qián lóng jiǎ chén, jì nán duō huǒ zāi, sì yuè miǎo, nán mén nèi xī héng jiē yòu huǒ, zì dōng ér xī, xiàng xiá fēng měng, jiā lù jiē liè yàn. yǒu zhāng mǒu zhě, cǎo wū sān yíng zài lù běi, huǒ wèi jí shí, yuán kě qiè qī nú chū, yǐ yǒu mǔ jiù, chóu suǒ yǐ yí bì, jì shì bù kě chū fū fù yǔ zǐ nǚ sì rén bào guān bēi hào, shì yǐ shēn xùn. shí fǔ biāo cān jiāng, fāng dū jūn pū jiù, yǐn yǐn wén kū shēng, lìng biāo shēng hòu xiàng wū xún shēng, zhì suǒ jū, chuí gěng shǐ zhuì chū. zhāng fū fù bìng hū yuē: mǔ jiù zài cǐ, ān kě qì yě. qí zǐ nǚ yì hū yuē: fù mǔ xùn fù mǔ, wǒ bù dāng xùn fù mǔ hū? yì bù kěn shàng. é huǒ jí, biāo jūn yuè wū bì qù, jǐn yǐ shēn miǎn. yǐ wèi hé mén bìng wēi jìn, yáo wàng tài xī ér yǐ. nǎi huǒ xī, xún shì qí wū, kuī rán dú cún, gài huí biāo hū zuò, huǒ zhuǎn ér běi, rào qí wū hòu, fén lín jū yī zhì kù, shǐ fù xī yě. fēi guǐ shén ā hù, hé yǐ néng rán. cǐ shì zài guǐ chǒu qī yuè, dé zhōu shān zhǎng zhāng jūn qìng yuán lù yǐ jì yú, yǔ yú luán yáng xiāo xià lù zài shuāng fù shì xiāng lèi, ér fū fù zǐ nǚ, qí xīn tóng yuàn, zé yóu nán zhī nán. fū èr rén tóng xīn, qí lì duàn jīn, kuàng liù rén hū? shù nǚ yī hū, léi tíng xià jī, kuàng liù rén bìng chún xiào hū? jīng chéng zhī zhì, āi gǎn sān líng, suī yǒu mìng shù, yì bù néng bù wèi zhī wǎn huí. rén dìng shèng tiān, cǐ yì qí yī. shì suī yì wén, jí wèi zhī cháng lǐ kě yě. yú yú zhāng jūn bù xiāng shí, ér zhāng jūn jiān guān yóu zhì, wù shǐ yǒu chuán, zé zhāng jūn zhī zhì qù kě zhī yǐ. yīn wèi diǎn dìng zì jù, lù zhī cǐ biān.
乾隆甲辰，濟南多火災，四月杪，南門內西橫街又火，自東而西，巷狹風猛，夾路皆烈焰。有張某者，草屋三楹在路北，火未及時，原可挈妻孥出，以有母柩，籌所以移避，既勢不可出夫婦與子女四人抱棺悲號，誓以身殉。時撫標參將，方督軍撲救，隱隱聞哭聲，令標升後巷屋尋聲，至所居，垂綆使縋出。張夫婦並呼曰：母柩在此，安可棄也。其子女亦呼曰：父母殉父母，我不當殉父母乎？亦不肯上。俄火及，標軍越屋避去，僅以身免。以為闔門並煨燼，遙望太息而已。乃火熄，巡視其屋，巋然獨存，蓋回飈忽作，火轉而北，繞其屋後，焚鄰居一質庫，始復西也。非鬼神呵護，何以能然。此事在癸丑七月，德州山長張君慶源錄以寄余，與余灤陽消夏錄載孀婦事相類，而夫婦子女，齊心同願，則尤難之難。夫二人同心，其利斷金，況六人乎？庶女一呼，雷霆下擊，況六人並純孝乎？精誠之至，哀感三靈，雖有命數，亦不能不為之挽回。人定勝天，此亦其一。事雖異聞，即謂之常理可也。余於張君不相識，而張君間關郵致，務使有傳，則張君之志趣可知矣。因為點定字句，錄之此編。

lǚ tài cháng hán huī yán, jīng shī yǒu yī mín jiā tíng jiù yù huǒ, wú lù kě chū, yì wú rén kěn zhù yú, nǎi hé jiā nán fù, qiāo jué dāo chǎn, hé shǒu yú shì nèi jué yī kǎn zhì guān yú zhōng, shàng fù yǐ tǔ, kǎn fǔ yǎn ér huǒ jí, wū suī bèi fén, guān zài kǎn zhōng jìng wú yàng, huǒ xìng yán shàng gù yě. cǐ yì yīng biàn zhī jí zhì, yīn zhāng xiào zǐ shì fù lù zhī.
呂太常含暉言，京師有一民家停柩遇火，無路可出，亦無人肯助舁，乃闔家男婦，鍬钁刀鏟，合手於室內掘一坎置棺於中，上覆以土，坎甫掩而火及，屋雖被焚，棺在坎中竟無恙，火性炎上故也。此亦應變之急智，因張孝子事附錄之。

jiāo hé pō zhèn yǒu wáng mǒu, shàn jì jī, suǒ wèi wáng fēi jí zhě shì yě jí sú zuò tuǐ, xiāng yán yǐ jiǔ, rán fēi zhèng zì yě. yī xī, ǒu guò xū mù jiān, jiàn shí yú xiǎo ér dāng lù xì, yuē jiē sì wǔ suì, chì shǐ bì rú bù wén, nù guāi qí yī, qún ér gòng zào lì, wáng yù nù, cù yǐ zú, qún ér bèn yǒng, gè chí zhuān wǎ jī qí kē, jié ruò yuán náo, zhí zhī bù dé, jù zuǒ zé yòu lái, yù qián zé hòu zhì, pán xuán chēng zhǔ, jìng yǐ diān yǔn, tóu mù yì bèi shāng, lǚ qǐ lǚ pū, zhì yú yè bàn, jìng wú qì yǐ dòng. cì rì jiā rén mì zhī guī, liǎng zú qīng zǐ, wò bàn yuè nǎi néng qǐ. xiǎo ér gài hú yě, yǐ wáng zhī lì, píng shí dí shù shí zhuàng fū, shàng huī huò zì rú, ér yù cǐ xiǎo mèi, nǎi yī bài tú dì. huái nán zǐ yǐn yáo jiè yuē: zhàn zhàn lì lì, rì shèn yī rì, rén mò zhì yú shān, ér zhì yú dié. zuǒ chuán yuē: fēng chài yǒu dú, xìn fū.
交 河泊鎮有王某，善技擊，所謂王飛踖者是也--踖俗作腿，相沿已久，然非正字也。一夕，偶過墟墓間，見十餘小兒當路戲，約皆四五歲，叱使避如不聞，怒摑其一，群兒共噪詈，王愈怒，蹴以足，群兒坌涌，各持磚瓦擊其髁，捷若猿猱，執之不得，拒左則右來，御前則後至，盤旋撐拄，竟以顛隕，頭目亦被傷，屢起屢仆，至於夜半，竟無氣以動。次日家人覓之歸，兩足青紫，臥半月乃能起。小兒蓋狐也，以王之力，平時敵數十壯夫，尚揮霍自如，而遇此小魅，乃一敗塗地。淮南子引堯誡曰：戰戰慄栗，日慎一日，人莫躓於山，而躓於垤。左傳曰：蜂蠆有毒，信夫。

guō tóng lún yán, fù chéng yǒu rén wài chū, shù zài wú yīn wèn, yī rì cāng huáng yè guī, yuē: wǒ liú luò wú jí, wù luò qún dào zhōng, suǒ jié shā fēi yī, jīn shì bài, xìng tiào shēn miǎn, rán wén tā bèi zhí zhě, yǐ gōng wǒ xìng míng jū zhǐ, jì yǐ fēi xí jū juàn shǔ, rǔ cáo yí zì wèi jì, jù sǐ wú yì yě. huī lèi jìng qù, gèng wú yī yán, hé jiā zhèn hài, yī yè xīng sàn, jǐn suǒ jū jìng fèi wèi xū, rén yì bù míng qí gù yě. yuè shù zài, cǐ rén zhì qí gù zhái, fǎng fù mǔ qī zǐ, yí jū hé chù, lín rén gào yǐ jiǔ táo nì, yì máng rán bù cè suǒ yóu. shāo shāo zōng jī, zhī qí qī zài tóng lún jiā yōng zuò, kòu mén xún fǎng, nǎi zhī qí gù. rán zài wài shí wú wèi dào shì, hòu yì shí wú yè guī shì. tóng lún wèi jī guān dú, yì bìng wú jī bǔ shì, jiǔ ér yì gēng zuò bā gōu shí, hàn yòu běi píng zhī gù dì yě, zhú shì shān gāng, gāng hòu yǒu hú, shí huò qiè wù, yòu huò yè zhōng háo jiào jiǎo rén shuì, nǎi jù tú ě pò qí xué, xūn zhī yǐ yān, hú nǎi jǐn qù, yí huò qí wèi mèi yǐ bào yú.
郭彤綸言，阜城有人外出，數載無音問，一日倉皇夜歸，曰：我流落無藉，誤落群盜中，所劫殺非一，今事敗，幸跳身免，然聞他被執者，已供我姓名居址，計已飛檄拘眷屬，汝曹宜自為計，俱死無益也。揮淚竟去，更無一言，闔家震駭，一夜 星散，盡所居竟廢為墟，人亦不明其故也。越數載，此人至其故宅，訪父母妻子，移居何處，鄰人告以久逃匿，亦茫然不測所由。稍稍蹤跡，知其妻在彤綸家傭作，叩門尋訪，乃知其故。然在外實無為盜事，後亦實無夜歸事。彤綸為稽官牘，亦並無緝捕事，久而憶耕作八溝時，漢右北平之故地也，築室山岡，岡後有狐，時或竊物，又或夜中嗥叫攪人睡，乃聚徒砈破其穴，熏之以煙，狐乃盡去，疑或其為魅以報歟。

nú zi shǐ jǐn wén, cháng wǎng lún zhōu yán yī, shǔ yuè wèi xié mián bèi, chéng yī mǎ ér xíng, zhì zhāng jiā gōu xī, diān hū zuò, nǎi xì mǎ yú shù, yǐ shù xiǎo qì, jiàn měng téng shuì qù. mèng zhì yī chù, cǎo wū shù yíng, yī wēng yī yù zuò mén wài, jiàn jǐn wén yāo zuò, wèn xìng míng, zì yán xìng lǐ xíng liù, céng zài cuī zhuāng zhù liǎng zài, yǔ qí fù shǐ chéng dé yǒu jiāo . jǐn wén yòu shí yì xiāng jiàn, jīn rú shì zhǎng chéng yé? gǎn niàn cún mò, yì pō qī chuàng. yù yòu wèn wǔ kuí wú yàng fǒu wǔ kuí shǐ jǐn cǎi zhī rǔ míng, sān hēi shàng xiāng suí fǒu sān hēi, lǐ xìng, jǐn wén yì fù dì, suí jì mǔ tóng lái zhě yě. yì pō zhōu zhì, wēng yīn yán jīn nián shuǐ lǎo, yóu mǒu lù zhì mǒu chù shuǐ suī shēn, rán shā dǐ bù xiàn, yóu mǒu lù zhì mǒu chù shuǐ suī qiǎn, rán jiē hóng tǔ jiāo ní, zhān mǎ zú nán xíng. yǔ qiě zhì, rì yǐ guò wǔ, ěr yí sù wǎng, bù liú rǔ zuò yǐ. huò rán ér xǐng, yáo jiàn sì wǔ zhàng wài, yǒu yī gū zhǒng, yì jí lǐ liù suǒ zàng yú? rú suǒ zhǐ lù, wǎn zhì cháng jiā zhuān hé, guǒ yù yǔ, guī gào qí jì mǔ. jì mǔ yuē: shì cháng zài cuī zhuāng mài guā guǒ, yǔ ěr fù rì yóu zuì xiāng zhě yě. cú xiè huáng quán, shàng quán gù rén zhī zǐ, yì xiǎo rén zhī yǒu yì shí zhě yǐ.
奴子史錦文，嘗往淪州延醫，暑月未攜眠被，乘一馬而行，至張家溝西，瘨忽作，乃係馬於樹，倚樹小憩，漸懵騰睡去。夢至一處，草屋數楹，一翁一嫗坐門外，見錦文邀坐，問姓名，自言姓李行六，曾在崔莊住兩載，與其父史成德有交 。錦文幼時亦相見，今如是長成耶？感念存歿，意頗悽愴。嫗又問五魁無恙否--五魁史錦彩之乳名，三黑尚相隨否--三黑，李姓，錦文異父弟，隨繼母同來者也。亦頗周至，翁因言今年水潦，由某路至某處水雖深，然沙底不陷，由某路至某處水雖淺，然皆紅土膠泥，粘馬足難行。雨且至，日已過午，爾宜速往，不留汝坐矣。霍然而醒，遙見四五丈外，有一孤冢，意即李六所葬歟？如所指路，晚至常家磚河，果遇雨，歸告其繼母。繼母曰：是嘗在崔莊賣瓜果，與爾父日游醉鄉者也。殂謝黃泉，尚惓故人之子，亦小人之有意識者矣。

nú zi fù xiǎn xǐ dú shū, pō zhī wén yì, yì shāo zhī yī yào, xìng qíng yū huǎn, wàng zhī rú yǎn jiǎn lǎo rú. yī rì, yǎ bù háng shì shàng, féng rén zhé wèn jiàn wèi sān xiōng fǒu nú zi wèi zǎo xíng sān yě, huò zhǐ suǒ zài, fù yǎ bù yǐ wǎng. bǐ xiāng jiàn, chuǎn xī liáng jiǔ, wèi wèn xiāng jiàn hé yì? yuē: shì zài kǔ shuǐ jǐng qián, yù jiàn sān sǎo zài shù xià zuò zhēn zhǐ, juàn ér jiǎ qǐn, xiǎo ér xī xì jǐng páng, xiāng jù sān wǔ chǐ ěr. sì hū kě lǜ, nán nǚ yǒu bié, bù biàn hū sān sǎo shǐ xǐng, gù zǒu mì xiōng. wèi dà hài, bēn wǎng, zé fù yǐ fǔ jǐng kū zi yǐ. fū tóng pú dú shū, kě yún jiā shì, rán dú shū yǐ míng lǐ, míng lǐ yǐ zhì yòng yě. shí ér bù huà zhì hūn kuì pì miù, yí hài wú qióng, yì hé guì cǐ rú zhě zāi.
奴子傅顯喜讀書，頗知文義，亦稍知醫藥，性情迂緩，望之如偃蹇老儒。一日，雅步行市上，逢人輒問見魏三兄否--奴子魏藻行三也，或指所在，復雅步以往。比相見，喘息良久，魏問相見何意？曰：適在苦水井前，遇見三嫂在樹下作針黹，倦而假寢，小兒嬉戲井旁，相距三五尺耳。似乎可慮，男女有別，不便呼三嫂使醒，故走覓兄。魏大駭，奔往，則婦已俯井哭子矣。夫僮僕讀書，可雲佳事，然讀書以明理，明理以致用也。食而不化至昏憒僻謬，貽害無窮，亦何貴此儒者哉。

wǔ qiáng yī dà xìng, yè yǒu jié dào, qún qǐ bǔ zhú, dào yì qù, zhòng hé lì qióng zhuī, dào bēn qí zǔ yíng sōng bǎi zhōng, lín shēn yuè hēi, rén bù gǎn rù, dào yì bù gǎn chū, xiāng chí zhī jì, shù nèi xuán biāo sì qǐ, shā lì luàn fēi, rén jiē mī mù bù xiāng jiàn, dào chéng jiān tū wéi dé tuō. zhòng xiāng chà yì, xiān líng hé fǎn zhù dào yé? zhǔ rén yè mèng qí zǔ yuē: dào jié cái bù néng bù bǔ, guān bǔ dé ér fú fǎ, dào yì bù néng yuàn zhǔ rén, ruò wèi dé cái kě wù zhuī yě, zhuī ér jí dào, hái dòu shāng rén, suǒ shī bù dà hū? jí zhòng lì zú yì dào, dào yì zé bì gào guān, guān huò bù liàng, zuò yǐ shàn shā, suǒ shī bù gēng dà hū? qiě wǒ zhòng wū hé, dào jiē sǐ dǎng , dào kě yè yè cì wǒ, wǒ bù néng yè yè bèi dào yě, yī yǔ wèi chóu, yǐn yōu fāng dà, kě bù shēn zhǎng sī hū? xuán fēng wǒ suǒ wèi jiě cǐ jié yě, ěr yòu hé yóu yān. zhǔ rén xǐng ér kuì rán yuē: wú nǎi zhī lǎo chéng yuǎn lǜ, shèng shào nián shèng qì duō yǐ.
武強一大姓，夜有劫盜，群起捕逐，盜逸去，眾合力窮追，盜奔其祖塋松柏中，林深月黑，人不敢入，盜亦不敢出，相持之際，樹內旋飈四起，砂礫亂飛，人皆眯目不相見，盜乘間突圍得脫。眾相詫異，先靈何反助盜耶？主人夜夢其祖曰：盜劫財不能不捕，官捕得而伏法，盜亦不能怨主人，若未得財可勿追也，追而及盜，還斗傷人，所失不大乎？即眾力足殪盜，盜殪則必告官，官或不諒，坐以擅殺，所失不更大乎？且我眾烏合，盜皆死黨 ，盜可夜夜伺我，我不能夜夜備盜也，一與為仇，隱憂方大，可不深長思乎？旋風我所為解此結也，爾又何尤焉。主人醒而喟然曰：吾乃知老成遠慮，勝少年盛氣多矣。

cāng zhōu chéng shǒu wèi yǒng gōng níng, yǔ jiù shì zhāng gōng mèng zhēng yǒu shàn, yú yòu zài wài jiā, wén qí gào jiù shì yī shì yuē: mǒu qián fēng yǒu nǚ yuē píng jiě, nián shí bā jiǔ, wèi xǔ rén. yī rì, mén wài mǎi zhī fěn, yǒu shào nián tiāo zhī, nù lì ér rù. fù mǔ chū shì, lù wú shì rén, lín lǐ yì wèi jiàn shì rén yě. yè jiōng hù qǐn, shào nián nǎi chū yú dēng xià, zhī wèi mèi, yì bù jīng hū, yì bù yǔ yǔ, cāo lì jiǎn wěi shuì yǐ qí zhī. shào nián bù gǎn jìn, wéi lì yú chuáng xià, yòu shuō bǎi duān, píng jiě rú bù jiàn wén. shào nián shū qù, yuè piàn shí fù lái, wò jīn zhū zān ěr shù shí shì, zhí yuē qiān jīn, chén yú chuáng shàng, píng jiě réng rú bù jiàn wén. shào nián yòu qù, ér qí wù zé wèi shōu, zhì tiān yù shǔ, shào nián tū chū yuē: wú cì ěr chè yè, ěr jìng wèi yī qǔ shì yě, zhì rén bù kě yǐ lì dòng, yì suǒ bù kě, guǐ shén bù néng zhēng, kuàng wǒ cáo hū? wú wù huì ěr sī zhù yī yán, wàng wèi tuō cí yú fù mǔ, gù yǒu shì jǔ, ěr wù chēn yě. liǎn qí wù zì qù. gài nǚ jiā sù pín, mǔ yòu lǎo qiě bìng, fù suǒ zhī xiǎng bù zú shàn, céng sī zhù fú qián, yuàn zǎo dé yī xù yǎng fù mǔ, wèi kuí suǒ qiè wén yě, rán zé yī yǔ zhī chū, yī niàn zhī méng, ài mèi zhōng jù yǒu cì chá yǐ. ěr mù zhī qián, kě tú shì jiǎ jiè hū?
滄州城守尉永公寧，與舅氏張公夢徵友善，余幼在外家，聞其告舅氏一事曰：某前鋒有女曰平姐，年十八九，未許人。一日，門外買脂粉，有少年挑之，怒詈而入。父母出視，路無是人，鄰里亦未見是人也。夜扃戶寢，少年乃出於燈下，知為魅，亦不驚呼，亦不與語，操利剪偽睡以俟之。少年不敢近，惟立於床 下，誘說百端，平姐如不見聞。少年倏去，越片時復來，握金珠簪珥數十事，值約千金，陳於床 上，平姐仍如不見聞。少年又去，而其物則未收，至天欲曙，少年突出曰：吾伺爾徹夜，爾竟未一取視也，至人不可以利動，意所不可，鬼神不能爭，況我曹乎？吾誤會爾私祝一言，妄謂託詞於父母，故有是舉，爾勿嗔也。斂其物自去。蓋女家素貧，母又老且病，父所支餉不足贍，曾私祝佛前，願早得一婿養父母，為魁所竊聞也，然則一語之出，一念之萌，曖昧 中俱有伺察矣。耳目之前，可塗飾假借乎？

yáo jīng yǒu hǎo bó zhě, pín zhì wú zèng, fū fù hán yè xiāng duì qì, huǐ bù kě zhuī. fū yán cǐ shí dàn yǒu qián sān wǔ qiān, jí kě tiāo fàn gěi zhāo xī, suī sǐ bù rù náng jiā yǐ. gù ān suǒ cóng dé hū? hū wén kòu chuāng yǔ yuē: ěr guǒ huǐ, shì yì yì dé, jí duō yú shì yì yì dé, dàn kǒng gù zhì fù méng ěr. yǐ wèi tóng yuàn zūn zhǎng mǐn cè xiāng zhōu, suì yǐn qì shè shì, cí shén jiān kǔ, suí kāi mén chū shì, yuè míng rú zhòu, jì wú yī rén, wǎng wǎng mò cè qí suǒ yǐ. cì xī, yòu wén kòu chuāng yuē: qián yǐ jǐn fǎn, kě zì qǔ. bǐng huǒ qǐ shì, zé shù bǎi qiān qián, lěi lěi rán jiē zài wū nèi, jì yǔ suǒ fù shì xiāng dāng. fū fù kuáng xǐ, yǐ wèi mèng mèi, bǐ cǐ qiā wàn jiē jué tòng, zhī zhuó rán shì zhēn sú chuán mèng zhōng zì yí shì mèng zhě, dàn zì qiā wàn jué tòng zhě shì zhēn, bù tòng zhě shì mèng yě. yǐ wèi guǐ shén yòu zhù, shì shēng lǐ jì xiè, tú yù jiù bó tú, yuē: ěr shù jìn yé? yùn zhuǎn yé? hé shù nián suǒ fù, zuó yī rì jǐn fù yě. wǎng zhī suǒ duì, wéi nuò ér yǐ. guī fǔ shè jì, wén yán shàng yǔ yuē: ěr wù wàng jì, zhì zhāo xié guǐ, zuó dài bó zhě shì wǒ yě. wǒ jū fù jìn ěr fù mù, yǐ ěr fù fèn ěr yóu dàng, yè yè bēi xiào, wǒ bù rěn wén, gù huàn ěr xíng wǎng náng jiā qǔ qián guī. ěr fù jì yǔ, shì kě yī bù kě zài yě. yǔ qì suì jì, cǐ rén yì zì cǐ gǎi háng, wēn bǎo yǐ zhōng. wū hū, bù xiào zhī zǐ, zì yǐ wèi wéi suǒ yù wèi yǐ. qí yì niàn huáng quán zhī xià, yǒu yè yè bēi xiào zhě hū?
瑤涇有好博者，貧至無甑，夫婦寒夜相對泣，悔不可追。夫言此時但有錢三五千，即可挑販給朝夕，雖死不入囊家矣。顧安所從得乎？忽聞扣窗語曰：爾果悔，是亦易得，即多於是亦易得，但恐故智復萌耳。以為同院尊長憫惻相周，遂飲泣設誓，詞甚堅苦，隨開門出視，月明如晝，寂無一人，惘惘莫測其所以。次夕，又聞扣窗曰：錢已盡返，可自取。秉火起視，則數百千錢，累累然皆在屋內，計與所負適相當。夫婦狂喜，以為夢寐，彼此掐腕皆覺痛，知灼然是真--俗傳夢中自疑是夢者，但自掐腕覺痛者是真，不痛者是夢也。以為鬼神佑助，市牲醴祭謝，途遇舊博徒，曰：爾術進耶？運轉耶？何數年所負，昨一日盡復也。罔知所對，唯諾而已。歸甫設祭，聞檐上語曰：爾勿妄祭，致招邪鬼，昨代博者是我也。我居附近爾父墓，以爾父憤爾遊蕩，夜夜悲嘯，我不忍聞，故幻爾形往囊家取錢歸。爾父寄語，事可一不可再也。語訖遂寂，此人亦自此改行，溫 飽以終。嗚呼，不肖之子，自以為惟所欲為矣。其亦念黃泉之下，有夜夜悲嘯者乎？

lǐ xiù shēng yán, shān xī yǒu fù shì, lǎo wéi yī zi, zi bìng zhài, zi fù yì bìng zhài, shì jiē bù jiù, fù mǔ shén yōu zhī, zi fù xiān zú, qí fù nǎi qù wèi zi nà qiè. qí mǔ hài yuē: shì bìng zhì cǐ, bù sù zhī sǐ hū? qí fù yuē: wú gù zhī qí bì bù qǐ, rán wèi shēng shì zi yǐ qián, wú cháng qí sì yú líng yǐn, mèng dà shì yán rǔ běn wú hòu, yǐ juān jīn zhù zhèn huó qiān rén, tè yǔ yī sūn sòng rǔ lǎo, bù chèn qí wèi sǐ, zǎo wèi nà qiè, sūn zì hé lái hū? cù chéng qí shì, bù sān sì yuè ér zi zú, yí fù guǒ shēng yī zi, jìng yán qí sì. shān gǔ shī yuē: néng yǔ pín rén gòng nián gǔ, bì yǒu míng yuè shēng bàng tāi, xìn bù wū yǐ.
李秀升言，山西有富室，老惟一子，子病瘵，子婦亦病瘵，勢皆不救，父母甚憂之，子婦先卒，其父乃趣為子納妾。其母駭曰：是病至此，不速之死乎？其父曰：吾固知其必不起，然未生是子以前，吾嘗祈嗣於靈隱，夢大士言汝本無後，以捐金助賑活千人，特予一孫送汝老，不趁其未死，早為納妾，孫自何來乎？促成其事，不三四月而子卒，遺腹果生一子，竟延其祀。山谷詩曰：能與貧人共年穀，必有明月生蚌胎，信不誣矣。

bǎo chí wáng sì hé, yú yīn jiā yě. cháng shì yú shū ài xiào zǐ shì yī piān, yuē: ài zi chéng, níng hé zhī ài lín cūn rén, fù wén zhòng, yǐ mù gōng zì gěi, ǒu yǔ rén dòu, jī zhī bó, wù yǐ wèi sǐ, jù ér táo. suī qí qī mò zhī suǒ wǎng, dì fǎng fú chuán wén, shì chū shān hǎi guān ěr. shì shí qī fāng shēn yuè liǎng yuè, shǐ shēng zǐ chéng, wén zhòng bù zhī yǐ yǒu zi. zi chéng yòu jū yú mǔ, yì bù zhī yǒu fù yě. dài shāo yǒu zhī, nǎi wèn mǔ fù suǒ zài, mǔ qì yǔ yǐ gù, zi chéng zì shì wǎng wǎng rú yǒu shī, héng xù wèn qí fù zhī nián chǐ zhuàng mào, jí xiān shì zhī míng zì, yīn yà zhī xìng shì lǐ jū. yì mò cè qí yì, gū yī yī gào zhī, bǐ zhǎng, huò yù qī yǐ nǚ, zi chéng gù cí yuē: wū yǒu qí fù liú lí, ér qí zǐ ān chù shì jiā zhě, shǐ zhī qí yǒu zhì yú xún fù, tú yǐ shuāng mǔ zài táng, bù yù yuǎn lí ěr. rán wén zhòng jiǔ wú yīn hào, zi chéng yòu shēng wèi chū lǐ lǘ, tiān dì máng máng, hé cóng zōng jī? jiē wèi xìn qí guǒ néng wǎng, zi chéng yì wèi cháng yì jí sī shì, wéi lì zuò yǐ yǎng mǔ, yuè èr shí nián mǔ yǐ jí zú. yíng zàng bì, suì zhì zhuāng guǒ liáng fù liáo dōng, yǒu jǔ yǐ cún wáng nán dìng zhě, zi chéng qì rán yuē: gǒu xiāng yù, shēng zé gòng fǎn, mò zé fù gǔ guī, gǒu bù xiāng yù, níng lǎo sǐ dào lù jiān, bù shēng hái yǐ. zhòng huī tì ér sòng zhī. zi chéng chū guān hòu, niàn fù bì zuì wáng mìng, bì qián zōng yú pì dì, fán shēn shān qióng gǔ, xiǎn zǔ yōu yǐn zhī chù, wú bù wù sè, jiǔ ér zī fǔ jì jié, xíng qǐ yǐ hú kǒu, fán èr shí zài, zhōng wú huǐ xīn. yī rì, yú mǎ jiā chéng shān zhōng yù lǎo fù, āi qí qióng è, hū yǔ yǔ, xún dé qí gù, wèi zhī gǎn qì, yǐn zhì jiā, kuǎn yǐ jiǔ shí. é yǒu zǐ rén xié jù rù, jì qí nián yǔ fù xiāng děng, zi chéng xīn dòng, dì shěn qí mào, yǔ mǔ suǒ shuō lüè xiāng sì, yīn qiān qún qì tì, jù shù qí fù chū wáng nián yuè, qiě lǚ shù jiā shì jí qī dǎng , jì qí huò shì. shì rén qiě hài qiě bēi, shì yù xiāng rèn, ér zì yí zài jiā wèi yǒu zi, zi chéng jù chén shǐ mò, nǎi jiào rán xiāng chí kū. gài wén zhòng zhǎn zhuǎn táo bì, nǎi zhì shì dì, yǐ yuè sì shí yú nián, yòu biàn xìng míng wèi wáng yǒu yì, gù xún fǎng wú jī, zhì shì shǐ ǒu xiāng yù yě. lǎo fù gǎn qí xiào, wèi móu guī jì, ér wén zhòng liú luò jiǔ, duō bū fù zhì bù néng xíng. zi chéng nǎi liáng qiāng bēn hái, zhì tián zhái, dài qīn dǎng , dé bǎi jīn zài wǎng, jìng fèng yǐ guī. guī qī nián yǐ shòu zhōng. zi chéng dé fù zhī hòu, shǐ qǔ qī, jīn yǒu sì zǐ, jiē qín jiǎn néng zhì shēng. xī wén ān wáng yuán xún qīn wàn lǐ zhī wài, zi sūn zhì jīn wèi wàng zú, zi chéng shì yǔ xiāng sì, tiān dài jiāng chāng qí jiā hū? zi chéng diàn zhǒng yú tián, suǒ jū jù yú bié yè jǐn èr lǐ, yú zhòng qí wèi rén, yīn jiù wèn qí xiáng, ér shū qí dà lüè rú yòu. bǐ xué shì dài fū, zhī lǒng mǔ jiān yǒu shì rén yě. shí guǐ chǒu zhòng yáng hòu èr rì. àn zǐ chéng qiú fù duō nián, wú xīn hū yù, yǔ sòng zhū shòu chāng xún mǔ shì tóng, jiē ruò yǒu shén zhù, fēi rén lì suǒ néng wèi. rán jīng chéng zhī zhì, gù āi gǎn yōu míng, suī wèi zhī rén lì yì kě yě.
寶坻王泗和，余姻家也。嘗示余書艾孝子事一篇，曰：艾子誠，寧河之艾鄰村人，父文仲，以木工自給，偶與人斗，擊之踣，誤以為死，懼而逃。雖其妻莫知所往，第仿佛傳聞，似出山海關爾。是時妻方娠越兩月，始生子誠，文仲不知已有子。子誠幼鞠於母，亦不知有父也。迨稍有知，乃問母父所在，母泣語以故，子誠自是惘惘如有失，恆絮問其父之年齒狀貌，及先世之名字，姻婭之姓氏里居。亦莫測其意，姑一一告之，比長，或欲妻以女，子誠固辭曰：烏有其父流離，而其子安處室家者，始知其有志於尋父，徒以孀母在堂，不欲遠離耳。然文仲久無音耗，子誠又生未出里閭，天地茫茫，何從蹤跡？皆未信其果能往，子誠亦未嘗議及斯事，惟力作以養母，越二十年母以疾卒。營葬畢，遂治裝裹糧赴遼東，有沮以存亡難定者，子誠泣然曰：苟相遇，生則共返，歿則負骨歸，苟不相遇，寧老死道路間，不生還矣。眾揮涕而送之。子誠出關後，念父避罪亡命，必潛蹤於僻地，凡深山窮谷，險阻幽隱之處，無不物色，久而資斧既竭，行乞以糊口，凡二十載，終無悔心。一日，於馬家城山中遇老父，哀其窮餓，呼與語，詢得其故，為之感泣，引至家，款以酒食。俄有梓人攜具入，計其年與父相等，子誠心動，諦審其貌，與母所說略相似，因牽裙泣涕，具述其父出亡年月，且縷述家世及戚黨 ，冀其或是。是人且駭且悲，似欲相認，而自疑在家未有子，子誠具陳始末，乃噭然相持哭。蓋文仲輾轉逃避，乃至是地，已閱四十餘年，又變姓名為王友義，故尋訪無跡，至是始偶相遇也。老父感其孝，為謀歸計，而文仲流落久，多逋負滯不能行。子誠乃踉蹌奔還，質田宅，貸親黨 ，得百金再往，竟奉以歸。歸七年以壽終。子誠得父之後，始娶妻，今有四子，皆勤儉能治生。昔文安王原尋親萬里之外，子孫至今為望族，子誠事與相似，天殆將昌其家乎？子誠佃種余田，所居距余別業僅二里，余重其為人，因就問其詳，而書其大略如右。俾學士大夫，知隴畝間有是人也。時癸丑重陽後二日。案子誠求父多年，無心忽遇，與宋朱壽昌尋母事同，皆若有神助，非人力所能為。然精誠之至，故哀感幽明，雖謂之人力亦可也。

yǐn jù gǔ yì, yí zhēng jīng diǎn, qí yú zá shuō cān zhuó ér yǐ, bù néng yī yī zhí wèi dìng lùn yě. hàn shū wǔ xíng zhì yǐ yī chǎn sān nán liè yú rén kē, qí shuō yǐ wèi mǔ qì shèng yě, gù wèi zhī jiù zhēng. rán chéng zhōu bā shì sì rǔ, ér shēng shèng rén, bù yǐ wèi yāo yì, yì yòu hé yú? fū tiān dì yīn yūn, wàn wù huà chún, fēi dì zhī zì néng shēng yě nán nǚ liǎo jīng, wàn wù huà shēng, fēi nǚ zhī zì néng shēng yě. shǐ sān nán bù fū ér yùn, wèi zhī rén kē kě yǐ, jì wèi yǒu fù zhī zǐ, zé fù qì yì shèng kě zhī, hé dú yǐ wèi yīn shèng yáng shuāi hū? xún shì yǐ tuī, zé jiā hé zhuān chē, yì mǔ tóng yǐng, jiàn yú shū xù zhě, yì jiāng wèi dì qì tài shèng hū? dà dǐ hóng fàn wǔ xíng, shuō duō chuān záo, ér cǐ tiáo zhī nán tōng wèi yóu shén. bù dé yǐ yuán chū fú shèng, suì yǐ chuán wèi jīng. guó jiā diǎn zhì, fán yī chǎn sān nán, jiē yǔ shǎng jī, yī sǎo qū xué zhī lòu shuō, zhēn qiān gǔ dìng yì yǐ. yú xiū xù wén xiàn tōng kǎo, yú xiáng yì kǎo zhōng, biàn mǎ shì zhī lì, xuē qù cǐ mén, zūn gōng lìng yě. guǐ chǒu qī yuè cǎo cǐ shū chéng, shì yì cáo yǐ tí shǎng yī chǎn sān nán běn gǎo qǐng shǔ, ǒu yǔ lùn cǐ, yīn fù jì yú shū mò.
引據古義，宜征經典，其餘雜說參酌而已，不能一一執為定論也。漢書五行志以一產三男列於人疴，其說以為母氣盛也，故謂之咎徵。然成周八士四乳，而生聖人，不以為妖異，抑又何歟？夫天地氤氳，萬物化醇，非地之自能生也；男女瞭精，萬物化生，非女之自能生也。使三男不夫而孕，謂之人疴可矣，既為有父之子，則父氣亦盛可知，何獨以為陰盛陽衰乎？循是以推，則嘉禾專車，異畝同穎，見於書序者，亦將謂地氣太盛乎？大抵洪範五行，說多穿鑿，而此條之難通為尤甚。不得以源出伏勝，遂以傳為經。國家典制，凡一產三男，皆予賞齎，一掃曲學之陋說，真千古定議矣。余修續文獻通考，於祥異考中，變馬氏之例，削去此門，遵功令也。癸丑七月草此書成，適議曹以題賞一產三男本稿請署，偶與論此，因附記於書末。