zhēn guān chū, tài zōng wèi shì chén yuē:" zhèn guān qián dài, chán nìng zhī tú, jiē guó zhī máo zéi yě. huò qiǎo yán lìng sè, péng dǎng bǐ zhōu. ruò àn zhǔ yōng jūn, mò bù yǐ zhī mí huò, zhōng chén xiào zǐ suǒ yǐ qì xuè xián yuān. gù cóng lán yù mào, qiū fēng bài zhī wáng zhě yù míng, chán rén bì zhī. cǐ shì zhe yú shǐ jí, bù néng jù dào. zhì rú qí suí jiān chán zèn shì, ěr mù suǒ jiē zhě, lüè yǔ gōng děng yán zhī. hú lǜ míng yuè, qí cháo liáng jiàng, wēi zhèn dí guó, zhōu jiā měi suì zhuó fén hé bīng, lǜ qí bīng zhī xī dù. jí míng yuè bèi zǔ xiào zhēng chán gòu fú zhū, zhōu rén shǐ yǒu tūn qí zhī yì. gāo jiǒng yǒu jīng guó dà cái, wèi suí wén dì zàn chéng bà yè, zhī guó zhèng zhě èr shí yú zài, tiān xià lài yǐ ān níng. wén dì wéi fù yán shì tīng, tè lìng bìn chì. jí wèi yáng dì suǒ shā, xíng zhèng yóu shì shuāi huài. yòu suí tài zǐ yǒng fǔ jūn jiān guó, fán èr shí nián jiān, gù yì zǎo yǒu dìng fēn. yáng sù qī zhǔ wǎng shàng, zéi hài liáng shàn, shǐ fù zǐ zhī dào yī zhāo miè yú tiān xìng, nì luàn zhī yuán, zì cǐ kāi yǐ. suí wén jì hùn xiáo dí shù, jìng huò jí qí shēn, shè jì xún yì fù bài. gǔ rén yún' shì luàn zé chán shèng', chéng fēi wàng yán. zhèn měi fáng wēi dù jiàn, yòng jué chán gòu zhī duān, yóu kǒng xīn lì suǒ bù zhì, huò bù néng jué wù. qián shǐ yún:' měng shòu chù shān lín, lí huò wèi zhī bù cǎi zhí chén lì cháo tíng, jiān xié wèi zhī qǐn móu.' cǐ shí zhèn suǒ wàng yú qún gōng yě." wèi zhēng yuē:" lǐ yún:' jiè shèn hū qí suǒ bù dǔ, kǒng jù hū qí suǒ bù wén.' shī yún' kǎi tì jūn zǐ, wú xìn chán yán. chán yán wǎng jí, jiāo luàn sì guó.' yòu kǒng zǐ yuē:' è lì kǒu zhī fù bāng jiā', gài wèi cǐ yě. chén cháng guān zì gǔ yǒu guó yǒu jiā zhě, ruò qū shòu chán zèn, wàng hài zhōng liáng, bì zōng miào qiū xū, shì cháo shuāng lù yǐ. yuàn bì xià shēn shèn zhī!"
贞观初,太宗谓侍臣曰:“朕观前代,谗佞之徒,皆国之蟊贼也。或巧言令色,朋党比周。若暗主庸君,莫不以之迷惑,忠臣孝子所以泣血衔冤。故丛兰欲茂,秋风败之;王者欲明,谗人蔽之。此事著于史籍,不能具道。至如齐、隋间谗谮事,耳目所接者,略与公等言之。斛律明月,齐朝良将,威震敌国,周家每岁斫汾河冰,虑齐兵之西渡。及明月被祖孝征谗构伏诛,周人始有吞齐之意。高颎有经国大才,为隋文帝赞成霸业,知国政者二十余载,天下赖以安宁。文帝惟妇言是听,特令摈斥。及为炀帝所杀,刑政由是衰坏。又隋太子勇抚军监国,凡二十年间,固亦早有定分。杨素欺主罔上,贼害良善,使父子之道一朝灭于天性,逆乱之源,自此开矣。隋文既混淆嫡庶,竟祸及其身,社稷寻亦覆败。古人云‘世乱则谗胜’,诚非妄言。朕每防微杜渐,用绝谗构之端,犹恐心力所不至,或不能觉悟。前史云:‘猛兽处山林,藜藿为之不采;直臣立朝廷,奸邪为之寝谋。’此实朕所望于群公也。”魏征曰:“《礼》云:‘戒慎乎其所不睹,恐惧乎其所不闻。’《诗》云‘恺悌君子,无信谗言。谗言罔极,交乱四国。’又孔子曰:‘恶利口之覆邦家’,盖为此也。臣尝观自古有国有家者,若曲受谗谮,妄害忠良,必宗庙丘墟,市朝霜露矣。愿陛下深慎之!”
zhēn guān qī nián, tài zōng xìng pú zhōu. cì shǐ zhào yuán kǎi kè fù lǎo fú huáng shā dān yī, yíng yè lù zuǒ, shèng shì xiè yǔ, xiū yíng lóu zhì yǐ qiú mèi yòu qián sì yáng bǎi yú kǒu yú shù qiān tóu, jiāng kuì guì qī. tài zōng zhī, zhào ér shù zhī yuē:" zhèn xún shěng hé luò, jīng lì shǔ zhōu, fán yǒu suǒ xū, jiē zī guān wù. qīng wèi sì yáng yǎng yú, diāo shì yuàn yǔ, cǐ nǎi wáng suí bì sú, jīn bù kě fù xíng. dāng shí zhèn xīn, gǎi jiù tài yě." yǐ yuán kǎi zài suí xié nìng, gù tài zōng fā cǐ yán yǐ jiè zhī. yuán kǎi cán jù, shù rì bù shí ér zú.
贞观七年,太宗幸蒲州。刺史赵元楷课父老服黄纱单衣,迎谒路左,盛饰廨宇,修营楼雉以求媚;又潜饲羊百余口、鱼数千头,将馈贵戚。太宗知,召而数之曰:“朕巡省河、洛,经历数州,凡有所须,皆资官物。卿为饲羊养鱼,雕饰院宇,此乃亡隋弊俗,今不可复行。当识朕心,改旧态也。”以元楷在隋邪佞,故太宗发此言以戒之。元楷惭惧,数日不食而卒。
zhēn guān shí nián, tài zōng wèi shì chén yuē:" tài zǐ bǎo fù, gǔ nán qí xuǎn. chéng wáng yòu xiǎo, yǐ zhōu zhào wèi bǎo fù, zuǒ yòu jiē xián, zú yǐ zhǎng rén, zhì lǐ tài píng, chēng wéi shèng zhǔ. jí qín zhī hú hài, shǐ huáng suǒ ài, zhào gāo zuò fù, jiào yǐ xíng fǎ. jí qí cuàn yě, zhū gōng chén, shā qīn qī, kù liè bù yǐ, xuán zhǒng yì wáng. yǐ cǐ ér yán, rén zhī shàn è, chéng yóu jìn xí. zhèn ruò guàn jiāo yóu, wéi chái shào dòu dàn děng, wéi rén jì fēi sān yì, jí zhèn jū zī bǎo wèi, jīng lǐ tiān xià, suī bù jí yáo shùn zhī míng, shù miǎn hū sūn hào gāo wěi zhī bào. yǐ cǐ ér yán, fù bù yóu rǎn, hé yě?" wèi zhēng yuē:" zhōng rén kě yǔ wéi shàn, kě yǔ wèi è, rán shàng zhì zhī rén zì wú suǒ rǎn. bì xià shòu mìng zì tiān, píng dìng kòu luàn, jiù wàn mín zhī mìng, lǐ zhì shēng píng, qǐ shào dàn zhī tú néng lèi shèng dé? dàn jīng yún:' fàng zhèng shēng, yuǎn nìng rén.' jìn xí zhī jiān, yóu yí shēn shèn." tài zōng yuē:" shàn."
贞观十年,太宗谓侍臣曰:“太子保傅,古难其选。成王幼小,以周、召为保傅,左右皆贤,足以长仁,致理太平,称为圣主。及秦之胡亥,始皇所爱,赵高作傅,教以刑法。及其篡也,诛功臣,杀亲戚,酷烈不已,旋踵亦亡。以此而言,人之善恶,诚由近习。朕弱冠交游,惟柴绍、窦诞等,为人既非三益,及朕居兹宝位,经理天下,虽不及尧、舜之明,庶免乎孙皓、高纬之暴。以此而言,复不由染,何也?”魏征曰:“中人可与为善,可与为恶,然上智之人自无所染。陛下受命自天,平定寇乱,救万民之命,理致升平,岂绍、诞之徒能累圣德?但经云:‘放郑声,远佞人。’近习之间,尤宜深慎。”太宗曰:“善。”
shàng shū zuǒ pú yè dù rú huì zòu yán:" jiān chá yù shǐ chén shī hé shàng bá shì lùn, wèi rén zhī sī lǜ yǒu xiàn, yī rén bù kě zǒng zhī shù zhí, yǐ lùn chén děng." tài zōng wèi dài zhòu yuē:" zhèn yǐ zhì gōng zhì tiān xià, jīn rèn xuán líng rú huì, fēi wéi xūn jiù, yǐ qí yǒu cái xíng yě. cǐ rén wàng shì huǐ bàng, zhǐ yù lí jiàn wǒ jūn chén. xī shǔ hòu zhǔ hūn ruò, qí wén xuān kuáng bèi, rán guó chēng zhì zhě, yǐ rèn zhū gě liàng yáng zūn yàn bù cāi zhī gù yě. zhèn jīn rèn rú huì děng, yì fù rú fǎ." yú shì, liú chén shī hé yú lǐng wài.
尚书左仆射杜如晦奏言:“监察御史陈师合上《拔士论》,谓人之思虑有限,一人不可总知数职,以论臣等。”太宗谓戴胄曰:“朕以至公治天下,今任玄龄、如晦,非为勋旧,以其有才行也。此人妄事毁谤,止欲离间我君臣。昔蜀后主昏弱,齐文宣狂悖,然国称治者,以任诸葛亮、杨遵彦不猜之故也。朕今任如晦等,亦复如法。”于是,流陈师合于岭外。
zhēn guān zhōng, tài zōng wèi fáng xuán líng dù rú huì yuē:" zhèn wén zì gǔ dì wáng shàng hé tiān xīn, yǐ zhì tài píng zhě, jiē gǔ gōng zhī lì. zhèn bǐ kāi zhí yán zhī lù zhě, shù zhī yuān qū, yù wén jiàn zhēng. suǒ yǒu shàng fēng shì rén, duō gào jié bǎi guān, xì wú kě cǎi. zhèn lì xuǎn qián wáng, dàn yǒu jūn yí yú chén, zé xià bù néng shàng dá, yù qiú jìn zhōng jí lǜ, hé kě dé zāi? ér wú shí zhī rén, wù xíng chán huǐ, jiāo luàn jūn chén, shū fēi yì guó. zì jīn yǐ hòu, yǒu shàng shū jié rén xiǎo è zhě, dāng yǐ chán rén zhī zuì zuì zhī."
贞观中,太宗谓房玄龄、杜如晦曰:“朕闻自古帝王上合天心,以致太平者,皆股肱之力。朕比开直言之路者,庶知冤屈,欲闻谏诤。所有上封事人,多告讦百官,细无可采。朕历选前王,但有君疑于臣,则下不能上达,欲求尽忠极虑,何可得哉?而无识之人,务行谗毁,交乱君臣,殊非益国。自今以后,有上书讦人小恶者,当以谗人之罪罪之。”
wèi zhēng wèi mì shū jiān, yǒu gào zhēng móu fǎn zhě. tài zōng yuē:" wèi zhēng, xī wú zhī chóu, zhǐ yǐ zhōng yú suǒ shì, wú suì bá ér yòng zhī, hé nǎi wàng shēng chán gòu?" jìng bù wèn zhēng, jù zhǎn suǒ gào zhě.
魏征为秘书监,有告征谋反者。太宗曰:“魏征,昔吾之雠,只以忠于所事,吾遂拔而用之,何乃妄生谗构?”竟不问征,遽斩所告者。
zhēn guān shí liù nián, tài zōng wèi jiàn yì dài fū chǔ suì liáng yuē:" qīng zhī qǐ jū, bǐ lái jì wǒ xíng shì shàn è?" suì liáng yuē:" shǐ guān zhī shè, jūn jǔ bì shū. shàn jì bì shū, guò yì wú yǐn." tài zōng yuē:" zhèn jīn qín xíng sān shì, yì wàng shǐ guān bù shū wú è. yī zé jiàn qián dài chéng bài shì, yǐ wéi yuán guī èr zé jìn yòng shàn rén, gòng chéng zhèng dào sān zé chì qì qún xiǎo, bù tīng chán yán. wú néng shǒu zhī, zhōng bù zhuǎn yě."
贞观十六年,太宗谓谏议大夫褚遂良曰:“卿知起居,比来记我行事善恶?”遂良曰:“史官之设,君举必书。善既必书,过亦无隐。”太宗曰:“朕今勤行三事,亦望史官不书吾恶。一则鉴前代成败事,以为元龟;二则进用善人,共成政道;三则斥弃群小,不听谗言。吾能守之,终不转也。”