strong huǒ fēng suì dēng zhú tíng liáo zào xīn tàn huī yān strong
火 烽燧 燈 燭 庭燎 灶 薪炭灰 煙

huǒ
◇火

shì míng yuē: huǒ, huà wù yě, yì yán huǐ yě, wù rù jí jiē huǐ huài yě.
《釋名》曰：火，化物也，亦言毀也，物入即皆毀壞也。

shān hǎi jīng yuē: yàn huǒ guó, shòu shēn hēi sè, huǒ chū qí kǒu zhōng, yán néng tǔ huǒ. yì yuē: lí wèi huǒ.
《山海經》曰：厭火國，獸身黑色，火出其口中，［言能吐火。］易曰：離為火。

yòu yuē: zào wàn wù zhě, mò hàn hū huǒ.
又曰：燥萬物者，莫熯乎火。

yòu yuē: huǒ jiù zào.
又曰：火就燥。

shàng shū yuē: zǎo huǒ fěn mǐ, huǒ wèi huǒ zì yě.
《尚書》曰：藻火粉米，［火為火字也。］

yòu yuē: hóng fàn, wǔ xíng, èr yuē huǒ, huǒ yuē yán shàng, yán shàng zuò kǔ.
又曰：洪範，五行，二曰火，火曰炎上，炎上作苦。

yòu yuē: huǒ yán kūn gāng, yù shí jù fén, yán huǒ yì ér hài yù yě. tiān lì yì dé, liè yú měng huǒ. yòu yuē: ruò huǒ zhī liáo yú yuán, bù kě xiāng ěr, qí yóu kě pū miè, huǒ yán bù kě xiàng jìn, shàng kě pū miè, fú yán bù kě xìn yòng, shàng kě xíng lù yě.
又曰：火炎崑岡，玉石俱焚，［言火逸而害玉也。］天吏逸德，烈於猛火。又曰：若火之燎於原，不可鄉邇，其猶可撲滅，［火炎不可向近，尚可撲滅，浮言不可信用，尚可刑戮也。］

lǐ jì: yuè lìng yuē: mèng xià zhī yuè, shèng dé zài huǒ.
《禮記》：月令曰：孟夏之月，盛德在火。

zuǒ chuán yuē: huǒ lóng fǔ fú.
《左傳》曰：火龍黼黻。

yòu yuē: tán zǐ yuē: yán dì yǐ huǒ jì, gù wèi huǒ shī ér huǒ míng.
又曰：郯子曰：炎帝以火紀，故為火師而火名。

yòu yuē: gǔ zhī huǒ zhèng, huò shí yú xīn, huò shí yú zhòu, yǐ chū nèi huǒ, shì gù zhòu wèi chún huǒ, xīn wèi dà huǒ, wèi huǒ zhèng zhī guān, pèi shí yú huǒ xīng yě, jiàn chén zhī yuè, chún huǒ xīng hūn jiàn nán fāng, zé lìng mín fàng huǒ, jiàn xū zhī yuè, huǒ xīng fú zài rì xià, yè bù dé jiàn, zé lìng mín nèi huǒ, jìn fàng huǒ zhě yě.
又曰：古之火正，或食於心，或食於咮，以出內火，是故咮為鶉火，心為大火，［謂火正之官，配食於火星也，建辰之月，鶉火星昏見南方，則令民放火，建戌之月，火星伏在日下，夜不得見，則令民內火，禁放火者也。］

yòu yuē: táo táng shì zhī huǒ zhèng è bó, jū shāng qiū, chūn qiū kǎo yì yóu yuē: huǒ zhě, yáng zhī jīng yě.
又曰：陶唐氏之火正閼伯，居商丘，《春秋考異郵》曰：火者，陽之精也。

bái zé tú yuē: huǒ zhī jīng sòng wú jì.
白澤圖曰：火之精宋無忌。

lǐ hán wén jiā yuē: suì rén shǐ zuān mù qǔ huǒ.
《禮含文嘉》曰：燧人始鑽木取火。

shī zǐ yuē: suì rén shàng guān xīng chén, xià chá wǔ mù, yǐ wèi huǒ.
《尸子》曰：燧人上觀星辰，下察五木，以為火。

jiā yǔ yuē: yáo huǒ dì ér wáng, shàng chì.
《家語》曰：堯火帝而王，尚赤。

dì jìng tú yuē: huáng jīn zhī jiàn wèi huǒ.
《地鏡圖》曰：黃金之見為火。

kuò dì tú yuē: shén qiū yǒu huǒ xué, guāng zhào qiān lǐ.
括地圖曰：神丘有火穴，光照千里。

sūn zi bīng fǎ yuē: fán huǒ gōng yǒu wǔ, yī yuē huǒ rén, èr yuē huǒ jī, sān yuē huǒ zī, sì yuē huǒ kù, wǔ yuē huǒ suì.
孫子兵法曰：凡火攻有五，一曰火人，二曰火積，三曰火輜，四曰火庫，五曰火隧。

zhuāng zǐ yuē: zhǐ qióng yú wèi xīn, huǒ chuán yě, wèi xīn yóu xīn yù lǎn bā bǎi liù shí jiǔ xīn shàng yǒu qián xīn yě qián sì zì, cǐ tuō. yǐ zhǐ, zhǐ jǐn qián xīn zhī lǐ, gù huǒ chuán ér bù miè, bì děi nà yǎng zhī zhōng, gù mìng xù ér bù jué.
《莊子》曰：指窮於為薪，火傳也，［為薪猶薪(御覽八百六十九薪上有前薪也前四字，此脫。)以指，指盡前薪之理，故火傳而不滅，必得納養之中，故命續而不絕。］

zhàn guó cè yuē: chǔ wáng yóu yún mèng, yě huǒ zhī qǐ yě, ruò yún ní.
《戰國策》曰：楚王游雲夢，野火之起也，若雲蜺。

lǚ shì chūn qiū yuē: yī yǐn shuō tāng wǔ wèi, jiǔ fèi jiǔ biàn, huǒ wèi zhī jì.
《呂氏春秋》曰：伊尹說湯五味，九沸九變，火為之紀。

hán zǐ yuē: lǔ shāo jī zé, tiān běi fēng, huǒ nán yǐ, kǒng shāo guó, āi gōng jù, zì jiāng zhòng qù jiù huǒ, jiù huǒ zhě zuǒ yòu wú rén, jǐn zhú shòu, bù jiù huǒ, nǎi zhào wèn zhòng ní, zhòng ní yuē: fū zhú shòu zhě lè ér wú fá, jiù huǒ zhě kǔ ér wú shǎng, cǐ huǒ suǒ yǐ bù jiù yě, shì jí bù jí yǐ fá, jiù huǒ zhě jǐn shǎng zhī, zé jǔ guó bù zú yǐ shǎng yú mín, qǐng cóng xíng fá, nǎi xià lìng yuē: bù jiù huǒ zhě, bǐ jiàng běi zhī zuì, lìng xià wèi biàn, huǒ yǐ miè yǐ.
《韓子》曰：魯燒積澤，天北風，火南倚，恐燒國，哀公懼，自將眾趣救火，救火者左右無人，盡逐獸，不救火，乃召問仲尼，仲尼曰：夫逐獸者樂而無罰，救火者苦而無賞，此火所以不救也，事急不及以罰，救火者盡賞之，則舉國不足以賞於民，請從行罰，乃下令曰：不救火者，比降北之罪，令下未遍，火以滅矣。

yòu yuē: yuè wáng wèn yú dài fū zhǒng yuē: wú yù fá wú, kě hū, duì yuē: kě yǐ, hé bù shì fén gōng shì, yú shì suì fén gōng shì, mín mò néng jiù huǒ, nǎi xià lìng yuē: mín zhī jiù huǒ ér sǐ zhě, bǐ sǐ dí zhī shǎng, mín zhī tú qí tǐ, bèi rú yī zǒu huǒ zhě, zuǒ èr qiān rén, yòu sān qiān rén, shì jù xíng fǎ bù.
又曰：越王問於大夫種曰：吾欲伐吳，可乎，對曰：可矣，何不試焚宮室，於是遂焚宮室，民莫能救火，乃下令曰：民之救火而死者，比死敵之賞，民之塗其體，被濡衣走火者，左二千人，右三千人，［事具刑法部。］

hán shī wài chuán yuē: jìn píng gōng cáng bǎo zhī tái shāo, jiù huǒ sān rì sān yè, nǎi shèng zhī, gōng zǐ yàn shù bó ér hè yuē: chén wén wáng zhě cáng yú tiān xià, zhū hóu cáng yú bǎi xìng, nóng fū cáng yú qūn yǔ, jīn bǎi xìng fá yú wài, ér fù liǎn wú yǐ, xī jié zhòu cán zéi, wèi tiān xià lù, jīn huáng tiān jiàng zāi yú cáng tái, cǐ shì jūn zhī fú yě.
韓詩外傳曰：晉平公藏寶之台燒，救火三日三夜，乃勝之，公子晏束帛而賀曰：臣聞王者藏於天下，諸侯藏於百姓，農夫藏於囷庾，今百姓乏於外，而賦斂無已，昔桀紂殘賊，為天下戮，今皇天降災於藏台，此是君之福也。

shǐ jì yuē: páng juān zhuī sūn bìn, bìn liàng qí xíng, mù dāng zhì mǎ líng, nǎi fú bīng zhuó shù, bái ér shū zhī yuē: páng juān sǐ cǐ xià, yú shì lìng qí jūn wàn nǔ jiā dào, mù huǒ jǔ ér jù fā, juān yè zhì, jiàn bái shū, nǎi zuān huǒ zhú dú zhī, wèi bì, wàn nǔ jù fā, páng juān dà bài.
《史記》曰：龐涓追孫臏，臏量其行，暮當至馬陵，乃伏兵斫樹，白而書之曰：龐涓死此下，於是令齊軍萬弩夾道，暮火舉而俱發，涓夜至，見白書，乃鑽火燭讀之，未畢，萬弩俱發，龐涓大敗。

yòu yuē: qí jié gōng jí mò, tián dān qǔ niú qiān tóu, yī yǐ wǔ cǎi, shù dāo qí jiǎo, jié huǒ qí wěi.
又曰：騎劫攻即墨，田單取牛千頭，衣以五采，束刀其角，結火其尾。

hàn shū yuē: xiàng wáng xī tú xián yáng, shā qín jiàng wáng zǐ yīng, fén qí gōng shì, huǒ sān yuè bù miè.
《漢書》曰：項王西屠咸陽，殺秦降王子嬰，焚其宮室，火三月不滅。

sān fǔ huáng tú yuē: qín shǐ huáng dì, zàng lí shān, liù nián zhī jiān, wèi xiàng wáng suǒ fā, mù ér duò yáng zhǒng zhōng, rán huǒ qiú yáng, shāo qí guǒ cáng.
《三輔黃圖》曰：秦始皇帝，葬驪山，六年之間，為項王所發，牧兒墮羊冢中，燃火求羊，燒其槨藏。

huái nán zǐ yuē: yáng suì jiàn rì, zé rán ér wèi huǒ, yáng suì jīn yě, qǔ jīn mù mèng wú yuán zhě, zhí rì gāo sān sì zhàng shí, yǐ xiàng, chí zào ài chéng zhī cùn yú, yǒu qǐng jiāo zhī, chuī zhī zé rán, dé huǒ.
《淮南子》曰：陽遂見日，則然而為火，［陽遂金也，取金〈木孟〉無緣者，執日高三四丈時，以向，持燥艾承之寸餘，有頃焦之，吹之則然，得火。］

liè nǚ chuán yuē: liáng gū zǐ, qí shì shī huǒ, xiōng zi yǔ èr zi zài nèi, yù qǔ xiōng zi, zhé dé qí zi, huǒ shèng bù dé fù rù, fù rén yuē: liáng qǐ kě hù gào rén xiǎo yé, bèi bù yì zhī míng, hé miàn jiàn xiōng dì guó rén zāi, suì fù huǒ ér sǐ.
《列女傳》曰：梁姑姊，其室失火，兄子與二子在內，欲取兄子，輒得其子，火盛不得復入，婦人曰：梁豈可戶告人曉耶，被不義之名，何面見兄弟國人哉，遂赴火而死。

liè xiān chuán yuē: níng fēng zǐ, huáng dì táo zhèng, zhǎng huǒ, néng zuò wǔ sè yān, shì jù yān bù.
《列仙傳》曰：甯封子，黃帝陶正，掌火，能作五色煙，［事具煙部。］

yòu yuē: táo ān gōng, lù ān yě shī yě, shù xíng huǒ, huǒ yī dàn sàn shàng, zǐ sè chōng tiān, xū yú zhū què zhǐ yě shàng, yuē: ān gōng ān gōng, yě yǔ tiān tōng, shì jù xiān bù.
又曰：陶安公，六安冶師也，數行火，火一旦散上，紫色沖天，須臾朱雀止冶上，曰：安公安公，冶與天通，［事具仙部。］

dōng guān hàn jì yuē: zhì yùn wèi zhǎng shā, yǒu yì shì gǔ chū, zāo fù sàng, wèi zàng, lín rén huǒ qǐ, jí chū shě, guān bù kě yí, chū mào huǒ fú guān shàng, huì huǒ miè.
《東觀漢記》曰：郅惲為長沙，有義士古初，遭父喪，未葬，鄰人火起，及初舍，棺不可移，初冒火伏棺上，會火滅。

yòu yuē: lián fàn wèi shǔ jùn, chéng dū dì pò wū xiá, bǎi xìng yè zuò, yǐ gōng yī shí. yòu jìn huǒ, mín fù bì zhī, shī huǒ zhě rì shǔ, fàn lìng yè zuò, dàn shǐ chǔ shuǐ, bǎi xìng jiē yuè, shì jù zhí guān tài shǒu piān.
又曰：廉范為蜀郡，成都地迫屋狹，百姓夜作，以供衣食。又禁火，民復弊之，失火者日屬，范令夜作，但使儲水，百姓皆悅，［事具職官太守篇。］

yòu yuē: liáng hóng, mù shǐ zhǎng ān shàng lín yuàn zhōng, shī huǒ, yán rén jiā, wèn suǒ shāo cái wù, xī tuī shǐ cháng zhī, qí zhǔ yán shǎo, hóng yuán yǐ shēn zuò, gōng zhí qí qín.
又曰：梁鴻，牧豕長安上林苑中，失火，延人家，問所燒財物，悉推豕償之，其主言少，鴻原以身作，躬執其勤。

fán yīng bié chuán yuē: yīng yǐn yú hú shān, cháng yǒu hēi fēng cóng xī fāng qǐ, yīng wèi xué zhě yuē: chéng dū shì huǒ shén shèng, yīn hán shuǐ xī xiàng shù zhī, nǎi lìng jì qí rì, hòu yǒu cóng shǔ lái zhě, yún shì rì dà huǒ, hēi yún píng dàn cóng dōng qǐ, xū yú dà yǔ, huǒ suì dé miè.
《樊英別傳》曰：英隱於壺山，常有黑風從西方起，英謂學者曰：成都市火甚盛，因含水西向漱之，乃令記其日，後有從蜀來者，雲是日大火，黑雲平旦從東起，須臾大雨，火遂得滅。

rǔ nán xiān xián chuán yuē: guō lǜ, tài píng yù lǎn bā bǎi liù shí bā zuò xiàn. cóng nán jiāo, hán jiǔ dōng běi sān xùn, yún qí shī huǒ, yǐ yàn zhī, hòu qí guǒ shàng huǒ shì.
《汝南先賢傳》曰：郭慮，［《太平御覽》八百六十八作憲。］從南郊，含酒東北三噀，雲齊失火，以厭之，後齊果上火事。

yòu yuē: cài jūn zhòng yǔ rén yǒu zhì xiào zhī xīn, mǔ xiàng zhōng, guān zài táng, xī shě shī huǒ, huǒ jiāng zhì, jūn zhòng fú shī hào kū, huǒ yuè xiàng dōng jiā.
又曰：蔡君仲與人有至孝之心，母向終，棺在堂，西舍失火，火將至，君仲伏屍號哭，火越向東家。

xuán zhōng jì yuē: nán fāng yǒu yán shān yān, zài fú nán guó zhī dōng, jiā yíng guó zhī běi, zhū báo guó zhī xī, shān cóng sì yuè ér huǒ shēng, shí èr yuè huǒ miè, zhēng yuè èr yuè huǒ bù rán, shān shàng dàn chū yún qì, ér cǎo mù shēng yè zhī tiáo, zhì sì yuè huǒ rán, cǎo mù yè luò, rú zhōng guó hán shí, cǎo mù yè luò yě, xíng rén yǐ zhēng yuè èr yuè sān yuè xíng, guò cǐ shān xià, qǔ chái yǐ wèi xīn, rán zhī wú jǐn shí, qǔ qí pí jī zhī, wèi huǒ huàn bù.
《玄中記》曰：南方有炎山焉，在扶南國之東，加營國之北，諸薄國之西，山從四月而火生，十二月火滅，正月二月火不然，山上但出雲氣，而草木生葉枝條，至四月火然，草木葉落，如中國寒時，草木葉落也，行人以正月二月三月行，過此山下，取柴以為薪，燃之無盡時，取其皮績之，為火浣布。

shí zhōu jì yuē: yán zhōu, zài nán hǎi zhōng, dì fāng èr qiān lǐ, qù yá jiǔ wàn lǐ, shàng yǒu fēng shēng shòu, shì bào qīng sè, dà rú lí, zhāng qǔ zhī, jī xīn shù chē yǐ shāo zhī, xīn jǐn ér cǐ shòu zài huǒ zhōng, rán qí máo bù jiāo, zhuó cì bù rù, dǎ zhī rú pí náng, yǐ tiě chuí duàn qí tóu shù shí xià, nǎi sǐ, yǐ qí kǒu xiàng fēng, xū yú biàn huó ér qǐ, yǐ shí shàng chāng pú sāi qí bí, jí sǐ, qǔ qí nǎo, jú huā fú zhī, jǐn shí jīn, dé shòu wǔ bǎi suì.
《十洲記》曰：炎洲，在南海中，地方二千里，去崖九萬里，上有風生獸，似豹青色，大如狸，張取之，積薪數車以燒之，薪盡而此獸在火中，燃其毛不燋，斫刺不入，打之如皮囊，以鐵椎鍛其頭數十下，乃死，以其口向風，須臾便活而起，以石上菖蒲塞其鼻，即死，取其腦，菊花服之，盡十斤，得壽五百歲。

yòu yuē: yǒu huǒ lín shān, shān zhōng yǒu huǒ shòu, dà rú shǔ, máo zhǎng sān sì cùn, huò yuē: shān kě bǎi lǐ xǔ, qǔ qí shòu máo, jī yǐ wèi bù, míng yuē huǒ huàn bù, guó rén yī fú zhī, cǐ bù gòu wū, yǐ shuǐ huàn zhuó zhī, zhōng rì bù jié, yǐ huǒ shāo bù, liǎng shí jiǔ xǔ chū, qí gòu jí qù, bái rú xuě.
又曰：有火林山，山中有火獸，大如鼠，毛長三四寸，或曰：山可百里許，取其獸毛，績以為布，名曰火澣布，國人衣服之，此布垢洿，以水浣濯之，終日不絜，以火燒布，兩食久許出，其垢即去，白如雪。

guǎng zhì yuē: huǒ zhōu zài nán hǎi zhōng, huǒ rán zhōu, qí mù bù sǐ gèng xiān.
《廣志》曰：火洲在南海中，火燃洲，其木不死更鮮。

bào piáo zǐ yuē: nán hǎi zhī zhōng, xiāo qiū zhī zhōng, yǒu zì shēng zhī huǒ, cháng yǐ chūn qǐ ér qiū miè, qiū fāng qiān lǐ, dāng huǒ qǐ shí, cǐ qiū shàng chún shēng yī zhǒng mù, huǒ qǐ zhèng zháo cǐ mù, mù suī wèi huǒ suǒ zhe, dàn xiǎo jiāo hēi, rén huò yǐ wèi xīn zhě, rú cháng xīn, dàn bù chéng tàn, chuī shú zé guàn miè zhī, hòu fù gèng yòng, rú cǐ wú qióng. yòu yí rén qǔ mù huá, jī yǐ wèi huǒ huàn bù, mù pí yì bō, yǐ huī zhǔ wèi bù, dàn bù jí huá xì hǎo ěr.
《抱朴子》曰：南海之中，蕭丘之中，有自生之火，常以春起而秋滅，丘方千里，當火起時，此丘上純生一種木，火起正着此木，木雖為火所着，但小燋黑，人或以為薪者，如常薪，但不成炭，炊熟則灌滅之，後復更用，如此無窮。又夷人取木華，績以為火浣布，木皮亦剝，以灰煮為布，但不及華細好耳。

yòu yuē: yǒu bái shǔ, dà zhě zhòng shù jīn, máo zhǎng sān cùn, jū kōng mù zhōng, qí máo yì kě jī wèi bù, gù huǒ huàn bù yǒu sān zhǒng yān.
又曰：有白鼠，大者重數斤，毛長三寸，居空木中，其毛亦可績為布，故火浣布有三種焉。

yòu yuē: wú shì yǒu yáo guāng, yǒu huǒ shù, wú zhǔ jī dí qiān shù, huǒ fén dí le jǐn, guāng tián zuò huī zhōng, zhèn yī ér qǐ, shì jù cǎo bù dí piān.
又曰：吳世有姚光，有火術，吳主積荻千束，火焚荻了盡，光恬坐灰中，振衣而起，［事具草部荻篇。］

shén xiān chuán yuē: luán bā wèi shàng shū, zhēng dàn huì, dé jiǔ, xī nán shù, yún chéng dū shì shī huǒ, shù jiǔ zuò yǔ, yì zhì, guǒ rú qí yán, shì jù xiān bù.
《神仙傳》曰：欒巴為尚書，正旦會，得酒，西南漱，雲成都市失火，漱酒作雨，驛至，果如其言，［事具仙部。］

wú yuè chūn qiū yuē: yuè wáng sī bào wú, dōng zé bào bīng, xià zé wò huǒ.
《吳越春秋》曰：越王思報吳，冬則抱冰，夏則握火。

chén liú qí jiù chuán yuē: liú kūn wèi jiāng líng lìng, mín yǒu huǒ zāi, kūn xiàng huǒ kòu tóu, jí pèi rán xià yǔ, zhào wèn fǎn fēng miè huǒ, hǔ běi dù hé, hé yǐ zhì cǐ, kūn yuē: ǒu rán, dì yuē: cǐ zhǎng zhě zhī yán yě.
《陳留耆舊傳》曰：劉昆為江陵令，民有火災，昆向火叩頭，即霈然下雨，詔問反風滅火，虎北渡河，何以致此，昆曰：偶然，帝曰：此長者之言也。

fēng sú tōng yuē: chéng mén shī huǒ, huò jí chí zhōng yú, àn bǎi jiā shū, sòng chéng mén shī huǒ, zì jí chí zhōng shuǐ yǐ wò zhī, yú xī lù jiàn, dàn jiù bǎ zhī, shì jù yú bù.
《風俗通》曰：城門失火，禍及池中魚，按百家書，宋城門失火，自汲池中水以沃之，魚悉露見，但就把之，［事具魚部。］

wèi wǔ dì míng fá lìng yuē: wén tài yuán shàng dǎng xī hé yàn mén, dōng zhì zhī hòu, bǎi yǒu wǔ rì, jiē jué huǒ hán shí, yún wèi jiè zǐ tuī.
魏武帝明罰令曰：聞太原上黨西河雁門，冬至之後，百有五日，皆絕火寒食，云為介子推。

yīng xióng jì yuē: zhōu yú zhèn jiāng xià, cáo cāo yù cóng chì bì dù jiāng nán, wú chuán, chéng pái cóng hàn shuǐ xià, zhù pǔ kǒu, wèi jí dù, yú yè mì shǐ qīng chuán zǒu gě bǎi suǒ sōu, sōu yǒu wǔ shí rén yí zhào, rén chí jù huǒ, huǒ rán zé huí chuán zǒu qù, qù fù hái shāo zhě, xū yú shāo shù qiān pái, huǒ dà qǐ, guāng shàng zhào tiān, cāo yè qù.
《英雄記》曰：周瑜鎮江夏，曹操欲從赤壁渡江南，無舡，乘簰從漢水下，住浦口，未即渡，瑜夜密使輕舡走舸百所艘，艘有五十人移棹，人持炬火，火燃則回舡走去，去復還燒者，須臾燒數千簰，火大起，光上照天，操夜去。

bó wù zhì yuē: jī chóu wàn pǐ, zé zì rán shēng huǒ, qín tài píng yù lǎn bā bǎi liù shí jiǔ zuò tài. shǐ zhōng, wǔ kù huǒ, jī chóu suǒ zhì yě.
《博物志》曰：積紬萬匹，則自然生火，秦［《太平御覽》八百六十九作泰。］始中，武庫火，積紬所致也。

yì yuàn yuē: lín qióng yǒu huǒ jǐng, hàn shì lóng zé yán hè mí chì, huán líng zhī jì, huǒ shì jiàn wēi, shì jù shuǐ bù jǐng piān.
《異苑》曰：臨邛有火井，漢室隆則炎赫彌熾，桓靈之際，火勢漸微，［事具水部井篇。］

yòu yuē: jìn huì dì yuán kāng sān nián, wǔ kù huǒ, shāo kǒng zǐ lǚ, hàn gāo zhǎn bái shé jiàn, wáng mǎng tóu děng, shì jù jiàn bù.
又曰：晉惠帝元康三年，武庫火，燒孔子履，漢高斬白蛇劍，王莽頭等，［事具劍部。］

jìn zhōng xìng shū yuē: yīn hào běi fá, jiāng yōu wèi zhǎng shǐ, qǔ shù bǎi jī, yǐ zhǎng shéng lián jiǎo, jiē xì huǒ, yī shí qū fàng, fēi guò chán, jí qiāng yíng, yíng jiē rán.
《晉中興書》曰：殷浩北伐，江逌為長史，取數百雞，以長繩連腳，皆系火，一時驅放，飛過巉，集羌營，營皆然。

sōu shén jì yuē: mí zhú cháng cóng luò guī, wèi zhì jiā shù shí lǐ, jiàn lù cì yǒu hǎo xīn fù, cóng zhú qiú jì zài, xíng èr shí yú lǐ, xīn fù xiè qù, wèi zhú yuē: wǒ tiān shǐ, qù dāng wǎng shāo dōng hǎi mí jiā, gǎn jūn jiàn zài, gù yǐ xiāng yǔ, zhú yīn qǐng zhī, yuē: bù kě, bù dé bù shāo, jūn kuài qù, wǒ huǎn lái, rì zhōng bì huǒ fā, zhú nǎi jí xíng dá jiā, biàn chū cái wù, rì zhōng ér huǒ dà fā.
《搜神記》曰：麋竺常從洛歸，未至家數十里，見路次有好新婦，從竺求寄載，行二十餘里，新婦謝去，謂竺曰：我天使，去當往燒東海麋家，感君見載，故以相語，竺因請之，曰：不可，不得不燒，君快去，我緩來，日中必火發，竺乃急行達家，便出財物，日中而火大發。

xiào lín yuē: mǒu jiǎ yè bào jí, mìng mén rén zuān huǒ, qí yè yīn míng, wèi dé huǒ, cuī zhī jí, mén rén fèn rán yuē: jūn zé zhī yì dà wú dào lǐ, jīn àn rú qī, hé yǐ bù bǎ huǒ zhào wǒ, wǒ dāng dé mì zuān huǒ jù.
《笑林》曰：某甲夜暴疾，命門人鑽火，其夜陰暝，未得火，催之急，門人忿然曰：君責之亦大無道理，今闇如漆，何以不把火照我，我當得覓鑽火具。

shī liáng yǔ jiān wú yuǎn kàn fàng huǒ shī yuē: fēng qián xì yān qǐ, yuè lǐ hēi yān shēng, rù yàn kàn qiáo mù, qīn guāng shí yuǎn chéng.
【詩】梁庾肩吾遠看放火詩曰：風前細煙起，月里黑煙生，入焰看橋木，侵光識遠城。

fù jìn pān ní huǒ fù yuē: lǎn tiān rén zhī zhì zhōu, jiā huǒ dé zhī wèi guì, hán tài yáng zhī líng huī, tǐ chún gāng zhī zhèng qì, xiān shèng yǎng guān, tōng shén wù líng, qióng wù jǐn shù yán jī zhì jīng, zuān suì zào huǒ, táo yě qún xíng, xié hé wǔ wèi. gé biàn shān xīng, ěr nǎi dí yá diǎn shàn, bǎi pǐn jì chén, hé gēng qiú yì, zhǐ jiǔ nóng chún, xiǎng yuán zhǔ tuó, zhuó guī huò lín, ruò nǎi liú jīn huà shí, shuò tiě róng tóng, zào zhì róng qì, yǐ jiè bù gōng, dǐ liàn bīng xiè, zhěng shì jūn róng, sì hǎi kāng yì, biān jìng wú kòu, tāo gōng jí jiàn, jiě jiǎ shì zhòu, xiāo dí wèi lěi, zhù gē wèi nòu, zhàn shì fǎn yú gēng nóng, róng mǎ fàng hū wài jiù, jí zhì fén yě liáo yuán, lù huǒ hè xī, lín mù cuī lā, shā lì bìng mí, téng guāng jué lǎn, yún sàn ní pī, qù ruò fēng qū, jí ruò diàn shì, fēn lún yū zhuǎn, shū hū héng lì, zhèn xiǎng dá hū bā míng, liú guāng zhú hū sì yì.
【賦】晉潘尼火賦曰：覽天人之至周，嘉火德之為貴，含太陽之靈暉，體淳剛之正氣，先聖仰觀，通神悟靈，窮物盡數研機至精，鑽燧造火，陶冶群形，協和五味。革變膻腥，爾乃狄牙典膳，百品既陳，和羹酋醳，旨酒醲醇，享黿煮鼉，灼龜臛鱗，若乃流金化石，鑠鐵融銅，造制戎器，以戒不恭，砥煉兵械，整飾軍容，四海康乂，邊境無寇，韜弓戢劍，解甲釋胄，銷鏑為耒，鑄戈為耨，戰士反於耕農，戎馬放乎外廄，及至焚野燎原，陸火赫羲，林木摧拉，沙粒並麋，騰光絕覽，雲散霓披，去若風驅，疾若電逝，芬輪紆轉，倏忽橫厲，震響達乎八冥，流光燭乎四裔。

fēng suì
◇烽燧

xuán nǚ zhàn jīng yuē: zhū jiàn jǔ fēng huǒ yān huǒ, chuán yán lǔ qiě yù qǐ, yù zhī shěn lái bù, yǐ yán zhě shí suǒ jiā zhī, dé yáng zhě bù lái, dé yīn zhě wèi lái fǎ.
玄女戰經曰：諸見舉烽火煙火，傳言虜且欲起，欲知審來不，以言者時所加之，得陽者不來，得陰者為來法。

mò zǐ yuē: fēng huǒ yǐ jǔ, yán kòu suǒ cóng lái duō shǎo.
《墨子》曰：烽火已舉，言寇所從來多少。

gān shì tiān wén zhàn yuē: quán jǔ fēng biǎo, yuǎn jìn chén fú, quán sì xīng, zài xuān yuán wěi xī, biān dì jǐng bèi, fēng hòu xiāng wàng, lǔ zhì zé jǔ, fēng huǒ shí wén, tài píng yù lǎn sān bǎi sān shí wǔ zuò zhàng. rú jīn jǐng jié gāo, huǒ yù lǎn zuò dà. chuí qí tóu, ruò jǐng bèi jí, rán huǒ qí tóu, fàng zhī, quán zhòng, běn dī zé mò yǎng, jiàn fēng huǒ.
甘氏天文占曰：權舉烽表，遠近沉浮，權四星，在軒轅尾西，邊地警備，烽候相望，虜至則舉，烽火十文，［《太平御覽》三百三十五作丈。］如今井桔槔，火［御覽作大。］錘其頭，若警備急，燃火其頭，放之，權重，本低則末仰，見烽火。

shǐ jì yuē: bāo sì bù hǎo xiào, yōu wáng yù qí xiào, wèi fēng suì huǒ gǔ, shì yǒu kòu zhì, jǔ fēng huǒ, zhū hóu xī zhì, zhì ér wú kòu, bāo sì nǎi dà xiào.
《史記》曰：褒姒不好笑，幽王欲其笑，為烽燧火鼓，似有寇至，舉烽火，諸侯悉至，至而無寇，褒姒乃大笑。

hàn shū yuē: jūn chén dān yú lì sì suì, xiōng nú fù jué hé qīn, dà rù shàng dōu tài píng yù lǎn sān bǎi sān shí wǔ zuò jùn. yún zhōng, fēng huǒ tōng yú gān quán.
《漢書》曰：軍臣單于立四歲，匈奴復絕和親，大入上都［《太平御覽》三百三十五作郡。］雲中，烽火通於甘泉。

dōng guān hàn jì yuē: lián fàn wèi yún zhōng tài shǒu, shǐ dào, fēng huǒ rì tōng, gù shì, lǔ chū dù wǔ qiān rén, nǎi yí shū páng jùn qiú zhù, lì bái, jīn lǔ bīng dù chū wǔ qiān, qǐng yí jǐng xí, fàn bù tīng, suì xuǎn jīng bīng, zì jiāng chū zhì jìn xiàn, lìng lǎo ruò chéng shǒu ér zhuī zhī.
《東觀漢記》曰：廉范為雲中太守，始到，烽火日通，故事，虜出度五千人，乃移書旁郡求助，吏白，今虜兵度出五千，請移警檄，范不聽，遂選精兵，自將出至近縣，令老弱城守而追之。

yòu yuē: mǎ chéng shàn zhì zhàng sāi, zì xī hé zhì wèi qiáo, hé shàng zhì ān yì, tài yuán zhì jǐng xíng, zhōng shān zhì yè, jiē zhú bǎo bì, qǐ fēng suì, shí lǐ yī hòu.
又曰：馬成善治障塞，自西河至渭橋，河上至安邑，太原至井陘，中山至鄴，皆築保壁，起烽燧，十里一候。

yòu yuē: guō jí wèi bīng zhōu, jí zhī lú fāng sù yuán é fēng, jù féng xiào běn gǎi. zéi, nán zú yǐ lì zhì, cháng yán fēng hòu, míng gòu shǎng.
又曰：郭伋為并州，伋知盧芳夙［原訛風，據馮校本改。］賊，難卒以力制，常嚴烽候，明購賞。

cài yōng xǐ shuò fāng shàng shū yuē: jì dào xǐ suǒ, chéng sāi shǒu fēng, zhí zài wàng hòu, yōu bù jiāo zhuó, wú xīn fù néng cāo bǐ chéng cǎo, zhì zhāng què tíng.
蔡邕徙朔方上書曰：既到徙所，乘塞守烽，職在望候，憂怖焦灼，無心復能操筆成草，致章闕庭。

yǔ chǎn yáng dōu fù zhù yuē: suì huǒ, yǐ jù zhì gū shān tóu, jiē yuán jiāng xiāng wàng.
庾闡楊都賦注曰：燧火，以炬置孤山頭，皆緣江相望。

shù zhēng jì yuē: xì shuǐ zhù wèi, dōng yǒu zhōu yōu wáng lěi, xī yōu wáng jí jǔ fēng yǐ yuè bāo sì, suì quǎn róng fá zhōu, zhū hóu wán ér fú zhì, zhàn bài sǐ yú sī dì.
《述征記》曰：戲水注渭，東有周幽王壘，昔幽王亟舉烽以悅褒姒，遂犬戎伐周，諸侯玩而弗至，戰敗死於斯地。

shū jìn cài mó yǔ dì shū yuē: jūn zhōng ěr mù, dāng yòng gǔ fēng, fēng kě yáo jiàn, gǔ kě yáo wén, xíng shēng xiāng chuán, xū yú bǎi lǐ, fēi rén suǒ jí, xiǎng dé xiān zhī ěr, jìn bié shū mài zhě, jiē dāng jiě zhī, ér wáng gǒu zhū rén, chī wán zhī shén, nǎi zhì yú shì, cháng lìng rén guài zhī, rán fēng gǔ zhī fǎ, dāng yù chì zhū jūn, jiàn fēng wén gǔ biàn yán, ér cǐ jiān héng jǔ fēng zhī hòu, xū wén shū shàng yán, nǎi fú yóu jūn, yóu jūn xū bèi fú, nǎi dāng yán, xī nián shí tóu yè bàn jǔ fēng, zhì míng rì shí shí, tái zhōng nǎi zhī, dì zài shí tóu shí, yú zhōng jǔ fēng, zhì xià pú, yóu jūn gù wèi yán, cǐ jí shì gǒu xī àn dāng zuò xī. děng fù chē zhī guǐ yě.
【書】晉蔡謨與弟書曰：軍中耳目，當用鼓烽，烽可遙見，鼓可遙聞，形聲相傳，須臾百里，非人所及，想得先知耳，近別菽麥者，皆當解之，而王苟諸人，痴頑之甚，乃至於是，常令人怪之，然烽鼓之法，當豫敕諸軍，見烽聞鼓便嚴，而此間恆舉烽之後，須文書上言，乃符游軍，游軍須被符，乃當嚴，昔年石頭夜半舉烽，至明日食時，台中乃知，弟在石頭時，隅中舉烽，至下脯，游軍故未嚴，此即是苟希［按當作晞。］等覆車之軌也。

dēng
◇燈

shuō wén yuē: dìng wèi zhī dēng.
《說文》曰：錠謂之燈。

yùn jí yuē:" wú zú yuē dēng, yǒu zú yuē dìng."
《韻集》曰："無足曰燈，有足曰錠。"

lí sāo àn běn tiáo fēi lí sāo. yuē: wú jiǔ bù fèi chén rì yè, lán gāo míng zhú huá tóng cuò. yán dēng dìng jǐn tóng, zuó qín shòu, yǒu huá yīng yě.
《離騷》［按本條非離騷。］曰：吳酒不廢沉日夜，蘭膏明燭華銅錯。［言燈錠盡銅，琢禽獸，有華英也。］

shuō yuàn yuē: chǔ zhuāng wáng cì qún chén jiǔ, rì mù, dēng zhú miè, nǎi yǒu rén yǐn měi rén yī zhě, měi rén wǎn jué qí guān yīng, shì jù rén bù bào ēn piān.
《說苑》曰：楚莊王賜群臣酒，日暮，燈燭滅，乃有人引美人衣者，美人挽絕其冠纓，［事具人部報恩篇。］

liú xiàng bié chuán yuē: dài zhào féng shāng zuò dēng fù.
劉向《別傳》曰：待詔馮商作燈賦。

hàn shū yuē: jīn zhī xiù huá, shù máo cuì jīng, jīn zhī, tóng dēng, bǎi èr shí zhī, xiù huá, zhōng zhǔ yǒu guāng huá yě.
《漢書》曰：金枝秀華，庶旄翠旌，［金枝，銅燈，百二十枝，秀華，中主有光華也。］

yòu yuē: wǔ dì sī niàn lǐ fū rén bù yǐ, fāng shì qí rén shǎo wēng, yán néng zhì qí shén, nǎi yè shè dēng zhú wéi wò, ér lìng dì jū tā zhàng, yáo wàng jiàn hǎo nǚ, rú lǐ fū rén zhī mào, ér bù dé jiù shì.
又曰：武帝思念李夫人不已，方士齊人少翁，言能致其神，乃夜設燈燭帷幄，而令帝居他帳，遙望見好女，如李夫人之貌，而不得就視。

hàn wǔ nèi chuán yuē: xī wáng mǔ qiǎn shǐ wèi dì yuē: qī yuè qī rì, wǒ dāng zàn lái, dì zhì rì, sǎo chú gōng nèi, rán jiǔ guāng zhī dēng.
《漢武內傳》曰：西王母遣使謂帝曰：七月七日，我當暫來，帝至日，掃除宮內，燃九光之燈。

xún cǎi chuán yuē: xún cǎi, shuǎng nǚ, wèi yīn yú qī, ér fū zǎo wáng, shuǎng bī jià yǔ tài yuán guō yì, cǎi rù guō shì shì, mù nǎi qù qí wéi zhàng, jiàn sì dēng, liǎn sè zhèng zuò, guō shì bù gǎn bī.
《荀采傳》曰：荀采，爽女，為陰瑜妻，而夫早亡，爽逼嫁與太原郭弈，采入郭氏室，暮乃去其帷帳，建四燈，斂色正坐，郭氏不敢逼。

fēng sú tōng yuē: zhì bó yí sù tíng, zhǐ lóu shàng, rán shù dēng, yè yǒu mèi lái, bó yí qù zhī, yǐ dēng zhào, nǎi lǎo lí yě.
《風俗通》曰：郅伯夷宿亭，止樓上，燃數燈，夜有魅來，伯夷趣之，以燈照，乃老狸也。

dōng gōng jiù shì yuē: gōng yǒu tóng yā tóu dēng èr, tóng shì dēng sān, gōng hù wài yòng, xī gōng yóu qī hé, tài zǐ nà fēi, yǒu jīn tú sì chǐ zhǎng dēng yī, jīn tú lián pán duǎn dēng èr, jīn tú lián pán yā dēng yī.
《東宮舊事》曰：宮有銅鴨頭燈二，銅侍燈三，供戶外用，夕供油七合，太子納妃，有金塗四尺長燈一，金塗連盤短燈二，金塗連盤鴨燈一。

yè zhōng jì yuē: shí hǔ zhēng dàn huì yú diàn qián, shè bǎi èr shí zhī dēng.
《鄴中記》曰：石虎正旦會於殿前，設百二十枝燈。

shī jìn xí záo chǐ shī yuē: huáng huáng xián yè dēng, xiū xiū shù jiān liàng, dēng suí fēng wěi yè, fēng yǔ dēng shēng jiàng.
【詩】晉習鑿齒詩曰：煌煌閒夜燈，脩脩樹間亮，燈隨風煒燁，風與燈升降。

qí xiè tiǎo yǒng dēng shī yuē: fā cuì xié xī lǐ, xù shí dàng shān fēng, chōu jīng lèi xiān zhǎng, xián guāng shì zhú lóng, fēi é zài sān rào, qīng huā sì wǔ zhòng, gū duì xiāng sī xī, kōng zhào wǔ yī fèng.
齊謝朓詠燈詩曰：發翠斜溪里，蓄實宕山峰，抽莖類仙掌，銜光似燭龍，飛蛾再三繞，輕花四五重，孤對相思夕，空照舞衣縫。

liáng jiǎn wén dì yǒng lóng dēng jué jù shī yuē: dòng yàn cuì wéi lǐ, sàn yǐng luó zhàng qián, huā xīn shēng fù luò, míng xiāo jūn jù lián.
梁簡文帝詠籠燈絕句詩曰：動焰翠帷里，散影羅帳前，花心生復落，明銷君詎憐。

liáng jì shǎo yú yǒng cán dēng jué jù yuē: cán dēng yóu wèi miè, jiāng jǐn gèng yáng huī, wéi yú yī liǎng yàn, yuán é làn, jù féng xiào běn gǎi. cái dé jiě luó yī.
梁紀少瑜詠殘燈絕句曰：殘燈猶未滅，將盡更揚暉，惟餘一兩爓，［原訛爛，據馮校本改。］裁得解羅衣。

liáng wáng yún yǒng dēng qíng shī yuē: bǎi huá yào jiǔ zhī, míng hè yìng bīng chí, mò yuán é wèi, jù féng xiào běn gǎi. guāng běn nèi zhào, dān huā fù wài chuí, liú huī yuè jiā kè, fān yǐng qì shēng lí, zì xiāo liáng bù huǐ, míng bái yuán jūn zhī.
梁王筠詠燈擎詩曰：百華曜九枝，鳴鶴映冰池，末［原訛未，據馮校本改。］光本內照，丹花復外垂，流暉悅嘉客，翻影泣生離，自銷良不悔，明白原君知。

liáng wú yún dēng shī yuē: xī zài fèng huáng què, qī cǎi lián huā jīng, lù lí kàn bǎo zhàng, làn màn zhào wén píng, yán yàn yān guāng zhuǎn, fēn yūn wù lǐ qīng, néng fāng sān wǔ yè, guì shù yuè zhōng shēng.
梁吳筠燈詩曰：昔在鳳皇闕，七採蓮花莖，陸離看寶帳，爛熳照文屏，檐艷煙光轉，氛氳霧裡輕，能方三五夜，桂樹月中生。

liáng fàn jìng qī shěn shì yǒng dēng shī yuē: qǐ yán rì yǐ mù, luó zhàng yuè wèi guī, kāi huā sàn hè cǎi, hán guāng chū jiǔ wēi, fēng xuān dòng dān yàn, shuǐ yǔ dàn qīng huī, bù lìn qīng é rào, wéi kǒng xiǎo yíng fēi.
梁范靖妻沈氏詠燈詩曰：綺筵日已暮，羅帳月未歸，開花散鶴彩，含光出九微，風軒動丹焰，水宇淡清輝，不吝輕蛾繞，唯恐曉蠅飛。

fù hàn liú zi jùn dēng fù yuē: wéi zī cāng hè, xiū lì yǐ qí, shēn tǐ shān xuē, tóu jǐng wēi yí, fù sī míng zhú, gōng hán bīng chí, míng wú bù jiàn, zhào chá xiān wēi, yǐ yè jì zhòu, liè zhě suǒ yī.
【賦】漢劉子駿燈賦曰：惟茲蒼鶴，修麗以奇，身體剼削，頭頸委蛇，負斯明燭，躬含冰池，明無不見，照察纖微，以夜繼晝，烈者所依。

wèi yīn chén àn dāng zuò jù, běn shū bā shí wǔ bù piān tóng. jīng yú dēng fù yuē: héng hǎi zhī yú, jué hào wéi jīng, pǔ bǐ lín zú, mò zhī yǔ jīng, dà qín měi yān, nǎi guān nǎi xiáng, xiě zài qí xíng, tuō yú jīn dēng, lóng jí jīn wěi, qí jiǎ shū zhāng, chuí shǒu wǎn shì, pán yú huá fáng, zhuàng xīn xīn yǐ sǒng zhì, ruò jiāng fēi ér wèi xiáng, huái lán gāo yú kūn yì, míng zhì jié zhī jǐn dù, yī gōng qiǎo zhī qí mì, mò shàng měi yú sī qì, yīn qǐ lì yǐ zhì yòng, shè jī biàn ér wǎng guì, fěi diāo wén zhī zú wěi, chà lì shì zhī wèi guì, yǒng zuò shì yú jiāng lái, kuà qiān zài ér fú zhuì.
魏殷臣［按當作巨，本書八十五布篇同。］鯨魚燈賦曰：橫海之魚，厥號惟鯨，普彼鱗族，莫之與京，大秦美焉，乃觀乃詳，寫載其形，託於金燈，隆脊矜尾，鬐甲舒張，垂首挽視，蟠於華房，狀欣欣以竦峙，若將飛而未翔，懷蘭膏於焜臆，明制節之謹度，伊工巧之奇密，莫尚美於斯器，因綺麗以致用，設機變而罔匱，匪雕文之足瑋，差利事之為貴，永作式於將來，跨千載而弗墜。

jìn xià hóu zhàn qí dēng fù yuē: nǎi zhū zhēn bǎo qì, qí xiàng miào gōng, qǔ guāng cáng yān, zhì qiǎo jīn tóng, róng yě zhēn liú, táo xíng dìng róng, ěr nǎi yǐn yǐ jīn yì, shū yǐ huá lóng, róng sù gāo yú huí pán, fā zhū huī yú qǐ chuāng, xuān yào lán táng, téng míng guǎng yǔ, yàn yù yuè yú yīn yán, huàn zhào huǒ zhé hū píng zǔ.
晉夏侯湛棋燈賦曰：乃珠珍寶器，奇像妙工，取光藏煙，致巧金銅，融冶甄流，陶形定容，爾乃隱以金翳，疏以華籠，融素膏於回槃，發朱輝於綺窗，宣耀蘭堂，騰明廣宇，焰煜爚於茵筵，煥炤〈火折〉乎屏組。

jìn sūn huì bǎi zhī dēng fù yuē: yè ruò yún tíng, làn yǐ xīng bù.
晉孫惠百枝燈賦曰：曄若雲停，爛已星布。

fàn jiān chóng gé dēng fù yuē: ěr nǎi xuán xián fáng, shēng yù tà, liè huá pán, shuò níng chóng gé, fú zhù yǐng qí shǐ rán, mì wéi yú shì nǎi hé, páng yìng wén yíng, yǎng huī dān jué, hè rú zhú lóng tǔ huī, làn ruò yì yáng fù xù.
范堅〈蟲葛〉燈賦曰：爾乃旋閒房，升玉榻，列華槃，鑠凝〈蟲葛〉，浮炷穎其始燃，秘闈於是乃闔，旁映文楹，仰暉丹桷，赫如燭龍吐輝，爛若翳陽復旭。

liáng jiǎn wén dì liè dēng fù yuē: hé jiě dòng zhī jiā yuè, zhí míng jiá zhī jǐn kāi, cǎo hán chūn ér dòng sè, yún fēi cǎi ér qīng lái, jiǔ wēi jiān tǔ, bǎi zhī jiāo bù, jù lèi yán zhōu, jī tóng dà xiè, jìng hóng ruǐ zhī chén shū, miè dān yíng zhī hūn wù, lán gāo fù qì, fēn zhù qíng xīn, hán shēng sè qiǎn, lù rǎn guāng chén.
梁簡文帝列燈賦曰：何解凍之嘉月，值蓂莢之盡開，草含春而動色，雲飛采而輕來，九微間吐，百枝交布，聚類炎洲，跡同大榭，競紅蕊之晨舒，蔑丹螢之昏騖，蘭膏馥氣，芬炷擎心，寒生色淺，露染光沉。

liáng jiāng yān dēng fù yuē: huái nán wáng, xìn zì zàng, mìng cāi nǚ, ěr dān shā, ěr dān shā, xué fèng yīn, zǐ xiá méi, bái rì chén, guà míng dēng, sàn xuán yīn, gù wèi xiǎo shān rú shì, sī kě fù hū, yú shì fàn sè ér yán yuē: ruò dài wáng zhī dēng yě, tóng huá jīn qíng, cuò zhì lòu xíng, bì wèi yún qì, yù wèi xiān líng, shuāng wǎn bǎi zhī, yàn zhàng chōng tíng, zhào jǐn chí zhī zhàng xí, yìng xiù zhù zhī míng zhēng, ruò shù rén zhī dēng zhě, fēi yín fēi zhū, wú zǎo wú rù, xīn bù guì lì, qì qióng yú pǔ.
梁江淹燈賦曰：淮南王，信自葬，命婇女，餌丹砂，餌丹砂，學鳳音，紫霞沒，白日沉，掛明燈，散玄陰，顧謂小山儒士，斯可賦乎，於是泛瑟而言曰：若大王之燈也，銅華金擎，錯質鏤形，碧為雲氣，玉為仙靈，雙碗百枝，艷帳充庭，照錦池之丈席，映繡柱之鳴箏，若庶人之燈者，非銀非珠，無藻無縟，心不貴麗，器窮於朴。

zhōu yǔ xìn dēng fù yuē: jiǔ lóng jiāng míng, sān jué xíng qī, qióng gōu bàn shàng, ruò mù quán dī, nǎi yǒu bǎi zhī tóng shù, sì zhào lián pán, xiāng tiān rán mì, qì zá shāo lán, jìn zhǎng xiāo jiǔ, guāng qīng yè hán, xiù zhàng yǎn yìng, yuán gāo zhào zhuó, dòng lín jiǎ yú jīng yú, yú yán guāng máng yú míng hè, é piāo zé suì huā luàn xià, fēng qǐ zé liú xīng xì luò, kuàng fù shàng lán shēn yè, zhōng shān xǔ qīng, chǔ fēi liú kè, hán é hé shēng, dàn gē zhe jié, yóu xián jué míng, huī huī zhū jìn, yàn yàn hóng róng, zhà jiǔ guāng ér lián yǐng, huò shuāng huā ér bìng míng, jì yán sū jì zǐ, yīng zhī yú zhào qíng.
周庾信燈賦曰：九龍將暝，三爵行棲，瓊鈎半上，弱木全低，乃有百枝同樹，四照連槃，香添燃蜜，氣雜燒蘭，燼長霄久，光青夜寒，秀帳掩映，魭膏照灼，動鱗甲於鯨魚，〈魚炎〉光芒於鳴鶴，蛾飄則碎花亂下，風起則流星細落，況復上蘭深夜，中山醑清，楚妃留客，韓娥合聲，但歌著節，游弦絕鳴，輝輝朱燼，焰焰紅榮，乍九光而連影，或雙花而並明，寄言蘇季子，應知餘照情。

zàn jìn zhī tán dì dēng zàn yuē: jì míng yuǎn lǐ, yì hóng jìn jiào, qiān dēng tóng huī, bǎi zhī bìng yào, fēi yān qīng yè, liú guāng dòng zhào, jiàn xíng yuè jǐng, wù zhǐ cè miào.
【贊】晉支曇諦燈贊曰：既明遠理，亦弘近教，千燈同輝，百枝並曜，飛煙清夜，流光洞照，見形悅景，悟旨測妙。

míng hòu hàn lǐ yóu jīn yáng dēng míng yuē: xián zhé miǎn wù, wéi rì bù zú, jīn yáng zài yào, zuò míng yǐ xù.
【銘】後漢李尤金羊燈銘曰：賢哲勉務，惟日不足，金羊載耀，作明以續。

zhú
◇燭

zhōu guān, sī xuǎn shì, zhǎng yǐ suì qǔ huǒ yú rì, yǐ gōng jì sì zhī míng zhú, rì huǒ, yáng zhī jié qì yě, míng zhú yǐ zhào zhuàn. fán bāng zhī dà shì, gōng fén zhú, bì zhú, má zhú, bì, dà yě.
周官，司烜氏，掌以燧取火於日，以供祭祀之明燭，［日火，陽之絜氣也，明燭以炤饌。］凡邦之大事，供蕡燭，［賁燭，麻燭，賁，大也。］

lǐ jì yuē: shì zuò, zhú zhì qǐ, yì zhòu yè yě. zhú bù jiàn bá, bá, běn yě, zhú jǐn zé qù zhī, xián ruò jìn duō, yǒu yàn juàn yě.
《禮記》曰：侍坐，燭至起，［異晝夜也。］燭不見跋，［跋，本也，燭盡則去之，嫌若燼多，有厭倦也。］

yòu yuē: kǒng zǐ yuē: jià nǚ zhī jiā, sān yè bù xī zhú, sī lí qīn yě, shì jù lǐ bù hūn yīn piān.
又曰：孔子曰：嫁女之家，三夜不息燭，思離親也，［事具禮部婚姻篇。］

shàng shū dà chuán yuē: jìn píng gōng wèn shī kuàng yuē: wú nián qī shí, yù xué, kǒng yǐ mù, shī kuàng yuē: chén wén lǎo ér xué zhě, rú zhí zhú zhī míng, zhí zhú zhī míng, shú yǔ mèi xíng, gōng yuē: shàn, shì jù lǐ bù xué piān.
《尚書大傳》曰：晉平公問師曠曰：吾年七十，欲學，恐已暮，師曠曰：臣聞老而學者，如執燭之明，執燭之明，孰與昧行，公曰：善，［事具禮部學篇。］

wén zǐ yuē: míng duó yǐ shēng zì huǐ, lán gāo yǐ míng zì xiāo.
《文子》曰：鳴鐸以聲自毀，蘭膏以明自銷。

hán zǐ yuē: zhèng rén yǒu yí yàn xiāng guó shū zhě, yè shū, wèi chí zhú zhě yuē: jǔ zhú, ér wù shū jǔ zhú, yàn xiāng shòu shū yuē: jǔ zhú gāo míng, gāo míng zhě, jǔ xián ér rèn zhī, shì jù zèng dá bù.
《韓子》曰：鄭人有遺燕相國書者，夜書，謂持燭者曰：舉燭，而誤書舉燭，燕相受書曰：舉燭高明，高明者，舉賢而任之，［事具贈答部。］

liè nǚ chuán yuē: qí nǚ xú wú zhě, dōng hǎi shàng pín fù rén, qí lín fù lǐ wú zhī shǔ, hé zhú yè jī, wú zuì pín ér zhú bù shǔ, lǐ wú yuē: xú wú zhú shù bù shǔ, qǐng wú yǔ yè, xú wú yuē: qiè yǐ pín gù, qǐ cháng xiān, qù cháng hòu, sǎo chén xí yǐ dài lái zhě, zuò cháng chù xià, wèi pín gù yě, jīn yī shì zhī zhōng, yì yī rén, zhú bù wèi yì míng, qù yī rén, zhú bù wèi yì àn, hé ài dōng bì yú guāng, mò zhī néng yīng, suì fù yǔ yè, jī.
《列女傳》曰：齊女徐吾者，東海上貧婦人，其鄰婦李吾之屬，合燭夜績，吾最貧而燭不屬，李吾曰：徐吾燭數不屬，請無與夜，徐吾曰：妾以貧故，起常先，去常後，掃陳席以待來者，坐常處下，為貧故也，今一室之中，益一人，燭不為益明，去一人，燭不為益闇，何愛東壁餘光，莫之能應，遂復與夜，績。

shǐ jì yuē: shǐ huáng zhǒng zhōng, yǐ rén yú gāo wèi zhú.
《史記》曰：始皇冢中，以人魚膏為燭。

xiè chéng hòu hàn shū yuē: bā zhī wèi yáng zhōu cì shǐ, yǔ kè zuò àn míng zhī zhōng, bù rán guān zhú, shì jù zhí guān bù cì shǐ piān.
謝承《後漢書》曰：巴祗為楊州刺史，與客坐闇暝之中，不燃官燭，［事具職官部刺史篇。］

xuán yàn chūn qiū yuē: jì jūn yòu shòu yǔ sī mǎ xiàng rú chuán, suì shè hàn shū: dú xiōng nú chuán, bù shí táng lí gū tú zhī zì, yǒu hú nú zhí zhú, gù ér wèn zhī, nú yuē: táng lí tiān zǐ yě, yán xiōng nú zhī hào dān yú, yóu hàn rén yǒu tiān zǐ yě, yǔ yú shì hū kuàng rán fā wù.
玄晏春秋曰：計君又授與司馬相如傳，遂涉《漢書》：讀匈奴傳，不識棠梨孤塗之字，有胡奴執燭，顧而問之，奴曰：棠梨天子也，言匈奴之號單于，猶漢人有天子也，予於是乎曠然發寤。

dì jìng tú yuē: xiāng yù, jiàn měi nǚ zǐ, zài zhú xíng tán yīn, cóng qí suǒ chū rù chù, shí zhōng yǒu yù yǐ.
《地鏡圖》曰：相玉，見美女子，載燭行壇陰，從其所出入處，石中有玉矣。

shì shuō yuē: wáng jūn fū yí táng ào fǔ, shí jì lún yǐ chóng gé zhú zhuó chuī.
《世說》曰：王君夫飴糖澳釜，石季倫以〈蟲葛〉燭灼炊。

shī qí xiè tiǎo yǒng zhú shī yuē: xìng liáng bīn wèi sàn, guì gōng míng yù chén, ài sè qīng wéi lǐ, dī guāng zhào bǎo qín, pái huái yún jì yǐng, zhuó shuò qǐ shū jīn, hèn jūn qiū yuè yè, yí wǒ dòng fáng yīn.
【詩】齊謝朓詠燭詩曰：杏梁賓未散，桂宮明欲沉，曖色輕帷里，低光照寶琴，徘徊雲髻影，灼爍綺疏金，恨君秋月夜，遺我洞房陰。

liáng xiào yuán dì yǒng chí zhōng zhú yǐng shī yuē: yú dēng qiě miè jìn, hè yàn zàn tíng huī, zì yǒu xián lóng zhú, qīng huǒ rù zhū fēi, yìng shuǐ yí sān zhú, fān chí lèi jiǔ wēi, rù lín rú lín yǐng, dù zhǔ ruò yíng fēi, hé dī shàn yuè luò, wù shàng zhū xīng xī, zhāng huá zhōng yàn suǒ, fēi gài qiě xiāng zhuī.
梁孝元帝詠池中燭影詩曰：魚燈且滅燼，鶴焰暫停輝，自有銜龍燭，青火入朱扉，映水疑三燭，翻池類九微，入林如燐影，度渚若螢飛，河仾扇月落，霧上珠星稀，章華終宴所，飛蓋且相追。

yòu gǔ yì yǒng zhú shī yuē: huā zhōng zhú, yàn yàn dòng lián fēng, bù jiàn lái rén yǐng, huí guāng chí xiàng kōng.
又古意詠燭詩曰：花中燭，焰焰動簾風，不見來人影，回光持向空。

liáng jiǎn wén dì hé shī yuē: huā zhōng zhú, shì jiāng rén yì tóng, yì tí liú xī shàng, zhú yàn luò huā zhōng.
梁簡文帝和詩曰：花中燭，似將人意同，憶啼流膝上，燭焰落花中。

liáng yǔ jiān wú zhú yǐng shī yuē: chuí yàn chuí huā bǐ fāng shù, fēng chuī shuǐ dòng jù nán zhù, chūn zhī fú àn yǐng shàng lái, hái bēi rào kè guāng zhōng dù.
梁庾肩吾燭影詩曰：垂爓垂花比芳樹，風吹水動俱難住，春枝拂岸影上來，還杯繞客光中度。

liáng liú xiào wēi hé lián lǐ zhú shī yuē: kāi guān lián yǐng chū, cān chà fēng yàn xié, fú guāng zhú qǐ dài, níng dī wū chuí huā.
梁劉孝威和簾里燭詩曰：開關簾影出，參差風焰斜，浮光燭綺帶，凝滴汙垂花。

yòu xì yǐn jiā lè diàn yǒng qǔ shuǐ zhōng zhú yǐng shī yuē: huǒ huàn huā xīn yóu wèi zhǎng, jīn zhī mì yàn yǐ liú fāng, fú róng chí pàn hán tíng yǐng, táo huā shuǐ mài yǐn xíng guāng.
又禊飲嘉樂殿詠曲水中燭影詩曰：火浣花心猶未長，金枝密焰已流芳，芙蓉池畔涵停影，桃花水脈引行光。

fù jìn fù xián zhú fù yuē: yú zhì yù zhì zhǎng ān, zài yuǎn duō huái, yǔ tóng háng yè yǐn, yǐ wàng chóu, gù wéi zhú zhī zì fén yǐ zhì yòng, yì yóu shā shēn yǐ chéng rén yǐ, gài tài qīng chuí xiàng, fěi rì bù guāng, xiàng huì rù míng, fěi huǒ bù zhāng, gù liù lóng xián zhú yú běi jí, jiǔ rì dēng yào yú fú sāng, rì zhōng zé zè, yuè kuī yú wàng, shí mài mí tíng, zhòu bù gàn cháng, bèi sān jiē zhī zhāo zhāo, jí jué kāi zhī yǒu shāng, hé yuǎn yǔ zhī duō huái, huàn dōng yè zhī yōu zhǎng, dú gěng gěng ér bù mèi, dài jī míng zhī wèi yāng, tú fú zhěn yǐ zhǎn zhuǎn, qǐ rán zhú yú xián fáng, yáng dān huī zhī wěi yè, chì zhū yàn zhī huáng huáng, bǐ yōu yè ér zuò zhòu, jì liè jǐng hū cháo yáng, kǎi gù jǐng yǐ zēng tàn, shú sī chóu zhī kě wàng, jiā zhàn lù zhī yīn yīn, suì mìng zūn ér shè shāng, ěr nǎi yán liáo shǔ, zhuó chún qīng, jiǎng sān fén, lùn wǔ jīng, gāo tán jì juàn, yǐn mǎn xíng yíng, lè yǐn jīn xī, shí wèi wǒ qíng.
【賦】晉傅咸燭賦曰：余治獄至長安，在遠多懷，與同行夜飲，以忘愁□，顧帷燭之自焚以致用，亦猶殺身以成仁矣，蓋泰清垂象，匪日不光，向晦入冥，匪火不彰，故六龍銜燭於北極，九日登曜於扶桑，日中則昃，月虧於望，時邁靡停，晝不干常，背三接之昭昭，即厥開之有傷，何遠宇之多懷，患冬夜之悠長，獨耿耿而不寐，待雞鳴之未央，徒伏枕以展轉，起燃燭於閒房，揚丹輝之煒燁，熾朱焰之煌煌，俾幽夜而作晝，繼列景乎朝陽，慨顧景以增嘆，孰斯愁之可忘，嘉湛露之愔愔，遂命樽而設觴，爾乃延僚屬，酌醇清，講三墳，論五經，高談既倦，引滿行盈，樂飲今夕，寔慰我情。

liáng jiǎn wén dì duì zhú fù yuē: yún mǔ chuāng zhōng hán huā zhān, zhū yú màn lǐ pù jǐn yán, zhào yè míng zhū qiě mò qǔ, jīn yáng dēng huǒ bù xū rán, xià xián sān gēng wèi yǒu yuè, jiǎ yè fán xīng tú yī tiān, yú shì yáo tóng xīn zhī míng zhú, shī diāo jīn zhī lì pán, mián lóng bàng rào, dào fèng shuāng ān, chāng pú chuán jiǔ zuò yù lán, bì yù wǔ bà luó yī dān, yǐng dù lín zhǎng zhěn, yān shēng xiàng guǒ pán, huí zhào jīn píng lǐ, mài mài liǎng xiāng kàn.
梁簡文帝對燭賦曰：雲母窗中含花氈，茱萸幔里舖錦筵，照夜明珠且莫取，金羊燈火不須燃，下弦三更未有月，甲夜繁星徒衣天，於是搖同心之明燭，施雕金之麗槃，眠龍傍繞，倒鳳雙安，菖蒲傳酒坐欲闌，碧玉舞罷羅衣單，影度臨長枕，煙生向果盤，回照金屏里，脈脈兩相看。

liáng yuán dì duì zhú fù yuē: yuè shì jīn bō chū yìng kōng, yún rú yù yè bàn cóng fēng, hèn jiǔ zhòng xī xī yǎn, yuàn sān qiū xī bù tóng, ěr nǎi chuán fāng lù, yáng qīng qū, zhǎng xiù liú bīn dài huá zhú, zhú jìn luò, zhú huá míng, huā chōu zhū jiàn luò, zhū xuán huā gēng shēng, fēng lái xiāng zhuǎn sàn, fēng dù yàn hái qīng, běn zhī lóng zhú yīng wú ǒu, fù yà yú dēng yǒu jiù míng, zhú huǒ dēng guāng yī shuāng zhù, jù zhào shuí rén liǎng chù qíng.
梁元帝對燭賦曰：月似金波初映空，雲如玉葉半從風，恨九重兮夕掩，怨三秋兮不同，爾乃傳芳醁，揚清曲，長袖留賓待華燭，燭燼落，燭華明，花抽珠漸落，珠懸花更生，風來香轉散，風度焰還輕，本知龍燭應無偶，復訝魚燈有舊名，燭火燈光一雙炷，詎照誰人兩處情。

zhōu yǔ xìn duì zhú fù yuē: lóng shā yàn sāi zǎo yīng hán, tiān shān yuè bǎn kè yī dān, dēng qián xíng yī yí bù liàng, yuè xià chuān zhēn jué zuì nán, shèng qǔ dēng huā chí zhù zhú, hái què dēng qíng xià zhú pán, bàng chuí xì liū, shàng rào fēi é, guāng qīng hán rù, yàn àn fēng guò, chǔ rén yīng tuō jǐn, yàn jūn shū wù duō, xiǎo xīng méi, fāng wú xiē, hái chí zhào yè yóu, jù jiǎn xī yuán yuè.
周庾信對燭賦曰：龍沙雁塞早應寒，天山月坂客衣單，燈前行衣疑不亮，月下穿針覺最難，剩取燈花持炷燭，還卻燈擎下燭槃，傍垂細溜，上繞飛蛾，光清寒入，焰暗風過，楚人纓脫盡，燕君書誤多，曉星沒，芳無歇，還持照夜遊，詎減西園月。

qǐ chén xú líng xiè chì lài zhú jiān shǎng dá qí guó yí wén qǐ yuē: xī bān biāo cǎo yí, ruǎn yǔ cái shū, chí yù dāng nián, suì wú jiā shǎng, fēi cháng dà lài, shǐ zì jīn ēn, suī jiǎ kuí zhī sòng shén què, dòu yōu zhī duì shí shǔ, hàn chén shè fù zhī yán, wèi shì tóu hú zhī fù, fāng qí chǒng xī, dú yǒu guāng qián, guān zhú sī rán, gèng cán liáng lì, xiāo guāng kě xué, nǎi huì qí nián, chén zhí jū nán shǐ, shēn diǎn dōng guān, jǐn shù sī róng, chuán zhī fāng cè.
【啟】陳徐陵謝敕賚燭監賞答齊國移文啟曰：昔班彪草移，阮瑀裁書，馳譽當年，遂無加賞，非常大賚，始自今恩，雖賈逵之頌神雀，竇攸之對鼫鼠，漢臣射覆之言，魏士投壺之賦，方其寵錫，獨有光前，官燭斯燃，更慚良吏，霄光可學，乃會耆年，臣職居南史，身典東觀，謹述私榮，傳之方策。

tíng liáo
◇庭燎

shuō wén yuē: tíng liáo, dà zhú yě.
《說文》曰：庭燎，大燭也。

lǐ jì yuē: tíng liáo zhī bǎi, zì qí huán gōng shǐ yě.
《禮記》曰：庭燎之百，自齊桓公始也。

máo shī yuē: tíng liáo, měi xuān wáng, yīn yǐ zhēn zhī, yè rú hé qí, yè wèi yāng, tíng liáo zhī guāng, jūn zǐ, zhì zhǐ, luán shēng qiāng qiāng.
《毛詩》曰：庭燎，美宣王，因以箴之，夜如何其，夜未央，庭燎之光，君子，至止，鸞聲鏘鏘。

shuō yuàn yuē: qí huán gōng shè tíng liáo, wèi shì zhī yù zào jiàn zhě, qī nián ér shì bù zhì, dōng yě bǐ rén, yǒu yǐ jiǔ jiǔ zhī shù jiàn zhě, huán gōng yuē: jiǔ jiǔ zú yǐ jiàn hū, duì yuē: chén fēi yǐ jiǔ jiǔ wèi zú yǐ jiàn yě, chén wén zhǔ jūn shè tíng liáo yǐ dài shì, qī nián ér bù zhì, fū shì suǒ yǐ bù zhì zhě, jūn tiān xià xián jūn yě, sì fāng zhī shì, jiē zì lùn bù jí jūn, gù bù zhì yě, fū jiǔ jiǔ báo néng ěr, ér jūn yóu lǐ zhī, kuàng xián yú jiǔ jiǔ zhě, huán gōng yuē: shàn, lǐ zhī, qī yuè ér shì zhì.
《說苑》曰：齊桓公設庭燎，為士之欲造見者，期年而士不至，東野鄙人，有以九九之術見者，桓公曰：九九足以見乎，對曰：臣非以九九為足以見也，臣聞主君設庭燎以待士，期年而不至，夫士所以不至者，君天下賢君也，四方之士，皆自論不及君，故不至也，夫九九薄能耳，而君猶禮之，況賢於九九者，桓公曰：善，禮之，期月而士至。

jìn qǐ jū zhù yuē: chéng dì xián hé bā nián shí èr yuè, yǒu sī zòu, tíng liáo zài zhǐ chē mén wài, jīn gèng jí yì, jiù zài duān mén nèi shī, zhào yuē: shàng shū zòu, jiǔ nián tíng liáo, dāng zài duān mén nèi, yuán míng dì shí, zài gōng chē mén nèi, kě yī jiù, ān sī tú lù gōng mìng, dāng lǜ yóu jiù zhāng, yí zài duān mén nèi.
晉《起居注》曰：成帝咸和八年十二月，有司奏，庭燎在止車門外，今更集議，舊在端門內施，詔曰：尚書奏，九年庭燎，當在端門內，元明帝時，在公車門內，可依舊，安司徒錄公命，當率由舊章，宜在端門內。

jìn zhōng xìng shū yuē: āi dì xìng níng yuán nián, zhào tíng liáo shù duān mén nèi.
《晉中興書》曰：哀帝興寧元年，詔庭燎樹端門內。

yè zhōng jì yuē: shí hǔ zhèng huì, diàn tíng zhōng, duān mén wài, chāng hé qián, shè tíng liáo, jiē èr hé, liù chù jiē liù zhàng.
《鄴中記》曰：石虎正會，殿庭中，端門外，閶闔前，設庭燎，皆二合，六處皆六丈。

zhào shū yuē: shí lè zào tíng liáo yú tóng mò, gāo shí zhàng, shàng pán zhì liáo, xià pán ān rén yǐ shì liáo, biàn jiǎo shàng xià.
趙書曰：石勒造庭燎於橦末，高十丈，上盤置燎，下盤安人以侍燎，艑繳上下。

shī jìn fù xuán tíng liáo shī yuē: yuán zhèng shǐ cháo hēng, wàn guó zhí guī zhāng, zhī dēng ruò huǒ shù, tíng liáo jì tiān guāng.
【詩】晉傅玄庭燎詩曰：元正始朝亨，萬國執珪璋，枝燈若火樹，庭燎繼天光。

biǎo wèi wáng lǎng dōng là bù dé cháo biǎo yuē: jū shǒu liú zhí, kuàng lí chē jià, kuàng nǎi jiàn zhǎng yú zhì, yíng shǐ yú là, lǚ duān yú zhèng, lián lì tiān rén sān cháo zhī yuán qìng, ér wú yuán zhī fèng yù jué, yǐ xiàn wàn shòu, xiāo mèng tíng liáo zhī guāng, chén xiǎng bǎi huá zhī yào.
【表】魏王朗冬臈不得朝表曰：拘守留職，曠離車駕，況乃踐長於至，迎始於臈，履端於正，連歷天人三朝之元慶，而無緣祗奉玉爵，以獻萬壽，霄夢庭燎之光，晨想百華之耀。

zào
◇灶

shì míng yuē: zào, zào yě, chuàng shí wù yě.
《釋名》曰：灶，造也，創食物也。

huái nán zǐ yuē: yán dì zuò huǒ, sǐ ér wèi zào shén.
《淮南子》曰：炎帝作火，死而為灶神。

lǐ jì: yuè lìng yuē: mèng xià zhī yuè, qí sì zào.
《禮記》：月令曰：孟夏之月，其祀灶。

yòu yuē: zào zhě, lǎo fù zhī jì, shèng yú pén, zūn yú píng.
又曰：灶者，老婦之祭，盛於盆，尊於瓶。

mò zǐ yuē: zào bì wèi píng, xīn tū gāo chū wū sì chǐ, shèn wú shī huǒ, shī huǒ zhě zhǎn.
《墨子》曰：灶必為屏，心突高出屋四尺，慎無失火，失火者斬。

lǔ lián zǐ yuē: zào wǔ tū, fēn yān zhě zhòng yě.
魯連子曰：灶五突，分煙者眾也。

zhuāng zǐ yuē: zhòng ní dú shū, lǎo dān yǐ zào gū ér tīng zhī, yuē: shì hé shū yě, yuē: chūn qiū yě.
《莊子》曰：仲尼讀書，老聃倚灶觚而聽之，曰：是何書也，曰：春秋也。

lǚ shì chūn qiū yuē: yàn què chù yī wū zhī xià, zì yǐ wèi ān, zào tū jué, huǒ shàng dòng yǔ, yàn què bù zhī huò jiāng zhì yě, shì jù què bù.
《呂氏春秋》曰：燕雀處一屋之下，自以為安，灶突決，火上棟宇，燕雀不知禍將至也，［事具雀部。］

zhàn guó cè yuē: zhì bó gōng jìn yáng ér shuǐ zhī, chéng bù méi zhě sān bǎn, jiù zào shēng wā, rén mǎ xiāng shí.
《戰國策》曰：智伯攻晉陽而水之，城不沒者三版，臼灶生蛙，人馬相食。

shǐ jì yuē: wǔ dì shí, lǐ shǎo jūn yǐ sì zào pì gǔ què lǎo fāng jiàn shàng, shǎo jūn yán shàng yuē: cí zào zé zhì wù, zhì wù ér dān shā kě huà yǐ wèi huáng jīn, huáng jīn chéng, yǐ wèi yǐn shí qì, zé yì shòu, yì shòu zé xiān zhě kě jiàn, yú shì tiān zǐ shǐ qīn cí zào.
《史記》曰：武帝時，李少君以祀灶辟穀卻老方見上，少君言上曰：祠灶則致物，致物而丹砂可化以為黃金，黃金成，以為飲食器，則益壽，益壽則仙者可見，於是天子始親祠灶。

huái nán zǐ yuē: kǒng zǐ wú qián tū, mò zǐ wú nuǎn xí.
《淮南子》曰：孔子無黔突，墨子無暖席。

huán tán xīn lùn yuē: chún yú kūn zhì lín jiā, jiàn qí zào tū zhī zhí, ér jī xīn zài bàng, wèi yuē: cǐ qiě yǒu huǒ, shǐ wèi qū tū ér xǐ xīn, lín jiā bù tīng, hòu guǒ fén qí wū, lín jiā jiù huǒ nǎi miè, pēng yáng jù jiǔ, xiè jiù huǒ zhě, bù kěn hū kūn, zhì shì jī zhī yuē: qū tū xǐ xīn wú ēn zé, jiāo tóu làn é wèi shàng kè, gài shāng qí jiàn běn ér guì mò yě.
桓譚《新論》曰：淳于髡至鄰家，見其灶突之直，而積薪在傍，謂曰：此且有火，使為曲突而徙薪，鄰家不聽，後果焚其屋，鄰家救火乃滅，烹羊具酒，謝救火者，不肯呼髡，智士譏之曰：曲突徙薪無恩澤，燋頭爛額為上客，蓋傷其賤本而貴末也。

dōng guān hàn jì yuē: chū yīn shì shì fèng guǎn zhòng zhī sì yú yì, wèi zhī xiāng jūn zǐ, zhì zi fāng, yǐ lèi jī ēn dé, wèi shén suǒ xiǎng, là rì, chén chuī yú zào, shén jiàn, zài bài shòu qìng, shí yǒu huáng yáng, yīn yǐ cí zhī, zì shì fù zhí bǎi wàn, tián zhì qī bǎi qǐng, hòu shì zǐ sūn, cháng yǐ là rì, fèng cí zào shén yǐ huáng yáng.
《東觀漢記》曰：初陰氏世奉管仲之祀於邑，謂之相君子，至子方，以累積恩德，為神所饗，臈日，晨炊於灶，神見，再拜受慶，時有黃羊，因以祠之，自是富殖百萬，田至七百頃，後世子孫，常以臈日，奉祠灶神以黃羊。

yòu yuē: zhōu zé wèi miǎn chí lìng, kè shēn jiǎn yuē, qī zǐ zì qīn fǔ zào.
又曰：周澤為澠池令，克身儉約，妻子自親釜灶。

xiè chéng hòu hàn shū yuē: lǐ nán, shǎo míng fēng jiǎo, nǚ yì xiǎo jiā shù, wèi juǎn xiàn mín qī, chén yì cuàn shì, zú yǒu bào fēng, fù biàn shàng táng, cóng gū qiú guī, cí qí èr qīn, gū bù xǔ, nǎi guì ér qì yuē: méng chuán shù, jí fēng zú qǐ, xiān chuī zào tū jí jǐng, cǐ huò wèi nǚ fù zhǔ cuàn zhě, qiè jiāng wáng zhī yīng, yīn zhe qí wáng rì.
謝承《後漢書》曰：李南，少明風角，女亦曉家術，為卷縣民妻，晨詣爨室，卒有暴風，婦便上堂，從姑求歸，辭其二親，姑不許，乃跪而泣曰：蒙傳術，疾風卒起，先吹灶突及井，此禍為女婦主爨者，妾將亡之應，因著其亡日。

xù hàn shū yuē: yú xǔ wèi wǔ dū tài shǒu, qiāng yù yāo zhē xǔ, xǔ mì lìng lì, rén zuò liǎng zào, rì zēng bèi zhī, qiāng bù gǎn bī, huò wèn yuē: sūn bìn jiǎn zào, ér jūn zēng zhī, bīng fǎ, rì xíng bù guò sān shí lǐ, yǐ jiè bù yú, ér jīn qiě èr bǎi lǐ, hé yě, xǔ yuē: lǔ duō, wú bīng shǎo, xú xíng zé yì wèi suǒ jí, sù jìn zé bǐ suǒ bù cè, lǔ jiàn wú zào rì zēng, bì wèi jùn bīng lái yíng, zhòng xíng sù, bì dàn jìn zhuī wǒ, sūn bìn jiàn ruò, wú jīn shì jiàng.
《續漢書》曰：虞詡為武都太守，羌欲邀遮詡，詡密令吏，人作兩灶，日增倍之，羌不敢逼，或問曰：孫臏減灶，而君增之，兵法，日行不過三十里，以戒不虞，而今且二百里，何也，詡曰：虜多，吾兵少，徐行則易為所及，速進則彼所不惻，虜見吾灶日增，必謂郡兵來迎，眾行速，必憚進追我，孫臏見弱，吾今示彊。

máo jūn nèi chuán yuē: zài míng shān shēn hè, wú rén jī zhī chù, lín shuǐ shàng, zuò shén zào wū, wū zhǎng sì zhàng, guǎng èr zhàng, qǐ jī sì chǐ. yòu dāng xiān jué jī xià tǔ, lìng bì wú gù xiàn jǐng jiā yí dāng zuò zhǒng. yì zhī chù suǒ yě, kāi nán hù xī hù dōng hù, sān yě, lì zào yú wū zhōng yāng, kǒu xiàng xī, zào sì biān, lìng qù fǔ jiǔ cùn yě, yǐ zhuān jí xì tǔ gòu lì zhī, yì wù lìng chuān chè, shén zào zhī fǎ bì yǐ.
茅君內傳曰：在名山深壑，無人跡之處，臨水上，作神灶屋，屋長四丈，廣二丈，起基四尺。又當先掘基下土，令必無故陷井家［疑當作冢。］瘞之處所也，開南戶西戶東戶，三也，立灶於屋中央，口向西，灶四邊，令去釜九寸也，以磚及細土構立之，亦勿令穿坼，神灶之法畢矣。

bào piáo zi nèi piān yuē: zào zhī shén, měi yuè huì rì, zhé shàng tiān yán rén zuì zhuàng, dà zhě duó jì, jì zhě sān bǎi rì yě, xiǎo zhě duó suàn, suàn zhě yī rì yě.
《抱朴子·內篇》曰：灶之神，每月晦日，輒上天言人罪狀，大者奪紀，紀者三百日也，小者奪筭，筭者一日也。

yì yuàn yuē: biàn bó yù zuò dōng yáng jùn, zào zhèng chì huǒ, yǒu jī yáo cóng kǒu rù, liáng jiǔ, nǎi yú tū ér chū, máo yǔ bù jiāo, míng zhuó rú gù, bó yù xún bìng yǔn.
《異苑》曰：卞伯玉作東陽郡，灶正熾火，有雞遙從口入，良久，乃於突而出，毛羽不燋，鳴啄如故，伯玉尋病殞。

zá wǔ xíng shū yuē: zuò zào fǎ, dāng chén sì jiān xì dì qǔ tǔ, xiān jué qù shàng wǔ cùn, yǐ shuǐ měi jiǔ yī shēng, hé hé ní zhī, yǐ guǐ hài rì xiū zhī, cǐ rì ān zào zì rú yě, zuò zào fǎ, guǎng sì chǐ, zhǎng wǔ chǐ, yù ān liǎng fǔ, zhǎng qī chǐ, zi sūn fù guì, zuò zào yú ní, bù kě ní jǐng, jǐng yú tǔ, bù kě ní zào, dà xiōng, wù yǐ rén guǐ gēng xīn, fǎn zhī jiǔ kōng, xuè jì pò wēi, bì jiàn yín rì, jiē xiōng, zào jūn míng chán, zì zi guō, yī huáng yī, pī fà, cóng zào zhōng chū, zhī qí míng hū zhī, kě dé chú xiōng è jiǎ shì, bù zhī qí míng, jiàn zhī sǐ, zhū gān ní zào, lìng fù xiào, zào jūn yǐ rén zǐ rì sǐ, bù yòng cǐ rì zhì zào, cháng yǐ wǔ yuè chén rì, zhū tóu jì zào, lìng rén zhì shēng wàn bèi, yòng rén gù zào xiōng bài, jī máo rù zào zhōng, zhì fēi huò, quǎn gǔ rù zào, chū kuáng zi, zhēng yuè jǐ chǒu rì, bái jī cí zào, yí cán, wǔ yuè sì chǒu mǎo, cí zào jí, sì yuè dīng sì rì, cí zào bǎi bèi.
《雜五行書》曰：作灶法，當辰巳間隙地取土，先掘去上五寸，以水美酒一升，合和泥之，以癸亥日脩之，此日安灶自如也，作灶法，廣四尺，長五尺，欲安兩釜，長七尺，子孫富貴，作灶餘泥，不可泥井，井餘土，不可泥灶，大凶，勿以壬癸庚辛，反支九空，血忌破危，閉建寅日，皆凶，灶君名禪，字子郭，衣黃衣，披髮，從灶中出，知其名呼之，可得除兇惡賈市，不知其名，見之死，豬肝泥灶，令婦孝，灶君以壬子日死，不用此日治灶，常以五月辰日，豬頭祭灶，令人治生萬倍，用人故灶凶敗，雞毛入灶中，致非禍，犬骨入灶，出狂子，正月己丑日，白雞祠灶，宜蠶，五月巳丑卯，祠灶吉，四月丁巳日，祠灶百倍。

mèng shū yuē: mèng jiàn zào zhě, yōu qiú fù jià nǚ, hé yǐ yán zhī, jǐng zào nǚ zhí shǐ zhī xiàng.
夢書曰：夢見灶者，憂求婦嫁女，何以言之，井灶女執使之象。

míng hòu hàn lǐ yóu zào míng yuē: suì rén zào huǒ, zào néng yǐ xìng, wǔ xíng jiē bèi, yīn yáng xiāng chéng.
【銘】後漢李尤灶銘曰：燧人造火，灶能以興，五行接備，陰陽相乘。

jìn zhì yú zào wū míng yuē: dà xiào yǎng zhì, jué cì yǎng xíng, shì qīn yǐ jìng, měi guò sān shēng.
晉摯虞灶屋銘曰：大孝養志，厥次養形，事親以敬，美過三牲。

zhēn wèi wáng lǎng zá zhēn yuē: jiā rén yǒu yán jūn yān, jǐng zào zhī wèi yě, bǐ dōng zuò xià, fēi zào shú néng, bǐ xià zuò dōng, fēi jǐng shú yán.
【箴】魏王朗雜箴曰：家人有嚴君焉，井灶之謂也，俾冬作夏，非灶孰能，俾夏作冬，非井孰言。

xīn tàn huī
◇薪炭灰

yì yuē: gǔ zhī sǐ zhě, hòu yī zhī yǐ xīn, zàng zhī zhōng yě.
《易》曰：古之死者，厚衣之以薪，葬之中野。

zuǒ chuán yuē: jué fù dàn xīn, qí zi fú kè fù hé.
《左傳》曰：厥父啗薪，其子弗克負荷。

yòu yuē: jìn chǔ zhàn yú chéng pú, chǔ zuǒ shī kuì, hú máo shè èr pèi ér tuì zhī, luán zhī shǐ yú yè xīn chái ér wěi dùn, chǔ shī chí zhī, yuán zhěn xī còu yǐ zhōng jūn gōng zú héng jī zhī, chǔ zuǒ shī kuì.
又曰：晉楚戰於城濮，楚左師潰，狐毛設二旆而退之，欒枝使輿曳薪柴而偽遁，楚師馳之，原軫郗湊以中軍公族橫擊之，楚左師潰。

lǐ jì yuē: wèn shì zhī zǐ zhǎng yòu, zhǎng yuē néng fù xīn, yòu yuē wèi néng fù xīn.
《禮記》曰：問士之子長幼，長曰能負薪，幼曰未能負薪。

yòu yuē: jì qiū, nǎi mìng fá xīn wèi tàn, shì jù tàn bù.
又曰：季秋，乃命伐薪為炭，［事具炭部。］

máo shī yuē: zhé xīn rú zhī hé, fěi fǔ bù kè, qǔ qī rú zhī hé, fěi méi bù dé.
《毛詩》曰：折薪如之何，匪斧不克，取妻如之何，匪媒不得。

guǎn zǐ yuē: zhōu róng zi xià, yǐ chǐ mí jiàn huán gōng, huán gōng yuē: chǐ mí kě yǐ wèi tiān xià hū, zi xià yuē: kě, fū diāo lǎo rán hòu chuī zhī, diāo mǎo àn dāng zuò luǎn. rán hòu yuè zhī, suǒ fā jī cáng, sàn wàn wù yě.
《管子》曰：周容子夏，以侈靡見桓公，桓公曰：侈靡可以為天下乎，子夏曰：可，夫雕橑然後炊之，雕卯［按當作卵。］然後瀹之，所發積藏，散萬物也。

yàn zǐ yuē: jǐng gōng yóu shòu gōng, dǔ qí nián fù xīn, yǒu jī sè, gōng kuì rán, lìng lì yǎng zhī.
《晏子》曰：景公游壽宮，睹耆年負薪，有飢色，公喟然，令吏養之。

dèng xī shū yuē: pì yóu zhěng nì ér zhuì zhī yǐ shí, jiù huǒ ér tóu zhī yǐ xīn.
《鄧析書》曰：譬猶拯溺而硾之以石，救火而投之以薪。

yòu yuē: bào xīn ruò huǒ, zào zhě xiān zhe.
又曰：抱薪爇火，燥者先着。

zhàn guó cè yuē: sū qín zhī chǔ, sān rì nǎi dé jiàn wáng, shuō zú cí xíng, chǔ wáng yuē: xiān shēng bù yuǎn qiān lǐ ér lín guǎ rén, céng fú kěn liú, yuán wén qí shuō, duì yuē: chǔ guó shí guì yú yù, xīn guì yú guì, yè zhě nán jiàn yú guǐ, wáng nán jiàn yú dì, jīn lìng chén shí yù chuī guì, yīn guǐ jiàn dì, qí kě dé hū.
《戰國策》曰：蘇秦之楚，三日乃得見王，說卒辭行，楚王曰：先生不遠千里而臨寡人，曾弗肯留，原聞其說，對曰：楚國食貴於玉，薪貴於桂，謁者難見於鬼，王難見於帝，今令臣食玉炊桂，因鬼見帝，其可得乎。

hàn shū yuē: jí àn wèi wǔ dì yuē: bì xià zhī yú qún chén, rú jī xīn, hòu lái zhě jū shàng.
《漢書》曰：汲黯謂武帝曰：陛下之於群臣，如積薪，後來者居上。

yòu yuē: zhū mǎi chén, zì wēng zi, wú rén, jiā pín, hǎo dú shū, bù zhì chǎn yè, yì xīn qiáo chū mài, yǐ gěi shí, yán shù xīn, xíng qiě sòng shū yǐ.
又曰：朱買臣，字翁子，吳人，家貧，好讀書，不治產業，刈薪樵出賣，以給食，檐束薪，行且誦書矣。

fàn yè hàn shū yuē: dài fēng bài yì láng, qiān xī huá lìng, dà hàn, fēng dǎo wú huò, nǎi jī xīn zuò qí shàng, zì fén, huǒ qǐ ér dà yǔ zhì, yuǎn jìn jiē tàn.
范曄《漢書》曰：戴封拜議郎，遷西華令，大旱，封禱無獲，乃積薪坐其上，自焚，火起而大雨至，遠近嗟嘆。

sōu shén jì yuē: liáng fǔ, guǎng hàn rén yě, shí hàn, yǐ wǔ jiā běn shū yī bǎi juǎn zuò guān, cǐ é. yuàn chū dǎo, jī xīn chái zì fén, xū yú ér yǔ zuò, shì jù hàn bù.
《搜神記》曰：涼輔，廣漢人也，時旱，以五家［本書一百卷作官，此訛。］掾出禱，積薪柴自焚，須臾而雨作，［事具旱部。］

xuán zhōng jì yuē: nán fāng yǒu yán shān yān, xíng rén yǐ zhēng yuè èr yuè sān yuè xíng guò cǐ shān, qǔ shān xià mù yǐ wèi xīn, rán zhī wú jǐn, qǔ qí pí, jī zhī wèi huǒ huàn bù, shén yì jīng yún, xuán shān zhǎng sì shí lǐ, shēng bù jǐn mù, yǐ jù bù bù.
《玄中記》曰：南方有炎山焉，行人以正月二月三月行過此山，取山下木以為薪，燃之無盡，取其皮，績之為火浣布，［神異經雲，玄山長四十里，生不盡木，已具布部。］

lùn héng yuē: huò fá xīn yú shān, qīng xiǎo zhī mù, hé ér shù zhī, zhì yú dà mù, shí wéi yǐ shàng, yǐn zhī bù néng dòng, tuī zhī bù néng yí, zé wěi zhī yú shān lín, shōu suǒ shù zhī xiǎo mù ér qù, yóu cǐ yǐ lùn, zhī néng zhī dà zhě, qí yóu shí wéi yǐ shàng mù yě, rén lì bù néng jǔ jiàn, qí yóu xīn zhě tuī yǐn dà mù yě, kǒng zǐ zhōu liú, wú suǒ liú zhǐ, fēi shèng cái bù míng, dào nán xíng, rén bù néng yòng yě.
《論衡》曰：或伐薪於山，輕小之木，合而束之，至於大木，十圍以上，引之不能動，推之不能移，則委之於山林，收所束之小木而去，由此以論，知能之大者，其猶十圍以上木也，人力不能舉薦，其猶薪者推引大木也，孔子周流，無所留止，非聖材不明，道難行，人不能用也。

shén xiān chuán yuē: jiāo xiān rì rù shān fá xīn yǐ bù shī, xiān cóng cūn tóu yī jiā qǐ, zhōu ér fù shǐ.
《神仙傳》曰：焦先日入山伐薪以布施，先從村頭一家起，周而復始。

jìn zhōng xìng shū yuē: fàn wāng, jiā pín hǎo xué, rán xīn xiě shū, xiě shū jì bì, sòng dú yì jìng.
《晉中興書》曰：范汪，家貧好學，燃薪寫書，寫書既畢，誦讀亦竟。

shì shuō yuē: xún gōng céng zài jìn wǔ dì zuò cì shí, xún jìn fàn, jí wèi zuò rén yuē: cǐ shì láo xīn chuī yě, zuò zhě wèi zhī xìn, dì mì qiǎn wèn wài, dá yún, shí shì gù chē jiǎo.
《世說》曰：荀公曾在晉武帝坐賜食，荀進飯，即謂坐人曰：此是勞薪炊也，坐者未之信，帝密遣問外，答雲，實是故車腳。

wú yuè chūn qiū yuē: jì zhá qù xú ér guī, háng dào féng nán zǐ, wǔ yuè bèi qiú, cǎi xīn yú dào, páng yǒu wěi jīn, jì zhá jiàn zhī, wèi xīn zhě yuē: zi lái qǔ cǐ jīn, xīn zhě yuē: jūn jǔ zhǐ hé gāo, shì hé xià yě, wǔ yuè bèi qiú cǎi xīn, níng shì shí jīn zhě hū, shì jù yǐn yì bù.
《吳越春秋》曰：季札去徐而歸，行道逢男子，五月被裘，採薪於道，旁有委金，季札見之，謂薪者曰：子來取此金，薪者曰：君舉止何高，視何下也，五月被裘採薪，寧是拾金者乎，［事具隱逸部。］

rǔ nán xiān xián chuán yuē: cài shùn yǐ zhì xiào chēng, shùn shǎo gū, yǎng mǔ, cháng chū qiú xīn, yǒu kè zú zhì, mǔ wàng shùn bù hái, nǎi shì qí zhǐ, shùn jí xīn dòng, qì xīn chí guī, kǒng wèn qí gù, mǔ yuē: yǒu jí kè lái, wú shì zhǐ yǐ wù rǔ ěr.
《汝南先賢傳》曰：蔡順以至孝稱，順少孤，養母，嘗出求薪，有客卒至，母望順不還，乃噬其指，順即心動，棄薪馳歸，恐問其故，母曰：有急客來，吾噬指以悟汝耳。

yòu yuē: hóu jǐn shén gū pín, yī sòng rén jū, zhòu wèi rén yōng lìn, mù zhé rán chái xīn yǐ dú shū, shì jù wén bù dú shū piān.
又曰：侯瑾甚孤貧，依宋人居，晝為人傭賃，暮輒燃柴薪以讀書，［事具文部讀書篇。］

hòu hàn zhāng huàn bào cuī zi yù shū yuē: jīn yuè sān rì, jǔ jiā jū lái cǐ, běn fēi suǒ guī, tān tū zéi zhèn.
後漢張奐報崔子玉書曰：今月三日，舉家居來此，本非所規，貪突賊陣。

wèi lüè yuē: wén qīn wèi lú jiāng tài shǒu, wèi dū du wáng líng suǒ zòu, qīn sù cáo shuǎng, shuǎng wèi yuē: líng zé qīng zài tán yí dāng zuò tán. huī liǎng chuán, hé wèi hū, wén zú xià qǐ rǎn shě, gù zuò cǐ huī ěr.
《魏略》曰：文欽為廬江太守，為都督王陵所奏，欽訴曹爽，爽謂曰：陵責卿載譚［疑當作燂。］灰兩舡，何為乎，聞足下起染舍，故作此灰耳。

shī suí cén dé rùn yǒng huī shī yuē: tú guī yūn bù quē, qì gǎi lǜ hái xū, yù rán chóu yù lì, qì dào wèi xíng shū, wèi dé féng jiàng zhèn, qīng jǔ yù yān rú.
【詩】隋岑德潤詠灰詩曰：圖規暈不缺，氣改律還虛，欲燃愁獄吏，棄道畏刑書，未得逢彊陣，輕舉欲焉如。

yān
◇煙

shuō wén yuē: yān, huǒ qì yě, juān々 rán yě.
《說文》曰：煙，火氣也，焆々然也。

liè zǐ yuē: zhào xiāng zi shòu yú shān zhōng, jí rèng fán lín, xī hè bǎi lǐ, yǒu yī rén cóng shí bì zhōng chū, suí yān jìn shàng xià, zhòng wèi zhī guǐ wù, chá zhī zé rén yān.
《列子》曰：趙襄子狩於山中，藉芿燔林，熻赫百里，有一人從石壁中出，隨煙燼上下，眾謂之鬼物，察之則人焉。

chūn qiū fán lù yuē: rén zhī yán kē qù yān, cǐ qí guài yě, fēi rén suǒ yì yě, huò fú lì hài, wú yǒu qí guài hū.
《春秋繁露》曰：人之言榼去煙，此奇怪也，非人所意也，禍福利害，無有奇怪乎。

huái nán zǐ yuē: dōng zhì jiǎ zǐ shòu zhì, mù yòng shì, huǒ yān qīng, qī shí èr rì, wù zǐ shòu zhì, tǔ yòng shì, huǒ yān huáng, qī shí èr rì, gēng zǐ shòu zhì, jīn yòng shì, huǒ yān hēi.
《淮南子》曰：冬至甲子受制，木用事，火煙青，七十二日，戊子受制，土用事，火煙黃，七十二日，庚子受制，金用事，火煙黑。

yòu yuē: kū zhī fā yú kǒu, tì zhī chū yú mù, cǐ fèn yú zhōng ér xíng yú wài yě, pì shuǐ zhī xià liú, yān zhī shàng xún huǒ, àn xún huǒ èr zì, yí dāng zuò xián. tú nán fǎn, sān zì yí xì xián zì yīn qiè, dāng shuāng xíng xiǎo zhù. fū yòu shú tuī zhī.
又曰：哭之發於口，涕之出於目，此憤於中而形於外也，譬水之下流，煙之上尋火，［按尋火二字，疑當作燅。］徒南反，［三字疑係燅字音切，當雙行小注。］夫又孰推之。

yòu yuē: yǐ shù xīn wèi guǐ, yǐ huǒ yān wèi qì, huò yě.
又曰：以束薪為鬼，以火煙為氣，惑也。

liè xiān chuán yuē: níng fēng zǐ, huáng dì shí rén, wèi táo zhèng, yǒu shén rén guò zhī, wèi qí zhǎng huǒ, néng lìng huǒ chū wǔ sè yān.
《列仙傳》曰：寧封子，黃帝時人，為陶正，有神人過之，為其掌火，能令火出五色煙。

yòu yuē: jiào fēng zǐ jī xīn zì shāo, ér suí yān qì shàng, yóu yǒu gǔ, shí rén zàng zhī.
又曰：教封子積薪自燒，而隨煙氣上，猶有骨，時人葬之。

xiè chéng hòu hàn shū yuē: wú jùn xú xiāng, wèi zhǎng shā tài shǒu, cháng shí gān fàn, bù fā yān cuàn.
謝承《後漢書》曰：吳郡徐相，為長沙太守，常食乾飯，不發煙爨。

xǔ mài bié chuán yuē: mài yǒu dào shù, shāo xiāng jiē wǔ sè yān chū, hòu mò zhī suǒ zài.
許邁別傳曰：邁有道術，燒香皆五色煙出，後莫知所在。

shī liáng jiǎn wén dì yǒng yān shī yuē: fú kōng fù zá yǐng, hán lù mì huā téng, zhà rú luò xiá fā, pō shì wū yún dēng, yìng guāng fēi bǎi rèn, cóng fēng sàn jiǔ céng, yù chí fěi cuì sè, shí tǔ jīng yú dēng.
【詩】梁簡文帝詠煙詩曰：浮空覆雜影，含露密花藤，乍如洛霞發，頗似巫雲登，映光飛百仞，從風散九層，欲持翡翠色，時吐鯨魚燈。