qǐ zhān méng xié qià zhēng yuè, jǐn qiáng yǔ zuò è liù yuè, fán èr nián yǒu qí.
起旃蒙協洽正月,盡強圉作噩六月,凡二年有奇。
huì tè mù ěr, shì zǔ zhī sūn, yù zōng jiǎn zhēn dì sān zi yě, mǔ yuē huī rén yù shèng huáng hòu hóng jí lī shì, zhì yuán èr nián jiǔ yuè gēng zǐ shēng. èr shí sì nián, zhū wáng nà yán fǎn, shì zǔ zì jiāng tǎo píng zhī. qí hòu hā tǎn fù pàn, mìng dì wǎng zhēng zhī, hā tǎn bài wáng. sān shí nián liù yuè yǐ sì, shòu huáng tài zǐ bǎo, fǔ jūn běi biān.
諱特穆爾,世祖之孫,裕宗戩珍第三子也,母曰徽仁裕聖皇后鴻吉哩氏,至元二年九月庚子生。二十四年,諸王納顏反,世祖自將討平之。其後哈坦復叛,命帝往征之,哈坦敗亡。三十年六月乙巳,受皇太子寶,撫軍北邊。
chéng zōng qīn míng guǎng xiào huáng dì yuán zhēn yuán nián yǐ wèi, yī èr jiǔ wǔ nián
○成宗欽明廣孝皇帝元貞元年(乙未,一二九五年)
chūn, zhēng yuè, guǐ chǒu, yǐ tài pú qīng jì ěr hā lǎng wèi yù shǐ dài fū.
春,正月,癸丑,以太僕卿濟爾哈朗為御史大夫。
rén xū, yǐ guó jì, jí dà shèng shòu wàn ān sì fàn sēng qī wàn.
壬戌,以國忌,即大聖壽萬安寺飯僧七萬。
guǐ hài, zhào dào jiā fù xíng jīn lù kē fàn.
癸亥,詔道家復行金籙科範。
yǐ yǔn shuāng shā hé, zhèn ān xī wáng shān hòu mín mǐ.
以隕霜殺禾,賑安西王山後民米。
yún nán xíng shěng zuǒ chéng yáng yán lóng, zhào wèi zhōng shū zuǒ chéng.
雲南行省左丞楊炎龍,召為中書左丞。
yǐ bà xíng shū mì yuàn, cì xíng zhōng shū shěng zhǎng guān hǔ fú, lǐng qí jūn.
以罷行樞密院,賜行中書省長官虎符,領其軍。
gēng wǔ, yǐ jiāng zhè xíng shěng píng zhāng ā lǎ bo dān wèi cān zhī zhèng shì.
庚午,以江浙行省平章阿喇卜丹為參知政事。
rén shēn, lì běi tíng dōu yuán shuài fǔ.
壬申,立北庭都元帥府。
bà guā shā děng zhōu tún tián.
罷瓜、沙等州屯田。
jiǎ xū, yǒu fēi shū wàng yán zhū qīng zhāng xuān yǒu yì tú, zhào wèi miǎn zhī.
甲戌,有飛書妄言硃清、張宣有異圖,詔慰勉之。
chéng xiàng è lēi zhé děng yán: wǎng nián xiān dì cháng mìng kāi zhēn dìng yě hé, yǐ fā dīng fū rén yì, zhí xiān dì shēng xiá, yǐ jù zhòng bà zhī. jīn yí zūn jiù zhì, bǐ zú qí yì. cóng zhī.
丞相鄂勒哲等言:「往年先帝嘗命開真定冶河,已發丁夫人役,值先帝升遐,以聚眾罷之。今宜遵舊制,俾卒其役。」從之。
zhào dà sī nóng chéng yáo suì wèi hàn lín xué shì, xiū shì zǔ shí lù. chū zhì jiǎn yuè guān, jiū hé gù shì, suì yǔ shì dú gāo dào níng zǒng cái zhī.
召大司農丞姚燧為翰林學士,修《世祖實錄》。初置檢閱官,究核故事,燧與侍讀高道凝總裁之。
lǐ bù láng zhōng wáng yuē, qǐng xíng zèng shì zhī diǎn yǐ jīng zhōng xūn, fù shí zhèng jì yú shǐ guǎn yǐ bèi zuǎn lù, lì gōng xū fǔ yǐ zhuān gōng yì, cóng zhī. shòu hàn lín zhí xué shì tóng xiū guó shǐ.
禮部郎中王約,請行贈諡之典以旌忠勛,付《時政記》於史館以備纂錄,立供需府以專供億,從之。授翰林直學士、同修國史。
dì zhī jí wèi yě, hàn lín xué shì wáng yùn xiàn shǒu chéng shì jiàn, liè jìng tiān fǎ zǔ ài mín xù bīng děng shì wèi mù, fán shí wǔ piān, suǒ lùn xī běn jīng zhǐ. zhì shì mìng tóng xiū guó shǐ zuǎn xiū shí lù, yùn jí shì zǔ shèng xùn liù juǎn shàng zhī.
帝之即位也,翰林學士王惲獻《守成事鑒》,列敬天、法祖、愛民、恤兵等事為目,凡十五篇,所論悉本經旨。至是命同修國史、纂修實錄,惲集《世祖聖訓》六卷上之。
èr yuè, dīng chǒu, hàn lín xué shì chéng zhǐ liú mèng yán gào lǎo, dì yǐ qí zài xiān cháo yán wú suǒ yǐn, hòu cì qiǎn zhī.
二月,丁丑,翰林學士承旨留夢炎告老,帝以其在先朝言無所隱,厚賜遣之。
rén wǔ, bà jiāng nán chá shuì, yǐ qí shù tiān rù jiāng xī què chá dōu zhuǎn yùn shǐ suì é.
壬午,罷江南茶稅,以其數添入江西榷茶都轉運使歲額。
dīng hài, yún nán xíng shěng píng zhāng é sēn bù hā yán: gǎn má lǔ yǒu liǎng yí wèi fù, jīn chǐ yì pàn fú bù cháng, qǐng diào bīng liù qiān, zhèn fǔ jīn chǐ, zhì rì rù miǎn. cóng zhī.
丁亥,雲南行省平章額森布哈言:「敢麻魯有兩夷未附,金齒亦叛服不常,請調兵六千,鎮撫金齒,置馹入緬。」從之。
gēng zǐ, miǎn guó lái gòng.
庚子,緬國來貢。
dīng yǒu, dì rú shàng dōu.
丁酉,帝如上都。
guǐ mǎo, yǐ lǚ tiān lín wèi cān zhī zhèng shì.
癸卯,以呂天麟為參知政事。
lì yún zhōu yín chǎng dōu tí jǔ sī.
立雲州銀場都提舉司。
zhōng shū shěng yán: jìn zhě ā hā mǎ tè sēng gé, hù shì mài guān, bù bié néng fǒu, zhǐ píng jiě yóu, xuǎn fǎ yóu shì dà huài. yí lìng lián fǎng sī tǐ fù yǐ wén, shěng tái hé shí, dìng qí diàn zuì, yǐ míng chù zhì. qí lián fǎng sī guān, yì lìng shěng tái tóng xuǎn wèi yí. cóng zhī.
中書省言:「近者阿哈瑪特、僧格,怙勢賣官,不別能否,只憑解由,選法由是大壞。宜令廉訪司體覆以聞,省台核實,定其殿最,以明黜陟。其廉訪司官,亦令省台同選為宜。」從之。
hé dōng shān xī lián fǎng shǐ chéng sī lián yán: tài yuán suì sì zhū wáng tuó mǎ yī wàn sì qiān yú pǐ, qǐng zhǐ sì qiān pǐ. píng yáng zhū jùn suì shū zū shuì yú běi fāng, mín shén kǔ zhī, qǐng gǎi shū hé dōng jìn cāng. cóng zhī.
河東山西廉訪使程思廉言:「太原歲飼諸王駝馬一萬四千餘匹,請止飼千匹。平陽諸郡歲輸租稅於北方,民甚苦之,請改輸河東近倉。」從之。
sī lián gāng zhèng jí è, yán shì kǎi qiè, xǐ jiàn dá rén wù. huò jī qí hǎo míng, sī lián yuē: ruò bì hǎo míng zhī jī, rén bù gǎn fù wèi shàn yǐ.
思廉剛正疾惡,言事剴切,喜薦達人物。或譏其好名,思廉曰:「若避好名之譏,人不敢復為善矣。」
sān yuè, yǐ sì shuò, ān nán shì zǐ chén rì jùn qiǎn shǐ shàng biǎo wèi guó āi, yòu shàng shū xiè kuān shì ēn, bìng xiàn fāng wù.
三月,乙巳朔,安南世子陳日燇遣使上表慰國哀,又上書謝寬貰恩,並獻方物。
rén zǐ, jìn lái cháo guān liǎn suǒ shǔ fèng.
壬子,禁來朝官斂所屬俸。
wù wǔ, bà fú jiàn yín chǎng tí jǔ sī.
戊午,罷福建銀場提舉司。
zhōng shū yán: shěng chén shū mì yuàn yù shǐ tái lì yīng zòu jǔ guān shǔ, qí yú zhū sī bù yí zòu qǐng, jīn jiē qǐng zhī, fēi biàn. zhào: zì jīn yǐ hòu, zhuān lìng zhōng shū nǐ zòu.
中書言:「省臣、樞密院、御史台例應奏舉官屬,其餘諸司不宜奏請,今皆請之,非便。」詔:「自今已後,專令中書擬奏。」
yǐ dōng zuò fāng yīn, bà zhū bù jí yíng zào, wéi dì shī tǎ jí zhāng fǎ shī gōng bù bà.
以東作方殷,罷諸不急營造,惟帝師塔及張法師宮不罷。
rén xū, dì zhèn. jiān chá yù shǐ téng ān shàng shàng shū yuē: jūn shī qí dào, zé jiàn yú tiān, qí jiù zài nèi tíng qiè gàn wài zhèng, xiǎo rén xiǎn cè jūn zǐ, míng shí hùn xiáo, xíng shǎng jiàn chà, yáng wèi yīn chéng, zhì jìng zhě dòng. yí jīng jīng zhī wèi, cè shēn xiū xíng, fǎn xī suǒ wèi, yǐ jǐn mǐ zhī zhī dào. zhí zhèng bù yǐ wén, ān shàng suì guī.
壬戌,地震。監察御史滕安上上疏曰:「君失其道,責見於天,其咎在內庭竊干外政,小人顯廁君子,名實混淆,刑賞僭差,陽為陰乘,致靜者動。宜兢兢祗畏,側身修行,反昔所為,以盡弭之之道。」執政不以聞,安上遂歸。
xià, sì yuè, xīn sì, yāo rén méng chóng jiàn nǐ, jí qí dǎng shí sān rén jiē fú zhū.
夏,四月,辛巳,妖人蒙蟲僭擬,及其黨十三人皆伏誅。
gēng yín, fēng rǔ mǔ yáng shì wèi zhào guó ān yì fū rén. yǐ hòu liè cháo fēng rǔ mǔ, suì yán wèi gù shì.
庚寅,封乳母楊氏為趙國安翼夫人。以後列朝封乳母,遂沿為故事。
gēng zǐ, lì zhǎng yè sī, zhǎng huáng tài hòu bǎo, yǐ huàn zhě wèi zhī.
庚子,立掌謁司,掌皇太后寶,以宦者為之。
guǐ mǎo, shè gè lù yīn yáng jiào shòu, réng jìn yīn yáng rén bù dé yóu yú zhū wáng fù mǎ zhī mén.
癸卯,設各路陰陽教授,仍禁陰陽人不得游於諸王、駙馬之門。
rùn yuè, bǐng wǔ, wèi huáng tài hòu jiàn fó sì yú wǔ tái shān, yǐ qián gōng bù shàng shū ní jì wèi jiàng zuò yuàn shǐ, dǒng qí yì.
閏月,丙午,為皇太后建佛寺於五台山,以前工部尚書尼濟為匠作院使,董其役。
jǐ wèi, bà dǎ bǔ yīng fáng zǒng guǎn fǔ jí sī jí zhōu yòng báo liǎn děng kù huī zhōu lù yín chǎng gè chù yán chǎng, réng miǎn dà dū jīn suì tián zū.
己未,罷打捕鷹房總管府及司籍、周用、薄斂等庫、徽州路銀場、各處鹽場,仍免大都今歲田租。
gēng shēn, hé nán xíng shěng kuī liǎng huái yán chāo wǔ qiān dìng, qiǎn guān wǎng jū, mìng suí qí zuì zhī qīng zhòng zhì zhī. shǎn xī xíng shěng shān dōng dōu zhuǎn yùn sī bìng yǒu zēng xiàn yán chāo, gè cì yī yǐ jīng qí néng.
庚申,河南行省虧兩淮鹽鈔五千錠,遣官往鞫,命隨其罪之輕重治之。陝西行省、山東都轉運司並有增羨鹽鈔,各賜衣以旌其能。
nán rén hóng shào xué shàng fēng shì, wàng yán wǔ yùn, chī ér qiǎn zhī. nán rén yòu yǒu chén lì biàn qǐng sōu kuò tián fù zhě, zhí zhèng yù cóng zhī, cān yì zhōng shū shěng shì wáng gòu yǔ píng zhāng hé róng zǔ gòng yán qí bù kě, biàn zhī shén lì, dé bù xíng.
南人洪邵學上封事,妄言五運,笞而遣之。南人又有陳利便請搜括田賦者,執政欲從之,參議中書省事王構與平章何榮祖共言其不可,辨之甚力,得不行。
rén xū, tǎ qí hū ā sà ěr yǐ bù fǎ fú zhū.
壬戌,塔奇呼、阿薩爾以不法伏誅。
zhào jìn chōu fēn shì bó huò ér nì qí jīng xì zhě.
詔禁抽分市舶貨而匿其精細者。
shì yuè, lán zhōu shàng xià sān bǎi yú lǐ hé qīng sān rì.
是月,蘭州上下三百餘里河清三日。
dì yǐ jīng shī mǐ guì, yì guǎng shì zǔ zhī zhì, shè sān shí sì, fā mǐ qī wàn yú shí tiào zhī. qí hòu měi nián zēng tiào, duō zhì sì shí wàn shí, xíng zhī jì jiǔ, duō wèi háo qiáng qiǎo qǔ. nǎi lìng yǒu sī jí pín mín hù shù, yàn kǒu gěi zhī, jiǎn zhèn tiào zhī zhí sān fēn zhī yī, měi suì yì bù xià èr shí yú wàn shí.
帝以京師米貴,益廣世祖之制,設三十肆,發米七萬餘石糶之。其後每年增糶,多至四十萬石,行之既久,多為豪強巧取。乃令有司籍貧民戶數,驗口給之,減賑糶之直三分之一,每歲亦不下二十餘萬石。
wǔ yuè, gēng chén, zhào: gè shěng zhǐ cún rú xué tí xué sī yī, yú xī bà zhī.
五月,庚辰,詔:「各省止存儒學提學司一,餘悉罷之。」
shēng jiāng nán zhū xiàn wèi zhōu, yǐ hù wèi chà, hù sì wàn wǔ wàn zhě wèi xià zhōu, wǔ wàn zhì shí wàn wèi zhōng zhōu, xià zhōu guān wǔ yuán, zhōng zhōu liù yuán. fán wèi zhōng zhōu èr shí bā, xià zhōu shí wǔ. yòu yǐ lián zhōu hù bù jí é, jiàng lù wèi zhōu.
升江南諸縣為州,以戶為差,戶四萬、五萬者為下州,五萬至十萬為中州,下州官五員,中州六員。凡為中州二十八,下州十五。又以連州戶不及額,降路為州。
xīn sì, bà xíng dà sī nóng sī.
辛巳,罷行大司農司。
jiǎ shēn, zhào: zì yuán zhēn yuán nián wǔ yuè yǐ qián bū qiàn qián liáng zhě, jiē bà zhēng.
甲申,詔:「自元貞元年五月以前逋欠錢糧者,皆罷征。」
bǐng shēn, yǐ mài dí wèi qiān shū shū mì yuàn shì. mài dí, tài fù bā yán zi yě. huáng tài hòu yán bā yán jǐn xīn wáng shì, yù lìng dài qí fù zhī shū mì yuàn, dì yǐ qí nián shàng shǎo. gù yǒu shì mìng.
丙申,以邁迪為簽書樞密院事。邁迪,太傅巴延子也。皇太后言巴延盡心王室,欲令代其父知樞密院,帝以其年尚少。故有是命。
liù yuè, wù shēn, lì chéng xiàn dà qīng hé shuǐ yì, huài mín jū.
六月,戊申,歷城縣大清河水溢,壞民居。
rén zǐ, zhào liáo yáng shěng jìn hǎi dōng qīng gú, èr shí sì rì, měi rì gěi niú liù tóu, shǐ zhě shí mǐ wǔ shí, yīng shí yáng wǔ kǒu. yòu gǒu dì shí èr rì, měi hù gěi chāo shí dìng.
壬子,詔遼陽省進海東青鶻,二十四馹,每馹給牛六頭,使者食米五石,鷹食羊五口。又狗遞十二馹,每戶給鈔十錠。
jiǎ yín, hàn lín xué shì chéng zhǐ dǒng wén yòng děng jìn shì zǔ shí lù.
甲寅,翰林學士承旨董文用等進《世祖實錄》。
yǐ mǎo, chì: fán shàng fēng shì zhě, zhōng shū shěng fā jiān shì zhī, rán hòu yǐ wén.
乙卯,敕:「凡上封事者,中書省發緘視之,然後以聞。」
guǐ hài, lì méng gǔ jūn dōu yuán shuài fǔ yú xī chuān, jìng lì shū mì yuàn.
癸亥,立蒙古軍都元帥府於西川,徑隸樞密院。
gēng wǔ, lì xī yù qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ.
庚午,立西域親軍都指揮使。
shì yuè, shǎn xī hàn jī, xíng shěng yòu chéng xǔ yǐ yì fā lǐn zhèn zhī, tóng liè yǐ wèi jīng zòu qǐng, bù kě, yǐ yuē: mín wèi bāng běn, jīn jī něi ruò cǐ, bì qí mìng xià, wú jí yǐ. shàn fā zhī zuì, wú dāng rèn zhī. suì fā sù zhèn dài.
是月,陝西旱、飢,行省右丞許扆議發廩賑之,同列以未經奏請,不可,扆曰:「民為邦本,今飢餒若此,必俟命下,無及矣。擅發之罪,吾當任之。」遂發粟賑貸。
chén lǐ dì jiē xī dòng, sòng cháng xuǎn mín lì tún, miǎn qí yáo yì, shǐ yù zhī, zài lǐ zhě yuē ài dīng, zài chén zhě yuē zhài bīng, sòng wáng, jiē fèi. hú guǎng xíng shěng píng zhāng liú guó jié, jì píng tián wàn qǐng, nǎi xī fù qí zhì yòu jīng huà chá líng héng chēn dào guì yáng, fán guǎng dōng, jiāng xī dào suǒ chū rù zhī dì, nán běi sān qiān lǐ, zhì shù sān shí yǒu bā, fēn tún jiāng shì yǐ shǒu zhī. yóu shì dōng jǐn jiāo guǎng, xī gèn qián zhōng, dì zhōu hú guǎng, sì jìng jiē yǒu tún shù, zhì dù zhōu mì, zhū mán bù néng fù kòu, dào zéi suì xī. shì yuè rù cháo, cì yù dài jǐn yī gōng shǐ. tái chén yán guó jié zài jūn zhōng, měi yǐ jiā zī shǎng jiāng shì, dì mìng bèi shǎng zhī, bù qǔ yǒu gōng zhě gè qiān guān.
辰、澧地接谿洞,宋嘗選民立屯,免其徭役,使御之,在澧者曰隘丁,在辰者曰寨兵,宋亡,皆廢。湖廣行省平章劉國傑,既平田萬頃,乃悉復其制;又經畫茶陵、衡、郴、道、桂陽,凡廣東,江西盜所出入之地,南北三千里,置戍三十有八,分屯將士以守之。由是東盡交、廣,西亘黔中,地周湖廣,四境皆有屯戍,制度周密,諸蠻不能復寇,盜賊遂息。是月入朝,賜玉帶、錦衣、弓矢。台臣言國傑在軍中,每以家資賞將士,帝命倍賞之,部曲有功者各遷官。
qiū, qī yuè, yǐ hài, zhào jiāng nán dì shuì shū chāo.
秋,七月,乙亥,詔江南地稅輸鈔。
dīng chǒu, yù shǐ tái yán: nèi dì dào zéi qiè fā zhě zhòng, jiē yóu guó jiā shè yòu suǒ zhì. qǐng mìng zhòng shū lì wèi tiáo gé, dū zé suǒ shǔ, qī zhì jǐn miè. cóng zhī.
丁丑,御史台言:「內地盜賊竊發者眾,皆由國家赦宥所致。請命中書立為條格,督責所屬,期至盡滅。」從之。
gōng bù yán: tōng huì hé zào zhá bà, suǒ fèi bù zī, quán jí zhǔ shǒu zhī rén shàng xià xiū zhì, qǐng shè tí lǐng sān yuán, zhuān yī xún hù. cóng zhī.
工部言:「通惠河造閘壩,所費不貲,全藉主守之人上下修治,請設提領三員,專一巡護。」從之。
yǐ mǎo, zhào shēn chì zhōng wài: yǒu rú lì jiān tōng zhě, gè lù jǔ zhī. lián fǎng sī měi dào suì gòng èr rén, tái shěng wěi guān lì fǎ kǎo shì, suǒ gòng bù gōng, zuì qí jǔ zhě.
乙卯,詔申飭中外:「有儒吏兼通者,各路舉之。廉訪司每道歲貢二人,台省委官立法考試,所貢不公,罪其舉者。」
mìng: zhí guān zuò zāng lùn duàn, zài fàn zhě jiā èr děng cāng kù guān lì dào suǒ shǒu qián liáng, yī guàn yǐ xià chī, zhì shí guàn zhàng zhī, èr shí guàn jiā yī děng, yī bǎi èr shí guàn tú yī nián, měi sān shí guàn jiā bàn nián, èr bǎi sì shí guàn tú sān nián, mǎn sān bǎi guàn zhě sǐ. jì zāng yǐ zhì yuán chāo wèi zé.
命:「職官坐贓論斷,再犯者加二等;倉庫官吏盜所守錢糧,一貫以下笞,至十貫杖之,二十貫加一等,一百二十貫徒一年,每三十貫加半年,二百四十貫徒三年,滿三百貫者死。計贓以至元鈔為則。」
wù xū, zhū yǒng fú biān zhēn yù yǐ yāo yán fú zhū.
戊戌,硃永福、邊珍裕以妖言伏誅。
rén yín, zhào yì jiāng nán zhū lù tiān qìng guān wèi xuán miào guān, huǐ suǒ fèng sòng tài zǔ shén zhǔ.
壬寅,詔易江南諸路天慶觀為玄妙觀,毀所奉宋太祖神主。
bā yuè, xīn yǒu, miǎn guó jìn xún xiàng sān.
八月,辛酉,緬國進馴象三。
guǐ hài, yǐ liáo yáng shuǐ, zhèn zhī.
癸亥,以遼陽水,賑之。
jǐ sì, yǐ fù mǎ nà huái zhī shū mì yuàn shì.
己巳,以駙馬納懷知樞密院事。
jiǔ yuè, jiǎ xū, dì zhì zì shàng dōu.
九月,甲戌,帝至自上都。
yǐ tuō kè tuō wèi shàng dōu liú shǒu. tuō kè tuō, mù hū lī céng sūn, sà màn zhī zǐ yě. yòu shī hù, qí mǔ dǔ yì jiào zhī shāo zhǎng, zhí sù wèi, shì zǔ fù qīn huì dǎo, yóu yǐ shì jiǔ wèi jiè jì kòu, xǐ cóng rú zhě yóu, wén shàn zhé fú yīng. cóng shì zǔ zhēng nà yán, huàn jiǎ lǜ jiā nú shù shí rén jí chí jī zhī, dí zhòng pī mǐ, shì zǔ wàng jiàn zhī, dà jiā jiē shǎng, wèi jìn chén yuē: sà màn bù xìng zǎo sǐ, tuō kè tuō yòu, zhèn fǔ ér jiào zhī, cháng kǒng qí bù lì. jīn néng rú cǐ, sà màn kě wèi yǒu zi yǐ! qīn jiě pèi dāo jí suǒ chéng mǎ cì zhī, yóu shì shēn jiā qì zhòng, dé yù wén jī mì zhī shì.
以托克托為上都留守。托克托,穆呼哩曾孫,薩曼之子也。幼失怙,其母篤意教之;稍長,直宿衛,世祖復親誨導,尤以嗜酒為戒;既寇,喜從儒者游,聞善輒服膺。從世祖征納顏,擐甲率家奴數十人疾馳擊之,敵眾披靡,世祖望見之,大加嗟賞,謂近臣曰:「薩曼不幸早死,托克托幼,朕撫而教之,常恐其不立。今能如此,薩曼可謂有子矣!」親解佩刀及所乘馬賜之,由是深加器重,得預聞機密之事。
dì jí wèi yǐ lái, chǒng gù yóu dǔ. cháng shì jìn wéi, chū rù wéi jǐn, tuì, yǔ jiā rén yuē: wǒ xī qīn chéng xiān dì xùn chì, lìng wú shì yǐn, jīn wèi néng jué yě. qǐ yǒu wèi rén zhī guò ér bù néng gǎi zhě hū! zì jīn yǐ wǎng, jiā rén yǒu yǐ jiǔ zhì wú qián zhě, bì tòng chéng zhī. dì wén zhī, xǐ yuē: jí sài zhōng rú tuō kè tuō zhě wú jǐ, jīn néng gāng zhì yú jiǔ, zhēn kě dà yòng yǐ! suì yǒu shì mìng. tuō kè tuō zhì shàng dōu, zhèng lìng yán sù, kè xiū qí zhí.
帝即位以來,寵顧尤篤。常侍禁闈,出入唯謹,退,語家人曰:「我昔親承先帝訓飭,令毋嗜飲,今未能絕也。豈有為人知過而不能改者乎!自今以往,家人有以酒至吾前者,必痛懲之。」帝聞之,喜曰:「集賽中如托克托者無幾,今能剛制於酒,真可大用矣!」遂有是命。托克托至上都,政令嚴肅,克修其職。
yǐ hài, yòng dì shī zòu, shì dà pì sān rén, zhàng yǐ xià sì shí jiǔ rén.
乙亥,用帝師奏,釋大辟三人,杖以下四十九人。
jǐ mǎo, bà sì chuān táo jīn hù sì qiān, hái qí yuán jí zuì chū xiàn yán zhě.
己卯,罷四川淘金戶四千,還其原籍;罪初獻言者。
dīng hài, zhǎo wā qiǎn shǐ xiàn fāng wù.
丁亥,爪哇遣使獻方物。
shǐ bì jì yǐ zuì fèi, zhì shì qǐ tóng zhī shū mì yuàn shì. yī ěr lǔ yán: bì děng yǐ wǔ qiān rén dù hǎi èr shí wǔ wàn lǐ, rù jìn dài wèi cháng zhì zhī guó, fú qí wáng jí yù jiàng páng jìn xiǎo guó, yí jiā jīn lián. suì zhào hái qí suǒ jí jiā zī, bài jiāng xī xíng zhōng shū shěng yòu chéng.
史弼既以罪廢,至是起同知樞密院事。伊爾嚕言:「弼等以五千人渡海二十五萬里,入近代未嘗至之國,俘其王及諭降旁近小國,宜加矜憐。」遂詔還其所籍家資,拜江西行中書省右丞。
rén chén, hú nán sī yù guō qǐ, sù zhè xī lián fǎng sī qiān shì zhāng xiào sī duō qǔ lǐn xì, xiào sī xì qǐ yú yù. xíng tái lìng jiān chá yù shǐ yáng rén wǎng jū, ér xíng shěng píng zhāng tè mù ěr dǎi xiào sī zhì shěng xùn wèn, yòu lìng qí shǔ guān yǔ rén tóng jū qǐ shì, rén bù cóng. xíng tái yǐ wén, zhào shěng tái qiǎn guān jū, jì yǐn fú, jiē zhàng zhī.
壬辰,湖南司獄郭玘,訴浙西廉訪司僉事張孝思多取廩餼,孝思系玘於獄。行台令監察御史楊仁往鞫,而行省平章特穆爾逮孝思至省訊問,又令其屬官與仁同鞫玘事,仁不從。行台以聞,詔省台遣官鞫,既引服,皆杖之。
dōng, shí yuè, guǐ mǎo, yǒu shì yú tài miào. zhōng shū shěng yán: qù suì shì zǔ huáng dì yù zōng fù miào, yǐ líng dài yù cè, jīn yù cè yù bǎo chéng, qǐng nà zhū gè shì. dì yuē: qīn xiǎng zhī lǐ, zǔ zōng wèi cháng xíng zhī, qí fèng cè yǐ lái, zhèn gōng sì zhī. mìng xiàn guān yíng dǎo rù miào.
冬,十月,癸卯,有事於太廟。中書省言:「去歲世祖皇帝、裕宗祔廟,以綾代玉冊,今玉冊玉寶成,請納諸各室。」帝曰:「親享之禮,祖宗未嘗行之,其奉冊以來,朕躬祀之。」命獻官迎導入廟。
xiān shì jiān chá yù shǐ yáng huán, shū chén shí wù, qǐng qīn xiǎng tài miào, fù sì shí zhī jì. yòu qǐng zhèng lǐ yí yǐ sù gōng tíng, dìng guān zhì yǐ shěng rǒng yuán, jìn fù zǐ gǔ ròu nú bì xiāng gào jié zhě, bà xíng yòng guān qián yíng shén yī zhī lì. dì chēng shàn, rán yī shí bù néng xíng yě.
先是監察御史楊桓,疏陳時務,請親享太廟,復四時之祭。又請正禮儀以肅宮庭,定官制以省冗員,禁父子骨肉奴婢相告訐者,罷行用官錢營什一之利。帝稱善,然一時不能行也。
jiǎ yín, zhōng shū shěng yù shǐ tái yán: jiāng zhè píng zhāng mǎng jī bù hā chén tái xiàn fēi biàn shì, qǐng zì jīn jiān chá yù shǐ lián fǎng sī yǒu suǒ àn hé, zhōu xiàn guān yǔ běn lù tóng jū, lù guān yǔ xuān wèi sī tóng jū, xuān wèi sī guān yǔ xíng shěng tóng jū. xǔ zhī.
甲寅,中書省、御史台言:「江浙平章莽齎布哈陳台憲非便事,請自今監察御史、廉訪司有所按核,州縣官與本路同鞫,路官與宣慰司同鞫,宣慰司官與行省同鞫。」許之。
shí yī yuè, jiǎ xū, tài bái jīng tiān.
十一月,甲戌,太白經天。
wù xū, zhào jiāng zhè xíng shěng kuò yǐn lòu guān tián jí jiǎn hé fù qiáng bèi yì zhī hù.
戊戌,詔江浙行省括隱漏官田及檢核富強被役之戶。
tài shī yī shí tè mù ěr, yīn yì biān shì rù cháo, liǎng gōng cì yàn, rú jiā rén lǐ, cì qí qī tú hū lǔ yàn fú jí tā zhēn bǎo. shì yuè, yǐ jí zú. hòu zhuī fēng guǎng píng wáng, shì zhēn xiàn.
太師伊實特穆爾,因議邊事入朝,兩宮賜宴,如家人禮,賜其妻圖忽魯宴服及他珍寶。是月,以疾卒。後追封廣平王,諡貞憲。
shí èr yuè, bǐng chén, jīng nán sēng pǔ zhāo děng wěi zhuàn fú shū, yǒu bù dào yǔ, fú zhū.
十二月,丙辰,荊南僧普昭等偽撰佛書,有不道語,伏誅。
yī sū dài ěr zhī jūn, yīn lǐ dǎn luàn qù shān dōng, qí yuán zhù zhī dì wèi rén suǒ kěn, suì jiǔ chéng yè, zhēng sòng bù yǐ. jiǎ zǐ, mìng bié yǐ jìng nèi huāng tián gěi zhī, zhèng jūn wǔ qǐng, yú dīng èr qǐng, yǐ mǎn shù zhě bù gěi.
伊蘇岱爾之軍,因李亶亂去山東,其元駐之地為人所墾,歲久成業,爭訟不已。甲子,命別以境內荒田給之,正軍五頃,餘丁二頃,已滿數者不給。
jiǎn hǎi yùn jiǎo jià chāo yī guàn, jì měi shí liù guàn wǔ bǎi wén. zhe wèi lìng.
減海運腳價鈔一貫,計每石六貫五百文。著為令。
dīng mǎo, jìn zhū wáng zhé zhào yǒu sī guān lì.
丁卯,禁諸王輒召有司官吏。
shí zhū wáng xī xī děng bù qǔ, lǜ zì héng rǎo mín, fù mǎ màn jì tái sī shā yǒu zuì, yǒu sī guān lì zhé bèi hào zhào. zhì shì zhào: fēi fèng zhǐ wú zhé jiā zuì.
時諸王錫錫等部曲,率恣橫擾民,駙馬曼濟台私殺有罪,有司官吏輒被號召。至是詔:「非奉旨毋輒加罪。」
shì suì, lì bā yuē tè shì wèi huáng hòu, fù mǎ tuō lǐ sī zhī nǚ yě.
是歲,立巴約特氏為皇后,駙馬托里斯之女也。
jí xián xué shì yán fù, shàng shū yán: jīng shī yí shǒu jiàn xuān shèng miào xué, dìng yòng shì diàn yǎ lè, cóng zhī. yòu yán: qū fù shǒu zhǒng hù, zuó yǒu sī bìng rù mín jí, yí fù zhī. qí hòu zhào cì kǒng lín jiǔ sǎo èr shí bā hù, sì tián wǔ qiān mǔ, jiē fù zhī qǐng yě.
集賢學士閻復,上疏言:「京師宜首建宣聖廟、學,定用釋奠雅樂」,從之。又言:「曲阜守冢戶,昨有司併入民籍,宜復之。」其後詔賜孔林酒掃二十八戶,祀田五千畝,皆復之請也。
xíng tái yù shǐ jí zhè xī xiàn sī hé jiāng zhè xíng shěng píng zhāng bù fǎ zhě shí qī shì, zhào qiǎn shì yù shǐ shàng wén wǎng jié zhī, zuǒ yàn míng zhe, yóu lì zhēng bù fú, wén yǐ shàng wén. píng zhāng nǎi yán yù shǐ wéi zhì qǔ huì fáng zhèn jūn shù, dì mìng shěng tái dà chén jí yì, xián yuē: píng zhāng xūn chén zhī hòu, suǒ fàn zhě qīng shì, yí yòu yù shǐ qǔ huì jūn shù, dāng sǐ. wén kàng yán: píng zhāng zuì zhuàng míng bái, bù shòu báo zé, wú rén chén lǐ, qí zuì fēi qīng yù shǐ jiū shì zhī guān, yīn bīng zú zhēng sù, zé qí shuài rú jiù jūn yì, qíng wú hài fǎ, jí yǒu zuì yì qīng. tíng biàn shù sì, dì yì shǐ wù, píng zhāng yù shǐ gè zhàng qiǎn zhī.
行台御史及浙西憲司劾江浙行省平章不法者十七事,詔遣侍御史尚文往詰之,左驗明著,猶力爭不服,文以上聞。平章乃言御史違製取會防鎮軍數,帝命省台大臣集議,咸曰:「平章勛臣之後,所犯者輕事,宜宥;御史取會軍數,當死。」文抗言:「平章罪狀明白,不受薄責,無人臣禮,其罪非輕;御史糾事之官,因兵卒爭訴,責其帥如舊均役,情無害法,即有罪亦輕。」廷辨數四,帝意始悟,平章、御史各杖遣之。
yuán zhēn èr nián
◎元貞二年
chūn, zhēng yuè, bǐng zǐ, juān liǎng dōu zhàn hù hé gù hé shì.
春,正月,丙子,蠲兩都站戶和雇、和市。
jǐ mǎo, zhào jiāng nán wú bǔ tiān é.
己卯,詔江南毋捕天鵝。
shàng sī zhōu pàn zéi huáng shèng xǔ gōng piāo shuǐ kǒu sī guāng zhài, hú guǎng xíng shěng diào bīng jī zhī, huò qí dǎng huáng fǎ ān děng, zéi dùn rù shàng yá liù luó.
上思州叛賊黃勝許攻剽水口、思光寨,湖廣行省調兵擊之,獲其黨黃法安等,賊遁入上牙六羅。
bǐng xū, ān xī wáng fù tè qí tuō tè mù ěr děng fù qǐng lì wáng xiāng fǔ, dì yuē: qù suì ā nán dá yǐ cháng miàn chén, zhèn yǐ shì zǔ dìng zhì yù zhī. jīn fù zòu qǐng, qǐ yù yǐ sì chuān jīng zhào xī wèi bǐ yǒu yě! fù shuì jūn zhàn jiē cháo tíng suǒ sī, jīn gū cóng rǔ qǐng, zhì wáng xiāng fǔ, wéi xíng wáng fù shì.
丙戌,安西王傅特齊托特穆爾等復請立王相府,帝曰:「去歲阿南達已嘗面陳,朕以世祖定製諭之。今復奏請,豈欲以四川、京兆悉為彼有也!賦稅、軍站皆朝廷所司,今姑從汝請,置王相府,惟行王傅事。」
jǐ chǒu, yǐ yù shǐ zhōng chéng tú qí wèi yù shǐ dài fū.
己丑,以御史中丞圖齊為御史大夫。
yù shǐ tái yán: hàn rén wèi tóng liáo zhě, cháng wèi jiān rén jùn zhí qí zuì, yóu shì bù gǎn jǐn yán, qǐng yú jìn shì zhōng zé rén yòng zhī. dì yuē: ān yòng cǐ cáo! qí xuǎn hàn rén shí dá shì tǐ zhě wèi zhī.
御史台言:「漢人為同寮者,嘗為奸人捃摭其罪,由是不敢盡言,請於近侍中擇人用之。」帝曰:「安用此曹!其選漢人識達事體者為之。」
yǐ wèi, zhào: zhū wáng fù mǎ, fēi fèng zhǐ wú zuì guān lì.
乙未,詔:「諸王、駙馬,非奉旨毋罪官吏。」
èr yuè, jǐ hài shuò, zhōng shū shěng yán: bì xià zì yù jí yǐ lái, suǒ cì zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ xūn chén, wèi shù bù qīng, xiàng zhī suǒ chǔ, sàn zhī dài jǐn. jīn jì qǐng zhě shàng duō, qǐng zhēn bié pín guì jí fù biān zhě cì zhī, qí yú yí xī zhǐ. cóng zhī.
二月,己亥朔,中書省言:「陛下自御極以來,所賜諸王、公主、駙馬、勛臣,為數不輕,向之所儲,散之殆盡。今繼請者尚多,請甄別貧匱及赴邊者賜之,其餘宜悉止。」從之。
zhào: fèng shǐ jí jūn guān mò ér zǐ dì wèi xí zhí zhě, qí suǒ pèi jīn yín fú guī yú guān, wéi zhě zuì zhī.
詔:「奉使及軍官歿而子弟未襲職者,其所佩金銀符歸於官,違者罪之。」
bǐng wǔ, jìn jūn jiāng shàn yì shì wèi jūn méng gǔ jūn. yǐ jiā nú dài yì zhě zuì zhī, réng lìng qí nú bié rù bīng jí, yǐ qí zhǔ zī chǎn zhī bàn bì zhī. jūn jiāng gǎn yǒu zòng zhī zhě, bà qí zhí.
丙午,禁軍將擅易侍衛軍、蒙古軍。以家奴代役者罪之,仍令其奴別入兵籍,以其主資產之半畀之。軍將敢有縱之者,罷其職。
gēng xū, zhào: jūn zú shàn gēng dài jí táo guī zhě, sǐ.
庚戌,詔:「軍卒擅更代及逃歸者,死。」
bǐng chén, zhào: jiāng nán dào shì mào yì tián zhě, shū tián shāng shuì.
丙辰,詔:「江南道士貿易田者,輸田商稅。」
gēng shēn, zì liù pán shān zhì huáng hé, lì tún tián, zhì jūn wàn rén.
庚申,自六盤山至黃河,立屯田,置軍萬人。
bǐng yín, yǐ dà dū liú shǒu sī dá lǔ gá qí dān jīn wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
丙寅,以大都留守司達嚕噶齊丹津為中書平章政事。
shí bó guǒ mì chēng jí bù chū, dì zhào zhì biàn diàn, wèi yuē: zhèn zhī qīng jí zhī gù, yǐ qīng bù néng cóng rén, rén yì bù néng cóng qīng yě. yù yǐ dān jīn dài qīng, rú hé? bó guǒ mì yuē: dān jīn shí shèng chén. nǎi bài bó guǒ mì píng zhāng jūn guó zhòng shì, cí yuē: shì zhí yě, guó cháo wéi shǐ tiān zé cháng wèi zhī, chén bù gǎn dāng. zhào qù zhòng zì, ér yǐ dān jīn dài wèi píng zhāng zhèng shì.
時博果密稱疾不出,帝召至便殿,謂曰:「朕知卿疾之故,以卿不能從人,人亦不能從卿也。欲以丹津代卿,如何?」博果密曰:「丹津實勝臣。」乃拜博果密平章軍國重事,辭曰:「是職也,國朝惟史天澤嘗為之,臣不敢當。」詔去「重」字,而以丹津代為平章政事。
sān yuè, rén shēn, bà tài yuán píng yáng lù niàng jìn pú táo jiǔ, qí pú táo yuán, mín shì wèi yè zhě, jiē hái zhī.
三月,壬申,罷太原、平陽路釀進葡萄酒,其葡萄園,民恃為業者,皆還之。
guǐ yǒu, shí dōu yán jìn wáng gá mǎ lā, duō ěr dài yán yī luō lēi, jiē yǒu yì tú, zhào shū mì yuàn jū zhī, wú yàn. dì mìng yán jìn wáng zhě sǐ, yán yī luō lēi zhě zhé cóng jūn zì xiào.
癸酉,實都言晉王噶瑪拉,多爾岱言伊囉勒,皆有異圖,詔樞密院鞫之,無驗。帝命言晉王者死,言伊囉勒者謫從軍自效。
bǐng zǐ, dì rú shàng dōu.
丙子,帝如上都。
dīng chǒu, yǐ wán yán bāng yì ní yǎ sī lā dǐng liú wěi ān wàng yán cháo zhèng, zhàng zhī, tú èr nián, jí qí jiā cái zhī bàn.
丁丑,以完顏邦義、尼雅斯拉鼎、劉委安妄言朝政,杖之,徒二年,籍其家財之半。
xià, sì yuè, jiàng zhōu huáng yán jī, háng zhōu huǒ, bìng zhèn zhī.
夏,四月,絳州、黃岩飢,杭州火,並賑之。
wǔ yuè, wù chén shuò, miǎn liǎng dōu yáo yì.
五月,戊辰朔,免兩都徭役。
xīn wèi, ān xī wáng qiǎn shǐ lái gào pín fá, dì yǔ zhī yuē: shì zǔ yǐ fēn jī zhī nán, cháng yǒu shèng xùn, ā nán dá yì zhī zhī yǐ. ruò yán pín fá, qǐ dú rǔ yé! qù suì cì chāo èr shí wàn dìng, yòu gěi yǐ liáng. jīn yǔ, zé zhū wáng yǐ wèi bù jūn bù yǔ, zé rǔ yán rén duō jī sǐ. qí gěi liáng wàn shí, zé pín zhě zhèn zhī.
辛未,安西王遣使來告貧乏,帝語之曰:「世祖以分齎之難,嘗有聖訓,阿南達亦知之矣。若言貧乏,豈獨汝耶!去歲賜鈔二十萬錠,又給以糧。今與,則諸王以為不均;不與,則汝言人多飢死。其給糧萬石,擇貧者賑之。」
jiǎ xū, zhào: mín jiān mǎ niú yáng, bǎi qǔ qí yī, yáng bù mǎn bǎi zhě yì qǔ zhī wéi sè mù rén jí shù nǎi qǔ.
甲戌,詔:「民間馬牛羊,百取其一,羊不滿百者亦取之;惟色目人及數乃取。」
gēng chén, tǔ fān pàn, shā lüè jiē zhōu jūn mín, qiǎn tuō kè tuō huì zhū yú tè mù ěr bù huā děng hé bīng tǎo zhī.
庚辰,土番叛,殺掠階州軍民,遣托克托會諸於特穆爾不花等合兵討之。
jiǎ shēn, jìn zhū wáng fù mǎ zhāo hù.
甲申,禁諸王、駙馬招戶。
gēng yín, bà sì chuān mǎ hú jìn dú běn cōng.
庚寅,罷四川馬湖進獨本蔥。
dīng yǒu, zhào: zhū xíng shěng fēi fèng zhǐ, wú shàn diào jūn.
丁酉,詔:「諸行省非奉旨,毋擅調軍。」
shì yuè, tài yuán píng jìn xiàn zhōu jiāo hé mò zhōu lǐ líng jiē shuǐ, mò tíng rén qiū hú nán jì zhōu míng.
是月,太原平晉、獻州交河、莫州、醴陵皆水,莫亭、任丘、湖南濟州螟。
liù yuè, jǐ hài, yù shǐ tái yán: guān lì shòu lù, chū jì cí fú, jì yǐ shěn hé, ér yǒu sī xùn qíng, zhì lìng yì cí zhě, yí jiā děng lùn zuì. cóng zhī.
六月,己亥,御史台言:「官吏受賂,初既辭伏,繼以審核,而有司徇情,致令異辭者,宜加等論罪。」從之。
zhào: jìn wáng suǒ bù yī liáng, liáng yǐ suì gěi, yī zé sān nián cì zhī.
詔:「晉王所部衣糧,糧以歲給,衣則三年賜之。」
bǐng wǔ, ān nán qiǎn rén zhāo yòu pàn zéi huáng shèng xǔ, shèng xǔ dùn rù qí guó.
丙午,安南遣人招誘叛賊黃勝許,勝許遁入其國。
jiǎ yín, jiàng guān lì shòu zāng tiáo gé, fán shí yǒu sān děng. nán tái yù shǐ dài fū ā lǎ bo dān yán: lì fǎ guì qīng zhòng dé yí, shǐ mín bù zhì yì fàn. jīn suǒ jiàng tiáo gé, chú wǎng fǎ wài, qí bù wǎng fǎ zhě, zì èr shí liǎng yǐ xià, zuì yǔ shòu yī fēn zhě tóng kē, shì qīng zhòng shǎo piān. bù tīng.
甲寅,降《官吏受贓條格》,凡十有三等。南台御史大夫阿喇卜丹言:「立法貴輕重得宜,使民不至易犯。今所降條格,除枉法外,其不枉法者,自二十兩以下,罪與受一分者同科,似輕重少偏。」不聽。
bǐng yín, zhào xíng shěng xíng tái: fán zhū qīng zhāng xuān yǒu suǒ chén liè, wú zhé zhǐ zhī.
丙寅,詔行省、行台:「凡硃清、張宣有所陳列,毋輒止之。」
shì yuè, dà dū zhēn dìng děng lù huáng, hǎi nán mín jī, fā sù zhèn zhī.
是月,大都、真定等路蝗,海南民飢,發粟賑之。
qiū, qī yuè, guǐ yǒu, zhào: yún nán fú jiàn guān lì mǎn rèn zhě, gěi yì yǐ guī.
秋,七月,癸酉,詔:「雲南、福建官吏滿任者,給驛以歸。」
rén wǔ, bā yán ā zhū ā ěr hā yǎ děng suǒ jù jiāng nán tián jí quán háo nì yǐn zhě, lìng shū zū.
壬午,巴延、阿珠、阿爾哈雅等所據江南田及權豪匿隱者,令輸租。
zēng jiāng xī hú nán shěng cān zhèng yī yuán, yǐ zhū qīng zhāng xuān wèi zhī.
增江西、湖南省參政一員,以硃清、張宣為之。
yǐ hǔ bì sān bǎi rén shù yīng chāng.
以虎賁三百人戍應昌。
guǎng xī zéi chén fēi děng kòu zhāo wú téng róng děng zhōu, hú guǎng zuǒ chéng bā tè mǎ lín qìn jī píng zhī.
廣西賊陳飛等寇昭、梧、藤、容等州,湖廣左丞巴特瑪琳沁擊平之。
shì yuè, zhèn píng yáng děng lù jī.
是月,賑平陽等路飢。
bā yuè, dīng yǒu shuò, jìn bó shāng wú yǐ jīn yín guò hǎi, zhū shǐ hǎi wài guó zhě bù dé wèi shāng.
八月,丁酉朔,禁舶商毋以金銀過海,諸使海外國者不得為商。
rén yín, mìng jiāng zhè xíng shěng yǐ chuán wǔ shí sōu shuǐ gōng qiān sān bǎi rén yán hǎi xún jìn sī yán.
壬寅,命江浙行省以船五十艘、水工千三百人沿海巡禁私鹽。
yǐ sì, lì bǔ dào shǎng gé: zhū rén néng gào bǔ zhě, qiáng dào yī míng shǎng chāo wǔ shí guàn, qiè dào bàn zhī, yīng bǔ zhě yòu bàn zhī, jiē zhēng zhū fàn rén wú kě zhēng zhě, guān gěi zhī.
乙巳,立捕盜賞格:「諸人能告捕者,強盜一名賞鈔五十貫,竊盜半之,應捕者又半之,皆征諸犯人;無可征者,官給之。」
shān dōng xī dào lián fǎng shǐ chén tiān xiáng shàng shū yuē: dào zéi zhī qǐ, gè yǒu suǒ yīn, chú suì xiōng wěi zhī tiān shí, yí qiě wù lùn, tā rú jūn lǚ bù xī, gōng yì jiàn xìng, yuán liǎn fán xíng, jiē zú zhì dào, zhōng jiān bǎo hù zī zhǎng zhī zhě, shè lìng shì yě. shè zhě, xiǎo rén zhī xìng, jūn zǐ zhī bù xìng. bǐ qiáng liáng zhī tú, zhí bīng shā rén, yǒu sī jǐn lì yǐ qín zhī, cháo tíng jiā ēn yǐ shì zhī, dàn tuō xì léi, mù jí xíng jié, jì bù gǎn ēn, yòu bù wèi fǎ. fū xiōng cán bèi nì, xìng yǐ yù dìng, chéng fēi shàn huà suǒ néng yí, wéi yán xíng yǐ zhì zhī kě yě. tiān xiáng jì shàng shū, nǎi yán dū yǒu sī zhuī bǔ, zì qí suǒ bù, nán zhì hàn jiāng liǎng qiān yú lǐ, duō jiù qín zhě.
山東西道廉訪使陳天祥上疏曰:「盜賊之起,各有所因,除歲凶諉之天時,宜且勿論,它如軍旅不息,工役洊興,原斂煩刑,皆足致盜,中間保護滋長之者,赦令是也。赦者,小人之幸,君子之不幸。彼強梁之徒,執兵殺人,有司盡力以擒之,朝廷加恩以釋之,旦脫繫纍,暮即行劫,既不感恩,又不畏法。夫兇殘悖逆,性已預定,誠非善化所能移,惟嚴刑以制之可也。」天祥既上疏,乃嚴督有司追捕,自其所部,南至漢江兩千餘里,多就擒者。
jiǔ yuè, xīn wèi, shèng dàn jié, dì zhù bì ān tóng pō, shòu zhū wáng bǎi guān hè.
九月,辛未,聖誕節,帝駐蹕安同泊,受諸王、百官賀。
jiǎ xū, zhēng zhè dōng fú jiàn hú guǎng xià shuì, bà mín jiān yán tiě lú zào jí huái xī zhū xún jìn dǎ bǔ rén yuán.
甲戌,征浙東、福建、湖廣夏稅,罷民間鹽、鐵爐灶及淮西諸巡禁打捕人員。
wù yín, yuán jiāng zéi shě zī lüè biān jìng, liáng wáng mìng jí sài tǎn tǎo píng zhī.
戊寅,元江賊舍資掠邊境,梁王命集賽坦討平之。
jiǎ shēn, yún nán shěng chén é sēn bù hā zhēng qí lán. bá wǎ nóng kāi yáng liǎng zhài, qí dǎng dá lǎ lǜ zhū mán lái jiàng, qí lán xī píng, yǐ qí dì wèi yún yuǎn lù jūn mín zǒng guǎn fǔ.
甲申,雲南省臣額森布哈征奇蘭。拔瓦農、開陽兩寨,其黨達喇率諸蠻來降,奇蘭悉平,以其地為雲遠路軍民總管府。
xīn mǎo, zhū wáng chǔ bù yán wāng zǒng shuài děng bù zhòng pín fá, dì yǐ qí jiǔ shù, mìng liú wǔ qiān zhù dōng, yú xī qiǎn hái, zhì míng nián sì yuè fù jūn.
辛卯,諸王楚布言「汪總帥等部眾貧乏」,帝以其久戍,命留五千駐冬,餘悉遣還,至明年四月赴軍。
lǐ hū lǎ qí rù jìn, shòu shǎn xī xíng zhōng shū shěng yòu chéng yì běn shěng gōng shì. xún zú, hòu shì xiāng mǐn.
李呼喇齊入覲,授陝西行中書省右丞、議本省公事。尋卒,後諡襄敏。
dōng, shí yuè, dīng yǒu, yǒu shì yú tài miào.
冬,十月,丁酉,有事於太廟。
rén zǐ, dì zhì zì shàng dōu.
壬子,帝至自上都。
zhào: zhí guān zuò zāng lùn duàn, zài fàn zhě jiā běn zuì sān děng.
詔:「職官坐贓論斷,再犯者加本罪三等。」
gàn zhōu mín liú liù shí, jù zhòng zhì wàn yú, jiàn lì míng hào, cháo tíng qiǎn jiāng tǎo zhī, guān wàng tuì suō, shǒu lìng yòu yīn yǐ rǎo liáng mín, dào shì yì shèng. jiāng nán xíng shěng zuǒ chéng dǒng shì xuǎn qǐng zì wǎng, jí rì jiù dào, bù qiú yì bīng, dàn lǜ yuàn lì lǐ tíng zhèn yuán míng shàn èr rén chí wén shū yǐ qù, zhòng mò cè qí suǒ wèi. zhì gàn jìng, bǔ guān lì hài mín zhě zhì zhī, mín xiāng gào yǔ yuē: bù zhī yǒu guān fǎ rú cǐ! jìn zhì xìng guó, jù zéi yíng bù bǎi lǐ, mìng zé jiāng xiào, fēn bīng shǒu dì dài mìng. chá zhī jī luàn zhī rén, xī zhì yú fǎ, fù zhū jiān mín zhī wèi náng tuó zhě. yú shì mín zhēng chū zì xiào, bù shù rì, liù shí jiù qín, yú zhòng xī sàn. jūn zhōng huò zéi suǒ wèi wén shū, jù yǒu páng jìn jùn xiàn fù rén xìng míng, tíng zhèn míng shàn qǐng fén zhī, mín xīn yì ān. qiǎn shǐ yǐ shì píng bào yú cháo. bó guǒ mì zhào qí shǐ wèi zhī yuē: dǒng gōng shàng gōng bù yé? shǐ zhě yuē: mǒu qiě xíng, zuǒ chéng shòu zhī yán yuē: cháo tíng ruò yǐ jūn gōng wèi wèn, dàn yán zhèn fǔ wú zhuàng, dé miǎn zuì xìng shèn, hé gōng zhī kě yán! yīn chū qí shū, dàn qǐng chù zāng lì shù rén ér yǐ, bù yán pò zéi shì, shí chēng qí bù fá.
贛州民劉六十,聚眾至萬餘,建立名號,朝廷遣將討之,觀望退縮,守令又因以擾良民,盜勢益盛。江南行省左丞董士選請自往,即日就道,不求益兵,但率掾吏李霆鎮、元明善二人持文書以去,眾莫測其所為。至贛境,捕官吏害民者治之,民相告語曰:「不知有官法如此!」進至興國,距賊營不百里,命擇將校,分兵守地待命。察知激亂之人,悉置於法,復誅奸民之為囊橐者。於是民爭出自效,不數日,六十就擒,餘眾悉散。軍中獲賊所為文書,具有旁近郡縣富人姓名,霆鎮、明善請焚之,民心益安。遣使以事平報於朝。博果密召其使謂之曰:「董公上功簿耶?」使者曰:「某且行,左丞授之言曰:『朝廷若以軍功為問,但言鎮撫無狀,得免罪幸甚,何功之可言!』」因出其書,但請黜贓吏數人而已,不言破賊事,時稱其不伐。
shí yī yuè, jǐ sì, wū tú dá děng jìn suǒ yì tài zōng xiàn zōng shì zǔ shí lù.
十一月,己巳,烏圖達等進所譯《太宗、憲宗、世祖實錄》。
xīn wèi, yǐ hóng zé què pí tún tián jūn wàn rén xiū dà dū chéng.
辛未,以洪澤、芍陂屯田軍萬人修大都城。
qiǎn shū mì yuàn guān zhěng chì jiāng nán zhū zhèn shù, fán jiāng xiào qín dài zhě, liè shí yǐ wén.
遣樞密院官整飭江南諸鎮戍,凡將校勤怠者,列實以聞。
zēng hǎi yùn míng nián liáng liù shí wàn shí.
增海運明年糧六十萬石。
yǐ yǒu, shū mì yuàn yán: jiāng nán jìn biān zhōu xiàn, yí zé xiǎn yào zhī dì hé qún chéng wèi yī tún, zú yǒu jǐng jí, yì yú zhēng fā. zhào xíng shěng tú dì xíng hé jūn shí yǐ wén.
乙酉,樞密院言:「江南近邊州縣,宜擇險要之地合群成為一屯,卒有警急,易於徵發。」詔行省圖地形、核軍實以聞。
zēng dà dū xún fáng hàn jūn.
增大都巡防漢軍。
shí èr yuè, wù xū, lì chè lǐ jūn mín zǒng guǎn fǔ.
十二月,戊戌,立徹里軍民總管府。
yún nán xíng shěng chén yán: dà chè lǐ dì yǔ bā bǎi xí fù quǎn yá xiāng cuò, jīn dà chè lǐ hú niàn yǐ jiàng, xiǎo chè lǐ fù zhàn jī dì lì, duō xiāng shā lüè. hú niàn qiǎn qí dì hú lún qǐ bié zhì yī sī, zé tōng xí mán yí qíng zhuàng zhě wèi zhī shuài, zhāo qí lái fù, yǐ wèi jìn qǔ zhī dì. cóng zhī.
雲南行省臣言:「大徹里地與八百媳婦犬牙相錯,今大徹里胡念已降,小徹里復占擊地利,多相殺掠。胡念遣其弟胡倫乞別置一司,擇通習蠻夷情狀者為之帥,招其來附,以為進取之地。」從之。
guǐ mǎo, dìng zhū wáng cháo huì cì yǔ zhī shù yǒu chà.
癸卯,定諸王朝會賜與之數有差。
dīng wèi, zhào xíng shěng zhēng bǔ táo wáng jūn.
丁未,詔行省征補逃亡軍。
guǐ hài, shì zài jīng qiú bǎi rén.
癸亥,釋在京囚百人。
zēng zhì shì yù shǐ èr yuán.
增置侍御史二員。
shì suì, dà dū bǎo dìng biàn liáng jiāng líng miǎn yáng huái ān shuǐ jīn fù zhōu fēng sǔn hé tài yuán kāi yuán hé nán què pí hàn. juān qí tián zū.
是歲,大都、保定、汴梁、江陵、沔陽、淮安水;金、復州風損禾;太原、開元、河南、芍陂旱。蠲其田租。
chū, yù zōng jí shì, shì zǔ yù dìng huáng tài zǐ, wèi zhī suǒ lì. yǐ wèn è ěr gēn sà lǐ, jí yǐ dì wèi duì, qiě yán dì rén xiào gōng jiǎn yí lì, yú shì dà jì nǎi jué. dì yǔ tài hòu jiē mò zhī zhī yě, shù zhào è ěr gēn sà lǐ, bù wǎng. dì fǔ jūn běi biān, shì zǔ qiǎn è ěr gēn sà lǐ fèng huáng tài zǐ bǎo yú dì, nǎi yī zhì qí dǐ. jí jí wèi, wèi è ěr gēn sà lǐ yuē: zhèn zài qián dǐ, shuí wèi bù yuàn shì zhèn zhě! wéi qīng suī zhào bù zhì, jīn nǎi zhī qīng zhēn dé dà chén tǐ. suì jiā shǒu sī tú jí xián yuàn shǐ lǐng tài shǐ yuàn shì. zì shì zhào duì bù míng, cì zuò, shì zhū hóu wáng děng. cháng yǔ zuǒ yòu yuē: ruò quán píng zhāng zhě, zhēn quán cái yě, yú jīn dài wú qí bǐ. è ěr gēn sà lǐ fù bié míng wàn quán, gù yǐ quán wèi shì yún.
初,裕宗即世,世祖欲定皇太子,未知所立。以問鄂爾根薩理,即以帝為對,且言帝仁孝恭儉宜立,於是大計乃決。帝與太后皆莫之知也,數召鄂爾根薩理,不往。帝撫軍北邊,世祖遣鄂爾根薩理奉皇太子寶於帝,乃一至其邸。及即位,謂鄂爾根薩理曰:「朕在潛邸,誰為不願事朕者!惟卿雖召不至,今乃知卿真得大臣體。」遂加守司徒、集賢院使、領太史院事。自是召對不名,賜坐,視諸侯王等。嘗語左右曰:「若全平章者,真全材也,於今殆無其比。」鄂爾根薩理父別名萬全,故以全為氏雲。
chéng zōng qīn míng guǎng xiào huáng dì dà dé yuán nián dīng yǒu, yī èr jiǔ qī nián
○成宗欽明廣孝皇帝大德元年(丁酉,一二九七年)
chūn, zhēng yuè, bǐng xū, xī bǎo qí děng wèi pàn kòu suǒ lüè, yǎng shí yú guān, cì yǐ nóng jù niú zhǒng, bǐ gēng zhǒng zì gěi.
春,正月,丙戌,錫寶齊等為叛寇所掠,仰食於官,賜以農具、牛種,俾耕種自給。
xīn mǎo, yǐ zhāng sī lì wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì.
辛卯,以張斯立為中書參知政事。
gěi jìn wáng suǒ bù tún tián nóng qì.
給晉王所部屯田農器。
jiàn wǔ fú tài yǐ shén tán zhì.
建五福太乙神壇畤。
èr yuè, bǐng shēn, méng yáng diān bù zhǎng nà kuǎn, lái xiàn fāng wù, qiě qǐng suì gòng yín qiān liǎng jí zhì yì chuán, zhào jí qí dì lì tōng xī jūn mín fǔ.
二月,丙申,蒙陽甸部長納款,來獻方物,且請歲貢銀千兩及置驛傳,詔即其地立通西軍民府。
jiǎ chén, zhào: zhū jūn mín xiāng sòng zhě, jūn mín guān tóng tīng zhī.
甲辰,詔:「諸軍民相訟者,軍民官同聽之。」
dīng wèi, shěng dǎ bǔ yīng fáng fǔ rù dōng jīng lù.
丁未,省打捕鷹房府入東京路。
jǐ wèi, gǎi fú jiàn shěng wèi fú jiàn píng hǎi děng chù xíng zhōng shū shěng xǐ zhì quán zhōu. píng zhāng gāo xìng yán quán zhōu yǔ liú qiú xiāng jìn, huò zhāo huò qǔ, yì dé qí qíng, gù xǐ zhī.
己未,改福建省為福建、平海等處行中書省、徙治泉州。平章高興言泉州與琉球相近,或招或取,易得其情,故徙之。
fēng miǎn qiú wèi guó wáng, réng jiè chì yún nán děng chù biān jiāng, wú shàn xìng bīng jiǎ.
封緬酋為國王,仍戒飭雲南等處邊將,毋擅興兵甲。
gēng shēn, zhào gǎi yuán, shè tiān xià, miǎn shàng dōu dà dū lóng xìng chà shuì sān nián.
庚申,詔改元,赦天下,免上都、大都、隆興差稅三年。
zhào yē lǜ yǒu shàng wèi guó zi jì jiǔ, yǐ qí qián zài guó xué néng zhèn rú fēng yě. xún chú jí xián xué shì, jiān qí zhí.
召耶律有尚為國子祭酒,以其前在國學能振儒風也。尋除集賢學士,兼其職。
yǐ xíng huī zhèng yuàn fù shǐ wáng qìng duān wèi zhōng shū yòu chéng.
以行徽政院副使王慶端為中書右丞。
qí chè qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ tuō kè tuō hū zì běi biān rù cháo, bài tóng zhī shū mì yuàn shì, mìng hái běi biān. xíng zhì xuān fǔ zú, zèng sī kōng, shì wǔ yì.
奇徹親軍都指揮使托克托呼自北邊入朝,拜同知樞密院事,命還北邊。行至宣府卒,贈司空,諡武毅。
sān yuè, gēng wǔ, yǐ shǎn xī xíng shěng píng zhāng é sēn tè mù ěr wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, zhōng shū zuǒ chéng liáng dé guī wèi zhōng shū yòu chéng.
三月,庚午,以陝西行省平章額森特穆爾為中書平章政事,中書左丞梁得珪為中書右丞。
yǐ chè ěr wèi jiāng nán zhū dào héng tái yù shǐ dài fū.
以徹爾為江南諸道行台御史大夫。
chè ěr zhī guān, wèi dōu shì jiǎ jūn yuē: guó jiā zhì yù shǐ tái, suǒ yǐ sù qīng shù guān, měi fēng sú, jǔ jiào huà yě. nǎi zhě yù shǐ bù cún dà tǐ, àn xún yǐ kē wèi míng, zhēng zāng yǐ duō wèi gōng, zhì yǒu pò zi zhèng fù dì zhèng xiōng jiān jié zhǔ zhě, shāng fēng bài jiào, mò zī wèi shén! wèi wǒ yǔ zhū yù shǐ, wú xiào yóu wèi yě. dì wén ér shàn zhī.
徹爾之官,謂都事賈鈞曰:「國家置御史台,所以肅清庶官,美風俗,舉教化也。乃者御史不存大體,按巡以苛為明,征贓以多為功,至有迫子證父、弟證兄、奸訐主者,傷風敗教,莫茲為甚!為我語諸御史,毋效尤為也。」帝聞而善之。
bǐng zǐ, dì rú shàng dōu. mìng diǎn ruì shǎo jiān jiāo yǎng zhí jìn jiǎng zī zhì tōng jiàn, yǎng zhí yīn chén guī jiàn zhī yán, dì hòu cì zhī.
丙子,帝如上都。命典瑞少監焦養直進講《資治通鑑》,養直因陳規諫之言,帝厚賜之。
dīng chǒu, yǐ jiāng xī xíng shěng zuǒ chéng bā tè mǎ lín qìn wèi zhōng shū zuǒ chéng.
丁丑,以江西行省左丞巴特瑪琳沁為中書左丞。
gēng chén, dá lǔ gá qí tuō ěr sū shòu lù, wèi qí nú suǒ gào, dú shā qí nú, zuò qì shì.
庚辰,達嚕噶齊托爾蘇受賂,為其奴所告,毒殺其奴,坐棄市。
dīng hài, jìn zhēng yuè zhì qī yuè bǔ liè, dà dū bā bǎi lǐ nèi yì rú zhī.
丁亥,禁正月至七月捕獵,大都八百里內亦如之。
gēng yín, lì jiāng huái děng chù cái fù zǒng guǎn fǔ jí tí jǔ sī.
庚寅,立江淮等處財賦總管府及提舉司。
yǐ liáng céng wèi háng zhōu lù zǒng guǎn. céng shàn fǔ zì, hù kǒu fù zhě wǔ wàn yú. shàng yán qǐng jìn mù yè jū qiú yóu shì kù xíng, zhào zhe wèi lìng.
以梁曾為杭州路總管。曾善撫字,戶口復者五萬餘。上言請禁暮夜鞫囚、游市酷刑,詔著為令。
xiān shì wǔ tái shān fó sì chéng, huáng tài hòu qīn wǎng qí zhù. jiān chá yù shǐ zhēn dìng lǐ yuán lǐ shàng shū yú tài hòu yuē: gǔ rén yǒu yán: shēng mín zhī lì hài, shè jì zhī dà jì, wéi suǒ jiàn wén ér bù xì zhí sī zhě, dú zǎi xiàng de xíng zhī, jiàn guān dé yán zhī. jīn zhāo tíng bù shè jiàn guān, yù shǐ zhí dāng yán lù, jí jiàn guān yě, wū kě zuò shì dé shī, ér wú yī yán yǐ bì yì shèng zhì wàn fēn zhī yī zāi! fú jiàn wǔ tái shān chuàng jiàn sì yǔ, tǔ mù jì xìng, gōng jiàng shī yì, bù xià shù wàn. fù jìn shù lù zhōu xiàn, gōng yì fán zhòng, nán nǚ fèi gēng zhī, bǎi wù yǒng guì, mín bù liáo shēng. jīn wén tài hòu qīn lín wǔ tái, bù shī jīn bì, chén wèi qí bù kě xíng zhě yǒu wǔ: shí dāng shèng xià, hé jià fāng mào, bǎi xìng suì jì, quán yǎng qiū chéng, hù cóng jīng guò, bù wú róu lìn, yī yě tài hòu chūn qiū yǐ gāo, qīn láo shèng tǐ, wǎng fù shǔ tú shù qiān lǐ, bù bì fēng rì, wàn yī diào yǎng shī yí, huǐ jiāng hé jí! èr yě zhì zūn jǔ dòng, bì shū jiǎn cè yǐ yí wàn shì, shū ér bù fǎ, jiāng yān yòng zhī! sān yě cái bù tiān jiàng, jiē chū yú mín, jīn rì zhī chí diào dù, bǎi bèi nǎng shí, ér yòu láo mín shāng cái yǐ fèng tǔ mù, sì yě fú yǐ cí bēi fāng biàn wèi jiào, suī qióng zhēn wán gōng yǎng bù wèi xǐ, suī wú yī wù wèi xiàn yì bù nù. jīn tài hòu wèi cāng shēng qí fú, ér xiān láo shèng tǐ, shǐ tiān zǐ kuàng dìng shěng zhī lǐ, wǔ yě. fú yuàn zhōng lù huí yuán, duān jū shēn gōng, jiǎn yǐ yǎng dé, jìng yǐ yí shén, shàng yǐ xún xiān huáng hòu zhī yì fàn, cì yǐ jǐn shèng tiān zǐ zhī xiào xīn, xià yǐ wèi yuán yuán zhī wàng, rú cǐ, zé bù qí fú ér fú zì zhì yǐ.
先是五台山佛寺成,皇太后親往祈祝。監察御史真定李元禮上書於太后曰:「古人有言:『生民之利害,社稷之大計,惟所見聞而不系職司者,獨宰相得行之,諫官得言之。』今朝廷不設諫官,御史職當言路,即諫官也,烏可坐視得失,而無一言以裨益聖治萬分之一哉!伏見五台山創建寺宇,土木既興,工匠失役,不下數萬。附近數路州縣,供億煩重,男女廢耕織,百物踴貴,民不聊生。今聞太后親臨五台,布施金幣,臣謂其不可行者有五:時當盛夏,禾稼方茂,百姓歲計,全仰秋成,扈從經過,不無蹂躪,一也;太后春秋已高,親勞聖體,往復暑途數千里,不避風日,萬一調養失宜,悔將何及!二也;至尊舉動,必書簡冊以貽萬世,書而不法,將焉用之!三也;財不天降,皆出於民,今日支持調度,百倍曩時,而又勞民傷財以奉土木,四也;佛以慈悲方便為教,雖窮珍玩供養不為喜,雖無一物為獻亦不怒。今太后為蒼生祈福,而先勞聖體,使天子曠定省之禮,五也。伏願中路回轅,端居深宮,儉以養德,靜以頤神,上以循先皇后之懿範,次以盡聖天子之孝心,下以慰元元之望,如此,則不祈福而福自至矣。」
tái chén bù gǎn yǐ wén, zhì shì shì yù shǐ wàn sēng yǔ yù shǐ zhōng chéng cuī yù bù hé, yì jià gé kù qǔ qián zhāng, fēng zhī rù zòu yuē: cuī zhōng chéng sī dǎng hàn rén, lǐ yù shǐ wèi dà yán bàng fú, wèi bù yí jiàn sì. dì dà nù, qiǎn jìn chén jī qí zhāng, chì è lēi zhé bó guǒ mì jū wèn.
台臣不敢以聞,至是侍御史萬僧與御史中丞崔彧不合,詣架閣庫取前章,封之入奏曰:「崔中丞私黨漢人,李御史為大言謗佛,謂不宜建寺。」帝大怒,遣近臣齎其章,敕鄂勒哲、博果密鞫問。
bó guǒ mì yǐ guó yǔ yì ér dú zhī, è lēi zhé yuē: qí yì yǔ wú zhèng tóng. wǎng wú cháng yǐ cǐ jiàn, tài hòu yuē: wú fēi xǐ jiàn cǐ sì, gài xiān cháng xǔ wèi zhī, fēi rǔ suǒ zhī yě. bó guǒ mì yuē: tā yù shǐ jù bù gǎn yán, wéi yī yù shǐ gǎn yán, chéng kě shǎng yě! è lēi zhé děng yǐ qí zhāng shàng wén, dì chén sī liáng jiǔ yuē: yù shǐ zhī yán shì yě. nǎi bà wàn sēng, fù yuán lǐ zhí.
博果密以國語譯而讀之,鄂勒哲曰:「其意與吾正同。往吾嘗以此諫,太后曰:『吾非喜建此寺,蓋先嘗許為之,非汝所知也。』」博果密曰:「他御史懼不敢言,惟一御史敢言,誠可賞也!」鄂勒哲等以其章上聞,帝沉思良久曰:「御史之言是也。」乃罷萬僧,復元禮職。
guī dé xú pī biàn liáng shuǐ, miǎn qí tián zū dào zhōu hàn, liáo yáng jī, bìng zhèn zhī.
歸德、徐、邳、汴梁水,免其田租;道州旱,遼陽飢,並賑之。
xià, sì yuè, guǐ sì shuò, rì yǒu shí zhī.
夏,四月,癸巳朔,日有食之。
bǐng shēn, zhōng shū shěng yù shǐ tái yán: ā lǎ bo dān jí cuī yù tiáo chén tái xiàn zhū shì, qǐng yī jiù lì. yù shǐ tái bù lì xuǎn, qí yòng rén zé yú cháng diào guān xuǎn zhī, wéi jiān chá yù shǐ shǒu lǐng guān, lìng yù shǐ tái zì xuǎn. gè dào lián fǎng sī, bì zé měng gǔ rén wèi shǐ, huò quē zé yǐ sè mù shì chén zǐ sūn wèi zhī, qí cì cān yǐ sè mù hàn rén. yòu, hā lǎ qí ā sū gè jǔ jiān chá yù shǐ fēi biàn, yì yí zhǐ yú cháng xuǎn zé rén, gè shěng wén àn, xíng tái chāi rén jiǎn hé. sù wèi jìn shì, fèng tè zhǐ lìng tái xiàn zhuó yòng zhě, bì xū míng zòu, rán hòu rèn zhī. xíng tái yù shǐ zhì mǎn ér yǒu xiào jī zhě, huò qiān nèi tái, huò chéng zhōng shū shěng, qiān diào lián fǎng sī yì rú zhī, qí bù chēng zhí, shěng tái zé rén dài zhī. wèi lì yǒu sī zhě, shòu yǐ mù mín zhī zhí, jīng shěng tái tóng xuǎn zhě, tīng yù shǐ tái zì diào. zhōng shōu shěng huò yòng tái chá zhī rén, yì yí yǔ yù shǐ tái tóng yì, gè guān fǔ xiàn sī guān, wú dé zhé rù tǐ chá. jīn nǐ chú zhuǎn yùn yán sī shǐ wài, qí yú guān fǔ, xī yī jiù lì. cóng zhī.
丙申,中書省、御史台言:「阿喇卜丹及崔彧條陳台憲諸事,請依舊例。御史台不立選,其用人則於常調官選之,惟監察御史、首領官,令御史台自選。各道廉訪司,必擇蒙古人為使,或缺則以色目世臣子孫為之,其次參以色目、漢人。又,哈喇齊、阿蘇各舉監察御史非便,亦宜止於常選擇人,各省文案,行台差人檢核。宿衛近侍,奉特旨令台憲擢用者,必須明奏,然後任之。行台御史秩滿而有效績者,或遷內台,或呈中書省,遷調廉訪司亦如之,其不稱職,省台擇人代之。未歷有司者,授以牧民之職,經省台同選者,聽御史台自調。中收省或用台察之人,亦宜與御史台同議,各官府憲司官,毋得輒入體察。今擬除轉運鹽司使外,其餘官府,悉依舊例。」從之。
dǒng wén yòng qǐng zhì shì. wén yòng zì shì zǔ shí, měi shì yàn, yǔ méng gǔ dà chén tóng liè. yù zōng cháng jiù tà shàng cì jiǔ, shǐ wú xià bài guì yǐn. dì zài dōng gōng, zhēng dàn shòu hè, yú zhòng zhōng jiàn wén yòng, zhào shǐ qián, yuē: wú xiàng jiàn zhì zūn, qí chēng rǔ xián. zhé qīn qǔ jiǔ cì zhī, juàn jī yì hòu. zhì shì xǔ qí guī, guān yī zi xiāng jùn shì yǎng.
董文用請致仕。文用自世祖時,每侍燕,與蒙古大臣同列。裕宗嘗就榻上賜酒,使毋下拜跪飲。帝在東宮,正旦受賀,於眾中見文用,召使前,曰:「吾向見至尊,其稱汝賢。輒親取酒賜之,眷齎益厚。至是許其歸,官一子鄉郡侍養。
wǔ yuè, bǐng yín, hé jué biàn liáng, fā mín sān wàn rén sāi zhī.
五月,丙寅,河決汴梁,發民三萬人塞之。
wù chén, zhuī shōu zhū wèi xià wèi shāng zhě zhì shū yì quàn.
戊辰,追收諸位下為商者制書驛券。
jiàn lín táo fó sì.
建臨洮佛寺。
zhào: qiáng dào jiān shāng shì zhǔ zhě, shǒu cóng xī zhū. bù shāng shì zhǔ, zhǐ zhū wèi shǒu cóng zhě lá pèi, zài fàn yì zhū.
詔:「強盜奸傷事主者,首從悉誅。不傷事主,止誅為首;從者剌配,再犯亦誅。」
dīng chǒu, jìn mín jiān bǔ yù yīng yào.
丁丑,禁民間捕鬻鷹鷂。
gè lù píng zhǔn xíng yòng kù, jiù zhì xuǎn bù mín fù yǒu lì zhě wèi fù. gēng yín, mìng zì jīn yǐ cháng diào guān wèi zhī, lì xíng shěng zhě cóng xíng shěng shǔ yòng.
各路平準行用庫,舊制選部民富有力者為副。庚寅,命自今以常調官為之,隸行省者從行省署用。
shàng sī zhōu pàn zéi huáng shèng xǔ, qiǎn qí zi zhì bǎo lái jiàng.
上思州叛賊黃勝許,遣其子志寶來降。
zhāng shuǐ yì, sǔn mín hé jià.
漳水溢,損民禾稼。
liù yuè, jiǎ wǔ, zhū wáng é ěr hǎn qiǎn shǐ chéng rì sì wǔ yuè sì dú, mìng zhuī qí rì quàn, réng qiè zé zhī.
六月,甲午,諸王額爾罕遣使乘馹祀五嶽、四瀆,命追其馹券,仍切責之。
yǐ hú guǎng xíng shěng cān zhèng cuī liáng zhī lián pín, cì yán kè chāo shí dìng.
以湖廣行省參政崔良知廉貧,賜鹽課鈔十錠。
zāng mèng jiě qiān jiāng xī lián fǎng fù shǐ. lín jiāng lù zǒng guǎn lǐ tì, sù jiǎo kuài, ér yòu fù dà chén shì yǐ kòng chí shěng xiàn, mèng jiě àn qí zāng zuì, lì zhì yǐ chéng.
臧夢解遷江西廉訪副使。臨江路總管李倜,素狡獪,而又附大臣勢以控持省憲,夢解按其贓罪,吏治以澄。
zhōng chéng cuī yù, jū yù shǐ tái jiǔ, yòu shǒu zhèng bù ē, yǐ gù rén duō jí zhī. bǐng chén, jiān chá yù shǐ è luó shí lǎ, hé zòu yù xiōng zài xiān cháo cháng yǒu zuì, hái qí suǒ jí jiā chǎn fēi yí yòu mǎi sēng sì shuǐ niǎn wéi zhì. dì nù qí wàng yán, chī ér qiǎn zhī.
中丞崔彧,居御史台久,又守正不阿,以故人多疾之。丙辰,監察御史鄂羅實喇,劾奏彧兄在先朝嘗有罪,還其所籍家產非宜;又買僧寺水碾違制。帝怒其妄言,笞而遣之。
zhào: sēng dào fàn jiān dào zhòng zuì zhě, tīng yǒu sī jū wèn.
詔:「僧道犯奸盜重罪者,聽有司鞫問。」
wù yín, qián hàn lín xué shì chéng zhǐ dǒng wén yòng zú.
戊寅,前翰林學士承旨董文用卒。
wén yòng yǐ zhōng yán zhèng lùn wèi jǐ rèn, píng jū wén cháo zhèng yǒu yī wèi shàn, zhé zhōng yè bù mèi, yǐ bì tàn hàn bù zhì yuē: zǔ zōng jiān nán chéng lì zhī tiān xià, qǐ kě shǐ zéi chén huài zhī! gù měi yǔ cháo yì, jí fèn yán bù gù wēi huò. ā hā mǎ tè lú shì róng sēng gé zhī dǎng, bǎi jì yù shā zhī, bù yǐ wèi yì, yuē: rén chén zài wèi, qǐ ài shēn gǒu róng, ér shàng fù guó jiā, xià fù shēng mín hū! hǎo xián lè shàn chū tiān xìng, dài xià shì bì jǐn lǐ, zhì lǎo bù juàn. shì huàn wǔ shí nián, zú zhī rì, wéi jì qì shū cè ér yǐ. zèng shǎo bǎo shòu guó gōng, shì zhōng mù.
文用以忠言正論為己任,平居聞朝政有一未善,輒終夜不寐,倚壁嘆憾不置曰:「祖宗艱難成立之天下,豈可使賊臣壞之!」故每與朝議,即奮言不顧危禍。阿哈瑪特、盧世榮、僧格之黨,百計欲殺之,不以為意,曰:「人臣在位,豈愛身苟容,而上負國家,下負生民乎!」好賢樂善出天性,待下士必盡禮,至老不倦。仕宦五十年,卒之日,唯祭器、書冊而已。贈少保、壽國公,諡忠穆。
shì yuè, hé zhōu lì yáng xiàn jiāng yì, piào méi lú shě wàn bā qiān wǔ bǎi yú jiā.
是月,和州歷陽縣江溢,漂沒廬舍萬八千五百餘家。