qǐ chóng guāng chì fèn ruò zhēng yuè, jǐn zhāo yáng dān è shí èr yuè, fán sān nián.
起重光赤奮若正月,盡昭陽單閼十二月,凡三年。
dà dé wǔ nián
◎大德五年
chūn, zhēng yuè, gēng xū, gěi zhēng bā bǎi xí fù jūn chāo, zǒng jì jiǔ wàn èr qiān yú dìng.
春,正月,庚戌,給征八百媳婦軍鈔,總計九萬二千餘錠。
rén zǐ, fèng ān zhāo ruì shùn shèng huáng hòu yù róng yú hù guó rén wáng sì.
壬子,奉安昭睿順聖皇后御容於護國仁王寺。
yù shǐ tái yán: guān lì fàn zāng jí dào guān qián, shì jué bì zuì táo nì zhě, yí hòu yù chéng, suī jīng yuán miǎn, yì jiā jiàng chù, shù jiān wěi kě gé. cóng zhī.
御史台言:「官吏犯贓及盜官錢,事覺避罪逃匿者,宜候獄成,雖經原免,亦加降黜,庶奸偽可革。」從之。
xiān shì, zhēng dōng xíng shěng qí ěr jì sū, yán gāo lì wáng shàn shǔ guān fǔ jí jiè yòng tiān zǐ lǐ yí qì wù, kuàng guān rǒng mín xī, xíng fá bù yī, ruò zhǐ yī běn sú cóng shì, shí nán fǔ zhì, dì qiǎn xíng bù shàng shū wáng tài hēng děng wǎng lí zhèng zhī. jì ér gāo lì wáng jù yán shè xíng shěng jiān zhì qí guó bù biàn, dì yì yǐ qí ěr jì sū bù néng hé jí gāo lì, suì bà zhēng dōng xíng shěng, zhēng qí ěr jì sū hái.
先是,征東行省奇爾濟蘇,言高麗王擅署官府及借用天子禮儀、器物,況官冗民稀,刑罰不一,若只依本俗從事,實難撫治,帝遣刑部尚書王泰亨等往釐正之。既而高麗王昛言設行省監製其國不便,帝亦以奇爾濟蘇不能和輯高麗,遂罷征東行省,征奇爾濟蘇還。
èr yuè, jǐ mǎo, yǐ liú shēn hā lǎ dài bìng wèi zhōng shū yòu chéng, zhèng yòu wèi cān zhī zhèng shì, jiē pèi hǔ fú.
二月,己卯,以劉深、哈喇岱並為中書右丞,鄭佑為參知政事,皆佩虎符。
bà fú jiàn zhī xiù tí jǔ sī.
罷福建織繡提舉司。
dīng hài, lì zhēng bā bǎi xí fù wàn hù fǔ èr, shè wàn hù sì yuán, fā sì chuān yún nán qiú tú cóng jūn.
丁亥,立征八百媳婦萬戶府二,設萬戶四員,發四川、雲南囚徒從軍。
yǐ wèi, zhào lián fǎng sī: guān fēi qīn sàng qiān zàng jí yǐ bìng gěi gào zhě, bù dé lí zhí huò yǐ dì yuǎn zhí bēi shòu rèn bù fù zhě, tái xiàn wù fù yòng.
乙未,詔廉訪司:「官非親喪、遷葬及以病給告者,不得離職;或以地遠職卑受任不赴者,台憲勿復用。」
dīng yǒu, dì rú shàng dōu.
丁酉,帝如上都。
jiǎn nèi wài zhū sī guān qiān wǔ bǎi shí sì yuán.
減內外諸司官千五百十四員。
jǐ hài, lìng: fán jūn shì shā rén jiān dào zhě, lìng jūn mín guān tóng jū.
己亥,令:「凡軍士殺人奸盜者,令軍民官同鞫。」
sān yuè, dīng mǎo, yíng huò fàn tián xīng jǐ sì, yíng huò tián xīng xiàng hé jiè chì zhōng wài guān lì.
三月,丁卯,熒惑犯填星;己巳,熒惑、填星相合;戒飭中外官吏。
xià, sì yuè, rén wǔ, yǐ jìn wáng suǒ bù pín fá, cì yǐ chāo.
夏,四月,壬午,以晉王所部貧乏,賜以鈔。
diào yún nán jūn zhēng bā bǎi xí fù.
調雲南軍征八百媳婦。
hú běi lián fǎng sī qiān shì guō guàn yán: jīn sì shěng jūn mǎ yǐ shù wàn jì, zhēng bā bǎi xí fù guó, shēn rù yān zhàng wàn lǐ bù máo zhī dì, wú yì yú guó. bù tīng.
湖北廉訪司僉事郭貫言:「今四省軍馬以數萬計,征八百媳婦國,深入煙瘴萬里不毛之地,無益於國。」不聽。
guǐ wèi, jìn hé lín niàng jiǔ.
癸未,禁和林釀酒。
wǔ yuè, shāng zhōu yǔn shuāng shā mài.
五月,商州隕霜殺麥。
rén xū, yún nán tǔ guān sòng lóng jì pàn. shí liú shēn jiāng bīng yóu shùn yuán rù yún nán, yún nán yòu chéng yī lǔ nà diào mín gōng kuì. lóng jì yīn gěi qí zhòng yuē: guān jūn zhēng fā rǔ děng, jiāng jǐn jiǎn fà qíng miàn wèi bīng, shēn sǐ xíng zhèn, qī zǐ wèi fú. zhòng huò qí yán, suì pàn.
壬戌,雲南土官宋隆濟叛。時劉深將兵由順元入雲南,雲南右丞伊嚕納調民供饋。隆濟因給其眾曰:「官軍徵發汝等,將盡剪髮、黥面為兵,身死行陣,妻子為俘。」眾惑其言,遂叛。
bǐng yín, zhào yún nán xíng shěng: zì yuàn zhēng bā bǎi xí fù zhě èr qiān rén, rén gěi bèi zi liù shí suǒ.
丙寅,詔雲南行省:「自願征八百媳婦者二千人,人給貝子六十索。」
liù yuè, bǐng xū, sòng lóng jì lǜ māo lǎo zǐ jiāng zhū mán sì qiān rén gōng yáng huáng zhài, shā lüè shén zhòng. rén chén, gōng guì zhōu, zhī zhōu zhāng huái dé zhàn sǐ, suì wéi liú shēn yú qióng gǔ zhōng liáng wáng qiǎn yún nán xíng shěng píng zhāng chuò hé ěr cān zhèng bù liè qí jiāng bīng jiù zhī, shā fù qiú sā yuè, zhǎn shǒu wǔ bǎi jí, shēn shǐ dé chū.
六月,丙戌,宋隆濟率貓狫、紫江諸蠻四千人攻楊黃寨,殺掠甚眾。壬辰,攻貴州,知州張懷德戰死,遂圍劉深於窮谷中;梁王遣雲南行省平章綽和爾、參政布埒齊將兵救之,殺賦酋撒月,斬首五百級,深始得出。
qiū, qī yuè, wù xū shuò, zhòu huì, bào fēng qǐ dōng běi, yǔ báo jiān fā, jiāng hú fàn yì dōng qǐ tōng tài chóng míng, xī jǐn zhēn zhōu, mín bèi zāi sǐ zhě bù kě shèng jì. zhè xī lián fǎng sī qiān shì zhào hóng wěi, yǐ rùn cháng mín fá shí, jiāng fā lǐn yǐ zhèn, yǒu sī yǐ wèi dé bào wèi cí, hóng wěi yuē: mín dàn mù qiě sǐ, shàn fā yǒu zuì, wǒ xiān zuò. suì fā lǐn. jì ér zhào yǐ mǐ bā wàn qī qiān yú shí zhèn zhī.
秋,七月,戊戌朔,晝晦,暴風起東北,雨雹兼發,江湖泛溢;東起通、泰、崇明,西盡真州,民被災死者不可勝計。浙西廉訪司僉事趙弘偉,以潤、常民乏食,將發廩以賑,有司以未得報為辭,弘偉曰:「民旦暮且死,擅發有罪,我先坐。」遂發廩。既而詔以米八萬七千餘石賑之。
yǐ sì, dà níng lù shuǐ, zhèn yǐ liáng.
乙巳,大寧路水,賑以糧。
dīng wèi, zhào: jūn guān shòu zāng yǔ mín guān tóng lì, liàng zuì dà xiǎo diàn chù.
丁未,詔:「軍官受贓與民官同例,量罪大小殿黜。」
guǐ chǒu, zhè xī jī yǔ fàn yì, dà shāng mín tián. zhào yì mín fū èr qiān rén shū dǎo shuǐ lù.
癸丑,浙西積雨泛溢,大傷民田。詔役民夫二千人疏導水路。
mìng yún nán shěng fēn méng gǔ shè shì zhēng bā bǎi xí fù.
命雲南省分蒙古射士征八百媳婦。
guǐ hài, hā tǎn zhī sūn tuō huān zì běi jìng lái guī, qí fù mǔ qī zǐ jiē zāo shā lüè, cì chāo yī qiān sì bǎi dìng.
癸亥,哈坦之孫托歡自北境來歸,其父母妻子皆遭殺掠,賜鈔一千四百錠。
bā yuè, jǐ sì, píng luán lù lín yǔ, luán qī féi rǔ hé yì, mín sǐ zhě zhòng, miǎn qí jīn nián tián zū, réng zhèn sù sān wàn shí.
八月,己巳,平灤路霖雨,灤、漆、淝、汝河溢,民死者眾,免其今年田租,仍賑粟三萬石。
shàng dōu jiǔ yǔ, yè, wén chéng xī běi yǒu shēng rú zhàn gǔ, gǒng wèi zhí dōu zhǐ huī shǐ wáng bó shèng lǜ wèi zú chū shì zhī, nǎi dà shuǐ bào zhì. bó shèng lì jù běn chā, jí tǔ shí zhān jì yǐ sāi, fēn jué háo huáng yǐ shā qí shì, zhì dàn shǐ dìng, ér mín fú zhī. chéng xiàng è lēi zhé yǐ wén, dì jiā zhī. bó shèng, wén ān rén yě.
上都久雨,夜,聞城西北有聲如戰鼓,拱衛直都指揮使王伯勝率衛卒出視之,乃大水暴至。伯勝立具畚鍤,集土石氈罽以塞,分決濠隍以殺其勢,至旦始定,而民弗知。丞相鄂勒哲以聞,帝嘉之。伯勝,文安人也。
jiǎ xū, qiǎn sè chén é liè děng jiāng bīng zhēng jīn chǐ zhū guó. shí zhēng miǎn shī hái, wèi jīn chǐ suǒ zhē, shì duō zhàn sǐ. jīn chǐ dì lián bā bǎi xí fù, zhū mán xiāng xiào, bù shū shuì fù, zéi shā guān lì, gù jiē zhēng zhī.
甲戌,遣色辰額埒等將兵征金齒諸國。時征緬師還,為金齒所遮,士多戰死。金齒地連八百媳婦,諸蠻相效,不輸稅賦,賊殺官吏,故皆征之。
gēng chén, zhào qiǎn guān fēn dào zhèn xù. fán yù qiú jìn xì léi nián yí bù néng jué zhě, lìng lián fǎng sī jù qí yí zhuàng, shēn chéng shěng tái xiáng yàn, réng wèi dìng lì gè lù bèi zāi zhòng zhě, miǎn qí chà shuì yī nián, pín fá zhī jiā, jì kǒu zhèn xù, yóu shèn zhě yōu gěi zhī xiǎo lì fàn zāng zhě, bìng bà bù xù.
庚辰,詔遣官分道賑恤。凡獄囚禁繫纍年疑不能決者,令廉訪司具其疑狀,申呈省台詳讞,仍為定例;各路被災重者,免其差稅一年,貧乏之家,計口賑恤,尤甚者優給之;小吏犯贓者,並罷不敘。
huáng zǐ hā shàng zhī fǔ jūn běi bǐ yě, sù wèi hā lǎ tuō kè tuō cóng, zhì shì cháo yì, běi shī shǎo dài, jì lǜ bù yán, mìng tài shī shū mì xuān huī shǐ yī chè chá lǎ fù hā shàng yǐ dū zhī. wèi jǐ, hā dōu jí dōu ěr wò rù kòu, dà jūn fēn wèi wǔ duì, yī chè chá lǎ jiāng qí yī. fēng jì jiāo, pō bù lì, yī chè chá lǎ nù, bèi jiǎ chí máo, shēn xiān xiàn zhèn, yī jūn suí zhī. hā shàng ruì yù chū zhàn, hā lǎ tuō kè tuō zhí pèi lì jiàn, hā shàng nù, huī biān chì qí shǒu, bù tuì, nǎi zhǐ. yǐ ér jìn jī, tuō kè tuō shǒu zhuó yī shì zhī shǒu, lián bèi bì yǐ xiàn, hā shàng zhuàng zhī.
皇子哈尚之撫軍北鄙也,宿衛哈喇托克托從,至是朝議,北師少怠,紀律不嚴,命太師、樞密宣徽使伊徹察喇副哈尚以督之。未幾,哈都及都爾斡入寇,大軍分為五隊,伊徹察喇將其一。鋒既交,頗不利,伊徹察喇怒,被甲持矛,身先陷陣,一軍隨之。哈尚銳欲出戰,哈喇托克托執轡力諫,哈尚怒,揮鞭抶其手,不退,乃止。已而進擊,托克托手斫一士之首,連背髀以獻,哈尚壯之。
hā dōu bīng yuè jīn shān ér nán, zhǐ yú tiě jiān gǔ shān, yīn gāo yǐ zì bǎo, qí chè qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ chuò hé ěr jí yǐn bīng bài zhī, fù yǔ dōu ěr wò xiāng chí yú hé lēi tú zhī dì. chuò hé ěr yǐ jīng ruì chí qí zhèn, yī chè chá lǎ gōng dí zhī bèi, wǔ jūn hé jī, suǒ shā bù kě shèng jì. hā dōu xuán sǐ, dōu ěr wò zhī bīng jǐ jǐn. hā shàng qīn shì qí zhàn, nǎi tàn yuē: chuò hé ěr hé qí zhuàng yé! lì zhàn wèi yǒu rú cǐ zhě. lùn gōng, yǐ chuò hé ěr wèi dì yī, dì chū yù yī, qiǎn shǐ lín cì zhī.
哈都兵越金山而南,止於鐵堅古山,因高以自保,奇徹親軍都指揮使綽和爾急引兵敗之,復與都爾斡相持於和勒圖之地。綽和爾以精銳馳其陣,伊徹察喇攻敵之背,五軍合擊,所殺不可勝計。哈都旋死,都爾斡之兵幾盡。哈尚親視其戰,乃嘆曰:「綽和爾何其壯耶!力戰未有如此者。」論功,以綽和爾為第一,帝出御衣,遣使臨賜之。
zì shì yuè gēng chén, huì chū jǐng, lì zǐ wēi yuán jí tiān shì yuán, zhì jiǔ yuè guǐ chǒu nǎi miè, fán sì shí liù rì.
自是月庚辰,彗出井,歷紫微垣及天市垣,至九月癸丑乃滅,凡四十六日。
sè chén é liè děng gōng ā sà ěr. bù hā yǐn hái, yán: zéi jiàng zài dàn xī, gāo qìng shòu qí lù, shǒu chàng wèi hái jì, shì yǐ wú gōng. zhào qiǎn guān jū zhī, de sè chén é liè yǐ xià jiāng xiào shòu lù zhuàng, zhào zhū qìng jí chá hǎn bù hā sè chén é liè děng. yù shè, duó guān jué wèi shù rén.
色辰額埒等攻阿薩爾。布哈引還,言:「賊降在旦夕,高慶受其賂,首倡為還計,是以無功。」詔遣官鞫之,得色辰額埒以下將校受賂狀,詔誅慶及察罕布哈、色辰額埒等。遇赦,奪官爵為庶人。
dōng, shí yuè, bǐng yín shuò, yǐ jī nèi suì jī, zēng míng nián hǎi yùn liáng wèi bǎi èr shí wàn shí.
冬,十月,丙寅朔,以畿內歲飢,增明年海運糧為百二十萬石。
rén wǔ, dì zhì zì shàng dōu.
壬午,帝至自上都。
bǐng xū, yǐ suì jī, jìn niàng jiǔ, chí shān zé zhī jìn, tīng mín bǔ liè.
丙戌,以歲飢,禁釀酒,弛山澤之禁,聽民捕獵。
dīng hài, qiǎn shǐ jiù diào yún nán sì chuān fú jiàn guǎng dōng guǎng xī guān.
丁亥,遣使就調雲南、四川、福建、廣東、廣西官。
yù bǎi sī: fán shì guān zhōng shū shěng zhě, wú dé zhé zòu. quán háo shì yào zhī jiā, diàn hù jiè liáng zhě, tīng yú lái suì qiū shōu hái zhī.
諭百司:「凡事關中書省者,毋得輒奏。權豪勢要之家,佃戶借糧者,聽於來歲秋收還之。」
shí yī yuè, jǐ hài, zhào: jìn yīn jìn jiǔ, wén nián lǎo xū jiǔ zhī rén yǒu yù shì ér chǔ zhī zhě, qí wú niàng jù zhě wù wèn.
十一月,己亥,詔:「近因禁酒,聞年老需酒之人有預市而儲之者,其無釀具者勿問。」
luó guǐ nǚ zǐ shé jié fǎn. wū sā wū méng dōng chuān máng bù zhū mán cóng zhī, jiē pàn, xiàn guì zhōu. dīng wèi, mìng hú guǎng xíng shěng píng zhāng liú guó jié lǜ shī tǎo zhī. shí liú shēn bīng bài, dì shǐ huǐ bù yòng hā lǎ hā sī jí dǒng shì xuǎn zhī yán, nǎi qiǎn guó jié jí yáng sài yīn bù hā děng lǜ yún nán sì chuān hú guǎng gè shěng bīng fēn dào jiǎng tǎo zhū mán, liáng wáng tí bīng yīng zhī, jūn zhōng jī wù yī tīng guó jié chù fēn. zéi bīng jìn ruì, qiě duō jiàn mǎ, guān jūn zhàn shī lì. guó jié lìng rén chí yī dùn, bù dīng qí shàng, qí zhèn hé, jí qì dùn wěi dùn, zéi guǒ zhú zhī, mǎ fèn bù néng zhǐ, yù dùn jiē dào, guó jié gǔ zhī, dà bài. jì ér fù hé zhòng qǐng zhàn, guó jié fú yīng. shù rì, dù qí qì shuāi, yī gǔ pò zǒu zhī, zhuī zhàn shù shí lǐ.
羅鬼女子蛇節反。烏撒、烏蒙、東川、芒部諸蠻從之,皆叛,陷貴州。丁未,命湖廣行省平章劉國傑率師討之。時劉深兵敗,帝始悔不用哈喇哈斯及董士選之言,乃遣國傑及楊賽音布哈等率雲南、四川、湖廣各省兵分道講討諸蠻,梁王提兵應之,軍中機務一聽國傑處分。賊兵勁銳,且多健馬,官軍戰失利。國傑令人持一盾,布釘其上,俟陣合,即棄盾偽遁,賊果逐之,馬奮不能止,遇盾皆倒,國傑鼓之,大敗。既而複合眾請戰,國傑弗應。數日,度其氣衰,一鼓破走之,追戰數十里。
jiǎn zhí tiào mǐ zhèn jīng shī pín mín, shè sì sān shí liù suǒ, qí lǎo yòu dān ruò bù néng zì cún zhě, lǐn gěi wǔ yuè.
減直糶米賑京師貧民,設肆三十六所,其老幼單弱不能自存者,廩給五月。
xuǎn liù yù hàn jūn xí wǔ shì, réng jìn wàn hù yǐ xià wú lìng sī dài, fàn zhě duàn zuì yǒu chà.
選六御漢軍習武事,仍禁萬戶以下毋令私代,犯者斷罪有差。
wù shēn, yáo rén lán lài lǜ dān yáng sān shí liù dòng lái jiàng, shòu lài děng guān.
戊申,猺人藍賴率丹陽三十六洞來降,授賴等官。
shí èr yuè, jiǎ xū, gěi ān xī wáng suǒ bù jūn shì shí, lìng gè yùn qí jiā, hòu chūn diào qiǎn.
十二月,甲戌,給安西王所部軍士食,令各運其家,候春調遣。
shì suì, qū fù xiū wén xuān wáng miào chéng, yǎn shèng gōng kǒng zhì qiǎn zi sī chéng rù shè. chì zhōng shū cì tián wǔ qiān mǔ, gōng jì sì, fù hù èr shí rén, gōng sǎ sǎo zhī yì.
是歲,曲阜修文宣王廟成,衍聖公孔治遣子思誠入射。敕中書賜田五千畝,供祭祀,復戶二十人,供灑掃之役。
dà dé liù nián
◎大德六年
chūn, zhēng yuè, yǐ sì, zhōng shū shěng yán: guǎng dōng xuān wèi fù shǐ tuō huān chè ěr shōu bǔ dào zéi, lǚ yǒu láo jī, jìn lián fǎng shǐ hé qí sī zhì bīng zhàng shàn shā tǔ kòu děng shì, qiǎn guān jū wèn, shí wú sī zuì, yí jiā jiǎng yù. mìng cì yī èr xí.
春,正月,乙巳,中書省言:「廣東宣慰副使托歡徹爾收捕盜賊,屢有勞績,近廉訪使劾其私置兵仗、擅殺土寇等事,遣官鞫問,實無私罪,宜加獎諭。」命賜衣二襲。
jìn wáng gá mǎ lǎ hōng. wáng wèi shì zǔ dí zhǎng sūn, ràng wèi yú dì, tuì jū fān dǐ, yǐ rén cí jiàn chēng. shǔ guān yǒu nián lǎo qǐng yǐ zǐ dài zhě, nèi shǐ wèi zhī yán, wáng yuē: wéi tiān zǐ suǒ mìng. qí zì shǒu rú cǐ. dì wén qí hōng, mìng shōu wáng yìn jí nèi shǐ yìn, jì ér mìng qí zhǎng zi yī sū tè mù ěr sì fēng jìn wáng.
晉王噶瑪喇薨。王為世祖嫡長孫,讓位於帝,退居籓邸,以仁慈見稱。屬官有年老請以子代者,內史為之言,王曰:「惟天子所命。」其自守如此。帝聞其薨,命收王印及內史印,既而命其長子伊蘇特穆爾嗣封晉王。
zhū qīng zhāng xuān, fù zǐ zhì wèi xiǎn yào, zōng qī jiē lèi dà guān, tián yuán bǎo shě biàn tiān xià, jù sōu dà bó jiāo zhū fān zhōng, chē mǎ tián sāi mén xiàng, pú cóng pèi jīn hǔ fú wèi qiān hù wàn hù zhě shù shí rén. jiāng nán sēng shí zǔ jìn, zhí qí bù fǎ shí shì shàng wén. shí zhōng shū shěng yì yán zhū qīng zhāng xuān lǚ zhì rén yán, yí bà qí zhí, xǐ qí zi sūn guān jiāng nán zhě yú jīng, dì cóng zhī, réng zhào yù shǐ tái jié wèn. èr rén jìng fú zhū.
硃清、張宣,父子致位顯要,宗戚皆累大官,田園飽舍遍天下,巨艘大舶交諸番中,車馬填塞門巷,僕從佩金虎符為千戶、萬戶者數十人。江南僧石祖進,摭其不法十事上聞。時中書省亦言硃清、張宣屢致人言,宜罷其職,徙其子孫官江南者於京,帝從之,仍詔御史台詰問。二人竟伏誅。
gēng xū, dì yǔ tái chén yuē: zhèn wén jiāng nán fù hù qīn zhàn mín tián, yǐ zhì pín zhě liú lí zhuǎn xǐ, qīng děng cháng wén zhī fǒu? tái chén yán yuē: fù mín duō qǐ hù chí xǐ shū, yī yǐ yǐ qī pín mín, guān fǔ bù néng jié zhì, yí jí zhuī shōu wèi biàn. mìng jí xíng zhī, wú yuè sān rì.
庚戌,帝語台臣曰:「朕聞江南富戶侵占民田,以致貧者流離轉徙,卿等嘗聞之否?」台臣言曰:「富民多乞護持璽書,依倚以欺貧民,官府不能詰治,宜即追收為便。」命即行之,毋越三日。
zhào: zì jīn sēng guān sēng rén fàn zuì, yù shǐ tái yǔ nèi wài xuān zhèng yuàn tóng jū xuān zhèng yuàn guān xùn qíng bù gōng zhě, tīng yù shǐ tái zhì zhī.
詔:「自今僧官、僧人犯罪,御史台與內外宣政院同鞫;宣政院官徇情不公者,聽御史台治之。」
yǐ mǎo, zhú hún hé dī, zhǎng bā shí lǐ. réng jìn háo jiā wú qīn jiù hé, lìng tún tián jūn jí mín gēng zhǒng.
乙卯,築渾河堤,長八十里。仍禁豪家毋侵舊河,令屯田軍及民耕種。
zēng liú guó jié děng jūn, réng lìng tún shù xiǎn yào, qí qiū jìn shī.
增劉國傑等軍,仍令屯戍險要,俟秋進師。
mìng sà tú ěr dài ā ěr děng zhěng zhì jiāng nán yǐng zhàn shuì mín tián tǔ zhě.
命薩圖爾岱、阿爾等整治江南影占稅民田土者。
zhōng shū shěng yán: yù shǐ tái lián fǎng sī, tǐ chá tǐ fù, qián hòu bù tóng. chū lì tái shí, zhǐ cóng tǐ chá hòu lì àn chá sī, shì wú dà xiǎo, yī jiē tǐ fù yóu shì xiàn sī zhī shì, jī bù néng xíng. qǐng zì jīn, chú shuǐ hàn zāi shāng tǐ fù, yú yī jiù lì tǐ chá wèi yí. cóng zhī.
中書省言:「御史台、廉訪司,體察、體覆,前後不同。初立台時,止從體察;後立按察司,事無大小,一皆體覆;由是憲司之事,積不能行。請自今,除水旱災傷體覆,餘依舊例體察為宜。」從之。
zhào: jūn guān chú biān yuǎn chū zhēng, qí yú yù zǔ fù mǔ fù mǔ sàng, yī mín guān lì lì xiàn bēn fù.
詔:「軍官除邊遠出征,其餘遇祖父母、父母喪,依民官例立限奔赴。」
jìn chù yǎng yīng quǎn mǎ tuó děng rén rǎo mín.
禁畜養鷹、犬、馬、駝等人擾民。
jǐ wèi, yǐ zhū wáng zhēn tú wū gào jì nán wáng, zhé zhì liú guó jié jūn zhōng zì xiào.
己未,以諸王珍圖誣告濟南王,謫置劉國傑軍中自效。
sòng lóng jì lèi gōng wéi guì zhōu, bù jiě, liú shēn děng liáng jǐn, dào gěng bù tōng, suì yǐn bīng hái, lóng jì fù lǜ zhòng zhē zhī, wěi qì zī zhòng, shì zú shā shāng dài jǐn.
宋隆濟累攻圍貴州,不解,劉深等糧盡,道梗不通,遂引兵還,隆濟復率眾遮之,委棄輜重,士卒殺傷殆盡。
nán tái yù shǐ zhōng chéng chén tiān xiáng shàng shū jiàn yuē: bā bǎi xí fù nǎi huāng yì xiǎo yí, qǔ zhī bù zú yǐ wèi lì, bù qǔ bù zú yǐ wèi hài. ér liú shēn qī shàng wǎng xià, lǜ bīng fá zhī, jīng guò bā fān, zòng héng zì zì, zhōng tú biàn shēng, suǒ zài jiē pàn. jì bù néng zhì luàn, fǎn wèi luàn zhòng suǒ zhì, shí jǐn jì qióng, cāng huáng tuì zǒu, sàng shī shí bā jiǔ, qì dì qiān yú lǐ. cháo tíng zài fā sì shěng zhī bīng, shǐ liú èr bā tú zǒng guǎn yǐ tú shōu fù, hú nán hú běi dà fā yùn liáng dīng fū, zhòng zhì èr shí yú wàn. zhèng dāng nóng shí, qū cǐ chóu ruò zhī rén, wǎng huí shù qiān lǐ zhōng, hé shì bù yǒu! bǐ wén cóng zhēng bài zú yán, xī nán zhū yí jiē chóng chū fù lǐng, dǒu jiàn shēn lín, qí zhǎi ài chù jǐn róng yī rén yī qí, shàng rú dēng gāo, xià rú rù jǐng, zéi kǔ chéng xiǎn yāo jī, wǒ jūn suī zhòng, yì nán shī wèi. huò zhū mán yuǎn dùn, zǔ ài yǐ lǎo wǒ shī, jìn bù dé qián, páng wú suǒ lüè, jiāng bù zhàn zì kùn yǐ! qiě zì zhēng fá wō guó zhàn chéng jiāo miǎn zhū yí yǐ lái, jìn sān shí nián, wèi cháng yǒu chǐ tǔ yī mín zhī yì, jì qí suǒ fèi, kě shèng yán zāi! qù suì xī zhēng, jí jīn cǐ jǔ, hé yǐ yì zhī! qǐng zǎo zhèng shēn zuì, réng bù míng zhào zhāo yù, bǐ bì zì xiāng guī shùn, bù xū yuǎn láo wáng shī, yǔ xiǎo chǒu zhēng yī dàn zhī shèng fù yě. wèi jīn zhī jì, yí zhù bīng jìn jìng, duō shì jūn liáng, nèi ān wài gù, jiàn cì fú zhī, cǐ wáng zhě zhī shī, wàn quán zhī lì yě. gǒu wèi yè yǐ rú cǐ, yù bà bù néng, yì dāng xiáng shěn chéng bài, suàn dìng ér xíng. bǐ zhū mán jiē wū hé zhī zhòng, bì wú jiǔ néng tóng xīn hàn wǒ zhī lǐ. dàn jí zhī zé xiāng jiù, huǎn zhī zé xiāng yí, yǐ jì shǐ zhī hù xiāng chóu yuàn, dài bǐ yǒu kě chéng zhī xì, wǒ yǒu kě dòng zhī shí, xú mìng zhū jūn shù dào jù jìn, fú cóng zhě huái zhī yǐ rén, kàng dí zhě wēi zhī yǐ wǔ, ēn wēi jiān jì, gōng nǎi yì chéng. ruò fù shě ēn rèn wēi, shēn dǎo fù zhé, kǒng tā rì zhī huàn, yǒu shèn yú jīn rì zhě yě. bù bào, suì xiè bìng qù.
南台御史中丞陳天祥上書諫曰:「八百媳婦乃荒裔小夷,取之不足以為利,不取不足以為害。而劉深欺上罔下,率兵伐之,經過八番,縱橫自恣,中途變生,所在皆叛。既不能制亂,反為亂眾所制,食盡計窮,倉皇退走,喪師十八九,棄地千餘里。朝廷再發四省之兵,使劉二巴圖總管以圖收復,湖南、湖北大發運糧丁夫,眾至二十餘萬。正當農時,驅此愁若之人,往回數千里中,何事不有!比聞從征敗卒言,西南諸夷皆重出復嶺,陡澗深林,其窄隘處僅容一人一騎,上如登高,下如入井,賊苦乘險邀擊,我軍雖眾,亦難施為。或諸蠻遠遁,阻隘以老我師,進不得前,旁無所掠,將不戰自困矣!且自征伐倭國、占城、交、緬諸夷以來,近三十年,未嘗有尺土一民之益,計其所費,可勝言哉!去歲西征,及今此舉,何以異之!請早正深罪,仍不明詔招諭,彼必自相歸順,不須遠勞王師,與小丑爭一旦之勝負也。為今之計,宜駐兵近境,多市軍糧,內安外固,漸次服之,此王者之師,萬全之利也。苟謂業已如此,欲罷不能,亦當詳審成敗,算定而行。彼諸蠻皆烏合之眾,必無久能同心捍我之理。但急之則相救,緩之則相疑,以計使之互相仇怨,待彼有可乘之隙,我有可動之時,徐命諸軍數道俱進,服從者懷之以仁,抗敵者威之以武,恩威兼濟,功乃易成。若復舍恩任威,深蹈覆轍,恐它日之患,有甚於今日者也。」不報,遂謝病去。
èr yuè, bǐng xū, qiǎn shǎn xī shěng píng zhāng yī sū dài ěr cān zhèng wāng wéi qín jiāng chuān shǎn jūn, hú guǎng píng zhāng liú guó jié jiāng hú guǎng jūn, zhēng bā fān shùn yuán zhū mán, yī qiè jūn wù, bìng tīng yī sū dài ěr liú guó jié jié zhì.
二月,丙戌,遣陝西省平章伊蘇岱爾、參政汪惟勤將川陝軍,湖廣平章劉國傑將湖廣軍,征八番、順元諸蠻,一切軍務,並聽伊蘇岱爾、劉國傑節制。
bà zhēng bā bǎi xí fù yòu chéng liú shēn děng guān, shōu qí fú yìn.
罷征八百媳婦右丞劉深等官,收其符印。
guǐ sì, dì yǒu jí, shì jīng shī zhòng qiú sān shí bā rén, mìng shì yù shǐ wáng shòu fèng xiāng jiāng nán, biàn sì yuè zhèn hǎi dú, mì chá qù suì fēng shuǐ wèi zāi, bǎi xìng jiān shí, fán suǒ jīng guò, cǎi tīng rù duì. shǐ hái, jù zòu: mín zhī lì hài, xì yú guān lì shàn è. yí xuǎn gōng lián cái gàn cún xīn ài wù zhě zhuān fǔ zì, gāng fāng zhèng dà shēn shí zhì tǐ zhě jū fēng xiàn. tiān zāi dài yǒu, zhèn jì yǐ shí, wú láo shèng lǜ. wéi shì háo yòu zhī jiā, réng jù quán yào, dāng bà qí zhí, chù zhī jīng shī yǐ bǎo quán zhī, cǐ zhǎng jiǔ zhī dào yě.
癸巳,帝有疾,釋京師重囚三十八人,命侍御史王壽奉香江南,遍祀岳鎮海瀆,密察去歲風水為災,百姓艱食,凡所經過,采聽入對。使還,具奏:「民之利害,繫於官吏善惡。宜選公廉材幹、存心愛物者專撫字,剛方正大、深識治體者居風憲。天災代有,賑濟以時,無勞聖慮。惟是豪右之家,仍據權要,當罷其職,處之京師以保全之,此長久之道也。」
chū, shòu yǔ tái chén zòu: zǎi xiàng nèi tǒng bǎi guān, wài jūn sì hǎi, wèi zūn rèn zhòng, bù kě qīng jiǎ fēi rén. sān dài yǐ jiàng, guó zhī xìng shuāi, mín zhī xiū qī, wèi yǒu bù yóu xiāng chén zhī xián fǒu yě. shì zǔ chū zhì zhōng shū shěng, yǐ hū tú bù hā tǎ qí ěr ān tú bā yán děng wèi chéng xiàng, shǐ tiān zé liú bǐng zhōng lián xī xiàn xǔ héng yáo shū děng shí zuǒ yòu zhī, dāng shí chēng zhì, bǐ táng zhēn guān zhī shèng. dài zhì ā hā mǎ tè hǎo zhēn gěng rén lú shì róng sēng gé shí dōu děng, huài fǎ dú huò, liú dú yì zhào. jìn zhě ā gù tái bā yán bā tè mǎ lín qìn ā ěr děng zhuān zhèng, shān huò zhōng jìn, jǐ yáo shén qì. jūn zǐ xiǎo rén yǐ shì zhī yàn, jiào rán rú cǐ. chén yuàn tuī ài jūn sī zhì zhī xīn, xié zhèng hù chén, chéng bài duì jǔ, shù jī shàng wù tiān zhōng, chéng qí jì wǎng, zhī suǒ jìn tuì, tiān xià zhī shì kě cóng ér lǐ yě.
初,壽與台臣奏:「宰相內統百官,外均四海,位尊任重,不可輕假非人。三代以降,國之興衰,民之休戚,未有不由相臣之賢否也。世祖初置中書省,以呼圖布哈、塔齊爾、安圖、巴延等為丞相,史天澤、劉秉忠、廉希憲、許衡、姚樞等實左右之,當時稱治,比唐貞觀之盛。迨至阿哈瑪特、郝禎、耿仁、盧世榮、僧格、實都等,壞法黷貨,流毒億兆。近者阿固台、巴顏、巴特瑪琳沁、阿爾等專政,煽惑中禁,幾搖神器。君子小人已試之驗,較然如此。臣願推愛君思治之心,邪正互陳,成敗對舉,庶几上悟天衷,懲其既往,知所進退,天下之事可從而理也。」
sān yuè, dīng yǒu, yǐ hàn yì wèi zāi, zhào shè tiān xià. píng luán bèi zāi yóu shén, miǎn qí chà shuì sān nián qí yú zāi shāng zhī dì, yǐ jīng zhèn xù zhě miǎn yī nián. jīn nián nèi jùn bāo yín fèng chāo, jiāng huái yǐ nán xià shuì, zhū lù xiāng cūn rén hù sàn bàn mén tān kè chéng, bìng juān miǎn zhī.
三月,丁酉,以旱、溢為災,詔赦天下。平灤被災尤甚,免其差稅三年;其餘災傷之地,已經賑恤者免一年。今年內郡包銀俸鈔,江淮以南夏稅,諸路鄉村人戶散辦門攤課程,並蠲免之。
jiǎ yín, hé jì hào tiān shàng dì huáng dì zhī yú nán jiāo. qiǎn zhōng shū zuǒ chéng xiàng dá lǎ hǎn hā lǎ hā sī shè shì.
甲寅,合祭昊天上帝、皇地祗於南郊。遣中書左丞相達喇罕、哈喇哈斯攝事。
wū sā wū méng dōng chuān máng bù jí wǔ dìng wēi yuǎn pǔ ān zhū mán yīn shé jié zhī luàn, jiē yǐ gōng shū fán láo wèi cí, chéng xìn qǐ bīng, gōng lüè zhōu xiàn, fén shāo bǎo zhài, qiǎn yī sū dài ěr děng jiāng bīng huì liú guó jié tǎo zhī. shí guó jié fāng tǎo shùn yuán mán, bù jí lái huì. yī sū dài ěr děng lǜ shī fēn dào bìng jìn, cì dì píng zhī.
烏撒、烏蒙、東川、芒部及武定、威遠、普安諸蠻因蛇節之亂,皆以供輸煩勞為辭,乘釁起兵,攻掠州縣,焚燒堡砦,遣伊蘇岱爾等將兵會劉國傑討之。時國傑方討順元蠻,不及來會。伊蘇岱爾等率師分道並進,次第平之。
xià, sì yuè, yǐ hài, jùn yǒng qīng xiàn nán hé.
夏,四月,乙亥,浚永清縣南河。
gēng chén, shàng dōu dà shuǐ, zhèn qí jī mín.
庚辰,上都大水,賑其饑民。
wù zǐ, dì rú shàng dōu.
戊子,帝如上都。
xiū lú gōu shàng liú shí jìng shān hé dī.
修盧溝上流石徑山河堤。
shì zhòng qiú.
釋重囚。
wǔ yuè, wù shēn, tài miào qǐn diàn zāi.
五月,戊申,太廟寢殿災。
guǐ chǒu, zhé hé lín kuì jūn zhēng yún nán.
癸丑,謫和林潰軍征雲南。
dīng sì, zhèn fú zhōu lù jī.
丁巳,賑福州路飢。
liù yuè, guǐ hài shuò, rì yǒu shí zhī.
六月,癸亥朔,日有食之。
shì rì, shí jiā xū, yī lì fǎ, rì shí wǔ shí qī miǎo. tài shǐ yuàn guān yǐ shè jiāo jì qiǎn, qiě fù jìn zhuó, yù nì bù bào, bǎo zhāng zhèng qí lǚ qiān yuē: wú suǒ zhǎng zhě, cháng shù yě, qí shí yǔ fǒu, zé xì yú tiān. dú yǐ zhuàng wén. jí qí shí, guǒ shí. tài shǐ yuàn yǐ shī yú tuī cè, zhào zhōng shū yì zuì, zhòng cháng zhēng méi rì bù néng jué, lǚ qiān yuē: qì běn shí wǔ rì, ér jiān yǒu shí liù rì zhě, yú fēn zhī jī yě. gù lì fǎ yǐ suǒ jī zhī rì mìng wèi méi rì, bù chū běn qì zhě wèi shì. zhòng fú qí yì.
是日,時加戌,依曆法,日食五十七秒。太史院官以涉交既淺,且復近濁,欲匿不報,保章正齊履謙曰:「吾所掌者,常數也,其食與否,則繫於天。」獨以狀聞。及其時,果食。太史院以失於推策,詔中書議罪,眾嘗爭沒日不能決,履謙曰:「氣本十五日,而間有十六日者,餘分之積也。故曆法以所積之日命為沒日,不出本氣者為是。」眾服其議。
jiǎ zǐ, jiàn wén xuān wáng miào yú jīng shī.
甲子,建文宣王廟於京師。
xīn wèi, xiǎng yú tài miào.
辛未,饗於太廟。
yǐ hài, ān nán guó gòng xún xiàng.
乙亥,安南國貢馴象。
zhèn hú zhōu děng lù jī.
賑湖州等路飢。
qiū, qī yuè, xīn yǒu, yǐ zhè jiāng xíng shěng cān zhī zhèng shì hū tú bù dǐng wèi zhōng shū yòu chéng.
秋,七月,辛酉,以浙江行省參知政事呼圖布鼎為中書右丞。
zhèn jiàn kāng jī.
賑建康飢。
bā yuè, jiǎ zǐ, zhào yù shǐ tái: fán yǒu hūn yīn tǔ tián wén àn, yù shè yī lì jiǎn fù.
八月,甲子,詔御史台:「凡有婚姻、土田文案,遇赦依例檢覆。」
jiǔ yuè, jǐ yǒu, lóng xìng mín é yán kuò tóng nán nǚ, zhì yǒu shā qí zi zhě, mìng bǔ wèi shǒu zhě sān rén zhū zhī, shǐ xī.
九月,己酉,龍興民訛言括童男女,至有殺其子者,命捕為首者三人誅之,始息。
dōng, shí yuè, jiǎ zǐ, gǎi zhè dōng xuān wèi shǐ wèi xuān wèi sī dōu yuán shuài fǔ, xǐ zhì qìng yuán, zhèn è shuǐ dào.
冬,十月,甲子,改浙東宣慰使為宣慰司都元帥府,徙治慶元,鎮遏水道。
chū, zhè xī lián fǎng shǐ zhāng guī, hé bà zhǎng lì yǐ xià sān shí yú rén, fǔ shǐ xū tú shù bǎi, zhēng zāng jù wàn jì. guī dé jiān sī jiān lì shì, jiāng fā zhī, shì gàn xíng shěng. yǒu nèi bù zì ān zhě, zhì shì lù nán rén lín dōu lín gào guī shōu cáng jìn shū jí tuī suàn dì wǔ xíng, jiāng zhè yùn shǐ hā lǎ qí yán guī zǔ náo yán fǎ. mìng shěng tái guān zá zhì zhī, de xíng shěng dà xiǎo lì jí yán guān qī wǎng zhuàng, jiē fú zuì. zhào guī, bài qiān shū mì yuàn shì, cì jì xùn guān fú shì yàn yòu mìng mǎi zhái yǐ cì, cí bù shòu.
初,浙西廉訪使張珪,劾罷長吏以下三十餘人,府史、胥徒數百,征贓巨萬計。珪得監司奸利事,將發之,事干行省。有內不自安者,至是賂南人林都鄰告珪收藏禁書及推算帝五行,江浙運使哈喇齊言珪阻撓鹽法。命省、台官雜治之,得行省大小吏及鹽官欺罔狀,皆伏罪。召珪,拜簽樞密院事,賜濟遜冠服侍宴;又命買宅以賜,辭不受。
bǐng zǐ, dì zhì zì shàng dōu.
丙子,帝至自上都。
píng zhāng zhèng shì jiā dà sī tú zhāng jiǔ sī hōng.
平章政事加大司徒張九思薨。
shí yī yuè, jiǎ wǔ, liú guó jié bì jiāng sòng guāng lǜ bīng dà bài shé jié, cì yī èr xí, réng shòu yǐ jīn fú.
十一月,甲午,劉國傑裨將宋光率兵大敗蛇節,賜衣二襲,仍授以金符。
xīn hài, yǐ tóng zhī shū mì yuàn hā dá zhī shū mì yuàn shì.
辛亥,以同知樞密院哈達知樞密院事。
zhào: jiāng nán sì guān, fán xù zhì mín tián jí mín yǐ shī rù wèi míng zhě, bìng shū zū chōng yì.
詔:「江南寺觀,凡續置民田及民以施入為名者,並輸租充役。」
jǐ wèi, zhào: zhū yì shǐ zhé wǎng dào zhě, zuì zhī.
己未,詔:「諸驛使輒枉道者,罪之。」
shí èr yuè, xīn yǒu, yù shǐ tái yán: zì dà dé yuán nián yǐ lái, shù yǒu xīng biàn jí fēng shuǐ zhī zāi, mín jiān fá shí, bì xià jìng tiān ài mín zhī xīn, wú suǒ bù jǐn, lǐ yí zhuǎn zāi wèi fú. ér jīn chūn shuāng shā mài, qiū yǔ shāng jià, wǔ yuè tài miào zāi, yóu gǔ jīn zhòng shì. dé fēi hé bì xià zhòng rèn zhě, bù néng fèng xíng shèng yì, yǐ zhì rú cǐ? ruò bù gēng xīn, hòu nán wèi lì. qǐng lìng zhōng shū shěng yǔ lǎo chén shí dá zhì tǐ zhě gòng tú zhī. fù qǐng jìn zhū lù niàng jiǔ, jiǎn miǎn chà shuì, zhèn jì jī mín. dì jiē jiā nà, mìng jí yì xíng zhī.
十二月,辛酉,御史台言:「自大德元年以來,數有星變及風水之災,民間乏食,陛下敬天愛民之心,無所不盡,理宜轉災為福。而今春霜殺麥,秋雨傷稼,五月太廟災,尤古今重事。得非荷陛下重任者,不能奉行聖意,以致如此?若不更新,後難為力。請令中書省與老臣識達治體者共圖之。」復請禁諸路釀酒,減免差稅,賑濟饑民。帝皆嘉納,命即議行之。
yún nán dì zhèn.
雲南地震。
jiǎ zǐ, héng zhōu yuán shùn yī děng yòu jí èr qiān yú rén, qīn lüè chēn zhōu. hú nán xuān wèi sī fā bīng tǎo zhī, huò shùn yī jí qí dǎng, mìng zhū shǒu móu zhě sān rén, yú pèi hóng zé què pí tún tián, qí xié cóng zhě zhāo yù fù yè.
甲子,衡州袁舜一等誘集二千餘人,侵掠郴州。湖南宣慰司發兵討之,獲舜一及其黨,命誅首謀者三人,餘配洪澤、芍陂屯田,其脅從者招諭復業。
wù chén, yún nán dì fù zhèn.
戊辰,雲南地復震。
bǐng zǐ, liú guó jié yī sū hū tú lǔ lái xiàn shé jié luó guǐ děng jié.
丙子,劉國傑、伊蘇呼圖魯來獻蛇節、羅鬼等捷。
gēng chén, zhèn bǎo dìng děng lù jī.
庚辰,賑保定等路飢。
mìng zhòng shū shěng gēng dìng lüè mài liáng rén zuì lì.
命中書省更定略賣良人罪例。
dà dū lù zǒng guǎn jiān dà xìng fǔ yǐn yáo tiān fú zú. tiān fú wèi jīng yǐn sān nián, jī diān dà zhì. hòu zhī yǐn jīng zhě, yǐ tiān fú chēng shǒu.
大都路總管兼大興府尹姚天福卒。天福為京尹三年,畿甸大治。後之尹京者,以天福稱首。
bù liè dá shí lī zhě, běi tíng rén yě. yòu shú huī hé ěr jí xī tiān shū, zhǎng néng guàn tōng sān zàng jì zhū guó yǔ, zhì shì fèng zhǐ, cóng dì shī shòu jiè yú guǎng hán diàn, dài dì chū jiā.
布埒達實哩者,北庭人也。幼熟輝和爾及西天書,長能貫通三藏暨諸國語,至是奉旨,從帝師受戒於廣寒殿,代帝出家。
shì suì, duàn dà pì sān rén.
是歲,斷大辟三人。
dà dé qī nián
◎大德七年
chūn, zhēng yuè, jǐ yǒu, yǐ suì bù dēng, jìn hé běi gān sù shǎn xī děng jùn niàng jiǔ. yì dōu zhū chù mù mǎ zhī dì, wèi mín suǒ kěn zhě, mǔ shū zū yī dòu tài zhòng, jiǎn wèi sì shēng. chí jī huāng suǒ zài shān zé hé pō zhī jìn yī nián.
春,正月,己酉,以歲不登,禁河北、甘肅、陝西等郡釀酒。益都諸處牧馬之地,為民所墾者,畝輸租一斗太重,減為四升。弛饑荒所在山澤、河泊之禁一年。
rén zǐ, bà guī dé fǔ kuò tián.
壬子,罷歸德府括田。
yǐ mǎo, zhào: fán nì míng shū cí yǔ zhòng zhě zhū zhī, qīng zhě liú pèi, shǒu gào rén shǎng chāo yǒu chà, jiē jí méi qí qī zǐ chōng shǎng.
乙卯,詔:「凡匿名書辭語重者誅之,輕者流配,首告人賞鈔有差,皆籍沒其妻子充賞。」
mìng yù shǐ tái zōng zhèng fǔ wěi guān qiǎn fā zhū qīng zhāng xuān qī zǐ lái jīng shī, réng fēng jí jiā zī, jū shōu qí jūn qì hǎi bó děng wù.
命御史台、宗正府委官遣發硃清、張宣妻子來京師,仍封籍家貲,拘收其軍器、海舶等物。
dīng sì, lìng shū mì yuàn xuǎn jūn shì xí nóng yè zhě shí rén, jiào jūn qián tún tián.
丁巳,令樞密院選軍士習農業者十人,教軍前屯田。
èr yuè, rén xū, zhào zhōng shū shěng tài rǒng yuán. zhōng shū shěng zì zuǒ yòu chéng xiàng ér xià, píng zhāng zhèng shì èr yuán, zuǒ yòu chéng gè yī yuán, cān zhī zhèng shì èr yuán, dìng wèi bā fǔ. réng yù shū mì yuàn, chú chū zhēng jiāng shuài wài, zhǎng shǔ yuàn shì zhě dìng qí yuán shù yǐ wén.
二月,壬戌,詔中書省汰冗員。中書省自左、右丞相而下,平章政事二員,左、右丞各一員,參知政事二員,定為八府。仍諭樞密院,除出征將帥外,掌署院事者定其員數以聞。
xīn wèi, yǐ píng zhāng zhèng shì shàng dōu liú shǒu mào bā ěr sī shǎn xī xíng shěng píng zhāng ā lǎ bo dān bìng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, jiāng nán xíng tái yù shǐ zhōng chéng shàng wén wèi zhōng shū zuǒ chéng, jiāng zhè xíng shěng cān zhī zhèng shì dǒng shì zhēn wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì zhào chén tiān xiáng wèi jí xián dà xué shì, shāng yì zhōng shū shěng shì.
辛未,以平章政事、上都留守茂巴爾斯、陝西行省平章阿喇卜丹並為中書平章政事,江南行台御史中丞尚文為中書左丞,江浙行省參知政事董士珍為中書參知政事;召陳天祥為集賢大學士,商議中書省事。
rén shēn, zhào: shū mì yuàn zōng zhèng fǔ děng, zì jīn měi shì yǔ zhōng shū gòng yì, rán hòu zòu wén. zhū sī bù dé shàn zòu qiān diào guān yuán suī jīng tè yòng ér yú lì wèi yǔn zhě, yì tīng fù zòu.
壬申,詔:「樞密院、宗正府等,自今每事與中書共議,然後奏聞。諸司不得擅奏遷調;官員雖經特用而於例未允者,亦聽覆奏。」
jiǎ xū, jiǎn háng zhōu shuì kè tí jǔ sī rǒng yuán.
甲戌,減杭州稅課提舉司冗員。
jǐ mǎo, yǐ shì yù shǐ dōu duō dá wèi zhōng shū shěng cān zhī zhèng shì.
己卯,以侍御史都多達為中書省參知政事。
yù shǐ tái yán: jiāng zhè xíng shěng píng zhāng ā ěr zuǒ chéng gāo zhù ān yòu qiān zhě zhāng yòu děng, guǐ míng mǎi yán wàn wǔ qiān yǐn, zēng jià zhuǎn shì yú rén, qǐng qiǎn shěng tái guān àn wèn. cóng zhī.
御史台言:「江浙行省平章阿爾、左丞高翥、安祐、簽者張祐等,詭名買鹽萬五千引,增價轉市於人,請遣省、台官按問。」從之。
mìng jǐn chú nèi jùn jī huāng suǒ zài chà shuì, réng lìng hé nán shěng fǔ xù liú mín, zhèn tài yuán dà tóng píng luán lù jī.
命盡除內郡饑荒所在差稅,仍令河南省撫恤流民,賑太原、大同、平灤路飢。
gēng chén, jiān chá yù shǐ dù kěn gòu děng yán yòu chéng xiàng è lēi zhé shòu zhū qīng zhāng xuān huì lù shì, bù bào.
庚辰,監察御史杜肯構等言右丞相鄂勒哲受硃清、張宣賄賂事,不報。
rén wǔ, dì yǔ zhōng shū shěng chén yuē: fán yǒu yǐ suì kè zēng xiàn xī qiú jué shǎng zhě, cǐ fēi póu kè yú mín, hé cóng ér chū! zì jīn chú yuán é wài, wù yǐ zēng xiàn zuò zhèng shù.
壬午,帝語中書省臣曰:「凡有以歲課增羨希求爵賞者,此非掊克於民,何從而出!自今除元額外,勿以增羨作正數。」
bà jiāng nán cái fù zǒng guǎn sī jí tí jǔ sī.
罷江南財賦總管司及提舉司。
jìn zhū rén fēi fèng zhǐ wú dé yǐ bǎo huò jìn xiàn.
禁諸人非奉旨毋得以寶貨進獻。
zhèn zhēn dìng jí bǎo dìng lù jī.
賑真定及保定路飢。
sān yuè, gēng yín, zhào qiǎn fèng shǐ xuān fǔ xún xíng zhū dào. yǐ hǎo tiān tǐng dá chūn wǎng jiāng nán jiāng běi, shí guī wǎng yàn nán shān dōng, yē lǜ xī yì liú gēng wǎng hé dōng shǎn xī, tè ěr tuō lǐ huān róng yì wǎng liǎng zhè jiāng dōng, zhào rén róng yuè shū mó wǎng hé nán hú guǎng, mào bā ěr sī chén yīng wǎng jiāng xī fú jiàn, dá shí hā yǎ liú mǐn zhōng wǎng shān běi liáo dōng, bìng gěi èr pǐn yín yìn, réng jiàng zhào jiè chì zhī.
三月,庚寅,詔遣奉使宣撫循行諸道。以郝天挺、達春往江南、江北,石珪往燕南、山東,耶律希逸、劉賡往河東、陝西,特爾托里歡、戎益往兩浙、江東,趙仁榮、岳叔謨往河南、湖廣,茂巴爾斯、陳英往江西、福建,達實哈雅、劉敏中往山北、遼東,並給二品銀印,仍降詔戒飭之。
jiāng zhè xíng shěng píng zhāng tuō kè tuō fā qiǎn zhū qīng zhāng xuān jiā shǔ, qí jiā yǐ jīn zhū zhòng lù zhī, tuō kè tuō yǐ wén, dì yù zhī yuē: zhèn yǐ jiāng nán rèn qīng, qīng guǒ néng ěr, zhēn nán zǐ shì yě! qí yì kè qín nǎi shì. cì yǐ huáng jīn wǔ shí liǎng.
江浙行省平章托克托發遣硃清、張宣家屬,其家以金珠重賂之,托克托以聞,帝諭之曰:「朕以江南任卿,卿果能爾,真男子事也!其益恪勤乃事。」賜以黃金五十兩。
dū chéng huǒ.
都城火。
zhào yǐ gān sù xíng shěng gōng jūn qián liáng duō bì, xǐ lián fǎng sī yú gān zhōu.
詔以甘肅行省供軍錢糧多弊,徙廉訪司於甘州。
rén chén, yǐ hé jiān hé jià bù dēng, bà xiū sēng sì gōng yì.
壬辰,以河間禾稼不登,罷修僧寺工役。
yǐ wèi, zhōng shū píng zhāng bā yán liáng dé guī dān jīn ā ěr zhèn sà chè ěr, yòu chéng bā tè mǎ lín xīn, zuǒ chéng yī tú bù hā, cān zhèng mì lēi hé zhuō zhāng sī lì děng, shòu zhū qīng zhāng xuān huì lù, zhì zuì yǒu chà, jí qí jiā.
乙未,中書平章巴延、梁德珪、丹津、阿爾振薩徹爾,右丞巴特瑪琳心,左丞伊圖布哈,參政密勒和卓、張斯立等,受硃清、張宣賄賂,治罪有差,籍其家。
yǐ hóng jūn xiáng wèi zhōng shū yòu chéng. jiān chá yù shǐ yán qí nǎng jū yòu mì, yǐ tān huì bà chù, yí bié xuǎn xián néng dài zhī, bù bào.
以洪君祥為中書右丞。監察御史言其曩居宥密,以貪賄罷黜,宜別選賢能代之,不報。
jiǎ chén, zhào dìng zāng zuì wèi shí èr zhāng. jīng cháo guān yuè fèng wài, zēng gěi lù mǐ wài rèn guān wú gōng tián zhě, yì liàng gěi zhī.
甲辰,詔定贓罪為十二章。京朝官月俸外,增給祿米;外任官無公田者,亦量給之。
yǐ sì, yǐ zhēng bā bǎi xí fù sàng shī, zhū liú shēn, chī hā lǎ dài zhèng yòu, bà yún nán zhēng miǎn fēn shěng. shí yǒu sī yǐ yù shè, yì shì liú shēn zuì, hā lǎ hā sī yuē: jiǎo míng zhào xìn, sàng shī rǔ guó, fēi cháng zuì bǐ, bù zhū zhī wú yǐ xiè tiān xià. suì zhū zhī.
乙巳,以征八百媳婦喪師,誅劉深,笞哈喇岱、鄭祐,罷雲南征緬分省。時有司以遇赦,議釋劉深罪,哈喇哈斯曰:「徼名召釁,喪師辱國,非常罪比,不誅之無以謝天下。」遂誅之。
wù shēn, yuè xuàn děng jìn dà yuán dà yī tǒng zhì, cì lài yǒu chà.
戊申,岳鉉等進《大元大一統志》,賜賚有差。
guǐ chǒu, shū mì yuàn jí jiān chá yù shǐ, yán zhōng chéng dǒng shì xuǎn dài zhū qīng zhāng xuān chāo fēi yì, dì yuē: tái chén chēng dài, bù bì wèn yě. ruò yán zhě bù yǐ, biàn dāng zhàng zhī.
癸丑,樞密院及監察御史,言中丞董士選貸硃清、張宣鈔非義,帝曰:「台臣稱貸,不必問也。若言者不已,便當杖之。」
jiǎ yín, dì rú shàng dōu.
甲寅,帝如上都。
zhèn liáo yáng děng lù jī.
賑遼陽等路飢。
jīng jī cáo yùn sī yán: suì cáo mǐ bǎi wàn, quán jí chuán bà fū lì. jīn suì shuǐ zhǎng, chōng jué bà dī liù shí yú chù, suī yǐ xiū bì, kǒng lín yǔ chōng pǐ, zǒu xiè yùn shuǐ hé dī qiǎn sè dī báo qù chù, qǐng jiā xiū lǐ. cóng zhī. zhì xià mò shǐ bì gōng, yòng yì wàn èr bǎi yú rén.
京畿漕運司言:「歲漕米百萬,全藉船壩夫力。今歲水漲,衝決壩堤六十餘處,雖已修畢,恐霖雨沖圮,走泄運水;河堤淺澀低薄去處,請加修理。」從之。至夏末始畢工,用役萬二百餘人。
xià, sì yuè, gēng wǔ, yǐ zhōng shū wén yí tài fán, qí èr pǐn zhū sī dāng chéng shěng zhě, mìng zhǐ guān liù bù.
夏,四月,庚午,以中書文移太繁,其二品諸司當呈省者,命止關六部。
zhōng shū zuǒ chéng dá lǎ hǎn yán: sēng rén xiū fó shì bì, bì shì zhòng qiú, yǒu shā rén jí qī qiè shā fū zhě, jiē zhǐ míng shì zhī. shēng zhě gǒu miǎn, sǐ zhě fù yuān, yú fú hé yǒu! dì jiā nà zhī.
中書左丞達喇罕言:「僧人修佛事畢,必釋重囚,有殺人及妻妾殺夫者,皆指名釋之。生者苟免,死者負冤,於福何有!」帝嘉納之。
xīn wèi, liú zhū qīng zhāng xuān zi sūn yú yuǎn fāng, réng gěi xíng zī.
辛未,流硃清、張宣子孫於遠方,仍給行貲。
gēng chén, shé jié jiàng, sòng lóng jì dùn qù. dīng hài, zhū shé jié.
庚辰,蛇節降,宋隆濟遁去。丁亥,誅蛇節。
jì nán lù yǔn shuāng shā mài.
濟南路隕霜殺麥。
wǔ yuè, jǐ chǒu shuò, kāi dà dū shàng dōu jiǔ jìn.
五月,己丑朔,開大都、上都酒禁。
dīng wèi, chuò hé ěr rù cháo, dì yù zhī yuē: qīng zhèn běi biān, lèi jiàn dà gōng, suī yǐ huáng jīn zhōu shì qīng shēn, yóu bù zú yǐ jǐn zhèn yì. cì yǐ yì guān jīn zhū děng shén hòu, bài shū mì yuàn fù shǐ, réng gěi qí suǒ lì zhū jūn chāo.
丁未,綽和爾入朝,帝諭之曰:「卿鎮北邊,累建大功,雖以黃金周飾卿身,猶不足以盡朕意。」賜以衣冠、金珠等甚厚,拜樞密院副使,仍給其所隸諸軍鈔。
xīn hài, fèng shǐ xuān fǔ yē lǜ xī yì liú gēng yán: píng yáng sēng chè lī wēi, fàn fǎ fēi yī, yǒu sī dàn qí háo qiáng, bù gǎn jié wèn wén chén děng zhì, qián táo jīng shī. zhōng shū shěng yán: yí bǔ sòng qí suǒ, lìng shěng tái xuān zhèng yuàn qiǎn guān zá zhì. cóng zhī.
辛亥,奉使宣撫耶律希逸、劉賡言:「平陽僧徹哩威,犯法非一,有司憚其豪強,不敢詰問;聞臣等至,潛逃京師。」中書省言:「宜捕送其所,令省、台、宣政院遣官雜治。」從之。
jiǎ yín, jùn shàng dōu luán hé.
甲寅,浚上都灤河。
yǐ mǎo, zhào: zhōng wài guān lì wú zhí tián zhě, yàn fèng gěi mǐ yǒu chà qí shàng dōu gān sù hé lín fēi chǎn mǐ dì, gěi qí jià.
乙卯,詔:「中外官吏無職田者,驗俸給米有差;其上都、甘肅、和林非產米地,給其價。」
jìn zhū wáng fù mǎ wú zhé zhàng zhōu xiàn guān lì, wéi zhě zuì wáng fǔ guān.
禁諸王、駙馬毋輒杖州、縣官吏,違者罪王府官。
bān yáng lù yǔn shuāng.
般陽路隕霜。
rùn yuè, wù wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
閏月,戊午朔,日有食之。
rén xū, zhào jìn fàn qū fù lín miào zhě.
壬戌,詔禁犯曲阜林、廟者。
jǐ sì, zhōng shū yòu chéng xiàng jiā tài fù lù jūn guó zhòng shì è lēi zhé hōng, shì zhōng xiàn. yuán zhēn yǐ lái, cháo tíng kè shǒu chéng xiàn, zhào shū lǚ xià, sàn cái fā sù, bù xī jù wàn yǐ bān cì bǎi xìng, jiē è lēi zhé zàn xiāng zhī gōng. dì yǐ rèn shén zhòng, ér néng chù zhī yǐ ān jìng, bù jí yú gōng lì, rén yì chēng qí xián.
己巳,中書右丞相、加太傅、錄軍國重事鄂勒哲薨,諡忠獻。元貞以來,朝廷恪守成憲,詔書屢下,散財發粟,不惜巨萬以頒賜百姓,皆鄂勒哲贊襄之功。帝倚任甚重,而能處之以安靜,不急於功利,人益稱其賢。
fù yǐ tè mù gé wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
復以特穆格為中書平章政事。
chū, tè mù gé qǐ jiě jī wù, zhào réng yǐ píng zhāng yì zhōng shū shěng shì. shí zhū wáng cháo jiàn, wèi yǒu zhī diǎn gù zhě, dì yuē: wéi tè mù gé ān zhī. fán cì yǔ zhū wáng lǐ jié, xī mìng zhǎng xíng. zhì shì suì fù yǐ qián guān shòu zhī.
初,特穆格乞解機務,詔仍以平章議中書省事。時諸王朝見,未有知典故者,帝曰:「惟特穆格諳之。」凡賜予諸王禮節,悉命掌行。至是遂復以前官授之。
gēng chén, yún nán xíng shěng píng zhāng yī sū dài ěr rù cháo, yǐ suǒ huò jūn zhōng jīn wǔ bǎi wèi xiàn, dì yuē: shì jīn qīng xiào sǐ suǒ huò zhě. cì chāo qiān dìng.
庚辰,雲南行省平章伊蘇岱爾入朝,以所獲軍中金五百為獻,帝曰:「是金卿效死所獲者。」賜鈔千錠。
xīn sì, zhào: sēng rén yǔ mín jūn dāng chāi yì.
辛巳,詔:「僧人與民均當差役。」
guǐ wèi, gè dào fèng shǐ xuān fǔ yán: qù suì bèi zāi rén hù wèi jīng zhèn jì zhě, yí miǎn qí chāi yì. cóng zhī.
癸未,各道奉使宣撫言:「去歲被災人戶未經賑濟者,宜免其差役。」從之。
mìng jiāng zhè xíng shěng yòu chéng dǒng shì xuǎn, fā suǒ jí zhū qīng zhāng xuān huò cái zhì jīng shī, qí hǎi wài wèi hái shāng bó, zhì zé yī lì jí méi.
命江浙行省右丞董士選,發所籍硃清、張宣貨財至京師,其海外未還商舶,至則依例籍沒。
gān sù xíng shěng píng zhāng hā sà děng qīn dào guān qián yán yǐn, mìng shěng tái guān zhēng zhī.
甘肅行省平章哈薩等侵盜官錢、鹽引,命省台官征之。
bǐng xū, bà yíng tián tí jǔ sī.
丙戌,罷營田提舉司。
yǐ nài màn dài wèi zhèn běi xíng shěng yòu chéng.
以奈曼岱為鎮北行省右丞。
jiù zhì, mù mín zhōng liáng yǐ xiǎng biān. shì suì, zhōng zhě sān shí wàn shí, yòng shì zhě xié sī wèi shì, shā qí shù wèi shí wàn, mín jìn tuì shī cuò. nài màn dài qǐng yú cháo, fán suǒ shū zhě xī shòu zhī, yǐ wèi xià nián zhī shù. mín gǎn qí dé. nài màn dài, mù hū lī wǔ shì sūn yě.
舊制,募民中糧以餉邊。是歲,中者三十萬石,用事者挾私為市,殺其數為十萬,民進退失措。奈曼岱請於朝,凡所輸者悉受之,以為下年之數。民感其德。奈曼岱,穆呼哩五世孫也。
liù yuè, jǐ chǒu, yù shǐ tái yán: guā shā èr zhōu, zì xī wèi biān zhèn zhòng dì, jīn dà jūn tún zhù gān zhōu, shǐ guān mín fǎn jū biān wài, fēi yí. qǐng yǐ méng gǔ jūn wàn rén fēn zhèn xiǎn ài, lì tún tián yǐ gōng jūn shí. cóng zhī.
六月,己丑,御史台言:「瓜、沙二州,自昔為邊鎮重地,今大軍屯駐甘州,使官民反居邊外,非宜。請以蒙古軍萬人分鎮險隘,立屯田以供軍實。」從之。
gēng zǐ, xī jīng dào xuān wèi shǐ pà hā lī dǐng, yǐ sè sè èr qiān wǔ bǎi yú jīn yù yú guān, wèi chāo yī wàn yī qiān jiǔ bǎi yú dìng. yǒu zhǐ, chú yù tà suǒ yòng wài, yú wèi yòng zhě xī hái zhī.
庚子,西京道宣慰使帕哈哩鼎,以瑟瑟二千五百餘斤鬻於官,為鈔一萬一千九百餘錠。有旨,除御榻所用外,餘未用者悉還之。
guǐ mǎo, zhào: fán guān jūn zǐ dì nián jí èr shí zhě, yǔ mín guān zǐ sūn tóng bào zhí yī nián, fāng xǔ xí zhí wàn hù yú shū mì yuàn, qiān hù yú xíng shěng, bǎi hù yú běn wàn hù.
癸卯,詔:「凡官軍子弟年及二十者,與民官子孫同儤直一年,方許襲職;萬戶於樞密院,千戶於行省,百戶於本萬戶。」
yǐ sì, bà xíng shěng qiān shěng.
乙巳,罷行省簽省。
mìng gān sù xíng shěng xiū ā hé tán qū yóu háo yǐ tōng cáo yùn.
命甘肅行省修阿合潭、曲尤濠以通漕運。
wèng shān kàn zhá tí lǐng yán: zì rùn wǔ yuè mò, zhòu yè yǔ bù zhǐ, liù yuè chū xún yè bàn, shān shuǐ bào zhǎng, màn liú dī shàng, chōng jué shuǐ kǒu. suì mìng dōu shuǐ jiān xiū bái fú wèng shān hé dī. bái fú wèng shān, jí tōng huì hé shàng yuán zhī suǒ chū yě.
甕山看閘提領言:「自閏五月末,晝夜雨不止,六月初旬夜半,山水暴漲,漫流堤上,衝決水口。」遂命都水監修白浮、甕山河堤。白浮、甕山,即通惠河上源之所出也。
tái zhōu fēng shuǐ dà zuò, níng hǎi èr xiàn sǐ zhě wǔ bǎi wǔ shí rén.
台州風、水大作,寧海二縣死者五百五十人。
qiū, qī yuè, rén xū, yù shǐ tái yán: qián hé jiān lù dá lǔ gá qí hū sài yīn, zhuǎn yùn shǐ shù jiǎ dé shòu, jiē zuò zāng bà. jīn hū sài yīn yǐ xiàn yīng quǎn, fù chú dà níng lù dá lǔ gá qí, shù jiǎ dé shòu yǐ dí lǐ mì shí wàng zòu qí bèi wū, fù chú fú níng zhī zhōu, bìng yí gǎi zhèng bù xù, yǐ jí jiān tān. cóng zhī.
秋,七月,壬戌,御史台言:「前河間路達嚕噶齊呼賽音,轉運使術甲德壽,皆坐贓罷。今呼賽音以獻鷹犬,復除大寧路達嚕噶齊,術甲德壽以迪里密實妄奏其被誣,復除福寧知州,並宜改正不敘,以戢奸貪。」從之。
jìn sēng rén yǐ xiū jiàn sì yǔ wèi míng, jī zhū wáng lìng zhǐ, chéng chuán rǎo mín.
禁僧人以修建寺宇為名,齎諸王令旨,乘傳擾民。
bǐng yín, yǐ hā lǎ hā sī wèi zhōng shū yòu chéng xiàng zhī shū mì yuàn shì.
丙寅,以哈喇哈斯為中書右丞相、知樞密院事。
dīng chǒu, zhōng shū shěng yán: dà tóng shuì kè, bǐ fèng zhǐ cì rǔ mǔ yáng shì. qí jiā póu liǎn guò shù, rǎo mín yóu shén. chì cì chāo wǔ bǎi dìng, qí shuì kè yī lì shū guān.
丁丑,中書省言:「大同稅課,比奉旨賜乳母楊氏。其家掊斂過數,擾民尤甚。」敕賜鈔五百錠,其稅課依例輸官。
dōu ěr wò jì bài, jù qí shǔ yì yuē: xī wǒ tài zǔ, jiān nán yǐ chéng dì yè, yǎn yǒu tiān xià, wǒ zi sūn nǎi fú kè jìng, gòng yǐ ān xiǎng qí chéng, lián nián gòu bīng yǐ xiāng cán shā, shì zì huī zǔ zōng zhī yè yě. jīn fǔ jūn zhèn biān zhě, jiē shì zǔ zhī dí sūn yě, wú yǔ shuí zhēng zāi! qiě qián yǔ tuō kè tuō zhàn, jì fú néng shèng, jīn yǔ qí zi chuò hé ěr zhàn yòu wú gōng, wéi tiān wéi zǔ zōng yì yì kě jiàn. bù ruò qiǎn shǐ qǐng mìng bà bīng, tōng yī jiā zhī hǎo, shǐ wú shì mín lǎo zhě dé yǐ yǎng, shǎo zhě dé yǐ zhǎng, shāng cán pí bèi zhě dé yǐ xiū xī, zé yì wú fù tài zǔ zhī suǒ wàng yú wǒ zi sūn zhě yǐ. shǐ zhì, yī chè chá lǎ huì zhū wáng jiāng shuài yì yuē: dōu ěr wò qǐ xiáng, wèi wǒ dà lì, gù dāng dài mìng yú shàng. rán wǎng fǎn zài yuè yuè, bì shī shì jī, wèi guó dà huàn, wú yǒu yǐ shí. dōu ěr wò zhī qī, wǒ dì mǎ gǔ hā lǎ zhī mèi yě, yí qiǎn bào shǐ, xǔ qí chén fù. zhòng yǐ wèi rán, nǎi qiǎn shǐ yǐ wén. dì jiā zhī, zhào chì jūn shì ān zhì yì chuán yǐ qí. zì shì zhū wáng pàn zhě xiāng jì lái jiàng.
都爾斡既敗,聚其屬議曰:「昔我太祖,艱難以成帝業,奄有天下,我子孫乃弗克靖,共以安享其成,連年構兵以相殘殺,是自隳祖宗之業也。今撫軍鎮邊者,皆世祖之嫡孫也,吾與誰爭哉!且前與托克托戰,既弗能勝,今與其子綽和爾戰又無功,惟天惟祖宗意亦可見。不若遣使請命罷兵,通一家之好,使吾士民老者得以養,少者得以長,傷殘疲憊者得以休息,則亦無負太祖之所望於我子孫者矣。」使至,伊徹察喇會諸王將帥議曰:「都爾斡乞降,為我大利,固當待命於上。然往返再閱月,必失事機,為國大患,無有已時。都爾斡之妻,我弟瑪古哈喇之妹也,宜遣報使,許其臣附。」眾以為然,乃遣使以聞。帝嘉之,詔飭軍士安置驛傳以俟。自是諸王叛者相繼來降。
bā yuè, jǐ chǒu, bà hù guó rén wáng sì yuán shè jiāng nán yíng tián tí jǔ sī.
八月,己丑,罷護國仁王寺原設江南營田提舉司。
xīn mǎo, yè, dì zhèn. píng yáng tài yuán yóu shén, cūn bǎo yí xǐ, dì liè chéng qú, rén mín yā sǐ bù kě shèng jì. qiǎn shǐ fēn dào zhèn jì, wèi chāo jiǔ wàn liù qiān wǔ bǎi yú dìng réng miǎn tài yuán píng yáng jīn nián chà shuì, shān chǎng hé pō tīng mín cǎi bǔ.
辛卯,夜,地震。平陽、太原尤甚,村堡移徙,地裂成渠,人民壓死不可勝計。遣使分道賑濟,為鈔九萬六千五百餘錠;仍免太原、平陽今年差稅,山場、河泊聽民采捕。
zhào wèn zhì zāi zhī yóu, bǎo zhāng zhèng qí lǚ qiān yán: dì wèi yīn ér zhǔ jìng, qī dào yě, chén dào yě, zǐ dào yě sān zhě shī qí dào, zé dì wèi zhī bù níng. mǐ zhī zhī dào, dà chén dāng fǎn gōng zé jǐ, qù zhuān zhì zhī wēi yǐ dá tiān biàn, bù kě tú wèi qí ráng yě. shí dì qǐn jí, zǎi chén jí zhōng gōng zhuān zhèng, gù lǚ qiān yán jí zhī. jí xián dà xué shì chén tiān xiáng, yì shàng shū jí chén yīn yáng bù hé tiān dì bù wèi wèi shí zhèng zhī bì, yán yóu qiè zhí, zhí zhèng zhě è zhī, yì bù yǐ wén.
詔問致災之由,保章正齊履謙言:「地為陰而主靜,妻道也,臣道也,子道也;三者失其道,則地為之不寧。弭之之道,大臣當反躬責己,去專制之威以答天變,不可徒為祈禳也。」時帝寢疾,宰臣及中宮專政,故履謙言及之。集賢大學士陳天祥,亦上書極陳陰陽不和、天地不位為時政之弊,言尤切直,執政者惡之,抑不以聞。
chū, jìn níng huán bǎo shān yí, suǒ guò jū mín lú shě, jiē cuī yā qīng pǐ. jiāng jìn lǐ zhōng jiā, hū fēn ér fù hé, zhōng jiā dú wán. zhōng yòu gū, shì mǔ zhì xiào, rén yǐ wèi xiào gǎn suǒ zhì yún.
初,晉寧郇保山移,所過居民廬舍,皆摧壓傾圮。將近李忠家,忽分而複合,忠家獨完。忠幼孤,事母至孝,人以為孝感所致雲。
jiāng nán xíng tái zhōng chéng zhāng guī shàng shū, jí yán tiān rén zhī jì, zāi yì zhī gù, qí mù yǒu xiū dé xíng, guǎng yán lù, jìn jūn zǐ, tuì xiǎo rén, xìn shǎng bì fá, jiǎn rǒng guān, jié fú fèi, yǐ fǎ zǔ zōng chéng xiàn, lèi shù bǎi yán. hé dà guān zhī bù fǎ zhě, bìng jí jìn shì zhī yíng huò zhě. bù bào, guī xiè bìng guī.
江南行台中丞張珪上疏,極言天人之際,災異之故,其目有修德行,廣言路,進君子,退小人,信賞必罰,減冗官,節浮費,以法祖宗成憲,累數百言。劾大官之不法者,並及近侍之熒惑者。不報,珪謝病歸。
gēng zǐ, zhōng shū shěng yán: pà hā lī dǐng shū yùn hé lín jūn liáng, qí fù qiàn jì èr shí wǔ wàn yú shí, jìn jiān chá yù shǐ yì yán qí qīn nì guān qián shí sān wàn yú dìng, qǐng qiǎn guān zhēng zhī, bù zú zé jí méi qí cái chǎn. cóng zhī.
庚子,中書省言:「帕哈哩鼎輸運和林軍糧,其負欠計二十五萬餘石,近監察御史亦言其侵匿官錢十三萬餘錠,請遣官征之,不足則籍沒其財產。」從之。
jiǔ yuè, wù wǔ, dì zhì zì shàng dōu.
九月,戊午,帝至自上都。
bǐng yín, yǐ tài yuán píng yáng dì zhèn, jìn zhū wáng suǒ bù rǎo mín, réng jiǎn tài yuán suì sì mǎ zhī bàn.
丙寅,以太原、平陽地震,禁諸王所部擾民,仍減太原歲飼馬之半。
qiǎn xíng bù shàng shū tǎ qí ěr hàn lín zhí xué shì wáng yuē shǐ gāo lì.
遣刑部尚書塔齊爾、翰林直學士王約使高麗。
shí gāo lì guó wáng wáng jù jì fù wèi, yòu bà zhēng dōng xíng shěng jiān zhì, jù nǎi fù hòu liǎn yín xíng. guó rén qún sù yú cháo, yīn dé qí xiāng guó wú qí zhuān quán lí jiān wáng fù zǐ zhuàng. zhào qiǎn yuē yù zhī yuē: tiān dì jiān zhì qīn zhě fù zǐ, zhì zhòng zhě jūn chén bǐ xiǎo rén zhī yǒu lì, níng kěn wèi rǔ jiā guó dì yé? jù qì xiè zuì, qiě qǐng zi yuán hái guó, jiān rén dǎng yǔ xī cóng yuē zhì. suì zhēng qí fù què, jū zhī, liú ān xī.
時高麗國王王昛既復位,又罷征東行省監製,昛乃復厚斂淫刑。國人群訴於朝,因得其相國吳祈專權、離間王父子狀。詔遣約諭之曰:「天地間至親者父子,至重者君臣;彼小人知有利,寧肯為汝家國地耶?」昛泣謝罪,且請子謜還國,奸人黨與悉從約治。遂征祈赴闕,鞫之,流安西。
bǐng zǐ, bà sēng guān yǒu qī zhě.
丙子,罷僧官有妻者。
rén wǔ, fù yǐ mào bā ěr sī wèi píng zhāng zhèng shì.
壬午,復以茂巴爾斯為平章政事。
yǐ guó zi sī yè chàng shī wén wèi shǎn xī xíng shěng lǐ wèn guān. xiān shì, shī wén qiān shān nán dào lián fǎng sī shì, sōng zī zhī jiāng yǒu shuǐ huàn, suì fā mín fáng shuǐ, wǎng fǎn shù bǎi lǐ, kǔ yú gōng gěi, shī wén yǐ jiāng shuǐ ān liú, xī bà qí yì fù mǎ jiā rén hù shì bù fǎ, shī wén zhì qí shén è, liú zhī zhì shǎn xī, jué zhì yù, bù shǎo ā xùn. qǐng zhī, yǐ jí qù guān.
以國子司業暢師文為陝西行省理問官。先是,師文簽山南道廉訪司事,松滋、枝江有水患,歲發民防水,往返數百里,苦於供給,師文以江水安流,悉罷其役;駙馬家人怙勢不法,師文治其甚惡,流之;至陝西,決滯獄,不少阿徇。頃之,以疾去官。
dōng, shí yuè, dīng hài, tài bái jīng tiān.
冬,十月,丁亥,太白經天。
yù shǐ tái hé zhè jiāng xíng shěng píng zhāng ā ěr bù fǎ. dì yuē: ā ěr, zhèn suǒ xìn rèn. tái chén lǚ yǐ wèi yán, fēi suǒ yǐ quàn dà chén yě hòu yǒu yán zhě, zhèn dāng bù shù.
御史台劾浙江行省平章阿爾不法。帝曰:「阿爾,朕所信任。台臣屢以為言,非所以勸大臣也;後有言者,朕當不恕。」
wù zǐ, yǐ zhè jiāng nián gǔ bù dēng, jiǎn hǎi yùn liáng sì shí wàn shí.
戊子,以浙江年穀不登,減海運糧四十萬石。
xīn mǎo, fù lì shǎn xī xíng yù shǐ tái.
辛卯,復立陝西行御史台。
guǐ sì, yù shǐ tái chén jí zhū dào fèng shǐ, yán xíng shěng guān jiǔ rèn, yǔ suǒ lì biān máng lián yīn hài zhèng, zhào hù qiān zhī.
癸巳,御史台臣及諸道奉使,言行省官久任,與所隸編氓聯姻害政,詔互遷之。
shāng yì zhōng shū shì zhāng kǒng sūn, yán qū fù kǒng miào yí gěi sǎ sǎo hù, zhào gěi dà dū wén xuān wáng miào sǎ sǎo hù wǔ.
商議中書事張孔孫,言曲阜孔廟宜給灑掃戶,詔給大都文宣王廟灑掃戶五。
jǐ wèi, fā yún nán pàn mán yú dǎng wèi gé xīn zhě lái jīng shī, liú shé jié yǎng zi ā què yú běn jìng, yǐ fǔ qí mín.
己未,發雲南叛蠻餘黨未革心者來京師,留蛇節養子阿闕於本境,以撫其民。
gēng zǐ, gǎi pǔ dìng fǔ wèi lù, lì qǔ jìng xuān wèi sī yǐ gù zhī fǔ róng jū zhī qī wèi zǒng guǎn, pèi hǔ fú.
庚子,改普定府為路,隸曲靖宣慰司;以故知府容苴之妻為總管,佩虎符。
gēng xū, hàn lín guó shǐ yuàn jìn tài zǔ tài zōng dìng zōng ruì zōng xiàn zōng wǔ cháo shí lù.
庚戌,翰林國史院進太祖、太宗、定宗、睿宗、憲宗五朝《實錄》。
xīn hài, zhào: jūn hù pín fá zhě, cún xù liù nián.
辛亥,詔:「軍戶貧乏者,存恤六年。」
zēng méng gǔ guó zi shēng bǎi yuán.
增蒙古國子生百員。
zhōng shū shěng yán yú dì yuē: hàn lín xué shì zhào yǔ piào biāo, shì shì zǔ huáng dì, qì jīn fán sān shí nián, dūn què qīng jǐn, zú yú qī yuè, jiā pín, wú yǐ guī zàng. dì mìng yǒu sī fù chāo wǔ shí guàn, gěi zhōu chē hái zàng.
中書省言於帝曰:「翰林學士趙與{票灬},事世祖皇帝,迄今凡三十年,敦確清謹,卒於七月,家貧,無以歸葬。」帝命有司賻鈔五十貫,給舟車還葬。
shí yī yuè, jiǎ yín shuò, mìng yīng shī wéi liè wú dé rǎo mín.
十一月,甲寅朔,命鷹師圍獵毋得擾民。
yǐ shùn yuán lì hú guǎng shěng. bìng hǎi dào yùn liáng wàn hù wèi hǎi dào dōu zhuǎn yùn wàn hù.
以順元隸湖廣省。並海道運糧萬戶為海道都轉運萬戶。
dīng sì, zhào dà tóng děng lù yùn liáng wǔ wàn shí rù hé lín.
丁巳,詔大同等路運糧五萬石入和林。
jǐ wèi, tài bái jīng tiān.
己未,太白經天。
jiǎ zǐ, mìng yī shí èr zhāng duàn sēng guān zuì.
甲子,命依《十二章》斷僧官罪。
shí èr yuè, jiǎ shēn shuò, zhào: nèi jùn bǐ suì bù dēng, qí mín yǐ miǎn chà zhě, bìng juān qí tián zū.
十二月,甲申朔,詔:「內郡比歲不登,其民已免差者,並蠲其田租。」
yǐ yǒu, chí jīng shī jiǔ kè.
乙酉,弛京師酒課。
bǐng xū, tài bái jīng tiān.
丙戌,太白經天。
wù zǐ, yǐ píng sòng lóng jì gōng, zēng zhū jiāng zhì, cì yín chāo děng wù yǒu chà qí jūn shì gè cì chāo shí dìng fàng guī, cún xù yī nián.
戊子,以平宋隆濟功,增諸將秩,賜銀鈔等物有差;其軍士各賜鈔十錠放歸,存恤一年。
xīn chǒu, zhào: zhāo fǔ shùn yuán zhū sī, miǎn qí mín jiān bū shuì.
辛丑,詔:「招撫順元諸司,免其民間逋稅。」
dīng wèi, yǐ zhuǎn shū jūn xiǎng láo, miǎn sī chā èr zhōu jí héng yǒng děng lù shuì liáng yǒu chà.
丁未,以轉輸軍餉勞,免思、插二州及衡、永等路稅糧有差。
qī dào fèng shǐ xuān fǔ suǒ bà zāng wū guān lì fán yī wàn bā qiān sì bǎi qī shí sān rén, zāng sì wàn wǔ qiān bā bǎi liù shí wǔ dìng, shěn yuān yù wǔ qiān yī bǎi qī shí liù shì.
七道奉使宣撫所罷贓污官吏凡一萬八千四百七十三人,贓四萬五千八百六十五錠,審冤獄五千一百七十六事。
yuán zhēn chū, tú hū lǔ qiān jiāng zhè yòu chéng, shì suì hàn, fāng zhì ér yǔ, mín xīn dà yuè. wèi jǐ, píng zhāng bó guǒ mì zú, dì sī zhī, wèn jìn shì yuē: qún chén shú yǒu shì bó guǒ mì zhě? duì yuē: tú hū lǔ qí rén yě, qiě xiān dì suǒ zhī. suì yì zhào hái, cì diāo ān gōng shǐ. é qiān shū mì fù shǐ. shì suì zú, shì wén sù.
元貞初,圖呼魯遷江浙右丞,適歲旱,方至而雨,民心大悅。未幾,平章博果密卒,帝思之,問近侍曰:「群臣孰有似博果密者?」對曰:「圖呼魯其人也,且先帝所知。」遂驛召還,賜雕鞍、弓矢。俄遷樞密副使。是歲卒,諡文肅。
dà dū lù zǒng guǎn jiān dà xìng fǔ yǐn qí nuò, yù lì zhì mín yǒu fāng, yǐ xiá rì zhèng jiē qú, biǎo lǐ xiàng, guó xué xìng gōng, yóu jǐn qí lì. é jìn tóng qiān shū mì yuàn shì, shàng shū yán: méng gǔ jūn zài shān dōng hé nán zhě, wǎng shù gān sù, dòng shè wàn lǐ, zhuāng tuó ān mǎ zhī zī, jiē qí zì bàn, měi xíng bì yù tián chǎn, shén zé mài qī zǐ. shù zhě wèi guī, dài zhě dāng fā, qián hòu xiāng réng, kùn kǔ rì shén. jīn biān chuí wú shì ér xū dān bīng lì, chéng wèi fēi jì. qǐng yǐ jìn gān sù zhī bīng shù zhī, ér shān dōng hé dōng qián shù zhě, guān wèi chū qián shú qí tián chǎn qī zǐ. cóng zhī. wèi jǐ, qiān cān yì zhōng shū shěng shì, zàn jué jī wù, jīng liàn míng mǐn, fán gàn lù zhī rén yóu tā tú jìn zhě, yī qiè bù yòng, shí lùn xī rán chēng yān.
大都路總管兼大興府尹齊諾,馭吏治民有方,以暇日正街衢,表里巷,國學興工,尤盡其力。俄進同簽樞密院事,上疏言:「蒙古軍在山東、河南者,往戍甘肅,動涉萬里,裝橐、鞍馬之資,皆其自辦,每行必鬻田產,甚則賣妻子。戍者未歸,代者當發,前後相仍,困苦日甚。今邊陲無事而虛殫兵力,誠為非計。請以近甘肅之兵戍之,而山東、河東前戍者,官為出錢贖其田產、妻子。」從之。未幾,遷參議中書省事,贊決機務,精練明敏,凡干祿之人由它途進者,一切不用,時論翕然稱焉。
hé wěi wèi yù shǐ zhōng chéng, chén dāng shì yào wù shí tiáo, dì jiā nà zhī. jīng shī kǒng zǐ miào chéng, wěi yán: táng yú sān dài, guó dōu lǘ xiàng mò bù yǒu xué, jīn kǒng miào jì chéng, yí jiàn guó xué yú qí cè. cóng zhī.
何瑋為御史中丞,陳當世要務十條,帝嘉納之。京師孔子廟成,瑋言:「唐、虞、三代,國都閭巷莫不有學,今孔廟既成,宜建國學於其側。」從之。
sài yīn è dé qí bā dōu gāo děng hái zì biǎn suǒ, fù xiàng wèi wěi yán jiān dǎng bù kě fù yòng, yí xuǎn zhèng rén yǐ jū miào táng, dì shēn rán zhī. jiān chá yù shǐ guō zhāng hé láng zhōng hā lǎ hā sī shòu zāng, jù fú, ér hā lǎ hā sī mì jié quán yào, yǐ wǎng wèn wū zhāng wěi lǜ tái chén rù zòu, biàn lùn kǎi qiè, zhāng suì dé shì.
賽音諤德齊、巴都高等還自貶所,復相位;瑋言奸黨不可復用,宜選正人以居廟堂,帝深然之。監察御史郭章劾郎中哈喇哈斯受贓,具伏,而哈喇哈斯密結權要,以枉問誣章;瑋率台臣入奏,辨論剴切,章遂得釋。
zhào: nèi wài guān qī shí zhě bìng tīng zhì shì. dú guō shǒu jìng yǐ xiān cháo jiù dé, cháo zhèng duō zī zhī, lèi qǐng xiè shì, bù xǔ. zì shì fán hàn lín tài shǐ guān bù xǔ zhì shì, zhe wèi lìng.
詔:「內外官七十者並聽致仕。」獨郭守敬以先朝舊德,朝政多諮之,累請謝事,不許。自是凡翰林、太史官不許致仕,著為令。
shāng yì zhōng shū shěng shì zhāng kǒng sūn lèi shū yán: fán qī shí zhì shì zhě, yí jiā yī guān dīng yōu fú què zhě, yí tè qǐ fù sù wèi mào làn zhě, bì dāng gé zhōu jùn zhī zhí, bì dāng lín xuǎn jiǔ rèn dá lǔ gá qí, yí liàng jiā qiān zhuǎn. yòu yí zēng gěi guān lì fèng lù, xiàng wèi yí cān yòng rú chén, bù kě zhuān rèn wén lì. kǒng sūn suǒ yán, duō qiè shí bì, gù yī shí bù jǐn shī xíng.
商議中書省事張孔孫累疏言:「凡七十致仕者,宜加一官;丁憂服闋者,宜特起復;宿衛冒濫者,必當革;州郡之職,必當遴選;久任達嚕噶齊,宜量加遷轉。又宜增給官吏俸祿,相位宜參用儒臣,不可專任文吏。」孔孫所言,多切時弊,顧一時不盡施行。