strong hū yán zàn dà zhàn liáo bīng lǐ líng bēi yáng yè sǐ jié strong
呼延贊大戰遼兵 李陵碑楊業死節
qiě shuō pān rén měi dà jūn yǐ lí biàn jīng, yí lì wàng guā zhōu jìn fā. lái dào huáng lóng ài xià zhài, fēn lì èr dà yíng: hū yán zàn tún dōng bì, zì tún xī bì. rén měi nǎi yǔ yá jiāng liú jūn qí hè guó jiù qín zhāo qìng mǐ jiào liàn sì rén yì yuē: wǒ shēn hèn yáng yè fù zǐ, huái hèn mò shēn. cǐ yī huí yù jǐn xiàn zhī, bù xiǎng yǒu bǎo guān hū yán zàn zài, yòu nán yú shī jì yǐ. jiào liàn jìn yuē: tài shī wù yōu. xiǎo jiāng yǒu jì, xiān qù le hū yán zàn, rán hòu chú yáng jiā fù zǐ, yǒu hé nán zāi? rén měi yuē: gōng yǒu hé miào cè jiào wǒ? mǐ jiào liàn yuē: duì lěi jí shì fān bīng tún yíng zhī suǒ, bǐ tīng wǒ jūn lái dào, bì chū suǒ zhàn. tài shī jí xià lìng: xiān fēng wèi dào, dāng zhe bǎo guān chū zhèn. zàn suī xióng yǒng, nài jīn nián jì lǎo mài, bù néng jiǔ zhàn. dài tā jiāo fēng zhī jì, àn bīng mò jiù, bì bèi fān bīng suǒ qín ěr. rén měi yuē: cǐ zhī jí miào! zhǔn dìng míng rì xíng zhī.
且說潘仁美大軍已離汴京,迤儷望瓜州進發。來到黃龍隘下寨,分立二大營:呼延贊屯東壁,自屯西壁。仁美乃與牙將劉君其、賀國舅、秦昭慶、米教練四人議曰:「我深恨楊業父子,懷恨莫伸。此一回欲盡陷之,不想有保官呼延贊在,又難於施計矣。」教練進曰:「太師勿憂。小將有計,先去了呼延贊,然後除楊家父子,有何難哉?」仁美曰:「公有何妙策教我?」米教練曰:「對壘即是番兵屯營之所,彼聽我軍來到,必出索戰。太師即下令:先鋒未到,當着保官出陣。贊雖雄勇,奈今年紀老邁,不能久戰。待他交鋒之際,按兵莫救,必被番兵所擒耳。」仁美曰:「此汁極妙!準定明日行之。」
guǒ rán fān bīng tīng dé sòng shī lái dào, lǜ suǒ bù wéi hé ér lái, rén mǎ xióng zhuàng, shēng shì shén shèng. shào mǎ bào rén rén měi yíng zhōng. rén měi qiǎn rén qǐng hū yán zàn rén jūn zhōng shāng yì yuē: fān bīng zhǎng qū suǒ zhàn, xiān fēng jūn mǎ wèi dào, gōng yǒu hé jì tuì zhī? zàn yuē: bīng lái jiāng dǎng, shuǐ lái tǔ yǎn. jì chéng zhǔ mìng zhēng jìn, dāng jǐn zhōng suǒ shì, yǔ fān bīng jué zhàn, gèng hé dài zāi! rén měi yuē: gōng xiān shàng zhèn, wǒ lǜ jūn hòu yīng. zàn kǎi rán qǐng xíng. pī guà wán quán, lǜ suǒ bù yáng qí gǔ zào ér chū, zhèng yù fān jiāng xiāo tà lǎn chū mǎ. zàn lì shēng mà yuē: xiāng bīng sù tuì, tù shòu tú lù. bù rán, tiǎn miè rǔ děng wú yí lèi yǐ. tà lǎn nù yuē: lǎo mài zhī jiāng, yǎng sǐ qiě bù xiá, gǎn lái zhēng fēng nà?
果然番兵聽得宋師來到,率所部圍合而來,人馬雄壯,聲勢甚盛。哨馬報人仁美營中。仁美遣人請呼延贊人軍中商議曰:「番兵長驅索戰,先鋒軍馬未到,公有何計退之?贊曰:「兵來將擋,水來土掩。既承主命征進,當盡忠所事,與番兵決戰,更何待哉!」仁美曰:「公先上陣,我率軍後應。」贊慨然請行。披掛完全,率所部揚旗鼓譟而出,正遇番將蕭撻懶出馬。贊厲聲罵曰:「香兵速退,兔受屠戮。不然,殄滅汝等無遺類矣。」撻懶怒曰:「老邁之將,養死且不暇,敢來爭鋒那?」
jí wǔ dāo yuè mǎ, zhí qǔ hū yán zàn. hū yán zàn jǔ qiāng yíng zhàn.
即舞刀躍馬,直取呼延贊。呼延贊舉槍迎戰。
liǎng mǎ xiāng jiāo, èr rén zhàn shàng bā shí yú hé, fān jiāng lì qiè, bō huí mǎ biàn zǒu. zàn zhòu qí zhuī zhī. sì xià fān bīng sàn ér fù jù. zàn huí tóu, bù jiàn hòu jūn jiē yīng, kǒng rén shēn dì, nǎi lēi huí mǎ, zǒu rén lín zhōng. yī biāo jūn mǎ jié chū, nǎi yē lǜ xié zhěn, jiào yuē: sòng jiāng xià mǎ shòu fù, tù zāo zhū lù. zàn jī nù, fèn cì xié zhěn shā chū, fān bīng zhòng shèng, tòu bù dé zhòng wéi. zàn bù xià zhé shāng dà bàn. yù cóng pì lù ér zǒu, qí xiào yuē: xiǎo lù kǒng yǒu mái fú, bù rú zǒu dà lù wèi yù. zàn nǎi shā bēn dà lù. xiāo tà lǎn fù bīng gǎn lái, zàn qián hòu shòu dí. zhèng zài wēi jí zhī jiān, hū zhèng dōng jīng qí juǎn qǐ, gǔ shēng zhèn tiān, yī biāo jūn dāng xiān shā chū. lái jiāng nǎi yáng yè yě, cè mǎ tí dāo dà jiào: fān jiāng xiū zǒu! tà lǎn bù jiāng hè yún lóng, zòng mǎ yíng dí. zhàn bù shù hé, yáng yè shǒu qǐ dāo luò, zhǎn yún lóng yú mǎ xià. fān bīng dà kuì. yáng yè fù zǐ, chōng rén zhōng jiān, jiù chū hū yán zàn. yáng yán zhāo tǐng shēn lì zhàn, dú dāng qí hòu, bǎo hù zàn huí zhì yíng zhōng, xiè xià kuī jiǎ. zàn yuē: jīn rì ruò fēi jiāng jūn lái jiù, jǐ zhì sàng mìng. yè yuē: xiǎo jiāng lái chí, zhì zǒng guǎn jīng kǒng, wàng qǐ shù zuì. zàn nǎi lìng yè tún zhǐ běn yíng.
兩馬相交,二人戰上八十餘合,番將力怯,撥回馬便走。贊驟騎追之。四下番兵散而復聚。贊回頭,不見後軍接應,恐人深地,乃勒回馬,走人林中。一彪軍馬截出,乃耶律斜軫,叫曰:「宋將下馬受縛,兔遭誅戮。」贊激怒,奮刺斜軫殺出,番兵眾盛,透不得重圍。贊部下折傷大半。欲從僻路而走,騎校曰:「小路恐有埋伏,不如走大路為愈。」贊乃殺奔大路。蕭撻懶復兵趕來,贊前後受敵。正在危急之間,忽正東旌旗捲起,鼓聲震天,一彪軍當先殺出。來將乃楊業也,策馬提刀大叫:「番將休走!」撻懶部將賀雲龍,縱馬迎敵。戰不數合,楊業手起刀落,斬雲龍於馬下。番兵大潰。楊業父子,沖人中堅,救出呼延贊。楊延昭挺身力戰,獨當其後,保護贊回至營中,卸下盔甲。贊曰:「今日若非將軍來救,幾致喪命。」業曰:「小將來遲,致總管驚恐,望乞恕罪。」贊乃令業屯止本營。
cì rì, rù bào tài shī: yáng xiān fēng jūn mǎ zhèng cóng dōng shā lái, jiù le zǒng guǎn hū yán zàn huí yíng. rén měi wén zhī, fèn hèn wú jí. liú jūn qí yuē: yáng yè wéi lìng lái chí, tài shī ruò yǐ jūn fǎ cóng shì, shā zhī yǒu míng yǐ. dào wèi bà, yáng yè jìn zhōng jūn cān jiàn. rén měi wèn yuē: jūn qíng zhī shì, rǔ hé dé hòu qī ér zhì? yè yuē: zhǔ shàng lìng wèi jiāng huí xióng zhōu diào jí jūn mǎ, yú shí sān rì qǐ chéng. rén měi nù yuē: fān bīng kòu biān zhì jǐn, rǔ wèi xiān fēng, jī yán bù jìn, shàng yǐ zhǔ mìng lái tuī. hè lìng zuǒ yòu, ná xià chù zhǎn.
次日,入報太師:「楊先鋒軍馬正從東殺來,救了總管呼延贊回營。」仁美聞之,憤恨無及。劉君其曰:「楊業違令來遲,太師若以軍法從事,殺之有名矣。」道未罷,楊業進中軍參見。仁美問曰:「軍情之事,汝何得後期而至?」業曰:「主上令未將回雄州調集軍馬,於十三日起程。」仁美怒曰:「番兵寇邊至緊,汝為先鋒,稽延不進,尚以主命來推。」喝令左右,拿下處斬。
jūn xiào dēng shí jiāng yáng yè bǎng fù yú yuán mén. yè lì shēng jiào yuē: wǒ sǐ bù zú xī! dí rén zài jìng ér lù liáng jiāng, fēi wèi guó jiā jì yě. dào shēng lái bà, shí cóng rén yǐ bào zhī dōng yíng hū yán zàn, pǎo mǎ lái dào, hē kāi jūn xiào, jiāng bǎng fù jiě le. lǐng rù zhàng zhōng, jiàn rén měi yuē: rǔ jū zhāo tǎo zhī zhí, zuó rì jiāo bīng, zuò guān chéng bài, bù fā yī qí xiāng yīng, ruò fēi yáng jiāng jūn fèn yǒng lì zhàn, jǐ zhì bài shì. jīn rì hé dé shàn zì zhū zhī? lǎo jiāng lín xíng, zhǔ shàng qīn cì jīn jiǎn yī bǎ yǔ wǒ, zhuān bǎo qí fù zǐ huí jīng. bù rán, fān zhuǎn liǎn pí, xiān yǔ rǔ fàng duì. rén měi mǎn miàn tōng hóng, bù gǎn dá yīng. zàn yāo yáng yè chōu shēn chū zhàng zhōng, fèn nù ér qù.
軍校登時將楊業綁縛於轅門。業厲聲叫曰:「我死不足惜!敵人在境而戮良將,非為國家計也。」道聲來罷,時從人已報知東營呼延贊,跑馬來到,喝開軍校,將綁縛解了。領入帳中,見仁美曰:「汝居招討之職,昨日交兵,坐觀成敗,不發一騎相應,若非楊將軍奮勇力戰,幾致敗事。今日何得擅自誅之?老將臨行,主上親賜金簡一把與我,專保其父子回京。不然,翻轉臉皮,先與汝放對。」仁美滿面通紅,不敢答應。贊邀楊業抽身出帳中,憤怒而去。
rén měi zì jué xiū cán, bàn shǎng wú yǔ. mǐ jiào liàn jìn yuē: tài shī wù yōu, xiǎo jiāng lìng shī yī jì, qù le hū yán zàn, zé yáng yè sǐ zài dàn xī yǐ. rén měi yuē: gōng zài yǒu hé jì? mǐ jiào liàn yuē: jí rì jūn zhōng quē shǎo liáng cǎo, kě lìng hū yán zàn qián qù cuī yùn. dài tā lí le biān jìng, yè zài fàn lìng, shuí fù bǎo zāi? rén měi rán qí jì, jí fā tiē shū, zhe lìng hū yán zǒng guǎn, qián wǎng yùn liáng. chāi rén chí tiě wén dào dōng yíng, jiàn zàn dào zhī.
仁美自覺羞慚,半晌無語。米教練進曰:「太師勿憂,小將另施一計,去了呼延贊,則楊業死在旦夕矣。」仁美曰:「公再有何計?」米教練曰:「即日軍中缺少糧草,可令呼延贊前去催運。待他離了邊境,業再犯令,誰復保哉?」仁美然其計,即發帖書,着令呼延總管,前往運糧。差人持帖文到東營,見贊道知。
zàn dé cǐ xiāo xī, mèn mèn bù yuè. yáng yè jìn yuē: jūn liáng shí nǎi zhòng shì, fēi zǒng guǎn qù, tā rén bù néng dāng shì rèn yě. zàn yuē: wǒ fēi bù kěn qián xíng, zhǐ yǒu yī jiàn: pān rén měi láng zǐ yě xīn, cháng yǒu hài jūn zhī yì, kǒng wǒ qù hòu, yǐ fēi lǐ nüè jiāng jūn, shuí néng bǎo nà? yáng yè yuē: xiǎo jiāng guān fān bīng yì shì jìn dí, xū dài zǒng guǎn dào lái, rán hòu chū zhàn. zhāo tǎo zòng yào lìn wǒ, bǐ yì wú shén kě shī. zàn yuē: cǐ qù wèi dìng jǐ shí liáng dào, jūn fù zǐ jiān shǒu dōng yíng, dài wǒ fù lái, zài yì chū bīng. yáng yè yīng nuò. zàn jí rì lǐng qīng qí wǔ qiān, huí biàn jīng cuī liáng qù le. hòu rén yǒng shǐ shī yuē:
贊得此消息,悶悶不悅。楊業進曰:「軍糧實乃重事,非總管去,他人不能當是任也。」贊曰:「我非不肯前行,只有一件:潘仁美狼子野心,常有害君之意,恐我去後,以非理虐將軍,誰能保那?」楊業曰:「小將觀番兵亦是勁敵,須待總管到來,然後出戰。招討縱要吝我,彼亦無什可施。」贊曰:「此去未定幾時糧到,君父子堅守東營,待我復來,再議出兵。」楊業應諾。贊即日領輕騎五千,回汴京催糧去了。後人《詠史詩》曰:
zhōng qín gōng duó lǐng zhēng shī, hé shì yīng xióng bù yù shí?
忠勤工奪領征師,何事英雄不遇時?
biān jìng wèi níng liáng jiāng miè, gè rén lǎn cǐ zhòng shāng bēi.
邊境未寧良將滅,個人覽此重傷悲。
xī yíng pān rén měi tàn zhī hū yán zàn yǐ huí biàn jīng, bù shèng zhī xǐ, yīn yǔ zhòng jiāng shāng yì chū zhàn. mǐ jiào liàn jìn yuē: zhāo tǎo kě fā zhàn shū yú fān rén, yuē rì jiāo zhàn, xú hǎo dìng zhī. rén měi jí qiǎn qí jiāng, jī zhàn shū qù jiàn fān jiāng xiāo tà lǎn. xiāo tà lǎn dé shū nù yuē: míng rì zhǔn dìng jiāo fēng. pī huí lái shū, zhào zhòng jiāng yì yuē: pān rén měi bù zú jù. yáng yè fù zǐ, xiāo yǒng mò dí, jìn wén yǔ zhǔ jiāng bù mù, zhèng zhí chéng qí xì ér tú zhī. lí cǐ yī wàng zhī dì, yǒu chén jiā gǔ, shān shì gāo xiǎn. dé yī rén bù zhòng mái fú liǎng páng, yòu dí rén jìn yú gǔ zhōng, tuán hé wéi zhī, bì kě qín yǐ. yē lǜ xié zhěn yīng shēng ér chū yuē: xiǎo jiāng yuàn wǎng. tà lǎn yuē: jūn ruò qù, bì néng bàn shì. xié zhěn jí yǐn qí jūn liù qiān yú rén qián xíng. tà lǎn yòu huàn guò yē lǜ xī dǐ yuē: rǔ yǐn mǎ jūn yī wàn, míng rì jiàn zhèn. yáng jiā fù zǐ shēn zhì zhàn fǎ, xū huǎn huǎn yáng shū, yǐn rù fú zhōng. hào pào yì qǐ, jié chū lì zhàn. xī dǐ lǐng jì qù le. tà lǎn fēn qiǎn yǐ dìng, zhe qí jūn qián yì sòng yíng jī tàn dòng jìng.
西營潘仁美探知呼延贊已回汴京,不勝之喜,因與眾將商議出戰。米教練進曰:「招討可發戰書於番人,約日交戰,徐好定汁。」仁美即遣騎將,齎戰書去見番將蕭撻懶。蕭撻懶得書怒曰:「明日準定交鋒。」批回來書,召眾將議曰:「潘仁美不足懼。楊業父子,驍勇莫敵,近聞與主將不睦,正直乘其隙而圖之。離此一望之地,有陳家谷,山勢高險。得一人部眾埋伏兩旁,誘敵人進於谷中,團合圍之,必可擒矣。」耶律斜軫應聲而出曰:「小將願往。撻懶曰:「君若去,必能辦事。」斜軫即引騎軍六千餘人前行。撻懶又喚過耶律奚底曰:「汝引馬軍一萬,明日見陣。楊家父子深知戰法,須緩緩佯輸,引入伏中。號炮一起,截出力戰。」奚底領計去了。撻懶分遣已定,着騎軍前詣宋營緝探動靜。
pān rén měi yǐ dé huí shū, yǔ liú jūn qí yì yuē: míng rì shuí dāng chū zhèn? jūn qí yuē: yáng xiān fēng chū zhàn, zhāo tǎo lǜ bīng yīng zhī. rén měi zhào yè rù zhàng zhōng wèn yuē: fān jiāng suǒ zhàn, xiān fēng bù yí zào cì. tǎng yǒu shū yú, duò jūn zhī ruì qì yě. yáng yè bǐng yuē: míng mù shì shí è dà bài rì, chū jūn bù lì, qiě hū yán zǒng guǎn cuī liáng wèi dào, fān bīng shì zhèng ruì xū dài shěng jī ér jìn, zé kě chéng gōng yǐ. rén měi nù yuē: dí bīng lín zhài, hé suǒ dǐ duì? tǎng zǒng guǎn yī yuè bú dào, shàng dài yī yuè nà? jīn ruò tuī yán bù chū, wǒ dāng shēn zòu cháo tíng, kàn rǔ néng táo zuì fǒu? yè zhī shì bù miǎn, nǎi yuē: fān jiāng cǐ lái, qí biàn mò cè. tā chù píng tǎn zhī dì, bù bì dī fáng. cǐ qù chén jiā gǔ, shān shì xiǎn jùn, kǒng yǒu mái fú. zhāo tǎo dāng fā bīng yú cǐ jié zhàn, wèi jiāng lǜ suǒ bù dāng zhōng ér rù, shù huò kè dí. bù rán, quán jūn nán bǎo yě. rén měi yuē: rǔ dàn xíng, wú zì yǒu bīng lái yīng.
潘仁美已得回書,與劉君其議曰:「明日誰當初陣?」君其曰:「楊先鋒出戰,招討率兵應之。」仁美召業入帳中問曰:「番將索戰,先鋒不宜造次。倘有疏虞,墮君之銳氣也。」楊業稟曰:「明目是十惡大敗日,出軍不利,且呼延總管催糧未到,番兵勢正銳;須待省機而進,則可成功矣。」仁美怒曰:「敵兵臨寨,何所抵對?倘總管一月不到,尚待一月那?今若推延不出,我當申奏朝廷,看汝能逃罪否?」業知事不免,乃曰:「番將此來,奇變莫測。他處平坦之地,不必提防。此去陳家谷,山勢險峻,恐有埋伏。招討當發兵於此截戰,未將率所部當中而入,庶或克敵。不然,全軍難保也。」仁美曰:「汝但行,吾自有兵來應。」
yáng yè jì tuì, hè huái pǔ jìn yuē: jì yáng xiān fēng yào rú cǐ xíng, zhāo tǎo kě qiǎn jiāng yú chén jiā gǔ xiāng yīng, shù bù wù shì. rén měi yuē: zhèng wú jī huì, jīn chéng cǐ bù fā bīng yīng zhī, kàn tā rú hé shè shī? huái pǔ yuē: zhāo tǎo cǐ shì wéi bào sī chóu, bù yǐ cháo tíng wèi shén yǐ. rén měi bù tīng, qǐ rù zhàng zhōng qù le. huái pǔ tàn yuē: shù zi jǐ wù guó shì, wú ān rěn zuò shì bù jiù? suì lǜ suǒ bù, lái jiàn yáng yè yuē: gōng cǐ xíng, dé fēi lì hū? yè yuē: wú fēi bì sǐ, yì shí yǒu bù lì, tú shāng shì zú ér gōng bù lì. jīn zhāo tǎo zé yè yǐ bù sǐ, dāng wèi zhū gōng xiān xíng. huái pǔ yuē: pān zhāo tǎo zhī bīng, nán yǐ zhǐ wàng. xiǎo jiāng yuàn yǔ jiāng jūn tóng háng, shù dé xiāng yuán. yè yuē: dāng yǔ gōng zuǒ yòu yì ér chū. shāng yì yǐ dìng.
楊業既退,賀懷浦進曰:「既楊先鋒要如此行,招討可遣將於陳家谷相應,庶不誤事。」仁美曰:「正無機會,今乘此不發兵應之,看他如何設施?」懷浦曰:「招討此是惟報私仇,不以朝廷為什矣。」仁美不聽,起入帳中去了。懷浦嘆曰:「豎子幾誤國事,吾安忍坐視不救?」遂率所部,來見楊業曰:「公此行,得非利乎?」業曰:「吾非避死,益時有不利,徒傷士卒而功不立。今招討責業以不死,當為諸公先行。」懷浦曰:「潘招討之兵,難以指望。小將願與將軍同行,庶得相援。」業曰:「當與公左右翼而出。」商議已定。
cì rì lí míng, yáng yè lǜ èr zi yǔ hè huái pǔ, liè zhèn yú láng yá cūn. yù jiàn fān bīng màn shān sāi yě ér lái, gǔ shēng dà zhèn. yē lǜ xī dǐ héng dà fǔ, lì mǎ yú zhèn qián, lì shēng yuē: sòng jiāng sù jiàng, miǎn dòng gān gē. bù rán, tú rǔ děng wú yí lèi yǐ. yáng yè jī nù, mà yuē: bēi nì chǔn mán, xiàn sǐ lín tóu, yóu gǎn lái jù dí tiān bīng nà? yán bà wǔ dāo yuè mǎ, zhí qǔ xī dǐ. xī dǐ chuò fǔ yíng zhàn. liǎng xià nà hǎn. èr rén zhàn shàng shù hé, xī dǐ bō mǎ biàn zǒu. yè zhòu mǎ zhuī zhī. yáng yán zhāo hè huái pǔ cuī dòng hòu jūn, chéng shì shā rù, fān bīng gè qì gē ér dùn. xī dǐ jiàn yáng yè gǎn lái, qiě zhàn qiě zǒu. yáng yè yǐ píng yě zhī dì, liào wú fú bīng, jǐn lì zhuī jī. jiāng jìn chén jiā gǔ kǒu, xiāo tà lǎn yú shān pō shàng fàng qǐ hào pào. yē lǜ xié dá fú bīng bìng qǐ, fān bīng sì xià wéi rào ér lái.
次日黎明,楊業率二子與賀懷浦,列陣於狼牙村。遇見番兵漫山塞野而來,鼓聲大震。耶律奚底橫大斧,立馬於陣前,厲聲曰:「宋將速降,免動干戈。不然,屠汝等無遺類矣。」楊業激怒,罵曰:「背逆蠢蠻,限死臨頭,猶敢來拒敵天兵那?」言罷舞刀躍馬,直取奚底。奚底綽斧迎戰。兩下吶喊。二人戰上數合,奚底撥馬便走。業驟馬追之。楊延昭、賀懷浦催動後軍,乘勢殺入,番兵各棄戈而遁。奚底見楊業趕來,且戰且走。楊業以平野之地,料無伏兵,盡力追擊。將近陳家谷口,蕭撻懶於山坡上放起號炮。耶律斜答伏兵並起,番兵四下圍繞而來。
yáng yè zhǐ liào gǔ kǒu yǒu sòng bīng lái yīng, huí wàng bù jiàn yī qí, dà jīng, fù mǎ shā huí, yǐ bèi xié zhěn jié zhù gǔ kǒu. fān zhòng wàn nǔ qí fā, jiàn rú yǔ diǎn. sòng jūn sǐ zhě bù jì qí shù. bǐ jí yán zhāo yán sì èr qí pīn sǐ chōng rù, shǐ shí jiāo xià, bù néng dé jìn. yē lǜ xī dǐ huí bīng chāo chū dōng bì, zhèng yù hè huái pǔ. èr qí xiāng jiāo, zhàn bù liǎng hé, bèi xī dǐ yī fǔ pī yú mǎ xià. bù zhòng jǐn bèi fān bīng suǒ shā. yán zhāo wèi yán sì yuē: rǔ sù shā chū wéi zhōng, qián wǎng pān zhāo tǎo chù qiú jiù. wú shā rù gǔ kǒu, bǎo zhe diē diē. yán sì fèn yǒng chōng chū zhòng wéi ér qù. qiě shuō yán zhāo wàng jiàn gǔ zhōng shā qì lián tiān, zhī shì nán jūn bèi wéi, nù shēng rú xiāo, zhí shā jìn gǔ kǒu. zhèng yù pān jiāng chén tiān shòu, jiāo mǎ zhàn cái yī hé, jiāng tiān shòu cì luò mǎ xià. shā sàn wéi bīng, jìn rù gǔ zhōng. yáng yè zhuǎn zhàn chū dōng bì, yù jiàn yán zhāo lái, nǎi jí jiào yuē: fān bīng zhòng shén, rǔ yí jí zǒu, bù kě liǎng zāo qí qín. yán zhāo qì yuē: ér chōng kāi xuè lù, jiù diē diē chū qù. jí jǔ qiāng xuè zhàn, chōng kāi zhòng wéi. xiāo tà lǎn cóng páng gōng rén, jiāng yáng yè bīng duàn wèi liǎng chù. yán zhāo huí wàng qí fù wèi chū, yù fù shā rén, nài bù xià cóng jūn sǐ jǐn, zhǐ de bēn wǎng nán lù, yǐ dài jiù bīng.
楊業只料谷口有宋兵來應,回望不見一騎,大驚,復馬殺回,已被斜軫截住谷口。番眾萬弩齊發,箭如雨點。宋軍死者不計其數。比及延昭、延嗣二騎拼死沖入,矢石交下,不能得進。耶律奚底回兵抄出東壁,正遇賀懷浦。二騎相交,戰不兩合,被奚底一斧劈於馬下。部眾盡被番兵所殺。延昭謂延嗣曰:「汝速殺出圍中,前往潘招討處求救。吾殺入谷口,保着爹爹。」延嗣奮勇衝出重圍而去。且說延昭望見谷中殺氣連天,知是南軍被圍,怒聲如霄,直殺進谷口。正遇潘將陳天壽,交馬戰才一合,將天壽刺落馬下。殺散圍兵,進入谷中。楊業轉戰出東壁,遇見延昭來,乃急叫曰:「番兵眾甚,汝宜急走,不可兩遭其擒。」延昭泣曰:「兒沖開血路,救爹爹出去。」即舉槍血戰,沖開重圍。蕭撻懶從旁攻人,將楊業兵斷為兩處。延昭回望其父未出,欲復殺人,奈部下從軍死盡,只得奔往南路,以待救兵。
shí yáng yè yǔ fān bīng áo zhàn bù yǐ, shēn shàng xuè yìng zhēng páo. yīn dēng gāo ér wàng, jiàn sì xià jiē shì jìn dí, nǎi zhǎng tàn yuē: běn yù lì chǐ cùn gōng yǐ bào guó, bù qī jìng zhì yú cǐ! wú zhī cún wáng wèi zhī, ruò shǐ gèng bèi fān rén suǒ qín, rǔ mò dà yān. shì bù xià, shàng yǒu bǎi yú rén. yè wèi yuē: rǔ děng gè yǒu fù mǔ qī zǐ, yǔ wǒ jù sǐ wú yì. kě sù yán shān zǒu huí, yǐ bào tiān zǐ. zhòng qì yuē: jiāng jūn wèi wáng shì dào cǐ, wú bèi ān rěn shēng hái? suì yōng yè zǒu chū hú yuán, jiàn yī shí bēi, shàng kè lǐ líng bēi sān zì. yè zì sī yuē: hàn lǐ líng bù zhōng yú guó, ān yòng cǐ wèi zāi? gù wèi zhòng jūn yuē: wú bù néng bǎo rǔ děng, cǐ chù shì wǒ bào zhǔ zhī suǒ, zhòng rén dāng zì wèi jì. yán bà, pāo le jīn kuī, lián jiào shù shēng: huáng tiān! huáng tiān! shí jiàn cǐ xīn. suì chù bēi ér sǐ. kě xī tài yuán háo jié, jīn zhāo yī mìng hú chén. jìng xuān yǒu shī tàn yuē:
時楊業與番兵鏖戰不已,身上血映征袍。因登高而望,見四下皆是勁敵,乃長嘆曰:「本欲立尺寸功以報國,不期竟至於此!吾之存亡未知,若使更被番人所擒,辱莫大焉。」視部下,尚有百餘人。業謂曰:「汝等各有父母妻子,與我俱死無益。可速沿山走回,以報天子。」眾泣曰:「將軍為王事到此,吾輩安忍生還?」遂擁業走出胡原,見一石碑,上刻「李陵碑」三字。業自思曰:「漢李陵不忠於國,安用此為哉?」顧謂眾軍曰:「吾不能保汝等,此處是我報主之所,眾人當自為計。」言罷,拋了金盔,連叫數聲:「皇天!皇天!實鑒此心。」遂觸碑而死。可惜太原豪傑,今朝一命胡塵。靜軒有詩嘆曰:
shǐ jǐn bīng wáng zhàn lì cuī, chén jiā gǔ kǒu mǎ nán huí. lǐ líng bēi xià chéng dà jié, qiān gǔ xíng rén wèi gǎn bēi. yáng yè jì shàn lǐ líng bēi ér sǐ, fān bīng hǎn shēng shā dào. yè zhòng lì zhàn bù qū, jǐn jiē xiàn méi. fān jiāng jìn qián xiāo le shǒu jí. rì jiāng wǎn, xiāo tà lǎn nǎi shōu jūn hái yíng.
矢盡兵亡戰力摧,陳家谷口馬難回。李陵碑下成大節,千古行人為感悲。楊業既擅李陵碑而死,番兵喊聲殺到。業眾力戰不屈,盡皆陷沒。番將近前梟了首級。日將晚,蕭撻懶乃收軍還營。