩爪。上用水手二十四人,紫衫,金荔枝帶,四帶頭巾,於船兩旁下各執篙一。自後宮至前宮山下海子內,往來遊戲,行時,其龍首眼口爪尾皆動。
yòu zì zhì gōng lòu, yuē gāo liù qī chǐ, guǎng bàn zhī, zào mù wèi guì, yīn cáng zhū hú qí zhōng, yùn shuǐ shàng xià. guì shàng shè xī fāng sān shèng diàn, guì yāo lì yù nǚ pěng shí kè chóu, shí zhì, zhé fú shuǐ ér shàng. zuǒ yòu lì èr jīn jiǎ shén, yī xuán zhōng, yī xuán zhēng, yè zé shén rén zì néng àn gèng ér jī, wú fēn háo chà. dāng zhōng zhēng zhī míng, shī fèng zài cè zhě jiē xiáng wǔ. guì zhī xī dōng yǒu rì yuè gōng, fēi xiān liù rén lì gōng qián, yù zǐ wǔ shí, fēi xiān zì néng ǒu jìn, dù xiān qiáo, dá sān shèng diàn, yǐ ér fù tuì lì rú qián. qí jīng qiǎo jué chū, rén wèi qián dài suǒ wèi yǒu.
又自製宮漏,約高六七尺,廣半之,造木為櫃,陰藏諸壺其中,運水上下。柜上設西方三聖殿,櫃腰立玉女捧時刻籌,時至,輒浮水而上。左右立二金甲神,一懸鐘,一懸鉦,夜則神人自能按更而擊,無分毫差。當鍾鉦之鳴,獅鳳在側者皆翔舞。櫃之西東有日月宮,飛仙六人立宮前,遇子午時,飛仙自能耦進,度仙橋,達三聖殿,已而復退立如前。其精巧絕出,人謂前代所未有。
shí dì dài yú zhèng shì, huāng yín yóu yàn, yǐ gōng nǚ sān shèng nǔ miào lè nǔ wén shū nǔ děng yī shí liù rén àn wǔ, míng wèi shí liù tiān mó, shǒu chuí fà shù biàn, dài xiàng yá fú guān, shēn bèi yīng luò dà hóng xiāo jīn zhǎng duǎn qún, jīn zá ǎo yún jiān hé xiù tiān yī shòu dài xié wà, gè zhí jiā bā lǎ bān zhī qì, nèi yī rén zhí líng chǔ zòu lè. yòu gōng nǚ yī shí yī rén, liàn chuí jì lēi pà cháng fú, huò yòng táng mào zhǎi shān. suǒ zòu lè yòng lóng tóu guǎn xiǎo gǔ zhēng chí pí pá shēng hú qín xiǎng bǎn pāi bǎn. yǐ huàn zhě chá hǎn dài bù hā guǎn lǐng, yù gōng zhōng yán zàn fú, zé àn wǔ zòu lè. gōng guān shòu mì mì jiè zhě dé rù, yú bù dé yù.
時帝怠於政事,荒淫游宴,以宮女三聖努、妙樂努、文殊努等一十六人按舞,名為十六天魔,首垂髮數辮,戴象牙佛冠,身被纓絡大紅銷金長短裙,金雜襖、雲肩、合袖天衣、綬帶、鞋襪,各執加巴喇般之器,內一人執鈴杵奏樂。又宮女一十一人,練椎髻、勒帕、常服,或用唐帽窄衫。所奏樂用龍頭管、小鼓、箏、篪、琵琶、笙、胡琴、響板、拍板。以宦者察罕岱布哈管領,遇宮中訁贊佛,則按舞奏樂。宮官受秘密戒者得入,餘不得預。
wǔ chāng zì shí èr nián wèi miǎn kòu suǒ cán huǐ, mín sǐ yú bīng yì zhě shí liù qī, ér dà jiāng shàng xià, jiē jù dào zǔ jué, mǐ zhí xiáng yǒng, mín xīn huáng huáng. zǒng guǎn chéng zūn, yán yú shěng chén, jiǎ jūn chǔ chāo wàn dìng, mù yǒng gǎn zhī shì, jù gē chuán, jié bīng jìng, qiě zhàn qiě xíng, dí sù yú tài píng zhōng xìng, mín lài yǐ quán huó zhě zhòng. huì shěng chén chū shī, zūn shè shěng shì, yú shì shěng zhōng fǔ zhōng wéi zūn yī rén, nǎi yuǎn chì hòu, sāi chéng mén, jí mín wèi bīng, dé wǔ qiān yú rén, shè wàn fū zhǎng sì, pèi shǒu sì mén, suǒ yǐ wèi fáng yù zhī bèi shèn zhì, hào lìng yán sù, shǎng fá míng dāng, zéi chuán wǎng lái jiāng zhōng, zhōng bù gǎn jìn àn, chéng lài yǐ ān.
武昌自十二年為沔寇所殘毀,民死於兵疫者十六七,而大江上下,皆劇盜阻絕,米直翔涌,民心皇皇。總管成遵,言於省臣,假軍儲鈔萬錠,募勇敢之士,具戈船,截兵境,且戰且行,糴粟於太平、中興,民賴以全活者眾。會省臣出師,遵攝省事,於是省中、府中惟遵一人,乃遠斥候,塞城門,籍民為兵,得五千餘人,設萬夫長四,配守四門,所以為防禦之備甚至,號令嚴肅,賞罰明當,賊船往來江中,終不敢近岸,城賴以安。
dà chén yǒu jiàn lǐ bù láng zhōng wú dāng shì jū jiāng xī, xí zhī qí mín sú, qiě qí cái kě rèn zhèng shì zhě, zhào tè shòu jiāng xī lián fǎng shǐ, xié jiāng xī xíng shěng cān zhèng hé ní qí bīng bù shàng shū huáng zhāo zhāo bǔ jiāng xī zhū zéi, pián yí xíng shì. dāng yǐ cháo tíng bīng lì bù gěi, jì shòu mìng, zhì jiāng nán, jí zhào mù mín bīng, yóu zhè rù mǐn, zhì jiāng xī jiàn chāng jiè, zhāo ān xīn chéng sūn tǎ, qín tiǎn lǐ sān. dào lù jì tōng, nǎi jìn gōng nán fēng, qú xiōng zhèng tiān ruì dùn, zhèng yuán zì wěn sǐ. dāng, chéng zhī sūn yě.
大臣有薦禮部郎中吳當世居江西,習知其民俗,且其才可任政事者,詔特授江西廉訪使,偕江西行省參政和尼齊、兵部尚書黃昭招捕江西諸賊,便宜行事。當以朝廷兵力不給,既受命,至江南,即召募民兵,由浙入閩,至江西建昌界,招安新城孫塔,擒殄李三。道路既通,乃進攻南豐,渠凶鄭天瑞遁,鄭原自刎死。當,澄之孫也。
shū mì yuàn pàn guān dǒng tuán xiāo, cóng chéng xiàng tuō kè tuō zhēng gāo yóu, fēn shù yán chéng xìng huà, zéi cháo zài dà zòng dé shèng liǎng hú jiān, fán shí yǒu èr, xī jiǎo píng zhī jí qí dì zhú fú róng zhài, zéi rù, zhé mí gù dào, jǐn shā zhī, zì shì bù gǎn fù fàn. zéi shì xí shuǐ, dù huái, běi jù ān dōng zhōu. tuán xiāo zhāo shàn shuǐ zhàn zhě wǔ bǎi rén, yǔ zéi zhàn ān dōng zhī dà hú, dà bài zhī, suì fù ān dōng.
樞密院判官董摶霄,從丞相托克托征高郵,分戍鹽城、興化,賊巢在大縱、德勝兩湖間,凡十有二,悉剿平之;即其地築芙蓉寨,賊入,輒迷故道,盡殺之,自是不敢復犯。賊恃習水,渡淮,北據安東州。摶霄招善水戰者五百人,與賊戰安東之大湖,大敗之,遂復安東。
xiān shì shū mì yuàn dōu shì xú rén shí pǔ, yǐ jiāng lüè chēng, cóng yuàn guān shǒu huái ān, yì chéng xiàng tuō kè tuō miàn chén qǔ gāo yóu zhī cè, qiě yuē: gāo yóu fù zhòng hú zhī xiǎn, dì jiē jù rù, qí bīng zú mò néng qián. xìng yǔ pǔ bù bīng sān wàn, bǎo wèi qǔ zhī. tuō kè tuō suì mìng quán shān dōng yì bīng wàn hù fǔ shì, zhāo mín yì wàn hù yǐ xíng, rǔ zhōng bǎi yīn zǔ zhī, jiǎn qí jūn bàn. chū mìng pǔ pián yí xíng shì, jí xíng, yòu shǐ tīng huái nán xíng shěng jié zhì. pǔ cì fàn shuǐ zhài, yè lòu sān kè, xià lìng xián méi qū bǎo yīng, qí yíng zhōng gēng gǔ rú píng shí, dǐ xiàn, jí dēng chéng shù zhì, zéi dà jīng kuì, yīn fǔ ān qí mín, shuǐ lù jìn bīng, chéng shèng bá shí yú zhài. jiāng dǐ gāo yóu chéng, fēn bīng sān duì, yī qù chéng dōng, bèi shuǐ zhàn yī wèi qí lè, yú hòu yī zì jiāng gōng běi mén. yù zéi, yǔ zhàn, zéi bù néng zhī, dùn rù chéng. pǔ xiān shì zú niè zhī, zòng huǒ shāo guān, zéi jù, móu qì chéng zǒu. ér yuán jūn wàng zhī, àn jiǎ bù jìn, qiě jì pǔ chéng gōng. zǒng bīng zhě qiǎn méng gǔ jūn qiān qí tū chū pǔ jūn qián, yù shōu xiān rù zhī gōng ér zéi yǐ sǐ hàn, méng gǔ jūn kuāng qiè, jí chí huí, suì wèi zéi suǒ róu jiàn, lǜ zhuì shuǐ zhōng. pǔ lēi yú bīng xuè zhàn liáng jiǔ, zhàng jiàn dà hū yuē: dà zhàng fū dāng sǐ guó, yǒu bù jìn qián zhě zhǎn! fèn jǐ rù zéi zhèn zhōng, cóng zhě jǐn sān shí rén. zhì rì xī, yuán jué, bèi qiāng zhuì mǎ, fù bù zhàn shù hé, zéi yì zhì, zuǒ xié wèi zéi qiāng suǒ zhōng, yóu shǒu wò qí qiāng yǐ zhuó zéi. zéi zhòng zǎn qiāng cì pǔ, pǔ yǔ cóng zhě jiē lì zhàn ér sǐ.
先是樞密院都事徐人石普,以將略稱,從院官守淮安,詣丞相托克托面陳取高郵之策,且曰:「高郵負重湖之險,地皆沮洳,騎兵卒莫能前。幸與普步兵三萬,保為取之。」托克托遂命權山東義兵萬戶府事,招民義萬戶以行,汝中柏陰阻之,減其軍半。初命普便宜行事,及行,又使聽淮南行省節制。普次范水寨,夜漏三刻,下令銜枚趨寶應,其營中更鼓如平時,抵縣,即登城樹幟,賊大驚潰,因撫安其民,水陸進兵,乘勝拔十餘寨。將抵高郵城,分兵三隊,一趣城東,備水戰;一為奇樂,虞後;一自將攻北門。遇賊,與戰,賊不能支,遁入城。普先士卒躡之,縱火燒關,賊懼,謀棄城走。而援軍望之,按甲不進,且忌普成功。總兵者遣蒙古軍千騎突出普軍前,欲收先入之功;而賊以死捍,蒙古軍恇怯,即馳回,遂為賊所蹂踐,率墜水中。普勒餘兵血戰良久,仗劍大呼曰:「大丈夫當死國,有不進前者斬!」奮戟入賊陣中,從者僅三十人。至日西,援絕,被槍墜馬,復步戰數合,賊益至,左脅為賊槍所中,猶手握其槍以斫賊。賊眾攢槍刺普,普與從者皆力戰而死。
zhū wén zhèng, yuán zhāng bó xiōng zhī zǐ yě, xiān tóng qí mǔ bì luàn, yǔ jì fù xiāng fū, zhì shì wén zhù bīng chú yáng, suì lái guī. zǐ zi lǐ wén zhōng, yǐ mǔ zú suí qí fù zǒu luàn jūn zhōng, jǐ bù néng cún, zhì shì yì lái guī. wén zhōng nián shí èr, qiān jiù yī ér xì. yuán zhāng yuē: wài shēng jiàn jiù rú jiàn mǔ yě. mìng yǔ mù yīng tóng xìng zhū. yīng, dìng yuǎn rén yě, fù mǔ jù wáng, yuán zhāng jiàn ér lián zhī, shōu yǐ wèi yǎng zi.
硃文正,元璋伯兄之子也,先同其母避亂,與季父相夫,至是聞駐兵滁陽,遂來歸。姊子李文忠,以母卒隨其父走亂軍中,幾不能存,至是亦來歸。文忠年十二,牽舅衣而戲。元璋曰:「外甥見舅如見母也。」命與沐英同姓硃。英,定遠人也,父母俱亡,元璋見而憐之,收以為養子。
zhì zhèng shí wǔ nián
◎至正十五年
chūn, zhēng yuè, xīn wèi, dà è ěr duō rú xué jiào shòu zhèng xuǎn jiàn yán: méng gǔ nǎi guó jiā běn zú, yí jiào zhī yǐ lǐ. ér yóu xún běn sú, bù xíng sān nián zhī sàng, yòu shōu jì shù mǔ shū shěn xiōng sǎo, kǒng yí xiào hòu shì, bì yí gǎi gé, shéng yǐ lǐ fǎ. bù bào.
春,正月,辛未,大鄂爾多儒學教授鄭咺建言:「蒙古乃國家本族,宜教之以禮。而猶循本俗,不行三年之喪,又收繼庶母、叔嬸、兄嫂,恐貽笑後世,必宜改革,繩以禮法。」不報。
dīng chǒu, xú shòu huī jiāng ní wén jùn fù xiàn miǎn yáng. wēi shùn wáng kù chūn bù hā, lìng qí zi bào ēn nǔ jiē dài nǔ fú jiā nǔ tóng hú nán yuán shuài hé sī nán, yǐ dà chuán sì shí yú, shuǐ lù bìng jìn, zhì miǎn yáng, gōng ní wén jùn, qiě zài fēi qiè yǐ xíng. bīng zhì hàn chuān jī míng chà, shuǐ qiǎn, chuán gé bù néng xíng, wén jùn yǐ huǒ fá jǐn shāo qí chuán, jiē dài nǔ fú jiā nǔ jiē yù hài, bào ēn nǔ zì shā, fēi qiè jiē xiàn, kù chūn bù hā zǒu shǎn xī.
丁丑,徐壽輝將倪文俊復陷沔陽。威順王庫春布哈,令其子報恩努、接待努、佛嘉努同湖南元帥何思南,以大船四十餘,水陸並進,至沔陽,攻倪文俊,且載妃妾以行。兵至漢川雞鳴汊,水淺,船閣不能行,文俊以火筏盡燒其船,接待努、佛嘉努皆遇害,報恩努自殺,妃妾皆陷,庫春布哈走陝西。
shí hé nán zéi shù dù hé, fén lüè zhōu xiàn, zhōng shū cān yì chéng zūn yán yú chéng xiàng yuē: jīn tiān xià zhōu xiàn, sàng luàn guò bàn, ér hé běi shāo ān zhě, yǐ tiān qiàn huáng kě wèi zhī zhàng, zéi bīng zú bù néng fēi dù suǒ yǐ bō fū chuí suǐ yǐ gōng jūn chǔ, ér mín wú shēn yuàn zhě, shì hé nán zhī mín yóu dé bǎo qí shì jiā yě. jīn zéi běi dù hé, guān jūn bù yù, shì dà hé zhī xiǎn yì bù néng shǒu, hé běi zhī mín fù hé suǒ shì hū? hé běi mín xīn yī yáo, guó shì jiāng ruò zhī hé? yǔ wèi bì, gěng yè bù néng yán, zǎi zhí yǐ xià jiē wèi zhī huī tì, nǎi rù zòu. dì jí qiǎn shǐ zuì shǒu hé jiāng shuài, ér fáng yù shāo yán, réng qiǎn bīng fēn shǒu shǎn xī shān dōng zhū lù.
時河南賊數渡河,焚掠州縣,中書參議成遵言於丞相曰:「今天下州縣,喪亂過半,而河北稍安者,以天塹黃可為之障,賊兵卒不能飛渡;所以剝膚椎髓以供軍儲,而民無深怨者,視河南之民猶得保其室家也。今賊北渡河,官軍不御,是大河之險亦不能守,河北之民復何所恃乎?河北民心一搖,國勢將若之何?」語未畢,哽咽不能言,宰執以下皆為之揮涕,乃入奏。帝即遣使罪守河將帥,而防禦稍嚴,仍遣兵分守陝西、山東諸路。
chú shuài fá liáng, zhū jiāng móu suǒ xiàng, zhū yuán zhāng yuē: kùn shǒu gū chéng chéng fēi jì. jīn yù móu suǒ xiàng, wéi hé yáng kě tú, rán qí chéng xiǎo ér jiān, kě yǐ jì qǔ, nán yǐ lì shèng yě. guō zi xìng yuē: rú hé? yuán zhāng yuē: xiàng gōng mín zhài shí, dé mín bīng hào yī èr, qí wén yuē lú zhōu lù yì bīng. jīn nǐ zhì sān qiān, xuǎn yǒng gǎn shì, chuí jì zuǒ yī rèn, yī qīng yī, yáng wèi běi jūn, yǐ sì tuó tuó zài shǎng wù qū ér xíng, shēng yán lú zhōu bīng sòng shǐ zhě rù hé yáng shǎng lài jiāng shì, hé yáng bì nà zhī. yīn yǐ jiàng yī bīng wàn rén jì qí hòu, yuē xiāng jù shí yú lǐ, hòu qīng yī bīng báo chéng, jǔ huǒ wèi yīng, jiàng yī bīng jí gǔ xíng ér qián, pò zhī bì yǐ. zi xìng cóng qí jì, shǐ zhāng tiān yòu jiāng qīng yī bīng, zhào jì zǔ wèi shǐ zhě qián xíng, gěng zài chéng lǜ jiàng yī bīng jì qí hòu.
滁帥乏糧,諸將謀所向,硃元章曰:「困守孤城誠非計。今欲謀所向,惟和陽可圖,然其城小而堅,可以計取,難以力勝也。」郭子興曰:「如何?」元璋曰:「向攻民寨時,得民兵號衣二,其文曰『廬州路義兵』。今擬置三千,選勇敢士,椎髻、左衤任,衣青衣,佯為北軍,以四橐駝載賞物驅而行,聲言廬州兵送使者入和陽賞賚將士,和陽必納之。因以絳衣兵萬人繼其後,約相距十餘里,候青衣兵薄城,舉火為應,絳衣兵即鼓行而前,破之必矣。」子興從其計,使張天祐將青衣兵,趙繼祖為使者前行,耿再成率絳衣兵繼其後。
tiān yòu zhì dǒu yáng guān, hé yáng fù lǎo yǐ niú jiǔ chū yíng. huì rì wǔ, tiān yòu bīng cóng tā dào jiù shí wù yuē, zài chéng guò qī bù jiàn jǔ huǒ, yì tiān yòu bì yǐ jìn jù, lǜ zhòng zhí dǐ chéng xià, píng zhāng é sēn tè mù ěr jí bì mén, yǐ fēi qiáo zhuì bīng chū zhàn. zài chéng bù lì, zhōng shǐ zǒu, guān jūn zhuī zhì qiān qiū bà. rì mù, shōu bīng hái, tiān yòu děng shǐ zhì, shì yǔ guān jūn yù, jí jī zhī. zhuī zhì xiǎo xī mén, chéng shàng jí chōu qiáo, tāng hé yǐ dāo duàn qí suǒ, tiān yòu děng duó qiáo ér dēng, jiāng shì cóng zhī, suì jù hé yáng, é sēn tè mù ěr yè dùn.
天祐至陡陽關,和陽父老以牛酒出迎。會日午,天祐兵從它道就食誤約,再成過期不見舉火,意天祐必已進據,率眾直抵城下,平章額森特穆爾急閉門,以飛橋縋兵出戰。再成不利,中矢走,官軍追至千秋壩。日暮,收兵還,天祐等始至,適與官軍遇,急擊之。追至小西門,城上急抽橋,湯和以刀斷其索,天祐等奪橋而登,將士從之,遂據和陽,額森特穆爾夜遁。
zài chéng bài guī, wèi tiān yòu xiàn méi, é yòu bào guān jūn rù chú, qiǎn shǐ lái zhāo xiáng, zi xìng yì kǒng, zhào yuán zhāng yǔ móu. yuán zhāng nǎi hū shǐ zhě rù, chì lìng xī xíng jiàn zi xìng, zhòng jiē yù shā zhī, yuán zhāng yuē: shā zhī, shì sù qí lái yě. bù rú kǒng yǐ dà yán, zòng shǐ qù, bǐ bì dàn wǒ, bù gǎn jìn. zi xìng cóng zhī, jí shǔ yuán zhāng lǜ bīng wǎng, réng guī qǔ hé yáng, zhì zé tiān yòu yǐ jù chéng yǐ, nǎi rù, fǔ dìng qí mín. zi xìng yú shì mìng yuán zhāng zǒng hé yáng bīng. shí zhū jiāng duō zǐ xìng bù qǔ, wèi kěn qū fú, dú tāng hé fèng mìng wéi jǐn, lǐ shàn zhǎng wěi qū diào hù zhī. zhū jiāng duō shā lüè, chéng zhōng fū fù bù xiāng bǎo, yuán zhāng cè rán, zhào zhū jiāng wèi yuē: zhū jūn zì chú lái, duō lüè rén qī nǚ. jūn zhōng wú jì lǜ, hé yǐ ān zhòng! fán suǒ de fù nǚ, xī hái zhī! yú shì gè xiāng xié ér qù, mín dà yuè.
再成敗歸,謂天祐陷沒,俄又報官軍入滁,遣使來招降,子興益恐,召元璋與謀。元璋乃呼使者入,叱令膝行見子興,眾皆欲殺之,元璋曰:「殺之,是速其來也。不如恐以大言,縱使去,彼必憚我,不敢進。」子興從之,急屬元璋率兵往,仍規取和陽,至則天祐已據城矣,乃入,撫定其民。子興於是命元璋總和陽兵。時諸將多子興部曲,未肯屈服,獨湯和奉命唯謹,李善長委曲調護之。諸將多殺掠,城中夫婦不相保,元璋惻然,召諸將謂曰:「諸君自滁來,多掠人妻女。軍中無紀律,何以安眾!凡所得婦女,悉還之!」於是各相攜而去,民大悅。
rùn yuè, rén yín, yǐ gè wèi jūn tún tián jīng jī, rén gěi chāo wǔ dìng, yǐ shì rì rù yì, rì zhī chāo èr liǎng wǔ qián, réng gěi niú zhǒng nóng qì, mìng sī nóng sī lìng běn guǎn wàn hù dū qí qín duò.
閏月,壬寅,以各衛軍屯田京畿,人給鈔五錠,以是日入役,日支鈔二兩五錢,仍給牛種、農器,命司農司令本管萬戶督其勤惰。
èr yuè, yǐ wèi, liú fú tōng děng zì dàng shān jiā hé yíng hán lín ér zhì, lì wèi huáng dì, yòu hào xiǎo míng wáng, jiàn dū bó zhōu, guó hào sòng, jiàn yuán lóng fèng. yǐ qí mǔ yáng shì wèi huáng tài hòu, dù zūn dào shèng wén yù wèi chéng xiàng, luó wén sù liú fú tōng wèi píng zhāng, liú liù zhī shū mì yuàn shì. chè lù yì xiàn tài qīng gōng cái jiàn gōng què. zūn dào děng gè qiǎn zi rù shì. zūn dào běn guó zi shēng, cháng shàng shū yú zhī shū mì yuàn shì mǎn jì lēi gá tái, qǐng kāi wǔ jǔ yǐ shōu tiān xià zhì móu yǒng lì zhī shì, mǎn jì lēi gá tái yǐ zūn dào bǔ běn yuàn yuàn shǐ. zūn dào zhī bù néng xíng qí cè, nǎi qì qù, shì yǐng zhōu, wèi hóng jūn jǔ shǒu, zhì shì suì xiāng xiǎo míng wáng.
二月,乙未,劉福通等自碭山夾河迎韓林兒至,立為皇帝,又號小明王,建都亳州,國號宋,建元龍鳳。以其母楊氏為皇太后,杜遵道、盛文郁為丞相,羅文素、劉福通為平章,劉六知樞密院事。撤鹿邑縣太清宮材建宮闕。遵道等各遣子入侍。遵道本國子生,嘗上書於知樞密院事滿濟勒噶台,請開武舉以收天下智謀勇力之士,滿濟勒噶台以遵道補本院掾史。遵道知不能行其策,乃棄去,適潁州,為紅軍舉首,至是遂相小明王。
wù chén, mìng tài fù yù shǐ dài fū wàng jiā nǔ wèi zhōng shū yòu chéng xiàng, zhōng shū píng zhāng zhèng shì dìng zhū wèi zuǒ chéng xiàng.
戊辰,命太傅、御史大夫旺嘉努為中書右丞相,中書平章政事定珠為左丞相。
rén shēn, lì huái dōng děng chù xuān wèi shǐ dōu yuán shuài fǔ yú tiān zhǎng xiàn, tǒng háo sì yì bīng wàn hù fǔ bìng hóng zé děng chù yì bīng, tīng fù mín yuàn chū dīng zhuàng yì bīng wǔ qiān rén zhě wèi wàn hù, wǔ bǎi míng zhě qiān hù, yī bǎi míng zhě bǎi hù, réng jiàng xuān chì pái miàn.
壬申,立淮東等處宣慰使都元帥府於天長縣,統濠、泗義兵萬戶府並洪澤等處義兵,聽富民願出丁壯義兵五千人者為萬戶,五百名者千戶,一百名者百戶,仍降宣敕牌面。
shì yuè, mìng xíng bù shàng shū dǒng quán děng yǔ jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì hé ní qí zhuān rèn zhēng tǎo zhī wù, pián yí cóng shì qiǎn shǐ xiān jiàng qū shè, yù yǐ huò fú, rú néng chū jiàng, shì qí běn zuì, zhí mí bù quān, kè rì jìn tǎo.
是月,命刑部尚書董銓等與江西行省平章政事和尼齊專任征討之務,便宜從事;遣使先降曲赦,諭以禍福,如能出降,釋其本罪,執迷不悛,克日進討。
sān yuè, guǐ sì, xú shòu huī bīng pò xiāng yáng.
三月,癸巳,徐壽輝兵破襄陽。
jiǎ wǔ, mìng wàng jiā nǔ shè tài wèi, chí jié shòu huáng tài zǐ yù cè, xī yǐ miǎn fú jiǔ liú, zhī yè tài miào.
甲午,命旺嘉努攝太尉,持節授皇太子玉冊,錫以冕服九旒,祗謁太廟。
tuō kè tuō jì mìng yí yī jí nà lù, tái chén yóu yǐ zhé qīng, shū liè qí xiōng dì zhī zuì xīn chǒu, zhào liú tuō kè tuō yú yún nán dà lǐ xuān wèi sī zhèn xī lù, liú é sēn tè mù ěr yú sì chuān diāo mén, tuō kè tuō zhǎng zi hā lǎ zhāng sù zhōu ān zhì, cì zǐ sān bǎo nǔ lán zhōu ān zhì, jiā chǎn bù lù rù guān.
托克托既命移伊集納路,台臣猶以謫輕,疏列其兄弟之罪;辛丑,詔流托克托於雲南大理宣慰司鎮西路,流額森特穆爾於四川碉門,托克托長子哈喇章肅州安置,次子三寶努蘭州安置,家產簿錄入官。
shì chūn, sū zhōu yǔ xuè.
是春,蘇州雨血。
guān jūn shí wàn gōng hé zhōu, zhū yuán zhāng yǐ wàn rén jù shǒu, jiān chū qí bīng jī zhī, guān jūn shù bài, duō sǐ zhě, nǎi jiě qù, chéng zhōng fù fá liáng. shí tài zǐ tú qìn jí shū mì fù shǐ biàn zhū mǎ mín bīng yuán shuài chén yě xiān, gè qiǎn bīng fēn tún xīn táng gāo wàng qīng shān jī lóng shān, dào gěng bù tōng, yuán zhāng lǜ bīng jī zǒu zhī.
官軍十萬攻和州,硃元璋以萬人距守,間出奇兵擊之,官軍數敗,多死者,乃解去,城中復乏糧。時太子圖沁及樞密副使弁珠瑪、民兵元帥陳埜先,各遣兵分屯新塘、高望、青山、雞籠山,道梗不通,元璋率兵擊走之。
háo zhōu jiù shuài sūn dé yá yì fá liáng, lǜ suǒ bù jiù shí hé zhōu. guō zi xìng gù yǔ dé yá yǒu xì, wén zhī nù, zì chú zhōu lái hé. dé yá wén zi xìng zhì, jí yù tā wǎng, qí jūn xiān fā, dé yá hòu. yuán zhāng sòng qí jūn chū chéng, xíng èr shí lǐ, hū chéng zhōng zǒu bào, chú jūn yǔ dé yá dòu, dé yá wèi zi xìng suǒ zhí. yuán zhāng dà jīng, jí hū gěng bǐng wén wú zhēn, cè qí yù hái. dé yá jūn xiān fā zài dào zhě fèn hèn, yōng yuán zhāng xíng shù lǐ, yù dé yá dì, yù jiā hài, yǒu zhāng mǒu zhě lì zhǐ zhī. zi xìng wén yuán zhāng bèi zhí, rú shī zuǒ yòu shǒu, jí qiǎn xú dá wǎng dài, zhāng fù yù qí zhòng guī yuán zhāng. yú shì zi xìng yì shì dé yá qù, jí ér dá yì tuō guī.
濠州舊帥孫德崖亦乏糧,率所部就食和州。郭子興故與德崖有隙,聞之怒,自滁州來和。德崖聞子興至,即欲他往,其軍先發,德崖後。元璋送其軍出城,行二十里,忽城中走報,滁軍與德崖斗,德崖為子興所執。元璋大驚,亟呼耿炳文、吳楨,策騎欲還。德崖軍先發在道者忿恨,擁元璋行數里,遇德崖弟,欲加害,有張某者力止之。子興聞元璋被執,如失左右手,亟遣徐達往代,張復諭其眾歸元璋。於是子興亦釋德崖去,即而達亦脫歸。
zi xìng yǒng hàn shàn zhàn, ér xìng xìng zhí, bù néng róng wù, yǐ dé yá gù, yǐn hèn ér zhōng. zi xìng jì zú, zhòng tuī qí zhǎng zi tiān xù wèi yuán shuài, ér dé yá yǐ sù jiāng yù dài tǒng qí jūn, tiān xù kǒng bù néng zhì, nǎi yǐ shū yāo zhū yuán zhāng wèi jǐ zhù.
子興勇悍善戰,而性悻直,不能容物,以德崖故,飲恨而終。子興既卒,眾推其長子天敘為元帥,而德崖以宿將欲代統其軍,天敘恐不能制,乃以書邀硃元璋為己助。
xià, sì yuè, rén xū, zhōng shū shěng chén yán: jiāng nán yīn dào zéi zǔ gé, suǒ zài què guān, yí qiǎn rén yǔ gè shěng jí xíng tái guān yǐ guǎng dōng guǎng xī hǎi běi hǎi nán sān pǐn yǐ xià tōng xíng qiān diào, wǔ pǐn yǐ xià xiān xíng zhào huì zhī rèn, jiāng zhè xíng shěng sān nián yī cì qiān diào, fú jiàn děng chù què guān yì yī qián lì. cóng zhī.
夏,四月,壬戌,中書省臣言:「江南因盜賊阻隔,所在闕官,宜遣人與各省及行台官以廣東、廣西、海北、海南三品以下通行遷調,五品以下先行照會之任,江浙行省三年一次遷調,福建等處闕官亦依前例。」從之。
guǐ yǒu, yǐ zhōng shū zuǒ chéng xiàng dìng zhū wèi yòu chéng xiàng, píng zhāng zhèng shì hā mǎ ěr wèi zuǒ chéng xiàng, tài zǐ zhān shì sēng gé shí lī wèi píng zhāng zhèng shì, shū sū wèi yù shǐ dài fū. yú shì guó jiā dà bǐng, jǐn guī yú hā mǎ ěr xiōng dì yǐ.
癸酉,以中書左丞相定珠為右丞相,平章政事哈瑪爾為左丞相,太子詹事僧格實哩為平章政事,舒蘇為御史大夫。於是國家大柄,盡歸於哈瑪爾兄弟矣。
huái yuǎn rén cháng yù chūn, gāng yì duō zhì yǒng, lǚ lì jué rén, nián èr shí sān, wèi qún dào liú jù suǒ de, yù chūn chá qí duō chāo lüè, wú yuǎn tú, wén hé zhōu ēn wēi rì zhe, bīng xíng yǒu lǜ, dú lǜ shí yú rén guī fù, qǐng wèi xiān fēng. yuán zhāng yuē: ěr jī, gù lái guī ěr. qiě yǒu gù zhǔ zài, wú ān dé duó zhī! yù chūn dùn shǒu qì yuē: liú jù dào ěr, wú néng wèi yě. tǎng dé xiào lì xián zhě, suī sǐ yóu shēng. yuán zhāng yuē: néng xiāng cóng dù jiāng hū? qǔ tài píng hòu shǔ wǒ, wèi wǎn yě.
懷遠人常遇春,剛毅多智勇,膂力絕人,年二十三,為群盜劉聚所得,遇春察其多抄掠,無遠圖,聞和州恩威日著,兵行有律,獨率十餘人歸附,請為先鋒。元璋曰:「爾飢,故來歸耳。且有故主在,吾安得奪之!」遇春頓首泣曰:「劉聚盜耳,無能為也。倘得效力賢者,雖死猶生。」元璋曰:「能相從渡江乎?取太平後屬我,未晚也。」
shì yuè, dì rú shàng dōu.
是月,帝如上都。
zhào hàn lín dài zhì wū nè ěr jí xián dài zhì sūn zǒng zhāo ān gāo yóu zhāng shì chéng, réng jī xuān mìng yìn xìn pái miàn, yǔ zhèn nán wáng bó luō bù hā jí huái nán xíng shěng lián fǎng sī děng guān shāng yì gěi fù zhī.
詔翰林待制烏訥爾、集賢待制孫捴招安高郵張士誠,仍齎宣命、印信、牌面,與鎮南王博囉布哈及淮南行省廉訪司等官商議給付之。
yù shǐ tái hé zòu zhōng shū zuǒ chéng lǚ sī chéng, bà zhī.
御史台劾奏中書左丞呂思誠,罷之。
níng guó jìng tíng má gū huá yáng zhū shān bēng.
寧國敬亭、麻姑、華陽諸山崩。
wǔ yuè, rén chén, fù xiāng yáng lù. zhào xuē tái hā bù hā guān jué.
五月,壬辰,復襄陽路。詔削台哈布哈官爵。
tái hā bù hā yǐ jūn fá liáng zhī gù, suì jiāo jiǎn bù zūn cháo tíng mìng lìng, jūn shì wǎng wǎng piāo lüè wèi mín huàn. jiān chá yù shǐ é tè hū tú děng hé qí màn gōng nüè mín, nǎi xuē qí guān jué, réng bǐ lǜ lǐng hé shuò gǔn cóng zhēng, mìng sì chuān xíng shěng píng zhāng dá shí bā tú ěr zǒng lǐng qí jūn.
台哈布哈以軍乏糧之故,遂驕蹇不遵朝廷命令,軍士往往剽掠為民患。監察御史額特呼圖等劾其慢功虐民,乃削其官爵,仍俾率領和碩袞從征,命四川行省平章達實巴圖爾總領其軍。
gēng xū, ní wén jùn zì miǎn yáng fù pò zhōng xìng lù, yuán shuài duō ěr jì bā lēi sǐ zhī.
庚戌,倪文俊自沔陽復破中興路,元帥多爾濟巴勒死之。
bó zhōu qiǎn rén zhāo hé yáng zhū jiāng, zhū jiāng wéi zhāng tiān yòu wǎng, xún zì bó guī, jī dù zūn dào xí, shòu guō tiān xù wèi dōu yuán shuài, zhāng tiān yòu yòu fù yuán shuài, zhū yuán zhāng zuǒ fù yuán shuài. yuán zhāng chū yù bù shòu, yuē: dà zhàng fū níng néng shòu zhì yú rén xié! yǐ ér zhū jiāng yì jí wèi shēng yuán, suì cóng zhī, jì nián chēng lóng fèng, rán shì jiē bù bǐng qí jié zhì.
亳州遣人招和陽諸將,諸將惟張天祐往,尋自亳歸,齎杜遵道檄,授郭天敘為都元帥,張天祐右副元帥,硃元璋左副元帥。元璋初欲不受,曰:「大丈夫寧能受制於人邪!」已而諸將議藉為聲援,遂從之,紀年稱龍鳳,然事皆不稟其節制。
shí hé zhōu xī nán mín zhài, cì dì chǎn píng, ér chéng zhōng fá liáng, yuán zhāng yǔ zhū jiāng móu dù jiāng, wú zhōu jí. yǒu zhào pǔ shèng yú tōng hǎi zhě, yōng zhòng wàn yú, chuán wàn sōu, jù cháo hú, jié shuǐ zhài, yǔ lú zhōu zuǒ jūn bì yǒu xì, jù wèi suǒ xí, shì yuè, qiǎn yú tōng hǎi jiān dào lái fù, qǐ fā bīng wèi dǎo. yuán zhāng wèi xú dá děng yuē: fāng móu dù jiāng, ér cháo hú shuǐ jūn lái fù, wú shì jì yǐ! suì qīn wǎng, yǔ pǔ shèng děng huì, jiù guān shuǐ dào, yǐ zhōu chū hé yáng. ér tóng chéng zhá mǎ cháng hé děng ài kǒu, jiē wèi zhōng chéng màn jì hā yǎ shuǐ zhài suǒ è, wéi yī xiǎo gǎng kě dá, rán qiǎn hé bù kě tōng dà jiàn. yǐ ér dà yǔ jiān xún, chuān gǔ liú yì, sù fēi xíng zhōu chù, jiē shuǐ shēn zhàng yú, yuán zhāng xǐ yuē: tiān zhù wǒ yě! suì chéng zhǎng fā cháo hú, zhōu yú guàn ér jìn, zhì huáng dūn, zhào pǔ shèng yǐ suǒ bù pàn qù, yú zhōu xī zhì hé yáng, nǎi jiàng. zhōu zhī wèi zhì, qiǎn rén yòu màn jì hā yǎ jūn lái hù shì, suì zhí zhī, dé shí jiǔ rén, jiē shàn cāo zhōu zhě, lìng qí jiào zhū jūn xí shuǐ zhàn, mìng liào yǒng ān zhāng dé shèng yú tōng hǎi děng jiāng zhī, gōng màn jì hā yǎ yù xī kǒu. dí zhōu gāo dà, bù lì jìn tuì, yǒng ān děng cāo zhōu rú fēi, zuǒ yòu fèn jī, dà bài qí zhòng. suì yǔ zhū jiāng dìng dù jiāng zhī jì, zhū jiāng xián yù zhí qū jīn líng, yuán zhāng yuē: qǔ jīn líng bì zì cǎi shí shǐ. cǎi shí nán běi hóu jīn, dé cǎi shí, rán hòu jīn líng kě tú yě.
時和州西南民寨,次第剷平,而城中乏糧,元璋與諸將謀渡江,無舟楫。有趙普勝、俞通海者,擁眾萬餘,船萬艘,據巢湖,結水寨,與廬州左君弼有隙,懼為所襲,是月,遣俞通海間道來附,乞發兵為導。元璋謂徐達等曰:「方謀渡江,而巢湖水軍來附,吾事濟矣!」遂親往,與普勝等會,就觀水道,以舟出和陽。而桐城閘、馬腸河等隘口,皆為中丞曼濟哈雅水寨所扼,惟一小港可達,然淺涸不可通大艦。已而大雨兼旬,川谷流溢,素非行舟處,皆水深丈餘,元璋喜曰:「天助我也!」遂乘漲發巢湖,舟魚貫而進,至黃墩,趙普勝以所部叛去,餘舟悉至和陽,乃降。舟之未至,遣人誘曼濟哈雅軍來互市,遂執之,得十九人,皆善操舟者,令其教諸軍習水戰,命廖永安、張得勝、俞通海等將之,攻曼濟哈雅峪溪口。敵舟高大,不利進退,永安等操舟如飛,左右奮擊,大敗其眾。遂與諸將定渡江之計,諸將咸欲直趨金陵,元璋曰:「取金陵必自採石始。採石南北喉襟,得採石,然後金陵可圖也。」
liù yuè, dīng mǎo, jiān chá yù shǐ hā lín tú hé zòu tuō kè tuō zhī shī jí xián dà xué shì wú zhí fāng jí qí cān jūn hè hàn zhǎng shǐ hé lēi qí děng, bìng yí zhuī duó, cóng zhī.
六月,丁卯,監察御史哈琳圖劾奏托克托之師、集賢大學士吳直方及其參軍赫漢、長史和勒齊等,並宜追奪,從之。
jiān chá yù shǐ huái gé děng biàn míng zhōng shū zuǒ chéng lǚ sī chéng, gěi hái yuán zhuī suǒ shòu xuān mìng yù dài.
監察御史懷格等辨明中書左丞呂思誠,給還元追所授宣命玉帶。
dīng chǒu, bǎo dé zhōu dì zhèn.
丁丑,保德州地震。
gēng chén, zhēng huī zhōu chù shì zhèng yù wèi hàn lín dài zhì, cì yǐ yù jiǔ míng bì. yù cí jí bù qǐ, ér wèi biǎo yǐ jìn yuē: míng jué zhě, zǔ zōng zhī suǒ yǐ yí bì xià, shǐ yǔ tiān xià xián zhě gòng zhī, bì xià bù dé sī yǔ rén. dài zhì zhī zhí, chén fēi qí cái, bù gǎn shòu jiǔ yǔ bì tiān xià suǒ yǐ fèng bì xià, bì xià de yǐ sī yǔ rén, chén bù gǎn cí yě.
庚辰,征徽州處士鄭玉為翰林待制,賜以御酒、名幣。玉辭疾不起,而為表以進曰:「名爵者,祖宗之所以遺陛下,使與天下賢者共之,陛下不得私與人。待制之職,臣非其才,不敢受;酒與幣天下所以奉陛下,陛下得以私與人,臣不敢辭也。」
shì yuè, zhū yuán zhāng shuài zhū jiāng dù jiāng, yǔ liào yǒng ān jǔ fān qián xíng. yǒng ān qǐng suǒ xiàng, yuán zhāng yuē: cǎi shí dà zhèn, qí bèi bì gù, niú zhǔ jī qián lín dà jiāng, bǐ nán wèi bèi yù, jīn wǎng gōng zhī, qí shì bì kè. nǎi yǐn fān xiàng niú zhǔ, fēng lì shāo jìn, qǐng kè jí àn. shǒu zhě chén yú jī shàng, zhōu jù àn sān zhàng xǔ, wèi néng cù dēng. cháng yù chūn fēi gě zhì, yuán zhāng huī zhī, yīng shēng tǐng gē yuè ér shàng, shǒu zhě pī mǐ, zhū jūn cóng zhī, suì bá cǎi shí, yán jiāng zhū lěi, wàng fēng yíng fù.
是月,硃元璋帥諸將渡江,與廖永安舉帆前行。永安請所向,元璋曰:「採石大鎮,其備必固,牛渚磯前臨大江,彼難為備御,今往攻之,其勢必克。」乃引帆向牛渚,風力稍勁,頃刻及岸。守者陳於磯上,舟距岸三丈許,未能猝登。常遇春飛舸至,元璋麾之,應聲挺戈躍而上,守者披靡,諸軍從之,遂拔採石,沿江諸壘,望風迎附。
zhū jiāng yǐ hé yáng guì fá, gè yù qǔ zī ér guī, yuán zhāng wèi xú dá yuē: rú cǐ, zé zài jǔ bì nán, jiāng dōng fēi wǒ yǒu, dà shì qù yǐ. yīn lìng xī zhǎn lǎn, tuī zhì jí liú zhōng, zhōu jiē shùn liú dōng xià. zhū jiāng dà jīng wèn gù, yuán zhāng yuē: chéng dà shì bù guī xiǎo lì, cǐ qù tài píng shén jìn, shě cǐ bù qǔ, jiāng xī wèi! zhū jiāng nǎi tīng mìng, zì guān dù xiàng tài píng, zhí qū chéng xià, zòng bīng jí gōng, suì bá zhī, píng zhāng è lēi zhé bù hā yǔ qiān shì zhāng xù děng qì chéng zǒu, zhí qí wàn hù nà kè chǔ.
諸將以和陽匱乏,各欲取資而歸,元璋謂徐達曰:「如此,則再舉必難,江東非我有,大事去矣。」因令悉斬纜,推置急流中,舟皆順流東下。諸將大驚問故,元璋曰:「成大事不規小利,此去太平甚近,舍此不取,將奚為!」諸將乃聽命,自官渡向太平,直趨城下,縱兵急攻,遂拔之,平章鄂勒哲布哈與僉事張旭等棄城走,執其萬戶納克楚。
tài píng lù zǒng guǎn jìn yì, chū dōng mén fù shuǐ sǐ, yuán zhāng yuē: yì shì yě! jù guān zàng zhī. qí rú lǐ xí táo ān děng, lǜ fù lǎo chū chéng yíng yè, ān jiàn yuán zhāng zhuàng mào, wèi xí děng yuē: lóng zī fèng zhì, fēi cháng rén yě, wǒ bèi jīn yǒu zhǔ yǐ! shī zhī fā cǎi shí yě, xiān lìng lǐ shàn zhǎng wèi jiè jí jūn shì bǎng, bǐ rù chéng, jí zhāng zhī. shì zú yù piāo lüè zhě, jiàn bǎng è rán bù gǎn dòng, yǒu yī zú wéi lìng, jí zhǎn yǐ xùn, chéng zhōng sù rán. fù mín chén dí xiàn jīn bó, jí yǐ fēn gěi zhū jiāng shì.
太平路總管靳義,出東門赴水死,元璋曰:「義士也!」具棺葬之。耆儒李習、陶安等,率父老出城迎謁,安見元璋狀貌,謂習等曰:「龍姿鳳質,非常人也,我輩今有主矣!」師之發採石也,先令李善長為《戒戢軍士榜》,比入城,即張之。士卒欲剽掠者,見榜愕然不敢動,有一卒違令,即斬以徇,城中肅然。富民陳迪獻金帛,即以分給諸將士。
zhào ān xí, yǔ yǔ shí shì, ān yīn xiàn yán yuē: sì hǎi dǐng fèi, háo jié bìng zhēng, gōng chéng tú yì, hù xiāng xióng zhǎng, rán qí zhì zài zǐ nǚ yù bó, fēi yǒu bō luàn jiù mín ān tiān xià zhī xīn. míng gōng lǜ zhòng dù jiāng, shén wǔ bù shā, yǐ cǐ shùn tiān yīng rén ér xíng dāi fá, tiān xià bù zú dìng yě. yuán zhāng yuē: wú yù qǔ jīn líng, rú hé? ān yuē: jīn líng, dì wáng zhī dōu, lóng pán hǔ jù, xiàn yǐ zhǎng jiāng zhī xiǎn, ruò jù qí xíng shì, chū bīng yǐ lín sì fāng, zé hé xiàng bù kè, cǐ tiān suǒ yǐ zī míng gōng yě. yuán zhāng dà yuè, lǐ ān shén hòu, yóu shì yī qiè jī mì, zhé yǔ yì yān.
召安、習,與語時事,安因獻言曰:「四海鼎沸,豪傑並爭,攻城屠邑,互相雄長,然其志在子女玉帛,非有撥亂、救民、安天下之心。明公率眾渡江,神武不殺,以此順天應人而行呆伐,天下不足定也。」元璋曰:「吾欲取金陵,如何?」安曰:「金陵,帝王之都,龍蟠虎踞,限以長江之險,若據其形勢,出兵以臨四方,則何向不克,此天所以資明公也。」元璋大悅,禮安甚厚,由是一切機密,輒與議焉。
gǎi tài píng lù wèi tài píng fǔ, yǐ lǐ xí zhī fǔ shì, lǐ shàn zhǎng wèi shuài fǔ dōu shì, wāng guǎng yáng wèi shuài fǔ lìng shǐ. shí sān shuài suī gòng fǔ shǔ shì, ér yùn chóu jué cè, jiē chū zì yuán zhāng, jiāng shì lè zhàn, jūn mín qīng xiàng, quán guī yú yī yǐ.
改太平路為太平府,以李習知府事,李善長為帥府都事,汪廣洋為帥府令史。時三帥雖共府署事,而運籌決策,皆出自元璋,將士樂戰,軍民傾向,權歸於一矣。
shí zhōng chéng màn jì hā yǎ děng yǐ jù zhōu jié cǎi shí jiāng, bì gū shú kǒu, jué hé zhōu jūn guī lù. fāng shān zhài mín bīng yuán shuài chén yě xiān, yǐ zhòng shù wàn gōng tài píng zhèn, shén ruì, zhū yuán zhāng mìng xú dá dèng yù tāng hé yǐn bīng chū gū shú lái yíng zhàn, ér shè fú xiāng chéng qiáo yǐ dài zhī, yě xiān bài zǒu, yù fú, fù bèi shòu dí, suì qín yě xiān.
時中丞曼濟哈雅等以巨舟截採石江,閉姑孰口,絕和州軍歸路。方山寨民兵元帥陳埜先,以眾數萬攻太平鎮,甚銳,硃元璋命徐達、鄧愈、湯和引兵出姑孰來迎戰,而設伏襄城橋以待之,埜先敗走,遇伏,腹背受敵,遂擒埜先。
shì xià, dà yǔ, jiāng zhǎng, ān qìng tún tián hé bàn méi, chéng xià shuǐ yǒng, yǒu wù hǒu shēng rú léi. qiān huái xī dōu yuán yóu fǔ yú què, sì yǐ shǎo láo, shuǐ zhé suō, qiū jià dēng, dé liáng sān wàn hú. què dù jūn yǒu yú lì, nǎi jùn huáng zēng pí, wài huán yǐ dà fáng, shēn qiàn sān chóng, nán yǐn jiāng shuǐ zhù zhī, huán zhí mù wèi shān, chéng shàng sì miàn qǐ fēi lóu, biǎo lǐ wán gù.
是夏,大雨,江漲,安慶屯田禾半沒,城下水涌,有物吼聲如雷。簽淮西都元由府余闕,祀以少牢,水輒縮,秋稼登,得糧三萬斛。闕度軍有餘力,乃浚隍增埤,外環以大防,深塹三重,南引江水注之,環植木為柵,城上四面起飛樓,表里完固。
qiū, qī yuè, rén chén, yòu fù yuán shuài zhāng tiān yòu, lǜ zhū jūn jí chén yě xiān bù qǔ gōng jí qìng lù, fú kè ér hái.
秋,七月,壬辰,右副元帥張天祐,率諸軍及陳埜先部曲攻集慶路,弗克而還。
rén yín, ní wén jùn fù xiàn wǔ chāng hàn yáng.
壬寅,倪文俊復陷武昌、漢陽。
qiǎn qīn wáng shí lēi men sì chuān zuǒ chéng shí lēi bù děng gè lǜ bīng shǒu yù shān dōng hú guǎng sì chuān zhū lù, jí zhāo yù háo sì zhū qǐ bīng zhě. zhōng shū yòu chéng xǔ yǒu rén yán: cháo tíng wù xíng gū xī zhī zhèng, shǎng zhòng fá qīng, gù jiāng shì tān lüè zǐ nǚ yù bó ér wú dòu zhì, suì chàng wèi zhāo yù zhī cè ěr. bù tīng.
遣親王實勒們、四川左丞實勒布等各率兵守御山東、湖廣、四川諸路,及招諭濠、泗諸起兵者。中書右丞許有壬言:「朝廷務行姑息之政,賞重罰輕,故將士貪掠子女玉帛而無鬥志,遂倡為招諭之策耳。」不聽。
chén yě xiān zhī bèi qín yě, zhū yuán zhāng shì bù shā. yě xiān wèn: shēng wǒ hé wèi? yuán zhāng yuē: tiān xià dà luàn, háo jié bìng qǐ, shèng zé rén fù, bài zé fù rén. ěr jì yǐ háo jié zì fù, qǐ bù zhī shēng ěr zhī gù? yě xiān yuē: rán zé yù wǒ jūn jiàng hū? cǐ yì ěr! nǎi wèi shū zhāo qí jūn, míng rì jiē jiàng.
陳埜先之被擒也,硃元璋釋不殺。埜先問:「生我何為?」元璋曰:「天下大亂,豪傑並起,勝則人附,敗則附人。爾既以豪傑自負,豈不知生爾之故?」埜先曰:「然則欲我軍降乎?此易爾!」乃為書招其軍,明日皆降。
màn jì hā yǎ lēi hū mù děng jiàn yě xiān bài, bù gǎn fù jìn gōng, lǜ qí zhòng hái tún yù xī kǒu.
曼濟哈雅、勒呼木等見埜先敗,不敢復進攻,率其眾還屯峪溪口。
bā yuè, gēng shēn, mìng nán yáng děng chù yì bīng wàn hù fǔ zhào mù máo hú lú yì bīng wàn rén, jìn gōng nán yáng.
八月,庚申,命南陽等處義兵萬戶府召募毛葫蘆義兵萬人,進攻南陽。
wù chén, yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì dá shí tè mù ěr wèi jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng xiàng. shí jiāng huái yì sāo, nán běi zǔ gé, zhào xǔ dá shí tè mù ěr pián yí xíng shì. dá shí tè mù ěr rèn yòng fēi rén, sì tōng huì lù, mài guān yù jué, wéi shì huò zhī qīng zhòng wèi gāo xià, yóu shì bàng yì fēn rán ér suǒ bù jùn yì wǎng wǎng lún xiàn, yì tián bù wèi yì.
戊辰,以中書平章政事達實特穆爾為江浙行省左丞相。時江、淮驛騷,南北阻隔,詔許達實特穆爾便宜行事。達實特穆爾任用非人,肆通賄賂,賣官鬻爵,惟視貨之輕重為高下,由是謗議紛然;而所部郡邑往往淪陷,亦恬不為意。
yún nán sǐ kě fá děng jiàng, lìng qí zi mǎng sān yǐ fāng wù lái gòng, nǎi lì píng miǎn xuān fǔ sī. sì chuān xiàng sī shèng jiàng, yǐ ān dìng zhōu gǎi lì ān dìng jūn mín ān fǔ sī.
雲南死可伐等降,令其子莽三以方物來貢,乃立平緬宣撫司。四川向思勝降,以安定州改立安定軍民安撫司。
shì yuè, dì zhì zì shàng dōu.
是月,帝至自上都。
zhào huái nán xíng shěng zuǒ chéng xiàng tài fèi yīn tǒng huái nán zhū jūn tǎo suǒ xiàn jùn yì, réng mìng hú guǎng píng zhāng lēi hū mù yǐ suǒ bù miáo jūn tīng qí jié zhì.
詔淮南行省左丞相泰費音統淮南諸軍討所陷郡邑,仍命湖廣平章勒呼穆以所部苗軍聽其節制。
tài fèi yīn zhù jì níng yǐ jiǔ, liáng xiǎng kǔ bù gěi, nǎi mìng yǒu sī gěi zhū jūn niú jù yǐ zhǒng mài, zì jì níng dá yú hǎi zhōu, mín bù rǎo ér bīng lài yǐ jì. yòu yì lì tǔ bīng yuán shuài fǔ, lún fān gēng zhàn.
泰費音駐濟寧已久,糧餉苦不給,乃命有司給諸軍牛具以種麥,自濟寧達於海州,民不擾而兵賴以濟。又議立土兵元帥府,輪番耕戰。
hé zhōu zhèn fǔ xú dá jūn zì tài píng jìn kè lì shuǐ, jiāng gōng jí qìng lù. chū, chén yě xiān zhī wèi shū yě, yáng wèi zhāo cí, yì shí jī zhī, bù yì qí zhòng suì jiàng, zì huǐ shī jì. jí wén yù gōng jí qìng, sī wèi bù qǔ yuē: rǔ děng gōng jí qìng, wú lì zhàn, qí wǒ dé tuō hái, dāng yǔ guān jūn hé. zhū yuán zhāng wén qí móu, zhào yǔ zhī yuē: rén gè yǒu xīn, cóng yuán cóng wǒ, bù xiāng qiáng yě. zòng zhī hái.
和州鎮撫徐達軍自太平進克溧水,將攻集慶路。初,陳埜先之為書也,陽為招辭,意實激之,不意其眾遂降,自悔失計。及聞欲攻集慶,私謂部曲曰:「汝等攻集慶,毋力戰,俟我得脫還,當與官軍合。」硃元璋聞其謀,召語之曰:「人各有心,從元從我,不相強也。」縱之還。
zhū jūn kè lì yáng, yě xiān nǎi shōu yú zhòng tún yú bǎn qiáo, yīn yǔ xíng tái yù shǐ dài fū fú shòu hé, wèi shū yǐ bào tài píng, yán: jí qìng chéng sān miàn zǔ shuǐ, bù lì bù zhàn, jìn wáng hún wáng jùn suí hè ruò bì hán qín hǔ yáng sù, jiē yǐ zhàn jiàn qǔ shèng. jīn huán chéng sān miàn, yuán shuài yǔ miáo jūn jiàn zhài qí zhōng, lián luò sān shí yú lǐ, lù gōng zé lǜ qí duàn hòu. mò ruò nán jù lì yáng, dōng dǎo zhèn jiāng, è xiǎn zǔ, jué liáng dào, shì yǐ chí jiǔ, kě bù gōng ér xià yě. yuán zhāng zhī qí jì, yǐ shū fù zhī yuē: lì dài zhī kè jiāng nán zhě, jiē yǐ zhǎng jiāng tiān qiàn, xiàn gé nán běi, gù xū huì jí zhōu shī, fāng kè chéng gōng. jīn wú dù qí shàng yóu, bǐ zhī yān hóu, wǒ yǐ è zhī, shě zhōu ér jìn, zú yǐ kè jié, zì yǔ jìn suí xíng tóng shì yì. zú xià nài hé shě quán shèng zhī cè ér wèi cǐ yū huí zhī jì yé? nǎi qiǎn bì jiāng xí bó róng gōng wú hú xiàn, kè zhī, zhì yǒng chāng yì, yǐ bó róng wèi wàn hù.
諸軍克溧陽,埜先乃收餘眾屯於板橋,陰與行台御史大夫福壽合,為書以報太平,言:「集慶城三面阻水,不利步戰,晉王渾、王浚、隋賀若弼、韓擒虎、楊素,皆以戰艦取勝。今環城三面,元帥與苗軍建寨其中,連絡三十餘里,陸攻則慮其斷後。莫若南據溧陽,東搗鎮江,扼險阻,絕糧道,示以持久,可不攻而下也。」元璋知其計,以書復之曰:「歷代之克江南者,皆以長江天塹,限隔南北,故須會集舟師,方克成功。今吾渡其上游,彼之咽喉,我已扼之,舍舟而進,足以克捷,自與晉、隋形同勢異。足下奈何舍全勝之策而為此迂迴之計耶?」乃遣裨將習伯容攻蕪湖縣,克之,置永昌翼,以伯容為萬戶。
tuō kè tuō xíng zhì dà lǐ, téng chōng zhī fǔ gāo huì jiàn tuō kè tuō, yù yǐ qí nǚ shì zhī, xǔ zhú shì yī chéng wài yǐ jū, suī yǒu jiā hài zhě, kě yǐ wú yú. tuō kè tuō yuē: wú, zuì rén yě, ān gǎn niàn jí cǐ! xùn cí yǐ jué zhī. shì yuè, cháo tíng qiǎn guān yí zhì ā qīng qǐ zhī dì. gāo huì yǐ tuō kè tuō qián bù shòu qí nǚ, shǒu fā tiě jiǎ jūn wéi zhī.
托克托行至大理,騰衝知府高惠見托克托,欲以其女事之,許築室一程外以居,雖有加害者,可以無虞。托克托曰:「吾,罪人也,安敢念及此!」巽辭以絕之。是月,朝廷遣官移置阿輕乞之地。高惠以托克托前不受其女,首發鐵甲軍圍之。
jiǔ yuè, guō tiān xù zhāng tiān yòu dū bīng zì guān táng jīng tóng shān, jìn gōng jí qìng zhī dōng mén, chén yě xiān zì bǎn qiáo zhí dǐ jí qìng, gōng nán mén, zì yín zhì wǔ, chéng zhōng jiān shǒu. yě xiān yāo guō tiān xù yǐn, shā zhī, qín zhāng tiān yòu, xiàn yú fú shòu, yì shā zhī. èr shuài jù méi, zhū jiāng suì fèng zhū yuán zhāng wèi dōu yuán shuài.
九月,郭天敘、張天祐督兵自官塘經同山,進攻集慶之東門,陳埜先自板橋直抵集慶,攻南門,自寅至午,城中堅守。埜先邀郭天敘飲,殺之,擒張天祐,獻於福壽,亦殺之。二帥俱沒,諸將遂奉硃元璋為都元帥。
chén yě xiān zhuī xí zhì gé xiān xiāng, xiāng mín bīng bǎi hù lú dé mào móu shā zhī, qiǎn zhuàng shì wǔ shí yī qīng yī chū yíng. yě xiān bù yú qí tú jǐ, yǔ shí yú qí xiān xíng, qīng yī bīng zì hòu zǎn shuò cì shā zhī. yě xiān jí sǐ, qí zi zhào zǒu, fù jí bīng tún fāng shān, màn jì hā yǎ yōng zhōu shī jié zhài cǎi shí wèi jǐ jiǎo, guī fù tài píng.
陳埜先追襲至葛仙鄉,鄉民兵百戶盧德茂謀殺之,遣壯士五十衣青衣出迎。埜先不虞其圖己,與十餘騎先行,青衣兵自後攢槊刺殺之。埜先即死,其子兆走,復集兵屯方山,曼濟哈雅擁舟師結寨採石為掎角,規復太平。
xiān shì hé nán xíng shěng píng zhāng dá shí bā tú ěr yǐ bīng jìn cì zhǎng gé, yǔ liú fú tōng yě zhàn, wèi qí suǒ bài, jiāng shì bēn guì. shì yuè, zhì zhōng mù, shōu sàn zú, tuán jié tún zhǒng, zéi fù lái jié yíng, lüè qí zī zhòng, suì yǔ bó luó tè mù ěr xiāng shī. huì liú hā lǎ bù hā lái yuán, dà pò zéi bīng, huò bó luō tè mù ěr, guī zhī, fù zhù biàn liáng dōng nán qīng gāng.
先是河南行省平章達實巴圖爾以兵進次長葛,與劉福通野戰,為其所敗,將士奔貴。是月,至中牟,收散卒,團結屯種,賊復來劫營,掠其輜重,遂與博羅特穆爾相失。會劉哈喇布哈來援,大破賊兵,獲博囉特穆爾,歸之,復駐汴梁東南青堽。
dōng, shí yuè, dīng sì, lì huái nán jiāng běi děng chù xíng shū mì yuàn yú yáng zhōu.
冬,十月,丁巳,立淮南江北等處行樞密院於揚州。
jiǎ zǐ, dì wèi yòu chéng xiàng dìng zhū děng yuē: jìng tiān dì, zūn zǔ zōng, zhòng shì yě, jìn nián yǐ lái, què yú jǔ xíng. zhèn jiāng qīn sì jiāo miào, wù jǐn chéng jìng, bù bì fán wén, qīng děng qí yì diǎn lǐ, cóng qí jiǎn zhě xíng zhī.
甲子,帝謂右丞相定珠等曰:「敬天地,尊祖宗,重事也,近年以來,闕於舉行。朕將親祀郊廟,務盡誠敬,不必繁文,卿等其議典禮,從其簡者行之。」
gēng wǔ, yǐ yǎn shèng gōng kǒng kè jiān tóng zhī tài cháng lǐ yí yuàn shì, yǐ qí zi xī xué xí fēng yǎn shèng gōng.
庚午,以衍聖公孔克堅同知太常禮儀院事,以其子希學襲封衍聖公。
guǐ yǒu, hā mǎ ěr zòu yán: jiāo sì zhī lǐ, yǐ tài zǔ pèi. huáng dì chū gōng, zhì jiāo sì suǒ, biàn fú chéng mǎ, bù shè nèi wài yí zhàng, jiào fāng duì zi, zhāi jiè qī rì, nèi sàn zhāi sì rì yú bié diàn, zhì zhāi sān rì, èr rì yú dà míng diàn xī wò diàn, yī rì zài nán jiāo sì suǒ.
癸酉,哈瑪爾奏言:「郊祀之禮,以太祖配。皇帝出宮,至郊祀所,便服乘馬,不設內外儀仗,教坊隊子,齋戒七日,內散齋四日於別殿,致齋三日,二日於大明殿西幄殿,一日在南郊祀所。」
bǐng zǐ, yǐ jiāo sì, mìng huáng tài zǐ jì gào tài miào.
丙子,以郊祀,命皇太子祭告太廟。
jǐ mǎo, lì huáng hé shuǐ jūn wàn hù fǔ yú xiǎo qīng kǒu.
己卯,立黃河水軍萬戶府於小清口。
shí yī yuè, rén chén, qīn sì shàng dì yú nán jiāo, yǐ huáng tài zǐ wèi yà xiàn, shè dà wèi yòu chéng xiàng dìng zhū wèi zhōng xiàn.
十一月,壬辰,親祀上帝於南郊,以皇太子為亞獻,攝大尉、右丞相定珠為終獻。
jiǎ wǔ, tái hā bù hā wèi hú guǎng xíng shěng zuǒ chéng xiàng, zǒng bīng zhāo bǔ miǎn yáng děng chù, jīng xiāng zhū jūn xī tīng jié zhì, réng gěi yǐ gōng shǎng xuān chì jīn yín pái miàn.
甲午,台哈布哈為湖廣行省左丞相,總兵招捕沔陽等處,荊襄諸軍悉聽節制,仍給以功賞宣敕、金銀牌面。
wù xū, jiè xiū xiàn táo xìng huā.
戊戌,介休縣桃、杏花。
wù shēn, zhōng shū yòu chéng xiàng dìng zhū, yǐ bìng cí zhí, mìng yǐ tài bǎo jiù dì zhì bìng.
戊申,中書右丞相定珠,以病辭職,命以太保就第治病。
gēng xū, zéi xiàn ráo zhōu lù.
庚戌,賊陷饒州路。
shì yuè, dá shí bā tú ěr gōng jiā hé zéi, dà pò zhī.
是月,達實巴圖爾攻夾河賊,大破之。
zéi xiàn huái qìng, huì yòu chéng bù hā tǎo zhī.
賊陷懷慶,會右丞布哈討之。
shí èr yuè, rén zǐ shuò, zhū yuán zhāng shì wàn hù nà kè chǔ běi guī. nà kè chǔ zhě, mù hū lī yì sūn yě, chū huò shí, dài zhī shén hòu, ér nà kè chǔ jū cháng yù yù bù lè. zhì shì yuán zhāng zhào yǔ zhī yuē: wèi rén chén zhě, gè wèi qí zhǔ, kuàng ěr yǒu fù mǔ qī zǐ hū! suì zòng zhī guī.
十二月,壬子朔,硃元璋釋萬戶納克楚北歸。納克楚者,穆呼哩裔孫也,初獲時,待之甚厚,而納克楚居常鬱鬱不樂。至是元璋召語之曰:「為人臣者,各為其主,況爾有父母妻子乎!」遂縱之歸。
jǐ sì, yǐ zhū jūn gōng xiǎng hào fán, mìng hù bù yìn zào míng nián chāo běn liù bǎi wàn dìng gěi zhī.
己巳,以諸軍供餉浩繁,命戶部印造明年鈔本六百萬錠給之。
yǐ hài, yǐ tiān xià bīng qǐ, xià zhào zuì jǐ, dà shè tiān xià.
乙亥,以天下兵起,下詔罪己,大赦天下。
shì yuè, dá shí bā tú ěr diào bīng jìn tǎo, dà bài liú fú tōng děng yú tài kāng, suì wéi bó zhōu. xiǎo míng wáng chū jū ān fēng.
是月,達實巴圖爾調兵進討,大敗劉福通等於太康,遂圍亳州。小明王出居安豐。
lì xìng yuán děng chù xuān wèi shǐ sī dōu yuán shuài fǔ yú xìng yuán lù.
立興元等處宣慰使司都元帥府於興元路。
jǐ wèi, hā mǎ ěr jiǎo zhào qiǎn shǐ cì tuō kè tuō zhèn, suì zú. nián sì shí èr. fù wén, zhōng shū qiǎn shàng shě qīng qī shí liù zhì ā qīng qǐ zhī dì, yì guān yī yǐ liǎn.
己未,哈瑪爾矯詔遣使賜托克托鴆,遂卒。年四十二。訃聞,中書遣尚舍卿七十六至阿輕乞之地,易棺衣以斂。
tuō kè tuō yí zhuàng xióng wěi, qí rán chū yú qiān bǎi rén zhōng, ér qì hóng shí yuǎn, qīng huò cái, yuǎn shēng sè, hǎo xián lǐ shì, jiē chū yú tiān xìng. zhì yú shì jūn zhī jì, shǐ zhōng bù shī chén jié. wéi yǐ huò qún xiǎo, jí fù sī chóu, jūn zǐ bìng yān.
托克托儀狀雄偉,頎然出於千百人中,而器弘識遠,輕貨財,遠聲色,好賢禮士,皆出於天性。至於事君之際,始終不失臣節。惟以惑群小,急復私仇,君子病焉。
shì suì, jīng zhōu dà shuǐ. jì zhōu yǔ xuè. hú guǎng yǔ hēi xuě. shǎn xī yǒu yī shān, xī fēi shí wǔ lǐ, shān zhī jiù jī, jī wèi shēn tán.
是歲,荊州大水。薊州雨血。湖廣雨黑雪。陝西有一山,西飛十五里,山之舊基,積為深潭。
hóng jīn zéi shì zī màn, yóu biàn yǐ nán xiàn dèng xǔ hāo luò. rǔ níng fǔ dá lǔ gá qí chá hǎn tè mù ěr bīng rì yì shèng, zhuǎn zhàn ér běi, suì shù hǔ láo yǐ è zéi fēng. zéi nǎi běi dù méng jīn, fén lüè zhì huái zhōu, hé běi zhèn dòng. chá hǎn tè mù ěr jìn zhàn, dà bài zhī, yú dǎng shān hé zhōu, jiān zhī wú yí lèi, hé běi suì dìng. cháo tíng qí qí gōng, chú zhōng shū xíng bù shì láng.
紅巾賊勢滋蔓,由汴以南陷鄧、許、蒿、洛。汝寧府達嚕噶齊察罕特穆爾兵日益盛,轉戰而北,遂戍虎牢以遏賊鋒。賊乃北渡盟津,焚掠至懷州,河北震動。察罕特穆爾進戰,大敗之,餘黨柵河州,殲之無遺類,河北遂定。朝廷奇其功,除中書刑部侍郎。
miáo jūn yǐ xíng yáng pàn, chá hǎn tè mù ěr yè xí zhī, lǔ qí zhòng jǐ jǐn, nǎi jié yíng tún zhōng mù. yǐ ér huái yòu zéi zhòng sān shí wàn, lüè biàn yǐ xī, lái dǎo zhōng mù yíng, chá hǎn tè mù ěr jié zhèn dài zhī, yǐ sǐ shēng lì hài yù shì zú. shì zú jiǎ yǒng jué sǐ zhàn, wú bù yī dāng bǎi. huì dà fēng yáng shā, zì lǜ měng shì gǔ zào cóng zhōng qǐ, fèn jī zéi zhōng jiān, zéi suì pī mǐ bù néng zhī, qì qí gǔ dùn zǒu, zhuī shā shí yú lǐ, zhǎn shǒu wú suàn, jūn shēng yì dà zhèn.
苗軍以滎陽叛,察罕特穆爾夜襲之,虜其眾幾盡,乃結營屯中牟。已而淮右賊眾三十萬,掠汴以西,來搗中牟營,察罕特穆爾結陣待之,以死生利害諭士卒。士卒賈勇決死戰,無不一當百。會大風揚沙,自率猛士鼓譟從中起,奮擊賊中堅,賊遂披靡不能支,棄旗鼓遁走,追殺十餘里,斬首無算,軍聲益大振。
dào qǐ cháng zhī wú xī, jiāng zhè xíng shěng yì yǐ zhòng bīng jiān zhī, píng zhāng zhèng shì qìng tú yuē: chì zǐ wú zhī, pò yú yǒu sī, gù nòng bīng ěr. gǒu yù yǐ huò fú, bǐ wú bù jiàng zhī lǐ. dào wén zhī, guǒ tóu gē jiě jiǎ, qǐng wèi liáng mín.
盜起常之無錫,江浙行省議以重兵殲之,平章政事慶圖曰:「赤子無知,迫於有司,故弄兵耳。苟諭以禍福,彼無不降之理。」盜聞之,果投戈解甲,請為良民。
xiān shì ní wén jùn zhì wēi shùn wáng zhī zǐ ér qiǎn rén qǐng jiàng, qiú wèi hú guǎng píng zhāng, cháo chén yù xǔ zhě bàn. cān yì zhōng shū shěng shì chéng zūn yuē: píng zhāng zhī zhí, yà zǎi xiàng yě. chéng píng zhī shí, suī dé wàng hàn rén, yì ér bù yǔ, jīn pàn nì zhī zéi, xié shì yāo qiú, qīng yǐ yǔ zhī, rú gāng jì hé? huò yuē: wáng zǐ, shì huáng dí sūn yě, bù xǔ, shì qì zhī yǔ zéi, fēi qīn qīn zhī dào yě. zūn yuē: xiàng yǔ zhí tài gōng, yù pēng zhī yǐ xié gāo zǔ, gāo zǔ nǎi yǐ fēn gēng dá zhī. nài hé jīn yǐ wáng zǐ zhī gù fèi tiān xià dà jì hū? zhòng jiē wěi qí lùn. chú zhì shū shì yù shǐ, é fù rù zhōng shū wèi cān zhèng, lí shěng jǐn liù rì. chéng xiàng měi jué dà yì, zé yuē: gū shǎo huǎn zhī. zhòng mò xiǎo qí yì, jí zūn fù rù, xǐ yuē: dà zhèng shì jīn kě jué yǐ!
先是倪文俊質威順王之子而遣人請降,求為湖廣平章,朝臣欲許者半。參議中書省事成遵曰:「平章之職,亞宰相也。承平之時,雖德望漢人,抑而不與,今叛逆之賊,挾勢要求,輕以與之,如綱紀何?」或曰:「王子,世皇嫡孫也,不許,是棄之與賊,非親親之道也。」遵曰:「項羽執太公,欲烹之以挾高祖,高祖乃以分羹答之。奈何今以王子之故廢天下大計乎?」眾皆韙其論。除治書侍御史,俄復入中書為參政,離省僅六日。丞相每決大議,則曰:「姑少緩之。」眾莫曉其意,及遵復入,喜曰:「大政事今可決矣!」
zhào shǎn xī xíng shěng píng zhāng chuò sī jiǎn zhī shū mì yuàn shì, é fù bài zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
召陝西行省平章綽斯戩知樞密院事,俄復拜中書平章政事。
chū, chuò sī jiǎn fèng mìng tǎo zéi huái nán, shēn xiān shì zú, ér zhōng liú shǐ bù wèi dòng, jí shì fù wèi zhí zhèng. yī rì rù shì, dì jiàn qí miàn yǒu jiàn bān, shēn tàn mǐn zhī, suì yǒu shì mìng.
初,綽斯戩奉命討賊淮南,身先士卒,而中流矢不為動,及是復為執政。一日入侍,帝見其面有箭瘢,深嘆閔之,遂有是命。
dù zūn dào xiāng xiǎo míng wáng, dé chǒng zhuān quán, liú fú tōng jí zhī, lìng jiǎ shì wō shā zūn dào. fú tōng suì wèi chéng xiàng, hòu chēng tài bǎo. xiǎo míng wáng tú yōng xū míng, shì jiē jué yú fú tōng. fú tōng měi xiàn yī chéng, yǐ rén wèi liáng shí, jì jǐn, fù xiàn yī chù, gù qí suǒ guò, chì dì qiān lǐ.
杜遵道相小明王,得寵專權,劉福通疾之,令甲士撾殺遵道。福通遂為丞相,後稱太保。小明王徒擁虛名,事皆決於福通。福通每陷一城,以人為糧食,既盡,復陷一處,故其所過,赤地千里。