strong kǒng què yīng wǔ qīng niǎo yàn é yā jī shān jī yīng yào strong
孔雀 鸚鵡 青鳥 雁 鵝 鴨 雞 山雞 鷹 鷂

kǒng què
◇孔雀

chūn qiū yuán mìng bāo yuē: huǒ lí wèi kǒng què.
《春秋元命苞》曰：火離為孔雀。

zhōu shū yuē: chéng wáng shí, xī fāng rén xiàn kǒng què.
《周書》曰：成王時，西方人獻孔雀。

chǔ cí yuē: kǒng gài xī cuì jīng. kǒng què zhī yǔ wèi chē gài.
《楚辭》曰：孔蓋兮翠旌。［孔雀之羽為車蓋。］

yán tiě lùn yuē: nán yuè yǐ kǒng què ěr mén hù, jīn guì qí suǒ ráo, fēi suǒ yǐ hòu zhōng guó yě.
《鹽鐵論》曰：南越以孔雀珥門戶，今貴其所饒，非所以厚中國也。

shén xiān chuán yuē: xiāo shǐ chuī xiāo, cháng zhì kǒng què.
《神仙傳》曰：蕭史吹簫，常致孔雀。

hàn shū yuē: wèi tuó xiàn wén dì kǒng què èr shuāng.
《漢書》曰：尉佗獻文帝孔雀二雙。

xī yù chuán yuē: jì bīn guó chū kǒng què.
《西域傳》曰：罽賓國出孔雀。

xù hàn shū yuē: xī nán yí yuē diān chí, chū kǒng què.
《續漢書》曰：西南夷曰滇池，出孔雀。

yòu yún, xī yù tiáo zhī guó, chū kǒng què.
又雲，西域條支國，出孔雀。

wèi wén dì zhào cháo chén yuē: qián yú tián wáng shān xí, suǒ shàng kǒng què wěi wàn méi, wén cǎi wǔ sè, yǐ wèi jīn gēn chē gài, yáo wàng yào rén yǎn.
魏文帝詔朝臣曰：前于闐王山習，所上孔雀尾萬枚，文彩五色，以為金根車蓋，遙望曜人眼。

guō zǐ yuē: liáng guó yáng shì zi, nián jiǔ suì, shén cōng huì, kǒng jūn píng yì qí fù, fù bù zài, nǎi hū ér chū, wèi shè guǒ, yǒu yáng méi, kǒng zhǐ yǐ shì ér, cǐ guì jūn jiā guǒ, ér yīng shēng dá yuē: wèi wén kǒng què shì fū zǐ jiā qín.
《郭子》曰：梁國楊氏子，年九歲，甚聰慧，孔君平詣其父，父不在，乃呼兒出，為設果，有楊梅，孔指以示兒，此貴君家果，兒應聲答曰：未聞孔雀是夫子家禽。

jìn gōng qīng zàn yuē: shì zǔ shí, xī yù xiàn kǒng què, jiě rén yǔ, xún zhǐ, yīng jié qǐ wǔ.
晉公卿贊曰：世祖時，西域獻孔雀，解人語，馴指，應節起舞。

yáng xiào yuán jiāo zhōu yì wù zhì yuē: kǒng què, rén pāi qí wěi zé wǔ.
楊孝元交州《異物志》曰：孔雀，人拍其尾則舞。

fù wèi yáng xiū kǒng què fù yuē: wèi wáng yuán zhōng yǒu kǒng què, jiǔ zài chí zhǎo, yǔ zhòng niǎo tóng liè, qí chū zhì yě. shén jiàn qí wěi, ér jīn xíng zhě mò shì, lín zī hóu gǎn shì rén zhī dài shì, yì xián rú cǐ, gù xìng zhì ér zuò fù, bìng jiàn mìng jí, suì zuò fù yuē: yǒu nán xià zhī kǒng què, tóng hào chēng yú huǒ jīng, yù chún xū yǐ tǐng tǐ, hán zhèng yáng zhī shū líng, shǒu dài guàn yǐ shì mào, yuán guī bèi ér luán jǐng, xú xuān zhù yǐ fǔ yǎng, dòng zhǐ bù ér yǒu chéng.
【賦】魏楊脩孔雀賦曰：魏王園中有孔雀，久在池沼，與眾鳥同列，其初至也。甚見奇偉，而今行者莫眡，臨淄侯感世人之待士，亦咸如此，故興志而作賦，並見命及，遂作賦曰：有南夏之孔雀，同號稱於火精，寓鶉虛以挺體，含正陽之淑靈，首戴冠以飾貌，爰龜背而鸞頸，徐軒翥以俯仰，動止步而有程。

wèi zhōng huì kǒng què fù yuē: yǒu yán fāng zhī wěi niǎo, gǎn líng hé ér lái yí, bǐng lì jīng yǐ tǐng zhì, shēng dān xué zhī nán chuí, dài cuì máo yǐ biǎo biàn, chuí lǜ ruí zhī sēn lí, dài xiū wěi zhī qiào qiào, ruò shùn fēng ér yáng huī, wǔ sè diǎn zhù, huá yǔ cān chà, lín jiāo qǐ cuò, wén zǎo lù lí, dān kǒu jīn fǔ, xuán mù sù guī, huò shū yì xuān zhì, fèn xùn hóng zī, huò dié zú chí chú, míng xiào yù yī.
魏鍾會孔雀賦曰：有炎方之偉鳥，感靈和而來儀，稟麗精以挺質，生丹穴之南垂，戴翠旄以表弁，垂綠蕤之森纚，戴脩尾之翹翹，若順風而揚麾，五色點注，華羽參差，鱗交綺錯，文藻陸離，丹口金輔，玄目素規，或舒翼軒峙，奮迅洪姿，或蹀足踟躕，鳴嘯郁咿。

jìn zuǒ jiǔ pín kǒng què fù yuē: dài lǜ bì zhī xiù máo, zhào cuì wěi zhī xiū jīng, yǐn fāng guì zhī níng lù, shí qiū jú zhī luò yīng, yào dān zǐ zhī shū shuò, yīng chén fēng yǐ bēi míng.
晉左九嬪孔雀賦曰：戴綠碧之秀毛，棹翠尾之脩莖，飲芳桂之凝露，食秋菊之落英，耀丹紫之倏爍，應晨風以悲鳴。

yīng wǔ
◇鸚鵡

lǐ jì yuē: yīng wǔ néng yán, bù lí fēi niǎo.
《禮記》曰：鸚鵡能言，不離飛鳥。

huái nán zǐ yuē: yīng wǔ néng yán, ér bù kě shǐ zhǎng yán, shì de qí suǒ yán, bù dé suǒ yǐ yán.
《淮南子》曰：鸚鵡能言，而不可使長言，是得其所言，不得所以言。

wàn bì shù yuē: gān yì yī míng yīng wǔ, duàn shé kě shǐ yán yǔ.
《萬畢術》曰：乾睪一名鸚鵡，斷舌可使言語。

wú shí wài guó chuán yuē: fú nán dōng yǒu zhǎng hǎi, hǎi zhōng yǒu zhōu, chū wǔ sè yīng wǔ, qí bái zhě rú mǔ jī.
吳時外國傳曰：扶南東有漲海，海中有洲，出五色鸚鵡，其白者如母雞。

yì yuàn yuē: zhāng huá yǒu bái yīng wǔ, huá měi chū xíng hái, zhé shuō tóng pú shàn è, hòu jì wú yán, huá wèn qí gù, niǎo yún, jiàn cáng wèng zhōng, hé yóu de zhī, gōng fù zài wài, lìng huàn yīng wǔ, yīng wǔ yuē: zuó yè mèng è, bù yí chū hù, gōng yóu qiáng zhī, zhì tíng, wèi zhān suǒ bó, jiào qí zhuó zhān jiǎo, jǐn ér huò miǎn.
《異苑》曰：張華有白鸚鵡，華每出行還，輒說僮僕善惡，後寂無言，華問其故，鳥雲，見藏瓮中，何由得知，公復在外，令喚鸚鵡，鸚鵡曰：昨夜夢惡，不宜出戶，公猶強之，至庭，為鸇所搏，教其啄鸇腳，僅而獲免。

xuān yàn jì yuē: yǒu yīng wǔ fēi jí tā shān, shān zhōng qín zhé xiāng ài zhòng, yīng wǔ zì niàn, suī lè bù kě jiǔ yě, biàn qù, hòu shù yuè, shān zhōng dà huǒ, yīng wǔ yáo jiàn, biàn rù shuǐ zhān yǔ fēi ér sǎ zhī, tiān shén yán, rǔ suī yǒu zhì yì, hé zú yún yě, duì yuē: suī zhī bù néng jiù, rán cháng qiáo jū shì shān, qín shòu xíng shàn, jiē wèi xiōng dì, bù rěn jiàn ěr, tiān shén jiā gǎn, jí wèi miè huǒ.
《宣驗記》曰：有鸚鵡飛集他山，山中禽輒相愛重，鸚鵡自念，雖樂不可久也，便去，後數月，山中大火，鸚鵡遙見，便入水霑羽飛而灑之，天神言，汝雖有志意，何足雲也，對曰：雖知不能救，然嘗僑居是山，禽獸行善，皆為兄弟，不忍見耳，天神嘉感，即為滅火。

shěn yuē sòng shū yuē: xiè zhuāng wèi tài zǐ shù zǐ, shí nán píng wáng shuò, shàng chì yīng wǔ, pǔ zhào qún chén wèi fù, tài zǐ zuǒ wèi lǜ fǔ yuán shū, wén guān dāng shí, zuò fù bì, jī yǐ shì zhuāng, zhuāng fù yì jìng, shū jiàn ér tàn yuē: jiāng dōng wú wǒ, qīng dāng dú xiù, wǒ ruò wú qīng, yì yī shí zhī jié yě, suì yǐn qí fù.
沈約《宋書》曰：謝莊為太子庶子，時南平王鑠，上赤鸚鵡，普詔群臣為賦，太子左衛率府袁淑，文冠當時，作賦畢，齎以示莊，莊賦亦竟，淑見而嘆曰：江東無我，卿當獨秀，我若無卿，亦一時之傑也，遂隱其賦。

fù hòu hàn mí héng yīng wǔ fù yuē: shí huáng zǔ tài zǐ shè, bīn kè dà huì, yǒu xiàn yīng wǔ zhě, jǔ jiǔ yú héng qián yuē: jīn rì wú yǐ yú bīn, qiè yǐ cǐ niǎo, zì yuǎn ér zhì, míng huì cōng shàn, yuán xiān shēng wèi zhī fù, héng bǐ bù tíng zhuì, wén bù jiā diǎn.
【賦】後漢禰衡鸚鵡賦曰：時黃祖太子射，賓客大會，有獻鸚鵡者，舉酒於衡前曰：今日無以娛賓，竊以此鳥，自遠而至，明慧聰善，原先生為之賦，衡筆不停綴，文不加點。

wèi chén wáng cáo zhí yīng wǔ fù yuē: měi zhōu zhōng zhī lìng niǎo, chāo zhòng lèi zhī shū míng, gǎn yáng hé ér zhèn yì, dùn tài yīn yǐ cún xíng, yù lǚ rén zhī yán wǎng, shū liù hé ér wú yí, shēn guà zhì yú zhòng xiè, gū cí míng ér dú guī, qǐ yú shēn zhī zú xī, lián zhòng chú zhī wèi fēi, fēn mí qū yǐ rùn huò, hé quán jì zhī gǎn xī, méng hán yù zhī hòu dé, fèng jūn zǐ zhī guāng huī, yuàn shēn qīng ér shī zhòng, kǒng wǎng huì zhī zhōng kuī, cháng jí xīn yǐ huái jù, suī chù ān qí ruò wēi, yǒng āi míng yǐ bào dé, shù zhōng lái ér bù pí.
魏陳王曹植鸚鵡賦曰：美洲中之令鳥，超眾類之殊名，感陽和而振翼，遁太陰以存形，遇旅人之嚴網，殊六翮而無遺，身掛滯於重緤，孤雌鳴而獨歸，豈余身之足惜，憐眾雛之未飛，分麋軀以潤鑊，何全濟之敢希，蒙含育之厚德，奉君子之光輝，怨身輕而施重，恐往惠之中虧，常戢心以懷懼，雖處安其若危，永哀鳴以報德，庶終來而不疲。

wèi yīng chàng yīng wǔ fù yuē: hé piān piān zhī lì niǎo, biǎo zhòng yàn zhī shū sè, bèi guāng yào zhī xiān yǔ, liú xuán huáng zhī huá shì, bāo míng zhé zhī hóng lǜ, cóng yīn yáng zhī xiāo xī, qiū fēng lì ér qián xíng, cāng shén fā ér dòng yì.
魏應瑒鸚鵡賦曰：何翩翩之麗鳥，表眾艷之殊色，被光耀之鮮羽，流玄黃之華飾，苞明哲之弘慮，從陰陽之消息，秋風厲而潛形，蒼神發而動翼。

wèi chén lín yīng wǔ fù yuē: zī qián kūn zhī zhào wù, wàn pǐn cuò ér shū xíng, yǒu yì zī zhī lìng niǎo, hán jiā shū zhī āi shēng, bào zhèn lù zhī sù zhì, bèi cuì yǔ zhī piǎo jīng.
魏陳琳鸚鵡賦曰：咨乾坤之兆物，萬品錯而殊形，有逸姿之令鳥，含嘉淑之哀聲，抱振鷺之素質，被翠羽之縹精。

wèi wáng càn yīng wǔ fù yuē: bù lóng ā yǐ zhí zhú, kòu zhòng mù zhī xī chóu, dēng héng gàn yǐ shàng qiān, jiào āi míng ér shū yōu, shēng yīng yīng yǐ gāo lì. yòu liáo liáo ér bù xiū, tīng qiáo mù zhī bēi fēng, xiàn míng yǒu zhī xiāng qiú, rì yǎn ǎi yǐ xī mài, hū xiāo yáo ér jì míng, jiù yú jiǎo ér liǎn yì, juàn dú sù ér wǎn jǐng.
魏王粲鸚鵡賦曰：步籠阿以躑躅，叩眾目之希稠，登衡幹以上千，噭哀鳴而舒憂，聲嚶嚶以高厲。又憀憀而不休，聽喬木之悲風，羨鳴友之相求，日奄藹以西邁，忽逍遙而既冥，就隅角而斂翼，倦獨宿而宛頸。

wèi ruǎn yǔ yīng wǔ fù yuē: wéi piān piān zhī yàn niǎo, dàn jiā lèi yú jīng dū, huì yí fēng ér fú chù, mù shèng huì ér lái cú, bèi kūn wén zhī huáng sè, fú lí guāng zhī zhū xíng, pèi qiū yīng yǐ lí lǜ, bāo tiān dì yǐ yào róng.
魏阮瑀鸚鵡賦曰：惟翩翩之艷鳥，誕嘉類於京都，穢夷風而弗處，慕聖惠而來徂，被坤文之黃色，服離光之朱形，配秋英以離綠，苞天地以耀榮。

jìn fù xuán yīng wǔ fù yuē: qí máo yào tǐ, lǜ cǎi hán yīng, fèng xiáng luán zhì, kǒng zhì cuì róng, fā yán zhé yīng, ruò xiǎng zhuī shēng.
晉傅玄鸚鵡賦曰：奇毛曜體，綠采含英，鳳翔鸞跱，孔質翠榮，發言輒應，若響追聲。

jìn zuǒ jiǔ pín fù yuē: sè zé dān huì cuì wěi, lǜ yì zǐ jǐng, qiū fū qí sè, chūn yào qí róng.
晉左九嬪賦曰：色則丹喙翠尾，綠翼紫頸，秋敷其色，春耀其榮。

jìn lú chén fù yuē: yǒu xiá fāng zhī qí niǎo, chǎn guā zhōu zhī jiù rǎng, huī lǜ hàn yǐ yùn yǐng, qǐ dān zī yǐ zhèn xiǎng.
晉盧諶賦曰：有遐方之奇鳥，產瓜州之舊壤，揮綠翰以運影，啟丹觜以振響。

jìn fù xián fù yuē: yǒu jīn shāng zhī qí niǎo, chù lǒng chí zhī gāo sōng, wèi chóng jùn zhī kě gù, rán yǐ huì ér rù lóng, pī dān chún yǐ shòu yīn, yì xún xiǎng ér yīng shēng, miǎn míng móu yǐ chéng yán, cè cōng ěr ér yǒu tīng, kǒu cái fā ér qīng hé, mì guǐ jǐng ér suí xíng, yán wú wǎng ér bù fù, shì tàn yōu ér cè míng, zì jiā zhì yú jūn zǐ, zú qǔ ài ér yáng míng.
晉傅咸賦曰：有金商之奇鳥，處隴坻之高松，謂崇峻之可固，然以慧而入籠，披丹唇以授音，亦尋響而應聲，眄明眸以承顏，側聰耳而有聽，口才發而輕和，密晷景而隨形，言無往而不復，似探幽而測冥，自嘉智於君子，足取愛而揚名。

jìn cáo pí fù yuē: yú zài zhí, jiàn jiāo zhōu xiàn yīng wǔ niǎo, jiā qí yǒu zhì, tàn qí lóng fán, nǎi fù zhī yuē: qí xíng zé zhì gù hú miǎn, yīng zhì yàn xī, dān huì hán yìng, xiāng pā huàn yì, sēn sēn xiū wěi, yù yù hóng yì, jīn cǎi yuán yīng yú shuāng móu, zhū zǎo làn huī yú shǒu cè.
晉曹毗賦曰：余在直，見交州獻鸚鵡鳥，嘉其有智，嘆其籠樊，乃賦之曰：其形則雉顧鵠眄，鷹跱雁息，丹喙含暎，緗葩煥翼，森森脩尾，蔚蔚紅臆，金采員嬰於雙眸，朱藻爛暉於首側。

jìn huán xuán yīng wǔ fù yuē: yǒu xiá fāng zhī lìng niǎo, chāo yǔ zú zhī bá cuì, xiáng qīng kuàng zhī liáo lǎng, qī gāo sōng zhī yōu wèi, luó wàn lǐ yǐ zuò gòng, yīng fán xiè yǐ qín cuì, hóng fù chēng zú, xuán hàn cuì dǐng, gé hǎo yīn yǐ qiān shàn, xiào yán yǔ yǐ zì chěng, jiǎn yǔ hé yǐ yīng yòng, chōng xì wán yú xuān píng.
晉桓玄鸚鵡賦曰：有遐方之令鳥，超羽族之拔萃，翔清曠之遼朗，棲高松之幽蔚，羅萬里以作貢，嬰樊紲以勤瘁，紅腹赬足，玄頷翠頂，革好音以遷善，效言語以自騁，翦羽翮以應用，充戲玩於軒屏。

sòng yán yán zhī bái yīng wǔ fù yuē: suī yán qín zhī mò pǐn, miào liù qì ér kè shēng, wǎng mì qí yú guǐ fú, lái chōng měi yú huá jīng, hèn yí fèng zhī wú biàn, xī chén yī zhī tú xuān, sī shòu mìng yú huáng fà, dú hán cí ér cǎi yán, qǐ jiāo hé zhī róng báo, chū tiān shān zhī wú yín, jì dá měi yú tiān jū, yì lì jǐng yú yún ā, jiàn huì hé zhī fāng wò, zhuì fēng tǔ ér wèi é, fú suǒ hé yú duǎn jīn, yǎng shāo yún zhī céng kē, jì tiān wǎng zhī yī bù, lòu wēi hàn yú shān ā.
宋顏延之白鸚鵡賦曰：雖言禽之末品，妙六氣而剋生，往秘奇於鬼服，來充美於華京，恨儀鳳之無辨，惜晨鷖之徒暄，思受命於黃髮，獨含辭而采言，起交河之榮薄，出天山之無垠，既達美於天居，亦儷景於雲阿，漸惠和之方渥，綴風土而未訛，服瑣翮於短衿，仰梢雲之曾柯，覬天網之一布，漏微翰於山阿。

sòng xiè zhuāng chì yīng wǔ fù yuē: tú guān qí róu yí suǒ jiàn, chēng zǎo suǒ tǐng, huá jǐng xī yìng, róng guāng huì xiān, huì xìng shēng zhāo, hé jī zì xiǎo, shěn guó yīn yú huán zhōng, dá fāng shēng yú yì biǎo, jí qí yún yí xiá zhì, sǎn wěi xuě fān, lù lí huī jiàn, róng yì hóng xuān, yuè lín fēi xiù, huàn ruò qīng diàn, yì yān mén, jí chǎng pǔ, yè ruò yāo táo bèi yù yuán, zhì yú qì chún tǐ jìng, wù xià yá chén, yuè tú guāng yú lǜ shuǐ, yún xiě yǐng yú qīng lín, sù hái fēng ér sǒng hé, zhān qīng lù ér diào yīn.
宋謝莊赤鸚鵡賦曰：徒觀其柔儀所踐，赬藻所挺，華景夕映，容光晦鮮，惠性生昭，和機自曉，審國音於寰中，達方聲於裔表，及其雲移霞峙，霰委雪翻，陸離翬漸，容裔鴻軒，躍林飛岫，煥若輕電，溢煙門，集場圃，曄若夭桃被玉園，至於氣淳體淨，霧下崖沉，月圖光於綠水，雲寫影於青林，溯還風而聳翮，霑清露而調音。

liáng zhāo míng tài zǐ yīng wǔ fù yuē: yǒu néng yán zhī qí niǎo, měi zhī lái ér fā shēng, zhà qīng zhì ér cuì yìng, huò tǐ bái ér xuě míng, huì qián gōu ér qū bù, yì gāo wǔ ér piān xuān, zú ruò dān ér sān bù, mù rú jīn ér shuāng yuán.
梁昭明太子鸚鵡賦曰：有能言之奇鳥，每知來而發聲，乍青質而翠映，或體白而雪明，喙前鈎而趨步，翼高舞而翩翾，足若丹而三布，目如金而雙圓。

zàn jìn guō pú shān hǎi tú zàn yuē: yīng wǔ huì niǎo, qī lín zhuó ruǐ, sì zhǐ zhōng fēn, xíng zé yǐ zī, zì yí yī lóng, jiàn yōu zuò jì.
【贊】晉郭璞山海圖贊曰：鸚鵡慧鳥，棲林啄蕊，四指中分，行則以觜，自貽伊籠，見幽坐伎。

qīng niǎo
◇青鳥

shān hǎi jīng yuē: sān wēi zhī shān, yǒu qīng niǎo jū zhī, qīng niǎo zhǔ wèi xī wáng mǔ qǔ shí zhě, yǐn zì qī xī yú cǐ shān yě.
《山海經》曰：三危之山，有青鳥居之，［青鳥主為西王母取食者，引自棲息於此山也。］

jì nián yuē: mù wáng shí sān nián, xī zhēng zhì yú qīng niǎo zhī suǒ qì.
紀年曰：穆王十三年，西征至於青鳥之所憩。

hàn wǔ gù shì yuē: qī yuè qī rì, shàng yú chéng huá diàn zhāi, zhèng zhōng, hū yǒu yī qīng niǎo cóng xī fāng lái, jí diàn qián, shàng wèn dōng fāng shuò, shuò yuē: cǐ xī wáng mǔ yù lái yě, yǒu qǐng, wáng mǔ zhì, yǒu èr qīng niǎo rú wū, xiá shì wáng mǔ páng.
《漢武故事》曰：七月七日，上於承華殿齋，正中，忽有一青鳥從西方來，集殿前，上問東方朔，朔曰：此西王母欲來也，有頃，王母至，有二青鳥如烏，俠侍王母旁。

yòu yuē: gōu yì fū rén zú, shàng wèi qǐ tōng líng tái, cháng yǒu yī qīng niǎo jí tái shàng.
又曰：鈎弋夫人卒，上為起通靈台，常有一青鳥集台上。

jìn zhōng xìng shū yuē: yán hán sǎo bìng kùn, xū rán shé dǎn, bù néng dé, hán yōu tàn lèi rì, hū yǒu yī tóng zǐ, chí qīng guǒ shòu hán, nǎi shé dǎn yě, tóng zǐ huà wèi qīng niǎo, fēi qù.
《晉中興書》曰：顏含嫂病困，須髯蛇膽，不能得，含憂嘆累日，忽有一童子，持青裹授含，乃蛇膽也，童子化為青鳥，飛去。

shén xiān chuán yuē: dōng líng shèng mǔ, guǎng líng hǎi líng rén dù shì qī yě, xué liú gāng dào, zuò zài lì wáng, dù gōng bù xìn, wū yán shèng mǔ zuò jiān, shōu fù yù, shèng mǔ cóng chuāng zhōng fēi qù, yú shì yuǎn jìn wèi lì miào, shén yǒu shén yàn, cháng yǒu yī qīng niǎo zài jì suǒ, rén yǒu shī wù zhě, qīng niǎo biàn fēi jí wù shàng, lù wú shí yí.
《神仙傳》曰：東陵聖母，廣陵海陵人杜氏妻也，學劉綱道，坐在立亡，杜公不信，誣言聖母作奸，收付獄，聖母從窗中飛去，於是遠近為立廟，甚有神驗，常有一青鳥在祭所，人有失物者，青鳥便飛集物上，路無拾遺。

zàn jìn guō pú qīng niǎo zàn yuē: shān míng sān wēi, qīng niǎo suǒ qì, wǎng lái kūn lún, wáng mǔ shì lì, mù wáng xī zhēng, xuán zhěn sī dì.
【贊】晉郭璞青鳥贊曰：山名三危，青鳥所憩，往來崑崙，王母是隸，穆王西征，旋軫斯地。

yàn
◇雁

ěr yǎ yuē: fú yàn chǒu, qí zú pǔ, jiǎo zhǐ jiān yǒu mù pǔ shǔ xiāng zhe.
《爾雅》曰：鳧雁丑，其足蹼，［腳指間有幕蹼屬相著。］

fāng yán yuē: zì guān ér dōng wèi zhī yàn.
《方言》曰：自關而東謂之雁。

hǎi nèi jīng yuē: yàn mén shān, yàn chū qí jiān, zài gāo liǔ běi.
《海內經》曰：雁門山，雁出其間，在高柳北。

lǐ jì yuē: jì dōng zhī yuè, yàn běi xiàng.
《禮記》曰：季冬之月，雁北向。

zhōu shū yuē: bái lù zhī rì, hóng yàn lái, hán lù zhī rì. yòu lái.
《周書》曰：白露之日，鴻雁來，寒露之日。又來。

yí lǐ yuē: hūn lǐ xià dá, nà cǎi yòng yàn.
《儀禮》曰：婚禮下達，納採用雁。

máo shī yuē: yōng yōng míng yàn, xù rì shǐ dàn.
《毛詩》曰：雍雍鳴雁，旭日始旦。

zhuāng zǐ yuē: shān mù yǐ bù cái, dé zhōng qí tiān nián, chū yú shān, jí yì, shě gù rén zhī jiā, lìng shù zi shā yàn pēng zhī, shù zi qǐng yuē: qí yī yàn néng míng, qí yī bù néng míng, qǐng xī shā, zhǔ rén yuē: shā bù néng míng zhě, dì zǐ wèn yuē: shān zhōng zhī mù, yǐ bù cái dé qí tiān nián, zhǔ rén zhī yàn, yǐ bù cái ér sǐ, xiān shēng hé chù yān, zhuāng zi xiào yuē: zhōu jiāng chù fū cái yǔ bù cái zhī jiān hū.
《莊子》曰：山木以不材，得終其天年，出於山，及邑，舍故人之家，令豎子殺雁烹之，豎子請曰：其一雁能鳴，其一不能鳴，請奚殺，主人曰：殺不能鳴者，弟子問曰：山中之木，以不材得其天年，主人之雁，以不材而死，先生何處焉，莊子笑曰：周將處夫材與不材之間乎。

shǐ jì yuē: sū wǔ zài xiōng nú zhōng, zhāo dì qiǎn shǐ tōng hé, wǔ sī guī, nǎi yè jiàn hàn shǐ, jiào shǐ wèi dān yú yuē: tiān zǐ shè shàng lín zhōng, dé yàn, zú yǒu xì bó shū, yán wǔ děng zài qí zé zhōng, shǐ zhě rú qí yán, dān yú dà jīng, nǎi shǐ wǔ hái.
《史記》曰：蘇武在匈奴中，昭帝遣使通和，武思歸，乃夜見漢使，教使謂單于曰：天子射上林中，得雁，足有系帛書，言武等在其澤中，使者如其言，單于大驚，乃使武還。

huái nán zǐ yuē: fū yàn cóng fēng ér fēi, yǐ ài qì lì, xián lú ér xiáng, shì bèi yì jiǎo.
《淮南子》曰：夫雁從風而飛，以愛氣力，銜蘆而翔，似備弋繳。

shuō yuàn yuē: qín mù gōng dé bǎi lǐ xī, gōng sūn zhī guī qǔ yàn yǐ hè yuē: jūn dé shè jì zhī chén, gǎn hè shè jì zhī fú, gōng bù cí, zài bài ér shòu.
《說苑》曰：秦穆公得百里奚，公孫支歸取雁以賀曰：君得社稷之臣，敢賀社稷之福，公不辭，再拜而受。

xù hàn shū yuē: chén qún fù zǐ, bìng zhe gāo míng, shì hào sān jūn, měi zǎi fǔ pì zhào, cháng tóng shí jīng mìng, gāo yàn chéng qún, dāng shì zhě mí bù róng zhī.
《續漢書》曰：陳群父子，並著高名，世號三君，每宰府辟召，常同時旌命，羔雁成群，當世者靡不榮之。

zhèng shì hūn lǐ yè wén zàn yuē: yàn hòu yīn yáng, dài shí nǎi jǔ, dōng nán xià běi, guì qí yǒu suǒ.
鄭氏婚禮謁文贊曰：雁候陰陽，待時乃舉，冬南夏北，貴其有所。

huì jī diǎn lù yuē: yú guó shǎo yǒu xiào xíng, wèi rì nán tài shǒu, cháng yǒu shuāng yàn, sù zhǐ tīng shàng, měi chū xíng xiàn, zhé fēi zhú chē, jì zú yú guān, yàn zhú sàng hái zhì yú yáo, zhù mù qián, lì sān nián nǎi qù.
《會稽典錄》曰：虞國少有孝行，為日南太守，常有雙雁，宿止廳上，每出行縣，輒飛逐車，既卒於官，雁逐喪還至餘姚，住墓前，歷三年乃去。

shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: yàn sài běi jiē liáng zhōu wèn yáng jùn, qí jiān dōng xī lǐng, shǔ tiān wú jì, yún fēi fēng zhù, wàng yá huí yì, wéi yī chù wèi xià, shuò yàn dá sāi, jiǎo hé cái duó, gù míng yàn sāi, tóng yú yàn mén yě.
盛弘之《荊州記》曰：雁塞北接梁州汶陽郡，其間東西嶺，屬天無際，雲飛風翥，望崖回翼，唯一處為下，朔雁達塞，矯翮裁度，故名雁塞，同於雁門也。

dèng dé míng nán kāng jì yuē: píng gù xiàn yǒu fù sì shān, shàng yǒu hú, zhōu huí shù shí lǐ, yǒu shí yàn fú zài hú zhōng, měi zhì qiū tiān, shí yàn fēi míng, rú hòu shí yě.
鄧德明《南康記》曰：平固縣有覆笥山，上有湖，周回數十里，有石雁浮在湖中，每至秋天，石雁飛鳴，如候時也。

shī wèi yīng chàng shī yuē: cháo yàn míng yún zhōng, yīn xiǎng yī hé āi, wèn zi yóu hé xiāng, jí yì zhèng pái huái, yán wǒ sāi mén lái, jiāng jiù héng yáng qī, wǎng chūn xiáng shuò tǔ, jīn dōng kè nán huái, yuǎn xíng méng shuāng lù, máo yǔ rì cuī tuí, cháng kǒng shāng jī gǔ, shēn yǔn shěn huáng ní.
【詩】魏應瑒詩曰：朝雁鳴雲中，音響一何哀，問子游何鄉，戢翼正徘徊，言我塞門來，將就衡陽棲，往春翔朔土，今冬客南淮，遠行蒙霜露，毛羽日摧頹，常恐傷肌骨，身隕沈黃泥。

liáng jiǎn wén dì fù dé lǒng chí yàn chū fēi shī yuē: gāo xiáng dàn kuò hǎi, xià qù qiè yú jī, wù àn zǎo xiāng shī, shā míng hái gòng fēi, lǒng xiá cháo shēng jù, fēng jí mù xíng xī, suī tiǎn lún tái yuán, wèi jiě lóng chéng wéi, xiāng sī bù dé fǎn, qiě jì bié shū guī.
梁簡文帝賦得隴坻雁初飛詩曰：高翔憚闊海，下去怯虞機，霧闇早相失，沙明還共飛，隴狹朝聲聚，風急暮行稀，雖殄輪台援，未解龍城圍，相思不得反，且寄別書歸。

yè wàng dān fēi yàn shī yuē: tiān shuāng hé bái yè xīng xī, yī yàn shēng sī hé chù guī, zǎo zhī bàn lù yīng xiāng shī, bù rú cóng lái běn dú fēi.
夜望單飛雁詩曰：天霜河白夜星稀，一雁聲嘶何處歸，早知半路應相失，不如從來本獨飛。

liáng shěn yuē yǒng hú zhōng yàn shī yuē: bái shuǐ mǎn chūn táng, lǚ yàn měi huí xiáng, shà píng qiān ruò zǎo, liǎn hé dài yú shuāng, xuán fēi jìng bù xià, luàn qǐ wèi chéng háng, shuā yǔ tóng yáo yàng, yī jǔ hái gù xiāng.
梁沈約詠湖中雁詩曰：白水滿春塘，旅雁每迴翔，唼蓱牽弱藻，斂翮帶餘霜，懸飛竟不下，亂起未成行，刷羽同搖漾，一舉還故鄉。

liáng liú xiào chuò fù dé shǐ guī yàn shī yuē: dòng tíng chūn shuǐ lǜ, héng yáng lǚ yàn guī, chā chí gāo fù xià, yù xiàng lóng mén fēi.
梁劉孝綽賦得始歸雁詩曰：洞庭春水綠，衡陽旅雁歸，差池高復下，欲向龍門飛。

liáng xiāo zi fàn yè tīng yàn shī yuē: tiān yuè guǎng yè huī, yóu yàn fàn shuāng fēi, lián piān cí shuò qì, liáo lì dú nán guī, yè zhǎng hán fù jìng, dēng guāng ài yù wēi, qī qī bù kě tīng, hé kuàng chù chóu jī.
梁蕭子范夜聽雁詩曰：天月廣夜輝，游雁犯霜飛，連翩辭朔氣，嘹唳獨南歸，夜長寒復靜，燈光曖欲微，淒淒不可聽，何況觸愁機。

zhōu wáng bāo yǒng yàn shī yuē: cì cháo jiān shǔ xiǎng, dù lǒng yǒu chūn huī, qǐ ruò yún zhōng yàn, qiū shí sài wài guī, hé zhǎng yóu kě shè, hǎi kuò gù nán fēi, shuāng duō shēng zhuǎn jí, fēng shū xíng lǚ xī, yuán chí ruò kě zhì, bù fù qiè yú jī.
周王褒詠雁詩曰：伺朝間曙響，妒壟有春翬，豈若雲中雁，秋時塞外歸，河長猶可涉，海闊故難飛，霜多聲轉急，風疏行屢稀，園池若可至，不復怯虞機。

zhōu yǔ xìn fù dé jí chí yàn shī yuē: féng fēng shí jiǒng dù, zhú lǚ zhà zhēng fēi, yóu yì fāng táng shuǐ, jīn qiū yǐ fù guī.
周庾信賦得集池雁詩曰：逢風時迥度，逐侶乍爭飛，猶憶方塘水，今秋已復歸。

yòu yǒng yàn shī yuē: nán sī dòng tíng shuǐ, běi xiǎng yàn mén guān, dào liáng jù kě liàn, fēi qù fù fēi hái.
又詠雁詩曰：南思洞庭水，北想雁門關，稻粱俱可戀，飛去復飛還。

fù wèi chén wáng cáo zhí lí jiǎo yàn fù yuē: yú yóu yú xuán wǔ bēi zhōng, yǒu yàn lí jiǎo, bù néng fù fēi, gù mìng zhōu rén, zhuī ér dé zhī, gù lián ér fù yān, lián gū yàn zhī piān tè, qíng chóu yān ér nèi shāng, hé zhōng hé zhī chún qì, fù sì jié ér zhēng xíng, yuǎn xuán dōng yú nán yì, bì yán xià hū shuò fāng, guà wēi qū zhī qīng yì, hū tuí luò ér lí qún, lǚ péng jīng ér míng shì, tú jiǎo shǒu ér mò wén, gān chōng jūn zhī xià chú, gāo hán niú zhī dǐng huò, méng shēng quán zhī gù fù, hé ēn shī zhī lóng bó, yú shì zòng qū guī mìng, wú lǜ wú qiú, jī shí liáng dào, kě yǐn qīng liú.
【賦】魏陳王曹植離繳雁賦曰：余游於玄武陂中，有雁離繳，不能復飛，顧命舟人，追而得之，故憐而賦焉，憐孤雁之偏特，情惆焉而內傷，合中和之純氣，赴四節而征行，遠玄冬於南裔，避炎夏乎朔方，掛微軀之輕翼，忽頹落而離群，旅朋驚而鳴逝，徒矯首而莫聞，甘充君之下廚，膏函牛之鼎鑊，蒙生全之顧覆，何恩施之隆博，於是縱軀歸命，無慮無求，飢食粱稻，渴飲清流。

jìn yáng hù yàn fù yuē: míng zé xiāng hè, xíng zé jiē wǔ, qián bù jué guàn, hòu bù yuè xù, qí lì bù qī ér bìng zhì, tóng qù bú yào ér zì jù, dāng qí fù jié, zé wàn lǐ bù néng zú qí lù, gǒu fàn yī hè, zé zhòng wù bù néng yì qí suǒ, lín kōng bù néng dùn qí yì, yáng bō bù néng jiān qí yǔ.
晉羊祜雁賦曰：鳴則相和，行則接武，前不絕貫，後不越序，齊力不期而並至，同趣不要而自聚，當其赴節，則萬里不能足其路，苟泛一壑，則眾物不能易其所，臨空不能頓其翼，揚波不能瀸其羽。

jìn sūn chǔ yàn fù yuē: yǒu yì yù zhī jùn qín, bǐng hé qì zhī qīng chōng, hòu tiān shí yǐ dòng jìng, suí hán shǔ ér wū lóng, sà tóng jí yú kuàng yě, fēn qún xiáng yú yún zhōng, yì cháo yáng zhī jǐng yào, jiǎo shēng shì yú chén fēng, zú lèi fù fán, shù zé qiān yì, yíng sù qiū ér nán yóu, bèi qīng chūn ér běi xī, sù zhǎng chuān yǐ míng hào, líng hóng bō yǐ gǔ yì, rèn zì rán ér xiāng yáng, qióng tiān rǎng yú bā jí.
晉孫楚雁賦曰：有逸豫之俊禽，稟和氣之清沖，候天時以動靜，隨寒暑而污隆，颯同集於曠野，紛群翔於雲中，翳朝陽之景曜，角聲勢於晨風，族類阜繁，數則千億，迎素秋而南遊，背青春而北息，溯長川以鳴號，凌洪波以鼓翼，任自然而相佯，窮天壤於八極。

é
◇鵝

guǎng zhì yuē: gē é, yě é yě.
《廣志》曰：鴐鵝，野鵝也。

liè zǐ yuē: huáng dì yǔ yán dì zhàn, yǐ diāo hé yīng yàn é wèi qí zhì.
《列子》曰：黃帝與炎帝戰，以雕鶡鷹雁鵝為旗幟。

lǔ lián zǐ yuē: jūn é yā yǒu yú shí, shì bù zú bàn shū.
魯連子曰：君鵝鴨有餘食，士不足半菽。

qín jì yuē: fú lǎng shí é zhì, zhī hēi bái zhī chù, rén bù xìn, jì ér shì zhī, guǒ rán.
《秦記》曰：符朗食鵝炙，知黑白之處，人不信，既而試之，果然。

lín hǎi jì yuē: jùn dōng nán yǒu bái shí shān, gāo sān bǎi yú zhàng, wàng zhī rú xuě, shān shàng yǒu hú, gǔ lǎo xiāng chuán yún, jīn é suǒ jí, bā guì suǒ zhí, xià yǒu xī gǔ, jīn guāng huàn rán, shì jù guì bù.
《臨海記》曰：郡東南有白石山，高三百餘丈，望之如雪，山上有湖，古老相傳雲，金鵝所集，八桂所植，下有溪谷，金光煥然，［事具桂部。］

yōu míng lù yuē: jìn yì xī zhōng, qiāng zhǔ yáo lüè, huài luò yáng yīn gōu qǔ zhuān, dé yī shuāng xióng é, bìng jīn sè, jiāo jǐng zhǎng míng, shēng wén yú jiǔ gāo, yǎng zhī cǐ gōu.
幽明錄曰：晉義熙中，羌主姚略，壞洛陽陰溝取磚，得一雙雄鵝，並金色，交頸長鳴，聲聞於九皋，養之此溝。

fù sòng bào zhāo yě é fù yuē: rù zhǎng luó zhī bī xié, fù gāo jiǎo zhī fán yíng, miǎo cí qún ér bié ǒu, chāo yān wù ér fēng xíng, jiàn fēi jī yú yáo tú, shēng ruò yǔ yú dān tíng, wàng zhēng yún ér yán dào, gù wěi yì ér zì shāng, wú qīng què zhī xián mìng, fá chì yàn zhī jiā xiáng, kōng huì jūn zhī yuán chí, tú cán jūn zhī dào liáng.
【賦】宋鮑昭野鵝賦曰：入長羅之逼脅，負高繳之樊縈，邈辭群而別偶，超煙霧而風行，踐菲跡於瑤塗，升弱羽於丹庭，望征雲而延悼，顧委翼而自傷，無青雀之銜命，乏赤雁之嘉祥，空穢君之園池，徒慚君之稻粱。

xù jìn sū yàn é shī xù yuē: shí zàn chū jùn, hū wén é míng shēng shén āi jí, nǎi yún yě rén suǒ zhì, wài lì guī wèi fāng biàn, yǐ qí sòng kè, wén zhī chàng rán. yòu gǎn zhuāng shēng shàn míng zhī yàn, ruò qí wú yīn, jiāng chōng páo chú, qǐ dé fàng rèn, jiǎo hé lóng fán.
【序】晉蘇彥鵝詩序曰：時暫出郡，忽聞鵝鳴聲甚哀急，乃雲野人所致，外吏規為方便，以俟送客，聞之悵然。又感莊生善鳴之雁，若其無音，將充庖廚，豈得放任，矯翮籠樊。

jìn shěn chōng é fù xù yuē: yú shí yǒu lǜ yǎn huáng huì, jiā jiā yǒu yān, tài kāng zhōng, dé dà cāng é, cóng huì zhì zú, sì chǐ yǒu jiǔ cùn, tǐ sè fēng lì, míng shēng jīng rén, sān nián ér wèi bào quǎn suǒ hài, xī qí bù zhōng, gù wèi zhī fù yún.
晉沈充鵝賦序曰：於時有綠眼黃喙，家家有焉，太康中，得大蒼鵝，從喙至足，四尺有九寸，體色豐麗，鳴聲驚人，三年而為暴犬所害，惜其不終，故為之賦雲。

yā
◇鴨

guǎng yǎ yuē: fú wù, yā yě.
《廣雅》曰：鳧鶩，鴨也。

shuō wén yuē: wù, yě fú yě.
《說文》曰：鶩，野鳧也。

máo shī yuē: jiāng áo jiāng xiáng, yì fú yǔ yàn.
《毛詩》曰：將翱將翔，弋鳧與雁。

zuǒ chuán: gōng shàn rì shuāng jī, yōng rén qiè gèng zhī yǐ wù, zi wěi nù.
《左傳》：公膳日雙雞，饔人竊更之以鶩，子尾怒。

chǔ cí yuē: níng yǔ qí jì kàng è hū, jiāng yǔ jī wù zhēng shí hū, níng áng áng ruò shù qiān lǐ zhī jū, fàn fàn ruò shuǐ zhōng zhī fú.
《楚辭》曰：寧與騏驥抗軛乎，將與雞鶩爭食乎，寧昂昂若數千里之駒，泛泛若水中之鳧。

lǔ lián zǐ yuē: chén wú yǔ wèi mén kè yuē: xī jīng lái fá, wú yī rén sǐ, hé guó zhī guǎ shì yě, mén kè duì yuē: jūn chē yī wén xiù, shì bù dé yǐ wèi yuán, é yā yǒu yú shí, shì bù zú shū bài, táng shàng yǒu jiǔ chí, shì bù dé yī cháng, cái zhě jūn suǒ qīng, sǐ zhě shì suǒ zhòng, jūn bù yǐ suǒ qīng yǔ rén, ér yù de rén suǒ zhòng, bù yì nán hū.
魯連子曰：陳無宇謂門客曰：昔荊來伐，無一人死，何國之寡士也，門客對曰：君車衣文繡，士不得以為緣，鵝鴨有餘食，士不足菽稗，堂上有酒池，士不得一嘗，財者君所輕，死者士所重，君不以所輕與人，而欲得人所重，不亦難乎。

shuō yuàn yuē: wù wú tā xīn, gù shù rén yǐ wèi zhì.
《說苑》曰：鶩無他心，故庶人以為贄。

guǎng zhì yuē: yě yā, xióng zhě chì tóu yǒu jù, wù shēng bǎi luǎn, yī rì zài shēng, yǒu lù huá wù, yǐ qiū dōng shēng luǎn, bìng chū shǔ, chén fú féi ér pǒ hán, yí wèi yuè hú.
《廣志》曰：野鴨，雄者赤頭有距，鶩生百卵，一日再生，有露華鶩，以秋冬生卵，並出蜀，晨鳧肥而叵寒，宜為〈月隺〉。

jiāo gàn yì lín yuē: fú wǔ gǔ yì, jiā lè chōng dé.
焦贛《易林》曰：鳧舞鼓翼，嘉樂充德。

fēng sú tōng yuē: wáng qiáo wèi yè lìng, měi yuè shuò wàng, cháng zì xiàn yì tái cháo, dì guài qí lái shù, ér bù jiàn chē qí, mì lìng tài shǐ cì wàng zhī, yán qí lín zhì, zhé yǒu shuāng fú cóng dōng nán fēi lái, yú shì jǔ luó zhāng zhī, dàn dé yī zhī xì, shì xiān suǒ cì shàng shū guān shǔ lǚ yě.
《風俗通》曰：王喬為鄴令，每月朔望，常自縣詣台朝，帝怪其來數，而不見車騎，密令太史伺望之，言其臨至，輒有雙鳧從東南飛來，於是舉羅張之，但得一隻舄，是先所賜尚書官屬履也。

guǎng zhōu xiān xián chuán: dùn qí zhì xiào, mǔ sàng gǎn mù, āi shēng bù jué, yǒu fēi fú bái jiū mù qī lú cè, jiàn rén jí qù, jiàn qí ér liú.
《廣州先賢傳》：頓琦至孝，母喪感慕，哀聲不絕，有飛鳧白鳩〈木妻〉廬側，見人即去，見琦而留。

yòu, dīng mì zāo fù jiān, yǒu fēi fú yī shuāng, yóu mì lú páng xiǎo chí, jiàn rén zé xún fù, rú jiā suǒ chù, hòu zāo mǔ sàng, mì guī zhì suǒ jū yī xiǔ, gù shuāng fú fù yóu xì chí zhōng.
又，丁密遭父艱，有飛鳧一雙，游密廬旁小池，見人則馴附，如家所畜，後遭母喪，密歸至所居一宿，故雙鳧復遊戲池中。

wú lù yuē: lóu xiàn yǒu shí shǒu yú, zhì qiū huà wèi kòu fú, fú tóu zhōng yóu yǒu shí yě.
《吳錄》曰：婁縣有石首魚，至秋化為寇鳧，鳧頭中猶有石也。

nán yuè zhì yuē: huà méng xiàn cí shān shàng, yǒu chí, chí zhōng yǒu sōng fú, rú jīn yě fú, qī xī sōng jiān, gù sú wèi zhī sōng fú.
《南越志》曰：化蒙縣祠山上，有池，池中有松鳧，如今野鳧，棲息松間，故俗謂之松鳧。

shī liáng jiǎn wén dì yǒng dān fú shī yuē: xián tái rù qiǎn shuǐ, shuā yǔ xiàng shā zhōu, gū fēi běn yù qù, dé yǐng gèng yān liú.
【詩】梁簡文帝詠單鳧詩曰：銜苔入淺水，刷羽向沙洲，孤飛本欲去，得影更淹留。

yòu yǒng hán fú shī yuē: huí shuǐ fú qīng làng, shā chǎng nòng yǔ yī, miǎo miǎo suí shān méi, lí lí bàng hǎi fēi.
又詠寒鳧詩曰：回水浮輕浪，沙場弄羽衣，眇眇隨山沒，離離傍海飛。

suí jiāng zǒng fù dé fàn fàn shuǐ zhōng fú shī yuē: guī fú fèi huì tóng, luàn xià fāng táng zhōng, chū méi shí xián zǎo, fēi míng hū yáng fēng, fú shēn huò bù xī, xì guǎng ruò chéng kōng, chūn yīng tú yǒu fù, hái xiào zài jīn lóng.
隋江總賦得汎汎水中鳧詩曰：歸鳧沸卉同，亂下方塘中，出沒時銜藻，飛鳴忽颺風，浮深或不息，戲廣若乘空，春鸚徒有賦，還笑在金籠。

fù jìn cài hóng dòu fú fù yuē: jiā gān huáng zhī sàn shòu, hé qì huà zhī yǒu líng, chǎn yǔ chóng zhī lì niǎo, wéi dòu yā zhī zuì jīng, bǐng lí wǔ zhī shū qì, tǐ luán fèng zhī miào xíng, fú wén zǎo zhī huá yǔ, bèi yàn cǎi zhī cuì yīng, guān pā lǜ yǐ yào shǒu, zhuì sù sè yǐ diǎn yīng, xìng fú jié yǐ qīng zào, shēng qīng xiǎng ér hǎo míng, gǎn qiū shāng zhī sù liè, cóng jīn qì yǐ chū zhēng, zhāo shuǎng dí yú xì mén, jiāo wǔ shì yú chuān tíng, ěr nǎi zhèn jìn yǔ, sǒng liù hé, kàng yán zhǐ, wàng xióng dí, hū léi qǐ ér diàn fā, fù hóng bō yǐ fèn jī.
【賦】晉蔡洪斗鳧賦曰：嘉乾黃之散授，何氣化之有靈，產羽蟲之麗鳥，惟鬥鴨之最精，稟離午之淑氣，體鸞鳳之妙形，服文藻之華羽，備艷采之翠英，冠葩綠以曜首，綴素色以點纓，性浮捷以輕躁，聲清響而好鳴，感秋商之肅烈，從金氣以出征，招爽敵於戲門，交武勢於川庭，爾乃振勁羽，竦六翮，抗嚴趾，望雄敵，忽雷起而電發，赴洪波以奮擊。

sòng wáng huī yě wù fù yuē: xuān xuān shuāng wù, tǐ zuì yǔ wēi, hé míng kuì yàn, lì cǎi cán huī, yǎng hú tuī gāo, zhān sǔn dàn wēi, zūn shí nòng yīn, jià rì yú fēi, ěr nǎi zhàn dàn yáng lán, fǔ yǎng wēi chóu, xīn jīn yuǎn yě, yì tì jìn zhōu.
宋王徽野鶩賦曰：翾翾雙鶩，體蕞羽微，和鳴媿雁，麗采慚翬，仰鵠推高，瞻隼憚威，遵時弄音，假日於飛，爾乃湛淡揚瀾，俯仰威疇，心矜遠野，意惕近洲。

qí xiè tiǎo yě wù fù yuē: fū hé luó rén zhī jì qiǎo, jiàn jiāng hǎi zhī yì qín, luò mó tiān zhī xùn yǔ, jué fēi jīng zhī hǎo yīn, suì wén jǐn zhī dān yì, nà qǐ lǜ zhī cuì jīn, gū chú xuān ér mí yì, jī cí jiào ér mò xún.
齊謝朓野鶩賦曰：夫何羅人之伎巧，薦江海之逸禽，落摩天之迅羽，絕飛驚之好音，碎文錦之丹臆，納綺綠之翠衿，孤雛喧而靡翼，羈雌叫而莫尋。

qǐ liáng liú xiào yí wèi jìn ān wáng xiè cì é yā qǐ yuē: xíng lèi shěn wén, jīng fú táo jì, jìn chén xiū shì, wú xí wèi zhàn, fù yǒu bèi rú chē gài, kūn chuí què yuè, kǒu yí xī mù luán, jiǎo shì yú xuán, chū jiǔ zhī zhī chí, qù qiān jīn zhī zhǎo.
【啟】梁劉孝儀為晉安王謝賜鵝鴨啟曰：形類沈文，經符陶記，晉臣羞筮，吳覡未占，復有背如車蓋，焜垂卻月，口疑犀〈木孌〉，腳似魚懸，出九芝之池，去千金之沼。

jī
◇雞

ěr yǎ yuē: jī dà zhě shǔ, shǔ zi qín, ěr yǎ shì chù zuò yòu. jué yǒu lì fèn, jī sān chǐ wèi kūn.
《爾雅》曰：雞大者蜀，蜀子鵭，［爾雅釋畜作狖。］絕有力奮，雞三尺為鶤。

chūn qiū yùn dòu shū yuē: yù héng xīng jīng sàn wèi jī. yòu shuō tí cí yuē: jī wèi jī yáng, nán fāng zhī xiàng, lí wèi rì, jī yáng zhī xiàng yě. huǒ yáng jīng wù, yán shàng, gù yáng chū jī míng, yǐ lèi gǎn yě, rì jiāng chū, yù xǐ yú lèi, jiàn ér míng yě.
《春秋運斗樞》曰：玉衡星精散為雞。又說題辭曰：雞為積陽，南方之象，［離為日，積陽之象也。］火陽精物，炎上，故陽出雞鳴，以類感也，［日將出，預喜於類，見而鳴也。］

yì yuē: xùn wèi jī, jī zhī shí hào lìng zhī wèi.
《易》曰：巽為雞，［雞知時號令之謂。］

zhōu guān yuē: gōng shāng zhí jī, qǔ qí shǒu shí ér dòng.
《周官》曰：工商執雞，［取其守時而動。］

máo shī yuē: jūn zǐ yú yì, bù zhī qí qī, hé zhì zāi, jī qī yú shí, záo qiáng ér qī yuē shí.
《毛詩》曰：君子於役，不知其期，曷至哉，雞棲於塒，［鑿牆而棲曰塒。］

yòu yuē: jī qī yú jié, qī yú yì wèi jié.
又曰：雞棲於桀，［棲於弋為桀。］

yòu yuē: fēng yǔ, sī jūn zǐ yě, luàn shì bù gǎi qí dù yān, fēng yǔ qī qī, jī míng jiē jiē, fēng yǔ rú huì, jī míng bù yǐ.
又曰：風雨，思君子也，亂世不改其度焉，風雨淒淒，雞鳴喈喈，風雨如晦，雞鳴不已。

lǐ jì yuē: zi shì fù mǔ, jī chū míng, xián guàn shù.
《禮記》曰：子事父母，雞初鳴，咸盥漱。

yòu yuē: jì dōng zhī yuè, zhì gòu jī rǔ.
又曰：季冬之月，雉雊雞乳。

zuǒ chuán yuē: jì hòu zhī jī dòu, jì píng zi, hòu zhāo bó èr jiā xiāng jìn, gù jī dòu. jì shì jiè qí jī, dǎo jiè zǐ bō qí yǔ. hòu shì wèi zhī jīn jù, píng zi nù, nù qí bù xià jǐ.
《左傳》曰：季郈之雞斗，［季平子，郈昭伯二家相近，故雞斗。］季氏芥其雞，［搗芥子播其羽。］郈氏為之金距，平子怒，怒其不下己。

yòu yuē: bīn mèng shì jiāo, jiàn xióng jī zì duàn qí wěi, wèn zhī shì zhě, yuē: dàn wèi xī yě.
又曰：賓孟適郊，見雄雞自斷其尾，問之侍者，曰：憚為犧也。

yuè jué shū yuē: jī shān zhě, jù jiàn yǐ chù jī, jiāng fá wú, yǐ shí sǐ shì.
《越絕書》曰：雞山者，句踐以畜雞，將伐吳，以食死士。

liè zǐ yuē: jì shěng zi wèi zhōu xuān wáng yǎng dòu jī, shí rì ér wèn zhī, jī kě dòu hū, yuē: wèi yě, fāng xū jiāo ér shì qì, shí rì yòu wèn zhī, yuē: wèi yě, yóu jí shì ér shèng qì, shí rì yòu wèn zhī, yuē: jǐ yǐ, wàng zhī rú mù jī, qí dé quán yǐ, yì jī wú gǎn yīng zhě yě.
《列子》曰：紀渻子為周宣王養鬥雞，十日而問之，雞可斗乎，曰：未也，方虛驕而恃氣，十日又問之，曰：未也，猶疾視而盛氣，十日又問之，曰：幾矣，望之如木雞，其德全矣，異雞無敢應者也。

zhuāng zǐ yuē: zhuāng zi wèi huì zǐ yuē: yáng gōu zhī jī, sī mǎ biāo yuē: yáng gōu dòu jī zhī chù. sān suì wèi zhū, zhū kuí shī. xiāng zhě shì zhī, zé fēi liáng jī yě, rán ér shù yǐ shèng rén zhě, yǐ lí gāo tú qí tóu, jī wèi lí yě.
《莊子》曰：莊子謂惠子曰：羊溝之雞，［司馬彪曰：羊溝鬥雞之處。］三歲為株，［株魁師。］相者視之，則非良雞也，然而數以勝人者，以狸膏塗其頭，［雞畏狸也。］

yòu yuē: yù jī bó lí.
又曰：嫗雞搏狸。

yòu yuē: yuè jī bù néng fú hú luǎn.
又曰：越雞不能伏鵠卵。

yàn dān zǐ yuē: yān tài zǐ dān zhì yú qín, táo guī, dào guān, dān wèi jī míng, suì dé táo guī.
《燕丹子》曰：燕太子丹質於秦，逃歸，到關，丹為雞鳴，遂得逃歸。

lǚ shì chūn qiū yuē: shàn xué zhě, ruò qí wáng zhī shí jī yě, shí qí zhí, shù qiān ér hòu zú.
《呂氏春秋》曰：善學者，若齊王之食雞也，食其蹠，數千而後足。

zhàn guó cè yuē: qín huì wáng wèi hán quán zǐ yuē: sū qín qī bì yì, yù yǐ yī rén zhī zhì, fǎn fù shān dōng zhī jūn, fū zhū hóu zhī bù kě yī, yóu lián jī zhī bù néng jù zhǐ yú qī yě.
《戰國策》曰：秦惠王謂寒泉子曰：蘇秦欺弊邑，欲以一人之智，反覆山東之君，夫諸侯之不可一，猶連雞之不能俱止於棲也。

shǐ jì yuē: zǐ lù xìng bǐ, hǎo yǒng lì, guān xióng jī, pèi jiā tún, cán bào kǒng zǐ, kǒng zǐ nǎi shè lǐ yì, shāo yòu zhī, zǐ lù nǎi wěi zhì, qǐng wèi dì zǐ.
《史記》曰：子路性鄙，好勇力，冠雄雞，佩猳豚，殘暴孔子，孔子乃設禮義，稍誘之，子路乃委質，請為弟子。

yòu yuē: wǔ dì dé yuè wū, lì yuè sì, ér yǐ jī bo, shàng xìn zhī.
又曰：武帝得越巫，立越祀，而以雞卜，上信之。

xuán zhōng jì yuē: dōng nán yǒu táo dōu shān, shàng yǒu dà shù, míng yuē táo dōu, zhī xiāng qù sān qiān lǐ, shàng yǒu tiān jī, rì chū chū, zhào cǐ mù, tiān jī jí míng, tiān xià jī jiē suí zhī.
《玄中記》曰：東南有桃都山，上有大樹，名曰桃都，枝相去三千里，上有天雞，日初出，照此木，天雞即鳴，天下雞皆隨之。

hán shī wài chuán yuē: tián ráo shì lǔ āi gōng ér bù jiàn chá, āi gōng yuē: chén jiāng qù jūn, huáng hú jǔ yǐ, āi gōng yuē: hé wèi yě, ráo yuē: jūn bù jiàn fū jī hū, tóu dài guān zhě wén yě, zú bó jù zhě wǔ yě, dí zài qián gǎn dòu zhě yǒng yě, jiàn shí xiāng hū zhě rén yě, shǒu yè bù shī shí zhě xìn yě, jī suī yǒu wǔ dé, jūn yóu yuē yuè ér shí zhī zhě hé yě, yǐ qí suǒ cóng lái jìn, fū hú yī jǔ qiān lǐ, zhǐ jūn yuán chí, shí jūn yú biē, zhuó jūn shǔ liáng, wú cǐ wǔ dé zhě, jūn yóu guì zhī, yǐ qí suǒ cóng lái zhě yuǎn yě.
《韓詩外傳》曰：田饒事魯哀公而不見察，哀公曰：臣將去君，黃鵠舉矣，哀公曰：何謂也，饒曰：君不見夫雞乎，頭戴冠者文也，足搏距者武也，敵在前敢斗者勇也，見食相呼者仁也，守夜不失時者信也，雞雖有五德，君猶曰瀹而食之者何也，以其所從來近，夫鵠一舉千里，止君園池，食君魚鱉，啄君黍粱，無此五德者，君猶貴之，以其所從來者遠也。

hàn shū yuē: wáng fèng guāng hǎo dòu jī, xuān dì wēi shí, shù yǔ fèng guāng huì, hòu jí wèi, fēng qióng chéng hóu. yòu, xuān dì wēi shí, dòu jī yú dù hù zhī jiān.
《漢書》曰：王奉光好鬥雞，宣帝微時，數與奉光會，後即位，封邛成侯。又，宣帝微時，鬥雞於杜鄠之間。

yòu yuē: gōng suì wèi bó hǎi tài shǒu, shǐ mín jiā yǎng wǔ jī.
又曰：龔遂為渤海太守，使民家養五雞。

yòu yuē: xuān dì shí, huò yán yì zhōu yǒu jīn mǎ bì jī, kě jiào ér zhì zhī, yú shì qiǎn wáng bāo chí jié qiú yān, jīn xíng sì mǎ, bì xíng sì jī.
又曰：宣帝時，或言益州有金馬碧雞，可醮而致之，於是遣王褒持節求焉，［金形似馬，碧形似雞。］

huái nán zǐ yuē: jī jiāng zhī dàn, hú zhī yè bàn.
《淮南子》曰：雞將知旦，鵠知夜半。

fàn yè hòu hàn shū yuē: hé nán lè yáng zǐ qī, bù zhī hé shì nǚ, cháng yǒu tā shě jī miù rù yuán nèi, gū dào shā shí zhī, qī duì jī bù shí ér qì, gū guài wèn zhī, qī yuē: zì shāng jū pín, shǐ shí yǒu tā ròu, gū jìng qì zhī.
范曄《後漢書》曰：河南樂羊子妻，不知何氏女，常有他舍雞謬入垣內，姑盜殺食之，妻對雞不食而泣，姑怪問之，妻曰：自傷居貧，使食有他肉，姑竟棄之。

lùn héng yuē: chuán yán huái nán wáng dé dào, chù chǎn jiē xiān, quǎn fèi tiān shàng, jī míng yún zhōng.
《論衡》曰：傳言淮南王得道，畜產皆仙，犬吠天上，雞鳴雲中。

yòu yuē: mèng cháng jūn pàn chū qín guān, jī wèi míng, guān bù kāi, xià zuò jiàn kè, gǔ bì wèi jī míng, ér qún jī hé zhī, nǎi dé chū guān, fū niú mǎ yǐ tóng lèi xiāng yīng, ér jī rén yì yǐ shū yīn xiāng hè, yīng hé zhī yàn, wèi zú yǐ xiào tóng lèi yě.
又曰：孟嘗君叛出秦關，雞未鳴，關不開，下座賤客，鼓臂為雞鳴，而群雞和之，乃得出關，夫牛馬以同類相應，而雞人亦以殊音相和，應和之驗，未足以效同類也。

liè xiān chuán yuē: zhù jī gōng zhě, luò yáng rén, jū shī xiāng běi shān xià, yǎng jī bǎi yú nián, jī jiē yǒu míng zì, qiān yú tóu, mù qī yú shù, zhòu rì fàng sàn, hū míng jí zhǒng bié ér zhì.
《列仙傳》曰：祝雞公者，雒陽人，居屍鄉北山下，養雞百餘年，雞皆有名字，千餘頭，暮棲於樹，晝日放散，呼名即種別而至。

guǎng zhì yuē: jī yǒu hú rán wǔ zhǐ jīn qiāo, bái jī jīn qiāo zhě shàn fèn, bīng zhōu suǒ xiàn, wú zhōng sòng zhǎng míng jī.
《廣志》曰：雞有鬍髯五指金骹，白雞金骹者善奮，并州所獻，吳中送長鳴雞。

wèi zhì yuē: mǎ hán guó chū xì wěi jī, qí wěi zhǎng wǔ chǐ yú, jiǔ zhōu chūn qiū yuē: wèi wáng rù hàn zhōng, tǎo liú bèi, bù dé jìn, yì yù qì zhī, nǎi fā lìng yuē: jī lē, shū tài píng yù lǎn jiǔ bǎi shí bā zuò guān. shǔ bù zhī hé wèi, zhǔ bù yáng xiū yuē: fū jī lē, qì zhī zé kě xī, dàn zhī wú suǒ de, yǐ bǐ hàn zhōng, wáng yù qù yě, nǎi bái wèi wáng, suì hái.
《魏志》曰：馬韓國出細尾雞，其尾長五尺餘，《九州春秋》曰：魏王入漢中，討劉備，不得進，意欲棄之，乃發令曰：雞肋，疏［《太平御覽》九百十八作官。］屬不知何謂，主簿楊脩曰：夫雞肋，棄之則可惜，啖之無所得，以比漢中，王欲去也，乃白魏王，遂還。

wú lù yuē: wèi wén dì qiǎn shǐ qiú zhǎng míng duǎn míng jī, qún chén yǐ fēi lǐ, yù bù yǔ, sūn quán chì fù zhī.
《吳錄》曰：魏文帝遣使求長鳴短鳴雞，群臣以非禮，欲不與，孫權敕付之。

nán yuè zhì yuē: jī guān sì guān, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi shí bā zuò kāi. rú lián huā, míng shēng qīng chè.
《南越志》曰：雞冠四關，［《太平御覽》九百十八作開。］如蓮花，鳴聲清澈。

jiāng biǎo chuán yuē: nán jùn xiàn zhǎng míng chéng lù jī.
《江表傳》曰：南郡獻長鳴承露雞。

wú shí wài guó chuán yuē: fú nán wáng fàn xún, yǐ tiě wèi dòu jī jiǎ jù, yǔ zhū jiāng dǔ xì.
吳時外國傳曰：扶南王范尋，以鐵為鬥雞假距，與諸將賭戲。

bó wù zhì yuē: zhù jī gōng yǎng jī fǎ, jīn shì rén hū jī yún zhù zhù, qǐ cǐ yě.
《博物志》曰：祝雞公養雞法，今世人呼雞雲祝祝，起此也。

yōu míng lù yuē: jìn yǎn zhōu cì shǐ pèi guó sòng chù zōng, cháng mǎi dé yī zhǎng míng jī, ài yǎng shèn zhì, héng lóng zhe chuāng jiān, jī suì zuò rén yǔ, yǔ chù zōng tán lùn, jí yǒu yán zhì, zhōng rì bù chuò, chù zōng yīn cǐ yán qiǎo dà jìn.
《幽明錄》曰：晉兗州刺史沛國宋處宗，嘗買得一長鳴雞，愛養甚至，恆籠著窗間，雞遂作人語，與處宗談論，極有言智，終日不輟，處宗因此言巧大進。

shù yì jì yuē: yú dōu xiàn jiāng biān yǒu shí shì, cháng yǒu shén jī, sè rú jīn, chū xué, fèn yì zhǎng míng, jiàn rén zhé fēi rù xué, yīn hào wèi jīn jī xué.
《述異記》曰：雩都縣江邊有石室，常有神雞，色如金，出穴，奮翼長鳴，見人輒飛入穴，因號為金雞穴。

shī wèi liú zhēn dòu jī shī yuē: dān jī bèi huá cǎi, shuāng jù rú fēng máng, yuán yī yáng yán wēi, huì zhàn cǐ zhōng táng, lì zhǎo tàn yù chú, chēn mù hán huǒ guāng, zhǎng qiào jīng fēng qǐ, jìn hé zhèng fū zhāng, qīng jǔ fèn gōu huì, diàn jī fù hái xiáng.
【詩】魏劉楨鬥雞詩曰：丹雞被華采，雙距如鋒芒，原一揚炎威，會戰此中唐，利爪探玉除，瞋目含火光，長翹驚風起，勁翮正敷張，輕舉奮勾喙，電擊復還翔。

wèi chén wáng cáo zhí dòu jī shī yuē: yóu mù jí miào jì, qīng tīng yàn gōng shāng, zhǔ rén jì wú wèi, zhòng bīn jìn lè fāng, zhǎng yán zuò xì kè, dòu jī jiān guān fáng, qún xióng zhèng xī hè, shuāng qiào zì fēi yáng, huī yǔ jī liú fēng, hàn mù fā zhū guāng, zī luò qīng máo sàn, yán jù wǎng wǎng shāng, zhǎng míng rù qīng yún, shàn yì dú áo xiáng, yuán méng lí gāo zhù, cháng dé shàn cǐ chǎng.
魏陳王曹植鬥雞詩曰：游目極妙伎，清聽厭宮商，主人寂無為，眾賓進樂方，長筵坐戲客，鬥雞間觀房，群雄正翕赫，雙翹自飛揚，揮羽激流風，悍目發朱光，觜落輕毛散，嚴距往往傷，長鳴入青雲，扇翼獨翱翔，原蒙狸膏助，常得擅此場。

wèi yīng chàng dòu jī shī yuē: qī qī huái bù lè, wú yǐ shì láo qín, xiōng dì yóu xì chǎng, mìng jià yíng zhòng bīn, èr bù fèn cáo wǔ, qún jī huàn yǐ chén, shuāng jù jiě zhǎng xiè, fēi yǒng chāo dí lún, jiè yǔ zhāng jīn jù, lián zhàn hé bīn fēn, cóng cháo zhì rì xī, shèng fù shàng wèi fēn, zhuān chǎng qū zhòng dí, gāng jié yì děng qún, sì zuò tóng xiū zàn, bīn zhǔ huái yuè xīn, bó yì fēi bù lè, cǐ xì shì suǒ zhēn.
魏應瑒鬥雞詩曰：戚戚懷不樂，無以釋勞勤，兄弟遊戲場，命駕迎眾賓，二部分曹伍，群雞煥以陳，雙距解長緤，飛踴超敵倫，芥羽張金距，連戰何繽紛，從朝至日夕，勝負尚未分，專場驅眾敵，剛捷逸等群，四坐同休贊，賓主懷悅欣，博弈非不樂，此戲世所珍。

liáng jiǎn wén dì dòu jī shī yuē: yù guān chū jǐng dí, jiè yǔ hū cāi chóu, shí rì jiāo jì mǎn, jiǔ shèng shì héng qiú, tuō shǐ tián ráo jiàn, kān néng shuō lǔ hóu.
梁簡文帝鬥雞詩曰：玉冠初警敵，芥羽忽猜儔，十日驕既滿，九勝勢恆遒，脫使田饒見，堪能說魯侯。

yòu jī míng shī yuē: shí jī shí jiāng shǔ, zhǎng míng gāo shù diān, zhuó yè yí zhāng yǔ, pái huā qiáng yù qián, yì qì duō jīng jǔ, piāo yáng dú wú lǚ, chén sī zhù dòu xié lí gāo, hòu zhāo dù dí ān jīn jù, dān shān kě ài yǒu fèng huáng, jīn mén fēi wǔ yǒu yuān yāng, hé rú wǔ dé měi, qǐ shèng qiān lǐ xiáng.
又雞鳴詩曰：塒雞識將曙，長鳴高樹巔，啄葉疑彰羽，排花強欲前，意氣多驚舉，飄颺獨無侶，陳思助斗協狸膏，郈昭妒敵安金距，丹山可愛有鳳皇，金門飛舞有鴛鴦，何如五德美，豈勝千里翔。

liáng liú xiào wēi jī míng piān yuē: dān jī cuì yì zhāng, dù dí dé zhuān chǎng, chì zhōng hán jiè fěn, jù wài yào jīn máng, yuán cì huái nán yào, yī shǐ yún jiān xiáng.
梁劉孝威雞鳴篇曰：丹雞翠翼張，妒敵得專場，翅中含芥粉，距外曜金芒，原賜淮南藥，一使雲間翔。

zhōu yǔ xìn dòu jī shī yuē: kāi xuān wàng píng zi, zhòu mǎ kàn chén wáng, lí gāo xūn dòu dí, jiè fěn ài chūn chǎng, jiě chì lián huā dòng, cāi qún jǐn yì zhāng.
周庾信鬥雞詩曰：開軒望平子，驟馬看陳王，狸膏燻斗敵，芥粉壒春場，解翅蓮花動，猜群錦臆張。

zhōu wáng bāo kàn dòu jī shī yuē: xiè dié shǐ héng xíng, yì qì yù xiāng qīng, dù dí jīn máng qǐ, cāi qún jiè fěn shēng, rù chǎng yí tiāo zhàn, zhú tuì shì zhuī bīng, shuí zhī hán gǔ xià, rén qù dú kāi chéng.
周王褒看鬥雞詩曰：躞蹀始橫行，意氣欲相傾，妒敵金芒起，猜群芥粉生，入場疑挑戰，逐退似追兵，誰知函谷下，人去獨開城。

chén xú líng dòu jī shī yuē: jì zǐ liáo wèi xì, chén wáng yù chěng cái, huā guān yǐ chōng lì, jīn zhǎo fù jīng méi, dòu fèng xiū yī jǐn, shuāng luán chǐ jìng tái, chén cāng ruò yǒu xìn, wèi mì bǎo jī lái.
陳徐陵鬥雞詩曰：季子聊為戲，陳王欲騁才，花冠已衝力，金爪復驚媒，斗鳳羞衣錦，雙鸞恥鏡台，陳倉若有信，為覓寶雞來。

chén zhōu hóng zhèng yǒng lǎo bài dòu jī shī yuē: shǎo zhuàng cuī xióng dí, miǎn shì shēng cāi jì, yī suí nián yuè shuāi, cuī tuí luò máo shǐ, xián guān chūn guāng mǎn, dōng jiāo cǎo sè yì, wú fù xiān míng lì, kōng yú shàn chǎng yì.
陳周弘正詠老敗鬥雞詩曰：少壯摧雄敵，眄視生猜忌，一隨年月衰，摧頹落毛駛，閒觀春光滿，東郊草色異，無復先鳴力，空餘擅場意。

fù jìn fù xuán dòu jī fù yuē: huò zhí zhú chí chú, niè dié róng yǔ, huò pá dì fǔ yǎng, huò fǔ yì wèi jǔ, huò láng gù chī shì, huò luán xiáng hú wǔ, huò yáng bèi ér yǐn dí, huò bì mìng yú qiáng yù, yú shì fēn yún xī hè, léi hé diàn jī, zhēng fèn shēn ér xiāng jǐ xī, jìng sǔn zhì ér diāo nì, dé shì zhě líng jiǔ tiān, shī jù zhě lún jiǔ dì.
【賦】晉傅玄鬥雞賦曰：或躑躅踟躕，囁喋容與，或杷地俯仰，或撫翼未舉，或狼顧鴟視，或鸞翔鵠舞，或佯背而引敵，或畢命於強御，於是紛紜翕赫，雷合電擊，爭奮身而相戟兮，競隼鷙而雕睨，得勢者凌九天，失據者淪九地。

jìn lù shàn zhǎng míng jī fù yuē: měi nán jī zhī shū wěi, chá wǔ sè zhī yì xíng, hé cì chén zhī zǎo fā, kàng zhǎng yīn zhī yì shēng.
晉陸善長鳴雞賦曰：美南雞之殊偉，察五色之異形，何伺晨之早發，抗長音之逸聲。

jìn xí gǔ zhǎng míng jī fù yuē: jiā míng jī zhī lìng měi, zhì qióng shén ér rù líng, shěn xuán jī zhī huí jù, dìng hūn míng zhī zhì jīng, yīng qīng yáng yú jiāng dàn, hū hú lì ér fèng tíng, nǎi fǔ yì yǐ zàn shí, suì yán jǐng ér zhǎng míng, ruò nǎi běn qí xíng xiàng, xiáng qí yǔ yí, zhū guān yù dāng, tóng sù bìng shī, fēn pā hè yì, wǔ sè liú lí, shū zī yàn yì, cǎi yào huá pī, shàn liù hé yǐ zēng huī, shū cuì máo ér xià chuí.
晉習嘏長鳴雞賦曰：嘉鳴雞之令美，智窮神而入靈，審璇璣之回遽，定昏明之至精，應青陽於將旦，忽鵠立而鳳停，乃拊翼以贊時，遂延頸而長鳴，若乃本其形像，詳其羽儀，朱冠玉璫，彤素並施，紛葩赫弈，五色流離，殊姿艷溢，彩耀華披，扇六翮以增暉，舒毳毛而下垂。

zàn jìn zhàn fāng shēng zhǎng míng jī zàn yuē: jīng xīn miào jué, dú xiǎo míng míng, fēng yǔ rú huì, bù qiān qí míng.
【贊】晉湛方生長鳴雞贊曰：精心妙覺，獨曉冥冥，風雨如晦，不愆其鳴。

liáng liú xiào wēi zhēng dàn chūn jī zàn yuē: bǎo jī chén cāng, cí guāng biǎo shén, xióng fēi dì hàn, cí míng bà qín, pái yīng jī nù, bó chì zhāng chēn, diàn biān shī yàn, léi chē zhé lún, zhù biāo wèi jiào, shàn chǎng qí zhēn, míng liú jìn jǐ, gē chuán hàn chén, qiè zhī shàn dào, bó gǔ nán xún, lǜ yīng zhì qiǎn, cāng yīng hài shēn, jiān zī wǔ dé, guī yú hàn yīn.
梁劉孝威正旦春雞贊曰：寶雞陳蒼，祠光表神，雄飛帝漢，雌鳴霸秦，排膺激怒，礴翅張瞋，電鞭失焰，雷車折輪，助摽魏教，擅場齊珍，名流晉戟，歌傳漢臣，竊脂善盜，搏穀難馴，綠鸚智淺，蒼鷹害深，兼姿五德，歸於翰音。

wén sòng yuán shū pái xié jì, jī jiǔ xī wén yuē: wéi shén què yuán nián, suì zài xīn yǒu, bā yuè jǐ yǒu shuò, shí sān rì dīng yǒu, dì zhuān xū qiǎn zhēng xī dà jiāng jūn xià zhì gōng wáng fèng, xī zhōng láng jiāng bái mén hóu biǎn què, zī ěr jùn jī shān zǐ, wéi jūn tiān zī yīng mào, chéng jī chén míng, suī fēng yǔ zhī rú huì, kàng bù yǐ zhī qí shēng, jīn yǐ jūn wèi shǐ chí jié jīn xī mán xiào wèi xī hé tài shǒu, yǐ yáng zhōu zhī huì jī, fēng jūn wèi huì jī gōng, yǐ qián jùn jī shān zǐ wèi tāng mù yì, jūn qí zhī chéng yǔ mìng, shǐ xī hǎi zhī shuǐ rú dài, jùn jī zhī shān rú lì, guó yǐ yǒng cún, yuán jí miáo yì, jùn shān shì láng dīng hóng, shè rén fú tíng nán liáng hóng, láng zhōng sū hú sǐ zuì, fú wéi jūn dé zhe cháo yě, xūn jiā yuān zhuó, gù tiān wáng fèng huáng, tè xī wèi fēng, jīn fèng què děng zài qī wài, yuán shí bài shòu, bù shèng xīn yù zhī qíng, jǐn yì qī xià yǐ wén.
【文】宋袁淑徘諧記，雞九錫文曰：維神雀元年，歲在辛酉，八月己酉朔，十三日丁酉，帝顓頊遣征西大將軍下雉公王鳳，西中郎將白門侯扁鵲，咨爾俊雞山子，維君天姿英茂，乘機晨鳴，雖風雨之如晦，抗不已之奇聲，今以君為使持節金西蠻校尉西河太守，以楊州之會稽，封君為會稽公，以前浚雞山子為湯沐邑，君其祗承予命，使西海之水如帶，浚雞之山如礪，國以永存，爰及苗裔，浚山侍郎丁鴻，舍人鳧亭男梁鴻，郎中蘇鵠死罪，伏惟君德著朝野，勛加鵷鷟，故天王鳳皇，特錫位封，今鳳鵲等在棲外，原時拜受，不勝欣豫之情，謹詣棲下以聞。

shān jī
◇山雞

wèi zhì yuē: píng yuán tài shǒu liú bīn, qǔ shān jī máo zhe qì zhōng, shǐ guǎn hé shì zhī, hé yuē: gāo yuè yán yán, yǒu niǎo zhū shēn, yǔ yì xuán huáng, míng bù shī chén, cǐ shān jī máo yě.
《魏志》曰：平原太守劉邠，取山雞毛著器中，使管輅筮之，輅曰：高岳岩岩，有鳥朱身，羽翼玄黃，鳴不失晨，此山雞毛也。

yì yuàn yuē: shān jī ài qí máo, yìng shuǐ zé wǔ, wèi wǔ shí, nán fāng xiàn zhī, dì yù qí míng wǔ ér wú yóu, gōng zǐ cāng shū, lìng yǐ dà jìng zhe qí qián, jī jiàn xíng ér wǔ, bù zhī zhǐ, suì fá sǐ, wéi zhòng jiāng wèi zhī fù, shén měi.
《異苑》曰：山雞愛其毛，映水則舞，魏武時，南方獻之，帝欲其鳴舞而無由，公子蒼舒，令以大鏡著其前，雞鑒形而舞，不知止，遂乏死，韋仲將為之賦，甚美。

zhú fǎ zhēn dēng luó shān shū yuē: shān hǎi jīng yún, bì zhì yī míng shān jī, yǎng zhī ráng yuán é rǎng, jù féng xiào běn gǎi. huǒ zāi.
竺法真登羅山疏曰：山海經雲，鷩雉一名山雞，養之禳［原訛攘，據馮校本改。］火災。

xīn shì sān qín jì yuē: chén cāng shān zài tài bái zhī xī, shàng yǒu shí jī yǔ shān jī, zhào shí tài píng yù lǎn jiǔ bǎi shí bā zuò gāo. chāi shǐ shāo shān, shān jī fēi qù, shí jī bù qù, chén míng shān tóu, shēng wén sān shí lǐ, huò yún shì yù jī.
辛氏《三秦記》曰：陳蒼山在太白之西，上有石雞與山雞，趙時［太平御覽九百十八作高。］差使燒山，山雞飛去，石雞不去，晨鳴山頭，聲聞三十里，或雲是玉雞。

nán yuè zhì yuē: céng chéng xiàn duō xùn yí, xùn yí, shān jī yě, lì jù shàn dòu, shì yǐ jiā jī dòu zhī, zé kě qín yě, guāng sè xiān míng, wǔ cǎi xuàn yào.
《南越志》曰：曾城縣多鵕鸃，鵕鸃，山雞也，利距善斗，世以家雞斗之，則可擒也，光色鮮明，五采炫燿。

fù jìn fù xuán shān jī fù yuē: wéi nán zhōu zhī lìng niǎo, jiān kūn lí ér tǐ zhēn, bèi huáng zhōng zhī zhèng sè, fū wén xiàng yǐ shì shēn, yì jǐng shān zhī zhú lín, chāo yóu jí hū shuǐ bīn, jiàn zhōng liú yǐ gù yǐng, xī yún biǎo zhī qīng chén.
【賦】晉傅玄山雞賦曰：惟南州之令鳥，兼坤離而體珍，被黃中之正色，敷文象以飾身，翳景山之竹林，超游集乎水濱，鑒中流以顧影，晞雲表之清塵。

sòng lín chuān kāng wáng shān jī fù yuē: xíng fèng wǎn ér hú zhì, yǔ gǔn wèi ér xiāng huī, lín lù tuān ér yìng zǎo, bàng qīng yá ér yán fēi, bù yǐn yào ér yí lèi, shū jiàn qū yú yú jī.
宋臨川康王山雞賦曰：形鳳婉而鵠跱，羽袞蔚而緗暉，臨淥湍而映藻，傍青崖而妍飛，不隱燿而貽累，倏見屈於虞機。

yīng
◇鷹

ěr yǎ yuē: yīng lái shuāng jiū.
《爾雅》曰：鷹鶆鸘鳩。

yòu yuē: yīng sǔn chǒu, qí fēi yě huī, gǔ chì huī huī.
又曰：鷹隼丑，其飛也翬，鼓翅翬翬。

guǎng zhì yuē: yǒu zhì yīng, yǒu tú yīng, yī suì wèi huáng yīng, èr suì fǔ yīng, sān suì qīng yīng, hú yīng huò zhāng.
《廣志》曰：有雉鷹，有菟鷹，一歲為黃鷹，二歲撫鷹，三歲青鷹，胡鷹獲獐。

chūn qiū wěi yuē: yáo guāng xīng sàn wèi yīng.
春秋緯曰：瑤光星散為鷹。

máo shī yuē: wéi shī shàng fù, shí wéi yīng yáng.
《毛詩》曰：維師尚父，時惟鷹揚。

zhōu shū yuē: jīng zhé zhī rì, yīng biàn wèi jiū, chù shǔ zhī rì, yīng nǎi jì niǎo.
《周書》曰：驚蟄之日，鷹變為鳩，處暑之日，鷹乃祭鳥。

zuǒ chuán: tán zi yún, shǎo hào shì, shuǎng jiū shì sī kòu yě, dù wèi yīng yě.
《左傳》：郯子云，少皞氏，爽鳩氏司寇也，［杜謂鷹也。］

yòu, zi chǎn shǐ zhī rán míng, wèn wèi zhèng, duì yuē: shì mín rú zi, jiàn bù rén zhě zhū zhī, rú yīng zhān zhī zhú niǎo què yě.
又，子產始知然明，問為政，對曰：視民如子，見不仁者誅之，如鷹鸇之逐鳥雀也。

zhàn guó cè yuē: táng suī wèi qín wáng yuē: yào lí cì qìng jì, cāng yīng jī yú diàn shàng.
《戰國策》曰：唐睢謂秦王曰：要離刺慶忌，蒼鷹擊於殿上。

jīng fáng zhàn yuē: qī yuè jiū huà wèi yīng.
《京房占》曰：七月鳩化為鷹。

hàn shū yuē: sūn bǎo wèi jīng zhào yǐn, qǐng gù lì hóu wén wèi yuàn, lì qiū rì, wén wèi bǎo yuē: jīn yīng sǔn shǐ jī, dāng shùn tiān qì, chéng yán shuāng zhī zhū.
《漢書》曰：孫寶為京兆尹，請故吏侯文為掾，立秋日，文謂寶曰：今鷹隼始擊，當順天氣，成嚴霜之誅。

dōng guān hàn jì yuē: dèng tài hòu lín cháo, shàng lín yīng quǎn, xī chì fàng zhī.
《東觀漢記》曰：鄧太后臨朝，上林鷹犬，悉斥放之。

mǎ róng yǔ xiè bó shì shū yuē: fèn fèn chóu sī, yóu bù jiě huái, sī zài zhú jiān, fàng gǒu zhú mí, wǎn qiū shè dōng, dà cāng chū lóng, huáng jí xià tù, mào yǐ gān kuí, yǐ sòng yú rì, zī lè ér yǐ.
馬融與謝伯世書曰：憤憤愁思，猶不解懷，思在竹間，放狗逐麋，晚秋涉冬，大蒼出籠，黃棘下兔，芼以乾葵，以送餘日，茲樂而已。

hòu yōu míng lù yuē: chǔ wén wáng shí, yǒu rén xiàn yī yīng, é ér yún jì yǒu yī wù, níng xiáng xiān bái, yīng biàn sǒng hé ér shēng, xū yú yǔ duò rú xuě, xuè xià rú yǔ, yǒu dà niǎo duò dì, liǎng chì guǎng shù shí lǐ, zhòng mò néng zhī, shí bó wù jūn zǐ yuē: cǐ péng chú yě.
後《幽明錄》曰：楚文王時，有人獻一鷹，俄而雲際有一物，凝翔鮮白，鷹便竦翮而升，須臾羽墮如雪，血下如雨，有大鳥墮地，兩翅廣數十里，眾莫能知，時博物君子曰：此鵬雛也。

wèi zhì: lǚ bù yīn chén dēng qiú xú zhōu mù, bù dé, bù nù, dēng yù zhī yuē: dēng jiàn cáo gōng, yán dài jiāng jūn, pì rú yǎng hǔ, dāng bǎo qí ròu, bù zé shì rén, gōng yuē: bù rú qīng yán, pì rú yǎng yīng, jī zé wèi yòng, bǎo zé yáng qù, bù nǎi jiě.
《魏志》：呂布因陳登求徐州牧，不得，布怒，登喻之曰：登見曹公，言待將軍，譬如養虎，當飽其肉，不則噬人，公曰：不如卿言，譬如養鷹，飢則為用，飽則揚去，布乃解。

shī jìn zhāng huá yóu liè piān yuē: rú huáng quǎn bǐ jiǎo yǒng, qīng qiāo cuō fēi zhì, hú lù bù jǐn shōu, xiǎo niǎo ān zú shì.
【詩】晉張華遊獵篇曰：如黃犭比狡勇，青骹撮飛雉，鵠鷺不盡收，小鳥安足視。

fù jìn fù xuán yīng fù yuē: zuǒ kàn ruò cè, yòu shì rú qīng, jìn hé èr liù, jī lián tǐ qīng, gōu zhǎo xuán máng, zú rú kū jīng, zī lì wú jǐ, mù yǐng xīng míng, xióng zī miǎo shì, yì qì héng shēng.
【賦】晉傅玄鷹賦曰：左看若側，右視如傾，勁翮二六，機連體輕，勾爪懸芒，足如枯荊，觜利吳戟，目穎星明，雄姿邈世，逸氣橫生。

jìn sūn chǔ yīng fù yuē: yǒu jīn gāng zhī jùn niǎo, shēng jǐng xíng zhī yán zǔ, chāo wàn rèn zhī chóng diān, yīn qīng sōng yǐ jìng chù, tǐ jìn hàn zhī zì rán, zhèn sù sù zhī qīng yǔ, qín jiǎo tù yú píng yuán, jié hè yàn yú hé zhǔ, qiě qí wèi xiāng yě, shū wěi kuò yì, gāo qí tū lú, shēn mù é méi, zhuàng shì chóu hú, qū zī duǎn jǐng, zú ruò shuāng kū, huī zé yīng jī, zhāo zé yì hū, bèi jié shí yǐ xī yóu, jīng mǎ lǐng ér nán cú, yú shí shāng qiū jì mài, suì zài xuán míng, fēng shuāng jī lì, yǔ máo zhèn jīng, ěr nǎi cè liáng jì, fú gāo qiú, gōu qīng qiāo, xì tián chóu, yíng shēn gǔ, rào shān qiū, dìng xīn yì, shěn jīng móu, shòu chí jué zú, niǎo jiǎo qí yì, xià fù yōu xī, shàng xiáng chén jí, suí zhǐ shòu yǐ téng yǒng, yīn shēng jiàng yǐ bì lì, fēn lián báo yǐ jué cuàn, suì xiàn shǒu yǐ cuī yì.
晉孫楚鷹賦曰：有金剛之俊鳥，生井陘之岩阻，超萬仞之崇巔，蔭青松以靜處，體勁悍之自然，振肅肅之輕羽，擒狡兔於平原，截鶴雁於河渚，且其為相也，疏尾闊臆，高鬐禿顱，深目蛾眉，狀似愁胡，曲觜短頸，足若雙枯，麾則應機，招則易呼，背碣石以西遊，經馬嶺而南徂，於時商秋既邁，歲在玄冥，風霜激厲，羽毛振驚，爾乃策良驥，服羔裘，韝青骹，戲田疇，縈深谷，繞山丘，定心意，審精眸，獸馳厥足，鳥矯其翼，下赴幽谿，上翔辰極，隨指授以騰踴，因升降以畢力，紛連薄以攫竄，遂陷首以摧臆。

yào
◇鷂

ěr yǎ yuē: zhān fù què yào yě.
《爾雅》曰：鸇負雀鷂也。

guǎng yǎ yuē: lóng tuō yào yě.
《廣雅》曰：籠脫鷂也。

zhōu yì yuē: gōng yòng shè sǔn yú gāo yōng zhī shàng.
《周易》曰：公用射隼於高墉之上。

máo shī yuē: diào bǐ fēi sǔn, zài fēi zài yáng.
《毛詩》曰：窵彼飛隼，載飛載揚。

shī yì wèn yuē: chén fēng jīn zhī yào, yú shuō bìng yǐ zhān wèi chén fēng.
《詩義問》曰：晨風今之鷂，［餘說並以鸇為晨風。］

shī yì shū yuē: sǔn, yào yě, qí rén wèi zhī tí jiān, huò yuē què yīng, chūn huà wèi bù gǔ, cǐ shǔ shù zhǒng jiē wèi sǔn.
《詩義疏》曰：隼，鷂也，齊人謂之題肩，或曰雀鷹，春化為布穀，此屬數種皆為隼。

zhōu guān, kǎo gōng yuē: niǎo yú qī yóu, niǎo sǔn wèi yú.
周官，考工曰：鳥旟七斿，［鳥隼為旟。］

guó yǔ yuē: zhòng ní zài chén, yǒu sǔn jí yú tíng ér sǐ, hù shǐ guàn zhī, yǐ wèn zhòng ní, zhòng ní yuē: xī wǔ wáng kè shāng suǒ de yě.
《國語》曰：仲尼在陳，有隼集於庭而死，楛矢貫之，以問仲尼，仲尼曰：昔武王剋商所得也。

zhuāng zǐ yuē: yào wèi zhān, zhān wèi bù gǔ, bù gǔ fù wèi yào, cǐ wù biàn yě.
《莊子》曰：鷂為鸇，鸇為布穀，布穀復為鷂，此物變也。

liè shì chuán yuē: wèi gōng zǐ wú jì fāng shí, yǒu jiū fēi rù àn xià, gōng zǐ shǐ rén gù wàng, jiàn yī yào zài wū shàng fēi qù, gōng zǐ nǎi zòng jiū, yào zhú ér shā zhī, gōng zǐ mù wèi bù shí, yuē: jiū bì huàn guī wú jì, jìng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi èr shí liù zuò jìng. wèi yào suǒ de, wú fù zhī, wèi wú bǔ dé cǐ yào zhě, wú jì wú suǒ ài, yú shì zuǒ yòu xuān gōng zǐ cí shēng páng guó, zuǒ yòu bǔ dé yào èr bǎi yú tóu, yǐ fèng gōng zǐ, gōng zǐ yù jǐn shā zhī, kǒng yǒu gū, nǎi zì àn jiàn zhì qí lóng shàng yuē: shuí huò zuì wú jì zhě yé, yī yào dú dī tóu, bù gǎn yǎng shì, nǎi qǔ shā zhī, jǐn fàng qí yú, míng shēng liú bù, tiān xià guī yān.
《列士傳》曰：魏公子無忌方食，有鳩飛入案下，公子使人顧望，見一鷂在屋上飛去，公子乃縱鳩，鷂逐而殺之，公子暮為不食，曰：鳩避患歸無忌，競［○《太平御覽》九百二十六作竟。］為鷂所得，吾負之，為吾捕得此鷂者，無忌無所愛，於是左右宣公子慈聲旁國，左右捕得鷂二百餘頭，以奉公子，公子欲盡殺之，恐有辜，乃自按劍至其籠上曰：誰獲罪無忌者耶，一鷂獨低頭，不敢仰視，乃取殺之，盡放其餘，名聲流布，天下歸焉。

jiāo gàn yì lín yuē: wú wàng zhī míng yí yuē: qiān què wàn jiū, yǔ yào wèi chóu, wēi shì bù dí, wèi yīng suǒ jī.
焦贛《易林》曰：無妄之明夷曰：千雀萬鳩，與鷂為仇，威勢不敵，為鷹所擊。

fù wèi chén wáng cáo zhí yào què fù yuē: yào yù qǔ què, què yán zì què wēi jiàn, shēn tǐ xiē xiǎo, jī ròu xiāo shòu, suǒ de gài shǎo, jūn yù xiāng dàn, shí bù zú bǎo. yào dé què yán, chū bù qǔ yǔ, qǐng lái kǎn kē, zī liáng zhī běn jí zuò fá. lǚ, sān rì bù shí, lüè sī sǐ shǔ, jīn rì xiāng de, níng fù yí rǔ. què dé yào yán, yì shén zhēng yíng, xìng mìng zhì zhòng, què shǔ tān shēng, jūn dé yī shí, wǒ mìng shì qīng, huáng tiān shì jiàn, xián zhě shì tīng. yào dé què yán, yì shén jǔ wǎn, dāng sǐ bì què, tóu rú guǒ suàn, bù zǎo shǒu fú, liè jǐng dà huàn, xíng rén wén zhī, mò bù wǎng guān. què dé yào yán, yì shén bù yí, mù rú bāi jiāo, tiào xiāo èr chì, wǒ suī dāng sǐ, lüè wú kě bì. yào nǎi zhì què, liáng jiǔ fāng qù. èr què xiāng féng, shì shì gōng yù, xiāng jiāng rù cǎo, gòng shàng yī shù, réng gòng běn mò, xīn kǔ xiāng yǔ, xiàng zhě jìn chū, wèi yào suǒ bǔ, lài wǒ fān jié, tǐ sù biàn fù, shuō wǒ biàn yǔ, qiān tiáo wàn jù, qī kǒng shě zhǎng, lìng ér dà bù, wǒ zhī dé miǎn, fù shèng yú tù, zì jīn cóng yì, mò fù xiāng dù.
【賦】魏陳王曹植鷂雀賦曰：鷂欲取雀，雀言自雀微賤，身體些小，肌肉痟瘦，所得蓋少，君欲相啖，實不足飽。鷂得雀言，初不取語，頃來轗軻，資糧之［本集作乏。］旅，三日不食，略思死鼠，今日相得，寧復宜汝。雀得鷂言，意甚征營，性命至重，雀鼠貪生，君得一食，我命是傾，皇天是鑒，賢者是聽。鷂得雀言，意甚沮惋，當死弊雀，頭如果蒜，不早首服，列頸大喚，行人聞之，莫不往觀。雀得鷂言，意甚不移，目如擘椒，跳蕭二翅，我雖當死，略無可避。鷂乃置雀，良久方去。二雀相逢，似是公嫗，相將入草，共上一樹，仍共本末，辛苦相語，向者近出，為鷂所捕，賴我翻捷，體素便附，說我辯語，千條萬句，欺恐舍長，令兒大怖，我之得免，復勝於兔，自今從意，莫復相妒。