zhēn guān èr nián, tài zōng wèi shì chén yuē: gǔ rén yún jūn yóu qì yě, rén yóu shuǐ yě, fāng yuán zài yú qì, bù zài yú shuǐ. gù yáo shùn lǜ tiān xià yǐ rén, ér rén cóng zhī jié zhòu lǜ tiān xià yǐ bào, ér rén cóng zhī. xià zhī suǒ xíng, jiē cóng shàng zhī suǒ hǎo. zhì rú liáng wǔ dì fù zǐ zhì shàng fú huá, wéi hǎo shì shì lǎo shì zhī jiào wǔ dì mò nián, pín xìng tóng tài sì, qīn jiǎng fú jīng, bǎi liáo jiē dà guān gāo lǚ, chéng chē hù cóng, zhōng rì tán lùn kǔ kōng, wèi cháng yǐ jūn guó diǎn zhāng wèi yì. jí hóu jǐng lǜ bīng xiàng què, shàng shū láng yǐ xià, duō bù jiě chéng mǎ, láng bèi bù zǒu, sǐ zhě xiāng jì yú dào lù. wǔ dì jí jiǎn wén zú bèi hóu jǐng yōu bī ér sǐ. xiào yuán dì zài yú jiāng líng, wèi wàn niǔ yú jǐn suǒ wéi, dì yóu jiǎng lǎo zi bù chuò, bǎi liáo jiē róng fú yǐ tīng. é ér chéng xiàn, jūn chén jù bèi qiú zhì. yǔ xìn yì tàn qí rú cǐ, jí zuò āi jiāng nán fù, nǎi yún: zǎi héng yǐ gān gē wèi ér xì, jìn shēn yǐ qīng tán wèi miào lüè. cǐ shì yì zú wèi jiàn jiè. zhèn jīn suǒ hǎo zhě, wéi zài yáo shùn zhī dào, zhōu kǒng zhī jiào, yǐ wèi rú niǎo yǒu yì, rú yú yī shuǐ, shī zhī bì sǐ, bù kě zàn wú ěr.
貞觀二年,太宗謂侍臣曰:「古人云『君猶器也,人猶水也,方圓在於器,不在於水。』故堯、舜率天下以仁,而人從之;桀、紂率天下以暴,而人從之。下之所行,皆從上之所好。至如梁武帝父子志尚浮華,惟好釋氏、老氏之教;武帝末年,頻幸同泰寺,親講佛經,百寮皆大冠高履,乘車扈從,終日談論苦空,未嘗以軍國典章為意。及侯景率兵向闕,尚書郎以下,多不解乘馬,狼狽步走,死者相繼於道路。 武帝及簡文卒被侯景幽逼而死。 孝元帝在於江陵,為萬紐于謹所圍,帝猶講《老子》不輟,百寮皆戎服以聽。俄而城陷,君臣俱被囚摯。庾信亦嘆其如此,及作《哀江南賦》,乃云:『宰衡以干戈為兒戲,縉紳以清談為廟略。』此事亦足為鑑戒。朕今所好者,惟在堯、舜之道,周、孔之教,以為如鳥有翼,如魚依水,失之必死,不可暫無耳。」
zhēn guān èr nián, tài zōng wèi shì chén yuē: shén xiān shì běn shì xū wàng, kōng yǒu qí míng. qín shǐ huáng fēi fèn ài hǎo, wèi fāng shì suǒ zhà, nǎi qiǎn tóng nán tóng nǚ shù qiān rén, suí qí rù hǎi qiú shén xiān. fāng shì bì qín kē nüè, yīn liú bù guī, shǐ huáng yóu hǎi cè chí chú yǐ dài zhī, hái zhì shā qiū ér sǐ. hàn wǔ dì wèi qiú shén xiān, nǎi jiāng nǚ jià dào shù zhī rén, shì jì wú yàn, biàn xíng zhū lù. jù cǐ èr shì, shén xiān bù fán wàng qiú yě.
貞觀二年,太宗謂侍臣曰:「神仙事本是虛妄,空有其名。秦始皇非分愛好,為方士所詐,乃遣童男童女數千人,隨其入海求神仙。方士避秦苛虐,因留不歸,始皇猶海側踟躕以待之,還至沙丘而死。漢武帝為求神仙,乃將女嫁道術之人,事既無驗,便行誅戮。據此二事,神仙不煩妄求也。」
zhēn guān sì nián, tài zōng yuē: suí yáng dì xìng hǎo cāi fáng, zhuān xìn xié dào, dà jì hú rén, nǎi zhì wèi hú chuáng wèi jiāo chuáng, hú guā wèi huáng guā, zhú zhǎng chéng yǐ bì hú. zhōng bèi yǔ wén huà jí shǐ líng hú xíng dá shā zhī. yòu zhū lù lǐ jīn cái, jí zhū lǐ dài jǐn, zú hé suǒ yì? qiě jūn tiān xià zhě, wéi xū zhèng shēn xiū dé ér yǐ, cǐ wài xū shì, bù zú zài huái.
貞觀四年,太宗曰:「隋煬帝性好猜防,專信邪道,大忌胡人,乃至謂胡床為交床,胡瓜為黃瓜,築長城以避胡。終被宇文化及使令狐行達殺之。又誅戮李金才,及諸李殆盡,卒何所益?且君天下者,惟須正身修德而已,此外虛事,不足在懷。」
zhēn guān qī nián, gōng bù shàng shū duàn lún zòu jìn qiǎo rén yáng sī qí zhì. tài zōng lìng shì, lún qiǎn zào kuǐ lěi xì jù. tài zōng wèi lún yuē: suǒ jìn qiǎo jiàng, jiāng gōng guó shì, qīng lìng xiān zào cǐ wù, shì qǐ bǎi gōng xiāng jiè wú zuò qí qiǎo zhī yì yé? nǎi zhào xuē lún jiē jí, bìng jìn duàn cǐ xì.
貞觀七年,工部尚書段綸奏進巧人楊思齊至。太宗令試,綸遣造傀儡戲具。太宗謂綸曰:「所進巧匠,將供國事,卿令先造此物,是豈百工相戒無作奇巧之意耶?」乃詔削綸階級,並禁斷此戲。