zhēn guān qī nián, shòu wú wáng kè qí zhōu dū du. tài zōng wèi shì chén yuē:" fù zǐ zhī qíng, qǐ bù yù cháng xiāng jiàn yé? dàn jiā guó shì shū, xū chū zuò fān píng. qiě lìng qí zǎo yǒu dìng fēn, jué jì yú zhī xīn, wǒ bǎi nián hòu, shǐ qí xiōng dì wú wēi wáng zhī huàn yě."
贞观七年,授吴王恪齐州都督。太宗谓侍臣曰:“父子之情,岂不欲常相见耶?但家国事殊,须出作藩屏。且令其早有定分,绝觊觎之心,我百年后,使其兄弟无危亡之患也。”
zhēn guān shí yī nián, shì yù shǐ mǎ zhōu shàng shū yuē:" hàn jìn yǐ lái, zhū wáng jiē wèi shù zhì shī yí, bù yù lì dìng fēn, yǐ zhì yú miè wáng. rén zhǔ shú zhī qí rán, dàn nì yú sī ài, gù qián chē jì fù ér hòu chē bù gǎi zhé yě. jīn zhū wáng chéng chǒng yù zhī ēn yǒu guò hòu zhě, chén zhī yú lǜ, bù wéi lǜ qí shì ēn jiāo jīn yě. xī wèi wǔ dì chǒng shù chén sī, jí wén dì jí wèi, fáng shǒu jìn bì, yǒu tóng yù qiú, yǐ xiān dì jiā ēn tài duō, gù sì wáng cóng ér wèi zhī yě. cǐ zé wǔ dì zhī chǒng chén sī, shì suǒ yǐ kǔ zhī yě. qiě dì zi hé huàn bù fù guì, shēn shí dà guó, fēng hù bù shǎo, hǎo yī měi shí zhī wài, gèng hé suǒ xū? ér měi nián bié jiā yōu cì, céng wú jì jí. lǐ yǔ yuē:' pín bù xué jiǎn, fù bù xué shē.' yán zì rán yě. jīn bì xià yǐ dà shèng chuàng yè, qǐ wéi chǔ zhì jiàn zài zǐ dì ér yǐ, dāng xū zhì cháng jiǔ zhī fǎ, shǐ wàn dài zūn xíng." shū zòu, tài zōng shén jiā zhī, cì wù bǎi duàn.
贞观十一年,侍御史马周上疏曰:“汉、晋以来,诸王皆为树置失宜,不预立定分,以至于灭亡。人主熟知其然,但溺于私爱,故前车既覆而后车不改辙也。今诸王承宠遇之恩有过厚者,臣之愚虑,不惟虑其恃恩骄矜也。昔魏武帝宠树陈思,及文帝即位,防守禁闭,有同狱囚,以先帝加恩太多,故嗣王从而畏之也。此则武帝之宠陈思,适所以苦之也。且帝子何患不富贵,身食大国,封户不少,好衣美食之外,更何所须?而每年别加优赐,曾无纪极。俚语曰:‘贫不学俭,富不学奢。’言自然也。今陛下以大圣创业,岂惟处置见在子弟而已,当须制长久之法,使万代遵行。”疏奏,太宗甚嘉之,赐物百段。
zhēn guān shí sān nián, jiàn yì dài fū chǔ suì liáng yǐ měi rì tè gěi wèi wáng tài fǔ liào wù, yǒu yú yú huáng tài zǐ, shàng shū jiàn yuē:" xī shèng rén zhì lǐ, zūn dí bēi shù. wèi zhī chǔ jūn, dào yà xiāo jí, shèn wéi chóng zhòng, yòng wù bù jì, quán huò cái bó, yǔ wáng zhě gòng zhī. shù zǐ tǐ bēi, bù dé wèi lì, suǒ yǐ sāi xián yí zhī jiàn, chú huò luàn zhī yuán. ér xiān wáng bì běn yú rén qíng, rán hòu zhì fǎ, zhī yǒu guó jiā, bì yǒu dí shù. rán shù zǐ suī ài, bù dé chāo yuè dí zǐ, zhèng tǐ tè xū zūn chóng. rú bù néng míng lì dìng fēn, suì shǐ dāng qīn zhě shū, dāng zūn zhě bēi, zé nìng qiǎo zhī tú chéng jī ér dòng, sī ēn hài gōng, huò zhì luàn guó. fú wéi bì xià gōng chāo wàn gǔ, dào guān bǎi wáng, fā shī hào lìng, wèi shì zuò fǎ. yī rì wàn jī, huò wèi jìn měi, chén zhí jiàn zhēng, wú róng jìng mò. fú jiàn chǔ jūn liào wù, fān shǎo wèi wáng, cháo yě jiàn wén, bù yǐ wéi shì. chuán yuē:' chén wén ài zǐ jiào yǐ yì fāng.' zhōng xiào gōng jiǎn, yì fāng zhī wèi. xī hàn dòu tài hòu jí jǐng dì bìng bù shí yì fāng zhī lǐ, suì jiāo zì liáng xiào wáng, fēng sì shí yú chéng, yuàn fāng sān bǎi lǐ, dà yíng gōng shì, fù dào mí wàng, jī cái qiāng jù wàn jì, chū jǐng rù bì, xiǎo bù dé yì, fā bìng ér sǐ. xuān dì yì jiāo zì huái yáng wáng, jī zhì yú bài, lài qí fǔ yǐ tuì ràng zhī chén, jǐn nǎi huò miǎn. qiě wèi wáng jì xīn chū gé, fú yuàn héng cún lǐ xùn, miào zé shī fū, shì qí chéng bài. jì dūn zhī yǐ jié jiǎn, yòu quàn zhī yǐ wén xué. wéi zhōng wéi xiào, yīn ér jiǎng zhī dào dé qí lǐ, nǎi wèi liáng qì. cǐ suǒ wèi shèng rén zhī jiào, bù sù ér chéng zhě yě." tài zōng shēn nà qí yán.
贞观十三年,谏议大夫褚遂良以每日特给魏王泰府料物,有逾于皇太子,上疏谏曰:“昔圣人制礼,尊嫡卑庶。谓之储君,道亚霄极,甚为崇重,用物不计,泉货财帛,与王者共之。庶子体卑,不得为例,所以塞嫌疑之渐,除祸乱之源。而先王必本于人情,然后制法,知有国家,必有嫡庶。然庶子虽爱,不得超越嫡子,正体特须尊崇。如不能明立定分,遂使当亲者疏,当尊者卑,则佞巧之徒承机而动,私恩害公,惑志乱国。伏惟陛下功超万古,道冠百王,发施号令,为世作法。一日万机,或未尽美,臣职谏诤,无容静默。伏见储君料物,翻少魏王,朝野见闻,不以为是。《传》曰:‘臣闻爱子教以义方。’忠、孝、恭、俭,义方之谓。昔汉窦太后及景帝并不识义方之理,遂骄恣梁孝王,封四十余城,苑方三百里,大营宫室,复道弥望,积财镪巨万计,出警入跸,小不得意,发病而死。宣帝亦骄恣淮阳王,几至于败,赖其辅以退让之臣,仅乃获免。且魏王既新出閤,伏愿恒存礼训,妙择师傅,示其成败。既敦之以节俭,又劝之以文学。惟忠惟孝,因而奖之道德齐礼,乃为良器。此所谓圣人之教,不肃而成者也。”太宗深纳其言。
zhēn guān shí liù nián, tài zōng wèi shì chén yuē:" dāng jīn guó jiā hé shì zuì jí? gè wèi wǒ yán zhī." shàng shū yòu pú yè gāo shì lián yuē:" yǎng bǎi xìng zuì jí." huáng mén shì láng liú jì yuē:" fǔ sì yí jí." zhōng shū shì láng cén wén běn yuē:" chuán chēng:' dào zhī yǐ dé, qí zhī yǐ lǐ.' yóu sī ér yán, lǐ yì wèi jí." jiàn yì dài fū chǔ suì liáng yuē:" jí rì sì fāng yǎng dé, bù gǎn wéi fēi, dàn tài zǐ zhū wáng, xū yǒu dìng fēn, bì xià yí wèi wàn dài fǎ yǐ yí zǐ sūn, cǐ zuì dāng jīn rì zhī jí." tài zōng yuē:" cǐ yán shì yě. zhèn nián jiāng wǔ shí, yǐ jué shuāi dài. jì yǐ zhǎng zǐ shǒu qì dōng gōng, zhū dì jí shù zǐ shù jiāng sì shí, xīn cháng yōu lǜ zài cǐ ěr. dàn zì gǔ dí shù wú liáng zuǒ, hé cháng bù qīng bài jiā guó. gōng děng wéi zhèn sōu fǎng xián dé, yǐ fǔ chǔ gōng, yuán jí zhū wáng, xián qiú zhèng shì. qiě guān rén shì wáng, bù yí suì jiǔ. suì jiǔ zé fēn yì qíng shēn, fēi yì kuī yú, duō yóu cǐ zuò, qí wáng fǔ guān liáo, wù lìng guò sì kǎo."
贞观十六年,太宗谓侍臣曰:“当今国家何事最急?各为我言之。”尚书右仆射高士廉曰:“养百姓最急。”黄门侍郎刘洎曰:“抚四夷急。”中书侍郎岑文本曰:“《传》称:‘道之以德,齐之以礼。’由斯而言,礼义为急。”谏议大夫褚遂良曰:“即日四方仰德,不敢为非,但太子、诸王,须有定分,陛下宜为万代法以遗子孙,此最当今日之急。”太宗曰:“此言是也。朕年将五十,已觉衰怠。既以长子守器东宫,诸弟及庶子数将四十,心常忧虑在此耳。但自古嫡庶无良佐,何尝不倾败家国。公等为朕搜访贤德,以辅储宫,爰及诸王,咸求正士。且官人事王,不宜岁久。岁久则分义情深,非意窥窬,多由此作,其王府官寮,勿令过四考。”