strong yào kōng qīng sháo yào bǎi hé tù sī nǚ luó kuǎn dōng tiān mén dōng fú yǐ shǔ yù chāng pú shù cǎo xiāng fù chū lán jú dù ruò huì mí wú yù jīn mí dié yún xiāng huò xiāng lù cōng shǔ kuí qiáng wēi lán shèn huǒ juǎn shī strong
藥 空青 芍藥 百合 兔絲 女蘿 款冬 天門冬 芣苡 薯預 菖蒲術 草［香附出］ 蘭 菊 杜若 蕙 蘼蕪 鬱金 迷迭 芸香 藿香 鹿蔥蜀葵 薔薇 藍 慎火 卷施

yào
◇藥

běn cǎo jīng yuē: tài yī zǐ yuē: fán yào shàng zhě yǎng mìng, zhōng zhě yǎng xìng, xià zhě yǎng bìng.
《本草經》曰：太一子曰：凡藥上者養命，中者養性，下者養病。

lǐ jì yuē: jūn yǒu jí, yǐn yào, chén xiān cháng zhī, qīn yǒu jí, yǐn yào, zi xiān cháng zhī, yī bù sān shì, bù fú qí yào.
《禮記》曰：君有疾，飲藥，臣先嘗之，親有疾，飲藥，子先嘗之，醫不三世，不服其藥。

zuǒ chuán yuē: zāng sūn yuē: jì sūn zhī ài wǒ, jí zhěn yě, mèng sūn zhī è wǒ, yào shí yě, měi zhěn bù rú è shí.
《左傳》曰：臧孫曰：季孫之愛我，疾疹也，孟孫之惡我，藥石也，美疹不如惡石。

shàng shū yuē: ruò yào fú míng xuàn, jué jí fú chōu.
《尚書》曰：若藥弗瞑眩，厥疾弗瘳。

lùn yǔ yuē: kāng zi kuì yào, bài ér shòu zhī yuē: qiū wèi dá, bù gǎn cháng.
《論語》曰：康子饋藥，拜而受之曰：丘未達，不敢嘗。

mò zǐ nán yóu, jiàn chǔ huì wáng, mù hè wèi mò zǐ yuē: zi yán chéng shàn yǐ, wáng wú nǎi yuē: jiàn rén suǒ wèi, bù yòng zi, mò zǐ yuē: pì ruò yào yān, fū zǐ shí zhī, yǐ liáo qí jí, qǐ yuē yī cǎo zhī běn, ér bù shí zāi.
墨子南遊，見楚惠王，穆賀謂《墨子》曰：子言誠善矣，王無乃曰：賤人所為，不用子，《墨子》曰：譬若藥焉，夫子食之，以療其疾，豈曰一草之本，而不食哉。

zhàn guó cè yuē: yǒu xiàn bù sǐ zhī yào yú jīng wáng zhě, yè zhě cāo yǐ rù, zhōng shè zhī shì wèn yuē: kě shí hū, yuē: kě, yīn duó ér shí zhī, wáng nù, shǐ rén shā zhōng shè zhī shì, zhōng shè zhī shì shǐ rén shuō wáng yuē: chén wèn yè zhě, yè zhě yuē kě shí, chén gù shí zhī, shì chén wú zuì, zuì zài yè zhě yě, qiě kè xiàn bù sǐ zhī yào, chén shí zhī ér wáng shā chén, shì sǐ yào yě, wáng nǎi bù shā.
《戰國策》曰：有獻不死之藥於荊王者，謁者操以入，中射之士問曰：可食乎，曰：可，因奪而食之，王怒，使人殺中射之士，中射之士使人說王曰：臣問謁者，謁者曰可食，臣故食之，是臣無罪，罪在謁者也，且客獻不死之藥，臣食之而王殺臣，是死藥也，王乃不殺。

shǐ jì yuē: zhǎng sāng gōng yǔ biǎn què yào, fú zhī, sān shí rì jiàn rén wǔ cáng.
《史記》曰：長桑公與扁鵲藥，服之，三十日見人五藏。

dōng fāng shuò jì yuē: wǔ dì hǎo fāng shì, shuò yuē: bì xià suǒ shǐ qǔ shén yào zhě, jiē tiān dì zhī jiān yào, bù néng shǐ rén bù sǐ, dú shǐ qǔ shén yào tiān shàng yào, néng shǐ rén bù sǐ ěr, shàng yuē: tiān hé kě shàng, shuò yuē: chén néng shàng tiān, jì cí qù, chū diàn mén, fù hái yuē: jīn chén shàng tiān, shì mán dàn zhě, yuán dé yī rén wèi xìn yàn, shàng jí qiǎn fāng shì yǔ shuò jù, qī sān shí rì ér fǎn, shuò děng cí ér xíng, rì rì guò zhū hóu chuán yǐn, fāng shì zhòu wò, shuò jù hū zhī yuē: ruò jí jiǔ bù yīng wǒ hé yé, jīn zhě shǔ cóng tiān shàng lái, fāng shì dà jīng, nǎi jù yǐ wén, shàng wèn shuò, shuò yuē: sòng tiān shàng zhī wù, bù kě chēng yuán, shàng yǐ wèi miàn qī, zhào shuò xià yù wèn zhī, zuǒ yòu fāng tí qù, shuò tí qì duì yuē: shǐ xū jǐ sǐ zhě zài, shàng yuē: hé yě, shuò duì yuē: tiān gōng wèn chén, xià fāng rén hé yī, chén duì yuē: yī chóng, chóng hé ruò, chén duì yuē: chóng huì zhōu yè々 lèi mǎ, sè bīn bīn lèi hǔ, tiān gōng dà nù, yǐ chén wèi mán, shǐ shǐ xià wèn, hái bào, míng yuē cán, tiān gōng nǎi chū chén, jīn bì xià gǒu yǐ wèi zhà, yuán shǐ rén shàng tiān wèn zhī, shàng dà jīng yuē: shàn, yù yǐ yù wǒ zhǐ fāng shì yě.
東方朔記曰：武帝好方士，朔曰：陛下所使取神藥者，皆天地之間藥，不能使人不死，獨使取神藥天上藥，能使人不死耳，上曰：天何可上，朔曰：臣能上天，既辭去，出殿門，復還曰：今臣上天，似謾誕者，原得一人為信驗，上即遣方士與朔俱，期三十日而返，朔等辭而行，日日過諸侯傳飲，方士晝臥，朔遽呼之曰：若極久不應我何耶，今者屬從天上來，方士大驚，乃具以聞，上問朔，朔曰：誦天上之物，不可稱原，上以為面欺，詔朔下獄問之，左右方提去，朔啼泣對曰：使須幾死者再，上曰：何也，朔對曰：天公問臣，下方人何衣，臣對曰：衣蟲，蟲何若，臣對曰：蟲喙〈舟頁〉々類馬，色邠邠類虎，天公大怒，以臣為謾，使使下問，還報，名曰蠶，天公乃出臣，今陛下苟以為詐，原使人上天問之，上大驚曰：善，欲以喻我止方士也。

huái nán zǐ yuē: yì qǐng bù sǐ zhī yào yú xī wáng mǔ, héng é qiè yǐ bēn yuè.
《淮南子》曰：羿請不死之藥於西王母，姮娥竊以奔月。

liè xiān chuán yuē: fù jú xiān shēng zhě, fù mó jìng jú, xún wú shì zhōng, dé yī qián biàn mó, zhé wèn zhǔ rén, dé wú yǒu jí kǔ, ruò yǒu, zhé chū zǐ wán yào yǐ yǔ zhī, dé mò bù yù.
《列仙傳》曰：負局先生者，負摩鏡局，循吳市中，得一錢便磨，輒問主人，得無有疾苦，若有，輒出紫丸藥以與之，得莫不愈。

yòu yuē: cuī wén zi mài huáng sàn, fā yì sǐ zhě wàn jì, fú jiē yù, yù zhě yì wàn jì.
又曰：崔文子賣黃散，發疫死者萬計，服皆愈，愈者亦萬計。

hàn wǔ nèi chuán yuē: xī wáng mǔ wèi wǔ dì yuē: qí tài shàng zhī yào, nǎi yǒu fēng shí yún zi, yù jīn jīn jiāng, míng líng lín dǎn, yán shān yè rì, dōng duō fú sāng zhī dān shèn, fǔ cǎi zhǎng hé zhī wén zǎo, dà zhēn hóng zhī, jiǔ sè fèng nǎo, yǒu de shí zhī, hòu tiān ér lǎo, cǐ tài shàng zhī suǒ fú, fēi zhòng xiān zhī suǒ bǎo yě, cì yào yǒu bān lóng hēi tāi, làng fēng shí suǐ, měng shān bái fèng zhī, líng qiū cāng luán zhī xuè, yǒu de fú zhī, hòu tiān ér shì, cǐ tiān dì zhī suǒ fú, fēi xià xiān zhī suǒ dǎi yě, qí cì yào yǒu wán dān jīn yè, zǐ huá hóng zhī, wǔ yún zhī jiāng, xuán shuāng jiàng xuě, ruò dé shí zhī, bái rì shēng tiān, cǐ fēi xiān zhī suǒ fú, fēi dì xiān zhī suǒ jiàn, qí xià yào yǒu sōng bǎi zhī gāo, shān shù àn běn bù shù piān yǐn, wú shì běn cǎo shù yī míng shān jiāng, cǐ shù zì yí yǎn. jiāng chén jīng, jú cǎo zé xiě, gǒu qǐ fú líng, chāng pú mài mén dōng, jù shèng huáng jīng, cǎo lèi fán duō, ruò yǒu shù qiān, zi dé fú zhī, kě yǐ yán nián.
《漢武內傳》曰：西王母謂武帝曰：其太上之藥，乃有風實雲子，玉津金漿，冥陵驎膽，炎山夜日，東掇扶桑之丹椹，俯采長河之文藻，大真紅芝，九色鳳腦，有得食之，後天而老，此太上之所服，非眾仙之所寶也，次藥有班龍黑胎，閬風石髓，蒙山白鳳之，靈丘蒼鸞之血，有得服之，後天而逝，此天帝之所服，非下仙之所逮也，其次藥有丸丹金液，紫華紅芝，五雲之漿，玄霜絳雪，若得食之，白日升天，此飛仙之所服，非地仙之所見，其下藥有松柏之膏，山術［按本部術篇引，吳氏本草術一名山姜，此術字疑衍。］姜沉精，菊草澤寫，苟杞茯苓，菖蒲麥門冬，巨勝黃精，草類煩多，若有數千，子得服之，可以延年。

hàn shū yuē: guàn fū jī wú, shēn zhōng dà qiāng shí yú, shì yǒu wàn jīn liáng yào, gù dé bù sǐ.
《漢書》曰：灌夫擊吳，身中大鎗十餘，適有萬金良藥，故得不死。

dōng guān hàn jì yuē: shàng cháng yǔ zhū yòu dōng guān hàn jì zuò hù, xià tóng. gòng mǎi mì hé yào, shàng zhuī niàn zhī, jí cì yòu bái mì yī shí, wèn hé rú zài zhǎng ān shí gòng mǎi mì hū.
《東觀漢記》曰：上嘗與朱祐［東觀漢記作祜，下同。］共買蜜合藥，上追念之，即賜祐白蜜一石，問何如在長安時共買蜜乎。

cáo pí dù lán xiāng chuán yuē: shén nǚ lán xiāng jiàng zhāng shuò, shuò wèn dǎo sì hé rú, xiāng yuē: xiāo mó zì kě yù jí, yín sì wú yì, xiāng yǐ yào wèi xiāo mó.
曹毗《杜蘭香傳》曰：神女蘭香降張碩，碩問禱祀何如，香曰：消摩自可愈疾，淫祀無益，香以藥為消摩。

bǐng yuán bié chuán yuē: wèi tài zǐ wèi wǔ guān láng jiāng, yuán wèi zhǎng shǐ, tài zǐ yàn huì, zhòng bīn kè shù shí rén, tài zǐ jiàn yì yuē: jūn fù gè yuán é dōng, jù féng xiào běn gǎi. yǒu dǔ jí, yǒu yào yī wán, kě jiù yī rén, dāng jiù jūn yé, fù yé, zhòng rén fēn pā, huò jūn huò fù, shí yuán zài zuò, bù yǔ cǐ lùn, tài zǐ zī zhī yú yuán, yuán bó rán duì yuē: fù yě, tài zǐ yì bù fù nán.
邴原別傳曰：魏太子為五官郎將，原為長史，太子宴會，眾賓客數十人，太子建議曰：君父各［原訛冬，據馮校本改。］有篤疾，有藥一丸，可救一人，當救君耶，父耶，眾人紛葩，或君或父，時原在坐，不與此論，太子諮之於原，原勃然對曰：父也，太子亦不復難。

wèi zhì yuē: tài zǔ xìng yán, yuàn shǔ gōng shì, wǎng wǎng jiā zhàng, hé kuí cháng xù dú yào, shì sǐ wú rǔ, shì yǐ zhōng bù jiàn jí.
《魏志》曰：太祖性嚴，掾屬公事，往往加杖，何夔常蓄毒藥，誓死無辱，是以終不見及。

huáng fǔ mì gāo shì chuán yuē: hán kāng, zì bó xiū, jīng zhào bà líng rén, cháng cǎi yào míng shān, mài yú zhǎng ān shì, kǒu bù èr jià, sān shí yú nián, shí nǚ zǐ cóng kāng mǎi yào, kāng shǒu jià bù yí, nǚ zǐ nù yuē: gōng shì hán bó xiū yé, nǎi bù èr jià, kāng tàn yuē: wǒ běn bì míng, jīn nǚ zǐ jiē zhī yǒu wǒ, hé yòng yào wèi, nǎi dùn rù bà líng shān zhōng.
皇甫謐《高士傳》曰：韓康，字伯休，京兆灞陵人，常採藥名山，賣於長安市，口不二價，三十餘年，時女子從康買藥，康守價不移，女子怒曰：公是韓伯休耶，乃不二價，康嘆曰：我本避名，今女子皆知有我，何用藥為，乃遁入灞陵山中。

jìn yáng qiū yuē: wú lù kàng yǔ jìn yáng hù, tuī qiáo zhá zhī hǎo, kàng cháng yí hù jiǔ, hù yǐn zhī bù yí, kàng yǒu jí, hù kuì zhī yào, kàng yì tuī xīn ér fú zhī.
《晉陽秋》曰：吳陸抗與晉羊祜，推僑札之好，抗嘗遺祜酒，祜飲之不疑，抗有疾，祜饋之藥，抗亦推心而服之。

yì yuàn yuē: wèi wǔ běi zhēng yú tài píng yù lǎn wǔ bǎi wǔ shí jiǔ zuò tá. dùn, shēng lǐng tiào zhǔ, jiàn yī gǎng bù shēng bǎi cǎo, wáng càn yuē: shì gǔ zhǒng, cǐ rén zài shì fú fán shí sǐ, ér shí shēng rè, zhēng chū wài, gù huì mù jiāo miè, jí lìng záo kàn, guǒ dé dà mù, yǒu fán shí mǎn yíng, zhòng xuān bó shí qiáng jì, jiē cǐ lèi yě, yī shuō, càn zài jīng zhōu, cóng liú biǎo dēng zhāng shān, jiàn cǐ yì, àn wèi wǔ zhī píng wū wán, càn yóu zài jīng nán, cǐ yán wèi jué.
《異苑》曰：魏武北征逾［《太平御覽》五百五十九作蹹。］頓，升嶺眺矚，見一崗不生百草，王粲曰：是古冢，此人在世服礬石死，而石生熱，蒸出外，故卉木燋滅，即令鑿看，果得大墓，有礬石滿塋，仲宣博識強記，皆此類也，一說，粲在荊州，從劉表登彰山，見此異，按魏武之平烏丸，粲猶在荊南，此言為譎。

shěn yuē sòng shū yuē: zhāng huī, zì shǎo wēi, huī shǎo yǒu cāo xíng, lì guān wèi láng yá wáng guó láng zhōng lìng, wáng hái jīng dū, gāo zǔ fēng jiǔ yī yīng fù huī, shǐ mì jiā wáng zhèn dú, huī shòu mìng jì hái, yú dào zì yǐn yào jiǔ ér zú.
沈約《宋書》曰：張褘，字少微，褘少有操行，歷官為琅琊王國郎中令，王還京都，高祖封酒一罌付褘，使密加王酖毒，褘受命既還，於道自飲藥酒而卒。

shī gǔ shī yuē: xiān rén qí bái lù, fā duǎn ěr hé zhǎng, lái zhì zhǔ rén mén, fèng yào yī yù xiāng, zhǔ rén fú cǐ yào, shēn tǐ rì kāng qiáng, fā bái fù gèng hēi, yán nián shòu mìng zhǎng.
【詩】古詩曰：仙人騎白鹿，發短耳何長，來至主人門，奉藥一玉箱，主人服此藥，身體日康強，發白復更黑，延年壽命長。

sòng bào zhāo yù tóng shān cǎi yào shī yuē: tǔ fǎng bì zhōng jīng, shù zhī tāo nèi cè, bǎo ěr huǎn tóng nián, mìng yào zhù shuāi lì, tóng xī zhòu sēn chén, rǔ dòu yè lì dī, dié dié hán yè lí, cóng cóng qiū shuǐ jī, sōng sè suí yě shēn, yuè lù yī cǎo bái.
宋鮑昭遇銅山採藥詩曰：土昉閟中經，術芝韜內策，寶餌緩童年，命藥駐衰歷，銅溪晝森沉，乳竇夜瀝滴，蹀蹀寒葉離，淙淙秋水積，松色隨野深，月露依草白。

liáng shěn yuē qì jiāo yuán hé yuē fǎ shī cǎi yào shī yuē: guō wài sān shí mǔ, yù yǐ mào cháo zhān, fán shū jì qǐ bù, mì guǒ yì xīng xuán.
梁沈約憩郊園和約法師採藥詩曰：郭外三十畝，欲以貿朝饘，繁蔬既綺布，密果亦星懸。

liáng wú yún cǎi yào dà bù shān shī yuē: wǒ běn běi shān běi, yuán jiàn cǎi shān má, jiǔ jīng rì fǎn zhào, sān yè zhǎng shēng huā, kě yòng juān yōu jí, liáo chí zhù jǐng xié, jǐng xié bù kě zhù, nián lái guǒ rú qū, ān dé kūn lún shān, yǎn jiǎn sān zhū shù, sān zhū shǐ jié gāi, jiàng yè, líng zhū tái, yù tái bái fèng mù fú, jīn dǐng qīng lóng tāi, hán zhòng jí wáng zǐ, hé shì wú xiān cái, ān qī tǎng yù gù, xiāng jiàn zài péng lái.
梁吳筠採藥大布山詩曰：我本北山北，緣澗采山麻，九莖日反照，三葉長生花，可用蠲憂疾，聊持駐景斜，景斜不可駐，年來果如駈，安得崑崙山，偃蹇三珠樹，三珠始結荄，絳葉，凌朱台，玉台白鳳〈目弗〉，金鼎青龍胎，韓眾及王子，何世無仙才，安期儻欲顧，相見在蓬萊。

chén liú shān cǎi yào yóu míng shān shī yuē: míng shān běn yù pán, dào shì guì huáng guān, dú yù qiān nián hè, lái xún wǔ sè wán, shí chuáng xīn liū rǔ, jīn zào yù chéng dān, dìng zhī wú èr jià, fēi fù zài zhǎng ān.
陳劉刪採藥游名山詩曰：名山本郁盤，道士貴黃冠，獨馭千年鶴，來尋五色丸，石床新溜乳，金灶欲成丹，定知無二價，非復在長安。

qǐ liáng liú xiào chuò xiè gěi yào qǐ yuē: yī wù zhī wēi, suì liú tíng yù, míng yī shàng yào, yuán zì chéng fǔ, suī wū xián shì zhěn, qí bó xià zhēn, sōng zǐ yù jiāng, wèi qīng yún yè, bǐ miào jìng zhēn, shí yún duō kuì.
【啟】梁劉孝綽謝給藥啟曰：一物之微，遂留亭育，名醫上藥，爰自城府，雖巫咸視診，岐伯下針，松子玉漿，衛卿雲液，比妙競珍，實雲多愧。

kōng qīng
◇空青

běn cǎo jīng yuē: kōng qīng shēng shān gǔ, jiǔ fú qīng shēn yán nián, néng huà tóng qiān zuò jīn, shēng yì zhōu.
《本草經》曰：空青生山谷，久服輕身延年，能化銅鉛作金，生益州。

fàn zi jì rán yuē: kōng qīng chū bā jùn, bái qīng céng qīng chū hóng nóng, yù zhāng bái qīng chū xīn gàn, qīng sè zhě shàn.
范子《計然》曰：空青出巴郡，白青曾青出弘農，豫章白青出新淦，青色者善。

bó wù zhì yuē: xú gōng shí, lìng rén yú xī píng qīng shān, cǎi qǔ kōng qīng.
《博物志》曰：徐公時，令人於西平青山，採取空青。

jiāng chéng dì jì yuē: qiáo cǎi zhě, cháng yú shān shàng dé kōng qīng, cǐ shān yī zhāo chū yún, líng yǔ bì jiàng, mín rén yǐ wèi cháng zhàn.
江乘地記曰：樵採者，常於山上得空青，此山一朝出雲，零雨必降，民人以為常占。

fù liáng jiāng yān kōng qīng fù yuē: fū chì qióng yǐ zhào liáo wèi guāng, bì shí yǐ wēi ruí wèi sè, xián jiàn zhēn yú dōng guó, bìng bèi guì yú xī jí, kuàng kōng qīng zhī lì bǎo, tǐng shān hǎi zhī bù cè, yú shì xiě yún tú qì, xué líng zhuàng xiān, bǎo bō lì shuǐ, huá fēng yàn shān, tāng gǔ zhī shù, yān zī zhī quán, xī hǎi zhī cǎo, yán zhōu zhī yān, yǒu qū zhàng huà píng, sù nǚ cǎi shàn, jǐn sè fēn yù, qǐ zhì màn yán, diǎn fú nóng báo, rú yǐn rú jiàn, shān shuǐ wàn xiàng, dān qīng sì biàn, xián bǎi yì ér kě zhēn, yì qiān jīn ér bù jiàn.
【賦】梁江淹空青賦曰：夫赤瓊以照燎為光，碧石以葳蕤為色，咸見珍於東國，並被貴於西極，況空青之麗寶，挺山海之不測，於是寫雲圖氣，學靈狀仙，寶波麗水，華峰艷山，湯谷之樹，崦嵫之泉，西海之草，炎州之煙，有曲帳畫屏，素女采扇，錦色雰郁，綺質蔓延，點拂濃薄，如隱如見，山水萬象，丹青四變，咸百溢而可珍，亦千金而不賤。

sháo yào
◇芍藥

běn cǎo jīng yuē: sháo yào yī míng bái quǎn, shēng shān gǔ jí zhōng yuè.
《本草經》曰：芍藥一名白犬，生山谷及中嶽。

gǔ jīn zhù: sháo yào yī míng kě lí.
《古今注》：芍藥一名可離。

máo shī yuē: wéi shì yǔ nǚ, yī qí xiāng xuè, zèng zhī yǐ sháo yào.
《毛詩》曰：惟士與女，伊其相謔，贈之以芍藥。

fù sòng wáng huī sháo yào huá fù yuē: yuán fū shén qū zhī lì cǎo xī, píng hòu dé ér tǐng shòu, xī guāng yè ér fā zǎo xī, yáng fēng huī ér zhèn xiù.
【賦】宋王徽芍藥華賦曰：原夫神區之麗草兮，憑厚德而挺授，翕光液而發藻兮，颺風暉而振秀。

sòng jìn fù tǒng qī sháo yào huā sòng yuē: yè yè sháo yào, zhí cǐ qián tíng, chén rùn gān lù, zhòu xī yáng líng, céng bù yú shí, rěn rǎn fán mào, lǜ yè qīng cōng, yīng qī xiù tǔ, xiāng ruǐ zǎn tǐng, sù huá fēi fū, guāng pì cháo rì, sè yàn fú qú, yuàn rén shì cǎi, yǐ cè jīn cuì, fā bǐ yāo róng, zēng cǐ wǎn mèi, wéi xī fēng rén, kàng zī róng huá, liáo yòng xìng sī, rǎn hàn zuò gē.
【頌】晉傅統妻芍藥花頌曰：曄曄芍藥，植此前庭，晨潤甘露，晝晞陽靈，曾不逾時，荏苒繁茂，綠葉青蔥，應期秀吐，緗蕊攢挺，素華菲敷，光譬朝日，色艷芙蕖，媛人是采，以廁金翠，發彼妖容，增此婉媚，惟昔風人，抗茲榮華，聊用興思，染翰作歌。

bǎi hé
◇百合

wú shì běn cǎo yuē: bǎi hé yī míng zhòng mài, yī míng zhōng tíng, yī míng zhòng kuāng, shēng wǎn qú jí jīng shān.
吳氏《本草》曰：百合一名重邁，一名中庭，一名重匡，生宛朐及荊山。

shī liáng xuān dì yǒng bǎi hé shī yuē: jiē yè yǒu duō chóng, kāi huā wú yì sè, hán lù huò dī chuí, cóng fēng shí yǎn yì.
【詩】梁宣帝詠百合詩曰：接葉有多重，開花無異色，含露或低垂，從風時偃抑。

tù sī
◇兔絲

ěr yǎ yuē: táng méng nǚ luó, nǚ luó tù sī.
《爾雅》曰：唐蒙女蘿，女蘿兔絲。

lǚ shì chūn qiū yuē: huò wèi tù sī wú gēn yě, qí gēn bù shǔ dì, fú líng shì yě.
《呂氏春秋》曰：或謂兔絲無根也，其根不屬地，茯苓是也。

shǐ jì guī cè chuán yuē: xià yǒu fú líng, shàng yǒu tù sī.
《史記·龜策傳》曰：下有茯苓，上有兔絲。

huái nán zǐ yuē: tù sī wú gēn ér shēng, fú líng chōu, tù sī sǐ.
《淮南子》曰：兔絲無根而生，茯苓抽，兔絲死。

bào piáo zǐ yuē: àn xiān fāng zhōng, zì yǒu hé lí cǎo, yī míng dú yáo, yī míng lí mǔ, suǒ yǐ wèi zhī hé lí, lí mǔ zhě xiǎo cǎo, wèi wù xià gēn rú yù kuí, yǒu yóu zi shí èr méi, zhōu huán zhī, qù dà kuí shù chǐ, suī xiāng xū ér shí bù lián, dàn yǐ qì xiāng shǔ ěr, rú tù sī zhī cǎo, xià yǒu fú tù zhī gēn, wú cǐ tù zài xià, zé sī bù dé shēng yú shàng, rán shí bù shǔ yě.
《抱朴子》曰：按仙方中，自有合離草，一名獨搖，一名離母，所以謂之合離，離母者小草，為物下根如芋魁，有遊子十二枚，周環之，去大魁數尺，雖相須而實不連，但以氣相屬耳，如兔絲之草，下有伏兔之根，無此兔在下，則絲不得生於上，然實不屬也。

yòu nèi piān yún, tù sī chū shēng zhī gēn, qí xíng sì tù, jué qǔ, pōu qí xuè yǐ hé dān, fú zhī lì biàn huà, rèn yì suǒ zuò.
又內篇雲，兔絲初生之根，其形似兔，掘取，剖其血以和丹，服之立變化，任意所作。

shī qí xiè tiǎo tù sī shī yuē: qīng sī jì nán lǐ, xì lǚ jìng wú zhī, lán màn yǐ wàn tiáo, lián mián fù yī sè, ān gēn bù kě zhī, yíng xīn zhōng bù cè.
【詩】齊謝朓兔絲詩曰：輕絲既難理，細縷竟無織，瀾漫已萬條，連綿復一色，安根不可知，縈心終不測。

nǚ luó
◇女蘿

guǎng yǎ yuē: nǚ luó, sōng luó yě, miǎn sī yě.
《廣雅》曰：女蘿，松蘿也，免絲也。

máo shī yuē: niǎo yǔ nǚ luó, shī yú sōng shàng.
《毛詩》曰：蔦與女蘿，施於松上。

shī qí wáng róng yǒng nǚ luó shī yuē: mì lì nǚ luó cǎo, màn yǎn páng sōng zhī, hán yān huáng qiě lǜ, yīn fēng juǎn fù chuí.
【詩】齊王融詠女蘿詩曰：冪歷女蘿草，蔓衍旁松枝，含煙黃且綠，因風卷復垂。

chén liú shān fù sōng shàng qīng luó shī yuē: yè rào qiān nián gài, tiáo yī bǎi chǐ zhī, shǔ yǔ sōng fēng dòng, shí jiāng bì yǐng chuí, xué dài fēi nán jié, wèi yī huò yì pī, shān hé ruò jìn yuǎn, dú zì chǔ rén zhī.
陳劉刪賦松上輕蘿詩曰：葉繞千年蓋，條依百尺枝，屬與松風動，時將薜影垂，學帶非難結，為衣或易披，山河若近遠，獨自楚人知。

kuǎn dōng
◇款冬

běn cǎo jīng yuē: kuǎn dōng yī míng kē dōng, yī míng tú yuán, shēng cháng shān.
《本草經》曰：款冬一名顆冬，一名菟爰，生常山。

ěr yǎ yuē: tú yuán kē dōng, shēng shuǐ zhōng, jīng zǐ chì.
《爾雅》曰：菟爰顆冬，［生水中，莖紫赤。］

fàn zǐ yuē: kuǎn dōng huā chū sān fǔ.
范子曰：款冬花出三輔。

wú shì yuē: kuǎn dōng shí èr yuè huā, huā huáng bái.
吳氏曰：款冬十二月花，花黃白。

shù zhēng jì yuē: luò shuǐ zhì suì níng lì, zé kuǎn dōng mào yuè céng bīng zhī zhōng.
《述征記》曰：洛水至歲凝厲，則款冬茂悅曾冰之中。

fù jìn fù xián kuǎn dōng fù yuē: wéi zī qí huì, kuǎn dōng ér shēng, yuán jué chū zhī zài yù, bǐng chún cuì zhī zhì jīng, yòng néng tuō tǐ gù yīn, lì cǐ jiān zhēn, è cǎi zǐ zhī xiāng duó, huàn jū zhòng zhī yì qīng, zài wàn wù zhī bìng zuò, gù tāo huá ér fú chěng, yuǎn jiē sǐ yǐ kū gǎo, dú bǎo zhì ér quán xíng.
【賦】晉傅咸款冬賦曰：惟茲奇卉，款冬而生，原厥初之載育，稟淳粹之至精，用能託體固陰，利此堅貞，惡采紫之相奪，患居眾之易傾，在萬物之並作，故韜華而弗逞，遠皆死以枯槁，獨保質而全形。

zàn jìn guō pú kuǎn dōng zàn yuē: chuī wàn bù tóng, yáng xù yīn zhēng, kuǎn dōng zhī shēng, zhuó yǐng jiān bīng, wù tǐ suǒ ān, yān zhī huàn níng.
【贊】晉郭璞款冬贊曰：吹萬不同，陽煦陰蒸，款冬之生，擢穎堅冰，物體所安，焉知渙凝。

tiān mén dōng
◇天門冬

běn cǎo jīng yuē: tiān mén dōng yī míng diān lēi, wèi kǔ, shā sān chóng.
《本草經》曰：天門冬一名顛勒，味苦，殺三蟲。

ěr yǎ yuē: qiáng mí wēi dōng.
《爾雅》曰：薔靡葳冬。

shān hǎi jīng yuē: tiáo gǔ shān cǎo duō wēi dōng.
《山海經》曰：條谷山草多葳冬。

liè xiān chuán yuē: chì xiàng zi shí tiān mén dōng, chǐ luò gēng shēng, xì fā fù chū.
《列仙傳》曰：赤項子食天門冬，齒落更生，細發復出。

bào piáo zǐ yuē: dù zi wēi fú tiān mén dōng, yù shí bā qiè, yǒu zi bǎi sì shí rén, rì xíng sān bǎi lǐ.
《抱朴子》曰：杜子微服天門冬，御十八妾，有子百四十人，日行三百里。

yòu nèi piān yuē: tiān mén dōng huò míng dì mén dōng, huò míng yán mén dōng, huò míng diān jí.
又內篇曰：天門冬或名地門冬，或名筵門冬，或名顛棘。

shén xiān chuán yuē: gān shǐ zhě, tài yuán rén, fú tiān mén dōng, zài rén jiān sān bǎi yú nián.
《神仙傳》曰：甘始者，太原人，服天門冬，在人間三百餘年。

jiàn kāng jì yuē: jiàn kāng chū tiān mén dōng, jí jīng miào.
《建康記》曰：建康出天門冬，極精妙。

míng shān lüè jì yuē: yù zhōu chū tiān mén dōng.
《名山略記》曰：郁州出天門冬。

qǐ liáng jiǎn wén dì xiè chì lài yì zhōu tiān mén dōng qǐ yuē: yuǎn zì xīng qiáo, jiàn zhēn yù lěi, běn cǎo chēng qí qīng shēn, yán shòu shí wèi shàng yào, jī jìn zhī zhòng dān guì, cáo pī zhī ài luò yīng, yī jiā ēn xī, qiè xìng wǎng dài.
【啟】梁簡文帝謝敕賚益州天門冬啟曰：遠自星橋，見珍玉壘，本草稱其輕身，延壽實為上藥，姬晉之重丹桂，曹丕之愛落英，一家恩錫，竊幸往代。

fú yǐ
◇芣苡

ěr yǎ yuē: fú yǐ, mǎ xì, mǎ xì, chē qián.
《爾雅》曰：芣苡，馬舄，馬舄，車前。

máo shī yuē: cǎi cǎi fú yǐ, báo yán cǎi zhī.
《毛詩》曰：采采芣苡，薄言采之。

zàn jìn guō pú fú yǐ zàn yuē: chē qián zhī cǎo, bié míng fú yǐ, wáng huì zhī yún, qí shí rú lǐ, míng zhī xiāng luàn, zài hu yí sì.
【贊】晉郭璞芣苡贊曰：車前之草，別名芣苡，王會之雲，其實如李，名之相亂，在乎疑似。

shǔ yù
◇署預

běn cǎo jīng yuē: shǔ yù yī míng shān yù, yì qì lì, zhǎng jī ròu, chú xié qì, jiǔ fú qīng shēn, ěr mù cōng míng, bù jī yán nián, shēng sōng gāo shān.
《本草經》曰：署預一名山芋，益氣力，長肌肉，除邪氣，久服輕身，耳目聰明，不飢延年，生嵩高山。

wú shì yuē: shǔ yù yī míng zhū shǔ.
吳氏曰：署預一名諸署。

xiāng zhōng jì yuē: yǒng hé chū, yǒu cǎi yào héng shān zhě, dào mí liáng jǐn, guò xī yán xià, jiàn yī lǎo gōng, sì wǔ nián shào, duì zhí shū, gào zhī yǐ jī, yǔ qí shí wù, rú shǔ yù, zhǐ jiào suǒ qù, liù rì zhì jiā, ér bù fù jī.
《湘中記》曰：永和初，有採藥衡山者，道迷糧盡，過息岩下，見一老公，四五年少，對執書，告之以飢，與其食物，如署預，指教所去，六日至家，而不復飢。

yì yuàn yuē: shǔ yù rù yào. yòu fù kě shí, yě rén wèi zhī tǔ shǔ, ruò yù jué qǔ, hēi rán zé huò, chàng míng zhě biàn bù kě dé, rén yǒu zhí zhě, suí suǒ zhǒng zhī wù ér xiàng zhī yě.
《異苑》曰：署預入藥。又復可食，野人謂之土藷，若欲掘取，嘿然則獲，唱名者便不可得，人有植者，隨所種之物而像之也。

sòng liáng jiāng yān shǔ yù sòng yuē: huá bù kě xuàn, yè bù zú lián, wēi gēn tǎng ěr, qì jiàn wèi xiān, huáng jīn gòng shòu, qīng huò zhēng nián, jūn wèi wú wàng, wǒ yàn héng shān.
【頌】梁江淹署預頌曰：華不可炫，葉不足憐，微根儻餌，棄劍為仙，黃金共壽，青艧爭年，君謂無妄，我驗衡山。

chāng pú
◇菖蒲

chūn qiū yùn dòu shū yuē: yù héng xīng sàn wèi chāng pú, yuǎn yǎ sòng, zhe chàng yōu, zé yù héng bù míng, chāng pú guān huán.
《春秋運斗樞》曰：玉衡星散為菖蒲，遠雅頌，著倡優，則玉衡不明，菖蒲冠環。

shān hǎi jīng yuē: àn běn tiáo yí dāng yí xià luó fú shān jì yī cùn èr shí jié jù xià, wù cuàn cǐ. chāng pú yī shí jiǔ jié, hán zhōng wáng xìng suǒ fú bìng rán, ér cǐ guò zhī, yǒu zú zhēn yě.
《山海經》曰：［按本條疑當移下羅浮山記一寸二十節句下，誤竄此。］菖蒲一十九節，韓終王興所服並然，而此過之，有足珍也。

zuǒ chuán yuē: wáng shǐ zhōu gōng yuè lái pìn xiǎng, yǒu chāng chù.
《左傳》曰：王使周公閱來聘饗，有昌歜。

xiào jīng yuán shén qì yuē: chāng pú yì cōng.
《孝經援神契》曰：菖蒲益聰。

bào piáo zǐ yuē: hán zhōng fú chāng pú shí sān nián, shēn shēng máo.
《抱朴子》曰：韓終服菖蒲十三年，身生毛。

wú shì běn cǎo yuē: chāng pú yī míng yáo fēi, yī míng chāng yáng.
吳氏《本草》曰：菖蒲一名堯菲，一名昌陽。

shén xiān chuán yuē: wáng xìng zhě, yáng chéng rén, hàn wǔ dì shàng sōng gāo, hū jiàn yǒu xiān rén, zhǎng èr zhàng, ěr chū tóu, xià chuí jiān, dì lǐ ér wèn zhī, xiān rén yuē: wú jiǔ yí rén yě, wén zhōng yuè yǒu shí shàng chāng pú, yī cùn jiǔ jié, shí zhī kě yǐ zhǎng shēng, gù lái cǎi zhī, hū rán bù jiàn, dì wèi shì chén yuē: bǐ fēi yù fú shí zhě, yǐ cǐ yù zhèn ěr.
《神仙傳》曰：王興者，陽城人，漢武帝上嵩高，忽見有仙人，長二丈，耳出頭，下垂肩，帝禮而問之，仙人曰：吾九疑人也，聞中嶽有石上菖蒲，一寸九節，食之可以長生，故來采之，忽然不見，帝謂侍臣曰：彼非欲服食者，以此喻朕耳。

luó fú shān jì yuē: luó fú shān zhōng chāng pú, yī cùn èr shí jié.
《羅浮山記》曰：羅浮山中菖蒲，一寸二十節。

shī liáng jiāng yān shí shàng chāng pú shī yuē: qióng qín jiǔ wú méi, jīn jìng fèi bù kàn, bù jiàn kōng guī lǐ, cóng héng chóu sī duān, huǎn bù zūn tīng zhǔ, yáng yì fàn chūn lán, diàn zhì yān liú qǐ, shuǐ lǜ guì hán dān, píng jiǔ yì wèi yuè, bàn jǐng fāng zì tàn, měi wèi yōu jiàn jí, dù ruò jù néng kuān, jì cǎi shí shàng cǎo, dé yǐ zhù yú yán.
【詩】梁江淹石上菖蒲詩曰：瓊琴久蕪沒，金鏡廢不看，不見空閨里，從橫愁思端，緩步遵汀渚，楊枻泛春瀾，電至煙流綺，水綠桂涵丹，憑酒意未悅，半景方自嘆，每為憂見及，杜若詎能寬，冀採石上草，得以駐餘顏。

sòng liáng jiāng yān chāng pú sòng yuē: yào shí líng pǐn, yuán nǎi fǔ xìng, chú ē wèi fú, juān xié yǎng zhèng, piǎo sè wài yán, jīn guāng nèi yìng, cǎo jīng suǒ zhēn, shān tú shì yǒng.
【頌】梁江淹菖蒲頌曰：藥實靈品，爰乃輔性，除痾衛福，蠲邪養正，縹色外妍，金光內映，草經所珍，山圖是詠。

shù
◇術

běn cǎo jīng yuē: shù yī míng shān jīn, jiǔ fú bù jī, qīng shēn yán nián, shēng zhèng shān.
《本草經》曰：術一名山筋，久服不飢，輕身延年，生鄭山。

shān hǎi jīng yuē: shǒu shān zhī yīn, duō shù, nǚ jǐ zhī shān, qí cǎo duō shù.
《山海經》曰：首山之陰，多術，女幾之山，其草多術。

wú shì běn cǎo yuē: shù yī míng shān lián, yī míng shān jiè, yī míng tiān sū, yī míng shān jiāng.
吳氏《本草》曰：術一名山連，一名山芥，一名天蘇，一名山姜。

fàn zǐ yuē: shù chū sān fǔ, huáng bái sè zhě shàn.
范子曰：術出三輔，黃白色者善。

liè xiān chuán yuē: juān zi ěr shù, jiē shí qí jīng, sān bǎi nián nǎi jiàn yú qí.
《列仙傳》曰：涓子餌術，接食其精，三百年乃見於齊。

cuī shí sì mín yuè lìng yuē: èr yuè cǎi shù.
崔寔《四民月令》曰：二月采術。

shén xiān chuán yuē: chén zi huáng dé ěr shù yào fāng, fú zhī dé xiān, rù huò shān qù, qí qī jiāng pí bìng, niàn qí xù cǎi shù zhī fǎ, fú zhī, bìng zì yù, zhì sān bǎi qī suì, dēng shān qǔ shù, yán ér guī, bù xī bù jí, yán sè qì lì, rú èr shí shí.
《神仙傳》曰：陳子皇得餌術要方，服之得仙，入霍山去，其妻姜疲病，念其婿采術之法，服之，病自愈，至三百七歲，登山取術，檐而歸，不息不極，顏色氣力，如二十時。

bào piáo zi nèi piān yuē: nán yáng wén shì, qí xiān zǔ hàn zhōng rén, zhí luàn, táo huá shān zhōng, jī kùn yù sǐ, yǒu èr rén jiào zhī shí shù, yún, suì bù jī, shù shí nián, nǎi lái hái xiāng lǐ, yán sè gèng shǎo, qì lì zhuǎn shèng, gù shù yī míng shān jīng.
《抱朴子·內篇》曰：南陽文氏，其先祖漢中人，值亂，逃華山中，飢困欲死，有二人教之食術，雲，遂不飢，數十年，乃來還鄉里，顏色更少，氣力轉勝，故術一名山精。

shén yào jīng yuē: bì yù zhǎng shēng, dāng fú shān jīng.
《神藥經》曰：必欲長生，當服山精。

guǎng zhōu jì yuē: zhāng píng xiàn piān ráo shù.
《廣州記》曰：彰平縣偏饒術。

jiàn kāng jì yuē: jiàn kāng chū jīng shù.
《建康記》曰：建康出精術。

yì shù yuē: shù cǎo zhě, shān zhī jīng yě, jié yīn yáng zhī jīng qì, fú zhī lìng rén zhǎng shēng jué gǔ, zhì shén xiān.
《異術》曰：術草者，山之精也，結陰陽之精氣，服之令人長生絕穀，致神仙。

qǐ liáng yǔ jiān wú dá táo yǐn jū lài shù jiān qǐ yuē: qiè yǐ lǜ yè chōu tiáo, shēng yú shǒu fēng zhī cè, zǐ huā biāo sè, chū zì zhèng yán zhī xià, bǎi xié wài yù, liù fǔ nèi chōng, shān jīng jiàn shū, huá shén zài lù, shù róng huǒ xiè, jǐn cǎi xié zhī nán, qǐ dàn yí shēn, qióng lín lù zhī jì, gù néng jìng shuǎng yún zhū, zhēng qí shuǐ yù, zì fēi shēn pí zhǎng yàn, yì juàn pān táo, qǐ kě lì zhì hái nián, zuò shēng yǔ yì, lín xǐ yí dāng zuò yuán. dān jǐng, fāng jué kě juān, lì xiàn jú quán, wú láo fù jí, shù dé áo yóu hǎi àn, zhuī juān zi zhī chén, chí wù huò shān, gòng chén shēng wèi lǚ, yáo sú qīng shī, shàng yuē nán chóu, chū shì hóng ēn, níng zhī shàng bào.
【啟】梁庾肩吾答陶隱居賚術煎啟曰：竊以綠葉抽條，生於首峰之側，紫花摽色，出自鄭岩之下，百邪外御，六府內充，山精見書，華神在籙，術榮火謝，盡採擷之難，啟旦移申，窮淋漉之劑，故能競爽雲珠，爭奇水玉，自非身疲掌硯，役倦攀桃，豈可立致還年，坐生羽翼，臨洗［疑當作沅。］丹井，方覺可捐，酈縣菊泉，無勞復汲，庶得遨遊海岸，追涓子之塵，馳騖霍山，共陳生為侶，謠俗輕施，尚曰難酬，出世鴻恩，寧知上報。

yòu dá táo yǐn jū lài shù zhēng qǐ yuē: wèi zhòng jīn jiāng, fāng yú yù yè, zú shǐ zhī cán míng, jù yǒu tuō wén. dān kuì fú róng, zuò zhì yán shēng, fú shēn míng dài.
又答陶隱居賚術蒸啟曰：味重金漿，芳逾玉液，足使芝慚明，［句有脫文。］丹愧芙蓉，坐致延生，伏深銘戴。

cǎo xiāng fù chū.
◇草［香附出。］

ěr yǎ yuē: huì, bǎi cǎo, zǒng míng yě. cǎo wèi zhī róng, róng ér shí wèi zhī yīng, gāi, gēn yě.
《爾雅》曰：卉，百草，總［名也。］草謂之榮，榮而實謂之英，荄，根也。

fāng yán yuē: sū fēn mǎng cǎo yě, jiāng huái nán chǔ zhī jiān yuē sū, zì guān xī yuē cǎo, huò yuē mǎng, nán chǔ jiāng xiāng zhī jiān, wèi zhī mǎng.
《方言》曰：蘇芬莽草也，江淮南楚之間曰蘇，自關西曰草，或曰莽，南楚江湘之間，謂之莽。

zhōu shū yuē: shuāng jiàng zhī rì, cǎo mù huáng luò.
《周書》曰：霜降之日，草木黃落。

zhōu guān yuē: tì shì zhǎng shā cǎo, chūn shǐ shēng ér méng zhī, xià rì zhì ér yí zhī, qiū shéng ér shān zhī, dōng rì zhì ér sì zhī, hán shí yuē shéng.
《周官》曰：薙氏掌殺草，春始生而萌之，夏日至而夷之，秋繩而芟之，冬日至而耜之，［含實曰繩。］

máo shī yuē: wú cǎo bù sǐ, wú mù bù wēi.
《毛詩》曰：無草不死，無木不萎。

yòu yuē: yě yǒu màn cǎo, líng lù tuán xī.
又曰：野有蔓草，零露團兮。

yòu yuē: zhàn zhàn lù sī, zài bǐ fēng cǎo.
又曰：湛湛露斯，在彼豐草。

dà dài lǐ yuē: mèng chūn bīng pàn, bǎi cǎo quán yú.
《大戴禮》曰：孟春冰泮，百草權輿。

shī kuàng zhàn yuē: huáng dì wèn shī kuàng yuē: wú yù zhī kǔ lè shàn è, kě zhī fǒu, duì yuē: suì yù fēng, gān cǎo xiān shēng, gān cǎo jì yě, suì yù kǔ, kǔ cǎo xiān shēng, kǔ cǎo tíng lì yě, suì yù è, è cǎo xiān shēng, è cǎo shuǐ zǎo yě, suì yù hàn, hàn cǎo xiān shēng, hàn cǎo jí lí yě, suì yù yì bìng, bìng cǎo xiān shēng, bìng cǎo ài yě.
《師曠占》曰：黃帝問師曠曰：吾欲知苦樂善惡，可知否，對曰：歲欲豐，甘草先生，甘草薺也，歲欲苦，苦草先生，苦草亭藶也，歲欲惡，惡草先生，惡草水藻也，歲欲旱，旱草先生，旱草蒺藜也，歲欲疫病，病草先生，病草艾也。

bó wù zhì yuē: huáng dì wèn tiān lǎo yuē: tiān dì suǒ shēng, qǐ yǒu shí zhī lìng rén bù sǐ zhě hū, tiān lǎo yuē: tài yáng zhī cǎo, míng huáng jīng, ěr zhī kě yǐ zhǎng shēng, tài yīn zhī cǎo, míng yuē gōu wěn, bù kě shí zhī, rù kǒu lì sǐ, rén xìn gōu wěn zhī shā rén, bù xìn huáng jīng zhī yì shòu, bù yì huò hū.
《博物志》曰：黃帝問天老曰：天地所生，豈有食之令人不死者乎，天老曰：太陽之草，名黃精，餌之可以長生，太陰之草，名曰鈎吻，不可食之，入口立死，人信鈎吻之殺人，不信黃精之益壽，不亦惑乎。

xù jī hán huái xiāng fù xù yuē: yú yǐ tài cù zhī yuè, dēng yú lì shān zhī yáng, yǎng tiào chóng luán, fǔ chá yōu bǎn, jí dǔ huái xiāng, shēng méng chǔ zhī jiān, céng jiàn sī cǎo, zhí yú guǎng shà zhī tíng, huò bèi dì wáng zhī pǔ, guài qí xiá qì, suì qiān ér shù yú zhōng táng, huá lì zé zhū cǎi ē nuó, fāng shí zé kě yǐ cáng shū. yòu gǎn qí qì běn gāo yá, wěi shēn jiē tíng, shì fù shuō xiǎn yīn, sì sǒu guī hàn, gù yīn shì yì fù zhī.
【序】嵇含懷香賦序曰：余以太蔟之月，登於歷山之陽，仰眺崇巒，俯察幽坂，及睹懷香，生蒙楚之間，曾見斯草，植於廣廈之庭，或被帝王之圃，怪其遐棄，遂遷而樹於中唐，華麗則珠采婀娜，芳實則可以藏書。又感其棄本高崖，委身階庭，似傅說顯殷，四叟歸漢，故因事義賦之。

shī gǔ shī yuē: sì gù hé máng máng, dōng fēng yáo bǎi cǎo.
【詩】古詩曰：四顧何茫茫，東風搖百草。

yòu shī yuē: xīn shù lán huì pā, zá yòng dù héng cǎo, zhōng cháo cǎi qí huá, rì mù bù yíng bào, cǎi zhī yù yí shuí, suǒ sī zài yuǎn dào.
又詩曰：新樹蘭蕙葩，雜用杜衡草，終朝采其華，日暮不盈抱，采之欲遺誰，所思在遠道。

yòu yuē: mù mù qīng fēng zhì, chuī wǒ luó shang jū, qīng páo shì chūn cǎo, zhǎng tiáo cóng fēng shū.
又曰：穆穆清風至，吹我羅裳裾，青袍似春草，長條從風舒。

yòu yuē: qīng qīng líng zhōng cǎo, qīng yè xī cháo rì, yáng chūn bèi huì zé, zhī yè kě lǎn jié.
又曰：青青陵中草，傾葉晞朝日，陽春被惠澤，枝葉可攬結。

wèi liú zhēn shī yuē: qīng qīng nǚ luó cǎo, shàng yī gāo sōng zhī, xìng méng bì yǎng ēn, fēn huì bù kě zī, fēng yǔ suī jí jí, gēn zhū bù qīng yí.
魏劉楨詩曰：青青女蘿草，上依高松枝，幸蒙庇養恩，分惠不可貲，風雨雖急疾，根株不傾移。

liáng yuán dì xì cǎo shī yuē: yī jiē yí lǜ xuǎn, bàng zhǔ ruò qīng tái, màn shēng suī yù biàn, rén jī huì yīng kāi.
梁元帝細草詩曰：依階疑綠癬，傍渚若青苔，漫生雖欲遍，人跡會應開。

liáng qiū chí yù jiē chūn cǎo shī yuē: fā liū shǐ cān chà, fú jiē fāng wò ruò, zá yè bàn cáng qīng, cóng huā wèi yǐn què, wēi ruí luàn bì zǐ, cāng huáng jiān nóng báo.
梁丘遲玉階春草詩曰：發溜始參差，扶階方沃若，雜葉半藏蜻，叢花未隱雀，葳蕤亂碧紫，蒼黃間濃薄。

chén liú shān yǒng qīng cǎo shī yuē: yǔ mù sān chūn yè, fēng chuán shí bù xiāng, yìng páo lián sè zhòng, lín shū xǐ dài zhǎng.
陳劉刪詠青草詩曰：雨沐三春葉，風傳十步香，映袍憐色重，臨書喜帶長。

fù jìn fù xuán zǐ huá fù yuē: zǐ huá yī míng zhǎng lè huá, jiù shēng yú shǔ, qí dōng jiè tè ráo, zhōng guó qí ér zhǒng zhǒng, yú jiā qí huá chún nài jiǔ, kě lì dōng ér fú, gù yǔ yǒu shēng, gè wèi zhī fù, yǒu xiá fāng zhī qí cǎo, bǐng èr qì zhī chún jīng, yǎng zǐ wēi zhī jǐng yào, yīn lìng sè yǐ dìng míng, gāng jīng jìn lì, xiān tiáo fán liè, cóng huí fēng yǐ yáo dòng, fēn lán chàng ér huì jié, wèi qīng cōng yǐ zēng mào, bìng hán huá ér wèi fā, yú shì sàn lǜ yè, xiù zǐ róng, yùn ruò zhī cǎo zhī shǐ fū, zhuó ruò bǎi zhī zhī zài tíng, dú cān chà yǐ zhào yào, hé guāng lì zhī zá xíng, huàn huàn yù yù, duó rén mù jīng, xià wú wù yǐ jiè yù, shàng qǔ xiàng yú zhāo xiá, miào wàn wù ér bǐ yàn, mò zī cǎo zhī kě jiā.
【賦】晉傅玄紫華賦曰：紫華一名長樂華，舊生於蜀，其東界特饒，中國奇而種種，余嘉其華純耐久，可歷冬而服，故與友生，各為之賦，有遐方之奇草，稟二氣之純精，仰紫微之景曜，因令色以定名，剛莖勁立，纖條繁列，從迴風以搖動，紛蘭暢而蕙絜，蔚青蔥以增茂，並含華而未發，於是散綠葉，秀紫榮，蘊若芝草之始敷，灼若百枝之在庭，獨參差以炤燿，何光麗之雜形，渙渙昱昱，奪人目精，下無物以借喻，上取象於朝霞，妙萬物而比艷，莫茲草之可嘉。

liáng xiāo zi huī dōng cǎo fù yuē: yǒu xián jū zhī màn cǎo, dú yōu yǐn ér luó shēng, duì lí pī zhī kǔ jié, fǎn wēi ruí ér yǒu qíng, ruò fú huǒ shān miè yàn, tāng quán fèi xiè, rì yōu yáng ér shǎo sè, tiān yīn lín ér sì xià, yú shí zhí mù xiān cuī, qū péng duō yǔn, zhòng fāng cuǐ ér wēi jué, bǎi huì sà yǐ cú jǐn, wèi ruò zī cǎo, líng shuāng zì bǎo, tǐng xiù sè yú bīng tú, lì zhēn xīn yú hán dào, yǐ yǐ zāi, tú fǔ xīn qí hé yì, dàn shǐ wàn wù zhī hòu diāo, fū hé dú zhī yú sōng bǎi.
梁蕭子暉冬草賦曰：有閒居之蔓草，獨幽隱而羅生，對離披之苦節，反葳蕤而有情，若夫火山滅焰，湯泉沸瀉，日悠揚而少色，天陰霖而四下，於時直木先摧，曲蓬多隕，眾芳漼而萎絕，百卉颯以徂盡，未若茲草，凌霜自保，挺秀色於冰塗，厲貞心於寒道，已矣哉，徒撫心其何益，但使萬物之後凋，夫何獨知於松柏。

liáng shěn yuē mǐn shuāi cǎo fù yuē: mǐn shuāi cǎo, shuāi cǎo wú róng sè, qiáo cuì huāng jìng zhōng, hán gāi bù kě shí, xī shí xī chūn rì, xī rì xī chūn fēng, xián huá xī pèi shí, chuí lǜ xī sàn hóng, yán zōu xī hǎi àn, bīng duō xī sǎn jī, bù mián mì yú hán gāo, tǔ xiān shū yú wēi shí, diāo fāng huì zhī jiǔ qú, yǔn líng máo zhī sān jí, fēng jí xiáo dào nán, qiū zhì kè yī dān, jì shāng yán xià jú, fù bēi chí shàng lán, piāo luò zhú fēng jǐn, fāng zhī suì zǎo hán, liú yíng àn míng zhú, yàn shēng duàn cái xù, shuāng duó jīng shàng zǐ, fēng xiāo yè zhōng lǜ, qiū hóng xī shū yǐn, hán wū xī jù fēi, jìng huāng hán cǎo hé, cǎo zhǎng huāng jìng wēi, yuán tíng jiàn wú méi, shuāng lù rì zhān yī.
梁沈約愍衰草賦曰：愍衰草，衰草無容色，憔悴荒徑中，寒荄不可識，昔時兮春日，昔日兮春風，銜華兮佩實，垂綠兮散紅，岩陬兮海岸，冰多兮霰積，布綿密於寒皋，吐纖疏於危石，彫芳卉之九衢，霣靈茅之三脊，風急崤道難，秋至客衣單，既傷檐下菊，復悲池上蘭，飄落逐風盡，方知歲早寒，流螢暗明燭，雁聲斷裁續，霜奪莖上紫，風銷葉中綠，秋鴻兮疏引，寒烏兮聚飛，徑荒寒草合，草長荒徑微，園庭漸蕪沒，霜露日霑衣。

zàn biàn jìng zōng huái xiāng zàn yuē: yǒu huì wéi cuì, yīn shí zhì míng, méng méng lù yè, rěn rěn ruò jīng, jì fēn wēi fēng, yù xiù xián tíng, huái ér fāng zhī, wèi wán yú qíng.
【贊】卞敬宗懷香贊曰：有卉惟翠，因實制名，濛濛菉葉，荏荏弱莖，寄芬微風，寓秀閒庭，懷而芳之，為玩於情。

sòng xiè huì lián xiān rén cǎo zàn yuē: yú zhī zhōng yuán, yǒu xiān rén cǎo yān, chūn yǐng qí miáo, xià xiù qí yīng, qiū yǒu zhēn shí, dōng wú diāo sè, kě wèi guàn sì shí ér bù gǎi zhě yě, jì jiā qí míng, ér měi qí zhì, rǎn bǐ zuò yǒng, shù yǐ shū shù yún, yuán yǒu jiā cǎo, míng yuē xiān rén, yè yè wěi wěi, mò mò zhēn zhēn, yǐng fā yán shǔ, miáo xiù hé chūn, qí ěr líng zhì, nǎi zhí zhōng lín.
宋謝惠連仙人草贊曰：余之中園，有仙人草焉，春穎其苗，夏秀其英，秋有貞實，冬無雕色，可謂貫四時而不改者也，既嘉其名，而美其質，染筆作詠，庶以攄述雲，園有嘉草，名曰仙人，曄曄煒煒，莫莫臻臻，穎發炎暑，苗秀和春，奇爾靈質，乃植中鄰。

lán
◇蘭

shuō wén yuē: lán, xiāng cǎo yě.
《說文》曰：蘭，香草也。

yì yuē: tóng xīn zhī yán, qí chòu rú lán, lán, fāng yě.
《易》曰：同心之言，其臭如蘭，［蘭，芳也。］

lǐ jì yuē: fù rén huò cì zhī chǎi lán, zé shòu, xiàn zhū jiù gū, zuǒ chuán yuē: zhèng wén gōng yǒu jiàn qiè, yuē yàn jí, mèng tiān shǐ yǔ jǐ lán, yuē: yú wèi bó shū, yú ér zǔ yě, yǐ shì wèi ér zi, yǐ lán yǒu guó xiāng, rén fú mèi zhī, wén gōng yǔ zhī lán ér yù zhī, cí yuē: qiè bù cái, xìng ér yǒu zi, jiāng bù xìn, gǎn zhēng lán hū, gōng yuē: nuò, shēng mù gōng, míng zhī yuē lán.
《禮記》曰：婦人或賜之茝蘭，則受，獻諸舅姑，《左傳》曰：鄭文公有賤妾，曰燕姞，夢天使與己蘭，曰：余為伯儵，余而祖也，以是為而子，以蘭有國香，人服媚之，文公與之蘭而御之，辭曰：妾不才，幸而有子，將不信，敢徵蘭乎，公曰：諾，生穆公，名之曰蘭。

jiā yǔ yuē: zhī lán shēng yú shēn lín, bù yǐ wú rén ér bù fāng, jūn zǐ xiū dào lì dé, bù wèi kùn qióng ér gǎi jié.
《家語》曰：芝蘭生於深林，不以無人而不芳，君子修道立德，不為困窮而改節。

wén zǐ yuē: rì yuè yù míng, fú yún gài zhī, cóng lán xiū fā, qiū fēng bài zhī.
《文子》曰：日月欲明，浮雲蓋之，叢蘭脩發，秋風敗之。

yòu yuē: lán zhǐ bù wèi mò fú ér bù fāng, jūn zǐ háng dào, bù wèi mò zhī ér zhǐ.
又曰：蘭芷不為莫服而不芳，君子行道，不為莫知而止。

lí sāo yuē: lí sāo zuò yú. jì zī lán zhī jiǔ wǎn xī, wǎn, qí yě.
《離騷》曰：□［離騷作余。］既滋蘭之九畹兮，畹，畦也。

yòu yuē: rèn qiū lán yǐ wèi pèi.
又曰：紉秋蘭以為佩。

yòu yuē: qiū lán xī mí wú, luó shēng xī táng xià, lǜ yè xī sù jīng, fāng fēi xī xí yǔ, qiū lán xī qīng qīng, lǜ yè xī zǐ jīng.
又曰：秋蘭兮糜蕪，羅生兮堂下，綠葉兮素莖，芳菲兮襲予，秋蘭兮青青，綠葉兮紫莖。

sūn qīng zǐ yuē: mín zhī hǎo wǒ fēn ruò jiāo lán.
《孫卿子》曰：民之好我芬若椒蘭。

qín cāo yuē: yī lán cāo zhě, kǒng zǐ suǒ zuò yě, kǒng zǐ pìn zhū hóu, mò néng rèn, zì wèi fǎn lǔ, yǐn gǔ zhī zhōng. jiàn xiāng lán dú mào, kuì rán tàn yuē: fū lán dāng wèi wáng zhě xiāng, jīn nǎi dú mào, yǔ zhòng cǎo wèi wǔ, nǎi zhǐ chē, yuán qín gǔ zhī, zì shāng bù féng shí, tuō cí yú xiāng lán yún.
《琴操》曰：猗蘭操者，孔子所作也，孔子聘諸侯，莫能任，自衛反魯，隱谷之中。見香蘭獨茂，喟然嘆曰：夫蘭當為王者香，今乃獨茂，與眾草為伍，乃止車，援琴鼓之，自傷不逢時，託辭於香蘭雲。

shǔ zhì yuē: xiān zhǔ shā zhāng yù, zhū gé liàng jiù zhī, xiān zhǔ yuē: fāng lán dāng mén, bù dé bù chú.
《蜀志》曰：先主殺張裕，諸葛亮救之，先主曰：芳蘭當門，不得不鋤。

yǔ lín yuē: xiè tài fù wèn zhū zǐ zhí yuē: zǐ dì hé yù rén shì, ér zhèng yù shǐ qí jiā, yuán é wǎng, jù féng xiào běn gǎi. zhū rén mò yǒu yán zhě, chē qí dá yuē: pì rú zhī lán yù shù, yù shǐ shēng yú jiē tíng.
《語林》曰：謝太傅問諸子侄曰：子弟何預人事，而政欲使其佳，［原訛往，據馮校本改。］諸人莫有言者，車騎答曰：譬如芝蘭玉樹，欲使生於階庭。

shī hòu hàn lì yán lán shī yuē: líng zhī shēng hé zhōu, dòng yáo yīn hóng bō, qiū lán róng hé wǎn, yán shuāng cuì qí kē, āi zāi èr fāng cǎo, bù zhí tài shān ā.
【詩】後漢酈炎蘭詩曰：靈芝生河洲，動搖因洪波，秋蘭榮何晚，嚴霜悴其柯，哀哉二芳草，不植太山阿。

jìn fù xuán yǒng qiū lán shī yuē: qiū lán yīn yù chí, chí shuǐ qīng qí fāng, shuāng yú zì yǒng yuè, liǎng niǎo shí huí xiáng.
晉傅玄詠秋蘭詩曰：秋蘭蔭玉池，池水清其芳，雙魚自踴躍，兩鳥時迴翔。

fù chén zhōu hóng ràng shān lán fù yuē: yuán yǒu qí tè zhī cǎo, chǎn yú kōng yá zhī dì, yǎng niǎo lù ér cái tōng. shì xíng zōng ér mò zhì, tǐng zì rán zhī gāo jiè, qǐ zhòng qíng zhī fú mèi, níng rèn jié zhī kě qiú, zhào yán zhù zhī néng jì, bǐng zào huà ér jūn yù, yǔ huì mù ér qí zhì, rù tǎn dào ér xiāo shēng, píng shān yōu ér jìng yì, dú jiàn shí yú qín tái, qiè féng zhī yú qǐ jì.
【賦】陳周弘讓山蘭賦曰：爰有奇特之草，產於空崖之地，仰鳥路而裁通。視行蹤而莫至，挺自然之高介，豈眾情之服媚，寧紉結之可求，兆延佇之能洎，稟造化而均育，與卉木而齊致，入坦道而銷聲，屏山幽而靜異，獨見識於琴台，竊逢知於綺季。

jú
◇菊

ěr yǎ yuē: jú, zhì qiáng, jīn zhī qiū huá jú yě.
《爾雅》曰：菊，治廧，［今之秋華菊也。］

shān hǎi jīng yuē: nǚ jǐ zhī shān, qí cǎo duō jú.
《山海經》曰：女幾之山，其草多菊。

lǐ jì yuē: jì qiū zhī yuè, jú yǒu huáng huā.
《禮記》曰：季秋之月，菊有黃花。

chǔ cí yuē: cháo yǐn mù lán zhī zhuì lù xī, xī cān qiū jú zhī luò yīng.
《楚辭》曰：朝飲木蘭之墜露兮，夕餐秋菊之落英。

yòu yuē: chūn lán xī qiū jú, zhǎng wú jué xī zhōng gǔ.
又曰：春蘭兮秋菊，長無絕兮終古。

fēng sú tōng yuē: nán yáng lì xiàn, yǒu gān gǔ, gǔ shuǐ gān měi, yún qí shān shàng dà yǒu jú, shuǐ cóng shān shàng liú xià, dé qí zī yè, gǔ zhōng yǒu sān shí yú jiā, bù fù chuān jǐng, xī yǐn cǐ shuǐ, shàng shòu bǎi èr sān shí, zhōng bǎi yú, xià qī bā shí zhě, míng zhī dà yāo, jú huá qīng shēn yì qì gù yě, sī kōng wáng chàng tài wèi liú kuān tài wèi yuán kuí wèi nán yáng tài shǒu, wén yǒu cǐ shì, lìng lì xiàn yuè sòng shuǐ èr shí hú, yòng zhī yǐn shí, zhū gōng duō huàn fēng xuàn, jiē dé chōu.
《風俗通》曰：南陽酈縣，有甘谷，谷水甘美，雲其山上大有菊，水從山上流下，得其滋液，谷中有三十餘家，不復穿井，悉飲此水，上壽百二三十，中百餘，下七八十者，名之大夭，菊華輕身益氣故也，司空王暢太尉劉寬太尉袁隗為南陽太守，聞有此事，令酈縣月送水二十斛，用之飲食，諸公多患風眩，皆得瘳。

cuī shí yuè lìng, jiǔ yuè jiǔ rì, kě cǎi jú huā.
崔寔月令，九月九日，可採菊花。

shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: lì xiàn jú shuǐ, tài wèi hú guǎng, jiǔ huàn fēng léi, héng jí yǐn cǐ shuǐ, hòu jí suì chōu, nián jìn bǎi suì, fēi wéi tiān shòu, yì jú yán zhī, cǐ jú gān měi, guǎng hòu shōu cǐ jú shí, bō zhī jīng shī, chù chù chuán zhí.
盛弘之《荊州記》曰：酈縣菊水，太尉胡廣，久患風羸，恆汲飲此水，後疾遂瘳，年近百歲，非唯天壽，亦菊延之，此菊甘美，廣後收此菊實，播之京師，處處傳埴。

shén xiān chuán yuē: kāng fēng zi, fú gān jú huā bǎi shí sàn dé xiān.
《神仙傳》曰：康風子，服甘菊花柏實散得仙。

bào piáo zǐ yuē: liú shēng dān fǎ, yòng bái jú huā zhī lián zhī chū zhī, hé dān zhēng zhī, fú yī nián, shòu wǔ bǎi suì.
《抱朴子》曰：劉生丹法，用白菊花汁蓮汁樗汁，和丹蒸之，服一年，壽五百歲。

yòu yuē: jú huā yǔ yì huā xiāng sì, zhí yǐ gān kǔ bié zhī ěr, jú gān ér yì kǔ yàn suǒ wèi kǔ rú yì zhě yě, jīn suǒ yǒu zhēn jú, dàn wèi shǎo ěr.
又曰：菊花與薏花相似，直以甘苦別之耳，菊甘而薏苦諺所謂苦如薏者也，今所有真菊，但為少耳。

xù jìn yáng qiū yuē: táo qián wú jiǔ, zuò zhái biān jú cóng zhōng, cǎi zhāi yíng bǎ, wàng jiàn wáng hóng qiǎn sòng jiǔ, jí biàn jiù zhuó.
《續晉陽秋》曰：陶潛無酒，坐宅邊菊叢中，採摘盈把，望見王弘遣送酒，即便就酌。

shī jìn yuán shān sōng jú shī yuē: líng jú zhí yōu yá, zhuó yǐng líng hán biāo, chūn lù xià rǎn sè, qiū shuāng bù gǎi tiáo.
【詩】晉袁山松菊詩曰：靈菊植幽崖，擢穎凌寒飈，春露下染色，秋霜不改條。

liáng wáng yún zhāi yuán jú zèng xiè pú shè jǔ shī yuē: líng máo tǐng sān jí, shén zhī yào jiǔ míng, jú huā piān kě xī, bì yè mèi jīn yīng, chóng jiǔ wéi jiā jié, bào yī yīng yuán zhēn, fàn zhuó yí zhǎng jiǔ, liáo jiàn yě rén chéng.
梁王筠摘園菊贈謝僕射舉詩曰：靈茅挺三脊，神芝曜九明，菊花偏可憙，碧葉媚金英，重九惟嘉節，抱一應元貞，泛酌宜長久，聊薦野人誠。

fù wèi zhōng huì jú huā fù, hé qiū jú zhī qí xī, dú huá mào hū níng shuāng, tǐng wēi ruí yú cāng chūn xī, biǎo zhuàng guān hū jīn shāng, yán màn wěng yù, yuán bǎn bèi gǎng, piǎo gàn lǜ yè, qīng kē hóng máng, fāng shí lí lí, huī zǎo huáng huáng, wēi fēng shàn dòng, zhào yào chuí guāng, yú shì jì qiū chū jiǔ, rì shù jiāng bìng, zhì jiǔ huá táng, gāo huì yú qíng, bǎi huì diāo cuì, fāng jú shǐ róng, fēn pā wěi yè, huò huáng huò qīng, nǎi yǒu máo qiáng xī shī, jīng jī qín yíng, yán zī yāo yàn, yī gù qīng chéng, zhuó xiān xiān zhī sù shǒu, xuān hào wàn ér lù xíng, yǎng fǔ yún jì, fǔ nòng fāng róng.
【賦】魏鍾會菊花賦，何秋菊之奇兮，獨華茂乎凝霜，挺葳蕤於蒼春兮，表壯觀乎金商，延蔓蓊鬱，緣坂被崗，縹幹綠葉，青柯紅芒，芳實離離，暉藻煌煌，微風扇動，照曜垂光，於是季秋初九，日數將並，置酒華堂，高會娛情，百卉彫瘁，芳菊始榮，紛葩韡曄，或黃或青，乃有毛嬙西施，荊姬秦嬴，妍姿妖艷，一顧傾城，擢纖纖之素手，宣皓腕而露形，仰撫雲髻，俯弄芳榮。

yòu yún, fū jú yǒu wǔ měi yān, huáng huá gāo xuán, zhǔn tiān jí yě, chún huáng bù zá, hòu tǔ sè yě, zǎo zhí wǎn dēng, jūn zǐ dé yě, mào shuāng tǔ yǐng, xiàng jìn zhí yě, liú zhōng qīng tǐ, shén xiān shí yě.
又雲，夫菊有五美焉，黃華高懸，准天極也，純黃不雜，后土色也，早植晚登，君子德也，冒霜吐穎，象勁直也，流中輕體，神仙食也。

jìn sūn chǔ jú huā fù yuē: bǐ fāng jú zhī wèi cǎo xī, bǐng zì rán zhī chún jīng, dāng qīng chūn ér qián yì xī, qì sù qiū ér fū róng, yú shì hé lè gōng zǐ, yōng róng wú wèi, áo xiáng huá lín, jùn zú jiāo chí, báo yán cǎi zhī, shǒu zhé xiān zhī, fēi jīn yīng yǐ fú zhǐ jiǔ, jué cuì yè yǐ zhèn yǔ yí, wěi zī wù zhī zhēn lì xī, chāo shù lèi ér shén qí.
晉孫楚菊花賦曰：彼芳菊之為草兮，稟自然之醇精，當青春而潛翳兮，迄素秋而敷榮，於是和樂公子，雍容無為，翱翔華林，駿足交馳，薄言采之，手摺纖枝，飛金英以浮旨酒，掘翠葉以振羽儀，偉茲物之珍麗兮，超庶類而神奇。

jìn pān ní qiū jú fù yuē: chuí cǎi wěi yú fú róng, liú fāng yuè hū lán lín, yóu nǚ wàng róng ér qiǎo xiào, yuān chú yáo jí ér nòng yīn, ruò nǎi zhēn rén cǎi qí shí, wáng mǔ jiē qí pā, huò chōng xū ér yǎng qì, huò zēng yāo ér yáng é, jì yán qī yǐ yǒng shòu. yòu juān jí ér mǐ ē.
晉潘尼秋菊賦曰：垂采煒於芙蓉，流芳越乎蘭林，游女望榮而巧笑，鵷雛遙集而弄音，若乃真人采其實，王母接其葩，或充虛而養氣，或增妖而楊娥，既延期以永壽。又蠲疾而弭痾。

jìn lú zhàn jú huā fù yuē: jìn sān quán ér jié gēn, xī jiǔ yáng ér zhuó jīng, ruò nǎi cuì yè yún bù, huáng ruǐ xīng luó.
晉盧湛菊花賦曰：浸三泉而結根，晞九陽而擢莖，若乃翠葉雲布，黃蕊星羅。

jìn fù xuán jú fù yuē: bù huò hé luò, zòng héng qí qín, duō yǐ qiàn shǒu, chéng yǐ qīng jīn, fú zhī zhě zhǎng shòu, shí zhī zhě tōng shén.
晉傅玄菊賦曰：布濩河洛，縱橫齊秦，掇以縴手，承以輕巾，服之者長壽，食之者通神。

qí biàn bó yù jú fù yuē: zhù hán qiū yǐ mí wàng, dí zhōng shuāng zhī ruǎn jú, zhào sān chūn ér huái fēn, líng jiǔ qiū yǐ yù fù, bù lǚ kǔ ér lún cāo bù zài tóng ér biǎo shū, shāng zhòng huā zhī piāo luò, jiā zī huì zhī néng líng, zhèn jìn shuò yǐ yáng lù, hán níng lù ér tǔ yīng.
齊卞伯玉菊賦曰：佇寒丘以彌望，覿中霜之軟菊，肇三春而懷芬，陵九秋以愈馥，不履苦而淪操不在同而表淑，傷眾花之飄落，嘉滋卉之能靈，振勁朔以楊淥，含凝露而吐英。

míng jìn wáng shū zhī lán jú míng yuē: lán jì chūn fū, jú yòu qiū róng, fāng xūn bǎi cǎo, sè yàn qún yīng, shú shì fāng zhì, zài yōu yù xīn.
【銘】晉王淑之蘭菊銘曰：蘭既春敷，菊又秋榮，芳薰百草，色艷群英，孰是芳質，在幽愈馨。

jìn jī hán jú huā míng yuē: huáng huáng dān jú, cuì yè zǐ jīng, shēn shēn xiān shén, tú cān luò yīng.
晉嵇含菊花銘曰：煌煌丹菊，翠葉紫莖，詵詵仙神，徒餐落英。

jìn chéng gōng suī jú huā míng yuē: shù zài èr jiǔ, shí wéi sī shēng.
晉成公綏菊花銘曰：數在二九，時惟斯生。

sòng jìn chéng gōng suī jú huā sòng yuē: xiān mín yǒu zuò, yǒng zī qiū jú, lǜ yè huáng huā, fēi fēi yù yù, fāng yú lán huì, mào guò sōng zhú, qí jīng kě wán, qí pā kě fú, wèi zhī bù yǐ, sōng qiáo děng fú.
【頌】晉成公綏菊花頌曰：先民有作，詠茲秋菊，綠葉黃花，菲菲彧彧，芳逾蘭蕙，茂過松竹，其莖可玩，其葩可服，味之不已，松喬等福。

jìn fù tǒng qī jú huā sòng yuē: yīng yīng lì cǎo, bǐng qì líng hé, chūn mào cuì yè, qiū yào jīn huá, bù huò gāo yuán, màn yǎn líng ā, yáng fāng tǔ fù, zài fēn zài pā, yuán cǎi yuán shí, tóu zhī chún jiǔ, yù yú wáng gōng, yǐ jiè méi shòu, fú zhī yán nián, pèi zhī huáng gǒu, wén yuán bīn kè, nǎi yòng bù xiǔ.
晉傅統妻菊花頌曰：英英麗草，稟氣靈和，春茂翠葉，秋曜金華，布濩高原，蔓衍陵阿，陽芳吐馥，載芬載葩，爰采爰拾，投之醇酒，御於王公，以介眉壽，服之延年，佩之黃耇，文園賓客，乃用不朽。

ěr yǎ tú zàn yuē: jú míng rì jīng, bù huá xuán yuè, xiān kè báo cǎi, hé yōu huá fā.
爾雅圖贊曰：菊名日精，布華玄月，仙客薄采，何憂華發。

dù ruò
◇杜若

ěr yǎ yuē: dù ruò tǔ lǔ, xiāng cǎo yě.
《爾雅》曰：杜若土鹵，［香草也。］

guǎng yǎ yuē: chǔ, héng yě.
《廣雅》曰：楚，蘅也。

běn cǎo jīng yuē: dù ruò yī míng dù héng, wèi xīn wēi wēn, jiǔ fú yì qì qīng shēn, fàn zi jì rán yuē: dù ruò chū nán jùn hàn zhōng.
《本草經》曰：杜若一名杜蘅，味辛微溫，久服益氣輕身，范子《計然》曰：杜若出南郡漢中。

shān hǎi jīng yuē: tiān dì zhī shān, yǒu cǎo yān, zhuàng rú kuí, chòu rú mí wú, míng yuē dù héng, kě yǐ zǒu mǎ, dài xiāng cǎo, lìng rén biàn mǎ, huò yuē: mǎ dé zhī jiàn zǒu.
《山海經》曰：天帝之山，有草焉，狀如葵，臭如蘼蕪，名曰杜蘅，可以走馬，［帶香草，令人便馬，或曰：馬得之健走。］

lí sāo yuē: cǎi fāng zhōu xī dù ruò, jiāng yǐ yí xī xià nǚ.
《離騷》曰：采芳洲兮杜若，將以遺兮下女。

yòu yuē: zá dù héng yǔ fāng zhǐ.
又曰：雜杜蘅與芳芷。

yòu yuē: shān zhōng rén xī fāng dù ruò, yǐn shí quán xī yīn sōng bǎi.
又曰：山中人兮芳杜若，飲石泉兮蔭松柏。

shī liáng shěn yuē yǒng dù ruò shī yuē: shēng zài qióng jué dì, qǐ yǔ shì xiàng qīn, bù gù féng cǎi xié, běn yù fāng yōu rén.
【詩】梁沈約詠杜若詩曰：生在窮絕地，豈與世相親，不顧逢採擷，本欲芳幽人。

fù qí xiè tiǎo dù ruò fù yuē: féng yáo pǔ ér xuān yóu, jí yōu lán ér yí yǔ, lǎn zī róng zhī yuàn mào, fēn wèi fāng yú qīng yù, guān fū jié gēn zhuó sè, fā yào chuí yīng, yuán chūn luán yǐ xiān bù, yīn liáng tán ér yǐng qīng.
【賦】齊謝朓杜若賦曰：馮瑤圃而宣游，籍幽蘭而夷與，覽茲榮之苑茂，紛為芳於清篽，觀夫結根擢色，發曜垂英，緣春巒以纖布，蔭涼潭而影清。

sòng liáng jiāng yān dù ruò sòng yuē: shān zhōng dù ruò, jiā ěr cuì zhì, bù qí bù sú, zāi huá zāi shí, tóng xián xī lù, gòng fǔ cháo rì, yí bēi wú èr, chén míng rú yī.
【頌】梁江淹杜若頌曰：山中杜若，嘉爾翠質，不奇不俗，栽華栽實，同銜夕露，共蜅朝日，夷陂無二，沉冥如一。

huì
◇蕙

guǎng zhì yuē: huì cǎo lǜ yè zǐ huā, wèi wǔ dì yǐ wèi xiāng shāo zhī.
《廣志》曰：蕙草綠葉紫花，魏武帝以為香燒之。

lí sāo yuē: chuān gǔ jìng fù liú chán yuán, guāng fēng zhuǎn huì sì chóng lán.
《離騷》曰：川谷徑複流潺湲，光風轉蕙汜崇蘭。

yòu yuē: shù huì zhī bǎi mǔ.
又曰：樹蕙之百畝。

yòu yuē: bì lì pāi xī huì chóu, bì lì, xiāng cǎo, pāi, fú bì yě, chóu, fù shù yě, shī yún, chóu móu shù chǔ.
又曰：薜荔拍兮蕙綢，［薜荔，香草，拍，榑壁也，綢，縛束也，詩云，綢繆束楚。］

shān hǎi jīng yuē: tiān dì zhī shān, qí xià duō huì, wài shān zhī xià, qí cǎo huì.
《山海經》曰：天帝之山，其下多蕙，外山之下，其草蕙。

shī hàn fán qīn yǒng huì shī yuē: huì cǎo shēng shān běi, tuō shēn shī suǒ yī, zhí gēn yīn yá cè, sù yè jù wēi tuí, hán quán jìn wǒ gēn, qī fēng cháng pái huái, sān guāng zhào bā jí, dú bù méng yú huī, pā yè yǒng diāo cuì, níng lù bù xiá xī, bǎi huì jiē hán róng, yǐ dú shī shí zī, bǐ wǒ yīng fāng fā, tí xī míng yǐ āi.
【詩】漢繁欽詠蕙詩曰：蕙草生山北，託身失所依，植根陰崖側，夙夜懼危頹，寒泉浸我根，淒風常徘徊，三光照八極，獨不蒙餘暉，葩葉永彫悴，凝露不暇晞，百卉皆含榮，已獨失時姿，比我英芳發，鶗窸鳴已哀。

mí wú
◇蘼蕪

guǎng zhì yuē: wēi wú xiāng cǎo, wèi wǔ dì yǐ cáng yī zhōng.
《廣志》曰：薇蕪香草，魏武帝以藏衣中。

chǔ cí yuē: qiū lán xī mí wú, luó shēng xī táng xià, lǜ yè xī sù zhī, fāng fēi xī xí yǔ, guǎn zǐ yuē: wǔ wò zhī tǔ, shēng mí wú.
《楚辭》曰：秋蘭兮蘼蕪，羅生兮堂下，綠葉兮素枝，芳菲兮襲予，《管子》曰：五沃之土，生蘼蕪。

běn cǎo jīng yuē: mí wú yī míng wēi wú, wèi xīn.
《本草經》曰：蘼蕪一名薇蕪，味辛。

shī gǔ shī yuē: shàng shān cǎi mí wú, xià shān féng gù fū.
【詩】古詩曰：上山采蘼蕪，下山逢故夫。

zàn guō pú zàn yuē: mí wú shàn cǎo, luàn zhī shé chuáng, bù yǔn qí shí, zì liè yǐ fāng, nìng rén shì zhì, qiǎo yán rú huáng.
【贊】郭璞贊曰：蘼蕪善草，亂之蛇床，不隕其實，自列以芳，佞人似智，巧言如簧。

yù jīn
◇鬱金

shuō wén yuē: yù jīn fāng cǎo yě, shí yè wèi guàn, bǎi èr shí guàn, cǎi yǐ zhǔ zhī wèi chàng, yī yuē: yù chàng bǎi cǎo zhī huá, yuǎn fāng suǒ gòng fāng wù, hé ér niàng zhī yǐ jiàng shén.
《說文》曰：鬱金芳草也，十葉為貫，百二十貫，采以煮之為鬯，一曰：郁鬯百草之華，遠方所貢芳物，合而釀之以降神。

wèi lüè yuē: dà qín guó chū yù jīn.
《魏略》曰：大秦國出鬱金。

fù hàn zhū gōng shū yù jīn fù yuē: suì zhū míng zhī shǒu yuè xī, bù nán yuán yǐ jiǒng tiào, lǎn cǎo mù zhī fēn pā xī, měi sī huá zhī yīng miào, bù lǜ yè ér tǐng xīn, tǔ fāng róng ér fā yào, zhòng huá làn yǐ jù fā, yù jīn miǎo qí wú shuāng, bǐ guāng róng yú qiū jú, qí yīng mào hū chūn sōng, yuǎn ér wàng zhī, càn ruò luó xīng chū yún chuí, jìn ér guān zhī, yè ruò dān guì yào xiāng yá, hè hū hù hù, qī xī yī yī, qīng fēng xiāo yáo, fāng yuè jǐng yí, shàng zhuó cháo rì, xià yìng lán chí, dǔ zī róng zhī guī yì, fù huān qíng zhī suǒ wàng, zhé yīng huá yǐ shì shǒu, yào jìng nǚ zhī yí guāng, zhān bǎi cǎo zhī qīng qīng, qiāng cháo róng ér xī líng, měi yù jīn zhī chún wěi, dú mí rì ér jiǔ tíng, chén lù wèi xī, wēi fēng sù qīng, zēng miào róng zhī měi lì, fā zhū yán zhī yíng yíng, zuò jiāo fáng zhī zhēn wán, chāo zhòng pā zhī dú líng.
【賦】漢朱公叔鬱金賦曰：歲朱明之首月兮，步南園以迥眺，覽草木之紛葩兮，美斯華之英妙，布綠葉而挺心，吐芳榮而發曜，眾華爛以俱發，鬱金邈其無雙，比光榮於秋菊，齊英茂乎春松，遠而望之，粲若羅星出雲垂，近而觀之，曄若丹桂曜湘涯，赫乎扈扈，萋兮猗猗，清風逍遙，芳越景移，上灼朝日，下映蘭池，睹茲榮之瑰異，副歡情之所望，折英華以飾首，耀靜女之儀光，瞻百草之青青，羌朝榮而夕零，美鬱金之純偉，獨彌日而久停，晨露未晞，微風肅清，增妙容之美麗，發朱顏之熒熒，作椒房之珍玩，超眾葩之獨靈。

jìn fù xuán yù jīn fù yuē: yè qī qī yǐ cuì qīng, yīng yùn yùn ér jīn huáng, shù ān ǎi yǐ chéng yīn, qì fāng fù ér hán fāng, líng sū hé zhī zhū zhēn, qǐ ài wǎng zhī zú fāng, róng yào dì yù, xiāng bō zǐ gōng, tǔ fēn yáng liè, wàn lǐ wàng fēng.
晉傅玄鬱金賦曰：葉萋萋以翠青，英蘊蘊而金黃，樹菴藹以成蔭，氣芳馥而含芳，凌蘇合之珠珍，豈艾網之足方，榮耀帝寓，香播紫宮，吐芬楊烈，萬里望風。

sòng jìn zuǒ jiǔ pín yù jīn sòng yuē: yī cǐ qí cǎo, míng yuē yù jīn, yuè zì shū yù, jué zhēn lái xún, fēn xiāng kù liè, yuè mù xīn xīn, míng dé wéi xīn, shū rén shì qīn, yǎo tiǎo fēi yuàn, fú zhī lí jīn, yǒng chuí míng shí, kuàng shì fú chén.
【頌】晉左九嬪鬱金頌曰：伊此奇草，名曰鬱金，越自殊域，厥珍來尋，芬香酷烈，悅目欣心，明德惟馨，淑人是欽，窈窕妃媛，服之褵衿，永垂名實，曠世弗沉。

mí dié
◇迷迭

guǎng zhì yuē: mí dié chū xī yù.
《廣志》曰：迷迭出西域。

shī lè fǔ gē yǒng shī yuē: qú dēng wǎ wǔ shuǐ tài píng yù lǎn jiǔ bǎi bā shí èr zuò wèi. xiāng, mí dié ài wǎng jí dōu liáng.
【詩】樂府歌詠詩曰：氍〈登瓦〉五水［《太平御覽》九百八十二作味。］香，迷迭艾網及都良。

fù wèi wén dì mí dié fù yuē: zuò zhōng táng yǐ yóu guān xī, lǎn fāng cǎo zhī shù tíng, chuí miào yè yú xiān zhī xī, yáng xiū gàn ér jié jīng, chéng líng lù yǐ rùn gēn xī, jiā rì rì ér fū róng, suí huí fēng yǐ yáo dòng xī, tǔ fāng qì zhī mù qīng, báo xī yí zhī huì sú xī, yuè wàn lǐ ér lái zhēng, qǐ zhòng huì zhī zú fāng xī, xìn xī shì ér tè shēng.
【賦】魏文帝迷迭賦曰：坐中堂以游觀兮，覽芳草之樹庭，垂妙葉於纖枝兮，楊脩幹而結莖，承靈露以潤根兮，嘉日日而敷榮，隨迴風以搖動兮，吐芳氣之穆清，薄西夷之穢俗兮，越萬里而來征，豈眾卉之足方兮，信希世而特生。

wèi chén wáng cáo zhí mí dié xiāng fù yuē: bō xī dōu zhī lì cǎo xī, yīng qīng chūn ér fā huī, liú cuì yè yú xiān kē xī, jié wēi gēn yú dan chi, xìn fán huá zhī sù shí xī, fú jiàn diāo yú yán shuāng, fāng mù qiū zhī yōu lán xī, lì kūn lún zhī zhī yīng, jì jīng shí ér shōu cǎi xī, suì yōu shā yǐ zēng fāng, qù zhī yè ér tè yù xī, rù xiāo hú zhī wù shang, fù yù tǐ yǐ xíng zhǐ xī, shùn wēi fēng ér shū guāng.
魏陳王曹植迷迭香賦曰：播西都之麗草兮，應青春而發暉，流翠葉於纖柯兮，結微根於丹墀，信繁華之速實兮，弗見彫於嚴霜，芳暮秋之幽蘭兮，麗崑崙之芝英，既經時而收采兮，遂幽殺以增芳，去枝葉而特御兮，入綃縠之霧裳，附玉體以行止兮，順微風而舒光。

wèi wáng càn mí dié fù yuē: wéi xiá fāng zhī zhēn cǎo xī, chǎn kūn lún zhī jí yōu, shòu zhōng hé zhī zhèng qì xī, chéng yīn yáng zhī líng xiū, yáng fēng xīn yú xī yì xī, bù hé zhǒng yú zhōng zhōu, qù yuán yě zhī cè lòu xī, zhí gāo yǔ zhī wài tíng, bù qī qī zhī mào yè xī, tǐng rǎn rǎn zhī róu jīng, sè guāng rùn ér cǎi fā xī, yǐ kǒng cuì zhī yáng jīng.
魏王粲迷迭賦曰：惟遐方之珍草兮，產崑崙之極幽，受中和之正氣兮，承陰陽之靈休，揚豐馨於西裔兮，布和種於中州，去原野之側陋兮，植高宇之外庭，布萋萋之茂葉兮，挺苒苒之柔莖，色光潤而采發兮，以孔翠之揚精。

wèi yīng chàng mí dié fù yuē: liè zhōng táng zhī yán yǔ, kuà jiē xù ér pián luó, jiàn mào jīng yǐ sǒng lì, zhuó xiū gàn ér chéng ā, zhú bái rì zhī yán yáng, chéng cuì bì zhī fán kē, cháo fū tiáo yǐ dàn jié, xī jié xiù ér chuí huá, zhèn xiān zhī zhī cuì càn, dòng cǎi yè zhī méi méi, shū fāng xiāng zhī kù liè, chéng qīng fēng yǐ pái huái.
魏應瑒迷迭賦曰：列中堂之嚴宇，跨階序而駢羅，建茂莖以竦立，擢脩幹而承阿，燭白日之炎陽，承翠碧之繁柯，朝敷條以誕節，夕結秀而垂華，振纖枝之翠粲，動采葉之莓莓，舒芳香之酷烈，乘清風以徘徊。

wèi chén lín mí dié fù yuē: lì bì jīng zhī ē nuó, pù cǎi tiáo zhī wān shàn, xià fú shū yǐ bù huò, shàng qǐ cuò ér jiāo fēn, fěi xún fāng zhī kě lè, shí lái yí zhī lì xián, dòng róng shì ér wēi fā, mù fěi fěi yǐ chéng yán.
魏陳琳迷迭賦曰：立碧莖之婀娜，鋪采條之蜿蟺，下扶疏以布濩，上綺錯而交紛，匪荀方之可樂，實來儀之麗閒，動容飾而微發，穆斐斐以承顏。

yún xiāng
◇芸香

lǐ jì yuè lìng yuē: zhòng chūn zhī yuè, yún shǐ shēng. xiāng cǎo.
《禮記月令》曰：仲春之月，芸始生。［香草。］

cāng xié jiě gǔ yuē: yún hāo shì xié hāo, xiāng kě shí.
《倉頡解詁》曰：芸蒿似邪蒿，香可食。

luò yáng gōng diàn bù yuē: xiǎn yáng diàn qián yún xiāng yī zhū, huī yīn diàn qián yún xiāng èr zhū, hán zhāng diàn qián yún xiāng èr zhū.
《洛陽宮殿簿》曰：顯陽殿前芸香一株，徽音殿前芸香二株，含章殿前芸香二株。

jìn shì gé míng yuē: tài jí diàn qián, yún xiāng sì qí, shì gān diàn qián, yún xiāng bā qí.
《晉室閣名》曰：太極殿前，芸香四畦，式乾殿前，芸香八畦。

fù jìn fù xián yún xiāng fù yuē: xié nì yǒu yǐ xiāo yáo xī, lǎn wěi cǎo zhī fū yīng, mù jūn zǐ zhī hóng fù xī, chāo tuō qū yú zhū tíng, fǔ yǐn zé yú dān rǎng xī, yǎng xī rùn hū tài qīng, fán zī lǜ ruǐ, mào cǐ cuì jīng, yè shān cōng yǐ xiān zhé xī, zhī ē nuó yǐ huí yíng, xiàng chūn sōng zhī hán yào xī, yù wěng wèi yǐ cōng qīng.
【賦】晉傅咸芸香賦曰：攜昵友以逍遙兮，覽偉草之敷英，慕君子之弘覆兮，超託軀於朱庭，俯引澤于丹壤兮，仰吸潤乎泰清，繁茲綠蕊，茂此翠莖，葉芟蓯以纖折兮，枝婀娜以回縈，象春松之含曜兮，鬱蓊蔚以蔥青。

jìn chéng gōng suī yún xiāng fù yuē: měi yún xiāng zhī xún jié, bǐng yīn yáng zhī shū jīng, qù yuán yě zhī wú huì, zhí guǎng xià zhī qián tíng, jīng lèi qiū zhú, yè xiàng chūn chēng.
晉成公綏芸香賦曰：美芸香之循絜，稟陰陽之淑精，去原野之蕪穢，植廣夏之前庭，莖類秋竹，葉象春檉。

jìn fù xuán fù xù yuē: yuè lìng, zhòng chūn zhī yuè, yún shǐ shēng, zhèng xuán yún, xiāng cǎo yě, shì rén zhǒng zhī zhōng tíng.
晉傅玄賦序曰：月令，仲春之月，芸始生，鄭玄雲，香草也，世人種之中庭。

huò xiāng
◇藿香

nán zhōu yì wù zhì yuē: huò xiāng chū hǎi biān guó, xíng rú dōu liáng, kě zhe yī fú zhōng.
《南州異物志》曰：藿香出海邊國，形如都梁，可著衣服中。

wú shí wài guó chuán yuē: dōu kūn zài fú nán nán sān qiān yú lǐ, chū huò xiāng.
吳時《外國傳》曰：都昆在扶南南三千餘里，出藿香。

liú xīn qī jiāo zhōu jì yuē: huò xiāng shì sū.
劉欣期《交州記》曰：藿香似蘇。

sòng liáng jiāng yān huò xiāng sòng yuē: guì yǐ guò liè, shè yǐ tài fēn, cuī jǔ tiān shòu, yāo yì rén wén, shuí jí huò cǎo, wēi fù wēi xūn, shè líng bǎi rèn, yǎng qì qīng yún.
【頌】梁江淹藿香頌曰：桂以過烈，麝以太芬，摧沮天壽，夭抑人文，誰及藿草，微馥微薰，攝靈百仞，養氣青雲。

lù cōng
◇鹿蔥

fēng tǔ jì yuē: yí nán, cǎo yě, gāo liù qī chǐ, huā rú lián, yí huái rèn fù rén pèi zhī, bì shēng nán.
《風土記》曰：宜男，草也，高六七尺，花如蓮，宜懷妊婦人佩之，必生男。

shī liáng yuán dì yǒng yí nán cǎo shī yuē: kě ài yí nán cǎo, chuí cǎi yìng chàng jiā, hé shí rú cǐ yè, jié shí fù hán huā.
【詩】梁元帝詠宜男草詩曰：可愛宜男草，垂采暎倡家，何時如此葉，結實復含花。

liáng shěn yuē yǒng lù cōng shī yuē: yě mǎ bù rèn qí, tú sī bù rèn zhī, jì fēi zhōng yě huá, wú kān jūn shí.
梁沈約詠鹿蔥詩曰：野馬不任騎，菟絲不任織，既非中野華，無堪麕食。

jī hán fù xù yuē: yí nán duō zhí yōu gāo qū xí, huò jì huá lín xuán pǔ, jīng chǔ zhī shì, hào yuē lù cōng.
嵇含賦序曰：宜男多植幽皋曲隰，或寄華林玄圃，荊楚之士，號曰鹿蔥。

fù jìn fù xuán yí nán huā fù yuē: yī yī lìng cǎo, shēng yú zhōng fāng, huā bái yí nán, hào yīng zhēn xiáng, yuǎn ér wàng zhī, huàn ruò sān chén zhī lì tiān, jìn ér chá zhī, huǎng ruò fú róng zhī jiàn quán, yú shì jiǎo tóng yuàn nǚ, yǐ shí lái zhēng, jié jiǔ qiū zhī yǒng sī, hán chūn fēng yǐ yú qíng.
【賦】晉傅玄宜男花賦曰：猗猗令草，生於中方，花白宜男，號應禎祥，遠而望之，煥若三辰之麗天，近而察之，晃若芙蓉之鑑泉，於是狡童媛女，以時來征，結九秋之永思，含春風以娛情。

jìn xià hóu zhàn yí nán huā fù yuē: shū dà bāng zhī qí cǎo xī, yīng zé bǎi zhī xiū xiáng, bǐng zhì zhēn zhī líng qì xī, xiǎn jiā míng yǐ zì zhāng, guān zhòng huì ér tǐng shēng xī, chéng mù dé yú shǎo yáng, tǐ róu xìng gāng, huì jié lán fāng, jié xiān gēn yǐ lì běn xī, líng wò yè yú qīng yún, shùn yīn yáng yǐ zī mào xī, xiào hán zhāng zhī yǒu wén, yuǎn ér wàng zhī, zhuó ruò dān xiá zhào qīng tiān, jìn ér guān zhī, wěi ruò fú róng jiàn lù quán, qī qī cuì yè, zhuó zhuó zhū huá, yè ruò zhū yù zhī shù, huàn rú jǐng sù zhī luó, chōng hòu fēi zhī shèng shì xī, dēng zǐ wēi zhī nèi tíng, huí rì yuè zhī huī guāng xī, suí tiān yùn yǐ xū yíng.
晉夏侯湛宜男花賦曰：淑大邦之奇草兮，應則百之休祥，稟至真之靈氣兮，顯嘉名以自彰，冠眾卉而挺生兮，承木德於少陽，體柔性剛，蕙潔蘭芳，結纖根以立本兮，靈渥液於清雲，順陰陽以滋茂兮，笑含章之有文，遠而望之，灼若丹霞照青天，近而觀之，煒若芙蓉鑒淥泉，萋萋翠葉，灼灼朱華，曄若珠玉之樹，煥如景宿之羅，充后妃之盛飾兮，登紫微之內庭，回日月之輝光兮，隨天運以虛盈。

sòng wèi chén sī wáng cáo zhí yí nán huā sòng yuē: cǎo hào yí nán, jì yè qiě zhēn, jué zhēn yī hé, wéi gān zhī jiā, qí yè yī hé, lǜ yè dān huā, guāng cǎi huǎng yào, pèi bǐ cháo rì, jūn zǐ dān lè, hǎo hé qín sè, gù zuò zhōng sī, wēi lì kǒng zāng, fú qí dà sì, yǒng shì kè chāng.
【頌】魏陳思王曹植宜男花頌曰：草號宜男，既曄且貞，厥貞伊何，惟乾之嘉，其曄伊何，綠葉丹花，光采晃曜，配彼朝日，君子躭樂，好和琴瑟，固作螽斯，微立孔臧，福齊大姒，永世克昌。

shǔ kuí
◇蜀葵

ěr yǎ yuē: jiān, róng kuí, jīn shǔ kuí yě, rú mù jǐn huā.
《爾雅》曰：菺，戎葵，［今蜀葵也，如木槿花。］

jìn fù xuán shǔ kuí fù xù yuē: qí miáo shì guā hù, jì dà ér jié xiān, zǐ sè yào rì.
晉傅玄蜀葵賦序曰：其苗似瓜瓠，既大而潔鮮，紫色曜日。

fù yú fán shǔ kuí fù yuē: wéi zī zhēn cǎo, huái fēn tǔ róng, tǐng hé wèi zhī gāo rǎng, xī mǎo jǐng zhī xuán jīng, rào tóng jué ér shū zhí, yìng kūn míng ér luó shēng, zuò miào guān yú shén zhōu, shàn lìng míng yú dōng jīng, chí yì mìng ér yuǎn zhì, zǎn huá lín ér lì tíng, shēn xiū qiào zhī rǎn rǎn, bō yuán yè zhī qīng qīng.
【賦】虞繁蜀葵賦曰：惟茲珍草，懷芬吐榮，挺河渭之膏壤，吸昴井之玄精，繞銅爵而疏植，暎昆明而羅生，作妙觀於神州，扇令名於東京，馳驛命而遠致，攢華林而麗庭，申脩翹之冉冉，播員葉之青青。

liáng wáng yún shǔ kuí huā fù yuē: wéi cǐ qí cǎo, qiān huā xī dào, líng jīn bǎn zhī wēi yí, kuà yù jīn zhī hào hào, zhí yóu yún zhī guǎng lín, shǔ guāng fēng zhī zhǎng sǎo, yǎng jiāo wū ér fū róng, zhí lán fáng ér shū zǎo, mài zhòng fāng ér xiù chū, guān zá huì ér dāng wéi, jì fú shū ér yún màn, yì zhuó shuò ér xīng wēi, bù hù jiāo jiā, wěng rōng fēn pā, shū jīng mì yè, cuì è dān huá.
梁王筠蜀葵花賦曰：惟此奇草，遷花西道，凌金坂之威夷，跨玉津之浩浩，值油雲之廣臨，屬光風之長掃，仰椒屋而敷榮，植蘭房而舒藻，邁眾芳而秀出，冠雜卉而當闈，既扶疏而雲蔓，亦灼爍而星微，布護交加，蓊茸紛葩，疏莖密葉，翠萼丹華。

zàn sòng yán yán zhī shǔ kuí zàn yuē: jǐng wéi jiàng jīng, mín luò shēng líng, wù wēi qì lì, fū cǎo zhī yīng, yú yàn zhòng wěi, guān miǎn qún róng, lèi má néng zhí, fāng kuí bù qīng.
【贊】宋顏延之蜀葵贊曰：井維降精，崏絡升靈，物微氣麗，夫草之英，渝艷眾蒍，冠冕群榮，類麻能直，方葵不傾。

qiáng wēi
◇薔薇

běn cǎo jīng yuē: qiáng wēi yī míng niú jí.
《本草經》曰：薔薇一名牛棘。

yòu yuē: yī míng niú lēi, yī míng shān zǎo, yī míng qiáng mí.
又曰：一名牛勒，一名山棗，一名薔蘼。

gě hóng zhì jīn chuàng fāng yuē: yòng qiáng wēi tàn mò yī fāng cùn bǐ, rì sān fú zhī.
葛洪治金創方曰：用薔薇炭末一方寸匕，日三服之。

shī qí xiè tiǎo yǒng qiáng wēi shī yuē: dī zhī jù shèng yè, qīng xiāng xìng zì tōng, fā è chū zǎn zǐ, yú cǎi shàng fēi hóng, xīn huā duì bái rì, gù ruǐ zhú xíng fēng.
【詩】齊謝朓詠薔薇詩曰：低枝詎勝葉，輕香幸自通，發萼初攢紫，餘采尚霏紅，新花對白日，故蕊逐行風。

liáng jiǎn wén dì yǒng qiáng wēi shī yuē: yàn lái zhī yì ruǎn, fēng piāo huā zhuǎn guāng, fēn yūn bù kěn qù, hái lái jiē shàng xiāng.
梁簡文帝詠薔薇詩曰：燕來枝益軟，風飄花轉光，氛氳不肯去，還來階上香。

yòu fù dé yǒng qiáng wēi shī yuē: shí liú shān hú ruǐ, mù jǐn xuán xīng pā, qǐ rú zī cǎo lì, féng chūn shǐ fā huā, huí fēng shū zǐ è, zhào rì tǔ xīn yá.
又賦得詠薔薇詩曰：石榴珊瑚蕊，木槿懸星葩，豈如茲草麗，逢春始發花，迴風舒紫萼，照日吐新芽。

liáng yuán dì kàn zhāi qiáng wēi shī yuē: chàng nǚ juǎn chūn jū, yíng fēng xì yù chú, jìn cóng kàn yǐng mì, gé shù wàng chāi shū. héng zhī xié wǎn xiù, nèn yè xià qiān jū, qiáng gāo pān bù jí, huā xīn zhāi wèi shū, mò yí chā bìn shǎo, fēn rén yóu yǒu yú.
梁元帝看摘薔薇詩曰：倡女卷春裾，迎風戲玉除，近叢看影密，隔樹望釵疏。橫枝斜綰袖，嫩葉下牽裾，牆高攀不及，花新摘未舒，莫疑插鬢少，分人猶有餘。

liáng liú huǎn kàn měi rén zhāi qiáng wēi huā shī yuē: xīn huā lín qǔ chí, jiā lì fù xiāng suí, xiān hóng tóng yìng shuǐ, qīng xiāng gòng zhú chuī, rào jià xún duō chù, kuī cóng jiàn hǎo zhī, jīn xīn yóu hèn shǎo, jiāng gù fù xián wēi, chāi biān làn màn chā, wú chù bù xiāng yí.
梁劉緩看美人摘薔薇花詩曰：新花臨曲池，佳麗復相隨，鮮紅同暎水，輕香共逐吹，繞架尋多處，窺叢見好枝，今新猶恨少，將故復嫌萎，釵邊爛熳插，無處不相宜。

liáng bào quán yǒng qiáng wēi shī yuē: jīng zhí yí chūn guǎn, huò mí shàng lán gōng, piàn shū yóu dài zǐ, bàn juǎn wèi quán hóng, yè shū nán bì rì, huā mì yì shāng fēng, jiā lì xīn zhuāng bà, hán xiào zhé fāng cóng.
梁鮑泉詠薔薇詩曰：經植宜春館，靃靡上蘭宮，片舒猶帶紫，半卷未全紅，葉疏難蔽日，花密易傷風，佳麗新妝罷，含笑折芳叢。

liáng liǔ yùn yǒng qiáng wēi shī yuē: dāng hù zhǒng qiáng wēi, zhī yè tài wēi ruí, bù yáo xiāng yǐ luàn, wú fēng huā zì fēi, chūn guī bù néng jìng, kāi xiá lǐ míng fēi, qǔ chí fú cǎi cǎi, xié àn liè yī yī, huò wén hǎo yīn dù, shí jiàn xián ní guī, qiě duì qīng gū zhàn, qí yú rèn shì fēi.
梁柳惲詠薔薇詩曰：當戶種薔薇，枝葉太葳蕤，不搖香已亂，無風花自飛，春閨不能靜，開匣理明妃，曲池浮采采，斜岸列依依，或聞好音度，時見銜泥歸，且對清酤湛，其餘任是非。

lán
◇藍

lǐ jì yuè lìng yuē: zhòng xià zhī yuè, lìng mín wú yì lán yǐ rǎn. wèi yáng zhǎng yě.
《禮記月令》曰：仲夏之月，令民無刈藍以染。［為陽長也。］

máo shī yuē: zhōng cháo cǎi lán, bù yíng yī chān.
《毛詩》曰：終朝采藍，不盈一襜。

sūn qīng zǐ yuē: qīng chū yú lán ér qīng yú lán.
《孫卿子》曰：青出於藍而青於藍。

xù hàn shū yuē: yáng zhèn zhǒng zhí lán yǐ gōng yǎng mǔ, zhū shēng cháng yǒu zhù zhǒng lán zhě, zhé bá gèng zhǒng, yǐ jù qí hòu.
《續漢書》曰：楊震種植藍以供養母，諸生嘗有助種藍者，輒拔更種，以距其後。

qín zǐ yuē: cháng wèn zuò rén dāng rú yuán pǔ zhī lán, bù yì zhòng cǎo, rǎn ér hòu lǎng, rán bù rú táng dì zhī huá, zhuó zhuó zì xiǎn.
秦子曰：常問作人當如園圃之藍，不異眾草，染而後朗，然不如唐棣之華，灼灼自顯。

fù hòu hàn zhào qí lán fù yuē: yú jiù yī yǎn shī, dào jīng chén liú, cǐ jìng rén jiē yǐ zhǒng lán rǎn gàn wèi yè, lán tián mí wàng, shǔ jì bù zhí, kǎi qí yí běn niàn mò, suì zuò fù yuē: tóng qiū zhōng zhī yǒu má, shì mài xiù zhī yóu yóu.
【賦】後漢趙岐藍賦曰：余就醫偃師，道經陳留，此境人皆以種藍染紺為業，藍田彌望，黍稷不植，慨其遺本念末，遂作賦曰：同丘中之有麻，似麥秀之油油。

shèn huǒ
◇慎火

nán yuè zhì yuē: guǎng zhōu yǒu shù, kě yǐ yù huǒ, shān běi wèi zhī shèn huǒ, huò wèi jiè huǒ, duō zhǒng wū shàng, yǐ fáng huǒ yě, dàn nán zhōng wú shuāng xuě, gù chéng shù.
《南越志》曰：廣州有樹，可以御火，山北謂之慎火，或謂戒火，多種屋上，以防火也，但南中無霜雪，故成樹。

shī liáng fàn yún yǒng shèn huǒ shī yuē: zī huì xìn cóng cóng, wēi róng wèi zú qí, hé qī róu xiāng cǎo, suì dé rào huā chí, wàng yōu suī wú yòng, zhǐ yàn huò yǒu shī, zǎo dé jiàn zhāng lì, xìng ruò bǎi liáng chuí.
【詩】梁范筠詠慎火詩曰：茲卉信叢叢，微榮未足奇，何期糅香草，遂得繞花池，忘憂雖無用，止焰或有施，早得建章立，幸爇柏梁垂。

juǎn shī
◇卷施

ěr yǎ yuē: juǎn shī cǎo, bá xīn bù sǐ, sù mǎng cǎo yě.
《爾雅》曰：卷施草，拔心不死，［宿莽草也。］

lí sāo yuē: duō lí sāo zuò xī. lǎn huá zhōu zhī sù mǎng.
《離騷》曰：多［離騷作夕。］攬華洲之宿莽。

nán yuè zhì yuē: níng xiāng xiàn cǎo duō juǎn shī, bá xīn bù sǐ, jiāng huái jiān wèi zhī sù mǎng.
《南越志》曰：寧鄉縣草多卷施，拔心不死，江淮間謂之宿莽。

zàn jìn guō pú juǎn shī zàn yuē: juǎn shī zhī cǎo, bá xīn bù sǐ, qū píng jiā zhī, fěng yǒng yǐ bǐ, qǔ lèi suī ěr, xìng yǒu yuǎn zhǐ.
【贊】晉郭璞卷施贊曰：卷施之草，拔心不死，屈平嘉之，諷詠以比，取類雖邇，興有遠旨。