mì shū jiān yú shì nán yǐ tài zōng pō hǎo tián liè, shàng shū jiàn yuē:" chén wén qiū xiǎn dōng shòu, gài wéi héng diǎn shè sǔn cóng qín, bèi hū qián gào. fú wéi bì xià yīn tīng lǎn zhī yú chén, shùn tiān dào yǐ shā fá, jiāng yù cuī bān suì zhǎng, qīn yù pí xuān, qióng měng shòu zhī kū xué, jǐn yì cái yú lín sǒu. yí xiōng jiǎn bào, yǐ wèi lí yuán, shōu gé zhuó yǔ, yòng chōng jūn qì, jǔ qí xiào huò, shì zūn qián gǔ. rán huáng wū zhī zūn, jīn yú zhī guì, bā fāng zhī suǒ yǎng dé, wàn guó zhī suǒ xì xīn, qīng dào ér xíng, yóu jiè xián jué. sī gài zhòng shèn fáng wēi, wèi shè jì yě. shì yǐ mǎ qīng zhí jiàn yú qián, zhāng zhāo biàn sè yú hòu, chén chéng xì wēi, gǎn wàng sī yì? qiě tiān hú xīng bì, suǒ yì yǐ duō, bān qín cì huò, huáng ēn yì pǔ. fú yuàn shí xī liè chē, qiě tāo cháng jǐ, bù jù chú ráo zhī qǐng, jiàng nà juān huì zhī liú, tǎn xī tú bó, rèn zhī qún xià, zé yí fàn bǎi wáng, yǒng guāng wàn dài." tài zōng shēn jiā qí yán.
秘书监虞世南以太宗颇好畋猎,上疏谏曰:“臣闻秋狝冬狩,盖惟恒典;射隼从禽,备乎前诰。伏惟陛下因听览之余辰,顺天道以杀伐,将欲摧班碎掌,亲御皮轩,穷猛兽之窟穴,尽逸材于林薮。夷凶剪暴,以卫黎元,收革擢羽,用充军器,举旗效获,式遵前古。然黄屋之尊,金舆之贵,八方之所仰德,万国之所系心,清道而行,犹戒衔橛。斯盖重慎防微,为社稷也。是以马卿直谏于前,张昭变色于后,臣诚细微,敢忘斯义?且天弧星罼,所殪已多,颁禽赐获,皇恩亦溥。伏愿时息猎车,且韬长戟,不拒刍荛之请,降纳涓浍之流,袒裼徒搏,任之群下,则贻范百王,永光万代。”太宗深嘉其言。
gǔ nà lǜ wèi jiàn yì dài fū, cháng cóng tài zōng chū liè, zài tú yù yǔ, tài zōng wèn yuē:" yóu yī ruò wéi dé bù lòu?" duì yuē:" néng yǐ wǎ wèi zhī, bì bù lòu yǐ." yì yù tài zōng fú shù yóu liè, dà bèi jiā nà. cì bó wǔ shí duàn, jiā yǐ jīn dài.
谷那律为谏议大夫,尝从太宗出猎,在途遇雨,太宗问曰:“油衣若为得不漏?”对曰:“能以瓦为之,必不漏矣。”意欲太宗弗数游猎,大被嘉纳。赐帛五十段,加以金带。
zhēn guān shí yī nián, tài zōng wèi shì chén yuē:" zhèn zuó wǎng huái zhōu, yǒu shàng fēng shì zhě yún:' hé wéi héng chà shān dōng zhòng dīng yú yuàn nèi yíng zào? jí rì yáo yì, shì bù xià suí shí. huái luò yǐ dōng, cán rén bù kān qí mìng, ér tián liè yóu shù, jiāo yì zhī zhǔ yě. jīn zhě fù lái huái zhōu tián liè, zhōng jiàn bù fù zhì luò yáng yǐ.' sì shí sōu tián, jì shì dì wáng cháng lǐ, jīn rì huái zhōu, qiū háo bù gàn yú bǎi xìng. fán shàng shū jiàn zhèng, zì yǒu cháng zhǔn, chén guì yǒu cí, zhǔ guì néng gǎi. rú sī dǐ huǐ, yǒu shì zhòu zǔ." shì zhōng wèi zhēng zòu chēng:" guó jiā kāi zhí yán zhī lù, suǒ yǐ shàng fēng shì zhě yóu duō. bì xià qīn zì pī yuè, huò jì chén yán kě qǔ, suǒ yǐ jiǎo xìng zhī shì dé sì qí chǒu. chén jiàn qí jūn, shén xū shé zhōng, cóng róng fěng jiàn. hàn yuán dì cháng yǐ zhòu jì zōng miào, chū biàn mén, yù lóu chuán. yù shǐ dài fū xuē guǎng dé dāng shèng yú miǎn guān yuē:' yí cóng qiáo, bì xià bù tīng chén yán, chén zì wěn, yǐ jǐng xuè wū chē lún, bì xià bù rù miào yǐ.' yuán dì bù yuè. guāng lù qīng zhāng měng jìn yuē:' chén wén zhǔ shèng chén zhí, chéng chuán wēi, jiù qiáo ān. shèng zhǔ bù chéng wēi, guǎng dé yán kě tīng.' yuán dì yuē:' xiǎo rén bù dàng rú shì yé!' nǎi cóng qiáo. yǐ cǐ ér yán, zhāng měng kě wèi zhí chén jiàn jūn yě." tài zōng dà yuè.
贞观十一年,太宗谓侍臣曰:“朕昨往怀州,有上封事者云:‘何为恒差山东众丁于苑内营造?即日徭役,似不下隋时。怀、洛以东,残人不堪其命,而田猎犹数,骄逸之主也。今者复来怀州田猎,忠谏不复至洛阳矣。’四时蒐田,既是帝王常礼,今日怀州,秋毫不干于百姓。凡上书谏正,自有常准,臣贵有词,主贵能改。如斯诋毁,有似咒诅。”侍中魏征奏称:“国家开直言之路,所以上封事者尤多。陛下亲自披阅,或冀臣言可取,所以侥幸之士得肆其丑。臣谏其君,甚须折衷,从容讽谏。汉元帝尝以酎祭宗庙,出便门,御楼船。御史大夫薛广德当乘舆免冠曰:‘宜从桥,陛下不听臣言,臣自刎,以颈血污车轮,陛下不入庙矣。’元帝不悦。光禄卿张猛进曰:‘臣闻主圣臣直,乘船危,就桥安。圣主不乘危,广德言可听。’元帝曰:‘晓人不当如是耶!’乃从桥。以此而言,张猛可谓直臣谏君也。”太宗大悦。
zhēn guān shí sì nián, tài zōng xìng tóng zhōu shā yuàn, qīn gé měng shòu, fù chén chū yè hái. tè jìn wèi zhēng zòu yán:" chén wén shū měi wén wáng bù gǎn pán yú yóu tián, chuán shù yú zhēn chēng yí yì yǐ wéi jiè. xī hàn wén lín jùn bǎn yù chí xià, yuán àng lǎn pèi yuē:' shèng zhǔ bù chéng wēi, bù jiǎo xìng, jīn bì xià chěng liù fēi, chí bù cè zhī shān, rú yǒu mǎ jīng chē bài, bì xià zòng yù zì qīng, nài gāo miào hé?' xiào wǔ hǎo gé měng shòu, xiàng rú jìn jiàn:' lì chēng wū huò, jié yán qìng jì, rén chéng yǒu zhī, shòu yì yí rán. cù yù yì cái zhī shòu, hài bù cún zhī dì, suī wū huò páng méng zhī jì bù de yòng, ér kū mù xiǔ zhū jǐn wéi nán yǐ. suī wàn quán ér wú huàn, rán ér běn fēi tiān zǐ suǒ yí.' xiào yuán dì jiāo tài zhì, yīn liú shè liè, xuē guǎng dé chēng:' qiè jiàn guān dōng kùn jí, bǎi xìng lí zāi. jīn rì zhuàng wáng qín zhī zhōng, gē zhèng wèi zhī lè, shì zú bào lù, cóng guān láo juàn, yù ān zōng miào shè jì, hé píng hé bào hǔ, wèi zhī jiè yě'? chén qiè sī cǐ shù dì, xīn qǐ mù shí, dú bù hǎo chí chěng zhī lè? ér gē qíng qū jǐ, cóng chén xià zhī yán zhě, zhì cún wèi guó, bù wéi shēn yě. chén fú wén chē jià jìn chū, qīn gé měng shòu, chén wǎng yè hái. yǐ wàn shèng zhī zūn, àn xíng huāng yě, jiàn shēn lín, shè fēng cǎo, shén fēi wàn quán zhī jì. yuàn bì xià gē sī qíng zhī yú, bà gé shòu zhī lè, shàng wèi zōng miào shè jì, xià wèi qún liáo zhào shù." tài zōng yuē:" zuó rì zhī shì ǒu shǔ chén hūn, fēi gù rán yě, zì jīn shēn yòng wèi jiè."
贞观十四年,太宗幸同州沙苑,亲格猛兽,复晨出夜还。特进魏征奏言:“臣闻《书》美文王不敢盘于游田,《传》述《虞箴》称夷、羿以为戒。昔汉文临峻坂欲驰下,袁盎揽辔曰:‘圣主不乘危,不侥幸,今陛下骋六飞,驰不测之山,如有马惊车败,陛下纵欲自轻,奈高庙何?’孝武好格猛兽,相如进谏:‘力称乌获,捷言庆忌,人诚有之,兽亦宜然。猝遇逸材之兽,骇不存之地,虽乌获、逄蒙之伎不得用,而枯木朽株尽为难矣。虽万全而无患,然而本非天子所宜。’孝元帝郊泰畤,因留射猎,薛广德称:‘窃见关东困极,百姓离灾。今日撞亡秦之钟,歌郑、卫之乐,士卒暴露,从官劳倦,欲安宗庙社稷,何凭河暴虎,未之戒也’?臣窃思此数帝,心岂木石,独不好驰骋之乐?而割情屈己,从臣下之言者,志存为国,不为身也。臣伏闻车驾近出,亲格猛兽,晨往夜还。以万乘之尊,暗行荒野,践深林,涉丰草,甚非万全之计。愿陛下割私情之娱,罢格兽之乐,上为宗庙社稷,下慰群寮兆庶。”太宗曰:“昨日之事偶属尘昏,非故然也,自今深用为诫。”
zhēn guān shí sì nián, dōng shí yuè, tài zōng jiāng xìng lì yáng yóu tián, xiàn chéng liú rén guǐ yǐ shōu huò wèi bì, fēi rén jūn shùn dòng zhī shí, yì xíng suǒ, shàng biǎo qiè jiàn. tài zōng suì bà liè, zhuó bài rén guǐ xīn ān lìng.
贞观十四年,冬十月,太宗将幸栎阳游畋,县丞刘仁轨以收获未毕,非人君顺动之时,诣行所,上表切谏。太宗遂罢猎,擢拜仁轨新安令。