chéng jù fū
程钜夫
chéng jù fū, míng wén hǎi, bì wǔ zōng miào huì, yǐ zì xíng. qí xiān zì huī zhōu xǐ yǐng zhōu jīng shān, hòu jiā jiàn chāng. shū fù fēi qīng, shì sòng, tōng pàn jiàn chāng, shì zǔ shí, yǐ chéng jiàng. jù fū rù wèi zhì zǐ, shòu xuān wǔ jiàng jūn guǎn jūn qiān hù. tā rì, zhào jiàn, wèn jiǎ sì dào hé rú rén, jù fū tiáo duì shén xī, dì yuè, gěi bǐ zhá shū zhī, nǎi shū èr shí yú fú yǐ jìn. dì dà qí zhī, yīn wèn jīn jū hé guān, yǐ qiān hù duì, dì wèi jìn chén yuē:" zhèn guān cǐ rén xiàng mào, yǐ yīng guì xiǎn tīng qí yán lùn, chéng cōng míng yǒu shí zhě yě. kě zhì zhī hàn lín." chéng xiàng huǒ lǐ huò sūn chuán zhǐ zhì hàn lín, yǐ qí nián shào, zòu wèi yīng fèng hàn lín wén zì, dì yuē:" zì jīn guó jiā zhèng shì dé shī, jí cháo chén xié zhèng, yí jiē wèi zhèn yán zhī." jù fū dùn shǒu xiè yuē:" chén běn shū yuǎn zhī chén, méng bì xià zhī yù, gǎn bù jié lì yǐ bào bì xià!" xún jìn hàn lín xiū zhuàn, lǚ qiān jí xián zhí xué shì, jiān mì shū shǎo jiān.
程钜夫,名文海,避武宗庙讳,以字行。其先自徽州徙郢州京山,后家建昌。叔父飞卿,仕宋,通判建昌,世祖时,以城降。钜夫入为质子,授宣武将军、管军千户。他日,召见,问贾似道何如人,钜夫条对甚悉,帝悦,给笔札书之,乃书二十余幅以进。帝大奇之,因问今居何官,以千户对,帝谓近臣曰:“朕观此人相貌,已应贵显;听其言论,诚聪明有识者也。可置之翰林。”丞相火礼霍孙传旨至翰林,以其年少,奏为应奉翰林文字,帝曰:“自今国家政事得失,及朝臣邪正,宜皆为朕言之。”钜夫顿首谢曰:“臣本疏远之臣,蒙陛下知遇,敢不竭力以报陛下!”寻进翰林修撰,屡迁集贤直学士,兼秘书少监。
zhì yuán shí jiǔ nián, zòu chén wǔ shì: yī yuē qǔ huì jiāng nán shì jí, èr yuē tōng nán běi zhī xuǎn, sān yuē lì kǎo gōng lì, sì yuē zhì tān zāng jí, wǔ yuē gěi jiāng nán guān lì fèng. cháo tíng duō cǎi xíng zhī. cì dì jīng shī ān zhēn mén, yǐ zhù jū shì. èr shí nián, jiā hàn lín jí xián zhí xué shì, tóng lǐng huì tóng guǎn shì. èr shí sān nián, jiàn dì, shǒu chén:" xīng jiàn guó xué, qǐ qiǎn shǐ jiāng nán sōu fǎng yí yì yù shǐ tái àn chá sī, bìng yí cān yòng nán běi zhī rén." dì jiā nà zhī. èr shí sì nián, lì shàng shū shěng, zhào yǐ wéi cān zhī zhèng shì, jù fū gù cí. yòu mìng wèi yù shǐ zhōng chéng, tái chén yán:" jù fū nán rén, qiě nián shào." dì dà nù yuē:" rǔ wèi yòng nán rén, hé yǐ zhī nán rén bù kě yòng! zì jīn shěng bù tái yuàn, bì cān yòng nán rén." suì yǐ jù fū réng wèi jí xián zhí xué shì, bài shì yù shǐ, xíng yù shǐ tái shì, fèng zhào qiú xián yú jiāng nán. chū, shū zhào lìng jiē yòng méng gǔ zì, jí shì, dì tè mìng yǐ hàn zì shū zhī. dì sù wén zhào mèng dí yè lǐ míng, jù fū lín dāng háng, dì mì yù bì zhì cǐ èr rén jù fū yòu jiàn zhào mèng fǔ yú nèn wàn yī è zhāng bó chún hú mèng kuí céng xī yán kǒng zhū céng chòng zi líng shí zhōng bāo zhù děng èr shí yú rén, dì jiē zhuó zhì tái xiàn jí wén xué zhī zhí. hái cháo, chén mín jiān lì bìng wǔ shì, bài jí xián xué shì, réng hái xíng tái.
至元十九年,奏陈五事:一曰取会江南仕籍,二曰通南北之选,三曰立考功历,四曰置贪赃籍,五曰给江南官吏俸。朝廷多采行之。赐地京师安贞门,以筑居室。二十年,加翰林集贤直学士,同领会同馆事。二十三年,见帝,首陈:“兴建国学,乞遣使江南搜访遗逸;御史台、按察司,并宜参用南北之人。”帝嘉纳之。二十四年,立尚书省,诏以为参知政事,钜夫固辞。又命为御史中丞,台臣言:“钜夫南人,且年少。”帝大怒曰:“汝未用南人,何以知南人不可用!自今省部台院,必参用南人。”遂以钜夫仍为集贤直学士,拜侍御史,行御史台事,奉诏求贤于江南。初,书诏令皆用蒙古字,及是,帝特命以汉字书之。帝素闻赵孟藡、叶李名,钜夫临当行,帝密谕必致此二人;钜夫又荐赵孟頫、余恁、万一鹗、张伯淳、胡梦魁、曾晞颜、孔洙、曾冲子、凌时中、包铸等二十余人,帝皆擢置台宪及文学之职。还朝,陈民间利病五事,拜集贤学士,仍还行台。
èr shí liù nián, shí xiāng sāng gē zhuān zhèng, fǎ lìng kē jí, sì fāng sāo dòng. jù fū rù cháo, shàng shū yuē:" chén wén tiān zǐ zhī zhí, mò dà yú zé xiāng, zǎi xiàng zhī zhí, mò dà yú jìn xián. gǒu bù yǐ jìn xián wèi jí, ér wéi yǐ zhí huò wèi xīn, fēi wéi shàng wèi dé wéi xià wèi mín zhī yì yě. xī wén dì yǐ jué yù jí qián gǔ wèn chéng xiàng zhōu bó, bó bù néng duì, chén píng jìn yuē:' bì xià wèn jué yù, zé tíng wèi wèn qián gǔ, zé zhì sù nèi shǐ. zǎi xiàng shàng lǐ yīn yáng, xià suì wàn wù zhī yí, wài zhèn fǔ sì yí, nèi qīn fù bǎi xìng.' guān qí suǒ yán, kě yǐ zhī zǎi xiàng zhī zhí yǐ. jīn quán jiān yòng shì, lì shàng shū gōu kǎo qián gǔ, yǐ bō gē shēng mín wèi wù, suǒ wěi rèn zhě, lǜ jiē tān tāo yāo lì zhī rén, jiāng nán dào zéi qiè fā, liáng yǐ cǐ yě. chén qiè yǐ wéi yí qīng shàng shū zhī zhèng, sǔn xíng shěng zhī quán, bà yán lì zhī guān, xíng xù mín zhī shì, yú guó wèi biàn." sāng gē dà nù, jī liú jīng shī bù qiǎn, zòu qǐng shā zhī, fán liù zòu, dì jiē bù xǔ. jù fū jì hái xíng tái, èr shí jiǔ nián, yòu zhào jù fū yǔ hú zhī yù yáo suì wáng dàn léi yīng chén tiān xiáng yáng gōng yì gāo níng chén yǎn zhào jū xìn děng shí rén, fù quē cì duì. sān shí nián, chū wèi mǐn hǎi dào sù zhèng lián fǎng shǐ, xīng xué míng jiào, lì mín wèi ài zhī. dà dé sì nián, qiān jiāng nán hú běi dào sù zhèng lián fǎng shǐ. zhì guān, shǒu zhì xíng shěng píng zhāng jiā nú zhī wèi mín hài zhě, shàng xià sù rán. bā nián, zhào bài hàn lín xué shì, shāng yì zhōng shū shěng shì. shí nián, yǐ kàng hàn bào fēng xīng biàn, jù fū yìng zhào chén mǐ zāi zhī cè, qí mù yǒu wǔ: yuē jìng tiān, yuē zūn zǔ, yuē qīng xīn, yuē chí tǐ, yuē gèng huà. dì jiē rán zhī. yún nán shěng chén yán:" shì zǔ qīn píng yún nán, mín yuàn kè shí diǎn cāng shān, yǐ jì gōng dé." zhào jù fū zhuàn qí wén. shí yī nián, bài shān nán jiāng běi dào sù zhèng lián fǎng shǐ, fù liú wèi hàn lín xué shì. zhì dà yuán nián, xiū chéng zōng shí lù. èr nián, zhào zhì shàng dōu. sān nián, fù bài shān nán jiāng běi dào sù zhèng lián fǎng shǐ. sì nián, yǔ lǐ qiān shàng wén děng shí liù rén tóng fù quē, cì duì biàn diàn. bài zhè dōng hǎi yòu dào sù zhèng lián fǎng shǐ, liú wèi hàn lín xué shì chéng zhǐ. huáng qìng yuán nián, xiū wǔ zōng shí lù. èr nián, hàn, jù fū yìng zhào chén sāng lín liù shì, wǔ shí zǎi yì. míng rì, dì qiǎn jìn shì cì shàng zūn, láo zhī yuē:" zhōng shū jí yì, wéi qīng suǒ yán shén dāng, hòu lín shì, qí jí yán zhī." yú shì zhào jù fū xié píng zhāng zhèng shì lǐ mèng cān zhī zhèng shì xǔ shī jìng yì xíng gòng jǔ fǎ, jù fū jiàn yán:" jīng xué dāng zhǔ chéng yí zhū xī chuán zhù, wén zhāng yí gé táng sòng sù bì." mìng jù fū cǎo zhào xíng zhī.
二十六年,时相桑哥专政,法令苛急,四方骚动。钜夫入朝,上疏曰:“臣闻天子之职,莫大于择相,宰相之职,莫大于进贤。苟不以进贤为急,而惟以殖货为心,非为上为德、为下为民之意也。昔文帝以决狱及钱谷问丞相周勃,勃不能对,陈平进曰:‘陛下问决狱,责廷尉;问钱谷,责治粟内史。宰相上理阴阳,下遂万物之宜,外镇抚四夷,内亲附百姓。’观其所言,可以知宰相之职矣。今权奸用事,立尚书钩考钱谷,以剥割生民为务,所委任者,率皆贪饕邀利之人,江南盗贼窃发,良以此也。臣窃以为宜清尚书之政,损行省之权,罢言利之官,行恤民之事,于国为便。”桑哥大怒,羁留京师不遣,奏请杀之,凡六奏,帝皆不许。钜夫既还行台,二十九年,又召钜夫与胡祗遹、姚燧、王惮、雷膺、陈天祥、杨恭懿、高凝、陈俨、赵居信等十人,赴阙赐对。三十年,出为闽海道肃政廉访使,兴学明教,吏民畏爱之。大德四年,迁江南湖北道肃政廉访使。至官,首治行省平章家奴之为民害者,上下肃然。八年,召拜翰林学士,商议中书省事。十年,以亢旱、暴风、星变,钜夫应诏陈弭灾之策,其目有五:曰敬天,曰尊祖,曰清心,曰持体,曰更化。帝皆然之。云南省臣言:“世祖亲平云南,民愿刻石点苍山,以纪功德。”诏钜夫撰其文。十一年,拜山南江北道肃政廉访使,复留为翰林学士。至大元年,修《成宗实录》。二年,召至上都。三年,复拜山南江北道肃政廉访使。四年,与李谦、尚文等十六人同赴阙,赐对便殿。拜浙东海右道肃政廉访使,留为翰林学士承旨。皇庆元年,修《武宗实录》。二年,旱,钜夫应诏陈桑林六事,忤时宰意。明日,帝遣近侍赐上尊,劳之曰:“中书集议,惟卿所言甚当,后临事,其极言之。”于是诏钜夫偕平章政事李孟、参知政事许师敬议行贡举法,钜夫建言:“经学当主程颐、朱熹传注,文章宜革唐、宋宿弊。”命钜夫草诏行之。
sān nián, yǐ bìng qǐ hái gǔ guī tián lǐ, bù yǔn, mìng shàng yī gěi yào wù, guān qí zi dà běn jiāo sì shǔ lìng, yǐ biàn shì yǎng. shí lìng jìn chén fǔ shì, qiě láo zhī yuē:" qīng shì zǔ jiù chén, wéi zhōng wéi zhēn, qí miǎn jiā zhōu, shǎo liú jīng shī, yǐ fù zhèn xīn." jù fū qǐng yì jiān, tè shòu guāng lù dài fu, cì shàng zūn, mìng tíng chén yǐ xià yǐn jiàn yú qí huà mén wài, gěi yì nán hái. chì xíng shěng jí yǒu sī cháng jiā cún wèn. jū sān nián ér zú, nián qī shí. tài dìng èr nián, zèng dà sī tú zhù guó, zhuī fēng chǔ guó gōng, shì wén xiàn.
三年,以病乞骸骨归田里,不允,命尚医给药物,官其子大本郊祀署令,以便侍养。时令近臣抚视,且劳之曰:“卿世祖旧臣,惟忠惟贞,其勉加粥,少留京师,以副朕心。”钜夫请益坚,特授光禄大夫,赐上尊,命廷臣以下饮饯于齐化门外,给驿南还。敕行省及有司常加存问。居三年而卒,年七十。泰定二年,赠大司徒、柱国,追封楚国公,谥文宪。
zhào mèng fǔ
赵孟頫
zhào mèng fǔ, zì zi áng, sòng tài zǔ zi qín wáng dé fāng zhī hòu yě. wǔ shì zǔ xiù ān xī wáng zǐ chēng, sì shì zǔ chóng xiàn jìng wáng bó guī. gāo zōng wú zi, lì zi chēng zhī zǐ, shì wèi xiào zōng, bó guī, qí xiōng yě, cì dì yú hú zhōu, gù mèng fǔ hú zhōu rén. zēng zǔ shī chuí, zǔ xī yǒng, fù yǔ, shì sòng, jiē zhì dà guān rù guó cháo, yǐ mèng fǔ guì, lèi zèng shī chuí jí xián shì dú xué shì, xī yǒng tài cháng lǐ yí yuàn shǐ, bìng fēng wú xīng jùn gōng, yǔ jí xián dà xué shì, fēng wèi guó gōng.
赵孟頫,字子昂,宋太祖子秦王德芳之后也。五世祖秀安僖王子偁,四世祖崇宪靖王伯圭。高宗无子,立子偁之子,是为孝宗,伯圭,其兄也,赐第于湖州,故孟頫湖州人。曾祖师垂,祖希永,父与,仕宋,皆至大官;入国朝,以孟頫贵,累赠师垂集贤侍读学士,希永太常礼仪院使,并封吴兴郡公,与集贤大学士,封魏国公。
mèng fǔ yòu cōng mǐn, dú shū guò mù zhé chéng sòng, wéi wén cāo bǐ lì jiù. nián shí sì, yòng fù yīn bǔ guān, shì zhōng lì bù quán fǎ, diào zhēn zhōu sī hù cān jūn. sòng wáng, jiā jū, yì zì lì yú xué. zhì yuán èr shí sān nián, xíng tái shì yù shǐ chéng jù fū fèng zhào sōu fǎng yí yì yú jiāng nán, dé mèng fǔ, yǐ zhī rù jiàn. mèng fǔ cái qì yīng mài, shén cǎi huàn fā, rú shén xiān zhōng rén, shì zǔ gù zhī xǐ, shǐ zuò yòu chéng yè lǐ shàng. huò yán mèng fǔ sòng zōng shì zi, bù yí shǐ jìn zuǒ yòu, dì bù tīng. shí fāng lì shàng shū shěng, mìng mèng fǔ cǎo zhào bān tiān xià, dì lǎn zhī, xǐ yuē:" dé zhèn xīn zhī suǒ yù yán zhě yǐ." zhào jí bǎi guān yú xíng bù yì fǎ, zhòng yù jì zhì yuán chāo èr bǎi guàn zāng mǎn zhě sǐ, mèng fǔ yuē:" shǐ zào chāo shí, yǐ yín wèi běn, xū shí xiàng quán, jīn èr shí yú nián jiān, qīng zhòng xiāng qù zhì shù shí bèi, gù gǎi zhōng tǒng wèi zhì yuán, yòu èr shí nián hòu, zhì yuán bì fù rú zhōng tǒng, shǐ mín jì chāo dǐ fǎ, yí yú tài zhòng. gǔ zhě yǐ mǐ juàn mín shēng suǒ xū, wèi zhī èr shí, yín qián yǔ èr wù xiāng quán, wèi zhī èr xū. sì zhě wèi zhí, suī shēng jiàng yǒu shí, zhōng bù dà xiāng yuǎn yě, yǐ juàn jì zāng, zuì wéi shì zhōng. kuàng chāo nǎi sòng shí suǒ chuàng, shī yú biān jùn, jīn rén xí ér yòng zhī, jiē chū yú bù dé yǐ. nǎi yù yǐ cǐ duàn rén sǐ mìng, shì bù zú shēn qǔ yě." huò yǐ mèng fǔ nián shào, chū zì nán fāng lái, jī guó fǎ bù biàn, yì pō bù píng, zé mèng fǔ yuē:" jīn zhāo tíng xíng zhì yuán chāo, gù fàn fǎ zhě yǐ shì jì zāng lùn zuì. rǔ yǐ wéi fēi, qǐ yù jǔ gé zhì yuán chāo yé?" mèng fǔ yuē:" fǎ zhě rén mìng suǒ xì, yì yǒu zhòng qīng, zé rén bù dé qí sǐ yǐ. mèng fǔ fèng zhào yǔ yì, bù gǎn bù yán. jīn zhōng tǒng chāo xū, gù gǎi zhì yuán chāo, wèi zhì yuán chāo zhōng wú xū shí, qǐ yǒu shì lǐ! gōng bù kuí yú lǐ, yù yǐ shì xiāng líng, kě hū!" qí rén yǒu kuì sè. dì chū yù dà yòng mèng fǔ, yì zhě nán zhī. èr shí sì nián liù yuè, shòu bīng bù láng zhōng. bīng bù zǒng tiān xià zhū yì, shí shǐ kè yǐn shí zhī fèi, jǐ shí bèi yú qián, lì wú yǐ gōng jǐ, qiáng qǔ yú mín, bù shèng qí rǎo, suì qǐng yú zhōng shū, zēng chāo gěi zhī. zhì yuán chāo fǎ zhì sè bù néng xíng, zhào qiǎn shàng shū liú xuān yǔ mèng fǔ chí yì zhì jiāng nán, wèn xíng shěng chéng xiàng màn lìng zhī zuì, fán zuǒ yòu sī guān jí zhū lù guān, zé jìng chī zhī. mèng fǔ shòu mìng ér xíng, bǐ hái, bù chī yī rén, chéng xiàng sāng gē dà yǐ wéi qiǎn.
孟頫幼聪敏,读书过目辄成诵,为文操笔立就。年十四,用父荫补官,试中吏部铨法,调真州司户参军。宋亡,家居,益自力于学。至元二十三年,行台侍御史程钜夫奉诏搜访遗逸于江南,得孟頫,以之入见。孟頫才气英迈,神采焕发,如神仙中人,世祖顾之喜,使坐右丞叶李上。或言孟頫宋宗室子,不宜使近左右,帝不听。时方立尚书省,命孟頫草诏颁天下,帝览之,喜曰:“得朕心之所欲言者矣。”诏集百官于刑部议法,众欲计至元钞二百贯赃满者死,孟頫曰:“始造钞时,以银为本,虚实相权,今二十余年间,轻重相去至数十倍,故改中统为至元,又二十年后,至元必复如中统,使民计钞抵法,疑于太重。古者以米、绢民生所须,谓之二实,银、钱与二物相权,谓之二虚。四者为直,虽升降有时,终不大相远也,以绢计赃,最为适中。况钞乃宋时所创,施于边郡,金人袭而用之,皆出于不得已。乃欲以此断人死命,似不足深取也。”或以孟頫年少,初自南方来,讥国法不便,意颇不平,责孟頫曰:“今朝廷行至元钞,故犯法者以是计赃论罪。汝以为非,岂欲沮格至元钞耶?”孟頫曰:“法者人命所系,议有重轻,则人不得其死矣。孟頫奉诏与议,不敢不言。今中统钞虚,故改至元钞,谓至元钞终无虚时,岂有是理!公不揆于理,欲以势相陵,可乎!”其人有愧色。帝初欲大用孟頫,议者难之。二十四年六月,授兵部郎中。兵部总天下诸驿,时使客饮食之费,几十倍于前,吏无以供给,强取于民,不胜其扰,遂请于中书,增钞给之。至元钞法滞涩不能行,诏遣尚书刘宣与孟頫驰驿至江南,问行省丞相慢令之罪,凡左右司官及诸路官,则径笞之。孟頫受命而行,比还,不笞一人,丞相桑哥大以为谴。
shí yǒu wáng hǔ chén zhě, yán píng jiāng lù zǒng guǎn zhào quán bù fǎ, jí mìng hǔ chén wǎng àn zhī. yè lǐ zhí zòu bù yí qiǎn hǔ chén, dì bù tīng, mèng fǔ jìn yuē:" zhào quán gù dāng wèn, rán hǔ chén qián shǒu cǐ jùn, duō qiáng mǎi rén tián, zòng bīn kè wèi jiān lì, quán shù yǔ zhēng, hǔ chén yuàn zhī. hǔ chén wǎng, bì jiāng xiàn quán, shì zòng dé shí, rén yì bù néng wú yí." dì wù, nǎi qiǎn tā shǐ. sāng gē zhōng chū míng shí jí zuò shěng zhōng, liù cáo guān hòu zhì zhě, zé chī zhī, mèng fǔ ǒu hòu zhì, duàn shì guān jù yǐn mèng fǔ shòu chī, mèng fǔ rù sù yú dū táng yòu chéng yè lǐ yuē:" gǔ zhě xíng bù shàng dài fū, suǒ yǐ yǎng qí lián chǐ, jiào zhī jié yì, qiě rǔ shì dài fū, shì rǔ cháo tíng yě." sāng gē jí wèi mèng fǔ shǐ chū, zì shì suǒ chī, wéi cáo shǐ yǐ xià. tā rì, xíng dōng yù qiáng wài, dào xiǎn, mèng fǔ mǎ diē duò yú hé. sāng gē wén zhī, yán yú dì, yí zhù yù qiáng shāo xī èr zhàng xǔ. dì wén mèng fǔ sù pín, cì chāo wǔ shí dìng.
时有王虎臣者,言平江路总管赵全不法,即命虎臣往按之。叶李执奏不宜遣虎臣,帝不听,孟頫进曰:“赵全固当问,然虎臣前守此郡,多强买人田,纵宾客为奸利,全数与争,虎臣怨之。虎臣往,必将陷全,事纵得实,人亦不能无疑。”帝悟,乃遣他使。桑哥钟初鸣时即坐省中,六曹官后至者,则笞之,孟頫偶后至,断事官遽引孟頫受笞,孟俯入诉于都堂右丞叶李曰:“古者刑不上大夫,所以养其廉耻,教之节义,且辱士大夫,是辱朝廷也。”桑哥亟慰孟頫使出,自是所笞,唯曹史以下。他日,行东御墙外,道险,孟頫马跌堕于河。桑哥闻之,言于帝,移筑御墙稍西二丈许。帝闻孟頫素贫,赐钞五十锭。
èr shí qī nián, qiān jí xián zhí xué shì. shì suì dì zhèn, běi jīng yóu shén, dì xiàn, hēi shā shuǐ yǒng chū, rén sǐ shāng shù shí wàn, dì shēn yōu zhī. shí zhù bì lóng hǔ tái, qiǎn ā lá hún sā lǐ chí hái, zhào jí xián hàn lín liǎng yuàn guān, xún zhì zāi zhī yóu. yì zhě wèi jì sāng gē, dàn fàn yǐn jīng zhuàn jí wǔ xíng zāi yì zhī yán, yǐ xiū rén shì yìng tiān biàn wéi duì, mò gǎn yǔ jí shí zhèng. xiān shì, sāng gē qiǎn xīn dōu jí wáng jì děng lǐ suàn tiān xià qián liáng, yǐ zhēng rù shù bǎi wàn, wèi zhēng zhě shàng shù qiān wàn, hài mín tè shén, mín bù liáo shēng, zì shā zhě xiāng shǔ, táo shān lín zhě, zé fā bīng bǔ zhī, jiē mò gǎn jǔ qí shì. mèng fǔ yǔ ā lá hún sā lǐ shén shàn, quàn lìng zòu dì shè tiān xià, jǐn yǔ juān chú, shù jī tiān biàn kě mǐ. ā lá hún sā lǐ rù zòu, rú mèng fǔ suǒ yán, dì cóng zhī. zhào cǎo yǐ jù, sāng gē nù wèi bì fēi dì yì. mèng fǔ yuē:" fán qián liáng wèi zhēng zhě, qí rén sǐ wáng yǐ jǐn, hé suǒ cóng qǔ? fēi jí shì shí chú miǎn zhī, tā rì yán shì zhě, tǎng yǐ shī xiàn qián liáng shù qiān wàn guī jiù shàng shū shěng, qǐ bù wéi chéng xiàng shēn lèi yé!" sāng gē wù, mín shǐ huò sū.
二十七年,迁集贤直学士。是岁地震,北京尤甚,地陷,黑沙水涌出,人死伤数十万,帝深忧之。时驻跸龙虎台,遣阿剌浑撒里驰还,召集贤、翰林两院官,询致灾之由。议者畏忌桑哥,但泛引《经》、传及五行灾异之言,以修人事、应天变为对,莫敢语及时政。先是,桑哥遣忻都及王济等理算天下钱粮,已征入数百万,未征者尚数千万,害民特甚,民不聊生,自杀者相属,逃山林者,则发兵捕之,皆莫敢沮其事。孟頫与阿剌浑撒里甚善,劝令奏帝赦天下,尽与蠲除,庶几天变可弭。阿剌浑撒里入奏,如孟頫所言,帝从之。诏草已具,桑哥怒谓必非帝意。孟頫曰:“凡钱粮未征者,其人死亡已尽,何所从取?非及是时除免之,他日言事者,倘以失陷钱粮数千万归咎尚书省,岂不为丞相深累耶!”桑哥悟,民始获苏。
dì cháng wèn yè lǐ liú mèng yán yōu liè, mèng fǔ duì yuē:" mèng yán, chén zhī fù zhí, qí rén zhòng hòu, dǔ yú zì xìn, hǎo móu ér néng duàn, yǒu dà chén qì yè lǐ suǒ dú zhī shū, chén jiē dú zhī, qí suǒ zhī suǒ néng, chén jiē zhī zhī néng zhī." dì yuē:" rǔ yǐ mèng yán xián yú lǐ yé? mèng yán zài sòng wèi zhuàng yuán, wèi zhì chéng xiàng, dāng jiǎ sì dào wù guó wǎng shàng, mèng yán yī ē qǔ róng lǐ bù yī, nǎi fú quē shàng shū, shì xián yú mèng yán yě. rǔ yǐ mèng yán fù yǒu, bù gǎn chì yán qí fēi, kě fù shī jī zhī." mèng fǔ suǒ fù shī, yǒu" wǎng shì yǐ fēi nà kě shuō, qiě jiāng zhōng zhí bào huáng yuán" zhī yǔ, dì tàn shǎng yān. mèng fǔ tuì wèi fèng yù chè lǐ yuē:" dì lùn jiǎ sì dào wù guó, zé liú mèng yán bù yán, sāng gē zuì shèn yú shì dào, ér wǒ děng bù yán, tā rì hé yǐ cí qí zé! rán wǒ shū yuǎn zhī chén, yán bì bù tīng, shì chén zhōng dú shū zhī yì lǐ, kāng kǎi yǒu dà jié, yòu wèi shàng suǒ qīn xìn, wú yú gōng zhě. fū sǔn yī dàn zhī mìng, wèi wàn xìng chú cán zéi, rén zhě zhī shì yě. gōng bì miǎn zhī!" jì ér chè lǐ zhì dì qián, shù sāng gē zuì è, dì nù, mìng wèi shì pī qí jiá, xuè yǒng kǒu bí, wěi dùn dì shàng. shǎo jiàn, fù hū ér wèn zhī, duì rú chū. shí dà chén yì yǒu jì yán zhě, dì suì àn zhū sāng gē, bà shàng shū shěng, dà chén duō yǐ zuì qù.
帝尝问叶李、留梦炎优劣,孟頫对曰:“梦炎,臣之父执,其人重厚,笃于自信,好谋而能断,有大臣器;叶李所读之书,臣皆读之,其所知所能,臣皆知之能之。”帝曰:“汝以梦炎贤于李耶?梦炎在宋为状元,位至丞相,当贾似道误国罔上,梦炎依阿取容;李布衣,乃伏阙上书,是贤于梦炎也。汝以梦炎父友,不敢斥言其非,可赋诗讥之。”孟頫所赋诗,有“往事已非那可说,且将忠直报皇元”之语,帝叹赏焉。孟頫退谓奉御彻里曰:“帝论贾似道误国,责留梦炎不言,桑哥罪甚于似道,而我等不言,他日何以辞其责!然我疏远之臣,言必不听,侍臣中读书知义理,慷慨有大节,又为上所亲信,无逾公者。夫损一旦之命,为万姓除残贼,仁者之事也。公必勉之!”既而彻里至帝前,数桑哥罪恶,帝怒,命卫士批其颊,血涌口鼻,委顿地上。少间,复呼而问之,对如初。时大臣亦有继言者,帝遂按诛桑哥,罢尚书省,大臣多以罪去。
dì yù shǐ mèng fǔ yù wén zhōng shū zhèng shì, mèng fǔ gù cí, yǒu zhǐ lìng chū rù gōng mén wú jìn. měi jiàn, bì cóng róng yǔ jí zhì dào, duō suǒ bì yì. dì wèn:" rǔ zhào tài zǔ sūn yé? tài zōng sūn yé?" duì yuē:" chén tài zǔ shí yī shì sūn." dì yuē:" tài zǔ xíng shì, rǔ zhī zhī hū?" mèng fǔ xiè bù zhī, dì yuē:" tài zǔ xíng shì, duō kě qǔ zhě, zhèn jiē zhī zhī." mèng fǔ zì niàn jiǔ zài shàng cè, bì wéi rén suǒ jì, lì qǐng bǔ wài. èr shí jiǔ nián, chū tóng zhī jǐ nán lù zǒng guǎn fǔ shì. shí zǒng guǎn quē, mèng fǔ dú shǔ fǔ shì, guān shì qīng jiǎn. yǒu yuán xiān ér zhě, yì yú yán chǎng, bù shèng jiān kǔ, yīn táo qù. qí fù qiú dé tā rén shī, suì wū gào tóng yì zhě shā xiān ér, jì wū fú. mèng fǔ yí qí yuān, liú fú jué. yú yuè, xiān ér zì guī, jùn zhōng chēng wéi shén míng. qiān lián fǎng sī shì wéi hā lá hā sūn, sù kē nüè, yǐ mèng fǔ bù néng chéng shùn qí yì, yǐ shì zhōng zhī. huì xiū shì zǔ shí lù, zhào mèng fǔ hái jīng shī, nǎi jiě. jiǔ zhī, qiān zhī fén zhōu, wèi shàng, yǒu zhǐ shū jīn zì cáng jīng, jì chéng, chú jí xián zhí xué shì jiāng zhè děng chù rú xué tí jǔ, qiān tài zhōu yǐn, wèi shàng.
帝欲使孟頫与闻中书政事,孟頫固辞,有旨令出入宫门无禁。每见,必从容语及治道,多所裨益。帝问:“汝赵太祖孙耶?太宗孙耶?”对曰:“臣太祖十一世孙。”帝曰:“太祖行事,汝知之乎?”孟頫谢不知,帝曰:“太祖行事,多可取者,朕皆知之。”孟頫自念久在上侧,必为人所忌,力请补外。二十九年,出同知济南路总管府事。时总管阙,孟頫独署府事,官事清简。有元掀儿者,役于盐场,不胜艰苦,因逃去。其父求得他人尸,遂诬告同役者杀掀儿,既诬服。孟頫疑其冤,留弗决。逾月,掀儿自归,郡中称为神明。佥廉访司事韦哈剌哈孙,素苛虐,以孟頫不能承顺其意,以事中之。会修《世祖实录》,召孟頫还京师,乃解。久之,迁知汾州,未上,有旨书金字《藏经》,既成,除集贤直学士、江浙等处儒学提举,迁泰州尹,未上。
zhì dà sān nián, zhào zhì jīng shī, yǐ hàn lín shì dú xué shì, yǔ tā xué shì zhuàn dìng sì nán jiāo zhù wén, jí nǐ jìn diàn míng, yì bù hé, yè gào qù. rén zōng zài dōng gōng, sù zhī qí míng, jí jí wèi, zhào chú jí xián shì jiǎng xué shì zhōng fèng dài fū. yán yòu yuán nián, gǎi hàn lín shì jiǎng xué shì, qiān jí xián shì jiǎng xué shì zī dé dài fū. sān nián, bài hàn lín xué shì chéng zhǐ róng lù dài fū. dì juàn zhī shén hòu, yǐ zì hū zhī ér bù míng. dì cháng yǔ shì chén lùn wén xué zhī shì, yǐ mèng fǔ bǐ táng lǐ bái sòng sū zǐ zhān. yòu cháng chēng mèng fǔ cāo lǚ chún zhèng, bó xué duō wén, shū huà jué lún, páng tōng fó lǎo zhī zhǐ, jiē rén suǒ bù jí. yǒu bù yuè zhě jiān zhī, dì chū ruò bù wén zhě. yòu yǒu shàng shū yán guó shǐ suǒ zài, bù yí shǐ mèng fǔ yù wén zhě, dì nǎi yuē:" zhào zi áng, shì zǔ huáng dì suǒ jiǎn bá, zhèn tè yōu yǐ lǐ mào, zhì yú guǎn gé, diǎn sī shù zuò, chuán zhī hòu shì, cǐ shǔ náo náo hé yě!" é cì chāo wǔ bǎi dìng, wèi shì chén yuē:" zhōng shū měi chēng guó yòng bù zú, bì chí ér bù yǔ, qí yǐ pǔ qìng sì bié zhù chāo gěi zhī." mèng fǔ cháng lěi yuè bù zhì gōng zhōng, dì yǐ wèn zuǒ yòu, jiē wèi qí nián lǎo wèi hán, chì yù fǔ cì diāo shǔ qiú.
至大三年,召至京师,以翰林侍读学士,与他学士撰定祀南郊祝文,及拟进殿名,议不合,谒告去。仁宗在东宫,素知其名,及即位,召除集贤侍讲学士、中奉大夫。延祐元年,改翰林侍讲学士,迁集贤侍讲学士、资德大夫。三年,拜翰林学士承旨、荣禄大夫。帝眷之甚厚,以字呼之而不名。帝尝与侍臣论文学之士,以孟頫比唐李白、宋苏子瞻。又尝称孟頫操履纯正,博学多闻,书画绝伦,旁通佛、老之旨,皆人所不及。有不悦者间之,帝初若不闻者。又有上书言国史所载,不宜使孟頫与闻者,帝乃曰:“赵子昂,世祖皇帝所简拔,朕特优以礼貌,置于馆阁,典司述作,传之后世,此属呶呶何也!”俄赐钞五百锭,谓侍臣曰:“中书每称国用不足,必持而不与,其以普庆寺别贮钞给之。”孟頫尝累月不至宫中,帝以问左右,皆谓其年老畏寒,敕御府赐貂鼠裘。
chū, mèng fǔ yǐ chéng jù fū jiàn, qǐ jiā wèi láng, jí jù fū wèi hàn lín xué shì chéng zhǐ, qiú zhì shì qù, mèng fǔ dài zhī, xiān wǎng bài qí mén, ér hòu rù yuàn, shí rén yǐ wéi yì guān shèng shì. liù nián, de qǐng nán guī. dì qiǎn shǐ cì yī bì, qù zhī hái cháo, yǐ jí, bù guǒ xíng. zhì zhì yuán nián, yīng zōng qiǎn shǐ jí qí jiā bǐ shū xiào jīng. èr nián, cì shàng zūn jí yī èr xí. shì suì liù yuè zú, nián liù shí jiǔ. zhuī fēng wèi guó gōng, shì wén mǐn.
初,孟頫以程钜夫荐,起家为郎,及钜夫为翰林学士承旨,求致仕去,孟頫代之,先往拜其门,而后入院,时人以为衣冠盛事。六年,得请南归。帝遣使赐衣币,趣之还朝,以疾,不果行。至治元年,英宗遣使即其家俾书《孝经》。二年,赐上尊及衣二袭。是岁六月卒,年六十九。追封魏国公,谥文敏。
mèng fǔ suǒ zhe, yǒu shàng shū zhù, yǒu qín yuán lè yuán, dé lǜ lǚ bù chuán zhī miào. shī wén qīng suì qí yì, dú zhī shǐ rén yǒu piāo piāo chū chén zhī xiǎng. zhuàn zhòu fēn lì zhēn xíng cǎo shū, wú bù guàn jué gǔ jīn, suì yǐ shū míng tiān xià. tiān zhú yǒu sēng, shù wàn lǐ lái qiú qí shū guī, guó zhōng bǎo zhī. qí huà shān shuǐ mù shí huā zhú rén mǎ, yóu jīng zhì. qián shǐ guān yáng zài chēng mèng fǔ zhī cái pō wéi shū huà suǒ yǎn, zhī qí shū huà zhě, bù zhī qí wén zhāng, zhī qí wén zhāng zhě, bù zhī qí jīng jì zhī xué. rén yǐ wéi zhī yán yún.
孟頫所著,有《尚书注》,有《琴原》、《乐原》,得律吕不传之妙。诗文清邃奇逸,读之使人有飘飘出尘之想。篆、籀、分、隶、真、行、草书,无不冠绝古今,遂以书名天下。天竺有僧,数万里来求其书归,国中宝之。其画山水、木石、花竹、人马,尤精致。前史官杨载称孟頫之才颇为书画所掩,知其书画者,不知其文章,知其文章者,不知其经济之学。人以为知言云。
zi yōng yì, bìng yǐ shū huà zhī míng.
子雍、奕,并以书画知名。
dèng wén yuán
邓文原
dèng wén yuán, zì shàn zhī, yī zì fěi shí, mián zhōu rén. fù zhāng, xǐ qián táng. wén yuán nián shí wǔ, tōng chūn qiū. zài sòng shí, yǐ liú yù shì zhè xī zhuǎn yùn sī, kuí sì chuān shì. zhì yuán èr shí qī nián, xíng zhōng shū shěng pì wèi háng zhōu lù rú xué zhèng. dà dé èr nián, diào chóng dé zhōu jiào shòu. wǔ nián, zhuó yīng fèng hàn lín wén zì. jiǔ nián, shēng xiū zhuàn, yè gào hái jiāng nán. zhì dà yuán nián, fù wèi xiū zhuàn, yù xiū chéng zōng shí lù. sān nián, shòu jiāng zhè rú xué tí jǔ. huáng qìng yuán nián, zhào wèi guó zǐ sī yè. zhì guān, shǒu jiàn bái gèng xué xiào zhī zhèng, dāng lù yīn xún, zhòng yú gǎi zuò, lùn bù hé, yí bìng qù. kē jǔ zhì xíng, wén yuán xiào wén jiāng zhè, lǜ shì shǒu jiù xí, dà shū zhū xī gòng jǔ sī yì, jiē yú mén. yán yòu sì nián, shēng hàn lín dài zhì. wǔ nián, chū qiān jiāng nán zhè xī dào sù zhèng lián fǎng sī shì, píng jiāng sēng yǒu hàn qí fǔ pàn guān lǐ xī zhě, huì qí tú, gào xī zāng, xī wū fú. wén yuán xíng bù, àn wèn dé shí, zhàng sēng ér shì xī. wú xīng mín yè guī, xún luó zhě zhí zhī, xì tíng xià. qí rén dùn qù, yǒu zhuī jí zhī zhě, cì qí xié, pū dì. míng dàn, jiā rén dé zhī yǐ guī, bǐ sǐ, qí xiōng wèn shā rǔ zhě hé rú rén, yuē:" bái mào qīng yī cháng shēn zhě yě." qí xiōng sù yú guān, yǒu sī wèn zhí chū gēng zhě yuē zhāng fú ér, zhí zhī, shǐ fú yān. xiè xì sān nián, wén yuán lù zhī yuē:" fú ér shēn bù mǎn liù chǐ, wèi jiàn qí zhǎng yě rèn shāng yòu xié, ér fú ér sù yòng zuǒ shǒu, shāng yí zài zuǒ, hé yòu shāng yě!" jū zhī, guǒ dé zhēn shā rén zhě, ér shì fú ér. tóng lú rén dài rǔ wéi jiā bèi dào, yǒu sī dé dào, yù chéng sòng jùn. yè yǒu fén dài shì lú zhě, ér bù zhī rǔ wéi suǒ zhī. wén yuán yuē:" cǐ bì yǒu gù yě." nǎi dé qí qī yè shì yǔ qí dì móu shā rǔ wéi zhuàng, ér yú shuǐ yá shù xià de shī, yǔ zì xuè fǔ jù zài yān, rén yǐ wéi shén. liù nián, yí jiāng dōng dào. huī níng guó guǎng dé sān jùn, suì rù chá kè chāo sān qiān dìng, hòu zēng zhì shí bā wàn dìng, jié shān gǔ suǒ chǎn, bù néng chōng qí bàn, yú jiē záo kōng qǔ zhī mín jiān, suì yǐ wéi cháng. shí zhuǎn yùn sī guān tīng yòng xiāng lǐ huā jiǎo, dòng yǐ fàn fǎ wū mín, ér zhuǎn yùn sī dé zhuān zhì yǒu sī, fán wǔ pǐn guān yǐ xià jiē zhàng jué, zhōu xiàn mò gǎn rú hé. wén yuán qǐng bà qí zhuān sī, bǐ jùn xiàn lǐng zhī, bù bào. huī mín xiè lán jiā tóng wāng xìng zhě sǐ, lán zhí huí lù wāng zú rén wū lán shā zhī, lán wū fú. wén yuán lù zhī, dé qí qíng, shì lán ér zuò huí. shí jiǔ hàn bù yǔ, jué yù nǎi yǔ. zhì zhì èr nián, zhào wèi jí xián zhí xué shì, dì zhèn, zhào yì mǐ zāi zhī dào. wén yuán qǐng jué zhì qiú, zhì cāng lǐn hé běi, chǔ xiàn sù yǐ zhèn jī fù shēn qián yì, qǐng bà què chá zhuǎn yùn sī, yòu bù bào. míng nián, jiān guó zǐ jì jiǔ. jiāng zhè shěng chén zhào jiǎn qǐng kāi jīng yán, tài dìng yuán nián, wén yuán jiān jīng yán guān, yǐ jí qǐ zhì shì guī. èr nián, zhào bài hàn lín shì jiǎng xué shì, yǐ jí cí. sì nián, bài lǐng běi hú nán dào sù zhèng lián fǎng shǐ, yǐ jí bù fù. tiān lì yuán nián zú, nián qī shí yī.
邓文原,字善之,一字匪石,绵州人。父漳,徙钱塘。文原年十五,通《春秋》。在宋时,以流寓试浙西转运司,魁四川士。至元二十七年,行中书省辟为杭州路儒学正。大德二年,调崇德州教授。五年,擢应奉翰林文字。九年,升修撰,谒告还江南。至大元年,复为修撰,预修《成宗实录》。三年,授江浙儒学提举。皇庆元年,召为国子司业。至官,首建白更学校之政,当路因循,重于改作,论不合,移病去。科举制行,文原校文江浙,虑士守旧习,大书朱熹《贡举私议》,揭于门。延祐四年,升翰林待制。五年,出佥江南浙西道肃政廉访司事,平江僧有憾其府判官理熙者,贿其徒,告熙赃,熙诬服。文原行部,按问得实,杖僧而释熙。吴兴民夜归,巡逻者执之,系亭下。其人遁去,有追及之者,刺其胁,仆地。明旦,家人得之以归,比死,其兄问杀汝者何如人,曰:“白帽、青衣、长身者也。”其兄诉于官,有司问直初更者曰张福儿,执之,使服焉。械系三年,文原录之曰:“福儿身不满六尺,未见其长也;刃伤右胁,而福儿素用左手,伤宜在左,何右伤也!”鞫之,果得真杀人者,而释福儿。桐庐人戴汝惟家被盗,有司得盗,狱成送郡。夜有焚戴氏庐者,而不知汝惟所之。文原曰:“此必有故也。”乃得其妻叶氏与其弟谋杀汝惟状,而于水涯树下得尸,与渍血斧俱在焉,人以为神。六年,移江东道。徽、宁国、广德三郡,岁入茶课钞三千锭,后增至十八万锭,竭山谷所产,不能充其半,余皆凿空取之民间,岁以为常。时转运司官听用乡里哗狡,动以犯法诬民,而转运司得专制有司,凡五品官以下皆杖决,州县莫敢如何。文原请罢其专司,俾郡县领之,不报。徽民谢兰家僮汪姓者死,兰侄回赂汪族人诬兰杀之,兰诬服。文原录之,得其情,释兰而坐回。时久旱不雨,决狱乃雨。至治二年,召为集贤直学士,地震,诏议弭灾之道。文原请决滞囚,置仓廪河北,储羡粟以赈饥;复申前议,请罢榷茶转运司,又不报。明年,兼国子祭酒。江浙省臣赵简请开经筵,泰定元年,文原兼经筵官,以疾乞致仕归。二年,召拜翰林侍讲学士,以疾辞。四年,拜岭北湖南道肃政廉访使,以疾不赴。天历元年卒,年七十一。
wén yuán nèi yán ér wài shù, jiā pín ér xíng lián. chū kè jīng shī, yǒu yī shū shēng bìng dǔ, qǔ tuó zhōng jīn, zhǔ wén yuán yǐ guī qí qīn jì sǐ, ér tóng shě shēng qiè jīn qù, wén yuán mǎi jīn cháng sǐ zhě jiā, zhōng shēn bù yǐ yǔ rén. yǒu wén jí ruò gān juǎn, nèi zhì jí ruò gān juǎn, cáng yú jiā. zi yǎn, yīn shòu jiāng zhè děng chù rú xué fù tí jǔ, wèi rèn, zú. zhì shùn wǔ nián, zhì zèng wén yuán jiāng zhè xíng shěng cān zhī zhèng shì, shì wén sù.
文原内严而外恕,家贫而行廉。初客京师,有一书生病笃,取橐中金,嘱文原以归其亲;既死,而同舍生窃金去,文原买金偿死者家,终身不以语人。有文集若干卷,内制集若干卷,藏于家。子衍,荫授江浙等处儒学副提举,未任,卒。至顺五年,制赠文原江浙行省参知政事,谥文肃。
yuán jué
袁桷
yuán jué, zì bó zhǎng, qìng yuán rén, sòng tóng zhī shū mì yuàn shì sháo zhī zēng sūn. wèi tóng zǐ shí, yǐ zhe shēng. bù shǐ zhě jǔ mào cái yì děng, qǐ wèi lì zé shū yuàn shān cháng. dà dé chū, yán fù chéng wén hǎi wáng gòu jiàn wèi hàn lín guó shǐ yuàn jiǎn yuè guān. shí chū jiàn nán jiāo, jué jìn shí yì yuē:" tiān wú èr rì, tiān jì bù dé yǒu èr, wǔ dì bù dé wèi zhī tiān, zuò hào tiān wǔ dì yì. jì tiān suì huò wèi jiǔ, huò wèi èr, zuò jì tiān míng shù yì. yuán qiū bú jiàn yú wǔ jīng, jiāo bú jiàn yú zhōu guān, zuò yuán qiū fēi jiāo yì. hòu tǔ, shè yě, zuò hòu tǔ jí shè yì. sān suì yī jiāo, fēi gǔ yě, zuò jì tiān wú jiàn suì yì. fán chái jiàn yú gǔ jīng, zhōu guān yǐ yīn sì wèi tiān, qí yì gè yǒu zhǐ, zuò fán chái tài tán yì. jì tiān zhī niú jiǎo jiǎn lì, yǒu shēng yú jiāo, niú èr, hé pèi ér yán zhī, zēng qún sì ér hé cí, fēi zhōu gōng zhī zhì yǐ, zuò jiāo bù dàng lì cóng sì yì. jiāo, zhì ér zūn zhī yì yě, míng táng, wén ér qīn zhī yì yě, zuò jiāo míng táng lǐ yí yì zhì yì. jiāo yòng xīn, lǔ lǐ yě, bo bù dé cháng wèi xīn, zuò jiāo fēi xīn rì yì. běi jiāo bú jiàn yú sān lǐ, zūn dì ér zūn běi jiāo, zhèng xuán zhī shuō yě, zuò běi jiāo yì." lǐ guān tuī qí bó, duō cǎi yòng zhī. shēng yīng fèng hàn lín wén zì tóng zhī zhì gào, jiān guó shǐ yuàn biān xiū guān, qǐng gòu qiú liáo jīn sòng sān shǐ yí shū. lì liǎng kǎo, qiān dài zhì. yòu zài rèn, bài jí xián zhí xué shì. jiǔ zhī, yí jí qù guān. fù réng yǐ zhí xué shì zhào rù jí xián, wèi jǐ, gǎi hàn lín zhí xué shì zhī zhì gào tóng xiū guó shǐ. zhì zhì yuán nián, qiān shì jiǎng xué shì. tài dìng chū, cí guī.
袁桷,字伯长,庆元人,宋同知枢密院事韶之曾孙。为童子时,已著声。部使者举茂才异等,起为丽泽书院山长。大德初,阎复、程文海、王构荐为翰林国史院检阅官。时初建南郊,桷进十议曰:“天无二日,天既不得有二,五帝不得谓之天,作《昊天五帝议》。祭天岁或为九,或为二,作《祭天名数议》。圜丘不见于《五经》,郊不见于《周官》,作《圜丘非郊议》。后土,社也,作《后土即社议》。三岁一郊,非古也,作《祭天无间岁议》。燔柴见于古经,《周官》以禋祀为天,其义各有旨,作《燔柴泰坛议》。祭天之牛角茧栗,有牲于郊,牛二,合配而言之,增群祀而合祠,非周公之制矣,作《郊不当立从祀议》。郊,质而尊之义也,明堂,文而亲之义也,作《郊明堂礼仪异制议》。郊用辛,鲁礼也,卜不得常为辛,作《郊非辛日议》。北郊不见于《三礼》,尊地而遵北郊,郑玄之说也,作《北郊议》。”礼官推其博,多采用之。升应奉翰林文字、同知制诰,兼国史院编修官,请购求辽、金、宋三史遗书。历两考,迁待制。又再任,拜集贤直学士。久之,移疾去官。复仍以直学士召入集贤,未几,改翰林直学士、知制诰同修国史。至治元年,迁侍讲学士。泰定初,辞归。
jué zài cí lín, cháo tíng zhì cè xūn chén bēi míng, duō chū qí shǒu. suǒ zhe yǒu yì shuō chūn qiū shuō qīng róng jū shì jí. tài dìng sì nián zú, nián liù shí yī. zèng zhōng fèng dài fū jiāng zhè děng chù xíng zhōng shū shěng cān zhī zhèng shì hù jūn, zhuī fēng chén liú jùn gōng, shì wén qīng.
桷在词林,朝廷制册、勋臣碑铭,多出其手。所著有《易说》、《春秋说》、《清容居士集》。泰定四年卒,年六十一。赠中奉大夫、江浙等处行中书省参知政事、护军,追封陈留郡公,谥文清。
cáo yuán yòng
曹元用
cáo yuán yòng, zì zi zhēn, shì jū a chéng, hòu xǐ wèn shàng. zǔ yì, bù shì. fù zōng fǔ, dé qīng xiàn zhǔ bù. yuán yòng zī bǐng jùn shuǎng, yòu shì shū, yī jīng mù, zhé chéng sòng. měi yè dú shū, cháng dá shǔ bù mèi. fù yōu qí zhì jí, zhǐ zhī, zhé yǐ yī bì chuāng mò guān zhī. shǐ yǐ zhèn jiāng lù rú xué zhèng kǎo mǎn yóu jīng shī. hàn lín chéng zhǐ yán fù, yú sì fāng shì shǎo suǒ xǔ kě, jí jiàn yuán yòng, chū suǒ wéi wén shì zhī, yuán yòng zhé zhǐ qí cī, fù dà qí zhī, yīn jiàn wèi hàn lín guó shǐ yuàn biān xiū guān. jí lùn shǐ yuàn liáo shǔ fēi cái, qǐng jiào shì, qǔ qí yōu zhě yòng zhī. yù shǐ tái pì wèi yuàn shǐ. yuán yòng chū bù xí lì shì, ér jiàn shì míng jué, lì fǎn shī zhī. zhuǎn zhōng shū shěng yòu sī yuàn, yǔ qīng hé yuán míng shàn jǐ nán zhāng yǎng hào tóng shí hào wèi sān jùn. chú yīng fèng hàn lín wén zì, qiān lǐ bù zhǔ shì. shí lèi cháo huáng hòu jì bēng zhě, yóu yǐ míng chēng, ér wèi yǒu shì hào. yuán yòng yán:" hòu wèi tiān xià mǔ, qǐ kě zhí chēng qí míng. yí jiā huī hào, yǐ zhāng yì dé." gǎi shàng shū shěng yòu sī dōu shì, zhuǎn yuán wài láng. jí shàng shū shěng bà, tuì jū rèn chéng, jiǔ zhī, qí lǔ jiān cóng xué zhě shén zhòng.
曹元用,字子贞,世居阿城,后徙汶上。祖义,不仕。父宗辅,德清县主簿。元用资禀俊爽,幼嗜书,一经目,辄成诵。每夜读书,常达曙不寐。父忧其致疾,止之,辄以衣蔽窗默观之。始以镇江路儒学正考满游京师。翰林承旨阎复,于四方士少所许可,及见元用,出所为文示之,元用辄指其疵,复大奇之,因荐为翰林国史院编修官。即论史院僚属非材,请较试,取其优者用之。御史台辟为掾史。元用初不习吏事,而见事明决,吏反师之。转中书省右司掾,与清河元明善、济南张养浩同时号为三俊。除应奉翰林文字,迁礼部主事。时累朝皇后既崩者,犹以名称,而未有谥号。元用言:“后为天下母,岂可直称其名。宜加徽号,以彰懿德。”改尚书省右司都事,转员外郎。及尚书省罢,退居任城,久之,齐、鲁间从学者甚众。
yán yòu liù nián, shòu tài cháng lǐ yí yuàn jīng lì. shǔ yīng zōng gōng xiū sì shì, ruì yì lǐ yuè, qí qīn sì yí zhù lǔ bù yú fú zhī zhì, lǜ suǒ cái dìng. chū, tài miào jiǔ shì, hé xiǎng yú yī diàn, rén zōng bēng, wú shì kě fù, nǎi yú wǔ zōng shì qián, jié cǎi wèi cì. yīng zōng zài shàng jīng, zhào lǐ guān jí yì, yuán yòng yán:" gǔ zhě zōng miào yǒu qǐn yǒu shì, yí yǐ jīn shì wèi qǐn, dāng gèng yíng dà diàn yú qián, wèi shí wǔ shì." dì jiā qí yì, shòu hàn lín dài zhì, shēng zhí xué shì.
延祐六年,授太常礼仪院经历。属英宗躬修祀事,锐意礼乐,其亲祀仪注、卤簿舆服之制,率所裁定。初,太庙九室,合飨于一殿,仁宗崩,无室可祔,乃于武宗室前,结彩为次。英宗在上京,召礼官集议,元用言:“古者宗庙有寝有室,宜以今室为寝,当更营大殿于前,为十五室。”帝嘉其议,授翰林待制,升直学士。
zhì zhì sān nián bā yuè, tiě shī zhī biàn, zéi dǎng chì jīn tiě mù ér jù zhì jīng shī, shōu bǎi sī yìn, qù zhào liǎng yuàn xué shì běi shàng. yuán yòng dú bù xíng, yuē:" cǐ fēi cháng zhī biàn, wú níng sǐ, bù kě qū cóng yě." wèi jǐ, zéi guǒ bài, rén jiē chēng qí yǒu xiān jiàn zhī míng.
至治三年八月,铁失之变,贼党赤斤铁木儿遽至京师,收百司印,趣召两院学士北上。元用独不行,曰:“此非常之变,吾宁死,不可曲从也。”未几,贼果败,人皆称其有先见之明。
tài dìng èr nián, shòu tài zǐ zàn shàn, zhuǎn lǐ bù shàng shū, jiān jīng yán guān, jí dà cháo huì, wèi jiū yí guān, shēn juǎn bān zhī lìng. bǐ yǐ xù tuì, wú zhēng mén ér chū zhī rǎo. yòu wèi tài yī yí fèng jiào fāng děng guān, bù dàng xù zhèng bān, dāng zì wèi yī liè, hòu jiē xíng zhī. shí zǎi zhí yǒu yù bà kē jǔ fǎ zhě, yuán yòng yǐ wéi" guó jiā wén zhì, zhèng zài yú cǐ, hú kě bà yě". yòu yǒu yù sǔn tài miào sì shí zhī xiǎng zhǐ cún dōng jì zhě, yuán yòng wèi:" yuè cí cháng zhēng, sì shí zhī xiǎng, bù kě quē yī, nǎi jīng lǐ zhī dà zhě, qí kě xī fèi ér fèi lǐ hū!" sān nián xià, dì yǐ rì shí dì zhèn xīng biàn, zhào yì suǒ yǐ mǐ zāi zhě, yuán yòng wèi:" yìng tiān yǐ shí bù yǐ wén, xiū dé míng zhèng, yìng tiān zhī shí yě. yí zǔn fú fèi, jié cái yòng, xuǎn shǒu lìng, xù pín mín, yán yīn sì, tài fó shì, zhǐ zào zuò yǐ shū mín lì, shèn shǎng fá yǐ shì quàn chéng." jiē qiè zhòng shí bì. yòu lùn kē jǔ qǔ shì zhī fǎ, dāng gé mào làn, yán kǎo hé, bǐ dé zhēn cái zhī yòng. yì shàng, cháo tíng xián shì zhī. bài zhōng fèng dài fū hàn lín shì jiǎng xué shì, jiān jīng yán guān, yù xiū rén zōng yīng zōng liǎng cháo shí lù. yòu fèng zhǐ zuǎn jí jiǎ lìng wèi tōng zhì, yì táng zhēn guān zhèng yào wèi guó yǔ. shū chéng, jiē xíng yú shí. fán dà zhì gào, lǜ yuán yòng suǒ cǎo. wén zōng shí, cǎo kuān xù zhī zhào, dì lǎn ér shàn zhī, cì jīn zhī wén jǐn.
泰定二年,授太子赞善,转礼部尚书,兼经筵官,及大朝会,为纠仪官,申卷班之令。俾以序退,无争门而出之扰。又谓太医、仪凤、教坊等官,不当序正班,当自为一列,后皆行之。时宰执有欲罢科举法者,元用以为“国家文治,正在于此,胡可罢也”。又有欲损太庙四时之享、止存冬祭者,元用谓:“禴祠尝烝,四时之享,不可阙一,乃经礼之大者,其可惜费而废礼乎!”三年夏,帝以日食、地震、星变,诏议所以弭灾者,元用谓:“应天以实不以文,修德明政,应天之实也。宜撙浮费,节财用,选守令,恤贫民,严禋祀,汰佛事,止造作以纾民力,慎赏罚以示劝惩。”皆切中时弊。又论科举取士之法,当革冒滥,严考核,俾得真才之用。议上,朝廷咸是之。拜中奉大夫、翰林侍讲学士,兼经筵官,预修仁宗、英宗两朝实录。又奉旨纂集甲令为《通制》,译唐《贞观政要》为国语。书成,皆行于时。凡大制诰,率元用所草。文宗时,草宽恤之诏,帝览而善之,赐金织文锦。
tiān lì èr nián, dài sì qū fù kǒng zǐ miào. hái, yǐ sī kòu xiàng jí dài sì jì xiàn, dì shén xǐ. zhí tài xǐ zōng yīn yuàn fù shǐ quē, zhōng shū zòu yǐ yuán yòng wèi zhī, dì bù yǔn yuē:" cǐ rén hàn lín zhōng suǒ bù kě wú zhě, jiāng dà yòng zhī yǐ." huì zú, dì jiē dào jiǔ zhī, wèi shì chén yuē:" cáo zi zhēn jìn zhōng xuān lì, jīn wáng yǐ, kě cì fù chāo wǔ qiān mín." zèng zhèng fèng dài fū jiāng zhè děng chù xíng zhōng shū shěng cān zhī zhèng shì hù jūn, zhuī fēng dōng píng jùn gōng, shì wén xiàn. shī wén sì shí juǎn, hào chāo rán jí. èr zi: wěi, yí.
天历二年,代祀曲阜孔子庙。还,以司寇像及代祀记献,帝甚喜。值太禧宗禋院副使缺,中书奏以元用为之,帝不允曰:“此人翰林中所不可无者,将大用之矣。”会卒,帝嗟悼久之,谓侍臣曰:“曹子贞尽忠宣力,今亡矣,可赐赙钞五千缗。”赠政奉大夫、江浙等处行中书省参知政事、护军,追封东平郡公,谥文献。诗文四十卷,号《超然集》。二子:伟,仪。
qí lǚ qiān
齐履谦
qí lǚ qiān, zì bó héng, fù yì, shàn suàn shù. lǚ qiān shēng liù suì, cóng fù zhì jīng shī qī suì dú shū, yī guò jí néng jì yì nián shí yī, jiào yǐ tuī bù xīng lì, jǐn xiǎo qí fǎ shí sān, cóng shī, wén shèng xián zhī xué. zì shì yǐ qióng lǐ wèi wù, fēi zhū sì yī luò zhī shū bù dú. zhì yuán shí liù nián, chū lì tài shǐ jú, gǎi zhì xīn lì, lǚ qiān bǔ xīng lì shēng. tóng bèi jiē sī tiān tāi guān zǐ, tài shǐ wáng xún wèn yǐ suàn shù, mò néng duì, lǚ qiān dú suí wèn suí dá, xún dà qí zhī. xīn lì jì chéng, fù yù xiū lì jīng lì yì. èr shí jiǔ nián, shòu xīng lì jiào shòu. dū chéng kè lòu, jiù yǐ mù wèi zhī, qí xíng rú bēi, gù míng bēi lòu, nèi shè qū tǒng, zhù tóng wèi wán, zì bēi shǒu zhuǎn háng ér xià, míng náo yǐ wéi jié, qí lòu jīng jiǔ fèi huài, chén hūn shī dù. dà dé yuán nián, zhōng shū bǐ lǚ qiān shì zhī, yīn jiàn kè lòu páng yǒu sòng jiù tóng hú sì, yú shì àn tú kǎo dìng lián huā bǎo shān děng lòu zhì, mìng gōng gǎi zuò, yòu qǐng chóng jiàn gǔ lóu, zēng zhì gēng gǔ bìng shǒu lòu zú, dāng shí zūn yòng zhī. èr nián, qiān bǎo zhāng zhèng, shǐ zhuān lì guān zhī zhèng. sān nián bā yuè shuò, shí jiā sì, yī lì, rì shí èr fēn yǒu qí, zhì qí shí, bù shí, zhòng jiē jù, lǚ qiān yuē:" dāng shí bù shí, zài gǔ yǒu zhī, shěn shí jìn wǔ, yáng shèng yīn wēi, yí dāng shí bù shí." suì kǎo táng kāi yuán yǐ lái dāng shí bù shí zhě fán shí shì yǐ wén. liù nián liù yuè shuò, shí jiā xū, yī lì, rì shí wǔ shí qī miǎo. zhòng yǐ shè jiāo jì qiǎn, qiě fù jìn zhuó, yù nì bù bào. lǚ qiān yuē:" wú suǒ zhǎng zhě, cháng shù yě, qí shí yǔ fǒu, zé xì yú tiān." dú yǐ zhuàng wén. jí qí shí, guǒ shí. zhòng cháng zhēng méi rì bù néng jué, lǚ qiān yuē:" qì běn shí wǔ rì, ér jiān yǒu shí liù rì zhě, yú fēn zhī jī yě. gù lì fǎ yǐ suǒ jī zhī rì, mìng wèi méi rì, bù chū běn qì zhě wéi shì." zhòng fú qí yì.
齐履谦,字伯恒,父义,善算术。履谦生六岁,从父至京师;七岁读书,一过即能记忆;年十一,教以推步星历,尽晓其法;十三,从师,闻圣贤之学。自是以穷理为务,非洙、泗、伊、洛之书不读。至元十六年,初立太史局,改治新历,履谦补星历生。同辈皆司天台官子,太史王恂问以算数,莫能对,履谦独随问随答,恂大奇之。新历既成,复预修《历经》、《历议》。二十九年,授星历教授。都城刻漏,旧以木为之,其形如碑,故名碑漏,内设曲筒,铸铜为丸,自碑首转行而下,鸣铙以为节,其漏经久废坏,晨昏失度。大德元年,中书俾履谦视之,因见刻漏旁有宋旧铜壶四,于是按图考定莲花、宝山等漏制,命工改作,又请重建鼓楼,增置更鼓并守漏卒,当时遵用之。二年,迁保章正,始专历官之政。三年八月朔,时加巳,依历,日蚀二分有奇,至其时,不蚀,众皆惧,履谦曰:“当蚀不蚀,在古有之,矧时近午,阳盛阴微,宜当蚀不蚀。”遂考唐开元以来当蚀不蚀者凡十事以闻。六年六月朔,时加戌,依历,日蚀五十七秒。众以涉交既浅,且复近浊,欲匿不报。履谦曰:“吾所掌者,常数也,其食与否,则系于天。”独以状闻。及其时,果食。众尝争没日不能决,履谦曰:“气本十五日,而间有十六日者,余分之积也。故历法以所积之日,命为没日,不出本气者为是。”众服其议。
qī nián bā yuè wù shēn yè, dì dà zhèn, zhào wèn zhì zāi zhī yóu jí mǐ zāi zhī dào, lǚ qiān àn chūn qiū yán:" dì wèi yīn ér zhǔ jìng, qī dào chén dào zǐ dào yě, sān zhě shī qí dào, zé dì wèi zhī fú níng. mǐ zhī zhī dào, dà chén dāng fǎn gōng zé jǐ, qù zhuān zhì zhī wēi, yǐ dá tiān biàn, bù kě tú wèi ráng dǎo yě." shí chéng zōng qǐn jí, zǎi chén yǒu zhuān wēi fú zhě, gù lǚ qiān yán jí zhī. jiǔ nián dōng, shǐ lì nán jiāo, lǐ hào tiān shàng dì, lǚ qiān shè sī tiān tāi guān. jiù zhì, xiǎng sì, sī tiān suī zhǎng shí kè, wú zhōng gǔ gēng lòu, wǎng wǎng zhì dàn shǐ xíng shì. lǚ qiān bái zǎi zhí, qǐng yòng zhōng gǔ gēng lòu, bǐ zǎo yàn yǒu jié, cóng zhī. zhì dà èr nián, tài cháng qǐng xiū shè jì tán, jí jùn tài miào tíng zhōng jǐng. huò yǐ suì jūn suǒ zhí, yù zhǐ qí yì, lǚ qiān yuē:" guó jiā yǐ sì hǎi wéi jiā, suì jūn qǐ zhuān zài shì!" sān nián, shēng shòu shí láng qiū guān zhèng, jiān lǐng dōng guān zhèng shì. sì nián, rén zōng jí wèi, jiā shàng rú shù. tái chén yán lǚ qiān yǒu xué xíng, kě jiào guó xué zǐ dì, zhuó guó zǐ jiàn chéng, gǎi shòu fèng zhí dài fū guó zǐ sī yè, yǔ wú chéng bìng mìng, shí hào dé rén. měi wǔ gǔ rù xué, fēng yǔ hán shǔ, wèi cháng shǎo dài, qí jiào yǎng yǒu fǎ, zhū shēng jiē wèi fú. wèi jǐ, fù yǐ lǚ qiān qiān tài shǐ yuàn shì. huáng qìng èr nián chūn, huì xīng chū dōng jǐng. lǚ qiān zòu yí zēng xiū shàn zhèng yǐ dá tiān yì, yīn chén shí wù bā shì. rén zōng wèi zhī dòng róng, gù zǎi chén mìng sù xíng zhī. zì lǚ qiān qù guó xué, wú chéng yì yí bìng guī, xué zhì shāo wéi zhī fèi. yán yòu yuán nián, zhào zé shàn jiào zhě, yú shì fù yǐ lǚ qiān wèi guó zǐ sī yè. lǚ qiān lǜ jǐ yì yán, jiào dào yì zhāng, měi zhāi zhì bàn dú yī rén wéi zhǎng, suī zhù jiào quē yuán, ér zhū shēng jiǎng shòu bù jué. shí chū mìng guó zǐ shēng suì gòng liù rén, yǐ rù xué xiān hòu wèi cì dì, lǚ qiān yuē:" bù kǎo qí yè, hé yǐ xìng shàn ér dé rén!" nǎi zhuó jiù zhì, lì shēng zhāi jī fēn děng fǎ: měi jì kǎo qí xué xíng, yǐ cì dì shēng, jì shēng shàng zhāi, yòu bì yú zài suì, shǐ yǔ sī shì mèng yuè zhòng yuè shì jīng yí jīng yì, jì yuè shì gǔ fù zhào gào zhāng biǎo cè, méng gǔ sè mù shì míng jīng cè wèn cí lǐ jù yōu zhě yī fēn, cí píng lǐ yōu zhě wèi bàn fēn, suì zhōng jī zhì bā fēn zhě chōng gāo děng, yǐ sì shí rén wéi é rán hòu jí xián lǐ bù dìng qí yì yè jí gé zhě liù rén, yǐ chōng suì gòng sān nián bù tōng yī jīng, jí zài xué bù mǎn yī suì zhě, bìng chù zhī. dì cóng qí yì, zì shì rén rén lì zhì, duō wén xué zhī shì. wǔ nián, chū wèi bīn zhōu zhī zhōu, dīng mǔ yōu, bù guǒ xíng.
七年八月戊申夜,地大震,诏问致灾之由及弭灾之道,履谦按《春秋》言:“地为阴而主静,妻道、臣道、子道也,三者失其道,则地为之弗宁。弭之之道,大臣当反躬责己,去专制之威,以答天变,不可徒为禳祷也。”时成宗寝疾,宰臣有专威福者,故履谦言及之。九年冬,始立南郊,礼昊天上帝,履谦摄司天台官。旧制,享祀,司天虽掌时刻,无钟鼓更漏,往往至旦始行事。履谦白宰执,请用钟鼓更漏,俾早晏有节,从之。至大二年,太常请修社稷坛,及浚太庙庭中井。或以岁君所直,欲止其役,履谦曰:“国家以四海为家,岁君岂专在是!”三年,升授时郎秋官正,兼领冬官正事。四年,仁宗即位,嘉尚儒术。台臣言履谦有学行,可教国学子弟,擢国子监丞,改授奉直大夫、国子司业,与吴澄并命,时号得人。每五鼓入学,风雨寒暑,未尝少怠,其教养有法,诸生皆畏服。未几,复以履谦佥太史院事。皇庆二年春,彗星出东井。履谦奏宜增修善政以答天意,因陈时务八事。仁宗为之动容,顾宰臣命速行之。自履谦去国学,吴澄亦移病归,学制稍为之废。延祐元年,诏择善教者,于是复以履谦为国子司业。履谦律己益严,教道益张,每斋置伴读一人为长,虽助教阙员,而诸生讲授不绝。时初命国子生岁贡六人,以入学先后为次第,履谦曰:“不考其业,何以兴善而得人!”乃酌旧制,立升斋、积分等法:每季考其学行,以次递升,既升上斋,又必逾再岁,始与私试;孟月仲月试经疑经义,季月试古赋诏诰章表策,蒙古、色目试明经策问;辞理俱优者一分,辞平理优者为半分,岁终积至八分者充高等,以四十人为额;然后集贤、礼部定其艺业及格者六人,以充岁贡;三年不通一经,及在学不满一岁者,并黜之。帝从其议,自是人人励志,多文学之士。五年,出为滨州知州,丁母忧,不果行。
zhì zhì yuán nián, bài tài shǐ yuàn shǐ. tài dìng èr nián jiǔ yuè, yǐ běn guān fèng shǐ xuān fǔ jiāng xī fú jiàn, chù bà guān lì zhī tān wū zhě sì bǎi yú rén, juān miǎn kuò dì xū jiā liáng shù wàn dàn, zhōu xiàn yǐ xiān xián zǐ sūn chōng fáng fū zhū yì zhě xī bà qiǎn zhī. fú jiàn xiàn sī zhí tián, měi mǔ suì shū mǐ sān shí, mín bù shèng kǔ. lǚ qiān mìng zhǔn lìng shū zhī, yóu shì zhào yuàn, jí hái jīng, xiàn sī guǒ wū yǐ tā shì. wèi jǐ, wū lǚ qiān zhě jiē zuò shì miǎn, lǚ qiān shǐ dé zhí, fù wèi tài shǐ yuàn shǐ. tiān lì èr nián jiǔ yuè zú.
至治元年,拜太史院使。泰定二年九月,以本官奉使宣抚江西、福建,黜罢官吏之贪污者四百余人,蠲免括地虚加粮数万石,州县以先贤子孙充房夫诸役者悉罢遣之。福建宪司职田,每亩岁输米三石,民不胜苦。履谦命准令输之,由是召怨,及还京,宪司果诬以他事。未几,诬履谦者皆坐事免,履谦始得直,复为太史院使。天历二年九月卒。
lǚ qiān dǔ xué qín kǔ, jiā pín wú shū. jí wèi xīng lì shēng, zài tài shǐ jú, huì mì shū jiān niǎn wáng sòng gù shū, liú zhì běn yuàn, yīn zhòu yè fěng sòng, shēn jiū zì dé, gù qí xué bó qià jīng tōng, zì liù jīng zhū shǐ tiān wén dì lǐ lǐ yuè lǜ lì, xià zhì yīn yáng wǔ xíng yī yào bǔ shì, wú bù yān guàn, yóu jīng jīng jí. zhe dà xué sì chuán xiǎo zhù yī juàn, zhōng yōng zhāng jù xù jiě yī juàn, lún yǔ yán rén tōng zhǐ èr juǎn, shū chuán xiáng shuō yī juàn, yì xì cí zhǐ lüè èr juǎn, yì běn shuō sì juǎn, chūn qiū zhū guó tǒng jì liù juǎn. yǐ huáng jí zhī míng jiàn yú hóng fàn, huáng jí zhī shù shǐ yú shào shì jīng shì shū, shù fēi jí yě, tè yù qí shù jí ěr, zhe jīng shì shū rù shì yī juàn jīng shì shū yǒu nèi wài piān, nèi piān zé yīn jí ér míng shù, wài piān zé yóu shù ér huì jí, zhe wài piān wēi zhǐ yī juàn. shòu shí lì xíng wǔ shí nián, wèi cháng tuī kǎo, lǚ qiān rì cè guǐ jǐng, bìng chén hūn wǔ xīng xiù dù, zì zhì zhì sān nián dōng zhì zhì tài dìng èr nián xià zhì, tiān dào jiā shí zhēn shù, gè jiǎn jiàn xíng lì shū èr kè, zhe èr zhì guǐ jǐng kǎo èr juǎn. shòu shí lì suī yǒu jīng chuàn, ér jīng yǐ zhe dìng fǎ, chuàn yǐ jì chéng shù, rán qiú qí fǎ zhī suǒ yǐ rán shù zhī suǒ cóng chū, zé lüè ér bù zài, zuò jīng chuàn yǎn zhuàn bā fǎ yī juàn. yuán lì guó bǎi yǒu yú nián, ér jiāo miào zhī lè, yán xí sòng jīn, wèi yǒu néng zhèng zhī zhě. lǚ qiān wèi lè běn yú lǜ, lǜ běn yú qì, ér qì hòu zhī fǎ, jù zài qián shǐ, kě zé pì dì wèi mì shì, qǔ jīn mén zhī zhú jí hé nèi jiā fú hòu zhī, shàng kě yǐ zhèng yǎ yuè jiàn jiāo miào hé shén rén, xià kě yǐ tóng dù liàng píng wù huò hòu fēng sú. liè qí shì shàng zhī. yòu dé hēi shí gǔ lǜ guǎn yī, zhǎng chǐ yǒu bā cùn, wài fāng, nèi wèi yuán kōng, zhōng yǒu gé, gé zhōng yǒu xiǎo qiào, gài yǐ tōng qì gé shàng jiǔ cùn, qí kōng jūn zhí, yuē jìng sān fēn, yǐ yīng huáng zhōng zhī shù gé xià jiǔ cùn, qí kōng zì xiǎo qiào yǐ lǐ shā zhì guǎn dǐ, yuē jìng èr cùn yú, gài yǐ jù qí qì ér shàng zhī. qí zhì yǔ lǜ jiā suǒ shuō bù tóng, gài gǔ suǒ wèi yù lǜ zhě shì yě. shì qiān tā guān, shì suì qǐn, yǒu zhì zhě shēn xī zhī. zhì shùn sān nián wǔ yuè, zèng hàn lín xué shì zī shàn dài fū shàng hù jūn, zhuī fēng rǔ nán jùn gōng, shì wén yì.
履谦笃学勤苦,家贫无书。及为星历生,在太史局,会秘书监辇亡宋故书,留置本院,因昼夜讽诵,深究自得,故其学博洽精通,自六经、诸史、天文、地理、礼乐、律历,下至阴阳五行、医药、卜筮,无不淹贯,尤精经籍。著《大学四传小注》一卷,《中庸章句续解》一卷,《论语言仁通旨》二卷,《书传详说》一卷,《易系辞旨略》二卷,《易本说》四卷,《春秋诸国统纪》六卷。以皇极之名见于《洪范》,皇极之数始于邵氏《经世书》,数非极也,特寓其数极耳,著《经世书入式》一卷;《经世书》有内、外篇,内篇则因极而明数,外篇则由数而会极,著《外篇微旨》一卷。《授时历》行五十年,未尝推考,履谦日测晷景,并晨昏五星宿度,自至治三年冬至至泰定二年夏至,天道加时真数,各减见行历书二刻,著《二至晷景考》二卷。《授时历》虽有经、串,而经以著定法,串以纪成数,然求其法之所以然、数之所从出,则略而不载,作《经串演撰八法》一卷。元立国百有余年,而郊庙之乐,沿袭宋、金,未有能正之者。履谦谓乐本于律,律本于气,而气候之法,具载前史,可择僻地为密室,取金门之竹及河内葭莩候之,上可以正雅乐、荐郊庙、和神人,下可以同度量、平物货、厚风俗。列其事上之。又得黑石古律管一,长尺有八寸,外方,内为圆空,中有隔,隔中有小窍,盖以通气;隔上九寸,其空均直,约径三分,以应黄钟之数;隔下九寸,其空自小窍迤逦杀至管底,约径二寸余,盖以聚其气而上之。其制与律家所说不同,盖古所谓玉律者是也。适迁他官,事遂寝,有志者深惜之。至顺三年五月,赠翰林学士、资善大夫、上护军,追封汝南郡公,谥文懿。