qǐ è féng zhí xú zhēng yuè, jǐn qiáng yǔ xié qià shí èr yuè, fán sì nián.
起閼逢執徐正月,盡強圉協洽十二月,凡四年。
dà dé bā nián
◎大德八年
chūn, zhēng yuè, jǐ wèi, yǐ zāi yì gù, zhào tiān xià xù mín yǐn, shěng xíng fá. píng yáng tài yuán miǎn chà shuì sān nián jiāng nán diàn hù zū tài zhòng, yǐ shí fēn wèi lǜ jiǎn èr fēn, yǒng wèi dìng lì réng chí chū chǎng hé pō zhī jìn, tīng mín cǎi bǔ.
春,正月,己未,以災異故,詔天下恤民隱,省刑罰。平陽、太原免差稅三年;江南佃戶租太重,以十分為率減二分,永為定例;仍弛出場、河泊之禁,聽民采捕。
gēng shēn, yǐ yún nán shùn yuán tóng zhī xuān fǔ shì sòng ā zhòng, shēng huò qí shū lóng jì lái xiàn, shēng qí guān, cì yī yī xí.
庚申,以雲南順元同知宣撫事宋阿重,生獲其叔隆濟來獻,升其官,賜衣一襲。
guǐ hài, jìn gù zhū qīng zhāng xuān zú shǔ.
癸亥,禁錮硃清、張宣族屬。
bǐng yín, yǐ yù shǐ zhōng chéng tài pú qīng tǎ sī bù hā wèi zhōng shū yòu chéng, jiāng nán xíng tái zhōng chéng zhào rén róng wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì.
丙寅,以御史中丞、太僕卿塔斯布哈為中書右丞,江南行台中丞趙仁榮為中書參知政事。
chén tiān xiáng zì bèi zhào hái jīng, zhì shì qiě yī suì, wèi cháng dé jiàn dì, shū zhōng wú dì, cháng yù yù bù zì shì, suì yí jí xiè qù. zhì tōng zhōu, zhōng shū qiǎn shǐ zhuī liú, bù hái. dì wén zhī, cì chāo gěi chuán, tiān xiáng cí suǒ cì chāo ér xíng.
陳天祥自被召還京,至是且一歲,未嘗得見帝,輸忠無地,常鬱郁不自釋,遂移疾謝去。至通州,中書遣使追留,不還。帝聞之,賜鈔給傳,天祥辭所賜鈔而行。
shēng jiào fāng sī sān pǐn.
升教坊司三品。
xīn sì, zhào zhū wáng fù mǎ wǎng liáo dōng bǔ hǎi dōng gú zhě, wú gěi yì.
辛巳,詔諸王、駙馬往遼東捕海東鶻者,毋給驛。
zì xíng zé zhì suī zhōu, zhú hé fáng shí yǒu bā suǒ, gěi qí fū chāo rén shí guàn.
自滎澤至睢州,築河防十有八所,給其夫鈔人十貫。
shì yuè, píng yáng dì zhèn bù zhǐ, yǐ xiū mín wū fù huài. huáng hòu zhào píng zhāng zhèng shì ā xī yè wèn yuē: zāi yì rú cǐ, dài xià mín suǒ zhì yé? ā xī yè yuē: tiān dì shì jǐng, mín hé yǔ yān!
是月,平陽地震不止,已修民屋復壞。皇后召平章政事阿錫葉問曰:「災異如此,殆下民所致耶?」阿錫葉曰:「天地示警,民何與焉!」
yù shǐ zhōng chéng hé wěi shū yán dì zhèn jiù zài dà chén, yú shì yòu chéng hóng jūn xiáng děng jù bà.
御史中丞何瑋疏言地震咎在大臣,於是右丞洪君祥等俱罷。
mìng dà dū liú shǒu zhèng zhì yí fù píng yáng cún xù. zhì yí jù huǎn bù jí shì, zhòu yè jiān xíng, zhì zé qīn rén lǐ xiàng, fǔ chuāng yí, gěi sù bó, cún zhě lài zhī.
命大都留守鄭制宜赴平陽存恤。制宜懼緩不及事,晝夜兼行,至則親人里巷,撫瘡痍,給粟帛,存者賴之。
èr yuè, bǐng xū, zēng zhì guó zi shēng èr bǎi yuán, lín sù wèi dà chén zǐ sūn chōng zhī.
二月,丙戌,增置國子生二百員,遴宿衛大臣子孫充之。
jiǎ wǔ, zhào fù zǐ xiōng dì yǒu cái zhě, xǔ bìng jū fēng xiàn.
甲午,詔父子兄弟有才者,許並居風憲。
xǐ jiāng dōng jiàn kāng dào lián fǎng sī zhì yú níng guó, qí jiàn kāng lù bù shū, mìng jiān chá yù shǐ gōu kǎo.
徙江東建康道廉訪司治於寧國,其建康路簿書,命監察御史鈎考。
jiǎ chén, hàn lín xué shì chéng zhǐ sà lǐ màn jìn jīn shū shì zǔ shí lù jié wén hàn zì shí lù.
甲辰,翰林學士承旨薩里曼進金書《世祖實錄節文》、《漢字實錄》。
jiǎn sù wèi fán rǒng zhě.
減宿衛繁冗者。
bǐng wǔ, dì rú shàng dōu.
丙午,帝如上都。
chì: jūn rén jiān dào zhà wěi, xī guī yǒu sī.
敕:「軍人奸盜詐偽,悉歸有司。」
píng zhāng zhèng shì shāng yì shū mì yuàn shì lǐ tíng hōng, zhuī fēng yì guó gōng, shì wǔ yì.
平章政事、商議樞密院事李庭薨,追封益國公,諡武毅。
hú guǎng xíng shěng píng zhāng zhèng shì liú guó jié jiǔ xíng biān, huàn zhàng, zì rù jìn hái zhèn, jí dǔ. liáo shǔ wèn zhī, guó jié yuē: jiāo zéi bù chén, ruò bìng xìng xiǎo yù, dé miè cǐ zéi, sǐ wú hàn yǐ. wèn yǐ jiā shì, bù yán. zú nián qī shí èr.
湖廣行省平章政事劉國傑久行邊,患瘴,自入覲還鎮,疾篤。僚屬問之,國傑曰:「交賊不臣,若病幸小愈,得滅此賊,死無憾矣。」問以家事,不言。卒年七十二。
guó jié shàn tuī chéng, dé shì xīn, gù suǒ zhì lì gōng. xìng xióng měng, shì sǐ rú guī, cháng yǔ rén yuē: wú wèi guó xuān lì, suī shēn qì cǎo yě bù hèn, hé bì mǎ gé guǒ shī hái zàng zāi! fù wén, zèng qí guó gōng, shì wǔ xuān.
國傑善推誠,得士心,故所至立功。性雄猛,視死如歸,嘗語人曰:「吾為國宣力,雖身棄草野不恨,何必馬革裹屍還葬哉!」訃聞,贈齊國公,諡武宣。
sān yuè, dīng sì, zhào: jūn mín guān yǐ chú, yǐ dì yuǎn guān bēi bù fù zhě, duó qí guān bù xù jūn guān shàn lí suǒ bù zhě, xī qiǎn hái yì, wéi zhě lùn rú lǜ jūn rén bù gào suǒ bù sī guī zhě, zhàng ér hái zhī.
三月,丁巳,詔:「軍民官已除,以地遠官卑不赴者,奪其官不敘;軍官擅離所部者,悉遣還翼,違者論如律;軍人不告所部私歸者,杖而還之。」
yǐ chǒu, huì xīng miè. zì qù suì shí èr yuè gēng xū shǐ jiàn, yuē yíng chǐ, zài shì shí yí dù, rù zǐ wēi yuán, zhì shì miè, fán qī shí sì rì.
乙丑,彗星滅。自去歲十二月庚戌始見,約盈尺,在室十一度,入紫微垣,至是滅,凡七十四日。
wù chén, zhōng shū zuǒ chéng shàng wén yǐ jí cí, bù yǔn.
戊辰,中書左丞尚文以疾辭,不允。
zhào: zhū wáng fù mǎ suǒ fēn jùn yì, dá lǔ gá qí wéi yòng měng gǔ rén, sān nián yī lì qiān dài qí hàn rén nǚ zhēn qì dān míng wèi méng gǔ zhě, jiē bà zhī.
詔:「諸王、駙馬所分郡邑,達嚕噶齊惟用蒙古人,三年依例遷代;其漢人、女真、契丹名為蒙古者,皆罷之。」
chì: jūn mín táo nú, yǒu huò zhě jí fù qí zhǔ zhǔ zài tā suǒ zhě, fù suǒ zài guān sī gěi zhī, réng zhuī táo nú chāo chōng huò zhě shǎng táo jí yòu nì zhě, lùn zuì yǒu chà.
敕:「軍民逃奴,有獲者即付其主;主在它所者,赴所在官司給之,仍追逃奴鈔充獲者賞;逃及誘匿者,論罪有差。」
zhào: zhū lù mù yáng jí bǎi, zhì sān shí zhě guān qǔ qí yī, bù jí shù zhě wù qǔ.
詔:「諸路牧羊及百,至三十者官取其一,不及數者勿取。」
zhōng shū shěng yán: zì nèi jiàng zhǐ chú guān zhě, guǒ wèi jìn shì sù wèi, jiàn lǚ nián shēn, yī yǐ chú xù cháng sù wèi wèi guān zhě, shì sàn guān xù. shǐ lì yī kǎo, zhǔn wèi chū jiē wú zī làn jìn, jiàng guān èr jí. guān gāo zhě, liàng jiàng gè wèi xià zài rèn zhě, cóng suǒ lì yòng sān rèn zhī shàng, tīng rù cháng diào. měng gǔ rén bù zài cǐ xiàn. cóng zhī.
中書省言:「自內降旨除官者,果為近侍宿衛,踐履年深,依已除敘;嘗宿衛未官者,視散官敘。始歷一考,准為初階;無資濫進,降官二級。官高者,量降各位下;再任者,從所隸用;三任之上,聽入常調。蒙古人不在此限。」從之。
gēng chén, mìng fán wèi yá bīng zhě, jiē bàn lì tún tián, réng yù gè wèi tún guān jí tún tián zhě yǐ qín duò wèi shǎng fá.
庚辰,命凡為衙兵者,皆半隸屯田,仍諭各衛屯官及屯田者以勤惰為賞罰。
luán chéng jì yáng děng xiàn yǔn shuāng shā sāng.
灤城、濟陽等縣隕霜殺桑。
xià, sì yuè, bǐng xū, zhì qiān hù suǒ shù dìng hǎi, yǐ fáng suì zhì wō chuán.
夏,四月,丙戌,置千戶所戍定海,以防歲至倭船。
mìng sēng dào wèi shāng zhě shū shuì.
命僧、道為商者輸稅。
jiǎ wǔ, zhào: zhū wáng fù mǎ jìn bǔ yīng yào, jiē yǒu dìng hù, zì jīn fēi yīng shī ér chéng chuán mào jìn zhě, zuì zhī.
甲午,詔:「諸王、駙馬進捕鷹鷂,皆有定戶,自今非鷹師而乘傳冒進者,罪之。」
dīng wèi, yǐ guó zi shēng fēn jiào yú shàng dōu.
丁未,以國子生分教於上都。
jí xián xué shì jiān guó zi jì jiǔ yē lǜ yǒu shàng, yǐ zàng fù hái xiāng, yǐ ér cháo tíng sī yòng lǎo rú, yǐ ān chē zhào zhī. lèi cí, bù yǔn, fù qǐ wèi zhāo wén guǎn dà xué shì jiān guó zi jì jiǔ. yǒu shàng qián hòu wǔ jū guó xué, qí jiào fǎ yī zūn xǔ héng zhī jiù, ér qín jǐn yǒu jiā. zhū shēng zhī qū zhèng xué, zūn jīng shù, shàng gōng xíng zōng yǎng yǒu shàng, yóu jiù shí zhī zōng yǎng xǔ héng yě.
集賢學士兼國子祭酒耶律有尚,以葬父還鄉,已而朝廷思用老儒,以安車召之。累辭,不允,復起為昭文館大學士兼國子祭酒。有尚前後五居國學,其教法一遵許衡之舊,而勤謹有加。諸生知趨正學,尊經術,尚躬行;宗仰有尚,猶舊時之宗仰許衡也。
wǔ yuè, rén zǐ shuò, rì yǒu shí zhī.
五月,壬子朔,日有食之。
rén shēn, zhōng shū shěng yán: wú jiāng sōng jiāng, shí hǎi kǒu gù dào, cháo shuǐ jiǔ yū, fán yān sāi liáng tián bǎi yǒu yú lǐ, kuàng hǎi yùn yì yóu shì ér chū, yí yú zū hù yì wàn wǔ qiān rén jùn zhì, suì miǎn zū rén shí wǔ shí, réng shè xíng dū shuǐ jiān yǐ dǒng qí chéng. cóng zhī.
壬申,中書省言:「吳江、松江,實海口故道,潮水久淤,凡湮塞良田百有餘里,況海運亦由是而出,宜於租戶役萬五千人浚治,歲免租人十五石,仍設行都水監以董其程。」從之。
bà fú jiàn dū zhuǎn yùn yán shǐ sī, yǐ qí suì kè bìng lì xuān wèi sī.
罷福建都轉運鹽使司,以其歲課並隸宣慰司。
gēng chén, yǐ qù suì píng yáng tài yuán dì zhèn, gōng guān tān pǐ zhě qiān sì bǎi yú qū, dào shì sǐ shāng zhě qiān yú rén, mìng zhèn xù zhī.
庚辰,以去歲平陽、太原地震,宮觀攤圮者千四百餘區,道士死傷者千餘人,命賑恤之。
shì yuè, wèi zhōu zhī líng xiān, tài yuán zhī yáng qū, lóng xìng zhī tiān chéng huái ān, dà tóng zhī bái dēng dà fēng, yǔ báo kāi fēng zhī xiáng fú tài kāng yáng wǔ, wèi huī zhī huò jiā, hé yì.
是月,蔚州之靈仙,太原之陽曲,隆興之天城、懷安,大同之白登大風,雨雹;開封之祥符、太康、陽武,衛輝之獲嘉,河溢。
jīng shuǐ bào zhǎng, huǐ yàn sāi qú, shǎn xī xíng shěng mìng tún tián fǔ zǒng guǎn guā lēi jiā bā yán tè mù ěr jí jīng yáng yǐn wáng jū shū dǎo zhī.
涇水暴漲,毀堰塞渠,陝西行省命屯田府總管瓜勒佳巴延特穆爾及涇陽尹王琚疏導之。
liù yuè, dīng yǒu, rǔ níng yāo rén lǐ cáo lǘ děng wàng yán dé tiān shū huò zhòng, shì jué, fú zhū.
六月,丁酉,汝寧妖人李曹驢等妄言得天書惑眾,事覺,伏誅。
shì yuè, hàn lín xué shì zhì shì wáng yùn zú. yùn yǒu cái gàn, cāo lǚ duān fāng, hǎo xué, shàn shǔ wén, jū guān shù jìn dǎng yán. zèng hàn lín xué shì chéng zhǐ, zhuī fēng tài yuán jùn gōng, shì wén dìng.
是月,翰林學士致仕王惲卒。惲有材幹,操履端方,好學,善屬文,居官數進讜言。贈翰林學士承旨,追封太原郡公,諡文定。
qiū, qī yuè, xīn yǒu, bà jiāng huái děng chù cái fù zǒng guǎn fǔ.
秋,七月,辛酉,罷江淮等處財賦總管府。
guǐ yǒu, yǐ shùn dé ēn zhōu qù suì lín yǔ, miǎn qí mín zū.
癸酉,以順德、恩州去歲霖雨,免其民租。
bā yuè, tài yuán zhī jiāo chéng yáng qū guǎn zhōu lán zhōu, dà tóng zhī huái rén, yǔ báo yǔn shuāng shā hé háng zhōu huǒ, fā sù zhèn zhī. yǐ dà míng gāo táng qù suì lín yǔ, miǎn qí tián shuì.
八月,太原之交城、陽曲、管州、嵐州,大同之懷仁,雨雹、隕霜殺禾;杭州火,發粟賑之。以大名、高唐去歲霖雨,免其田稅。
jiǔ yuè, guǐ chǒu, dì zhì zì shàng dōu.
九月,癸丑,帝至自上都。
gēng shēn, bā yán liáng dé guī bìng fù wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, bā tè mǎ lín qìn fù wèi zhōng shū yòu chéng, mì lēi hé zhuō fù wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì yǐ jiāng zhè xíng shěng píng zhāng ā ěr wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. gēng wǔ, yù shǐ dù kěn gòu děng yán: bā yán děng shù dǎng shòu qiú, zhé shù yuǎn fāng, dào lù xiāng qìng. fāng jīng shù yuè, jù wén zhào fù xiàng wèi, yòu yǔ yuán jū zhī rén liè zuò cháo táng. tiān xià zhī rén, mù bā yán liáng dé guī bā tè mǎ lín qìn wèi sān xiōng, sān xiōng bù zhū, wú yǐ xiè tiān xià yòu kuàng mì lēi hé zhuō ā ěr děng, yǔ zhī tóng è xiāng jì, zhuó luàn cháo gāng, shì yǐ cǐ nián zāi yì lǚ jiàn. suī cháo tíng cún xù zhī zhào lǚ bān, ér huò luàn zhī yuán wèi sāi, shàng shī qí zhèng, mín shòu qí yāng. qǐng jiāng qún xiōng huò chì huò zhū, míng zhèng qí zuì. yù shǐ zhōng chéng hé wěi yì yǐ wèi yán. qián hòu zhāng shù shí shàng, jiē bù bào.
庚申,巴延、梁德珪並復為中書平章政事,巴特瑪琳沁復為中書右丞,密勒和卓復為中書參知政事;以江浙行省平章阿爾為中書平章政事。庚午,御史杜肯構等言:「巴延等樹黨受賕,謫戍遠方,道路相慶。方經數月,遽聞召復相位,又與原鞫之人列坐朝堂。天下之人,目巴延、梁德珪、巴特瑪琳沁為三凶,三凶不誅,無以謝天下;又況密勒和卓、阿爾等,與之同惡相濟,濁亂朝綱,是以此年災異屢見。雖朝廷存恤之詔屢頒,而禍亂之源未塞,上失其政,民受其殃。請將群凶或斥或誅,明正其罪。」御史中丞何瑋亦以為言。前後章數十上,皆不報。
liáng dé guī zì hú guǎng fù rù jiàn, dì wèn: qīng ān zài? dé guī tì qì bù néng yǔ. cì jiǔ zhuàn, shǐ wǎng bài qí mǔ. yīn yǐ qì jí qǐ hái gǔ, xuán zú.
梁德珪自湖廣復入見,帝問:「卿安在?」德珪涕泣不能語。賜酒饌,使往拜其母。因以氣疾乞骸骨,旋卒。
guǐ yǒu, cháo zhōu jù fēng qǐ, hǎi yì, piào mín lú shě, nì sǐ zhě zhòng, gěi bèi zāi hù liáng liǎng yuè.
癸酉,潮州颶風起,海溢,漂民廬舍,溺死者眾,給被災戶糧兩月。
dōng, shí yuè, xīn mǎo, yǒu shì yú tài miào.
冬,十月,辛卯,有事於太廟。
xīn sì, yǐ xuān huī shǐ dà dū hù zhǎng shòu wèi zhōng shū yòu chéng, shǎn xī xíng shěng yòu chéng tuō huān wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì.
辛巳,以宣徽使、大都護長壽為中書右丞,陝西行省右丞托歡為中書參知政事。
dīng hài, ān nán qiǎn shǐ rén gòng.
丁亥,安南遣使人貢。
zhào zhū wáng fù mǎ wú chéng yì yǐ liè.
詔諸王、駙馬毋乘驛以獵。
gēng yín, fēng huáng zhí hā shàng wèi huái níng wáng, cì jīn yìn, réng gē ruì zhōu hù liù wàn wǔ qiān lì zhī.
庚寅,封皇侄哈尚為懷寧王,賜金印,仍割瑞州戶六萬五千隸之。
shí yī yuè, rén zǐ, zhào: nèi jùn jiāng nán rén fán wèi dào qíng sān cì zhě, zhé shù liáo yáng zhū sè rén jí gāo lì èr cì, miǎn qíng, zhé shù hú guǎng. dào jìn yù mǎ zhě, chū fàn zhé shù, zài fàn zhě sǐ.
十一月,壬子,詔:「內郡、江南人凡為盜黥三次者,謫戍遼陽;諸色人及高麗二次,免黥,謫戍湖廣。盜禁御馬者,初犯謫戍,再犯者死。」
zhào wèn mǐ zāi zhī dào, shāng yì zhōng shū shěng shì zhāng kǒng sūn tiáo duì bā shì, qí lüè yuē: mán yí zhū guó, bù kě qióng bīng yuǎn tǎo làn guān fàng qiǎn, bù kě fù jiā rèn yòng shǎng shàn fá è, bù kě shù cì shè yòu, xiàn yù bǎo huò, bù kě bù wèi jìn jué gòng fó wú yì, bù kě xū fèi cái yòng shàng xià háo chǐ, bù kě bù cóng jiǎn yuē guān rǒng lì fán, bù kě bù wèi cái jiǎn tài miào shén zhǔ, bù kě bù bèi jì xiǎng. dì jiā nà zhī, cì yǐ chāo.
詔問弭災之道,商議中書省事張孔孫條對八事,其略曰:「蠻夷諸國,不可窮兵遠討;濫官放譴,不可復加任用;賞善罰惡,不可數賜赦宥,獻鬻寶貨,不可不為禁絕;供佛無益,不可虛費財用;上下豪侈,不可不從儉約;官冗吏繁,不可不為裁減;太廟神主,不可不備祭饗。」帝嘉納之,賜以鈔。
dīng mǎo, fù miǎn sēng rén zū.
丁卯,復免僧人租。
rén shēn, zhào: fán sēng jiān dào shā rén zhě, tīng yǒu sī zhuān jué.
壬申,詔:「凡僧奸盜殺人者,聽有司專決。」
shí èr yuè, gēng zǐ, fù lì yì dōu táo jīn zǒng guǎn fǔ.
十二月,庚子,復立益都淘金總管府。
shǐ dìng guó zi shēng, méng gǔ sè mù hàn rén sān suì gè gòng yī rén.
始定國子生,蒙古、色目、漢人三歲各貢一人。
zhào chéng wén hǎi wèi hàn lín xué shì shāng yì zhōng shū shěng shì.
召程文海為翰林學士、商議中書省事。
yún nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì yī sū dài ěr shàng yán: suǒ lǐng yún nán, dì jū jiǎo wài, lì shì suǒ bù néng chén. shì zǔ huáng dì tiān gē yī huī, wú sī bù fú, jīn qí mín yì pī huáng xiū, tóng yú fāng xià, diǎn cāng shān jiù cháng zhù bì, qǐng jì shèng gōng, kè shí qí shàng, shǐ chén mín zhān yǎng. dì mìng chéng wén hǎi zhuàn wén, lēi bēi yún nán.
雲南行省平章政事伊蘇岱爾上言:「所領雲南,地居徼外,歷世所不能臣。世祖皇帝天戈一麾,無思不服,今其民衣被皇庥,同於方夏,點蒼山舊嘗駐蹕,請紀聖功,刻石其上,使臣民瞻仰。」帝命程文海撰文,勒碑雲南」。
zhōng shū yòu sī láng zhōng yī hè tè yǎ ěr dǐng cháng yǔ tóng liè gòng yì yù, yǒu yì qí shuō zhě, yī hè tè yǎ ěr dǐng yuē gōng děng dú lǜ, gǒu bù biàn tōng yǐ zhī shì yí, pì zhī yī zhě, suī shú yú fāng lùn, ér bù néng qiè mài yòng yào, yú jí tòng xī yì zāi! shì suì sì shè, tíng yì, guān lì yīn shì shòu qiú zhě bù yù. yī hè tè yǎ ěr dǐng yuē: bù kě. ēn rú yǔ lù, wàn wù jūn bèi, zāng lì gù kě jí, bǐ zhī dào zéi zé yǒu jiān yǐ. yòu dào ér bù yòu lì, hé yé? xíng bù cháng yǒu yù shì shàng yàn, jì lùn jué, yǐ ér chéng xiàng zhī qí shī, yǐ qiǎn yòu sī zhǔ zhě. yī hè tè yǎ ěr dǐng chū wèi cháng shǔ qí àn, yīn qǔ chéng àn yuè zhī, qiè zhì qí míng yú xià. huò wèi zhī yuē: zī yù zhī shī, gōng shí bù yǔ, chéng xiàng fāng qiǎn nù, ér gōng fǎn zhuī shǔ qí àn, hé yě? yī hè tè yǎ ěr dǐng yuē: wú ǒu bù shǔ cǐ àn ěr, qǐ yǒu yǔ zhū jūn tóng shì ér dú xìng miǎn zāi! chéng xiàng wén ér xián zhī, tóng liè yīn yǐ huò miǎn. yī hè tè yǎ ěr dǐng, huí huí rén yě.
中書右司郎中伊赫特雅爾鼎嘗與同列共議獄,有異其說者,伊赫特雅爾鼎曰;「公等讀律,苟不變通以知事宜,譬之醫者,雖熟於方論,而不能切脈用藥,於疾痛奚益哉!」是歲肆赦,廷議,官吏因事受賕者不預。伊赫特雅爾鼎曰:「不可。恩如雨露,萬物均被,贓吏固可疾,比之盜賊則有間矣。宥盜而不宥吏,何耶?」刑部嘗有獄事上讞,既論決,已而丞相知其失,以譴右司主者。伊赫特雅爾鼎初未嘗署其案,因取成案閱之,竊置其名於下。或謂之曰:「茲獄之失,公實不與,丞相方譴怒,而公反追署其案,何也?」伊赫特雅爾鼎曰:「吾偶不署此案耳,豈有與諸君同事而獨倖免哉!」丞相聞而賢之,同列因以獲免。伊赫特雅爾鼎,回回人也。
dà dé jiǔ nián
◎大德九年
chūn, zhēng yuè, wù wǔ, yǐ dì shī niǎn zhēn jiān cáng zú, cì jīn yín bì bó, réng jiàn tǎ sì.
春,正月,戊午,以帝師輦真監藏卒,賜金銀幣帛,仍建塔寺。
yǐ chàng shī wén wèi shǎn xī hàn zhōng dào lián fǎng fù shǐ, réng yǐ jí bù fù.
以暢師文為陝西漢中道廉訪副使,仍以疾不赴。
èr yuè, guǐ wèi, zhōng shū shěng yán: jìn shì zì nèi chuán zhǐ, fán chú shòu shǎng fá, jiē wú wén jì, jù yǒu chà wéi, qǐng zì jīn chuán zhǐ zhě xī yǐ wén jì fù zhōng shū. cóng zhī.
二月,癸未,中書省言:「近侍自內傳旨,凡除授賞罰,皆無文記,懼有差違,請自今傳旨者悉以文記付中書。」從之。
jiǎ wǔ, miǎn tiān xià dào shì fù shuì.
甲午,免天下道士賦稅。
yǐ wèi, jiàn dà tiān shòu wàn níng sì. zhōng sù mì mì fó xiàng, qí xíng chǒu guài, huáng hòu xìng sì jiàn zhī, è yān. yǐ pà zhàng qí miàn ér guò, xún chì huǐ zhī.
乙未,建大天壽萬寧寺。中塑秘密佛像,其形丑怪,皇后幸寺見之,惡焉。以帕障其面而過,尋敕毀之。
gēng zǐ, mìng zhòng shū yì xíng jiāo sì lǐ.
庚子,命中書議行郊祀禮。
xīn chǒu, shè tiān xià. lìng yù shǐ tái hàn lín jí xián yuàn liù bù yú wǔ pǐn yǐ shàng gè jǔ lián néng shí zhì tǐ zhě sān rén, xíng shěng xíng tái xuān wèi sī lián fǎng sī gè jǔ wǔ rén.
辛丑,赦天下。令御史台、翰林、集賢院、六部於五品以上各舉廉能識治體者三人,行省、行台、宣慰司、廉訪司各舉五人。
sān yuè, dīng wèi shuò, dì rú shàng dōu.
三月,丁未朔,帝如上都。
xiān shì shěng yuàn tái chén qǐng shàng zūn hào, dì bù yǔn. jí dì zài shàng dōu, huáng hòu zì qǐng zhī, dì yuē: wǒ bìng rì jiǔ, guó jiā dà shì, duō fèi bù jǔ, níng shàng lǐ cǐ děng shì yé! shì suì qǐn.
先是省、院、台臣請上尊號,帝不允。及帝在上都,皇后自請之,帝曰:「我病日久,國家大事,多廢不舉,寧尚理此等事耶!」事遂寢。
wù wǔ, yǐ shū mì fù shǐ gāo xìng wèi píng zhāng zhèng shì, réng shū mì fù shǐ.
戊午,以樞密副使高興為平章政事,仍樞密副使。
shàng dōu liú shǒu hè rén jié qǐng lǎo. rén jié jū guān wǔ shí yú nián, wèi liú shǒu zhě jū bàn, chē jià chūn qiū xíng xìng, chū rù gōng yì, wèi cháng zhì shàng nù. qí qī liú mò, shì zǔ yù wèi qǔ guì zú, gù cí nǎi qǔ mín jiān nǚ, yǐ ér sàng míng, fū qī xiàng jìng yǒu jiā. dì yǎ zhòng zhī, jìn píng zhāng zhèng shì, shāng yì shǎn xī xíng shěng shì, cì jīn bì guī dì. yǐ qí zi shèng dài wèi shàng dōu liú shǒu.
上都留守賀仁傑請老。仁傑居官五十餘年,為留守者居半,車駕春秋行幸,出入供億,未嘗致上怒。其妻劉歿,世祖欲為娶貴族,固辭;乃娶民間女,已而喪明,夫妻相敬有加。帝雅重之,晉平章政事,商議陝西行省事,賜金幣歸第。以其子勝代為上都留守。
xià, sì yuè, yǐ yǒu, dà tóng lù dì zhèn, yǒu shēng rú léi, huài guān mín lú shě wǔ qiān yú jiān, yā sǐ èr qiān yú rén huái rén xiàn dì liè èr suǒ, yǒng shuǐ jǐn hēi, piào chū sōng bǎi xiǔ mù. qiǎn shǐ yǐ chāo sì qiān dìng mǐ èr wàn wǔ qiān yú shí zhèn zhī, shì nián zū fù shuì kè yáo yì, yī qiē chú miǎn.
夏,四月,乙酉,大同路地震,有聲如雷,壞官民廬舍五千餘間,壓死二千餘人;懷仁縣地裂二所,湧水盡黑,漂出松柏朽木。遣使以鈔四千錠、米二萬五千餘石賑之,是年租賦、稅課、徭役,一切除免。
xiān shì zhōng shū shěng chén yán: qián dài jiāo sì, jiē yǐ zǔ zōng pèi xiǎng. jīn shǐ xíng jiāo lǐ, qǐng zhuān sì tiān dì wèi yí. cóng zhī. rén chén, shǐ dìng jiāo sì lǐ.
先是中書省臣言:「前代郊祀,皆以祖宗配享。今始行郊禮,請專祀天地為宜。」從之。壬辰,始定郊祀禮。
yuán chū, yòng guó sú, bài tiān yú rì yuè shān. jiāo sì zhī shì, zì píng sòng hòu yóu wèi jǔ xíng. zhì shì, hā lǎ hā sī děng yán: qí tiān bǎo mín zhī shì, yǒu tiān zǐ qīn sì zhě sān: yuē tiān, yuē zǔ zōng, yuē shè jì ér jì tiān yóu guó zhī dà shì yě. bì xià suī wèi jí qīn sì, yí rú zōng miào shè jì, suì shí qiǎn guān shè xíng zhī. zhì xià hàn lín jí xián tài cháng jí zhōng shū yì zhī. yǐ wèi: zhōu lǐ dōng zhì yuán qiū lǐ tiān, xià zhì fāng zé lǐ dì xī hàn yuán shǐ jiān, shǐ hé jì tiān dì lì dōng hàn zhì sòng, qiān yǒu yú nián, fēn jì hé jì, qì wú dìng yì. rán shí jì bù tóng, lǐ lè yì yì, wáng mǎng zhī zhì, hé kě fǎ yě! jīn dāng xún sān dài zhī diǎn, sì tiān nán jiāo, ér fāng zé zhī lǐ, xù yì yǐ wén. yòu àn zhōu zuò tán yí sān chéng, jìn dài tán sì chéng yǐ guǎng tiān wén cóng sì zhī wèi. jīn yí qù qí yī chéng, yǐ hé yáng qí zhī shù měi chéng gāo bā chǐ yī cùn, yǐ hé shù zhī jiǔ jiǔ tán shè bǐng sì zhī dì, yǐ jiù yáng wèi. yòu, gǔ zhě qì yòng táo páo, xí yòng gǎo jiá, yǐ sì tiān hàn táng ér hòu, lǐ lè yù bó, rì yì fán rù, sòng jīn duō xún táng lǐ jīn yí qǔ táng zhì sǔn yì ér xíng zhī. jì ér tài cháng fù yì zūn zǔ pèi tiān zhī yí, shěng chén yuē: zì gǔ hàn rén yǒu tiān xià, lǜ zūn zǔ yǐ pèi tiān. zōng miào yǐ yǒu shí xiǎng, jiāo zhǐ jì tiān wèi yí. zhōng chéng hé wěi yuē: yán fù pèi tiān, bù yì zhī zhì yě. bù cóng.
元初,用國俗,拜天於日月山。郊祀之事,自平宋後猶未舉行。至是,哈喇哈斯等言:「祈天保民之事,有天子親祀者三:曰天,曰祖宗,曰社稷;而祭天尤國之大事也。陛下雖未及親祀,宜如宗廟、社稷,歲時遣官攝行之。」制下翰林、集賢、太常及中書議之。以為:「《周禮》冬至圜丘禮天,夏至方澤禮地;西漢元始間,始合祭天地;歷東漢至宋,千有餘年,分祭合祭,訖無定議。然時既不同,禮樂亦異,王莽之制,何可法也!今當循三代之典,祀天南郊,而方澤之禮,續議以聞。又按周作壇遺三成,近代壇四成;以廣天文從祀之位。今宜去其一成,以合陽、奇之數;每成高八尺一寸,以合數之九九;壇設丙巳之地,以就陽位。又,古者器用陶匏,席用藁鞂,以祀天;漢唐而後,禮樂玉帛,日益繁縟,宋、金多循唐禮;今宜取唐制損益而行之。」既而太常複議尊祖配天之儀,省臣曰:「自古漢人有天下,率尊祖以配天。宗廟已有時饗,郊止祭天為宜。」中丞何瑋曰:「嚴父配天,不易之制也。」不從。
wǔ yuè, wù shēn, zhào qiú shān lín jiān yǒu dé xíng wén xué shí zhì dào zhě. zhēng yuán rèn shǎn xī rú xué tí jǔ xiāo fù què, qiě yuē: huò bù lè yú shì, kě shì yī lái yǔ zhèn yǔ, dāng jí qiǎn guī. lìng yǒu sī gěi yǐ ān chē.
五月,戊申,詔求山林間有德行文學識治道者。征原任陝西儒學提舉蕭赴闕,且曰:「或不樂於仕,可試一來與朕語,當即遣歸。」令有司給以安車。
chū wèi fǔ shǐ, yǔ shàng guān yǔ bù hé, jí yǐn tuì, dú shū nán shān zhě sān shí nián. yú shì bó jí qún shū, jí mén shòu yè zhě shén zhòng. xiāng rén yǒu mù xíng yù dào zhě, guǐ yuē: wǒ xiāo xiān shēng yě. dào jīng è, shì qù. shì zǔ shí, pì wèi shǎn xī rú xué tí jǔ, bù fù hòu lèi shòu jí xián zhí xué shì guó zi sī yè, gǎi jí xián shì dú xué shì, jiē bù fù. shěng xiàn dà chén jí qí jiā jù yàn wèi hè, shǐ yī cóng shǐ xiān yì shě. fāng jí shuǐ guàn yuán, cóng shǐ zhì, bù zhī qí wèi yě, shǐ yǐn qí mǎ, jí yīng zhī bù jù. jí guān dài yíng bīn, cóng shǐ jiàn zhī yǒu jù sè, shū bù wèi yì.
初為府史,與上官語不合,即引退,讀書南山者三十年。於是博極群書,及門受業者甚眾。鄉人有暮行遇盜者,詭曰:「我蕭先生也。」盜驚愕,釋去。世祖時,闢為陝西儒學提舉,不赴;後累授集賢直學士、國子司業,改集賢侍讀學士,皆不赴。省憲大臣即其家具宴為賀,使一從史先詣舍。方汲水灌園,從史至,不知其為也,使飲其馬,即應之不拒。及冠帶迎賓,從史見之有懼色,殊不為意。
wù wǔ, gǎi gè dào sù zhèng lián fǎng sī wèi xiáng xíng guān chá shǐ, tīng shěng tái pì rén yòng zhī.
戊午,改各道肅政廉訪司為詳刑觀察使,聽省、台辟人用之。
guǐ hài, yǐ dì zhèn, gǎi píng yáng wèi jìn níng, tài yuán wèi jì níng.
癸亥,以地震,改平陽為晉寧,太原為冀寧。
fù lì hóng zé què pí tún tián, lìng hé nán xíng shěng píng zhāng ā sà ěr lǐng qí shì.
復立洪澤、芍陂屯田,令河南行省平章阿薩爾領其事。
zhào chén tiān xiáng wèi zhōng shū yòu chéng, yì shū mì yuàn shì, tí diào zhū wèi tún tián yǐ nián lǎo gù cí.
召陳天祥為中書右丞,議樞密院事,提調諸衛屯田;以年老固辭。
liù yuè, gēng zǐ, lì zi dé shòu wèi huáng tài zǐ, zhào gào tiān xià. cì gāo nián bó. liú cuàn yuǎn fāng zhī rén, liàng yí nèi dì.
六月,庚子,立子德壽為皇太子,詔告天下。賜高年帛。流竄遠方之人,量移內地。
jiǎ wǔ, tóng chuān lín yǔ, jiāng yì, piào méi jū mín, nì sǐ zhě zhòng. chì yǒu sī gěi liáng yī yuè, miǎn qí tián zū.
甲午,潼川霖雨,江溢,漂沒居民,溺死者眾。敕有司給糧一月,免其田租。
qiū, qī yuè, xīn hài, zhú jiāo tán yú lì zhèng wén míng mén zhī nán bǐng wèi shè jiāo sì shǔ, lìng chéng gè yī yuán, tài zhù sān yuán, fèng lǐ láng èr yuán, xié lǜ láng yī yuán, fǎ wù kù guān èr yuán.
秋,七月,辛亥,築郊壇於麗正、文明門之南丙位;設郊祀署,令、丞各一員,太祝三員,奉禮郎二員,協律郎一員,法物庫官二員。
jiǎ yín, tài bái jīng tiān.
甲寅,太白經天。
rén xū, yǐ jīn yín chāo hòu cì xìng shèng tài hòu jí sù wèi chén, chū jū huái zhōu, fù zhì huái níng wáng fǔ guān.
壬戌,以金銀鈔厚賜興聖太后及宿衛臣,出居懷州,復置懷寧王府官。
bā yuè, dīng chǒu, fù gěi qū fù lín miào sǎ sǎo hù, yǐ shàng zhēn shǔ tián wǔ shí qǐng gōng suì sì.
八月,丁丑,復給曲阜林廟灑掃戶,以尚珍署田五十頃供歲祀。
bǐng xū, hǎi shāng yǐ zhēn bǎo lái xiàn, yì yǐ chāo liù wàn dìng chóu qí zhí. huò wèi zuǒ chéng shàng wén yuē: cǐ suǒ wèi yǎ kù tè zhū yě, liù shí wàn chóu zhī bù wèi guò. wén wèn: hé suǒ yòng zhī? dá yuē: hán zhī kě bù kě, yùn miàn kě shǐ mù yǒu guāng. wén yuē: yī rén hán zhī, qiān rén bù kě, zé chéng bǎo yě ruò yī zhū zhǐ jì yī rén, zé yòng yǐ wēi yǐ. wú zhī suǒ wèi bǎo zhě, mǐ sù shì yě, yī rì bù shí zé jī, sān rì zé jí, qī rì zé sǐ, yǒu zé bǎi xìng ān, wú zé tiān xià luàn, yǐ gōng yòng jiào zhī, qǐ bù yù yú zhū zāi!
丙戌,海商以珍寶來獻,議以鈔六萬錠酬其直。或謂左丞尚文曰:「此所謂雅庫特珠也,六十萬酬之不為過。」文問:「何所用之?」答曰:「含之可不渴,熨面可使目有光。」文曰:「一人含之,千人不渴,則誠寶也;若一珠止濟一人,則用已微矣。吾之所謂寶者,米粟是也,一日不食則飢,三日則疾,七日則死,有則百姓安,無則天下亂,以功用較之,豈不愈於珠哉!」
guǐ sì, fù lì zhì yòng yuàn.
癸巳,復立制用院。
shì yuè, guī dé chén zhōu hé yì.
是月,歸德、陳州河溢。
jiǔ yuè, gēng shēn, dì zhì zì shàng dōu.
九月,庚申,帝至自上都。
dōng, shí yuè, bǐng xū, tài bái jīng tiān.
冬,十月,丙戌,太白經天。
yǐ wèi, dì yù zhōng shū shěng shū mì yuàn yù shǐ tái chén yuē: shěng zhōng zhèng shì, tīng yòu chéng xiàng hā lǎ hā sī zǒng cái, zì jīn yòng rén, fēi yǔ yì zhě xī bà zhī.
乙未,帝諭中書省、樞密院、御史台臣曰:「省中政事,聽右丞相哈喇哈斯總裁,自今用人,非與議者悉罷之。」
wù xū, zhào: què pí hóng zé děng tún tián wèi háo yòu zhàn jù zhě, xī lìng shū zū.
戊戌,詔:「芍陂、洪澤等屯田為豪右占據者,悉令輸租。」
xīn chǒu, fù yǐ xiáng xíng guān chá sī wèi sù zhèng lián fǎng sī.
辛丑,復以詳刑觀察司為肅政廉訪司。
kuò liǎng huái dì wèi háo mín suǒ zhàn zhě shū zū fù.
括兩淮地為豪民所占者輸租賦。
běi fāng qí lǔ lún bù dà xuě. tóng zhī xuān huī yuàn shì tú qìn bù hā qǐng mǎi tuó mǎ, bǔ qí sǐ quē chū yī bì yú nèi fǔ, shēn wǎng gěi zhī, quán huó shù wàn rén. qí hái yě, dì cì yǐ qī bǎo lì.
北方奇嚕倫部大雪。同知宣徽院事圖沁布哈請買駝馬,補其死缺;出衣幣於內府,身往給之,全活數萬人。其還也,帝賜以七寶笠。
shì yuè, dì bù yù, huáng hòu bā yuē tè shì bǐng zhèng. zhào qiǎn ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ, jiù qí mǔ hóng jí lī shì jū huái zhōu. ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ, huái níng wáng hā shàng zhī mǔ dì yě.
是月,帝不豫,皇后巴約特氏秉政。詔遣阿裕爾巴里巴特喇,就其母鴻吉哩氏居懷州。阿裕爾巴里巴特喇,懷寧王哈尚之母弟也。
jiāng zhè xíng shěng píng zhāng chè ěr zhào rù wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, shì yuè hōng. jiā zī bù mǎn èr bǎi mín, rén fú qí lián. zhuī fēng xú guó gōng, shì zhōng sù.
江浙行省平章徹爾召入為中書平章政事,是月薨。家貲不滿二百緡,人服其廉。追封徐國公,諡忠肅。
shí yī yuè, dīng wèi, huáng shèng xǔ qiǎn qí shǔ lái xiàn fāng wù, qǐng fù qí zi guān. dì bù yǔn, yuē: shèng xǔ fǎn cè bù zú xìn, rú qí huǐ zuì zì zhì, zé guān kě dé. mìng cì yī fú qiǎn zhī.
十一月,丁未,黃勝許遣其屬來獻方物,請復其子官。帝不允,曰:「勝許反側不足信,如其悔罪自至,則官可得。」命賜衣服遣之。
jiù zhì, fán yù xiǎng sì, sī tiān suī zhǎng shí kè, wú zhōng gǔ gēng lòu, wǎng wǎng zhì dàn shǐ xíng shì. zhì shì jiāng jiāo sì, qí lǚ qiān shè sī tiān tāi guān, yán yú zǎi zhí, qǐng yòng zhōng gǔ gēng lòu, bǐ zǎo yàn yǒu jié, cóng zhī.
舊制,凡遇享祀,司天雖掌時刻,無鐘鼓更漏,往往至旦始行事。至是將郊祀,齊履謙攝司天台官,言於宰執,請用鐘鼓更漏,俾早晏有節,從之。
gēng wǔ, sì hào tiān shàng dì yú nán jiāo, shēng yòng mǎ yī, cāng dú yī, yáng shǐ lù gè jiǔ. qí wén wǔ yuē chóng dé zhī wǔ, wǔ wǔ yuē dìng gōng zhī wǔ. yǐ shè tài wèi, yòu chéng xiàng hā lǎ hā sī zuǒ chéng xiàng ā gù dài yù shǐ dài fū tè men dé ěr wèi sān xiàn guān.
庚午,祀昊天上帝於南郊,牲用馬一,蒼犢一,羊、豕、鹿各九。其文舞曰《崇德之舞》,武舞曰《定功之舞》。以攝太尉,右丞相哈喇哈斯、左丞相阿固岱、御史大夫特們德爾為三獻官。
rén shēn, tài bái jīng tiān.
壬申,太白經天。
gǒng wèi zhí dōu zhǐ huī shǐ wáng bó shèng, zì dì yǒu jí, chén xī rù shì ān xī wáng jì zhī, chū wèi dà níng lù zǒng guǎn.
拱衛直都指揮使王伯勝,自帝有疾,晨夕入侍;安西王忌之,出為大寧路總管。
shí èr yuè, bǐng le, dì zhèn.
十二月,丙了,地震。
gēng yín, huáng tài zǐ dé shòu hōng. huáng hòu qiǎn rén wèn xī sēng dān bā yuē: wǒ fū fù chóng xìn fó fǎ, yǐ shī shì rǔ, zhǐ yǒu yī zi, níng bù néng yán qí shòu yě? duì yuē: fó fǎ rú dēng lóng, fēng yǔ zhì zé kě bì, ruò zhú jǐn, zé wú rú zhī hé yě. yī shí chēng qí mǐn gěi.
庚寅,皇太子德壽薨。皇后遣人問西僧丹巴曰:「我夫婦崇信佛法,以師事汝,只有一子,寧不能延其壽也?」對曰:「佛法如燈籠,風雨至則可蔽,若燭盡,則無如之何也。」一時稱其敏給。
dà dé shí nián
◎大德十年
chūn, zhēng yuè, jiǎ chén, zhào xún fǎng zhuāng shèng huáng hòu zhāo ruì shùn shèng huáng hòu huī rén yù shèng huáng hòu yí fàn zhōng wài zhī zhèng, yǐ bèi jì lù.
春,正月,甲辰,詔詢訪莊聖皇后、昭睿順聖皇后、徽仁裕聖皇后儀範中外之政,以備紀錄。
bǐng wǔ, jùn wú sōng jiāng děng chù cáo hé.
丙午,浚吳松江等處漕河。
gēng xū, jùn zhēn yáng děng zhōu cáo hé lìng yán shāng měi yǐn shū chāo èr guàn, yǐ wèi yōng gōng zhī fèi.
庚戌,浚真、揚等州漕河;令鹽商每引輸鈔二貫,以為傭工之費。
wù wǔ, bà jiāng nán bái yún zōng dōu sēng lù sī, tài qí mín guī zhōu xiàn, sēng guī gè sì, tián xī lìng shū zū. chū, nán tái yù shǐ yán: jiāng nán sì guān tián mǔ, lì nián zhào miǎn zū fù, shàng kuī gōng é, xià qīn mín lì. qí suǒ lì mín hù, huò lí jī jiǒng, wèi qí tú zhě, zuò shì bù xù. qǐng yú qiū chéng zhī shí, yàn qí qǐng mǔ, jiǎn bàn zhēng zhī, yǐ bèi xiōng suì tuī zhèn qí mín, shù jǐ lì hài shāo jūn. cóng zhī.
戊午,罷江南白雲宗都僧錄司,汰其民歸州縣,僧歸各寺,田悉令輸租。初,南台御史言:「江南寺觀田畝,歷年詔免租賦,上虧公額,下侵民利。其所隸民戶,或罹飢窘,為其徒者,坐視不恤。請於秋成之時,驗其頃畝,減半征之,以備凶歲推賑其民,庶幾利害稍均。」從之。
rén xū, fā hé nán mín shí wàn zhú hé fáng.
壬戌,發河南民十萬築河防。
dīng mǎo, mìng jìn shì wú zhé yì zhào wài jùn guān.
丁卯,命近侍無輒驛召外郡官。
yíng guó zi xué yú wén xuān wáng miào xī.
營國子學於文宣王廟西。
zhōng shū zuǒ chéng shàng wén, yǐ lǎo jí gào guī fù zhào wèi zhōng shū yòu chéng, shāng yì zhōng shū shěng shì, bù qǐ.
中書左丞尚文,以老疾告歸;復召為中書右丞,商議中書省事,不起。
rùn yuè, jìn níng jì níng dì zhèn bù zhǐ.
閏月,晉寧、冀寧地震不止。
èr yuè, xīn hài, zhōng shū shěng yán: jìn shì chuán zhǐ yǐ wén jì zhì shěng zhě, fán yī bǎi wǔ shí yú rén, lìng chén zhuó yòng, qí zhōng fàn fǎ wàng jìn zhě shí duō, yí jiā lín xuǎn. xǔ zhī.
二月,辛亥,中書省言:「近侍傳旨以文記至省者,凡一百五十餘人,令臣擢用,其中犯法妄進者實多,宜加遴選。」許之。
jǐ wèi, jiāng xī fú jiàn fèng shǐ xuān fǔ tǎ bù dài zuò zāng yù shè, shì qí zuì, zhōng shēn bù xù.
己未,江西、福建奉使宣撫塔布岱坐贓;遇赦,釋其罪,終身不敘。
wù chén, dì rú shàng dōu.
戊辰,帝如上都。
shì yuè, dà tóng lù bào fēng, dà xuě, huài mín lú shě yǔ shā yīn mái, mǎ niú duō bì, rén yì yǒu sǐ zhě.
是月,大同路暴風,大雪,壞民廬舍;雨沙陰霾,馬牛多斃,人亦有死者。
sān yuè, yǐ wèi, dào zhōu yíng dào děng chù bào yǔ, jiāng yì, shān liè, piào dàng mín lú, nì sǐ zhě zhòng fù qí tián zū.
三月,乙未,道州營道等處暴雨,江溢,山裂,漂蕩民廬,溺死者眾;復其田租。
xià, sì yuè, gēng zǐ shuò, zhào: fán nì yīng quǎn zhě, méi jiā zī zhī bàn, chī sān shí lái xiàn zhě gěi zhī yǐ shǎng.
夏,四月,庚子朔,詔:「凡匿鷹犬者,沒家貲之半,笞三十;來獻者給之以賞。」
rén xū, yún nán luó xióng zhōu pǔ dìng lù zhū mán wèi kòu. yòu chéng wāng wéi néng jìn tǎo, zéi tuì jù yuè zhōu, yù zhī bù fú, qiǎn píng zhāng yī sū dài ěr lǜ bīng wàn rén wǎng bǔ zhī bīng zhì qǔ jìng, yǔ wéi néng hé bīng yā zéi jìng, huò qí qú, zhǎn zhī, yú zhòng jiē kuì. mìng yī sū dài ěr liú jūn èr qiān shù zhī.
壬戌,雲南羅雄州、普定路諸蠻為寇。右丞汪惟能進討,賊退據越州,諭之不服,遣平章伊蘇岱爾率兵萬人往捕之;兵至曲靖,與惟能合兵壓賊境,獲其渠,斬之,餘眾皆潰。命伊蘇岱爾留軍二千戍之。
guǐ hài, zhì kūn shān jiā dìng děng chù shuǐ jūn shàng wàn hù fǔ.
癸亥,置崑山、嘉定等處水軍上萬戶府。
jiǎ zǐ, wō shāng yǒu qìng děng dǐ qìng yuán mào yì, yǐ jīn kǎi jiǎ wèi xiàn. mìng zhè jiāng xíng shěng píng zhāng ā lǎ bo dān děng bèi zhī.
甲子,倭商有慶等抵慶元貿易,以金鎧甲為獻。命浙江行省平章阿喇卜丹等備之。
shì yuè, zhèng zhōu bào fēng yǔ báo, dà ruò jī luǎn, jī hòu wǔ cùn, mài jí sāng zǎo jiē sǔn juān jīn nián tián zū.
是月,鄭州暴風雨雹,大若雞卵,積厚五寸,麥及桑棗皆損;蠲今年田租。
wǔ yuè, guǐ wèi, zhào: xī fān sēng wǎng hái zhě, bù xǔ chí yì, gěi yǐ zhōu dōng.
五月,癸未,詔:「西番僧往還者,不許馳驛,給以舟東。」
jìn yù shǐ tái xuān wèi sī lián fǎng sī guān wú mǎi yán yǐn.
禁御史台、宣慰司、廉訪司官毋買鹽引。
yǐ yǒu, qiǎn gāo lì guó wáng wáng jù hái guó, réng zhì zhēng dōng xíng shěng zhèn fǔ zhī.
乙酉,遣高麗國王王昛還國,仍置征東行省鎮撫之。
dīng hài, zhào yòu chéng xiàng hā lǎ hā sī dá lǎ hǎn zuǒ chéng xiàng ā gù tái děng zhěng chì shù wù fán quán xuǎn qián gǔ děng shì, yī tīng zhōng shū cái jué, bǎi sī qín dài zhě, xī yǐ míng wén.
丁亥,詔右丞相哈喇哈斯、達喇罕、左丞相阿固台等整飭庶務;凡銓選錢穀等事,一聽中書裁決,百司勤怠者,悉以名聞。
liù yuè, guǐ mǎo, yù shǐ tái yán: jiāng nán xíng tái jiān chá yù shǐ jiā hún, hé jiāng zhè xíng shěng xuān shǐ lǐ yuán bù fǎ. xíng shěng yì qiǎn rén zhí shí jiā hún bù lìng jiǎn hé àn dú. zhōng shū shěng fù yán jiā hún děng bù xún fǎ dù, shàn qiǎn jūn shì shǒu wèi qí mén, bàng lüè lǐ yuán, wū zhǐ xíng shěng děng guān bù fǎ shì. zhào shěng tái jí é ěr kè dá lǔ gá qí tóng xùn zhī.
六月,癸卯,御史台言:「江南行台監察御史嘉琿,劾江浙行省宣使李元不法。行省亦遣人摭拾嘉琿不令檢核案牘。」中書省復言嘉琿等不循法度,擅遣軍士守衛其門,搒掠李元,誣指行省等官不法事。詔省、台及額爾克達嚕噶齊同訊之。
rén xū, lái ān lù zǒng guǎn cén xióng pàn, hú guǎng xíng shěng qiǎn xuān wèi fù shǐ hū tú lǔ tè mù ěr zhāo yù zhī. xióng lìng qí zi shì jiān lái jiàng, cì yī wù qiǎn zhī.
壬戌,來安路總管岑雄叛,湖廣行省遣宣慰副使呼圖嚕特穆爾招諭之。雄令其子世堅來降,賜衣物遣之。
qiū, qī yuè, xīn sì, xuān dé děng chù yǔ báo hài jià. dà tóng zhī hún yuán yǔn shuāng shā hé. píng jiāng dà fēng hǎi yì, piào mín lú shě.
秋,七月,辛巳,宣德等處雨雹害稼。大同之渾源隕霜殺禾。平江大風海溢,漂民廬舍。
bā yuè, rén yín, kāi chéng lù dì zhèn, wáng gōng jí guān mín lú shě jiē huài, yā sǐ gù qín wáng fēi děng wǔ qiān yú rén yǐ chāo wàn sān qiān liù bǎi yú dìng liáng sì wàn sì qiān yú shí zhèn zhī.
八月,壬寅,開成路地震,王宮及官民廬舍皆壞,壓死故秦王妃等五千餘人;以鈔萬三千六百餘錠、糧四萬四千餘石賑之。
xiān shì, mìng jiāng zhè xíng shěng zhì zào xuān shèng miào lè qì, yǐ sòng jiù lè gōng shī dé zhòng shěn xiào yīng lǜ, yùn zhì jīng shī. dīng sì, jīng shī wén xuān wáng miào chéng, xíng shì diàn lǐ, shēng yòng tài láo, lè yòng dēng gē, zhì fǎ fú sān xí mìng hàn lín yuàn dìng lè míng lè zhāng.
先是,命江浙行省製造宣聖廟樂器,以宋舊樂工施德仲審校應律,運至京師。丁巳,京師文宣王廟成,行釋奠禮,牲用太牢,樂用登歌,製法服三襲;命翰林院定樂名、樂章。
shì qiū, liáo yáng xíng shěng yòu chéng hóng wàn bà, yǐ qí shū jūn xiáng dài zhī. jūn xiáng qǐng yú cháo, yí xīn shěng zhì, zēng xún bīng, zhì rú xué tí jǔ guān dōu zhèn fǔ děng yuán, yǐ xìng wén jiào, xiū wǔ bèi. jì ér shì bù guǒ xíng.
是秋,遼陽行省右丞洪萬罷,以其叔君祥代之。君祥請於朝,宜新省治,增巡兵,置儒學提舉官、都鎮撫等員,以興文教,修武備。既而事不果行。
shǎn xī jī, shěng tái yì qǐng zhèn yú cháo, ān xī lù zǒng guǎn zhào shì yán yuē: jiù huāng rú jiù huǒ, yuàn xiān fā lǐn yǐ zhèn. cháo tíng ruò bù yǔn, shì yán dāng qīng cái ruò shēn yǐ cháng. shěng tái zhī cóng, suǒ huó zhě zhòng.
陝西飢,省、台議請賑於朝,安西路總管趙世延曰:「救荒如救火,願先發廩以賑。朝廷若不允,世延當傾財若身以償。」省、台之從,所活者眾。
shì yán xián xí guān zhèng, qí shǐ chú zǒng guǎn yě, qián zhèng yōng zhì zhě sān qiān dú, shì yán jì zhì, bù sān yuè, pōu jué dài jǐn.
世延嫻習官政,其始除總管也,前政壅滯者三千牘,世延既至,不三月,剖決殆盡。
dōng, shí yuè, dīng wèi, yǒu shì yú tài miào.
冬,十月,丁未,有事於太廟。
dīng mǎo, ān nán qiǎn shǐ gòng fāng wù.
丁卯,安南遣使貢方物。
qīng shān pàn mán lái fù.
青山叛蠻來附。
wú jiāng zhōu dà shuǐ, mín fá shí, fā mǐ wàn shí zhèn zhī.
吳江洲大水,民乏食,發米萬石賑之。
shí yī yuè, jǐ sì, dì zhì zì shàng dōu.
十一月,己巳,帝至自上都。
shí èr yuè, yǐ mǎo, dì qǐn jí, jìn tiān xià tú zǎi sì shí èr rì.
十二月,乙卯,帝寢疾,禁天下屠宰四十二日。
nèi shì lǐ bāng níng, qián táng rén, sòng gù xiǎo huáng mén yě, sòng wáng, cóng yíng guó gōng rù jiàn, shì zǔ mìng gěi shì nèi tíng. jǐng mǐn chēng shàng yì, lìng xué guó shū jí zhū fān yǔ, jí tōng jiě, suì jiàn qīn rèn. dì jí wèi, jìn tài yī yuàn shǐ. zì dì chū dé jí zhì cǐ, bù lí zuǒ yòu zhě shí yú yuè.
內侍李邦寧,錢塘人,宋故小黃門也,宋亡,從瀛國公入見,世祖命給侍內庭。警敏稱上意,令學國書及諸番語,即通解,遂見親任。帝即位,進太醫院使。自帝初得疾至此,不離左右者十餘月。
guǐ hài, qióng zhōu lín gāo xiàn nà péng dòng zhǔ wáng wén hé děng zuò luàn, fú zhū.
癸亥,瓊州臨高縣那篷洞主王文何等作亂,伏誅。
ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ zhì huái zhōu, suǒ guò jùn xiàn gōng zhàng huá chǐ, xī lìng chè qù, yán chì hù cóng wú rǎo mín, mín jiē gǎn yuè.
阿裕爾巴里巴特喇至懷州,所過郡縣供帳華侈,悉令撤去,嚴飭扈從毋擾民,民皆感悅。
shì suì, dà dū liú shǒu zhèng zhì yí zú. dì yù zhì yí tè hòu, měi shì yàn, zhé bù gǎn yǐn, zhōng rì wú duò róng. dì chá qí zhōng qín, lǚ cì nèi yùn, zhé chí yǐ fèng mǔ. dì wén zhī, tè fēng qí mǔ sū shì wèi lù guó fū rén. jí zhì yí mò, zhuī fēng zé guó gōng, shì zhōng xuān.
是歲,大都留守鄭制宜卒。帝遇制宜特厚,每侍宴,輒不敢飲,終日無惰容。帝察其忠勤,屢賜內醞,輒持以奉母。帝聞之,特封其母蘇氏為潞國夫人。及制宜歿,追封澤國公,諡忠宣。
dà dé shí yī nián
◎大德十一年
chūn, zhēng yuè, bǐng chén shuò, dì dà jiàn, miǎn cháo hè guǐ yǒu, bēng yú yù dé diàn, guó yǔ chēng è lēi zhé tú huáng dì.
春,正月,丙辰朔,帝大漸,免朝賀;癸酉,崩於玉德殿,國語稱鄂勒哲圖皇帝。
dì chéng shì zǔ hùn yī zhī hòu, shàn yú shǒu chéng wéi mò nián lián suì qǐn jí, fán guó jiā zhèng shì, nèi zé jué yú gōng hú, wài zé wěi yú zǎi chén, xìng qù shì zǔ wèi yuǎn, shǒu qí chéng xiàn, bù zhì fèi zhuì.
帝承世祖混一之後,善於守成;惟末年連歲寢疾,凡國家政事,內則決於宮壺,外則委於宰臣,幸去世祖未遠,守其成憲,不至廢墜。
yǐ hài, líng jià fā yǐn, zàng qǐ niǎn gǔ, cóng zhū dì líng.
乙亥,靈駕發引,葬起輦谷,從諸帝陵。
huáng hòu bā yuē tè shì, yǐ jǐ cháng móu chū ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ jí qí mǔ jū huái zhōu, zhì shì kǒng qí xiōng huái níng wáng hā shàng lì, bì bào qián yuàn, nǎi mìng zhào ān xī wáng ā nán dá rù jīng shī, yù lì zhī. zuǒ chéng xiàng ā gù dài píng zhāng sài yīn è dé qí bā tè mǎ lín qìn bā yán jí zhū wáng mǎng lài tè mù ěr yīn zuǒ yòu zhī, móu duàn hā shàng guī lù, fèng huáng hòu chuí lián tīng zhèng, lì ān xī wáng fǔ zhī. yú shì, ā gù dài yǐ fù miào jí shè wèi shì jí tíng chén yì zhī, tài cháng qīng tián zhōng liáng yù shǐ zhōng chéng hé wěi jiē zhí bù kě, ā gù dài biàn sè yuē: zhì zì tiān jiàng yé? gōng děng bù wèi sǐ, gǎn jǔ dà shì! wěi yuē: sǐ wèi bù yì ěr gǒu sǐ yú yì, hé wèi! yì suì qǐn.
皇后巴約特氏,以己嘗謀出阿裕爾巴里巴特喇及其母居懷州,至是恐其兄懷寧王哈尚立,必報前怨,乃命召安西王阿南達入京師,欲立之。左丞相阿固岱、平章賽音諤德齊、巴特瑪琳沁、巴延及諸王莽賴特穆爾陰左右之,謀斷哈尚歸路,奉皇后垂簾聽政,立安西王輔之。於是,阿固岱以祔廟及攝位事集廷臣議之,太常卿田忠良、御史中丞何瑋皆執不可,阿固岱變色曰:「制自天降耶?公等不畏死,敢沮大事!」瑋曰:「死畏不義爾;苟死於義,何畏!」議遂寢。
yòu chéng xiàng hā lǎ hā sī shōu bǎi sī fú yìn, fēng fǔ kù, chēng jí, shǒu sù yē mén, nèi zhǐ rì shù zhì, jiē bù tīng. zhòng yù hài zhī, wèi gǎn fā. huái níng wáng shì qiǎn hā lǎ tuō kè tuō jì shì jīng shī, hā lǎ hā sī lìng jí hái bào, fù qiǎn shǐ nán yíng ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ yú huái zhōu.
右丞相哈喇哈斯收百司符印,封府庫,稱疾,守宿掖門,內旨日數至,皆不聽。眾欲害之,未敢發。懷寧王適遣哈喇托克托計事京師,哈喇哈斯令急還報,復遣使南迎阿裕爾巴里巴特喇於懷州。
shǐ zhì huái zhōu, ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ yí wèi xíng, qí fù lǐ mèng yuē: zhī zǐ bù sì, shì zǔ zhī diǎn xùn yě. jīn gōng chē yàn jià, dà tài zǐ yuǎn zài wàn lǐ, zōng miào shè jì wēi yí zhī qiū, diàn xià dāng fèng dà mǔ jí hái gōng tíng, yǐ zhé jiān móu, ān rén xīn bù rán, guó jiā ān wēi, wèi kě bǎo yě. ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ yóu yù wèi jué, mèng fù jìn yuē: xié móu dé chéng, yǐ yī zhǐ shū zhào hái, zé diàn xià mǔ zǐ qiě bù zì bǎo, qǐ xiá lùn zōng zú hū! ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ dà wù, nǎi fèng qí mǔ xíng.
使至懷州,阿裕爾巴里巴特喇疑未行,其傅李孟曰:「支子不嗣,世祖之典訓也。今宮車晏駕,大太子遠在萬里,宗廟社稷危疑之秋,殿下當奉大母急還宮庭,以折奸謀,安人心;不然,國家安危,未可保也。」阿裕爾巴里巴特喇猶豫未決,孟復進曰:「邪謀得成,以一紙書召還,則殿下母子且不自保,豈暇論宗族乎!」阿裕爾巴里巴特喇大悟,乃奉其母行。
xiān qiǎn mèng qū hā lǎ hā sī suǒ chān zhī. shì huáng hòu shǐ wèn jí hā lǎ hā sī suǒ, mèng rù, zhǎng yī, yǐn qí shǒu zhěn zhī, zhòng wèi mèng yī yě, bù yí zhī. jì ér zhī ān xī wáng jí wèi yǒu rì, hái gào yuē: shì jí yǐ, xiān fā zhě zhì rén, hòu fā zhě zhì yú rén, bù kě bù zǎo tú zhī. zuǒ yòu zhī rén jiē bù néng jué, huò yuē: huáng hòu shēn jū jiǔ zhòng, bā xǐ zài shǒu, sì wèi zhī shì, yī hū ér yīng zhě lèi wàn. ān xī wáng fǔ zhōng, cóng zhě rú lín, diàn xià shì wèi dān guǎ, bù guò shù shí rén, bīng zhàng bù bèi, fèn chì shǒu ér wǎng, shì wèi bì jì. bù rú jìng shǒu, yǐ dài dà tài zǐ zhī zhì, rán hòu tú zhī, wèi wǎn yě.. mèng yuē: qún xié wéi qì zǔ xùn, dǎng fù zhōng gōng, yù lì shù zǐ, tiān mìng rén xīn, bì jiē fú yǔ. diàn xià rù zào nèi tíng, yǐ dà yì zé zhī, zé fán zhī jūn chén zhī yì zhě, wú bù shě bǐ wèi diàn bù yòng, hé qiú ér fú huò! kè qīng gōng jìn, yǐ yíng dà xiōng zhī zhì, bù yì kě hū? qiě ān xī jì zhèng wèi hào, zòng dà tài zǐ zhì, bǐ ān kěn liǎng shǒu jìn xǐ, tuì jiù fān guó, bì jiāng dòu yú guó zhōng, shēng mín tú tàn, zōng shè wēi yǐ. qiě wēi shēn yǐ jí qí qīn, fēi xiào yě qiǎn huò nán yú dà xiōng, fēi dì yě de shí fú wèi, fēi zhì yě jiān jī bù duàn, fēi yǒng yě zhàng yì ér dòng, shì bì wàn quán. ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ yuē: dāng yǐ bo jué zhī. mìng zhào bo rén. yǒu rú fú chí náng yóu yú shì zhě, zhào zhī zhì, mèng chū yíng, yǔ zhī yuē: dà shì dài rǔ ér jué, dàn yán qí jí. nǎi rén shì, yù gān zhī kuí, lì ér xiàn guà yuē: guà dà jí. gān, gāng yě kuí, wài yě yǐ gāng chù wài, nǎi dìng nèi yě. jūn zǐ qián qián, xíng shì yě fēi lóng zài tiān, shàng zhì yě yú yè niú, chè qí rén, nài lóng yì, nèi duì fèi yě jué zōng shì fū, wǎng bì jì yě dà jūn wài zhì, míng xiāng lì yě gān ér bù gān, shì nǎi kuí yě gāng yùn shàn duàn, wú huò yí yě. mèng yuē: shì bù wéi rén, shì wèi dà tóng, shí bù kě yǐ shī. ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ xǐ, zhèn xiù ér qǐ. zhòng yì zhī dēng qí, zhū chén jiē bù cóng.
先遣孟趨哈喇哈斯所覘之。適皇后使問疾哈喇哈斯所,孟入,長揖,引其手診之,眾謂孟醫也,不疑之。既而知安西王即位有日,還告曰:「事急矣,先發者制人,後發者制於人,不可不早圖之。」左右之人皆不能決,或曰:「皇后深居九重,八璽在手,四衛之士,一呼而應者累萬。安西王府中,從者如林,殿下侍衛單寡,不過數十人,兵仗不備,奮赤手而往,事未必濟。不如靜守,以待大太子之至,然後圖之,未晚也。」。孟曰:「群邪違棄祖訓,黨附中宮,欲立庶子,天命人心,必皆弗與。殿下入造內廷,以大義責之,則凡知君臣之義者,無不舍彼為殿不用,何求而弗獲!克清宮禁,以迎大兄之至,不亦可乎?且安西既正位號,縱大太子至,彼安肯兩手進璽,退就籓國,必將斗於國中,生民塗炭,宗社危矣。且危身以及其親,非孝也;遣禍難於大兄,非弟也;得時弗為,非智也;監機不斷,非勇也;仗義而動,事必萬全。」阿裕爾巴里巴特喇曰:「當以卜決之。」命召卜人。有儒服持囊游於市者,召之至,孟出迎,語之曰:「大事待汝而決,但言其吉。」乃人筮,遇《乾》之《睽》,立而獻卦曰:「卦大吉。乾,剛也;睽,外也;以剛處外,乃定內也。君子乾乾,行事也;飛龍在天,上治也;輿曳牛,掣其人,耏龍劓,內兌廢也;厥宗噬膚,往必濟也;大君外至,明相麗也;乾而不乾,事乃睽也;剛運善斷,無惑疑也。」孟曰:「筮不違人,是謂大同,時不可以失。」阿裕爾巴里巴特喇喜,振袖而起。眾翼之登騎,諸臣皆步從。
zhì wèi huī, jīng bǐ gàn mù, gù zuǒ yòu yuē: zhòu nèi huāng yú sè, dú fū sì hǎi, bǐ gàn jiàn, zhòu kū qí xīn, suì shī tiān xià. lìng sì bǐ gàn mù, wèi hòu shì quàn. zhì zhāng shuǐ, zhí dà fēng xuě, tián sǒu yǒu yǐ mèng zhōu jìn zhě. jìn shì què bù shòu, ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ yuē: hàn guāng wǔ cháng wèi kòu bīng suǒ pò, shí dòu zhōu. dà zhàng fū bù bèi cháng jiān zǔ, wǎng wǎng bù zhī jià sè jiān nán, yǐ zhì jiāo duò. mìng qǔ shí zhī. cì sǒu líng yī pǐ, wèi qiǎn zhī.
至衛輝,經比干墓,顧左右曰:「紂內荒於色,毒痡四海,比干諫,紂刳其心,遂失天下。」令祀比干墓,為後世勸。至漳水,值大風雪,田叟有以孟粥進者。近侍卻不受,阿裕爾巴里巴特喇曰:「漢光武嘗為寇兵所迫,食豆粥。大丈夫不備嘗艱阻,往往不知稼穡艱難,以致驕惰。」命取食之。賜叟綾一匹,慰遣之。
èr yuè, xīn hài, ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ zhì dà dū, yǔ mǔ hóng jí lī shì rén nèi, kū jǐn āi, fù chū jū jiù dǐ.
二月,辛亥,阿裕爾巴里巴特喇至大都,與母鴻吉哩氏人內,哭盡哀,復出居舊邸。
ān xī zhī dǎng jiàn ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ jì zhì, suì móu yǐ sān yuè sān rì wěi hè qí shēng chén, yīn yǐ jǔ shì. ā shí kè bù hā zhī zhī, yán yú hā lǎ hā sī, qiě yuē xiān rén zhě shèng, hòu rén zhě bài. hòu yī chuí lián tīng zhèng, wǒ děng jiē shòu zhì yú rén yǐ, bù ruò xiān shì ér qǐ. hā lǎ hā sī yuē: shàn! yè, qiǎn rén qǐ ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ yuē: huái níng wáng yuǎn, bù néng sù zhì, kǒng biàn shēng bù cè, dāng xiān shì ér fā.
安西之黨見阿裕爾巴里巴特喇既至,遂謀以三月三日偽賀其生辰,因以舉事。阿實克布哈知之,言於哈喇哈斯,且曰;「先人者勝,後人者敗。後一垂簾聽政,我等皆受制於人矣,不若先事而起。」哈喇哈斯曰:「善!」夜,遣人啟阿裕爾巴里巴特喇曰:「懷寧王遠,不能速至,恐變生不測,當先事而發。」
ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ fù qiǎn dōu wàn hù náng jiā tè yì zhū wáng tú lǎ dìng jì, náng jiā tè lì zàn zhī, nǎi xiān èr rì, yǐ sān yuè bǐng yín lǜ wèi shì rù nèi, chēng huái níng wáng qiǎn shǐ zhào ān xī wáng jì shì. zhì jí bìng zhū wáng mǎng lài tè mù ěr zhí zhī, jū wèn, cí fú, xiè sòng shàng dōu. shōu ā gù dài bā tè mǎ lín qìn sài yīn è dé qí bā yán děng, zhū zhī.
阿裕爾巴里巴特喇復遣都萬戶囊嘉特詣諸王圖喇定計,囊嘉特力贊之,乃先二日,以三月丙寅率衛士入內,稱懷寧王遣使召安西王計事。至即並諸王莽賚特穆爾執之,鞫問,辭服,械送上都。收阿固岱、巴特瑪琳沁、賽音諤德齊、巴延等,誅之。
zhū wáng kù kù chǔ yī kè tú jìn yuē: jīn zuì rén sī dé, tài zǐ shí shì zǔ zhī sūn, yí zǎo zhèng dà wèi. ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ yuē: wáng hé wèi chū cǐ yán yě! bǐ è rén qián jié gōng hú, luàn wǒ jiā fǎ, gù zhū zhī, qǐ yù zuò wēi fú yǐ jì wàng shén qì yé! huái níng wáng, wú xiōng yě, yí zhèng dà wèi, yǐ qiǎn shǐ fèng xǐ běi yíng zhī yǐ. suì zì chēng jiān guó, yǔ hā lǎ hā sī rì yè jū jìn zhōng yǐ bèi biàn.
諸王庫庫楚、伊克圖進曰:「今罪人斯得,太子實世祖之孫,宜早正大位。」阿裕爾巴里巴特喇曰:「王何為出此言也!彼惡人潛結宮壺,亂我家法,故誅之,豈欲作威福以覬望神器耶!懷寧王,吾兄也,宜正大位,已遣使奉璽北迎之矣。」遂自稱監國,與哈喇哈斯日夜居禁中以備變。
jiān guó mìng lǐ mèng cān zhī zhèng shì. mèng sǔn yì shù wù, cái yì jiǎo xìng, qún xiǎo jiē bù lè. jì ér yuē: zhí zhèng dà chén, dāng zì tiān zǐ qīn yòng, jīn luán yú zài dào, mèng wèi jiàn yán sè, chéng bù gǎn mào dà rèn. gù cí, fú xǔ, suì táo qù, bù zhī suǒ zhī.
監國命李孟參知政事。孟損益庶務,裁抑僥倖,群小皆不樂。既而曰:「執政大臣,當自天子親用,今鑾輿在道,孟未見顏色,誠不敢冒大任。」固辭,弗許,遂逃去,不知所之。
jiān guó mìng yáng duō ěr jì jī chá jìn wèi. duō ěr jì, níng xià rén, zǎo shì fān dǐ, jiàn yǐ zhòng. lǐ mèng zhī shǐ jīng shī yě, duō ěr jì cóng xíng, zhì shì mì zhì jǐng bèi, jiān guó lài yān.
監國命楊多爾濟譏察禁衛。多爾濟,寧夏人,早侍籓邸,見倚重。李孟之使京師也,多爾濟從行,至是密緻警備,監國賴焉。
shì yuè, dào zhōu yíng dào xiàn bào yǔ, shān liè yī bǎi sān shí yú chù.
是月,道州營道縣暴雨,山裂一百三十餘處。
xià, wǔ yuè, yǐ chǒu, huái níng wáng hā shàng zhì shàng dōu. chū, hā shàng wén dì bēng, zì ā lēi tái shān zhì hé lín. zhū wáng xūn qī hé cí quàn jìn, wáng yuē: wú mǔ jí dì zài dà dū, qí zōng qīn bì huì yì zhī.
夏,五月,乙丑,懷寧王哈尚至上都。初,哈尚聞帝崩,自阿勒台山至和林。諸王勛戚合辭勸進,王曰:「吾母及弟在大都,俟宗親畢會議之。」
shí nèi nán jì píng, hóng jí lǐ fēi yǐ liǎng zǐ xīng mìng, lìng yīn yáng jiā tuī suàn suǒ yí lì zhě, yuē: chóng guāng dà huāng luò yǒu zāi, zhān méng zuò è zhǎng jiǔ. chóng guāng wèi hā shàng nián gàn, zhān méng wèi ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ nián gàn yě. fēi huò qí yán, qiǎn jìn chén gào hā shàng yuē: rǔ xiōng dì èr rén, jiē wǒ suǒ shēng, qǐ yǒu qīn shū, yīn yáng jiā suǒ yán, yùn zuò xiū duǎn, bù róng bù sī. hā shàng yǔ tuō kè tuō yuē: wǒ hàn biān chuí shí nián, yòu sì cì jū zhǎng, xīng mìng zhī yán, máng mèi nán xìn. shè wǒ jí wèi hòu, suǒ xíng shàng hé tiān xīn, xià fù mín wàng, zé suī yī rì zhī duǎn, yì zú zhòng míng wàn nián, hé kě yǐ yīn yáng jiā yán ér guāi zǔ zōng zhī tuō zāi! cǐ dài yòng shì zhī chén shàn quán zhuān shā, kǒng tā rì huò zhì qí zuì, gù wèi shì jiān móu ěr. rǔ wèi wǒ wǎng chá shì jī, jí guī bào wǒ. nǎi qīn lǜ dà jūn yóu xī dào, zhū wáng áng huī yóu zhōng dào, chuò hé ěr yóu dōng dào, gè yǐ jìn zú yī wàn, ér chí huí bù jìn.
時內難既平,鴻吉娌妃以兩子星命,令陰陽家推算所宜立者,曰:「重光大荒落有災,旃蒙作噩長久。」重光為哈尚年干,旃蒙為阿裕爾巴里巴特喇年干也。妃惑其言,遣近臣告哈尚曰:「汝兄弟二人,皆我所生,豈有親疏,陰陽家所言,運祚修短,不容不思。」哈尚語托克托曰:「我捍邊陲十年,又嗣次居長,星命之言,茫昧難信。設我即位後,所行上合天心,下副民望,則雖一日之短,亦足重名萬年,何可以陰陽家言而乖祖宗之託哉!此殆用事之臣擅權專殺,恐他日或治其罪,故為是奸謀耳。汝為我往察事機,疾歸報我。」乃親率大軍由西道,諸王昂輝由中道,綽和爾由東道,各以勁卒一萬,而遲回不進。
tuō kè tuō chí zhì dà dū, jù dào hā shàng yán, fēi è rán yuē: xiū duǎn zhī shuō, suī chū shù jiā, wèi tài zǐ zhōu sī yuǎn lǜ, nǎi chū wǒ shēn ài. jīn dà duì yǐ chú, zhū wáng dà chén yì yǐ dìng, tài zǐ bù sù lái hé wèi! rǔ suǒ zhì yán, dài yǒu chán jiān. rǔ guī, wèi wǒ mí fèng zhī ér qù qí lái. xiān shì, fēi yǐ huái níng wáng bù zhì, fù qiǎn ā shí kè bù hā yíng zhī, bèi dào ān xī móu biàn shǐ mò jí tài dì jiān guó yǔ zhū wáng qún chén tuī dài zhī yì. zhì shì tuō kè tuō jì wǎng, xíng zhì zhōng dào, huái níng wáng yú zhōng wàng jiàn zhī, qù shǐ tóng cái. tuō kè tuō bèi shù fēi yán, huái níng wáng dà gǎn wù, jí shì zhì shàng dōu, yǐ ā shí kè bù hā wèi píng zhāng zhèng shì, qiǎn hái bào liǎng gōng. ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ jí shì qí mǔ lái huì yú shàng dōu, fèi huáng hòu bā yuē tè shì, chū jū dōng ān zhōu, shā zhī. zhū ān xī wáng ā nán dá jí zhū wáng mǎng lài tè mù ěr.
托克托馳至大都,具道哈尚言,妃愕然曰:「修短之說,雖出術家,為太子周思遠慮,乃出我深愛。今大憝已除,諸王大臣議已定,太子不速來何為!汝所致言,殆有讒間。汝歸,為我彌縫之而趣其來。」先是,妃以懷寧王不至,復遣阿實克布哈迎之,備道安西謀變始末及太弟監國與諸王群臣推戴之意。至是托克托繼往,行至中道,懷寧王輿中望見之,趣使同裁。托克托備述妃言,懷寧王大感悟,及是至上都,以阿實克布哈為平章政事,遣還報兩宮。阿裕爾巴里巴特喇即侍其母來會於上都,廢皇后巴約特氏,出居東安州,殺之。誅安西王阿南達及諸王莽賚特穆爾。
jiǎ shēn, huái níng wáng jí huáng dì wèi. zhào yuē: xī wǒ tài zǔ huáng dì yǐ wǔ gōng dìng tiān xià, shì zǔ huáng dì yǐ wén dé qià hǎi nèi, liè shèng xiāng chéng, pī yǎn wú jiāng zhī zuò. zhèn zì xiān cháo, sù jiāng tiān wēi, fǔ jūn shuò fāng, dài jiāng shí nián qīn yù jiǎ zhòu, lì zhàn què dí zhě lǚ yǐ. fāng zhū fān nèi fù, biān shì yǐ níng, jù wén gōng chē yàn jià. nǎi yǒu zōng shì zhū wáng guì qī yuán xūn, xiāng yǔ dìng cè yú hé lín, xián yǐ zhèn wèi shì zǔ céng sūn zhī dí, yù zōng zhèng pài zhī chuán, yǐ gōng yǐ xián, yí yīng dà bǎo. zhèn qiān shàng wèi huáng, zhì yú zài sān. hái zhì shàng dōu, zōng qīn dà chén fù qǐng yú zhèn. jiān zhě jiān chén chéng xì, móu wèi bù guǐ, lài zǔ zōng zhī líng, mǔ dì ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ bǐng mìng tài hòu, gōng xíng tiān fá. nèi nán jì píng, shén qì bù kě jiǔ xū, zōng tiāo bù kě fá sì, hé cí quàn jìn, zhèn miǎn xùn yú qíng, yú wǔ yuè èr shí yī rì jí huáng dì wèi. qí yǔ mín gēng shǐ, kě dà shè tiān xià.
甲申,懷寧王即皇帝位。詔曰:「昔我太祖皇帝以武功定天下,世祖皇帝以文德洽海內,列聖相承,丕衍無疆之祚。朕自先朝,肅將天威,撫軍朔方,殆將十年;親御甲冑,力戰卻敵者屢矣。方諸蕃內附,邊事以寧,遽聞宮車晏駕。乃有宗室、諸王、貴戚、元勛,相與定策於和林,咸以朕為世祖曾孫之嫡,裕宗正派之傳,以功以賢,宜膺大寶。朕謙上未遑,至於再三。還至上都,宗親、大臣復請於朕。間者奸臣乘隙,謀為不軌,賴祖宗之靈,母弟阿裕爾巴里巴特喇稟命太后,恭行天罰。內難既平,神器不可久虛,宗祧不可乏祀,合詞勸進,朕勉徇輿情,於五月二十一日即皇帝位。其與民更始,可大赦天下。」
shì rì, zhuī zūn kǎo yuē shùn zōng huáng dì, mǔ yuán fēi hóng jí lī shì yuē huáng tài hòu.
是日,追尊考曰順宗皇帝,母元妃鴻吉哩氏曰皇太后。
rén chén, jiā zhī shū mì yuàn shì tuō duō ěr hǎi tài fù, zhōng shū yòu chéng xiàng hā lǎ hā sī dá lǎ hǎn tài bǎo, bìng lù jūn guó zhòng shì zhī shū mì yuàn shì tǎ lǎ hǎi wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng, yù shū mì yuàn xuān huī yuàn shì tóng zhī huī zhèng yuàn shì chuò hé ěr é ěr kè dá lǔ gá qí ā shí kè bù hā jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì mǎng lài bù hā bìng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng liú zhèng wèi zhōng shū zuǒ chéng, zhōng shū yòu chéng xíng yù shǐ zhōng chéng tǎ sī bù hā wèi yù shǐ dài fū.
壬辰,加知樞密院事托多爾海太傅,中書右丞相哈喇哈斯、達喇罕太保,並錄軍國重事;知樞密院事塔喇海為中書左丞相,預樞密院、宣徽院事;同知徽政院事綽和爾、額爾克達嚕噶齊阿實克布哈、江浙行省平章政事莽賚布哈並為中書平章政事;江浙行省左丞劉正為中書左丞,中書右丞、行御史中丞塔斯布哈為御史大夫。
shì yuè, jiàn zhōu dà yǔ báo.
是月,建州大雨雹。
liù yuè, guǐ sì shuò, zhào lì mǔ dì ā yù ěr bā lǐ bā tè lǎ wèi huáng tài zǐ, shòu jīn bǎo.
六月,癸巳朔,詔立母弟阿裕爾巴里巴特喇為皇太子,受金寶。
jiǎ wǔ, jiàn zhōng dōu, lì gōng què.
甲午,建中都,立宮闕。
yí shǐ sì fāng páng qiú jīng jí, shí yǐ yù kè yìn zhāng, mìng jìn shì zhǎng zhī. yǒu jìn dà xué yǎn yì zhě, mìng wáng yuē děng jié ér yì zhī. huáng tài zǐ yuē: zhì tiān xià, cǐ yī shū zú yǐ. yīn mìng yǔ tú xiàng xiào jīng liè nǚ chuán bìng kān xíng, cì chén xià.
遺使四方旁求經籍,識以玉刻印章,命近侍掌之。有進《大學衍義》者,命王約等節而譯之。皇太子曰:「治天下,此一書足矣。」因命與《圖像孝經》、《列女傳》並刊行,賜臣下。
hàn lín xué shì yán fù chén sān shì, yuē: xī míng qì, míng shǎng fá, zé rén cái, yán jiē kǎi qiè. wèi jǐ, yáo shòu píng zhāng zhèng shì. fù lì cí, bù xǔ shàng shū qǐ hái gǔ, zhào cóng qí qǐng.
翰林學士閻復陳三事,曰:惜名器,明賞罰,擇人材,言皆剴切。未幾,遙授平章政事。復力辭,不許;上疏乞骸骨,詔從其請。
dīng yǒu, zhōng shū yòu chéng xiàng hā lǎ hā sī zuǒ chéng xiàng tǎ lǎ hǎi yán: chén děng yǔ hàn lín jí xián tài cháng lǎo chén jí yì, huáng dì sì dēng bǎo wèi, zhào zhuī zūn huáng kǎo wèi huáng dì. huáng kǎo, dà xíng huáng dì tóng mǔ xiōng yě dà xíng huáng dì fù miào zhī lǐ shàng wèi jǔ xíng, èr dì shén zhǔ, yī xiōng dì cì dì fù miào wèi yí. jīn nǐ qǐng shì huáng kǎo zhāo shèng yǎn kǎo huáng dì, miào hào shùn zōng dà xíng huáng dì yuē qīn míng guǎng xiào huáng dì, miào hào chéng zōng. tài zǔ zhī shì jū zhōng, ruì zōng xī dì yī shì, shì zǔ xī dì èr shì, yù zōng xī dì sān shì shùn zōng dōng dì yī shì, chéng zōng dōng dì èr shì. xiān yuán fēi hóng jí lī shì yí shì yuē zhēn cí jìng yì huáng hòu, fù chéng zōng miào shì. zhì kě zhī.
丁酉,中書右丞相哈喇哈斯、左丞相塔喇海言:「臣等與翰林、集賢、太常老臣集議,皇帝嗣登寶位,詔追尊皇考為皇帝。皇考,大行皇帝同母兄也;大行皇帝祔廟之禮尚未舉行,二帝神主,依兄弟次第祔廟為宜。今擬請諡皇考昭聖衍考皇帝,廟號順宗;大行皇帝曰欽明廣孝皇帝,廟號成宗。太祖之室居中,睿宗西第一室,世祖西第二室,裕宗西第三室;順宗東第一室,成宗東第二室。先元妃鴻吉哩氏宜諡曰真慈靜懿皇后,祔成宗廟室。」制可之。
chū, lèi cháo huáng hòu jì bēng zhě, yóu yǐ míng chēng, wèi yǒu shì hào. lǐ bù zhǔ shì cáo yuán yòng yán: hòu wèi tiān xià mǔ, qǐ kě zhí chēng qí míng! yí jiā huī hào, yǐ zhāng yì dé. zhì shì huáng hòu shàng shì, yòng yuán yòng zhī yán yě.
初,累朝皇后既崩者,猶以名稱,未有諡號。禮部主事曹元用言:「後為天下母,豈可直稱其名!宜加徽號,以彰懿德。」至是皇后上諡,用元用之言也。
rén yín, tǎ lǎ hǎi jiā tài bǎo lù jūn guó zhòng shì tài zǐ tài shī.
壬寅,塔喇海加太保、錄軍國重事、太子太師。
guǐ mǎo, zhì zhān shì yuàn.
癸卯,置詹事院。
yǐ sì, zhōng shū shěng yán: zhōng shū zǎi chén shí sì yuán, yù shǐ dài fū sì yuán, qián zhì suǒ wú. zhào yǔ hàn lín jí xián zhū lǎo chén yì nǐ yǐ wén.
乙巳,中書省言:「中書宰臣十四員,御史大夫四員,前制所無。」詔與翰林、集賢諸老臣議擬以聞。
rén zǐ, fēng huáng mèi wèi lǔ guó dà zhǎng gōng zhǔ, fù mǎ diāo ā bù lǎ wèi lǔ wáng.
壬子,封皇妹為魯國大長公主,駙馬琱阿布喇為魯王。
jiǎ yín, chì nèi jùn jiāng nán gāo lì sì chuān yún nán zhū sì sēng sòng cáng jīng, wèi sān gōng qí fú.
甲寅,敕內郡、江南、高麗、四川、雲南諸寺僧誦《藏經》,為三宮祈福。
bǐng chén, yù shǐ dài fū tǎ sī bù hā yán: jiù zhì, nèi wài fēng xiàn guān yǒu suǒ dàn hé, zhū rén wù yù ér jìn yǒu shòu zāng wèi jiān chá yù shǐ suǒ hé zhě, yù jù, yín yuán zòu qǐng, tuō yán shì rù jìn yǐ bì qí zuì. chén děng yǐ wèi jīn hòu yǒu zuì zhě, wù tīng zhì jīng, dài qí duì biàn shì jìng, guǒ yǒu suǒ yán, fāng xǔ zòu chén. cóng zhī.
丙辰,御史大夫塔斯布哈言:「舊制,內外風憲官有所彈劾,諸人勿預;而近有受贓為監察御史所劾者,獄具,夤緣奏請,託言事入覲以避其罪。臣等以為今後有罪者,勿聽至京,待其對辨事竟,果有所言,方許奏陳。」從之。
wù wǔ, jìn fēng gāo lì guó wáng wáng jù wèi shěn yáng wáng, jiā tài zǐ tài fù.
戊午,進封高麗國王王昛為瀋陽王,加太子太傅。
qiū, qī yuè, guǐ hài shuò, fēng zhū wáng tú lǎ wèi yuè wáng.
秋,七月,癸亥朔,封諸王圖喇為越王。
chū, huáng tài zǐ rù dìng nèi nán, ā gù dài yǒu yǒng lì, rén mò néng jìn, zhū wáng tú lǎ shí shǒu fù zhī, gù yǒu shì mìng. hā lǎ hā sī lì zhēng, yǐ wèi: jiù zhì, fēi qīn wáng bù dé jiā yī zì zhī fēng. tú lǎ shū shǔ, qǐ kě yǐ yī rì zhī gōng, fèi wàn shì zhī zhì! dì bù tīng. yīn lǎ yīn zèn yú dì yuē: ān xī móu gàn dà tǒng shí, chéng xiàng yì céng shǔ qí dú. wèi jǐ, bà wèi hé lín zuǒ chéng xiàng.
初,皇太子入定內難,阿固岱有勇力,人莫能近,諸王圖喇實手縛之,故有是命。哈喇哈斯力爭,以為:「舊制,非親王不得加一字之封。圖喇疏屬,豈可以一日之功,廢萬世之制!」帝不聽。因喇因譖於帝曰:「安西謀幹大統時,丞相亦曾署其牘。」未幾,罷為和林左丞相。
hā lǎ hā sī zhì zhèn, zhǎn wèi dào zhě yī rén, fēn qiǎn shǐ zhě zhèn dài jiàng mín, zòu chū chāo bó, yì niú yáng yǐ gěi zhī jìn shuǐ zhě jiào qǔ yú biē wèi shí. huì dà xuě, mìng zhū bù shǔ chuán chē, xiāng qù gè sān bǎi lǐ, fán shí chuán zhuǎn mǐ shù wàn shí, yǐ xiǎng jī mín. yòu dù dì zhì cāng lǐn, jī sù yǐ dài lái zhě. qiú gǔ qú jùn zhī, gài tián shù qiān qǐng. zhì chēng hǎi tún tián, lìng bù mín zá gēng qí jiān, suì dé mǐ èr shí yú wàn, běi biān dà zhì.
哈喇哈斯至鎮,斬為盜者一人,分遣使者賑貸降民,奏出鈔帛,易牛羊以給之;近水者教取魚鱉為食。會大雪,命諸部署傳車,相去各三百里,凡十傳轉米數萬石,以餉饑民。又度地置倉廩,積粟以待來者。求古渠浚之,溉田數千頃。治稱海屯田,令部民雜耕其間,歲得米二十餘萬,北邊大治。
jiǎ zǐ, yǐ zhōng shū cān zhī zhèng shì zhào rén róng wèi tài zǐ zhān shì.
甲子,以中書參知政事趙仁榮為太子詹事。
yǐ ā bǎo gōng, shòu mǎng lài dà sī tú, fēng qí qī wèi shùn guó fū rén.
以阿保功,授莽賚大司徒,封其妻為順國夫人。
jǐ sì, zhì gōng shī fǔ, shè tài zǐ tài shī shǎo shī tài fù shǎo fù tài bǎo shǎo bǎo bīn kè zuǒ yòu yù dé zàn shàn shù zǐ xǐ mǎ lǜ gèng lìng chéng sī jīng lìng chéng zhōng yǔn wén xué tōng shì shè rén xiào shū zhèng zì děng guān.
己巳,置宮師府,設太子太師、少師、太傅、少傅、太保、少保、賓客、左右諭德、贊善、庶子、洗馬、率更令丞、司經令丞、中允、文學、通事舍人、校書、正字等官。
zhào zhāng yǎng hào wèi sī jīng. yǎng hào, jì nán rén, xiān wèi táng yì xiàn yǐn, huǐ yín cí sān shí yú suǒ, bà jiù dào zhī shuò wàng cān zhě, yuē: bǐ jiē liáng mín, jī hán suǒ pò, bù dé yǐ ér wèi dào ěr. jì jiā zhī yǐ xíng, yóu yǐ dào mù zhī, shì jué qí zì xīn zhī lù yě. zhòng dào gǎn qì, xiāng jiè yuē: wú fù zhāng gōng! yǒu lǐ hǔ zhě, cháng shā rén, qí dǎng bào lì wèi hài, mín bù kān mìng, jiù yǐn mò gǎn jié. yǎng hào zhì, jǐn zhì zhū fǎ, mín kuài zhī. qù guān shí nián, yóu wèi lì bēi sòng dé. zhì shì zhào yòng, wèi zhì, gǎi wén xué, xuán bài jiān chá yù shǐ.
召張養浩為司經。養浩,濟南人,先為堂邑縣尹,毀淫祠三十餘所,罷舊盜之朔望參者,曰:「彼皆良民,饑寒所迫,不得已而為盜耳。既加之以刑,猶以盜目之,是絕其自新之路也。」眾盜感泣,相戒曰:「毋負張公!」有李虎者,嘗殺人,其黨暴戾為害,民不堪命,舊尹莫敢詰。養浩至,盡置諸法,民快之。去官十年,猶為立碑頌德。至是召用,未至,改文學,旋拜監察御史。
dīng chǒu, yǐ zhōng shū zuǒ chéng xiàng tǎ lǎ hǎi wèi zhōng shū yòu chéng xiàng, jiān xiū guó shǐ yù shǐ dài fū tǎ sī bù hā wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng.
丁丑,以中書左丞相塔喇海為中書右丞相,監修國史;御史大夫塔斯布哈為中書左丞相。
xīn sì, jiā fēng zhì shèng wén xuān wáng wèi dà chéng zhì shèng wén xuān wáng. qiǎn shǐ què lǐ, sì yǐ tài láo.
辛巳,加封至聖文宣王為大成至聖文宣王。遣使闕里,祀以太牢。
tǎ lǎ hǎi tǎ sī bù hā yán: zhōng shū shù wù, tóng liáo wǎng wǎng yǒu bù qí gōng yì, jí yǐ shàng wén. jīn hòu shì wú dà xiǎo, qǐng gòng yì ér hòu zòu. dì yuē: qīng děng yán shì, zì jīn shù wù fēi gōng yì zhě wù zòu.
塔喇海、塔斯布哈言:「中書庶務,同僚往往有不俟公議,即以上聞。今後事無大小,請共議而後奏。」帝曰:「卿等言是,自今庶務非公議者勿奏。」
yǐ jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng hǎo tiān tǐng wèi zhōng shū yòu chéng.
以江浙行省左丞郝天挺為中書右丞。
tiān tǐng yīng shuǎng gāng zhí, yǒu zhì lüè, shòu yè yú yuán hǎo wèn. yǐ xūn chén zǐ, shì zǔ zhào jiàn, jiā qí róng zhǐ, lìng bèi sù wèi dōng gōng. yù zōng yù zhī shén hòu, lèi guān shǎn xī xíng yù shǐ tái zhōng chéng. zhì shì qiān jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng, bù fù, bài zhōng shū yòu chéng. yǔ zǎi xiàng lùn shì, yǒu bù hé zhé miàn chì zhī. yī rì, yǐ zòu shì fū chén míng yǔn, tè cì huáng jīn bǎi liǎng, bù shòu. dì yuē: fēi lì rǔ yě, dì jīng rǔ kěn yán ěr.
天挺英爽剛直,有志略,受業於元好問。以勛臣子,世祖召見,嘉其容止,令備宿衛東宮。裕宗遇之甚厚,累官陝西行御史台中丞。至是遷江浙行省左丞,不赴,拜中書右丞。與宰相論事,有不合輒面斥之。一日,以奏事敷陳明允,特賜黃金百兩,不受。帝曰:「非利汝也,第旌汝肯言耳。」
bǐng xū, yù shǐ dài fū yī luō lēi yán: jiù zhì, zhōng shū shěng shū mì yuàn yù shǐ tái xuān zhèng yuàn xǔ dé zì xuǎn qí rén, tā sī xī cóng zhōng shū quán zé, jìn chén bù dé zhé zòu, rú cǐ zé jì gāng bù wěn. dì jiā nà zhī.
丙戌,御史大夫伊囉勒言:「舊制,中書省、樞密院、御史台、宣政院許得自選其人,它司悉從中書銓擇,近臣不得輒奏,如此則紀綱不紊。」帝嘉納之。
xīn mǎo, fā zú èr qiān rén wèi jìn wáng yī sū tè mù ěr zhú dǐ shě.
辛卯,發卒二千人為晉王伊蘇特穆爾築邸舍。
shì yuè, jiāng zhè hú guǎng jiāng xī hé nán liǎng huái shǔ jùn jī, yú yán chá kè chāo nèi zhé sù, qiǎn guān zhèn zhī. zhào fù jiā néng yǐ sī sù zhèn dài zhě, liàng shòu yǐ guān.
是月,江浙、湖廣、江西、河南、兩淮屬郡飢,於鹽、茶課鈔內折粟,遣官賑之。詔富家能以私粟賑貸者,量授以官。
lǐ bù shàng shū wú dǐng, fèng mìng zhèn shān dōng zhū jùn jī, cháo yì fā sù sì wàn shí, chāo zhé mǐ yī wàn shí. dǐng wèi tóng shǐ zhě yuē: mín dé chāo hé cóng yì mǐ? tóng shǐ zhě yuē: cháo yì yǐ dìng, kǒng bù kě fù dé. dǐng yuē: rén mìng qǐ bù zhòng yú mǐ yé! yán yú cháo, zú cóng qí qǐng.
禮部尚書吳鼎,奉命賑山東諸郡飢,朝議發粟四萬石,鈔折米一萬石。鼎謂同使者曰:「民得鈔何從易米?」同使者曰:「朝議已定,恐不可復得。」鼎曰:「人命豈不重於米耶!」言於朝,卒從其請。
dōu zhǐ huī shǐ mào mù sū yǐ jiǎo dǐ lǚ shèng, yáo shòu zhōng shū píng zhāng zhèng shì. líng guān shí dí děng shòu gàn zhāng, réng lǐng yù chén lè yuàn shǐ. wèi jǐ, lè gōng yǒu fàn fǎ zhě, xíng bù dǎi zhī. shí dí yǐ yù chén yǔ xíng bù zhì jiē sān pǐn, guān jiē róng lù dài fū, liú bù qiǎn, zhōng shū yǐ wén. dì yuē: fán zhū sī shì qí zī jí, shòu zhī sàn guān, bù kě chāo yuè. qí jiān rǒng zhí míng pǐn gāo zhě, yí zūn jiù zhì jiàng zhī.
都指揮使茂穆蘇以角牴屢勝,遙授中書平章政事。伶官實迪等授干章,仍領玉宸樂院使。未幾,樂工有犯法者,刑部逮之。實迪以玉宸與刑部秩皆三品,官皆榮祿大夫,留不遣,中書以聞。帝曰:「凡諸司視其資級,授之散官,不可超越。其間冗職名品高者,宜遵舊制降之。」
bā yuè, jiǎ wǔ, zhōng shū shěng yán: nèi jiàng zhǐ yǔ guān zhě bā bǎi bā shí yú rén, yǐ chú sān bǎi, wèi chú zhě yóu wǔ bǎi yú. qǐng zì jīn, yuè zòu zhě wù yǔ. yòu wài rèn guān duō dài xiāng xián, fēi zhì. yù shǐ tái yì yán: yù shǐ lián fǎng shǐ guān, yí cóng běn tái gōng xuǎn, bù dāng cóng zhū chén suǒ qǐng, jiàng nèi zhǐ yòng zhī. dì yuē: fán ruò cǐ zhě, qīng děng jiē dāng zhí wù yǔ. wèi jǐ, shěng chén fù yán: bǐ yǒu yīng rù cháng diào zhě, yín yuán zhòu xuǎn, huò wèi rù shì jí yǐ cháng fèi chù, yì fù qǐng zì nèi jiàng. jì fèng zhào jìn gé zhī hòu, suǒ jiàng nèi zhǐ. fù yǒu bǎi yú. zhōng shū zhèng wù, tā rén zhé dé gàn qǐng, zé yǐ zhěng chì, qí xiào shí nán. zì jīn quán xuǎn qián gǔ zhī shì, qǐng rú qián zhì, bù yóu zhōng shū yì zhě, bù dé zòu wén. cóng zhī.
八月,甲午,中書省言:「內降旨與官者八百八十餘人,已除三百,未除者猶五百餘。請自今,越奏者勿與。又外任官多帶相銜,非制。」御史台亦言:「御史、廉訪使官,宜從本台公選,不當從諸臣所請,降內旨用之。」帝曰:「凡若此者,卿等皆當執勿與。」未幾,省臣復言:「比有應入常調者,夤緣驟選,或未入仕及已嘗廢黜,亦復請自內降。計奉詔禁革之後,所降內旨。復有百餘。中書政務,他人輒得干請,責以整飭,其效實難。自今銓選、錢穀之事,請如前制,不由中書議者,不得奏聞。」從之。
xīn hài, zhōng shū yòu chéng bó luō tè mù ěr yǐ guó zì yì xiào jīng jìn, zhào yuē: cǐ nǎi kǒng zǐ zhī wēi yán, zì wáng gōng dá yú shù mín, jiē dāng yóu shì ér xíng. qí mìng zhòng shū shěng kè bǎn mó yìn, zhū wáng ér xià jiē cì zhī.
辛亥,中書右丞博囉特穆爾以國字譯《孝經》進,詔曰:「此乃孔子之微言,自王公達於庶民,皆當由是而行。其命中書省刻板模印,諸王而下皆賜之。」
wù wǔ, jì níng lù dì zhèn.
戊午,冀寧路地震。
jiǔ yuè, jiǎ zǐ, dì zhì zì shàng dōu.
九月,甲子,帝至自上都。
rén shēn, shàng huáng kǎo jí dà xíng huáng dì zūn shì miào hào yòu shàng xiān yuán fēi hóng jí lī shì zūn shì. fù yú chéng zōng miào shì.
壬申,上皇考及大行皇帝尊諡、廟號;又上先元妃鴻吉哩氏尊諡。祔於成宗廟室。
bǐng zǐ, tǎ lǎ hǎi yán: bǐ méng shèng ēn, cì chén jiāng nán tián bǎi qǐng. jīn zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ cì tián hái guān, chén děng qǐng hái suǒ cì. cóng zhī, réng yù zhū rén cì tián xī lìng hái guān.
丙子,塔喇海言:「比蒙聖恩,賜臣江南田百頃。今諸王、公主、駙馬賜田還官,臣等請還所賜。」從之,仍諭諸人賜田悉令還官。
dīng chǒu, zhōng shū shěng yán: bǐ yì shěng chén yuán shù, fèng zhǐ, yī jiù zhì dìng wèi shí èr yuán. yòu chéng xiàng tǎ lǎ hǎi zuǒ chéng xiàng tǎ sī bù hā píng zhāng chuò hé ěr qí tǎ tè bù jì kè rú gù, yú lìng chén děng yì. qǐng yǐ ā shí kè bù hā tǎ sī hā yǎ wèi píng zhāng zhèng shì, bó luō dá shí liú zhèng wèi yòu chéng, hǎo tiān tǐng é sēn tè mù ěr wèi zuǒ chéng, yú zhāng wèi cān zhī zhèng shì. qí zhū sī rǒng yuán, bìng yí jiǎn tài. cóng zhī.
丁丑,中書省言:「比議省臣員數,奉旨,依舊制定為十二員。右丞相塔喇海、左丞相塔斯布哈、平章綽和爾、奇塔特布濟克如故,餘令臣等議。請以阿實克布哈、塔斯哈雅為平章政事,博囉達實、劉正為右丞,郝天挺、額森特穆爾為左丞,於璋為參知政事。其諸司冗員,並宜揀汰。」從之。
jiǎ shēn, zhào lì shàng shū shěng, fēn lǐ cái yòng, mìng tǎ lǎ hǎi tǎ sī bù hā réng lǐng zhōng shū, yǐ tuō kè tuō jiā hún pà hā lī dǐng rèn shàng shū shěng, bǐ zì jǔ guān shǔ. mìng zhù shàng shū shěng yìn.
甲申,詔立尚書省,分理財用,命塔喇海、塔斯布哈仍領中書,以托克托、嘉琿、帕哈哩鼎任尚書省,俾自舉官屬。命鑄尚書省印。
bǐng xū, huáng tài zǐ jiàn fó sì, qǐng mǎi mín dì yì zhī, gěi chāo wàn qī bǎi dìng yǒu qí.
丙戌,皇太子建佛寺,請買民地益之,給鈔萬七百錠有奇。
xīn mǎo, yù shǐ tái yán: zhì yuán zhōng, ā hā mǎ tè zōng lǐ cái yòng, lì shàng shū shěng, sān zài bìng rù zhōng shū qí hòu sēng gé yòng shì, fù lì shàng shū shěng, shì bài yòu bìng rù zhōng shū. yuè zì dà dé wǔ nián yǐ lái, sì fāng dì zhèn shuǐ zāi suì réng bù dēng, bǎi xìng zhòng kùn. qǐng yòu wén wèi zōng lǐ cái yòng lì shàng shū shěng, rú shì zé bì zēng zhì suǒ sī, làn shè guān lì, dài fēi yì mín zhī shì yě. qiě zōng lǐ cái yòng, zài rén wèi zhī, ruò zhǐ mìng zhòng shū zhěng chì, wèi jiàn bù kě. dì yuē: qīng yán liáng shì. dàn cǐ sān chén yuàn rèn qí shì, gū tīng qí xíng.
辛卯,御史台言:「至元中,阿哈瑪特綜理財用,立尚書省,三載併入中書;其後僧格用事,復立尚書省,事敗又併入中書。粵自大德五年以來,四方地震、水災、歲仍不登,百姓重困。頃又聞為綜理財用立尚書省,如是則必增置所司,濫設官吏,殆非益民之事也。且綜理財用,在人為之,若只命中書整飭,未見不可。」帝曰:「卿言良是。但此三臣願任其事,姑聽其行。」
dōng, shí yuè, gēng zǐ, zhōng shū shěng yán: qián zhì zhōng shū shěng shí, yù zōng wèi zhōng shū lìng, cháng zhì shěng shǔ chì. qí hòu sēng gé qiān lì shàng shū shěng, bù sì zài ér bà. jīn fù qiān zhōng shū yú jiù shěng, qǐng xǐ zhōng shū lìng wèi, réng qǐng huáng tài zǐ yī zhì zhōng shū. cóng zhī.
冬,十月,庚子,中書省言:「前置中書省時,裕宗為中書令,嘗至省署敕。其後僧格遷立尚書省,不四載而罷。今復遷中書於舊省,請徙中書令位,仍請皇太子一至中書。」從之。
yǐ sì, chì fāng shì rì zhě wù yóu zhū wáng fù mǎ zhī mén.
乙巳,敕方士、日者勿游諸王、駙馬之門。
bǐng chén, zhōng shū shěng yán: cháng suì, hǎi cáo liáng bǎi sì shí wǔ wàn shí jīn jiāng zhè suì jiǎn, bù néng rú shù. qǐng réng jiù lì, hú guǎng jiāng xī gè shū wǔ shí wàn shí, bìng yóu hǎi dào dá jīng shī. cóng zhī.
丙辰,中書省言:「常歲,海漕糧百四十五萬石;今江浙歲儉,不能如數。請仍舊例,湖廣、江西各輸五十萬石,並由海道達京師。」從之。
xiān shì dōu shuǐ jiān yán: xún shì bái fú wèng shān hé dī, bēng sān shí yú lǐ, yí biān jīng bā wèi shuǐ kǒu, yǐ xiè shuǐ shì. xià chū xìng yì, zhì shì yuè gōng jùn.
先是都水監言:「巡視白浮、甕山河堤,崩三十餘里,宜編荊笆為水口,以泄水勢。」夏初興役,至是月工竣。
shí yī yuè, bǐng yín, dì cháo lóng fú gōng, shàng huáng tài hòu yù cè yù bǎo.
十一月,丙寅,帝朝隆福宮,上皇太后玉冊、玉寶。
tài hòu xìng cōng huì, jiào gōng zhōng shì nǚ jiē zhí zhì nǚ gōng. rán bù zì jiǎn chì, zì zhèng wèi dōng cháo, yín zì rì shén, nèi zé hè lǔ mó yī lēi sè bā yòng shì, wài zé xìng chén shí lēi men nòu liè jí xuān huī shǐ tè men dé ěr xiāng shuài wèi jiān, yǐ zhì zhuó luàn cháo zhèng yān.
太后性聰慧,教宮中侍女皆執治女功。然不自檢飭,自正位東朝,淫恣日甚,內則赫嚕謨、伊勒色巴用事,外則幸臣實勒們、耨埒及宣徽使特們德爾相率為奸,以至濁亂朝政焉。
xīn wèi, yǐ tǎ lǎ hǎi lǐng zhōng zhèng yuàn shì.
辛未,以塔喇海領中政院事。
yǐ hài, zhōng shū shěng yán: dà dū lù gōng yì hào fán, gài yú shǔ jùn qǔ zhī. qí jūn zhàn yīng fāng kòng hè děng hù, shì qí zá yáo wú yǔ, mào zhàn biān máng. qǐng jiàng xǐ shū, yī zǔ zōng jiù zhì, xī lìng jūn dāng, huò zhé zòu qǐng zhě, yì yí jìn zhǐ. zhì kě.
乙亥,中書省言:「大都路供億浩繁,概於屬郡取之。其軍站、鷹坊、控鶴等戶,恃其雜徭無與,冒占編氓。請降璽書,依祖宗舊制,悉令均當,或輒奏請者,亦宜禁止。」制可。
huáng tài zǐ yán: jìn méng ēn yǐ ān xī jí zhōu píng jiāng wèi fēn dì, zū shuì xī yǐ cì chén. chén kǒng zōng qīn kūn dì yuán lì, zì wǔ hù sī wài, yú qǐng shū zhī nèi tǎng. qí shǎn xī yùn sī suì bàn yán shí wàn yǐn, xiàng gěi ān xī wáng, yǐ cǐ qián zhēn zhuó yǔ chén, wéi bì xià cái zhī. dì yuē: tài zǐ suǒ sī shén shàn, suì yǐ shí wàn dìng gěi zhī, bù zú zé zài cì.
皇太子言:「近蒙恩以安西、吉州、平江為分地,租稅悉以賜臣。臣恐宗親昆弟援例,自五戶絲外,餘請輸之內帑。其陝西運司歲辦鹽十萬引,向給安西王,以此錢斟酌與臣,惟陛下裁之。」帝曰:「太子所思甚善,歲以十萬錠給之,不足則再賜。」
jǐ mǎo, yǐ huáng tài zǐ shòu cè lǐ chéng, dì yù dà míng diàn, shòu zhū wáng bǎi guān cháo hè.
己卯,以皇太子受冊禮成,帝御大明殿,受諸王百官朝賀。
háng zhōu píng jiāng děng chù dà jī. dīng hài, fā sù zhèn zhī.
杭州、平江等處大飢。丁亥,發粟賑之。
gēng yín, cì tài shī yī chè chá lǎ jiāng nán tián sì shí qǐng. shí cì tián xī duó hái guān, zhōng shū shěng yǐ wèi yán. zhào: yī chè chá lǎ zì shì zǔ shí jī yǒu xūn láo, fēi yú rén bǐ, yí yǐ qián hòu suǒ cì hé bǎi qǐng yǔ zhī.
庚寅,賜太師伊徹察喇江南田四十頃。時賜田悉奪還官,中書省以為言。詔:「伊徹察喇自世祖時積有勳勞,非餘人比,宜以前後所賜合百頃與之。」
shí èr yuè, rén chén shuò, zhōng shū shěng yán: jiù zhì, jīn hǔ fú jí jīn yín fú, diǎn ruì yuàn zhǎng zhī, gěi zé yóu zhōng shū, shì yǐ zé fù guī diǎn ruì yuàn. jīn chū rù duō bù yóu zhōng shū, xià zhì shāng rén, jié tuō jìn shì zòu qǐng, yǐ zhì fàn yì, chū ér wú guī. zì hòu chú guān jí fèng shǐ yīng gěi zhě, fēi yóu zhōng shū shěng wù gěi. cóng zhī.
十二月,壬辰朔,中書省言:「舊制,金虎符及金銀符,典瑞院掌之,給則由中書,事已則復歸典瑞院。今出入多不由中書,下至商人,結托近侍奏請,以致泛溢,出而無歸。自後除官及奉使應給者,非由中書省勿給。」從之。
yǐ wèi, qí tǎ chá ěr děng rǎo tán zhōu mín, qiáng qǔ mǐ sù liù bǎi yú shí, zhào guān xùn zhī.
乙未,齊塔察爾等擾檀州民,強取米粟六百餘石,詔官訊之。
guǐ mǎo, mìng liú shǒu sī yǐ lái suì zhēng yuè shí wǔ rì, qǐ dēng shān yú dà míng diàn hòu yán chūn gé qián.
癸卯,命留守司以來歲正月十五日,起燈山於大明殿後、延春閣前。
dīng sì, yǐ zhōng shū shěng yán, guó yòng hào ráng, mín pín suì qiàn, zhào xuān zhèng yuàn bìng shěng fó shì.
丁巳,以中書省言,國用浩穰,民貧歲歉,詔宣政院並省佛事。
zhōng shū shěng yán: xíng fǎ zhě, pì zhī quán héng, bù kě piān zhòng. shì zǔ yǐ yǒu dìng zhì, zì yuán zhēn yǐ lái, yǐ zuò fó shì zhī gù, fàng shì yǒu zuì, shī yú tài kuān, yǒu sī wú suǒ zūn shǒu. jīn qǐng fán nèi wài fàn fǎ zhī rén, xī guī yǒu sī yī fǎ cái jué. yòu, gè chù mín jī, chú xíng gōng wài, gōng yì qǐng xī bà tíng. cóng zhī.
中書省言:「刑法者,譬之權衡,不可偏重。世祖已有定製,自元貞以來,以作佛事之故,放釋有罪,失於太寬,有司無所遵守。今請凡內外犯法之人,悉歸有司依法裁決。又,各處民飢,除行宮外,工役請悉罷停。」從之。
gēng shēn, zhào gǎi dà dé shí èr nián wèi zhì dà yuán nián.
庚申,詔改大德十二年為至大元年。
chì: nèi tíng zuò fó shì wú shì zhòng qiú, yǐ qīng qiú shì zhī.
敕:「內廷作佛事毋釋重囚,以輕囚釋之。」
shì suì, zhēng xiāo wèi tài zǐ yòu yù dé, fú bìng zhì jīng shī, rù jìn dōng gōng, shū jiǔ gào wèi xiàn, yǐ cháo tíng shí shàng jiǔ gù yě. xún yǐ bìng qǐng jiě zhí, huò wèn zhī, zé yuē: lǐ, dōng gōng dōng miàn, shī fù xī miàn, cǐ lǐ jīn kě xíng hū? é zhuó jí xián xué shì guó zi jì jiǔ, yī qián yòu yù dé. jí zuò, gù cí ér guī, zú, shì zhēn mǐn. zhì xíng shén gāo, jiàn lǚ dǔ shí, guān fǔ zhī shì, xī rán zōng zhī.
是歲,征蕭為太子右諭德,扶病至京師,入覲東宮,書《酒誥》為獻,以朝廷時尚酒故也。尋以病請解職,或問之,則曰:「禮,東宮東面,師傅西面,此禮今可行乎?」俄擢集賢學士、國子祭酒,依前右諭德。疾作,固辭而歸,卒,諡貞敏。致行甚高,賤履篤實,關輔之士,翕然宗之。
qǐ wáng lì yòng wèi tài zǐ bīn kè. shū yán shí zhèng, yuē: guǎ yù yǎng shēn, jiǔ yí jié yǐn, cái yí jié yòng, dù jué chán yán, qiú nà zhí jiàn, guān sī liàng cái ér shòu, gōng yì xiāng shí ér dòng. dì jí tài zǐ jiā nà. huáng hòu wén zhī, mìng lù fù běn yǐ jìn.
起王利用為太子賓客。疏言時政,曰:「寡慾養身,酒宜節飲,財宜節用,杜絕讒言,求納直諫,官司量材而授,工役相時而動。」帝及太子嘉納。皇后聞之,命錄副本以進。
lì yòng xún yǐ lǎo jí bù néng cháo, dì qiǎn yī zhěn shì zhī. lì yòng yǔ qí dì yuē: wú shòu guó hòu ēn, kuì bù néng bào, sǐ shēng yǒu mìng, yào bù néng wèi yě. suì zú. hòu zèng píng zhāng zhèng shì, shì wén zhēn.
利用尋以老疾不能朝,帝遣醫診視之。利用語其弟曰:「吾受國厚恩,愧不能報,死生有命,藥不能為也。」遂卒。後贈平章政事,諡文貞。
zhōng shū píng zhāng zhèng shì è ěr gēn sà lǐ zú. hòu zèng tài shī, zhuī fēng zhào guó gōng, shì wén dìng.
中書平章政事鄂爾根薩里卒。後贈太師,追封趙國公,諡文定。
jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì tuō kè tuō zú. dì yǐ tuō kè tuō shàn wèi zhì, lì mín ān zhī, jiǔ bù jí zhào hái. zhì shì zú, nián cái sì shí sì.
江浙行省平章政事托克托卒。帝以托克托善為治,吏民安之,久不及召還。至是卒,年才四十四。