hú zǐ yuē: chéng zhě, mìng zhī dào hū! zhōng zhě, xìng zhī dào hū! rén zhě, xīn zhī dào hū! wéi rén zhě wèi néng jǐn xìng zhì mìng.
鬍子曰：誠者，命之道乎！中者，性之道乎！仁者，心之道乎！惟仁者為能盡性至命。

jìng guān wàn wù zhī lǐ, dé wú xīn zhī shuō yě yì, dòng chù wàn wù zhī fēn, dé wú xīn zhī lè yě nán. shì gù rén zhì hé yī, rán hòu jūn zǐ zhī xué chéng.
靜觀萬物之理，得吾心之說也易，動處萬物之分，得吾心之樂也難。是故仁智合一，然後君子之學成。

guān rì yuè zhī yíng xū, zhī yīn yáng zhī xiāo xī. guān yīn yáng zhī xiāo xī, zhī shèng rén zhī jìn tuì.
觀日月之盈虛，知陰陽之消息。觀陰陽之消息，知聖人之進退。

shì xuǎn yú xiáng shú, zhèng lìng xíng hū shì chén, xué xiào qǐ yú xiāng xíng, cái chū yú jiǔ fù, bīng qǐ yú xiāng suì, rán hòu zhèng xíng hū bǎi xìng, ér rén fù tiān xià yǐ.
士選於庠塾，政令行乎世臣，學校起於鄉行，財出於九賦，兵起於鄉遂，然後政行乎百姓，而仁覆天下矣。

shēng xíng qīng, zé yì fàn, shì gù jiào mín yǐ wú chǐ yě. sǐ xíng zhòng, zé nán huǐ, shì jué mín zì xīn zhī lù yě. sǐ xíng shēng xíng, qīng zhòng bù xiāng xiàn, rán hòu mín zhī suǒ bì, ér fēng huà kě xìng yǐ.
生刑輕，則易犯，是故教民以無恥也。死刑重，則難悔，是絕民自新之路也。死刑生刑，輕重不相縣，然後民知所避，而風化可興矣。

zì sān dài zhī dào bù xíng, jūn chén zhī yì bù míng, jūn yòu qí chén yǐ fù guì, chén gàn qí jūn yǐ wén xíng. fū jūn chén xiāng yǔ zhī jì, wàn huà zhī yuán yě. jì gǔ qí lì yǐ, mò liú qí kě jìn hū, cǐ sān dài zhī zhì suǒ yǐ bù fù yě.
自三代之道不行，君臣之義不明，君誘其臣以富貴，臣干其君以文行。夫君臣相與之際，萬化之原也。既汩其利矣，末流其可禁乎，此三代之治所以不復也。

yáo shùn yǔ tāng wén wáng zhòng ní zhī dào, tiān dì zhōng hé zhī zhì, fēi yǒu qǔ ér hòu wèi zhī zhě yě. shì yǐ zhōu hū wàn wù, tōng hū wú qióng, rì yòng ér bù kě lí yě. shì shì nǎi wèi yàn shēng sǐ, kǔ bìng lǎo, rán hòu yǒu qǔ yú xīn yǐ zì lì ěr. běn jì rú shì, qiú yù wú bì, qí kě dé hū!
堯、舜、禹、湯、文王、仲尼之道，天地中和之至，非有取而後為之者也。是以周乎萬物，通乎無窮，日用而不可離也。釋氏乃為厭生、死，苦病、老，然後有取於心以自利耳。本既如是，求欲無弊，其可得乎！

jué wèi yí zhāng, dé zhī shì yě. yǒu dé, zé wèi děng wēi, jūn zǐ zhī suǒ yù. wú dé, zé qì wù ér yǐ yǐ, jūn zǐ jiàn yān.
爵位儀章，德之飾也。有德，則為等威，君子之所欲。無德，則器物而已矣，君子賤焉。

yīn yáng zhī shēng jiàng, xié zhèng zhī nèi wài, yī yě. shì gù rén zhě suī qiē qiē yú shì, ér yì bù qiú zhī bì xíng yě.
陰陽之升降，邪正之內外，一也。是故仁者雖切切於世，而亦不求之必行也。

hán shǔ zhī shǐ zhōng, tiān dì zhī shǐ zhōng yě.
寒暑之始終，天地之始終也。

jū yú ěr mù wén jiàn zhě, zhòng rén yě, wú diǎn zhāng fǎ dù zhě, shì shì yě, ān dé qí xīn biàn gāi liú tōng yǔ lùn xìng mìng zhī lǐ ér fǎn zhī zhèng zāi!
拘於耳目聞見者，眾人也，無典章法度者，釋氏也，安得其心遍該流通與論性命之理而反之正哉！

yī qiú shang yě, yú dōng zhī shí jǔ zhī, yǐ wèi qīng, dǎi xià huò jǔ zhī, zé bù shèng qí zhòng. yī chī xì yě, yú xià zhī shí jǔ zhī, yǐ wèi zhòng, dǎi dōng huò jǔ zhī, zé bù shèng qí qīng. fū yī fēi suí shí ér yǒu qīng zhòng yě, qíng niǔ yú hán shǔ ér luàn qí xīn, fēi qīng zhòng zhī zhèng yě. shì yǒu yuán qíng lì yì, zì yǐ wèi yóu zhèng dà zhī dé ér bù zhī jué zhě, yì ruò shì ér yǐ yǐ! shú néng bù niǔ yú qíng yǐ zhèng qí xīn, dìng tiān xià zhī gōng hū!
一裘裳也，於冬之時舉之，以為輕，逮夏或舉之，則不勝其重。一絺綌也，於夏之時舉之，以為重，逮冬或舉之，則不勝其輕。夫衣非隨時而有輕重也，情狃於寒暑而亂其心，非輕重之正也。世有緣情立義，自以為由正大之德而不之覺者，亦若是而已矣！孰能不狃於情以正其心，定天下之公乎！

jiàn shàn yǒu bù míng, zé shǒu zhī bù gù. huò shè yú wēi yán ér shī zhī, huò méi yú qíng ēn ér shī zhī, huò luàn yú jīng wēi ér shī zhī, huò mì yú mò liú ér shī zhī. wěi zāi, mèng shì zhī zǐ! shēng shì zhī dà bì, chéng dào zhī zhì shuāi, yùn jīng lún zhī dà yè, jìn tuì cí shòu, zhí jí ér bù biàn, yòng jí ér bù luàn, yì rán dú lì yú héng liú. shǐ tiān xià hòu shì xiǎo rán zhī qiáng dà wēi lì zhī bù kě yòng, shì suǒ yǐ lì shēn, dài fū suǒ yǐ lì jiā, zhū hóu suǒ yǐ lì guó, tiān zǐ suǒ yǐ bǎo tiān xià, bì běn zhū rén yì yě. wěi zāi, mèng shì zhī zǐ!
見善有不明，則守之不固。或懾於威嚴而失之，或沒於情恩而失之，或亂於精微而失之，或汨於末流而失之。偉哉，孟氏之子！生世之大弊，承道之至衰，蘊經綸之大業，進退辭受，執極而不變，用極而不亂，屹然獨立於橫流。使天下後世曉然知強大威力之不可用，士所以立身，大夫所以立家，諸侯所以立國，天子所以保天下，必本諸仁義也。偉哉，孟氏之子！

yì zhě, quán zhī xíng yě. rén, qí shěn quán zhě hū.
義者，權之行也。仁，其審權者乎。

dào chōng hū shēn, sāi hū tiān dì, ér jū yú qū zhě bù jiàn qí dà, cún hū yǐn shí nán nǚ zhī shì, ér nì yú liú zhě bù zhī qí jīng. zhū zi bǎi jiā yì zhī yǐ yì, shì zhī yǐ biàn, chuán wén xí jiàn, méng xīn zhī yán. mìng zhī lǐ, xìng zhī dào, zhì zhū máng mèi zé yǐ yǐ. bēi fū, cǐ xié shuō bào xíng suǒ yǐ shèng xíng, ér bù wèi qí suǒ huò zhě xiān yǐ. rán zé nài hé? yuē zài xiū wú shēn.
道充乎身，塞乎天地，而拘於軀者不見其大，存乎飲食男女之事，而溺於流者不知其精。諸子百家億之以意，飾之以辨，傳聞襲見，蒙心之言。命之理，性之道，置諸茫昧則已矣。悲夫，此邪說暴行所以盛行，而不為其所惑者鮮矣。然則奈何？曰在修吾身。

shì shì dìng qí xīn ér bù lǐ qí shì, gù tīng qí yán rú gāi tōng, zhēng qí xíng zé diān pèi. rú zhě lǐ yú shì ér xīn yǒu zhǐ, gù nèi bù shī chéng jǐ, wài bù shī chéng wù, kě yǐ zàn huà yù ér yǔ tiān dì cān yě.
釋氏定其心而不理其事，故聽其言如該通，征其行則顛沛。儒者理於事而心有止，故內不失成己，外不失成物，可以贊化育而與天地參也。

zì fǎn zé yù, zé rén zé bì. jūn zǐ bù lín shì ér shù jǐ, rán hòu yǒu zì fǎn zhī gōng. zì fǎn zhě, xiū shēn zhī běn yě. běn dé, zé yòng wú bù lì.
自反則裕，責人則蔽。君子不臨事而恕己，然後有自反之功。自反者，修身之本也。本得，則用無不利。

yǒu huǐ rén bài wù zhī xīn zhě, xiǎo rén yě, cāo ài rén chéng wù zhī xīn zhě, yì shì yě. yóu rán hū wù gè dāng qí fēn ér wú mì zhě, jūn zǐ yě.
有毀人敗物之心者，小人也，操愛人成物之心者，義士也。油然乎物各當其分而無覓者，君子也。

zhī rén zhī dào, yàn zhī yǐ shì ér guān qí cí qì. cóng rén fǎn gōng zhě, xiān bù wèi jūn zǐ. rèn jǐ gài fēi zhě, xiān bù wèi xiǎo rén.
知人之道，驗之以事而觀其詞氣。從人反躬者，鮮不為君子。任己蓋非者，鮮不為小人。

shì shì zhí yuē wú jiàn qí xìng, gù zì chù yǐ jìng, ér wàn wù zhī dòng bù néng cái yě. zì chù yǐ dìng, ér wàn wù zhī fēn bù néng zhǐ yě. shì yì tiān dì yī wù zhī yòng ěr. zì dào cān tiān dì míng bìng rì yuè gōng yòng pèi guǐ shén zhě guān zhī, zé shì shì xiǎo zhī wèi zhàng fū yǐ. qí yán kuā dà, qǐ bù yóu kǎn jǐng zhī wā yú?
釋氏直曰吾見其性，故自處以靜，而萬物之動不能裁也。自處以定，而萬物之分不能止也。是亦天地一物之用耳。自道參天地、明並日月、功用配鬼神者觀之，則釋氏小之為丈夫矣。其言誇大，豈不猶坎井之蛙歟？

rén zhě, tiān dì zhī xīn yě. xīn bù jǐn yòng, jūn zǐ ér bù rén zhě, yǒu yǐ.
仁者，天地之心也。心不盡用，君子而不仁者，有矣。

wàn wù bèi ér wèi rén, wù yǒu wèi tǐ, fēi rén yě. wàn mín hé ér wèi jūn, yǒu yī mín bù guī wú rén, fēi wáng yě.
萬物備而為人，物有未體，非仁也。萬民合而為君，有一民不歸吾仁，非王也。

tiān mìng wèi xìng, rén xìng wèi xīn. bù xíng jǐ zhī yù, bù yòng jǐ zhī zhì, ér xún tiān zhī lǐ, suǒ yǐ qiú jǐn qí xīn yě.
天命為性，人性為心。不行己之欲，不用己之智，而循天之理，所以求盡其心也。