qián lóng jiǎ chén, jǐ nán duō huǒ zāi, sì yuè miǎo, nán mén nèi xī héng jiē yòu huǒ, zì dōng ér xī, xiàng xiá fēng měng, jiā lù jiē liè yàn. yǒu zhāng mǒu zhě, cǎo wū sān yíng zài lù běi, huǒ wèi jí shí, yuán kě qiè qī nú chū, yǐ yǒu mǔ jiù, chóu suǒ yǐ yí bì, jì shì bù kě chū fū fù yǔ zǐ nǚ sì rén bào guān bēi hào, shì yǐ shēn xùn. shí fǔ biāo cān jiāng, fāng dū jūn pū jiù, yǐn yǐn wén kū shēng, lìng biāo shēng hòu xiàng wū xún shēng, zhì suǒ jū, chuí gěng shǐ zhuì chū. zhāng fū fù bìng hū yuē: mǔ jiù zài cǐ, ān kě qì yě. qí zǐ nǚ yì hū yuē: fù mǔ xùn fù mǔ, wǒ bù dàng xùn fù mǔ hū? yì bù kěn shàng. é huǒ jí, biāo jūn yuè wū bì qù, jǐn yǐ shēn miǎn. yǐ wéi hé mén bìng wēi jìn, yáo wàng tài xī ér yǐ. nǎi huǒ xī, xún shì qí wū, kuī rán dú cún, gài huí biāo hū zuò, huǒ zhuǎn ér běi, rào qí wū hòu, fén lín jū yī zhì kù, shǐ fù xī yě. fēi guǐ shén hē hù, hé yǐ néng rán. cǐ shì zài guǐ chǒu qī yuè, dé zhōu shān cháng zhāng jūn qìng yuán lù yǐ jì yú, yǔ yú luán yáng xiāo xià lù zài shuāng fù shì xiāng lèi, ér fū fù zǐ nǚ, qí xīn tóng yuàn, zé yóu nán zhī nán. fū èr rén tóng xīn, qí lì duàn jīn, kuàng liù rén hū? shù nǚ yī hū, léi tíng xià jī, kuàng liù rén bìng chún xiào hū? jīng chéng zhī zhì, āi gǎn sān líng, suī yǒu mìng shù, yì bù néng bù wéi zhī wǎn huí. rén dìng shèng tiān, cǐ yì qí yī. shì suī yì wén, jí wèi zhī cháng lǐ kě yě. yú yú zhāng jūn bù xiāng shí, ér zhāng jūn jiān guān yóu zhì, wù shǐ yǒu chuán, zé zhāng jūn zhī zhì qù kě zhī yǐ. yīn wèi diǎn dìng zì jù, lù zhī cǐ biān.
乾隆甲辰,济南多火灾,四月杪,南门内西横街又火,自东而西,巷狭风猛,夹路皆烈焰。有张某者,草屋三楹在路北,火未及时,原可挈妻孥出,以有母柩,筹所以移避,既势不可出夫妇与子女四人抱棺悲号,誓以身殉。时抚标参将,方督军扑救,隐隐闻哭声,令标升后巷屋寻声,至所居,垂绠使缒出。张夫妇并呼曰:母柩在此,安可弃也。其子女亦呼曰:父母殉父母,我不当殉父母乎?亦不肯上。俄火及,标军越屋避去,仅以身免。以为阖门并煨烬,遥望太息而已。乃火熄,巡视其屋,岿然独存,盖回飚忽作,火转而北,绕其屋后,焚邻居一质库,始复西也。非鬼神呵护,何以能然。此事在癸丑七月,德州山长张君庆源录以寄余,与余滦陽消夏录载孀妇事相类,而夫妇子女,齐心同愿,则尤难之难。夫二人同心,其利断金,况六人乎?庶女一呼,雷霆下击,况六人并纯孝乎?精诚之至,哀感三灵,虽有命数,亦不能不为之挽回。人定胜天,此亦其一。事虽异闻,即谓之常理可也。余于张君不相识,而张君间关邮致,务使有传,则张君之志趣可知矣。因为点定字句,录之此编。
lǚ tài cháng hán huī yán, jīng shī yǒu yī mín jiā tíng jiù yù huǒ, wú lù kě chū, yì wú rén kěn zhù yú, nǎi hé jiā nán fù, qiāo jué dāo chǎn, hé shǒu yú shì nèi jué yī kǎn zhì guān yú zhōng, shàng fù yǐ tǔ, kǎn fǔ yǎn ér huǒ jí, wū suī bèi fén, guān zài kǎn zhōng jìng wú yàng, huǒ xìng yán shàng gù yě. cǐ yì yìng biàn zhī jí zhì, yīn zhāng xiào zǐ shì fù lù zhī.
吕太常含晖言,京师有一民家停柩遇火,无路可出,亦无人肯助舁,乃阖家男妇,锹镢刀铲,合手于室内掘一坎置棺于中,上覆以土,坎甫掩而火及,屋虽被焚,棺在坎中竟无恙,火性炎上故也。此亦应变之急智,因张孝子事附录之。
jiāo hé pō zhèn yǒu wáng mǒu, shàn jì jī, suǒ wèi wáng fēi jí zhě shì yě jí sú zuò tuǐ, xiāng yán yǐ jiǔ, rán fēi zhèng zì yě. yī xī, ǒu guò xū mù jiān, jiàn shí yú xiǎo ér dāng lù xì, yuē jiē sì wǔ suì, chì shǐ bì rú bù wén, nù guāi qí yī, qún ér gòng zào lì, wáng yù nù, cù yǐ zú, qún ér bèn yǒng, gè chí zhuān wǎ jī qí kē, jié ruò yuán náo, zhí zhī bù dé, jù zuǒ zé yòu lái, yù qián zé hòu zhì, pán xuán chēng zhǔ, jìng yǐ diān yǔn, tóu mù yì bèi shāng, lǚ qǐ lǚ pū, zhì yú yè bàn, jìng wú qì yǐ dòng. cì rì jiā rén mì zhī guī, liǎng zú qīng zǐ, wò bàn yuè nǎi néng qǐ. xiǎo ér gài hú yě, yǐ wáng zhī lì, píng shí dí shù shí zhuàng fū, shàng huī huò zì rú, ér yù cǐ xiǎo mèi, nǎi yī bài tú dì. huái nán zǐ yǐn yáo jiè yuē: zhàn zhàn lì lì, rì shèn yī rì, rén mò zhì yú shān, ér zhì yú dié. zuǒ zhuàn yuē: fēng chài yǒu dú, xìn fū.
交 河泊镇有王某,善技击,所谓王飞踖者是也--踖俗作腿,相沿已久,然非正字也。一夕,偶过墟墓间,见十余小儿当路戏,约皆四五岁,叱使避如不闻,怒掴其一,群儿共噪詈,王愈怒,蹴以足,群儿坌涌,各持砖瓦击其髁,捷若猿猱,执之不得,拒左则右来,御前则后至,盘旋撑拄,竟以颠陨,头目亦被伤,屡起屡仆,至于夜半,竟无气以动。次日家人觅之归,两足青紫,卧半月乃能起。小儿盖狐也,以王之力,平时敌数十壮夫,尚挥霍自如,而遇此小魅,乃一败涂地。淮南子引尧诫曰:战战栗栗,日慎一日,人莫踬于山,而踬于垤。左传曰:蜂虿有毒,信夫。
guō tóng lún yán, fù chéng yǒu rén wài chū, shù zài wú yīn wèn, yī rì cāng huáng yè guī, yuē: wǒ liú luò wú jí, wù luò qún dào zhōng, suǒ jié shā fēi yī, jīn shì bài, xìng tiào shēn miǎn, rán wén tā bèi zhí zhě, yǐ gōng wǒ xìng míng jū zhǐ, jì yǐ fēi xí jū juàn shǔ, rǔ cáo yí zì wèi jì, jù sǐ wú yì yě. huī lèi jìng qù, gèng wú yī yán, hé jiā zhèn hài, yī yè xīng sàn, jǐn suǒ jū jìng fèi wèi xū, rén yì bù míng qí gù yě. yuè shù zài, cǐ rén zhì qí gù zhái, fǎng fù mǔ qī zǐ, yí jū hé chǔ, lín rén gào yǐ jiǔ táo nì, yì máng rán bù cè suǒ yóu. shāo shāo zōng jī, zhī qí qī zài tóng lún jiā yōng zuò, kòu mén xún fǎng, nǎi zhī qí gù. rán zài wài shí wú wéi dào shì, hòu yì shí wú yè guī shì. tóng lún wèi jī guān dú, yì bìng wú jī bǔ shì, jiǔ ér yì gēng zuò bā gōu shí, hàn yòu běi píng zhī gù dì yě, zhù shì shān gāng, gāng hòu yǒu hú, shí huò qiè wù, yòu huò yè zhōng háo jiào jiǎo rén shuì, nǎi jù tú ě pò qí xué, xūn zhī yǐ yān, hú nǎi jǐn qù, yí huò qí wèi mèi yǐ bào yú.
郭彤纶言,阜城有人外出,数载无音问,一日仓皇夜归,曰:我流落无藉,误落群盗中,所劫杀非一,今事败,幸跳身免,然闻他被执者,已供我姓名居址,计已飞檄拘眷属,汝曹宜自为计,俱死无益也。挥泪竟去,更无一言,阖家震骇,一夜 星散,尽所居竟废为墟,人亦不明其故也。越数载,此人至其故宅,访父母妻子,移居何处,邻人告以久逃匿,亦茫然不测所由。稍稍踪迹,知其妻在彤纶家佣作,叩门寻访,乃知其故。然在外实无为盗事,后亦实无夜归事。彤纶为稽官牍,亦并无缉捕事,久而忆耕作八沟时,汉右北平之故地也,筑室山冈,冈后有狐,时或窃物,又或夜中嗥叫搅人睡,乃聚徒砈破其穴,熏之以烟,狐乃尽去,疑或其为魅以报欤。
nú zi shǐ jǐn wén, cháng wǎng lún zhōu yán yī, shǔ yuè wèi xié mián bèi, chéng yī mǎ ér xíng, zhì zhāng jiā gōu xī, diān hū zuò, nǎi xì mǎ yú shù, yǐ shù xiǎo qì, jiàn měng téng shuì qù. mèng zhì yī chù, cǎo wū shù yíng, yī wēng yī yù zuò mén wài, jiàn jǐn wén yāo zuò, wèn xìng míng, zì yán xìng lǐ xíng liù, céng zài cuī zhuāng zhù liǎng zài, yǔ qí fù shǐ chéng dé yǒu jiāo . jǐn wén yòu shí yì xiāng jiàn, jīn rú shì cháng chéng yé? gǎn niàn cún mò, yì pō qī chuàng. yù yòu wèn wǔ kuí wú yàng fǒu wǔ kuí shǐ jǐn cǎi zhī rǔ míng, sān hēi shàng xiāng suí fǒu sān hēi, lǐ xìng, jǐn wén yì fù dì, suí jì mǔ tóng lái zhě yě. yì pō zhōu zhì, wēng yīn yán jīn nián shuǐ lǎo, yóu mǒu lù zhì mǒu chù shuǐ suī shēn, rán shā dǐ bù xiàn, yóu mǒu lù zhì mǒu chù shuǐ suī qiǎn, rán jiē hóng tǔ jiāo ní, zhān mǎ zú nán xíng. yǔ qiě zhì, rì yǐ guò wǔ, ěr yí sù wǎng, bù liú rǔ zuò yǐ. huò rán ér xǐng, yáo jiàn sì wǔ zhàng wài, yǒu yī gū zhǒng, yì jí lǐ liù suǒ zàng yú? rú suǒ zhǐ lù, wǎn zhì cháng jiā zhuān hé, guǒ yù yǔ, guī gào qí jì mǔ. jì mǔ yuē: shì cháng zài cuī zhuāng mài guā guǒ, yǔ ěr fù rì yóu zuì xiāng zhě yě. cú xiè huáng quán, shàng quán gù rén zhī zǐ, yì xiǎo rén zhī yǒu yì shí zhě yǐ.
奴子史锦文,尝往沦州延医,暑月未携眠被,乘一马而行,至张家沟西,瘨忽作,乃系马于树,倚树小憩,渐懵腾睡去。梦至一处,草屋数楹,一翁一妪坐门外,见锦文邀坐,问姓名,自言姓李行六,曾在崔庄住两载,与其父史成德有交 。锦文幼时亦相见,今如是长成耶?感念存殁,意颇凄怆。妪又问五魁无恙否--五魁史锦彩之乳名,三黑尚相随否--三黑,李姓,锦文异父弟,随继母同来者也。亦颇周至,翁因言今年水潦,由某路至某处水虽深,然沙底不陷,由某路至某处水虽浅,然皆红土胶泥,粘马足难行。雨且至,日已过午,尔宜速往,不留汝坐矣。霍然而醒,遥见四五丈外,有一孤冢,意即李六所葬欤?如所指路,晚至常家砖河,果遇雨,归告其继母。继母曰:是尝在崔庄卖瓜果,与尔父日游醉乡者也。殂谢黄泉,尚惓故人之子,亦小人之有意识者矣。
nú zi fù xiǎn xǐ dú shū, pō zhī wén yì, yì shāo zhī yī yào, xìng qíng yū huǎn, wàng zhī rú yǎn jiǎn lǎo rú. yī rì, yǎ bù háng shì shàng, féng rén zhé wèn jiàn wèi sān xiōng fǒu nú zi wèi zǎo xíng sān yě, huò zhǐ suǒ zài, fù yǎ bù yǐ wǎng. bǐ xiāng jiàn, chuǎn xī liáng jiǔ, wèi wèn xiāng jiàn hé yì? yuē: shì zài kǔ shuǐ jǐng qián, yù jiàn sān sǎo zài shù xià zuò zhēn zhǐ, juàn ér jiǎ qǐn, xiǎo ér xī xì jǐng páng, xiāng jù sān wǔ chǐ ěr. sì hū kě lǜ, nán nǚ yǒu bié, bù biàn hū sān sǎo shǐ xǐng, gù zǒu mì xiōng. wèi dà hài, bēn wǎng, zé fù yǐ fǔ jǐng kū zi yǐ. fū tóng pú dú shū, kě yún jiā shì, rán dú shū yǐ míng lǐ, míng lǐ yǐ zhì yòng yě. shí ér bù huà zhì hūn kuì pì miù, yí hài wú qióng, yì hé guì cǐ rú zhě zāi.
奴子傅显喜读书,颇知文义,亦稍知医药,性情迂缓,望之如偃蹇老儒。一日,雅步行市上,逢人辄问见魏三兄否--奴子魏藻行三也,或指所在,复雅步以往。比相见,喘息良久,魏问相见何意?曰:适在苦水井前,遇见三嫂在树下作针黹,倦而假寝,小儿嬉戏井旁,相距三五尺耳。似乎可虑,男女有别,不便呼三嫂使醒,故走觅兄。魏大骇,奔往,则妇已俯井哭子矣。夫僮仆读书,可云佳事,然读书以明理,明理以致用也。食而不化至昏愦僻谬,贻害无穷,亦何贵此儒者哉。
wǔ qiáng yī dà xìng, yè yǒu jié dào, qún qǐ bǔ zhú, dào yì qù, zhòng hé lì qióng zhuī, dào bēn qí zǔ yíng sōng bǎi zhōng, lín shēn yuè hēi, rén bù gǎn rù, dào yì bù gǎn chū, xiāng chí zhī jì, shù nèi xuán biāo sì qǐ, shā lì luàn fēi, rén jiē mī mù bù xiāng jiàn, dào chéng jiàn tū wéi dé tuō. zhòng xiāng chà yì, xiān líng hé fǎn zhù dào yé? zhǔ rén yè mèng qí zǔ yuē: dào jié cái bù néng bù bǔ, guān bǔ dé ér fú fǎ, dào yì bù néng yuàn zhǔ rén, ruò wèi dé cái kě wù zhuī yě, zhuī ér jí dào, hái dòu shāng rén, suǒ shī bù dà hū? jí zhòng lì zú yì dào, dào yì zé bì gào guān, guān huò bù liàng, zuò yǐ shàn shā, suǒ shī bù gēng dà hū? qiě wǒ zhòng wū hé, dào jiē sǐ dǎng , dào kě yè yè cì wǒ, wǒ bù néng yè yè bèi dào yě, yī yǔ wèi chóu, yǐn yōu fāng dà, kě bù shēn cháng sī hū? xuàn fēng wǒ suǒ wéi jiě cǐ jié yě, ěr yòu hé yóu yān. zhǔ rén xǐng ér kuì rán yuē: wú nǎi zhī lǎo chéng yuǎn lǜ, shèng shào nián shèng qì duō yǐ.
武强一大姓,夜有劫盗,群起捕逐,盗逸去,众合力穷追,盗奔其祖茔松柏中,林深月黑,人不敢入,盗亦不敢出,相持之际,树内旋飚四起,砂砾乱飞,人皆眯目不相见,盗乘间突围得脱。众相诧异,先灵何反助盗耶?主人夜梦其祖曰:盗劫财不能不捕,官捕得而伏法,盗亦不能怨主人,若未得财可勿追也,追而及盗,还斗伤人,所失不大乎?即众力足殪盗,盗殪则必告官,官或不谅,坐以擅杀,所失不更大乎?且我众乌合,盗皆死党 ,盗可夜夜伺我,我不能夜夜备盗也,一与为仇,隐忧方大,可不深长思乎?旋风我所为解此结也,尔又何尤焉。主人醒而喟然曰:吾乃知老成远虑,胜少年盛气多矣。
cāng zhōu chéng shǒu wèi yǒng gōng níng, yǔ jiù shì zhāng gōng mèng zhēng yǒu shàn, yú yòu zài wài jiā, wén qí gào jiù shì yī shì yuē: mǒu qián fēng yǒu nǚ yuē píng jiě, nián shí bā jiǔ, wèi xǔ rén. yī rì, mén wài mǎi zhī fěn, yǒu shào nián tiāo zhī, nù lì ér rù. fù mǔ chū shì, lù wú shì rén, lín lǐ yì wèi jiàn shì rén yě. yè jiōng hù qǐn, shào nián nǎi chū yú dēng xià, zhī wèi mèi, yì bù jīng hū, yì bù yǔ yǔ, cāo lì jiǎn wěi shuì yǐ qí zhī. shào nián bù gǎn jìn, wéi lì yú chuáng xià, yòu shuō bǎi duān, píng jiě rú bú jiàn wén. shào nián shū qù, yuè piàn shí fù lái, wò jīn zhū zān ěr shù shí shì, zhí yuē qiān jīn, chén yú chuáng shàng, píng jiě réng rú bú jiàn wén. shào nián yòu qù, ér qí wù zé wèi shōu, zhì tiān yù shǔ, shào nián tū chū yuē: wú cì ěr chè yè, ěr jìng wèi yī qǔ shì yě, zhì rén bù kě yǐ lì dòng, yì suǒ bù kě, guǐ shén bù néng zhēng, kuàng wǒ cáo hū? wú wù huì ěr sī zhù yī yán, wàng wèi tuō cí yú fù mǔ, gù yǒu shì jǔ, ěr wù chēn yě. liǎn qí wù zì qù. gài nǚ jiā sù pín, mǔ yòu lǎo qiě bìng, fù suǒ zhī xiǎng bù zú shàn, céng sī zhù fú qián, yuàn zǎo dé yī xù yǎng fù mǔ, wèi kuí suǒ qiè wén yě, rán zé yī yǔ zhī chū, yī niàn zhī méng, ài mèi zhōng jù yǒu cì chá yǐ. ěr mù zhī qián, kě tú shì jiǎ jiè hū?
沧州城守尉永公宁,与舅氏张公梦征友善,余幼在外家,闻其告舅氏一事曰:某前锋有女曰平姐,年十八九,未许人。一日,门外买脂粉,有少年挑之,怒詈而入。父母出视,路无是人,邻里亦未见是人也。夜扃户寝,少年乃出于灯下,知为魅,亦不惊呼,亦不与语,操利剪伪睡以俟之。少年不敢近,惟立于床 下,诱说百端,平姐如不见闻。少年倏去,越片时复来,握金珠簪珥数十事,值约千金,陈于床 上,平姐仍如不见闻。少年又去,而其物则未收,至天欲曙,少年突出曰:吾伺尔彻夜,尔竟未一取视也,至人不可以利动,意所不可,鬼神不能争,况我曹乎?吾误会尔私祝一言,妄谓托词于父母,故有是举,尔勿嗔也。敛其物自去。盖女家素贫,母又老且病,父所支饷不足赡,曾私祝佛前,愿早得一婿养父母,为魁所窃闻也,然则一语之出,一念之萌,暧昧 中俱有伺察矣。耳目之前,可涂饰假借乎?
yáo jīng yǒu hǎo bó zhě, pín zhì wú zèng, fū fù hán yè xiāng duì qì, huǐ bù kě zhuī. fū yán cǐ shí dàn yǒu qián sān wǔ qiān, jí kě tiāo fàn gěi zhāo xī, suī sǐ bù rù náng jiā yǐ. gù ān suǒ cóng dé hū? hū wén kòu chuāng yǔ yuē: ěr guǒ huǐ, shì yì yì dé, jí duō yú shì yì yì dé, dàn kǒng gù zhì fù méng ěr. yǐ wéi tóng yuàn zūn zhǎng mǐn cè xiāng zhōu, suì yǐn qì shè shì, cí shén jiān kǔ, suí kāi mén chū shì, yuè míng rú zhòu, jì wú yī rén, wǎng wǎng mò cè qí suǒ yǐ. cì xī, yòu wén kòu chuāng yuē: qián yǐ jǐn fǎn, kě zì qǔ. bǐng huǒ qǐ shì, zé shù bǎi qiān qián, lěi lěi rán jiē zài wū nèi, jì yǔ suǒ fù shì xiāng dāng. fū fù kuáng xǐ, yǐ wéi mèng mèi, bǐ cǐ qiā wàn jiē jué tòng, zhī zhuó rán shì zhēn sú chuán mèng zhōng zì yí shì mèng zhě, dàn zì qiā wàn jué tòng zhě shì zhēn, bù tòng zhě shì mèng yě. yǐ wéi guǐ shén yòu zhù, shì shēng lǐ jì xiè, tú yù jiù bó tú, yuē: ěr shù jìn yé? yùn zhuàn yé? hé shù nián suǒ fù, zuó yī rì jǐn fù yě. wǎng zhī suǒ duì, wéi nuò ér yǐ. guī fǔ shè jì, wén yán shàng yǔ yuē: ěr wù wàng jì, zhì zhāo xié guǐ, zuó dài bó zhě shì wǒ yě. wǒ jū fù jìn ěr fù mù, yǐ ěr fù fèn ěr yóu dàng, yè yè bēi xiào, wǒ bù rěn wén, gù huàn ěr xíng wǎng náng jiā qǔ qián guī. ěr fù jì yǔ, shì kě yī bù kě zài yě. yǔ qì suì jì, cǐ rén yì zì cǐ gǎi háng, wēn bǎo yǐ zhōng. wū hū, bù xiào zhī zǐ, zì yǐ wéi wéi suǒ yù wèi yǐ. qí yì niàn huáng quán zhī xià, yǒu yè yè bēi xiào zhě hū?
瑶泾有好博者,贫至无甑,夫妇寒夜相对泣,悔不可追。夫言此时但有钱三五千,即可挑贩给朝夕,虽死不入囊家矣。顾安所从得乎?忽闻扣窗语曰:尔果悔,是亦易得,即多于是亦易得,但恐故智复萌耳。以为同院尊长悯恻相周,遂饮泣设誓,词甚坚苦,随开门出视,月明如昼,寂无一人,惘惘莫测其所以。次夕,又闻扣窗曰:钱已尽返,可自取。秉火起视,则数百千钱,累累然皆在屋内,计与所负适相当。夫妇狂喜,以为梦寐,彼此掐腕皆觉痛,知灼然是真--俗传梦中自疑是梦者,但自掐腕觉痛者是真,不痛者是梦也。以为鬼神佑助,市牲醴祭谢,途遇旧博徒,曰:尔术进耶?运转耶?何数年所负,昨一日尽复也。罔知所对,唯诺而已。归甫设祭,闻檐上语曰:尔勿妄祭,致招邪鬼,昨代博者是我也。我居附近尔父墓,以尔父愤尔游荡,夜夜悲啸,我不忍闻,故幻尔形往囊家取钱归。尔父寄语,事可一不可再也。语讫遂寂,此人亦自此改行,温 饱以终。呜呼,不肖之子,自以为惟所欲为矣。其亦念黄泉之下,有夜夜悲啸者乎?
lǐ xiù shēng yán, shān xī yǒu fù shì, lǎo wéi yī zi, zi bìng zhài, zi fù yì bìng zhài, shì jiē bù jiù, fù mǔ shén yōu zhī, zi fù xiān zú, qí fù nǎi qù wèi zi nà qiè. qí mǔ hài yuē: shì bìng zhì cǐ, bù sù zhī sǐ hū? qí fù yuē: wú gù zhī qí bì bù qǐ, rán wèi shēng shì zi yǐ qián, wú cháng qí sì yú líng yǐn, mèng dà shì yán rǔ běn wú hòu, yǐ juān jīn zhù zhèn huó qiān rén, tè yǔ yī sūn sòng rǔ lǎo, bù chèn qí wèi sǐ, zǎo wèi nà qiè, sūn zì hé lái hū? cù chéng qí shì, bù sān sì yuè ér zi zú, yí fù guǒ shēng yī zi, jìng yán qí sì. shān gǔ shī yuē: néng yǔ pín rén gòng nián gǔ, bì yǒu míng yuè shēng bàng tāi, xìn bù wū yǐ.
李秀升言,山西有富室,老惟一子,子病瘵,子妇亦病瘵,势皆不救,父母甚忧之,子妇先卒,其父乃趣为子纳妾。其母骇曰:是病至此,不速之死乎?其父曰:吾固知其必不起,然未生是子以前,吾尝祈嗣于灵隐,梦大士言汝本无后,以捐金助赈活千人,特予一孙送汝老,不趁其未死,早为纳妾,孙自何来乎?促成其事,不三四月而子卒,遗腹果生一子,竟延其祀。山谷诗曰:能与贫人共年谷,必有明月生蚌胎,信不诬矣。
bǎo dǐ wáng sì hé, yú yīn jiā yě. cháng shì yú shū ài xiào zǐ shì yī piān, yuē: ài zi chéng, níng hé zhī ài lín cūn rén, fù wén zhòng, yǐ mù gōng zì jǐ, ǒu yú rén dòu, jī zhī bó, wù yǐ wéi sǐ, jù ér táo. suī qí qī mò zhī suǒ wǎng, dì fǎng fú chuán wén, shì chū shān hǎi guān ěr. shì shí qī fāng shēn yuè liǎng yuè, shǐ shēng zǐ chéng, wén zhòng bù zhī yǐ yǒu zi. zi chéng yòu jū yú mǔ, yì bù zhī yǒu fù yě. dài shāo yǒu zhī, nǎi wèn mǔ fù suǒ zài, mǔ qì yǔ yǐ gù, zi chéng zì shì wǎng wǎng rú yǒu shī, héng xù wèn qí fù zhī nián chǐ zhuàng mào, jí xiān shì zhī míng zì, yīn yà zhī xìng shì lǐ jū. yì mò cè qí yì, gū yī yī gào zhī, bǐ zhǎng, huò yù qī yǐ nǚ, zi chéng gù cí yuē: wū yǒu qí fù liú lí, ér qí zǐ ān chù shì jiā zhě, shǐ zhī qí yǒu zhì yú xún fù, tú yǐ shuāng mǔ zài táng, bù yù yuǎn lí ěr. rán wén zhòng jiǔ wú yīn hào, zi chéng yòu shēng wèi chū lǐ lǘ, tiān dì máng máng, hé cóng zōng jī? jiē wèi xìn qí guǒ néng wǎng, zi chéng yì wèi cháng yì jí sī shì, wéi lì zuò yǐ yǎng mǔ, yuè èr shí nián mǔ yǐ jí zú. yíng zàng bì, suì zhì zhuāng guǒ liáng fù liáo dōng, yǒu jǔ yǐ cún wáng nán dìng zhě, zi chéng qì rán yuē: gǒu xiāng yù, shēng zé gòng fǎn, mò zé fù gǔ guī, gǒu bù xiāng yù, níng lǎo sǐ dào lù jiān, bù shēng huán yǐ. zhòng huī tì ér sòng zhī. zi chéng chū guān hòu, niàn fù bì zuì wáng mìng, bì qián zōng yú pì dì, fán shēn shān qióng gǔ, xiǎn zǔ yōu yǐn zhī chù, wú bù wù sè, jiǔ ér zī fǔ jì jié, xíng qǐ yǐ hú kǒu, fán èr shí zài, zhōng wú huǐ xīn. yī rì, yú mǎ jiā chéng shān zhōng yù lǎo fù, āi qí qióng è, hū yǔ yǔ, xún dé qí gù, wèi zhī gǎn qì, yǐn zhì jiā, kuǎn yǐ jiǔ shí. é yǒu zǐ rén xié jù rù, jì qí nián yǔ fù xiāng děng, zi chéng xīn dòng, dì shěn qí mào, yǔ mǔ suǒ shuō lüè xiāng sì, yīn qiān qún qì tì, jù shù qí fù chū wáng nián yuè, qiě lǚ shù jiā shì jí qī dǎng , jì qí huò shì. shì rén qiě hài qiě bēi, shì yù xiāng rèn, ér zì yí zài jiā wèi yǒu zi, zi chéng jù chén shǐ mò, nǎi jiào rán xiāng chí kū. gài wén zhòng zhǎn zhuǎn táo bì, nǎi zhì shì dì, yǐ yuè sì shí yú nián, yòu biàn xìng míng wéi wáng yǒu yì, gù xún fǎng wú jī, zhì shì shǐ ǒu xiāng yù yě. lǎo fù gǎn qí xiào, wèi móu guī jì, ér wén zhòng liú luò jiǔ, duō bū fù zhì bù néng xíng. zi chéng nǎi liàng qiàng bēn hái, zhì tián zhái, dài qīn dǎng , dé bǎi jīn zài wǎng, jìng fèng yǐ guī. guī qī nián yǐ shòu zhōng. zi chéng dé fù zhī hòu, shǐ qǔ qī, jīn yǒu sì zǐ, jiē qín jiǎn néng zhì shēng. xī wén ān wáng yuán xún qīn wàn lǐ zhī wài, zǐ sūn zhì jīn wèi wàng zú, zi chéng shì yǔ xiāng sì, tiān dài jiāng chāng qí jiā hū? zi chéng diàn zhǒng yú tián, suǒ jū jù yú bié yè jǐn èr lǐ, yú zhòng qí wéi rén, yīn jiù wèn qí xiáng, ér shū qí dà lüè rú yòu. bǐ xué shì dài fū, zhī lǒng mǔ jiān yǒu shì rén yě. shí guǐ chǒu zhòng yáng hòu èr rì. àn zǐ chéng qiú fù duō nián, wú xīn hū yù, yǔ sòng zhū shòu chāng xún mǔ shì tóng, jiē ruò yǒu shén zhù, fēi rén lì suǒ néng wéi. rán jīng chéng zhī zhì, gù āi gǎn yōu míng, suī wèi zhī rén lì yì kě yě.
宝坻王泗和,余姻家也。尝示余书艾孝子事一篇,曰:艾子诚,宁河之艾邻村人,父文仲,以木工自给,偶与人斗,击之踣,误以为死,惧而逃。虽其妻莫知所往,第仿佛传闻,似出山海关尔。是时妻方娠越两月,始生子诚,文仲不知已有子。子诚幼鞠于母,亦不知有父也。迨稍有知,乃问母父所在,母泣语以故,子诚自是惘惘如有失,恒絮问其父之年齿状貌,及先世之名字,姻娅之姓氏里居。亦莫测其意,姑一一告之,比长,或欲妻以女,子诚固辞曰:乌有其父流离,而其子安处室家者,始知其有志于寻父,徒以孀母在堂,不欲远离耳。然文仲久无音耗,子诚又生未出里闾,天地茫茫,何从踪迹?皆未信其果能往,子诚亦未尝议及斯事,惟力作以养母,越二十年母以疾卒。营葬毕,遂治装裹粮赴辽东,有沮以存亡难定者,子诚泣然曰:苟相遇,生则共返,殁则负骨归,苟不相遇,宁老死道路间,不生还矣。众挥涕而送之。子诚出关后,念父避罪亡命,必潜踪于僻地,凡深山穷谷,险阻幽隐之处,无不物色,久而资斧既竭,行乞以糊口,凡二十载,终无悔心。一日,于马家城山中遇老父,哀其穷饿,呼与语,询得其故,为之感泣,引至家,款以酒食。俄有梓人携具入,计其年与父相等,子诚心动,谛审其貌,与母所说略相似,因牵裙泣涕,具述其父出亡年月,且缕述家世及戚党 ,冀其或是。是人且骇且悲,似欲相认,而自疑在家未有子,子诚具陈始末,乃噭然相持哭。盖文仲辗转逃避,乃至是地,已阅四十余年,又变姓名为王友义,故寻访无迹,至是始偶相遇也。老父感其孝,为谋归计,而文仲流落久,多逋负滞不能行。子诚乃踉跄奔还,质田宅,贷亲党 ,得百金再往,竟奉以归。归七年以寿终。子诚得父之后,始娶妻,今有四子,皆勤俭能治生。昔文安王原寻亲万里之外,子孙至今为望族,子诚事与相似,天殆将昌其家乎?子诚佃种余田,所居距余别业仅二里,余重其为人,因就问其详,而书其大略如右。俾学士大夫,知陇亩间有是人也。时癸丑重陽后二日。案子诚求父多年,无心忽遇,与宋朱寿昌寻母事同,皆若有神助,非人力所能为。然精诚之至,故哀感幽明,虽谓之人力亦可也。
yǐn jù gǔ yì, yí zhēng jīng diǎn, qí yú zá shuō cān zhuó ér yǐ, bù néng yī yī zhí wèi dìng lùn yě. hàn shū wǔ xíng zhì yǐ yī chǎn sān nán liè yú rén kē, qí shuō yǐ wéi mǔ qì shèng yě, gù wèi zhī jiù zhēng. rán chéng zhōu bā shì sì rǔ, ér shēng shèng rén, bù yǐ wéi yāo yì, yì yòu hé yú? fū tiān dì yīn yūn, wàn wù huà chún, fēi dì zhī zì néng shēng yě nán nǚ liǎo jīng, wàn wù huà shēng, fēi nǚ zhī zì néng shēng yě. shǐ sān nán bù fū ér yùn, wèi zhī rén kē kě yǐ, jì wèi yǒu fù zhī zǐ, zé fù qì yì shèng kě zhī, hé dú yǐ wéi yīn shèng yáng shuāi hū? xún shì yǐ tuī, zé jiā hé zhuān chē, yì mǔ tóng yǐng, jiàn yú shū xù zhě, yì jiāng wèi dì qì tài shèng hū? dà dǐ hóng fàn wǔ xíng, shuō duō chuān záo, ér cǐ tiáo zhī nán tōng wèi yóu shén. bù dé yǐ yuán chū fú shèng, suì yǐ chuán wèi jīng. guó jiā diǎn zhì, fán yī chǎn sān nán, jiē yǔ shǎng jī, yī sǎo qū xué zhī lòu shuō, zhēn qiān gǔ dìng yì yǐ. yú xiū xù wén xiàn tōng kǎo, yú xiáng yì kǎo zhōng, biàn mǎ shì zhī lì, xuē qù cǐ mén, zūn gōng lìng yě. guǐ chǒu qī yuè cǎo cǐ shū chéng, shì yì cáo yǐ tí shǎng yī chǎn sān nán běn gǎo qǐng shǔ, ǒu yǔ lùn cǐ, yīn fù jì yú shū mò.
引据古义,宜征经典,其余杂说参酌而已,不能一一执为定论也。汉书五行志以一产三男列于人疴,其说以为母气盛也,故谓之咎征。然成周八士四乳,而生圣人,不以为妖异,抑又何欤?夫天地氤氲,万物化醇,非地之自能生也;男女瞭精,万物化生,非女之自能生也。使三男不夫而孕,谓之人疴可矣,既为有父之子,则父气亦盛可知,何独以为陰盛陽衰乎?循是以推,则嘉禾专车,异亩同颖,见于书序者,亦将谓地气太盛乎?大抵洪范五行,说多穿凿,而此条之难通为尤甚。不得以源出伏胜,遂以传为经。国家典制,凡一产三男,皆予赏赍,一扫曲学之陋说,真千古定议矣。余修续文献通考,于祥异考中,变马氏之例,削去此门,遵功令也。癸丑七月草此书成,适议曹以题赏一产三男本稿请署,偶与论此,因附记于书末。