zhēn guān yuán nián, fēng zhōng shū lìng fáng xuán líng wèi hán guó gōng, bīng bù shàng shū dù rú huì wèi cài guó gōng, lì bù shàng shū zhǎng sūn wú jì wèi qí guó gōng, bìng wèi dì yī děng, shí yì shí fēng yī qiān sān bǎi hù. huáng cóng fù huái ān wáng shén tōng shàng yán:" yì qí chū qǐ, chén lǜ bīng xiān zhì, jīn xuán líng děng dāo bǐ zhī rén, gōng jū dì yī, chén qiè bù fú." tài zōng yuē:" guó jiā dà shì, wéi shǎng yǔ fá. shǎng dāng qí láo, wú gōng zhě zì tuì fá dāng qí zuì, wèi è zhě xián jù. zé zhī shǎng fá bù kě qīng xíng yě. jīn jì xūn xíng shǎng, xuán líng děng yǒu chóu móu wéi wò huà dìng shè jì zhī gōng, suǒ yǐ hàn zhī xiāo hé, suī wú hàn mǎ, zhǐ zōng tuī gǔ, gù dé gōng jū dì yī. shū fù yú guó zhì qīn, chéng wú ài xī, dàn yǐ bù kě yuán sī làn yǔ xūn chén tóng shǎng yǐ." yóu shì zhū gōng chén zì xiāng wèi yuē:" bì xià yǐ zhì gōng, shǎng bù sī qí qīn, wú shǔ hé kě wàng sù." chū, gāo zǔ jǔ zōng zhèng jí, dì zhí zài cóng sān cóng hái tóng yǐ shàng fēng wáng zhě shù shí rén. zhì shì, tài zōng wèi qún chén yuē:" zì liǎng hàn yǐ jiàng, wéi fēng zǐ jí xiōng dì, qí shū yuǎn zhě, fēi yǒu dà gōng, rú hàn zhī jiǎ zé, bìng bù dé shòu fēng. ruò yī qiè fēng wáng, duō gěi lì yì, nǎi zhì láo kǔ wàn xìng, yǐ yǎng jǐ zhī qīn shǔ." yú shì zōng shì xiān fēng jùn wáng qí jiān wú gōng zhě, jiē jiàng wèi xiàn gōng.
贞观元年,封中书令房玄龄为邗国公,兵部尚书杜如晦为蔡国公,吏部尚书长孙无忌为齐国公, 并为第一等, 食邑实封一千三百户。皇从父淮安王神通上言:“义旗初起,臣率兵先至,今玄龄等刀笔之人,功居第一,臣窃不服。”太宗曰:“国家大事,惟赏与罚。赏当其劳,无功者自退;罚当其罪,为恶者咸惧。则知赏罚不可轻行也。今计勋行赏,玄龄等有筹谋帷幄、画定社稷之功,所以汉之萧何,虽无汗马,指踪推毂,故得功居第一。叔父于国至亲,诚无爱惜,但以不可缘私滥与勋臣同赏矣。”由是诸功臣自相谓曰:“陛下以至公,赏不私其亲,吾属何可妄诉。”初,高祖举宗正籍,弟侄、再从、三从孩童已上封王者数十人。至是,太宗谓群臣曰:“自两汉已降,惟封子及兄弟,其疏远者,非有大功,如汉之贾、泽,并不得受封。若一切封王,多给力役,乃至劳苦万姓,以养己之亲属。”于是宗室先封郡王其间无功者,皆降为县公。
zhēn guān shí yī nián, tài zōng yǐ zhōu fēng zǐ dì, bā bǎi yú nián, qín bà zhū hóu, èr shì ér miè, lǚ hòu yù wēi liú shì, zhōng lài zōng shì huò ān, fēng jiàn qīn xián, dàng shì zǐ sūn cháng jiǔ zhī dào. nǎi dìng zhì, yǐ zǐ dì jīng zhōu dū du jīng wáng yuán jǐng ān zhōu dū du wú wáng kè děng èr shí yī rén, yòu yǐ gōng chén sī kōng zhào zhōu cì shǐ zhǎng sūn wú jì shàng shū zuǒ pú yè sòng zhōu cì shǐ fáng xuán líng děng yī shí sì rén, bìng wèi shì xí cì shǐ. lǐ bù shì láng lǐ bǎi yào zòu lùn bó shì fēng shì yuē:
贞观十一年,太宗以周封子弟,八百余年,秦罢诸侯,二世而灭,吕后欲危刘氏,终赖宗室获安,封建亲贤,当是子孙长久之道。乃定制,以子弟荆州都督荆王元景、安州都督吴王恪等二十一人,又以功臣司空赵州刺史长孙无忌、尚书左仆射宋州刺史房玄龄等一十四人,并为世袭刺史。礼部侍郎李百药奏论驳世封事曰:
chén wén jīng guó bì mín, wáng zhě zhī cháng zhì zūn zhǔ ān shàng, rén qíng zhī dà fāng. sī chǎn zhì dìng zhī guī, yǐ hóng zhǎng shì zhī yè, wàn gǔ bù yì, bǎi lǜ tóng guī. rán mìng lì yǒu shē cù zhī shū, bāng jiā yǒu zhì luàn zhī yì, xiá guān zǎi jí, lùn zhī xiáng yǐ. xián yún zhōu guò qí shù, qín bù jí qī, cún wáng zhī lǐ, zài yú jùn guó. zhōu shì yǐ jiàn xià yīn zhī cháng jiǔ, zūn huáng wáng zhī bìng jiàn, wéi chéng pán shí, shēn gēn gù běn, suī wáng gāng chí fèi, ér zhī gàn xiāng chí, gù shǐ nì jié bù shēng, zōng sì bù jué. qín shì bèi shī gǔ zhī xùn, qì xiān wáng zhī dào, jiàn huá shì xiǎn, bà hóu zhì shǒu, zǐ dì wú chǐ tǔ zhī yì, zhào shù hǎn gòng zhì zhī yōu, gù yī fū hào hū ér qī miào huī yí.
臣闻经国庇民,王者之常制;尊主安上,人情之大方。思阐治定之规,以弘长世之业,万古不易,百虑同归。然命历有赊促之殊,邦家有治乱之异,遐观载籍,论之详矣。咸云周过其数,秦不及期,存亡之理,在于郡国。周氏以鉴夏、殷之长久,遵皇王之并建,维城磐石,深根固本,虽王纲弛废,而枝干相持,故使逆节不生,宗祀不绝。秦氏背师古之训,弃先王之道,践华恃险,罢侯置守,子弟无尺土之邑,兆庶罕共治之忧,故一夫号呼而七庙隳圯。
chén yǐ wéi zì gǔ huáng wáng, jūn lín yǔ nèi, mò bù shòu mìng shàng xuán, cè míng dì lù, dì gòu yù xìng wáng zhī yùn, yīn yōu shǔ qǐ shèng zhī qī. suī wèi wǔ xié yǎng zhī zī, hàn gāo tú yì zhī jiàn, fēi zhǐ yì yǒu jì yú, tuī zhī yì bù néng qù yě. ruò qí yù sòng bù guī, jīng huá yǐ jié, suī dì yáo zhī guāng bèi sì biǎo, dà shùn zhī shàng jì qī zhèng, fēi zhǐ qíng cún yī ràng, shǒu zhī yì bù kě yān. yǐ fàng xūn zhòng huá zhī dé, shàng bù néng kè chāng jué hòu, shì zhī zuò zhī cháng duǎn, bì zài yú tiān shí, zhèng huò xīng shuāi, yǒu guān yú rén shì. lóng zhōu bo shì sān shí, bo nián qī bǎi, suī lún xū zhī dào sī jí, ér wén wǔ zhī qì shàng cún, sī guī dǐng zhī zuò, yǐ xuán dìng yú yǎo míng yě. zhì shǐ nán zhēng bù fǎn, dōng qiān bì bī, yīn sì quē rú, jiāo jī bù shǒu, cǐ nǎi líng yí zhī jiàn, yǒu lèi yú fēng jiàn yān. bào qín yùn jù rùn yú, shù zhōng bǎi liù, shòu mìng zhī zhǔ, dé yì yǔ tāng, jì shì zhī jūn, cái fēi qǐ sòng, jiè shǐ lǐ sī wáng wǎn zhī bèi shèng kāi sì lǚ, jiāng lǘ zǐ yīng zhī tú jù qǐ qiān shèng, qǐ néng nì dì zi zhī bó xīng, kàng lóng yán zhī jī mìng zhě yě!
臣以为自古皇王,君临宇内,莫不受命上玄,册名帝录,缔构遇兴王之运,殷忧属启圣之期。虽魏武携养之资,汉高徒役之贱,非止意有觊觎,推之亦不能去也。若其狱讼不归,菁华已竭,虽帝尧之光被四表,大舜之上齐七政,非止情存揖让,守之亦不可焉。以放勋、重华之德,尚不能克昌厥后,是知祚之长短,必在于天时,政或兴衰,有关于人事。隆周卜世三十,卜年七百,虽沦胥之道斯极,而文、武之器尚存,斯龟鼎之祚,已悬定于杳冥也。至使南征不返,东迁避逼,禋祀阙如,郊畿不守,此乃陵夷之渐,有累于封建焉。暴秦运距闰余,数终百六,受命之主,德异禹、汤,继世之君,才非启、诵,借使李斯、王绾之辈盛开四履,将闾、子婴之徒俱启千乘,岂能逆帝子之勃兴,抗龙颜之基命者也!
rán zé dé shī chéng bài, gè yǒu yóu yān. ér zhù shù zhī jiā, duō shǒu cháng zhé, mò bù qíng wàng jīn gǔ, lǐ bì jiāo chún, yù yǐ bǎi wáng zhī jì, xíng sān dài zhī fǎ, tiān xià wǔ fú zhī nèi, jǐn fēng zhū hóu, wáng jī qiān lǐ zhī jiān, jù wèi cǎi dì. shì zé yǐ jié shéng zhī huà xíng yú xià zhī cháo, yòng xiàng xíng zhī diǎn zhì liú cáo zhī mò, jì gāng chí wěn, duàn kě zhī yān. qiè chuán qiú jiàn, wèi jiàn qí kě jiāo zhù chéng wén, mí duō suǒ huò. tú zhī wèn dǐng qǐng suì, yǒu jù bà wáng zhī shī bái mǎ sù chē, wú fù fān wéi zhī yuán. bù wù wàng yí zhī xìn, wèi kān yì zhuó zhī zāi jì lí gāo guì zhī yāng, níng yì shēn zēng zhī kù. cǐ nǎi qīn míng hūn luàn, zì gé ān wēi, gù fēi shǒu zǎi gōng hóu, yǐ chéng xīng fèi. qiě shù shì zhī hòu, wáng shì jìn wēi, shǐ zì fān píng, huà wéi chóu dí. jiā shū sú, guó yì zhèng, qiáng líng ruò, zhòng bào guǎ, jiāng chǎng bǐ cǐ, gān gē qīn fá. hú dài zhī yì, nǚ zǐ jǐn zhuā xiáo líng zhī shī, zhī lún bù fǎn. sī gài lüè jǔ yī yú, qí yú bù kě shèng shǔ. lù shì héng fāng guī guī rán yún:" sì wáng wěi qí jiǔ dǐng, xiōng zú jù qí tiān yì, tiān xià yàn rán, yǐ zhì dài luàn." hé sī yán zhī miù yě! ér shè guān fēn zhí, rèn xián shǐ néng, yǐ xún liáng zhī cái, yīng gòng zhì zhī jì, cì jǔ fēn zhú, hé shì wú rén. zhì shǐ dì huò chéng xiáng, tiān bù ài bǎo, mín chēng fù mǔ, zhèng bǐ shén míng. cáo yuán shǒu fāng qū qū rán chēng:" yú rén gòng qí lè zhě rén bì yōu qí yōu, yú rén tóng qí ān zhě rén bì zhěng qí wēi." qǐ róng yǐ wéi hóu bó zé tóng qí ān wēi, rèn zhī mù zǎi zé shū qí yōu lè? hé sī yán zhī wàng yě!
然则得失成败,各有由焉。而著述之家,多守常辙,莫不情忘今古,理蔽浇淳,欲以百王之季,行三代之法,天下五服之内,尽封诸侯,王畿千里之间,俱为采地。是则以结绳之化行虞、夏之朝,用象刑之典治刘、曹之末,纪纲弛紊,断可知焉。锲船求剑,未见其可;胶柱成文,弥多所惑。徒知问鼎请隧,有惧霸王之师;白马素车,无复藩维之援。不悟望夷之衅,未堪羿、浞之灾;既罹高贵之殃,宁异申、缯之酷。此乃钦明昏乱,自革安危,固非守宰公侯,以成兴废。且数世之后,王室浸微,始自藩屏,化为仇敌。家殊俗,国异政,强陵弱,众暴寡,疆场彼此,干戈侵伐。狐骀之役,女子尽髽;崤陵之师,只轮不反。斯盖略举一隅,其余不可胜数。陆士衡方规规然云:“嗣王委其九鼎,凶族据其天邑,天下晏然,以治待乱。”何斯言之谬也!而设官分职,任贤使能,以循良之才,膺共治之寄,刺举分竹,何世无人。至使地或呈祥,天不爱宝,民称父母,政比神明。曹元首方区区然称:“与人共其乐者人必忧其忧,与人同其安者人必拯其危。”岂容以为侯伯则同其安危,任之牧宰则殊其忧乐?何斯言之妄也!
fēng jūn liè guó, jí qí mén zī, wàng qí xiān yè zhī jiān nán, qīng qí zì rán zhī chóng guì, mò bù shì zēng yín nüè, dài yì jiāo chǐ. lí gōng bié guǎn, qiè hàn líng yún, huò xíng rén lì ér jiāng jǐn, huò zhào zhū hóu ér gòng lè. chén líng zé jūn chén bèi lǐ, gòng wǔ zhēng shū wèi xuān zé fù zǐ jù yōu, zhōng zhū shòu shuò. nǎi yún wéi jǐ sī zhì, qǐ ruò shì hū? nèi wài qún guān, xuǎn zì cháo tíng, zhuó shì shù yǐ rèn zhī, chéng shuǐ jìng yǐ jiàn zhī, nián láo yōu qí jiē pǐn, kǎo jī míng qí chù zhì. jìn qǔ shì qiè, dǐ lì qíng shēn, huò fèng lù bù rù sī mén, qī zǐ bù zhī guān shě. bān tiáo zhī guì, shí bù jǔ huǒ pōu fú zhī zhòng, jū wéi yǐn shuǐ. nán yáng tài shǒu, bì bù guǒ shēn lái wú xiàn zhǎng, níng chén shēng zèng. zhuān yún wéi lì tú wù, hé qí shuǎng yú! zǒng ér yán zhī, jué fēi shì jí, yòng xián zhī lù sī guǎng mín wú dìng zhǔ, fù xià zhī qíng bù gù. cǐ nǎi yú zhì suǒ biàn, ān kě huò zāi? zhì rú miè guó shì jūn, luàn cháng gàn jì, chūn qiū èr bǎi nián jiān, lüè wú níng suì. cì suī xián zhì, suì yòng yù bó zhī jūn lǔ dào yǒu dàng, měi děng yī shang zhī huì. zòng shǐ xī hàn āi píng zhī jì, dōng luò huán líng zhī shí, xià lì yín bào, bì bù zhì cǐ. wéi zhèng zhī lǐ, kě yǐ yī yán bì yān.
封君列国,藉其门资,忘其先业之艰难,轻其自然之崇贵,莫不世增淫虐,代益骄侈。离宫别馆,切汉凌云,或刑人力而将尽,或召诸侯而共乐。陈灵则君臣悖礼,共侮征舒;卫宣则父子聚麀,终诛寿、朔。乃云为己思治,岂若是乎?内外群官,选自朝廷,擢士庶以任之,澄水镜以鉴之,年劳优其阶品,考绩明其黜陟。进取事切,砥砺情深,或俸禄不入私门,妻子不之官舍。班条之贵,食不举火;剖符之重,居惟饮水。南阳太守,弊布裹身;莱芜县长,凝尘生甑。专云为利图物,何其爽欤!总而言之,爵非世及,用贤之路斯广;民无定主,附下之情不固。此乃愚智所辨,安可惑哉?至如灭国弑君,乱常干纪,春秋二百年间,略无宁岁。次睢咸秩,遂用玉帛之君;鲁道有荡,每等衣裳之会。纵使西汉哀、平之际,东洛桓、灵之时,下吏淫暴,必不至此。为政之理,可以一言蔽焉。
fú wéi bì xià wò jì yù tiān, yīng qī qǐ shèng, jiù yì zhào zhī fén nì, sǎo fēn jìn yú huán qū. chuàng yè chuí tǒng, pèi èr yí yǐ lì dé fā hào shī lìng, miào wàn wù ér wèi yán. dú zhào shén zhōng, yǒng huái qián gǔ, jiāng fù wǔ děng ér xiū jiù zhì, jiàn wàn guó yǐ qīn zhū hóu. qiè yǐ hàn wèi yǐ huán, yú fēng zhī bì wèi jǐn xūn huá jì wǎng, zhì gōng zhī dào sī guāi. kuàng jìn shì shī yù, yǔ xiàn bēng lí hòu wèi chéng shí, huá yí zá chǔ. zhòng yǐ guān hé fēn zǔ, wú chǔ xuán gé, xí wén zhě xué cháng duǎn zòng héng zhī shù, xí wǔ zhě jǐn gān gē zhàn zhēng zhī xīn, bì wèi jū zhà zhī jiē, mí zhǎng jiāo fú zhī sú. kāi huáng zài yùn, yīn jí wài jiā. qū yù qún yīng, rèn xióng cāi zhī shù zuò yí míng yùn, fēi kè dìng zhī gōng. nián yú èr jì, mín bú jiàn dé. jí dà yè sì lì, shì dào jiāo sàng, yī shí yī wù, sǎo dì jiāng jǐn, suī tiān zòng shén wǔ, xuē píng kòu nüè, bīng wēi bù xī, láo zhǐ wèi kāng.
伏惟陛下握纪御天,膺期启圣,救亿兆之焚溺,扫氛祲于寰区。创业垂统,配二仪以立德;发号施令,妙万物而为言。独照神衷,永怀前古,将复五等而修旧制,建万国以亲诸侯。窃以汉、魏以还,余风之弊未尽;勋、华既往,至公之道斯乖。况晋氏失驭,宇县崩离;后魏乘时,华夷杂处。重以关河分阻,吴、楚悬隔,习文者学长短纵横之术,习武者尽干戈战争之心,毕为狙诈之阶,弥长浇浮之俗。开皇在运,因藉外家。驱御群英,任雄猜之数;坐移明运,非克定之功。年逾二纪,民不见德。及大业嗣立,世道交丧,一时一物,扫地将尽,虽天纵神武,削平寇虐,兵威不息,劳止未康。
zì bì xià yǎng shùn shèng cí, sì yīng bǎo lì, qíng shēn zhì zhì, zōng hé qián wáng. suī zhì dào wú míng, yán xiàng suǒ jì, lüè chén gěng gài, ān suǒ shù jī. ài jìng zhēng zhēng, láo ér bù juàn, dà shùn zhī xiào yě. fǎng ān nèi shù, qīn cháng yù shàn, wén wáng zhī dé yě. měi xiàn sī yàn zuì, shàng shū zòu yù, dà xiǎo bì chá, wǎng zhí xián jǔ, yǐ duàn zhǐ zhī fǎ, yì dà pì zhī xíng, rén xīn yǐn cè, guàn chè yōu xiǎn, dà yǔ zhī qì gū yě. zhèng sè zhí yán, xū xīn shòu nà, bù jiǎn bǐ nè, wú qì chú ráo, dì yáo zhī qiú jiàn yě. hóng jiǎng míng jiào, quàn lì xué tú, jì zhuó míng jīng yú qīng zǐ, jiāng shēng shuò rú yú qīng xiàng, shèng rén zhī shàn yòu yě. qún chén yǐ gōng zhòng shǔ shī, qǐn shàn huò guāi, qǐng yí yù gāo míng, yíng yī xiǎo gé, suì xī shí jiā zhī chǎn, jìng yì zi lái zhī yuàn, bù lìn yīn yáng zhī gǎn, yǐ ān bēi lòu zhī jū. qǐng suì shuāng jiǎn, pǔ tiān jī jǐn, sāng luàn fǔ ěr, cāng lǐn kōng xū. shèng qíng jīn mǐn, qín jiā zhèn xù, jìng wú yī rén liú lí dào lù, yóu qiě shí wéi lí huò, lè chè sǔn jù, yán bì qī dòng, mào chéng qú shòu. gōng dàn xǐ yú chóng yì, wén mìng jīn qí jí xù. bì xià měi jiàn sì yí kuǎn fù, wàn lǐ guī rén, bì tuì sī jìn shěng, níng shén dòng lǜ, kǒng wàng láo zhōng guó, yǐ qiú yuǎn fāng, bù jí wàn gǔ zhī yīng shēng, yǐ cún yī shí zhī mào shí. xīn qiè yōu láo, zhì jué yóu xìng, měi dàn shì cháo, tīng shòu wú juàn, zhì zhōu yú wàn wù, dào jì yú tiān xià. bà cháo zhī hòu, yǐn jìn míng chén, tǎo lùn shì fēi, bèi jǐn gān gé, wéi jí zhèng shì, gèng wú yì cí. cái rì zè, bì mìng cái xué zhī shì, cì yǐ qīng xián, gāo tán diǎn jí, zá yǐ wén yǒng, jiān yǐ xuán yán, yǐ yè wàng pí, zhōng xiāo bù mèi. cǐ zhī sì dào, dú mài wǎng chū, sī shí shēng mín yǐ lái, yī rén ér yǐ. hóng zī fēng huà, zhāo shì sì fāng, xìn kě yǐ qī yuè zhī jiān, mí lún tiān rǎng. ér chún cuì shàng zǔ, fú guǐ wèi yí, cǐ yóu xí zhī jiǔ, nán yǐ zú biàn. qǐng dài zhuó diāo chéng qì, yǐ zhì dài wén, xíng cuò zhī jiào yī xíng, dēng fēng zhī lǐ yún bì, rán hòu dìng jiāng lǐ zhī zhì, yì shān hé zhī shǎng, wèi wèi wǎn yān. yì chēng:" tiān dì yíng xū, yǔ shí xiāo xi, kuàng yú rén hū?" měi zāi sī yán yě.
自陛下仰顺圣慈,嗣膺宝历,情深致治,综核前王。虽至道无名,言象所纪,略陈梗概,安所庶几。爱敬烝烝,劳而不倦,大舜之孝也。访安内竖,亲尝御膳,文王之德也。每宪司谳罪,尚书奏狱,大小必察,枉直咸举,以断趾之法,易大辟之刑,仁心隐恻,贯彻幽显,大禹之泣辜也。正色直言,虚心受纳,不简鄙讷,无弃刍荛,帝尧之求谏也。弘奖名教,劝励学徒,既擢明经于青紫,将升硕儒于卿相,圣人之善诱也。群臣以宫中暑湿,寝膳或乖,请移御高明,营一小阁,遂惜十家之产,竟抑子来之愿,不吝阴阳之感,以安卑陋之居。顷岁霜俭,普天饥馑,丧乱甫尔,仓廪空虚。圣情矜愍,勤加赈恤,竟无一人流离道路,犹且食惟藜藿,乐彻簨簴,言必凄动,貌成癯瘦。公旦喜于重译,文命矜其即叙。陛下每见四夷款附,万里归仁,必退思进省,凝神动虑,恐妄劳中国,以求远方,不藉万古之英声,以存一时之茂实。心切忧劳,志绝游幸,每旦视朝,听受无倦,智周于万物,道济于天下。罢朝之后,引进名臣,讨论是非,备尽肝膈,惟及政事,更无异辞。才日昃,必命才学之士,赐以清闲,高谈典籍,杂以文咏,间以玄言,乙夜忘疲,中宵不寐。此之四道,独迈往初,斯实生民以来,一人而已。弘兹风化,昭示四方,信可以期月之间,弥纶天壤。而淳粹尚阻,浮诡未移,此由习之久,难以卒变。请待斫雕成器,以质代文,刑措之教一行,登封之礼云毕,然后定疆理之制,议山河之赏,未为晚焉。《易》称:“天地盈虚,与时消息,况于人乎?”美哉斯言也。
zhōng shū shè rén mǎ zhōu yòu shàng shū yuē:
中书舍人马周又上疏曰:
fú jiàn zhào shū lìng zōng shì xūn xián zuò zhèn fān bù, yí jué zǐ sūn, sì shǒu qí zhèng, fēi yǒu dà gù, wú huò chù miǎn. chén qiè wéi bì xià fēng zhí zhī zhě, chéng ài zhī zhòng zhī, yù qí xù yì chéng shǒu, yǔ guó wú jiāng. hé zé? yǐ yáo shùn zhī fù, yóu yǒu zhū jūn zhī zǐ. kuàng xià cǐ yǐ huán, ér yù yǐ fù qǔ ér, kǒng shī zhī yuǎn yǐ. tǎng yǒu hái tóng sì zhí, wàn yī jiāo yì, zé zhào shù bèi qí yāng, ér guó jiā shòu qí bài. zhèng yù jué zhī yě, zé zi wén zhī zhì yóu zài zhèng yù liú zhī yě, ér luán yǎn zhī è yǐ zhāng. yǔ qí dú hài yú jiàn cún zhī bǎi xìng, zé níng shǐ gē ēn yú yǐ wáng zhī yī chén, míng yǐ. rán zé xiàng zhī suǒ wèi ài zhī zhě, nǎi shì suǒ yǐ shāng zhī yě. chén wèi yí fù yǐ máo tǔ, chóu qí hù yì, bì yǒu cái xíng, suí qì fāng shòu, zé hàn hé fēi qiáng, yì kě yǐ huò miǎn yóu lèi. xī hàn guāng wǔ bù rèn gōng chén yǐ lì shì, suǒ yǐ zhōng quán qí shì zhě, liáng yóu de qí shù yě. yuàn bì xià shēn sī qí yí, shǐ fū dé fèng dà ēn, ér zǐ sūn zhōng qí fú lù yě.
伏见诏书令宗室勋贤作镇藩部,贻厥子孙,嗣守其政,非有大故,无或黜免。臣窃惟陛下封植之者,诚爱之重之,欲其绪裔承守,与国无疆。何则?以尧、舜之父,犹有朱、均之子。况下此以还,而欲以父取儿,恐失之远矣。倘有孩童嗣职,万一骄逸,则兆庶被其殃,而国家受其败。政欲绝之也,则子文之治犹在;政欲留之也,而栾黡之恶已彰。与其毒害于见存之百姓,则宁使割恩于已亡之一臣,明矣。然则向之所谓爱之者,乃适所以伤之也。臣谓宜赋以茅土,畴其户邑,必有材行,随器方授,则翰翮非强,亦可以获免尤累。昔汉光武不任功臣以吏事,所以终全其世者,良由得其术也。愿陛下深思其宜,使夫得奉大恩,而子孙终其福禄也。
tài zōng bìng jiā nà qí yán. yú shì jìng bà zǐ dì jí gōng chén shì xí cì shǐ.
太宗并嘉纳其言。于是竟罢子弟及功臣世袭刺史。